Actualiteiten aansprakelijkheidsrecht - Andriessen Expertise prof_mr_ T... · evt. ook op andere...
-
Upload
vuongduong -
Category
Documents
-
view
216 -
download
0
Transcript of Actualiteiten aansprakelijkheidsrecht - Andriessen Expertise prof_mr_ T... · evt. ook op andere...
Actualiteiten aansprakelijkheidsrecht
• ongevallenrecht:
hoe ver strekt de zorg?
• werkgeversaansprakelijkheid
na 11-11-2011
• gevolgen voor art. 7:658?
• dekking op AVB?
• werkgeversaansprakelijkheid ex art.
7:658 lid 4: wat is de reikwijdte?
• regres en verjaring: welk regime is van
toepassing?
Ongevallenrecht
Rb. Rotterdam NJF 2012, 128
• bezoeker Bijenkorf; telefoon op hoofd
• Bijenkorf aansprakelijk?
voorzieningen treffen bij roltrappen?
gevaarzetting
Kelderluikfactoren
feit van algemene bekendheid
vrijwillige blootstelling aan gevaar
kans op geraakt worden?
wel degelijk maatregelen getroffen?
kans verkleind
Ongevallenrecht
Rb. Den Bosch JA 2011, 192
• container aannemer in woonwijk;
val meisje van 9; letsel
• aannemer aansorakelijk?
• art. 6:173?
veiligheidseisen
voorschriften/zorgvuldigheidsnormen
normen?; ongeschikt?
defect of intrinsiek gebrek?
(te) gemakkelijk te beklimmen?
• klimmen onvoldoende verhinderd?
in feite art. 6:162; Kelderluikfactoren
oordeel politie en Arbeidsinspectie
nooit eerder dergelijk ongeval
Ongevallenrecht
Hof Amsterdam JA 2012, 3
Benelli 250
• race met klassieke racemotoren;
vliegwiel raakt los; toeschouwer loopt
letsel op
• art. 6:173?
ontbreken deksel of beugel
goedkeuring Technische Commissie
juist zonder deksel bij racemotoren?
veiliger?
rijden zonder deksel in strijd met
reglementen?
Ongevallenrecht
• foutief handelen bezitter vereist?
ongeacht oorzaak en ongeacht
bekendheid met gebrek
• gaat om veiligheidseisen
veiligheidsnormen
zorgvuldigheidsnormen
voldoen aan normen in algemene zin?
• afschermen vliegwiel voorgeschreven?
• maakt ontbreken motor ongeschikt voor
primaire functie?
• intrinsiek of fysiek gebrek?
• kern: ontbreken voorziening/niet
periodiek controleren
• hoe groot is kans losraken?
Ongevallenrecht
Rb. Den Bosch 8/5/2012, LJN:BW5476
• hockeyster slaat bal tijdens training
over ballenvanger; voetganger getroffen
• hockeyster aansprakelijk?
toevalstreffer; ‘osvo’
inherent aan training
komt veel voor
voorzienbaar
druk gebruik voetpad
• tijdens wedstrijd?
Ongevallenrecht
Rb. Arnhem JA 2012, 17 Berg tot Berg
• mountainbikewedstrijd; toeschouwer
getroffen
• veroorzaker aansprakelijk?
sport en spel; verhoogde drempel
niet deelnemers onderling?
wat kon toeschouwer verwachten?
ging dit normale beoefening te buiten?
• organisator aansprakelijk?
karakter wedstrijd?
valpartijen voorzienbaar
arts en EHBO-team
waarschuwing toeschouwers?
andere maatregelen?
Waar staan we met WGA?
HR NJ 2011, 597 en 598
• ruime strekking zorgplicht ex art. 7:658
ongevallen op arbeidsplaats
zeggenschap/instructiebevoegdheid
evt. ook op andere plaatsen voor werk
bijv. deelneming aan verkeer
dan beperkte betekenis zorgplicht
• ongeval buiten werkzaamheden maar wel
samenhang arbeidsovereenkomst en
ongevalssituatie; evt. art. 7:611
• evt. ook art. 7:611 voor gevallen binnen
bereik van art. 7:658
bepaalde categorie van gevallen
zorgen voor behoorlijke verzekering
Hoe ver gaat de zorg van een school?
HR NJ 2012, 199
Sylvia Beganovic/Stichting ROC Twente
• studente neemt deel aan door school
georganiseerde kartwedstrijd; Kart
Plaza Action World; ernstig letsel
‘Sport op Maat’; studiepunten
• onderwijsovereenkomst
art. 13 OER
ROC heeft ongevallenverzekering
afgesloten
verblijf op school en terrein en tijdens
deelnemen aan activiteiten uitgaande
van school
verzekeraar weigert uitkering
Is school aansprakelijk?
• had school o.g.v. ovk voor verzekering
met dekking voor risicovolle activiteiten
als kartwedstrijd moeten zorgen althans
moeten waarschuwen voor ontbreken
dekking op lopende verzekering?
• is onderwijsinstelling zonder meer
gehouden te zorgen voor adequate
dekking bij risicovolle activiteiten
althans te waarschuwen voor ontbreken
ervan?
‘zo ver gaande zorgplicht kan in haar
algemeenheid niet worden aanvaard’
• waarom niet over boeg gevaarzetting?
riskant; zonder noodzaak
eigentijdse activiteiten; belevingswereld
signaal; prijskaartje?
Recente zaak
Hof Amsterdam JA 2012, 30
X/Klimmuur BV en Mondriaan College
• leerling valt van klimmuur
aansprakelijkheid exploitant?
aansprakelijkheid school?
• school gehouden verzekering af te
sluiten?
HR NJ 2012, 199
Beganovic/ROC van Twente
Werkgeversaansprakelijkheid
Rb. Den Haag JA 2012, 65
X/Manpower en CBS
• ingeleende werkneemster valt bij
verlaten van kantoor
• wie spreekt zij aan en welke
grondslagen komen in beeld?
art. 7:658?
art. 7:658 lid 4?
art. 7:611?
art. 6:174 jo. 6:181?
Waar staan we met WGA?
HR NJ 2011, 597 en 598
• ruime strekking zorgplicht ex art. 7:658
ongevallen op arbeidsplaats
zeggenschap/instructiebevoegdheid
evt. ook op andere plaatsen voor werk
bijv. deelneming aan verkeer
dan beperkte betekenis zorgplicht
• ongeval buiten werkzaamheden maar wel
samenhang arbeidsovereenkomst en
ongevalssituatie; evt. art. 7:611
• evt. ook art. 7:611 voor gevallen binnen
bereik van art. 7:658
bepaalde categorie van gevallen
zorgen voor behoorlijke verzekering
Art. 7:611?
HR NJ 2011, 597 en 598
• beperking verzekeringsplicht tot
bestaande categorie
rechtszekerheid; hanteerbaarheid
anders aantasting wettelijk stelsel
grens met andere ongevallen zonder
verzekeringsplicht?
• art. 7:658 voorop; terug naar de basis
herwaardering
HR NJ 1990, 572 De Kok/Jansen
• duidelijk signaal omtrent betekenis art.
7:658 in deze concrete zaken
• betere bescherming werknemers?; buiten
rechtsvormende taak
• wetgever en politiek aan zet
Andere tijden
• ‘terughoudendheid’ ligt achter ons
HR NJ 2004, 175 Broodmes
• spoor van art. 7:611 loopt dood
• nieuwe aandacht voor art. 7:658
• rekenen op wetgever en politiek?
• effecten op verzekeringsmarkt?
• specifieke verkeersproducten
• algemene producten
stagnatie?
Werkgeversaansprakelijkheid
Rb. Amsterdam 30/3/2012, LJN:BW3642
X/H+B Thuiszorg Haaglanden BV
• verpleegkundige raakt betrokken bij
ernstig verkeersongeval
25% afgewikkeld met Connexxion
• werkgever aansprakelijk voor rest?
behoorlijke verzekering ontbreekt
2 adressen
dubbele boeking op adres 1
terug naar huis
woon/werkverkeer
geen bijzondere omstandigheden
bekend met ernstig, specifiek gevaar?
Werkgeversaansprakelijkheid
Rb. Den Haag JA 2012, 65
X/Manpower en CBS
• ongeval op ‘werkplek’?
• evt. toch art. 7:658
• in de uitoefening van de
werkzaamheden?
Art. 6:174 jo. 6:181 dan?
• gebrekkige opstal?
• aansprakelijkheid bedrijfsmatig
gebruiker ontbreekt indien schade niet
met uitoefening van bedrijf in verband
staat
loslaten verlijmde kiezelstenen
in enig causaal verband met
bedrijfsuitoefening door CBS?
Toch nog één keer art. 7:611
Hof Den Haag JA 2007, 79
• eenzijdig verkeersongeval werknemer
Goos; werkgever OLM aangesproken
• art. 7:658 en 7:611
geen woon/werkverkeer
adequate voorziening ontbreekt
Verzekeringsaspecten
• heeft OLM nu dekking op zijn AVB?
• Rb. en Hof Den Haag: ontkennend
dekking: personen- en zaakschade
i.c. personenschade of zuivere
vermogensschade?
mislopen uitkering door schending
verzekeringsplicht; dát is gevolg
vertrouwen OLM?
redelijke uitleg
Toch dekking?
HR RvdW 2012, 496 OLM/NN
• uitgangspunt
verplicht tot behoorlijke verzekering
aansprakelijk voor missen uitkering
• weliswaar vermogensschade, maar
daarmee nog niet buiten dekking
ruime formulering art. 19 polis
• redelijke uitleg AVB-polis
dekking letselschade werknemers die in
deelnemen aan wegverkeer
ook dekking voor 7:611-
aasprakelijkheid wegens nalaten
behoorlijke verzekering te sluiten
Hoge Raad casseert
• ruime dekkingsomvang
gerechtvaardigd
functie AVB in maatschappelijk
verkeer; redelijke verwachtingen
verzekerden
• strekking: dekking voor gevolgen
aansprakelijkheid voor schade
werknemers door ongevallen
weliswaar strikt genomen geen
letselschade, maar rechtsgrond zelfde
als bij evt. art. 7:658
bescherming tegen gevaren wegverkeer
bij naleven verzekeringsplicht zou deze
ongevalsschade zijn vergoed
schade werkgever indirect veroorzaakt
door letsel
Waardering
• polis is toch duidelijk?
• vergaand ingrijpen Hoge Raad?
redelijke uitleg
functie in maatschappelijk verkeer
redelijke verwachtingen verzekerden
A-G Spier
• functie in maatschappelijk verkeer;
redelijke verwachtingen!?
• bezorgdheid Wansink in AV&S
‘zwarte dag voor verzekeraars’
sluitstuk ‘social engineering’
buiten-wettelijke verzekeringsplicht
niet-naleving: dekking op AVB
Art. 7:658 lid 4
• in- en uitleen
‘codificatie’ rechtspraak Hoge Raad
materiële en formele werkgever ex art.
7:658 aansprakelijk
• verwante contractuele relaties
‘materiële’ werkgever aansprakelijk
zorg niet ontlopen door uitbesteding
stageovereenkomst
opdracht en aanneming van werk
vrijwilligers
Ktr. Heerenveen JA 2011, 166
X/Stichting Talant
Reikwijdte?
Hof Arnhem NJF 2010, 354
Davelaar/Allspan Barneveld BV
• reparatie van vezelverwerkingsmachine
t.b.v. Allspan; in machine terecht-
gekomen; ernstig letsel
• Allspan aansprakelijk ex art. 7:658 lid 4?
tekst vs. strekking bepaling?
werknemers van (onder)aannemer?
kleine zelfstandige?
wisselend beeld in rechtspraak
• analyse Parl.Gesch
driehoeksverhouding met werknemer
codificatie
7.10: werknemers, niet zelfstandigen
• in de uitoefening bedrijf Allspan?
regulier onderhoud vs. reparatie/revisie
Reikwijdte?
Nieuwbouwproject in Oosterhout.
Ongeluk met kraantje.
K. getroffen door kalkzandsteenelement.
Betrokken zijn:
BAM als hoofdaannemer
Wibo als aannemer
MKB als onderaannemer
D. als lijmer
K. is weer door D. ingeschakeld.
Vraag
Wie kan K. aanspreken ex art. 7:658 lid 4?
Antwoord in eerste instantie
Ktr. Utrecht JA 2009, 76
• bescherming art. 7:658 lid 4 niet
beperkt tot uitzendkrachten
stageovereenkomst
vrijwilliger
evt. ook ZZP-er
• maar K. verrichtte arbeid toch in kader
eenmansbedrijf?
• ratio art. 7:658 lid 4
aansprakelijkheid niet te ontlopen door
arbeid via tussenschakels te laten
verrichten
• en dus?
Art. 7:658 lid 4
Hof Amsterdam 22 februari 2011,
LJN:BP6445 K./BAM
• zelfde kernoverwegingen als in Allspan
• vallen verrichte werkzaamheden onder
normale bedrijfsuitoefening BAM?
BAM besteedt dit altijd uit
eigen mensen doen dit niet
gespecialiseerd vak
groot aannemersbedrijf dat
bouwprojecten in geheel aanneemt?
behoren alle met bouw verwante
werkzaamheden tot normale
bedrijfsuitoefening?
verband te ver verwijderd
3 tussenschakels
Art. 7:658 lid 4
Hof Amsterdam JA 2011, 124
K./Wibo Lochem
• zelfde kernoverwegingen als in Allspan
• vallen verrichte werkzaamheden onder
normale bedrijfsuitoefening Wibo?
metselbedrijf
lijmen kalksteenblokken uitbesteed
zelf geen lijmers in dienst
te makkelijk ontlopen aansprakelijkheid?
uittreksel Handelsregister?
lijmwerkzaamheden niet genoemd
algemeen aannemersbedrijf
alle verwante werkzaamheden tot
normale bedrijfsuitoefening?
maar Wibo heeft zich toch jegens BAM
tot lijmwerkzaamheden verplicht?
Art. 7:658 lid 4
Hof Amsterdam JA 2011, 91
D./K.
• zelfde kernoverwegingen als in Allspan
• vallen verrichte werkzaamheden onder
normale bedrijfsuitoefening D.?
beide lijmers; elkaars werk kunnen doen
D. kon klus alleen niet aan
• zeggenschap over werkzaamheden K.?
• D. had klus alleen aangenomen
• stelde materiaal en gereedschap
beschikbaar
• declareerde alleen en betaalde K.
vervolgens
• werkzaamheden die ook door
ondergeschikten D. konden worden
verricht
Schept Hoge Raad duidelijkheid?
HR RvdW 2012, 447
Davelaar/Allspan
• Davelaar geen ‘persoon’ in zin van art.
7:658 lid 4?
arbeid door zelfstandig ondernemer
o.g.v. ovk van aanneming van werk?
laat Hof in midden
HR gaat ‘volledigheidshalve’ toch op
vraag in
• wanneer werkzaamheden ‘in uitoefening
van zijn beroep of bedrijf’?
Analyse wetsgeschiedenis
• niet beperkt tot gevallen waarin
werknemer door werkgever bij derde is
tewerkgesteld
• welke verhoudingen nog meer?
vrijheid uit te besteden geen invloed op
rechtspositie van gene die werk verricht
aansprakelijkheid op gelijke voet als
jegens werknemers
bedoeling bescherming te bieden aan
personen die zich wat betreft
zorgverplichtingen werkgever in met
werknemer vergelijkbare positie
voor zorg veiligheid (mede) afhankelijk
van gene voor wie hij werkzaamheden
verricht?
Vervolg
• afhankelijk omstandigheden geval
feitelijke verhouding betrokkenen
aard verrichte werkzaamheden
mate waarin ‘werkgever’ – al dan niet
d.m.v. hulppersonen – invloed heeft op
werkomstandigheden en
veiligheidsrisico’s
• in uitoefening beroep of bedrijf?
‘werkzaamheden die ander ook door
eigen werknemers had kunnen laten
verrichten’
core business of in verlengde ervan?
beschermingskarakter
behoren verrichte werkzaamheden gelet
op wijze waarop opdrachtgever aan
beroep of bedrijf invulling pleegt te
geven feitelijk tot zijn beroeps- of
bedrijfsuitoefening?
In concreto?
• werkzaamheden in algemeen niet in
verlengde van verwerking resthout?
niet uitgesloten dat het i.c. feitelijk wel
tot haar bedrijfsuitoefeing behoorde
• stellingen in appèl omtrent feitelijke
activiteiten buiten vezelverwerking
• technische kennis ook bij Allspan
aanwezig
• voldoende voor conclusie dat
werkzaamheden Davelaar hebben
plaatsgevonden in uitoefening bedrijf
Allspan
• Hoge Raad casseert
Waardering
• arrest haalt de media
• feitelijk; omstandigheden van geval
vergelijkbare positie?
bedrijfsuitoefening?
• verzekeringsaspecten
• vaststelling premie: hoeveel
werknemers?
• ‘beveiligingsniveau’ ingeleende
figuur niet bekend bij verzekeraar
• schadeomvang bij zzp’ers
gemiddeld hoger dan bij ‘gewone’
wn in loondienst
• zegt dit arrest nu iets over ‘stapeling’?
Nogmaals
Nieuwbouwproject in Oosterhout.
Ongeluk met kraantje.
K. getroffen door kalkzandsteenelement.
Betrokken zijn:
BAM als hoofdaannemer
Wibo als aannemer
MKB als onderaannemer
D. als lijmer
K. is weer door D. ingeschakeld.
Vraag
Wie kan K. aanspreken ex art. 7:658 lid 4?
Reikwijdte?
Ktr. Assen 31/1/2012 LJN:BV7396
• ZZP-er zakt door dak; netten ontbreken
hoofdaannemer Bouwbedrijf Y
onderaannemer Pontmeyer
W. Montage
• zelfstandige evt. onder 7:658 lid 4
vgl. positie als eigen werknemers
normale bedrijfsuitoefening
enige zeggenschap
Pontmeyer zou voor netten zorgen?
B. Veiligheidsnetten BV
en de verantwoordelijkheid van W.?
• en in casu?
Reikwijdte?
Hof Amsterdam JA 2012, 39
• uitzendkracht Randstad uitgeleend aan
transportbedrijf; vervoer t.b.v. UPS
letsel tijdens lossen in loods UPS
• kantonrechter
UPS aansprakelijk ex art. 7:658 lid 4
Randstad en inlener: geen zorgplicht ex
art. 7:658 lid 1 geschonden; geen invloed
• Hof
ingeleend van Randstad en uitgeleend
aan UPS
transportbedrijf aansprakelijk ex art.
7:658 lid 4 jo. 6:76
Casus
Ingeleende werknemer overkomt
arbeidsongeval op 13 juni 1996.
Formele werkgever vergoedt de schade
volledig op 21 januari 2003.
Vervolgens zoekt hij ex art. 6:10 regres op
de inlener.
Deze beroept zich op verjaring.
Vragen
• welke termijn is van toepassing?
• wanneer begint deze te lopen?
Welke termijn is van toepassing?
• art. 3:310 of 3:306?
• zelfstandig regresrecht
HR NJ 2004, 161 Bijlsma/ABP
HR NJ 2006, 377 St.Lucas/ZAO
regime van art. 3:310
dader mag geen nadeel ondervinden
• en bij hoofdelijkheidsregres?
Rb. Arnhem JA 2006, 61
Tecpool en AXA/X
art. 3:310
HR NJ 2006, 323 Camerling/Heerlen
regresrecht borg
ruime strekking art. 3:310
voorkomen ongerechtvaardigde
verrijking
Maar wanneer begint termijn te lopen?
Rb. Arnhem JA 2006, 61 Tecpool en AXA/X
• niet op moment ontstaan vordering
slachtoffer (datum ongeval)
• opeisbaar worden regresvordering
moment voldoening (PG)
betaling op 21 januari 2003
• regresnemer invloed op verjaring?
Schept Hoge Raad duidelijkheid?
HR RvdW 2012, 534
Melis en ASR/Achmea (Schellekens)
• ongeval met paard; 50% eigendom
ongeval 26/10/1990
Schellekens aangesproken 8/9/1995
verklaring 15/6/2001
Achmea betaalt in 2005 en 2007
brief Achmea aan Van Aart 7/8/2001
ASR verzekeraar van Van Aart
• Van Aart (ASR) gehouden tot vergoeding
50% aan Achmea?
subrogatie in regresvordering
• Van Aart (ASR) doen beroep op verjaring
Is sprake van verjaring?
• Hof
veronderstellenderwijs: art. 3:310
ontstaan vordering kan in midden blijven
aard vordering ook
opschortende voorwaarde
toekomstige vordering
steeds opeisbaar worden (vgl. art. 3:313)
daadwerkelijk in staat zijn
opeisbaarheid als ondergrens
• in cassatie
niet steeds opeisbaarheid
bekendheid/daadwerkelijk in staat zijn
omstandigheden van geval
opvatting Smeehuijzen
i.c. sept. 1995/feb. 1996 al bekend met
schade en aansprakelijke persoon
Vervolg
• wat toen te doen?
voorwaardelijke veroordeling
art. 6:105
verklaring voor recht
in vrijwaring oproepen
stuitingsbriefje
• Hoge Raad stelt voorop: ook voor art.
6:10 gaat het om art. 3:310
ruime strekking art. 3:310
voorkomen ongerechtvaardigde
verrijking
HR NJ 2006, 323 Camerling/Heerlen
• op welk moment ontstaat vordering?
tekst art. 6:10 en 6:11/PG
voldoening van schuld voor meer dan
hem aangaat
Hoe werkt dat nu bij art. 3:310?
• bekendheid met schade en aansprakelijke
persoon
daadwerkelijk in staat zijn
rechtsvordering in te stellen
• termijn loopt niet reeds voordat
vordering opeisbaar is geworden
ligt besloten in eis van bekendheid en in
eis van daadwerkelijk in staat zijn
strijd met rechtskarakter: tenietgaan
vanwege niet geldend maken gedurende
enige tijd
opeisbaarheid nodig; vgl. art. 3:313
pas bij opeisbaarheid: ook al is eerder
bekend dat schade geleden zal worden
• opeisbare regresvordering bij voldoening
Vervolg
• art. 6:8 jo. 6:2
niet op hoogte stellen ander brengt niet
mee dat termijn nog niet ontstane
regresvordering is gaan lopen
• in geval van niet verjaarde
regresvordering evt. wel:
instellen rechtsvordering i.s.m. 6:2 lid 2
rechtsverwerking
feiten vóór ontstaan regresvordering
ondanks bekendheid met evt. ontstaan
regresvordering onaanvaardbare
veronachtzaming belangen ander
• waar valt aan te denken?
bewijspositie
verzekeringsdekking