Áaimo Ataáraine 12:1 1 Áaimo Ataáraine 12:7

Áaimo Ataáraine12

Îtogo Abaramma Aáyaraiye1Yawe Îtogo Abaramtaba téna, “Enamááqa, ení wayuk-

agara, enaponiwayukagara yuwéya kemóemmóarátennamararaqa wao.

2 Kemá emma mamá ení márúqa anómma aurakeqaemmáatimuauyakanune. Ení awîqamamaanóni ona, aboemá yeráwápímmá atimuka inone.

3Náyumo atimuqó uyakainommakemá atimuumayike,abo náyumo taiáimo umakaiyamma kemá taiáimaumayikanune. Abo máte kayuka mamárábímmá ekákékemá atimuqá umayikanune.”

4 Abaramma tébéniqa tenikara móra tiyapa (75)auqa keena, Yawe Îtogo timamiteni-umá AbarammaÁráni maruqa yuwéna witana Rotima Abaramte uraiye.5 Abaram wení áanáqa Táraigara, wení ábákoni áanine,*máten-otamo yemó aikumarakaraq abo Árániqoaikuyikara mayai wayukagaraq yiwiqmena Keinenmararaq marena uraiye. Abo yeráwáqá mareta Keinenkoyarae.

6 Mikánábímá Keinen marabimma wayuka maawata,Abaramya mareta Keinen marabi wéqéta Tekem maruqaanón tayaipi Móre aukapa koyarae. 7 Yawe ÎtogoAbaramka páquma weka téna, “Ení iyápórawaqa kemáma-márá yimenune.” Miráitana, Abaramma Yawe Îto-goka yaare mika tarouraiye.* 12:5: Aran Abaramni abakowe

Áaimo Ataáraine 12:8 2 Áaimo Ataáraine 12:208 Mikákémmá, Abaramma maréna Beter aabaumo

utai aitabaqa uraiye. Aabaumo kuperaibaqa Beteriye,aabaumo utaibaqa Ááiye. Mami kaya marukoniaukapimma wení yuwaiq-namma uraiye. MikaAbaramma Yawe Îtogoka yaare tarourena monoqátimakaraiye. 9 Abaramma mikáké kómarena Négébéwiwiuraiye.

Abaramma Páqyakana Îtipi Maínenaq Kukaiye10 Mitupaa Keinen marabi koyaimmá aayawa maeu-

raiye, aayawagómá anónikeitaba, Abaramma marénapaaqyakanabi Ítípiq mainena kukaiye. 11 Ítípiq wemákoyanekeena aanakomma Taraitaba tena, “Kemó aonau-nama emá kateko ínímmá maane. 12 Ítípiq wayukamaemmó aoneta, yerawáqá miráitinoe, ‘mami nínímmáwenánáre.’ teta yeráwáqá kemmá tikameta emmá paa-ayuwaiya mainone. 13 Kemá wení amanaqune tinata,abo kema enauyawataba iraqoniqu matiketa tiyuwaiyaenáitaba maeno.”

14 Aanibo Abaramma Ítípiqo witana, Ítípi wayukawení aanaqa aonama aara-urane tirae. 15 Abo mirái-tana, Peroni anókayuka wemmá aonama aara-uranetéta Peromma timamituweta awiqmeta Peroni naaupaurae. 16 Mamin-initaba Peroma Abaramma iraqonikeuyakena anaégáráq awai típítípíráóqá, mémeraoqa,purumakakáwáqá, pááqya ótirawaqa kémórórawakaraq,mayai wayuka, aaragáráq waagaraq amikaiye.

17 Peroma Abaramni aanaqa mayai aitaba Yawe Îtogotawi gari yuwaitana Perogara wení wayuka-annabikukaiye. 18Miráitana Peroma Abaramma áyarena tiraiye,“Emá nóra umatikano? Nóraitawa emá íma enánáre teqtimatimikano? 19 Nóra-itawa emá wetaba ketímánáretenara, ‘kemá awiqma ketínári urauno’? Abo îbeqamanna enánáqibo, awiqme kówao!” 20 Abo Peroma

Áaimo Ataáraine 13:1 3 Áaimo Ataáraine 13:10wení anó kayuka timayimitata yerawáqá Abarammawakuyakawana wení aanakara máten otakaraq kemayenakouraiye.

13Abaramya Roti Óqkaqokaq Urááye

1 Abo Abaram maréna Ítípike Négíbi utaiye,wenánákara mátetataqo wemó makai-kara, abo Rotiwete utaiye. 2 Abaram anón otanaqa aukaiye, wanitibiwakara, yaugara.

3 Mi maruqa Négibikemma wemá maréna marutabamarutaba wéqéna Betel kaya (2) marukóni aukapi(Bétérikaraq Ái) emó-urai nakumorakaraq, yaaremotarourai marukaq. 4 Abo mikáqá wemá Yawe Îtogokamonoqá tiyakaraiye.

5 Abo Roti Abaramtemo uréré-émaimma wegáráq,poiyamma, wení nétuya yuwaiq-namma makaiye. 6 Aboyenákámó mi-mórábímmó maiyoyamma íma maragokanaraq umayikaraiye, yenákátí kurubi wákáwáqá anópowata íma mimorabi mae-waniq uráye. 7 Abo unitiáiqaimma Abaramte Rotini mayai wayukati aukapipáquraiye. Mi kánábímmá Kénánni wayukagaraq, Pérégítwayuka yeráwákáráq mi marabi máqe-urae.

8 Abo Abaram Rotitaba tiráiye, “Kerátámá morá-naemuye, kerátátí aukapikaraq, kerátátí mayai kayuk-abimma, keta uniti áiqaimma íma ténátae. 9 Anómaranamma kerátáyábá paa-maiye. Miráipowaka kerátáókaoka-óyúye. Emá ayáánepaq winaqá kemá ayáánu-rapaq wonune. Emó áyáánurapaqo winaqá, kemáayáánepaq wonune.”

10 Roti múte aonama Yótén máte aruma nonárári-uráitana abo aonaraiye. Yawe Îtogoni yoka (Ítén yomma)

Áaimo Ataáraine 13:11 4 Áaimo Ataáraine 14:1-9éna Ítípíq Naer arura itana aonama Yówa aukapa-yukaiye. (Minna-íma Yawe Îtogoma Totomkaraq Ko-moraqa yikamma tawitawa urai-tupae.) 11 Abo Ro-tima wetábá mátemma Yotenni aruma auyatuwenaabo maréna aabaumo utai ááyápáq uraiye. Mikákékaya (2) naka kúyotoqo émáyámma yatáqma ókaoka-uraye. 12 Abaram Kénánni marara maitana, abo Ro-tima aru marukarawa-koni aukapi Yóten arugomma Tó-tom waqoka mainena wení nétuya terinamma uraiye.13 Totom wayuka anómma Yawe Îtogoka tawi aaima ke-eta kumiq aaima uyakarae.

14 Rotima ayuwéna Abarammo kégoimma, Yawe ÎtogoAbaramtaba tiráiye, “Múte auramma aonama áubáqá,anaaépaqa, aayánepaqa, aayánurapaqa, máte aukapaqamáánarakemma aonao. 15Mi-mátemárámó emó aonannakemá, ení iyápórawakaraq emá ákapaq aménúne. 16Kemáení íyápó-annamama taíbariq-onamaragoni káitora íyátaabo íma wayuka yorautinoe. 17 Kómare-keewe maragoniayátákaraq wení awaraqa kemó îbeqo emmó amunnamarama aonao.”

18 Miráitana Abaram wení netuya térínámmá yawítí-mena maréna Mamrini anó owak yarawakoni waqokaÍbáróni mainena uraiye. Mikaq Yawe Îtogoka yaaretarouraiye.

14Abaramma Rótimma Mamá Ayukaiye

1-9 Mi-kánábímmá tiyaakagaraq kaya (12) aukommaKinirawakaraq yetí wayuka Ketoraomani aménápá maqe-urammanibo tiyaakagaraq kaumo (13) auqo keimmayeráwáqá Ketoraomama aaiqa uyakaneta-urae. Móra-tiyapa (5) kinirawaqa yetí áái-wayukate yagarotareta

Áaimo Ataáraine 14:10 5 Áaimo Ataáraine 14:10Títími arubi aikutae, (Mipimma karakébarai unokoni aru-bine). Tiyaakagaraq kayaté kayate aukomma (1) Ketorao-magaraq kinirawaqa kaumo (3) ano maruka kíníráwátéyagarotareta aaiqa-umámóra tiyapa kini-rawaqa kótárae,repaim kayuka Átíróti Kanaim-kene, Yutim kayukaAmkene, Imini kayuka Kíríatam arubikékáráq.

Orim kayuka Tiya aita marukake abo maréta yeráwáqáEriparani kammáq-makoni awaba waqókáq áwátáq-urae. Mikákémó yemó yauwékámmá maréta tiyánepaqEn-Mitiba yirae (mimaruqa îbeqa Katetire kete) aboyeráwáqá Áméréki kayukati máte-maragaraq abomirauma Ámóri kayukamo Ayayona Tamaqo máqe-mamma yikama-táwitawa-urae.

Abo Tótómqo, Kómóraqo, Ámaqo, Yiboikaraq, Beratikinirawaqa yetí aiwayukate yakarotareta Títími arubiaaiqa yokauma yitauqa-yuqmeta yaurae, Érémqo, Koim-iqo, Tinakaraq Éráti kinirawaqa aaiqa umáyikaneta,móra tiyapa (5) kinirawaqa kayaté-kayate (4) kinirawaqaumayikaneta.

Amurapema Tína waykatí kinie, Ariokima Érátikayukati kinie, Ketoraoma Éréma kayukatí kinie, aboTitarima Kóími kayukatí kinie, Mami káyáté-káyáté (4)kíníráwáqá maréta-wurae móra-tiyapa (5) kinirawaqaaaiqa umayikaneta. Mi kíníráwáqá, Berae Tótomkayukatí kinie, Timepae Yíboi kayukati kinie, abo BeraeYowa kayukatí kinie. 10 Títim arubimma ano kaaweq*maikaraoko óriq uraitana abo minnamo TótomkaraqKómóra kinirawaqo kówata mátemma péqmaretaanubata-owata, abo yaaima wayukarawaqa kaaweq* 14:10: kaaweq: kumayu káwéqá ammó awiqmakedamo atima óqtammomammá-karapa kawere

Áaimo Ataáraine 14:11 6 Áaimo Ataáraine 14:19maiqnobata metéqéta-ureta minnobaq pukae. 11 Kayaté-kayate (4) kinirawaqa Tótómkara Kómóra kayukatí máte-otakaraq, máte-awaqa maméta kourae. 12 YeráwáqáRotimma Abaramni anówaiko-powata wení ótakaraqwemma awíkae Tótom máqe-emaitata.

13 Móramo (1) peqmarena yiwaigomma, Íbarunaaqa Abaramma timamikaiye máte-naimo paqima.Mikánábímmá Abaram Mámrini anó owaka yarawakoniwaqoka máqe-uraiye (Mamri Amori nare). Mámriaunabakarata kayaqá (2) yikaraiye, Etikorogaraq Ana.Mami kaumo (3) watanonnama Abaramte yakarotáráe.14 Abo Abaramma wení anabaomma awíqma yetíanna-naka urae, mami-naimo keitena wemá kaumoateretikaraq tiyaakagaraq eitiqa (318) aaiqa-iwayukamátemmawení naaupaqo páqurammayááyama aikutena,abo Téni waoka uréta yetí namuro kayaté-kayate (4)kinirawaqa wakae. 15Noka-nawataqa Abaramma wení aaiwayuka yaika-umá-yíkárena yíkaminena-itata kayaté-kayate (4) kinirawakaraq yetí aai wayuka péráwanaAbaramma waqmena mirauma Ópa tiyánepaq aukapaqTámátikati koyarae. 16 Abaramma yauweqma mátenotakaraq, Rotigaraq, wení ótakarate, aararaókáráq,yaimma wayukagaraq, yiwikaiye.

17 Abarammo aaiqo-umámo Ketoraomakaraq wetémoyakarotará kinirawaqa kégotamatuwaimma, Tótomukekinigo Abaramma Taba arubi yiréna aonaraiye (minnakinirawati aruwe).

18 Miráitana Tárem kayukatí kinigo Metiterekimmaaawakaraq wáénigaraq Abaramma mamá-ámíkaiye.Métítérékima uyátámaqma Îtogoni mono-naaupaqmayai-naare. 19 Métítéréki Abaramma atimuqá-uyakenatiraiye, “Uyátámaqma Îtogo maragárá wîyomo taroqurai

Áaimo Ataáraine 14:20 7 Áaimo Ataáraine 15:5Îtogo Abaramma iráqoni-uyakaniye. 20Amuramu-uyákaouyátámaqma Îtogoma noitababiyabo wemó aawaqna-ita abo aaiqo-umá ení namuro kótámakonna-aitaba.”Miráitana Abaramma máte-tatapikemma, móramora (1)máte-tiyaakabikemma Métítérékimma amikaiye.

21Tótomke kinigo Abaramtaba tiráiye, “Wayukarawaqaketime mátetataqa etábá mayao”.

22 Abaramma anonna-uraiye, “Kemá uyátámaqmaYawe Îtogoka ketí tiyaamma tikaq maraune, wîyokaraqmaramó taroq-urai Îtogoka abo kemá araimma-tiyakaune, 23Kemá íma-mórayataqa (1) ketábámayánúne,íma móraqamma (1) keboqya tatagarare, kemá óta-naaqaaurakaune wemá timáti-kaiyaba. 24 Kemá kimmora ketíaaiq wayukamo nátúwá nawaka kanaráré-ténúne. Abonáwamo ketémo uraiyamma Ánamo, ÉtíkoragaraqMamripaa yiyuwaiyata yeráwátí ótamma-máyátao.”

15Îtogo Áatimá Abarámte Yarutaiye

1 Aaiqa umá ánátatuwena Abaram yitana, Yawe Îtogokainapaqwekáq páquma tiráiye. “Íma ikatí-uwo kemá eníweyure abo ení amuyataqa anón-uramma aménúne.”

2Mirátitana Abaram téna, “Anómo uyátámamma YaweÎtogo nóina emá timinónó kemá íma iyápó makaun-abowana Éréyáti Tamatikatike ketí máte notamma kemómakaunna mayáníye?” 3 Abo Abaram téna, “Emáíma iyápó timikanabowana ketí mayái naako ótammaabowání-iniye.”

4 Miráitana Yawe Îtogo Abaramtaba tiráiye, “Minaaqaíma abowání inibo enarupiké ení iyápógo máte no-tama abowání iniye.” 5 Yawe Îtogo Abaramma awiq-mena máápa Abaramma yaubarena abo timámíkaiye,

Áaimo Ataáraine 15:6 8 Áaimo Ataáraine 15:15“Mute aabayápáq wîyokarawaqa aonama abo yorautuo,kanarárá yorautínónópo.” Abo wemá timámíkaiye, “Eníiyápó-anna mirárá-ínóe.”

6AbaramYawe Îtogotaba araine-tiyákáitana,mináítábáÎtogo Abaramtaba arupúnáre tiraiye.

7 Yawe Îtogo ókaraq Abaramtaba tiráiye, “Kemá YaweÎtogomo Úúqo Kárítián-kayukabike mami márá áménaabowání-ikaeteq awiqme-iraune.”

8 Abo Abaram ítáráiye, “Anommo uyátámáqma YaweÎtogo, kemá mami márámó araimma abowáníqo-onunna,naara-umá itéqa-óné-onuno?”

9 Yawe Îtogo anónná-uráiye, “Nateqá purumakakáráq,mémekaraq, awai típítípíkáráq mátemma kaummo (3)áúqó-uráiyamma mamé-iyo. Óqa máágárá, paaya numamamé-iyo.”

10 Abaram mimátémmá maména wekaq-iráiye, aboAbarammamáte kamma aukapike ataqma ókaoka-uráiye.Numarátámá paa-yukaiye. 11 Abo akikíráókómá arabénakúmókumo mami áráq wákátábá itana Abaram yikammawáréwara-uráiye.

12Minnámo aabaumo kuqperaitana Abaram púkímma-waguráitana mikákékámmá anó kumayuyatako wemmáyawaq-uyakaraiye. 13MikaqYawe Îtogo Abaramka tiráiye,“Ení iyápó-anna óq marabi namu-wayukara ínówe, mi-marabi kayukati kakobe maiyata kayaté-kayate antreti(400) auqa tai aaima-umáyikainowe. 14 Miráíyaq kemámi káyúkámó kákóbérammo náyumo umáyikaiyammameyámma ánná-yíménata abo mikákémmá ení iyápó-anna anó notakaraq mi márúqá yuwéta yawinowe.15Abo emá (Abaramtaba téna) amurámuyatapi ayátágana

Áaimo Ataáraine 15:16 9 Áaimo Ataáraine 16:4matuwé emá púyínata abo utayákainowe. 16 Kayaté-kayate antareti (400) auqa yáwínata* ení iyápó-annamayauwéqme Kéinan yinowe mina Amoraiti kayukati kumi-aaimmo yemo-uramma íma ari-uráiye.”

17 Minnámo aabaumo kupéráimma kumayuqááúráitana Abaram aonaimma úmúpi iragó-tinibike irá-kamá yupayo-umáena kéqókéq wámmó Abarammokarama yáíka-umárái aukapi yáuraiye. 18 Mitáo YaweÎtogo Abaramte aamá tima-yarutuwena mirá-tiráiye,“Kemá Ítípike nokómmá maréna Ípáráiti anoo nokaqmami márá ení iyápó-anna yiménúne, 19 Kéni anna-kayukae, Kénat anna-kayukae, Kátmon anna-kayukae,20 Éti anna-kayukae, Périt anna-kayukae, Répa anna-kayukae, 21 Ámóri anna-kayukae, Kéinan anna-kayukae,Kírígati anna-kayukagaraqYébuti anna-kayukatímaramákemá aménúne.”

16Ágaya Ítímaeriye

1 Anyie-téna, Abaramma aanako Tárái íma iyápóaakama amewani-uráiye. Miráitana Tárái wení mayaiinaru Ítípike aawiqa Aagamma makaiye. 2 Abo wemáAbaram-taba téna, “Yawe Îtogo iyápómo akáímóanamoriq umatikaiye. Uréya ketí mayai inarukotewaténana iyápó ákáma timíno.”

Abaram kanaráré téna, Táráitaba tiráiye. 3Abo AbaramKéinan tiyááka (10) auqa umátúwaitana wení aanakoTárái Ítípike wení mayai inaruma Aagamma awíqmaawaikomma amikaiye. 4 Abaram Ágate wataitana, Ágaamukarari uráiye.* 15:16: Kayaté-kayate anna-kayukamo paqiyapike.

Áaimo Ataáraine 16:5 10 Áaimo Ataáraine 16:12

Minnámo Ágamo amukarariqo kéena wení ánákommaTaraimma aonama wemá mémápáq-yukaiye. 5Miráitana,Tarai Abaramtaba tiraiye, “Emá mami úqmá abowáníinone, kemó mamirámó Ágamo umatikaimma kemá ketímayai inaruma enayápimakaunana, abo íbêqawemá aon-aimma amukarariqo ikakemma aumamé-uyéna kemmáaonama wemá mémápá yuwaiye. Yawe Îtogo eqkáráqkeqkaraq aukapi yainaniye.

6 “Ení mayai inaruma enayáápi maiye,” Abaram tiráiye.“Nóra-áaimmo auyanammo íténanamo kanaaraqo ína-áaimma umákao.” Tarai tai áainuramma taroqumákáí-tana, Ága ayuwéna kouraiye.

7 Yawe Îtogoní énítóré (30) Ágamma kaqmáápa po-qnokóní waqókaq aonaraiye. Mi póqnómmá, Túwa wí-áákóní aukapaq waiye. 8 Énítóreko téna, “Ágao, Tarainímayai inarugo emá nákakena iréya, nákaraq kewono?”

“Kemá ketí kawaa inimma Táráinopake péqmare ké-goune,” Ága anónná-uraiye.

9 Mirá-titana, Yawe Îtogoní énítóreko wemmátimámíkaiye, “Yauwéqma Táráinopaq uréya abo weníaamá waraao.” 10Ókaraqa Yawe Îtogoní énítóreko tiráiye,“Kemá ení iyápó-anna mama néturiq umáyíkánata ímawayuka yorautinoe.”

11 Yawe Îtogoní énítóreko keqnámmá Ágataba tiráiye,“Amukaraq emá íbêqa mannabowa emá inamaí akain-one. Emá Ítímairiye-te* áwîqa yamamiyo, mináaitabaYawe Îtogo ení uqmamá ítáyamena emmá áwáqnaiye.12 Wemá Ítímairi abáq íyáká umá maniye, wemá máteqkayuka aaiqa umáyikainata abo máqte kayuka wemmá* 16:11: Ítímairiye awikoní áimma, minná “Îtogo itatimiye”.

Áaimo Ataáraine 16:13 11 Áaimo Ataáraine 17:7aaiqa uyákainoe, wemá nékaq ataaramá wení arainibikemaniye.

13 “Yawe Îtogoma Aaga Er Roi awiqa amikaiye, minnámiráténa, emá Îtogo kemmá timóné, abo yabitikane,”Agaa tiráiye. “Kemá íbêqapuqkónáq-únapikepáá-maune,kemó timónai Îtogomma aónatuwaune.” 14 Min áítábá,mi póqnókómmá Bíyá Ráqá Rói áwîqa keyae, KátétikaraqBáréti marukoni aukapi íbêqa páá maiye.

15 Miráitana, Aaga inámáí Abaramma ákáyamikaiye,abo Abaramma Ítímáiriye áwîqa miníyápógómmáyaamámikaiye. 16 Abaram éítiqa tenigaraq móratiyapakaraq móra (86) auqa keitana Aaga Ítímáirimmaákáyamikaiye.

17Aummó Karain Aimma Timá-yarutaiye

1 Ánibo Abarammo náinia tenigaraq náinia (99) auqokéitana Yawe Îtogo wekáq páquréna tiráiye, “KemáÎtogo Wenóqyae, máte-tataqó taroq-innapímmá kekáqamakakí-uréyá íráqó-maiyatapi máo. 2 Kemá eté ketíaama-yarutuweka abo emá nétu íyápó-ánná aménúne.”

3 Minnámo kéitena Abaramma óipake Îtogoka marabíawautaitana abo Îtogo tiráiye, 4“Kemó-itaqá pórómáti etékemá umátuwaune. Emá nétuqya maruti yibowá mái-none. 5 Íma ókaraq Abaramue áwîqa yainowe, íbêqa eníaugen áwîqa Abara-ámue. Kemá emmá nétuqya marutiyibowámó áúrákáúná áitaba, 6kemá emmámaamá iyápó-anna néturiq uyákána mayáínóne, ení iyápó-annarawaqaanó maruqa áúráíyata abo kínirawaqa epíké páqinowe.7Kemá ketí pórómáti yabíyénanamatúmatu-íníye, eté eníiyápó-annaraokaraq abo yetí iyápórawate, kemá ekáráq

Áaimo Ataáraine 17:8 12 Áaimo Ataáraine 17:17ení iyápó-annarawatí Îto mánune. 8 Máte Kéinan mara-bimmo íbêqo namuq nákáq-umá mánna kemá aménúne.Mi márá egáráq ení iyápó-annatí mara ákáqpaq aukiniye,abo kemá yeráwátí Îto mánune.”

9 Abo Abara-ámma ókaraq Îtogo timámíkaiye, “Emáaamó-tima-yarumakaunnamo timámunna waraó, ekáráqení iyápó-anna mikáqo páquqteta wínómma miráoro.10 Maminná ketí yarumata-aine eté abo ení iyápó-annamo, mamin aimmo-yarumatamma kéráwáqáyabíyéro: Máte inamáí árákáráwáqá ibôwáqá-umáyikao.11 Emá ení aukoni kebó-áúwárátí káráma awaméká-maraó abo mami áwáméqá kerátátí áúkápimmo timá-yarúmakauyane. 12 Minnámo epikémmó máte inamáiárákáráwáqó páquqteta-yínómma ibôwáqá-umáyikaonáwamo éítiqa (8) kanamo-kéinna, náyumo ení náupaqopáquráiyammo, yaurákémmó ópaq nakake mayaniq-urénagaraq nayumo ímo epíkémmó páquráínae.13 Emá ibôwáqá-umáyikao nayumo ení náupaqopáquráinnakaraq, emó ení yaurakémmó meyání-uránae.Ketí yarumatan-naiko eté awaméká matúmatu-íníye.14Náwamo ibôwáqó ímo-uráinna waraowaqa timákáíyataketí wayukabike kóíno, wemá ketí yarumatan-aimaarátuwaiye.”

15 Îtogo ókaraq Abara-ámma timámíkaiye, “Íma emáókaraq enánáqa Táráiye tiyó, íbêqa wenáwîqa Téraemaniye. 16 Kemá atimûqá-uyákánana abo wemá iyápóákáma amíníye. Kemá atimûqá uyákánana abo minnáwemá anó-marukarawatí yinówa mániye, kínirawaqawení iyápó-annaraopike páqinowe.”

17 Abara-ámma marabí ótípake awaúténa wíráke-enaabo we-áímmá tiráiye, “Kanaraq móra antareti (100)auqo-uráínna-nako iyápó máyání? Kanaráq Téra náínia

Áaimo Ataáraine 17:18 13 Áaimo Ataáraine 17:27

teni (90) auqo-uráimma páá iyápó ákání?” 18 Abo Abara-am Îtogomma ítáraiye, “Táyánámmá-itáúnna emá ketíiyápó Ítímaerima amammá ámínó?”

19 Mirátitana Îtogo téna, “Ímiye, Téra inamáí akamaamíníye, abo emá Áítíkiye-te* yamáminone. Kemá wetéketí yarumakaunna-aimma maamá-páqonune, mamiyarumata-aimma ekáráq ení iyápó-annabi matúmatukeráwáté iniye. 20 Abo kemó Ítímaeritabamo itáúnamaemmá ítáyamenune. Kemá áráimma íráqóni uyákanune.Kemá táíbaq améqa abo kemá ókaraq táíbaq iyápó annaaménúne. Wení tiyákagaraq kaya (12) íyápóráwáqámóramora ááiti-anómma auráíyana abo kemámaamá anómaruqa áúrakanune. 21 Abo ketí yarumata-aimma kemáÁítíkite maamá páqonune, Térama mami kánárákémmáméyá áúkáq iyápó ákámá amíníye.” 22 Minnámo Abara-ámtemo aamó timá-kánatatuwena Abara-ámma Îtogoáyukaiye.

23 Mitáoq-uramma Abara-am Ítímaerimma káwirena,abo mátemmo waamo wení náupaqo páquraiyamma,meyákákémmó meyániq-uráíkaraq, mátemmo waamowení náupaqo maemma wemá ibôwáqá umáyikaraiyeÎtogomo timámíteniq. 24 Abara-ámma náiniqatenigaraq náiniqa (99) auqa-ke-ena ibôwáqá-uyákárae,25 mikánáráqá wení ániko Ítímaeri tiyákagaraq kaummo(13) áúqá kéitana. 26 Maaka mimórá kánáráq ibôwáqá-umáyikarae. 27 Yáimma wayuka mátemma waamáibôwáqá umáyikarae, Abara-ámni náupaqo páqura-nabiyo ópaqnakake meyániq-uráímma weté ibôwáqáumáyíkárae.

* 17:19: Áítíkiye áwîkoní ááimma, minná “wíráe”.

Áaimo Ataáraine 18:1 14 Áaimo Ataáraine 18:818

Kaumo Námúq Wayukae1 Yawe Îtogo anón owak tarawakoní ááikaq Mámari

Abara-amka páqurai aine. Abara-am wení térinakoníoqta-ákáq aanónaqo-kamákenamo-íkaq maramáqe-uráiye. 2 Abara-ám múte aónaimma kaumo (3)káyúká áúbáq itó-umakurae, minnámo kéyimonenawení térinamma yuwéna uyaténa koyimónarena,abo yeráwáká koma-marabí awáútaiye kayoné-áimmayirátiraiye.

3 Abara-ám móra waikotaba (1) mirátiráiye, “KetíAnóko,* kanaráq íráqóáimma-tirátima makáq ketí náoqmáíyaq kemá tíwáqnaonó. Íma ení mayai-naqa kótao.4Nommákemámaméq-yená abo emááítauqa tetekéyamayágóní ááipi agao. 5 Kemá ááwáqa maméq-mátímenaraqkeráwáqá namá aqkonná-umátuweraq mikákémmá páákeráwátí ammá wínówe. Ketí naoqa yiráneteq kemátimurámu-maráune.” “Katekowé-íráqone,” yeráwáqáanónná-urae, “emó ónae-tinaiq uwo.”

6Abara-ámuyaténa térinaupaq uyápékurena Térámmatimámíkaiye, “Kabequmá kaumo (3) tápéqa† páráwaqayaqmáwaq paretiráwáqá agayaó.”

7 Abo wemá Abara-ámma uyaténa nákaqo wenípurumakakáráwáqó mápaq-uréna abo móra (1)íbêyamma áínóara purumakamma áúyakaiye, kabeqitanaAbara-ám wení mayai-naqa amitana wemá ikammaabo ááwáqa yokaaurae. 8 Aqa ááwáqo yokaakeimma,Abara-ám ikaq nánánókáráq, auke nananokara abopurumakammo agama yokaaumátakaraq maménamamin ááwáqá máyímíkaiye. Minááwáqó-kénámmá* 18:3: Anókowe áwîqa minná Ítogotaba tiráiye † 18:6:20kg-miraramma.

Áaimo Ataáraine 18:9 15 Áaimo Ataáraine 18:17Abara-ám itoumá yagóní áipi yetí waqokqa maena-yiwe-uraiye.

9 “Nákaraq enánáqa Téra maiyo?” yeráwáqá wemmáítárae.

“Térinaupaq maiye,” tiráiye.10 Mami kaumo (3) namu-wayukabike móra-waigo (1)

Abara-ámtaba téna, “Kemá yauwémma mamirá-kánáráqméyá-náúkáq yénúne, abo enánáqa Téra iyápó mayaniyemi-kánáráqá.” Téra yinaepaq térinakoní otaraq maenaítáraiye.

11Mááka Abara-ámkaraq Téra áqa wayuka-ariqa auku-raye, abo Térama araqná-urapowana imá iyápó ákáwani-uráiye. 12 Mirátitana Téra áúyánámá-kéitena wetábáwírá-uráiye. “Máákakorata wayuka-ariq aukurauye ímaiyápó ákawaniq-uraubo kemá íbêqa iyápó akánú?”

13 Yawe Îtogo‡ Abara-ámma ítaraiye, “Nóra-itanawáTéra wírá-kenawa téna kemá araimma iyápó akánú,íbêqo kemó araqnámo aukúnnapikemma? 14 KemáYawe Îtogoma íma mórayatako ummáyátikaniye. Kemáyauwéqma enopaq timákáúnna kana méyá áúká yenanaabo Térama inamáí íyápó mayaniye.”

15 Téra ikatíq-éna, “Íma wira-uraune téna,” kaqarí-tiráiye.

Abo Yawe Îtogo téna, “Araimma emá wírá-uráne.”Abara-ám Îtogotaba Tótóm Wayukayaba Yíwáqna-uwo

Tiráiye16 Mi káúmó (3) námú wáyúkámó itóuma kóinekéta

yeráwáqá márúte yuqmá Tótóm aónarae, abo Abara-ámapaq yiyuwáínéna maréna yeráwáté uráiye. 17Minnámomaréta kéwowana, Yawe Îtogo wenáúyánánóbáq tiráiye,‡ 18:13: Mi kaumo (3) namu-wayukabikema, mora (1) mina Yawe Itogowe

Áaimo Ataáraine 18:18 16 Áaimo Ataáraine 18:28“Kemá kanaráq Abara-ámma yawáq-uyakanu kemónóratatariqo ónúnna. 18 Ímiye, nóínaitabiyabo Abara-ám anó imamukaraq marukarawatí yubiqá áráimmamaniye, abo wetábáétéq máte marukarawakommama-márábímmá íráqoni umáyikanune. 19 Kemá áqawemmá tiyákátukaun-nabowana wemá wení iyápó-annatimáyiminata ketáá warainówe, yeráwáqá íráqon-aikaraqabo tágamayatari-oró. Miráíyana Yawe Îtogo Abara-ámmo wemó tiyákáraimma aminiye.

20 Abo Yawe Îtogo Abara-ámma timámíkaiye, “KemáTótómkaraq Kómórati anónibiqa yáqyiqkámma itaune,yetí kúmi-áiko anóni-umá táwítawa-iye. 21 Miráipowaqakemá kukéq aónanune ááraimmo yetí táí áimmotaróqómma.

22Mikákémmá kaya (2) námúnákárátá Tótóm aukapaqwuráye abo Yawe Îtogo Abara-ámte páá mikáq máqe-uraiye. 23 Abara-ám Yawe Îtogoní waqókáq yirénaítáraiye, “Emá ááraimma kateko wayukate táwí wayukayíkamino? 24 Minnámo móra-tiyapaq tiyáka (50) katekowayukamo máraiyamma, emá páá máte kayuka yíkameabo emá íyaq mami kátékó wáyúkátí áitaba yiwimmá ka-mayikaino? 25 Ímiye, kúmiq wayukamo yíkaminema emáíma kateko wayukagaraq yikaminone, kúmiq wayukatekateko wayuka íma mimmóráwáí úqmá mayainowe. Emáímamirárá-ínóne, kímmora (1) nááwamomamárábímátekayukamo yainánimma emá maane. Emá íráqón-áimmataróq-ínóne.”

26 Yawe Îtogo anónná-uráiye, “Yeráwátábáé-téq ímakemá yíkamonune.”

27 Abara-ámma yauwéqma Yawe Îtogotaba tiráiye,“Kemá íbêqa Anókote aámá ténáq íma ikátí-une, kemápátátáune, káítóra-uráúne. 28Minnámo móra-tiyapaq (5)

Áaimo Ataáraine 18:29 17 Áaimo Ataáraine 18:33imó-maatabawte, kanaraq máte kayukate mami káyúkáyíkamino?”

Yawe Îtogo anónná-uráiye, kemá aónánana kayaté-kayate tiyakagaraq móra-tiyapaq (45) wayukamomaiyaqa, kemá íma yíkamonune. 29Móragaraq Abara-ámYawe Îtogomma ítáraiye, “Abo kayatá-kayate tiyaka (40)wayukamo maiya emá náraq ínónó?” Yawe Îtogo téna,“Kayaté-kayate tiyaka (40) wayukayabaetéq íma kemáyíkamonune.” 30 Abara-ám téna, “Kanaráqibo, Anókoíma áyataba umátike tiyúwénaq ókaraq emmá ítáno,emá náraq-ínónó minnámo kaumo tíyáká (30) kátékówáyúkámó maraiyama?” Yawe Îtogo anónna-uráiye,“Kemó aónánanamo kaumo tíyáká (30) wáyúkámómaiyaqa kemá íma óqa yíkamonune” 31 Abara-ámYawe Îtogomma ítáraiye, “Kemá íma ikatí-éqa ókaraqaamáitanáq-úne, emá náraq umáyikainono minnámokaya tíyáká (20) kátékó wáyúkámó mi márúpímmómaiyama?” Yawe Îtogo wemmá anónná-uráiye, “Mamikáyáa tíyáká (20) kátékó wáyúkátí áitabae-téq íma kemáyíkamonune.” 32 Ókaraq Abara-ám Yawe Îtogommaítáraiye, “Kanaráré, Anókó íma ááyáqa-timiyó, tiyúwénaqpaki mórákaraq ítáno. Náraq emá ínónó, tiyaka (10)wayuka-urammo mi márúpímmó maiya?” Yawe Îtogoanónná-uráiye, “Páá tiyáka-urammo (10) kateko wayukami márúpímmá maiyamma kemá íma yíkamonune.”33 Yawe Îtogo Abara-ámte aamo témáyámma kánatena,wemá mi márúqá kéyuwaimma Abara-ám yauwéqmanaópaq kóuraiye.

19Tótómkaraq Gómóraq Itogo Mamáá Táwítawa Uráiye.

Áaimo Ataáraine 19:1 18 Áaimo Ataáraine 19:91 Mi énáíkáq kaya (2) énítórékó* Tótóm kóyáráye.

Rótima Tótóm marukomma uyáperai ákáq maraqmáqeuráiye. Minnámo kaya (2) énítóré-rátámó kéyimone-nama ítoumá yenákátópaqa uréna wemá marabi ótipakeyenákáráq awáutaye. 2 Rótí téna, “Timuqá-matikáúneketí anókoratae. Ketí naaupa yekao. Kenáká títauqa tete-kékaq keté watáíyaq abo abéya máí nókápáq kenákátíammá wiyoye.”

Kaya (2) énítóré kórátá téta, “Ímiye, kerátámakáqmátekayukamo kaikuyo marukaq wáéyúye.”

3 Mirá-kéteyataba Róti aqkonna-umá kétitaba yenákámaréta Rótite abo wení naaupaq koyaráye. Róti yenákátíááwáqa yoká-umá abo (íma itoráí káná íma mai) paretiagamá yímítata naráe. 4 Kaya (2) énítóré kórátá yú-waiyeta kéoyana máte wayanammá Tótómkemma, ma-pukáráq wayúka ariqa Rótiní nammá yáútúraq-umákae.5Mami káyúká Rótimma áyarae, “Nákaraq kaya (2) námú-nákárátá enópaqo yéyamma mááyo? Naaupake yiwíqmamáápaq yukénata yenákáté ketáá aaraukáríq onnatáó.”

6 Róti yimónaibaq máápaq yáúbarena abo anaépakeoqtá áúyakaiye. 7 Róti téna, “Ímiye, ketí wayukama, ímatai-áimma taroqoro.” 8 Aónaro, kemá kaya (2) ínárú ímawaté watayamma yíkáraune. Yukaiyaq kemá yimíqmamáápaq márúte-tímíkanaq abo keráwáqá nówaitataqotikáínna yeráwáté oro. Abo ketí namu náká íma moráy-atariq umáyíkaro. Ketí naaupaq yiráyapowaqa yabíq-yikanune.”

9 Abo yeráwáqá mirátirae, “Páábaq yááwaooqtarákémmá,” yeráwáqá téta. “Rótima íma maruqáinare. Abo íbêqa wemá ketáti kawáá máínénábiyo!* 19:1: Pimo tiraima kaya namu-nakarataya-bamo tiraima,minamami kayaayakara nakae (18:22)

Áaimo Ataáraine 19:10 19 Áaimo Ataáraine 19:17Ketá yenáká kótámamqma emmá táwí-áaimmauyákanunatae.” Mirákéteta innene-umá Rótimmaabúbúqma maré-kéwéta oqtá yokiránéta-urae.

10 Mirámó-kéomma kaya (2) énítóré kórátá oqtarákéRótimma yabitimá yauwéqma naaupaq kéyuweta oqtááúyatukaye. 11 Mi káyá (2) énítóré kórátá máte wayukaoqtaráqó mááqe-émámma maabukáráq wayuka ariqamaamá kumayuriq umáyíkáítata yeráwáqá íma oqta aó-narae.

12 Kaya (2) énítóré kórátá Rótitaba téta, “Íyaq emáyaimma anna wayuka maapi Tótóm maqa yíkárano,mirauma enairó-utama, ení ánimaqa enayámummaqayaimma ení arainibíkémmá?” Máraiya-moemayiwíqme mamipíké kóró. 13 Kerátáa mami-márúqámaamá táwítawa-óyúye. Yawe Îtogo Tótóm kayukatiááyama ibiq-aimmo yaqyíkamma ítáímma anóni itanatimátíkaitaka mami-márúqá maamá táwítawa-óyakae.

14 Miráketeyataba, Róti maréna uréna wení ayamum-matí aanabo-íyápóráóqá timáyímíkaiye. Róti téna,“Uyatéraq ma márúqá yúwaro, Yawe Îtogo áqa mamárúqá maamá táwítawa-ínékeiye!” Abo wení ayamum-matí aanabo-íyápóráóqá ábê-aimma kétiye-téta yúyánápítirae.

15 Iráqma-tágaimma, kaya (2) énítóré kórátáRótimma yokage-umá timámena, “Uyaté enánákaraqenayámúmmaqa yiwíqme kówao, ímo-iteqoweqakeráwákáráq Tótóm marukote aweké mayainówe.”

16 Abo Rótimo mayámaramo kéimma, kaya (2) énítórékórátá Rótimma ayákaqa yátoqma ánákokaraq, wení kaya(2) áyámúmmá yiwíqme yokege-umá Tótómke máápaqyáúbaraiye. Yawe Îtogo yeráwáqá áyáqa yímíkaiye.17 Minnámo kaya (2) énítóré kórátá yiwíqma máápaqokéyiyuwena, móra (1) enitoreko téna, “Uyatéraq keráwátí

Áaimo Ataáraine 19:18 20 Áaimo Ataáraine 19:29

túyaba kóro. Íma wáéqma aónaro, íma móra-aakapáqámami árúbáqá agaro!”

18 Abo Rótima anónna umá-téna, “Ímiye ketí anóko,timuqá-marakáúne. 19 Emá íráqonni umátike abo emáanómma iraqon áimma ketí tááraqo yabítíkánna tiráténé.Abo kemá íma anubaqá uyónúne. Kemá mamin úmágóaapaq yátóráínaq puyónúne. 20 Képi keboqyá maruqaaónao, íma népáq-urane, tiyúwéna péqmare mi kébóqyámárúkáqá wono. Miraonana kekáq puiyataqa íma yíkae.”

21 Móra (1) enitoreko Rótitaba téna, “Kateko-úráné,kemá enááraqa kanaráré-tiyakaune. Emó ténná maruqaíma maamá-táwítawa onune. 22 Ánibo uyaté-péqmarekówao mi marukaq. Kemá íma móra-yatariq uránaemá mi márúkáqá kówao.” (Rótimo peqmarenamo uraimarukoni áwîqa Yowa)

23 Róti Yówa koyaitana áábáúmá utaráiye. 24MiráitanaYawe Îtogo wíyôpake iragáráq kawabába-oqtammayúwaitana Tótómkaraq Kómóra kukaiye. 25 Yawe Îtogomáte maruqa agamá táwítawa-uráiye, Yóten arukaraqwayukamo mi márúpímmó máékaraq, mátetataqo mimárábimmó waimma. 26 Miramo-kéimma Rótiní ánákoanaepaq waéqma aónaimma, wemámaamá úgórá-ótákáqumákuraiye.

27 Máí nókápáqá Abara-am itóurena yauwéqma YaweÎtogokaq watá-tirái marukaqa-uráiye. 28 Abara-ámmárúte aónaimma Tótómkaraq Kómóraqa, Yóten aru-bimma abo máte marama aónaraiye, abo irabíkéká-umáanó-kairaya umumma mi márábíkémmá utaimma aó-naraiye.

29 Abo Îtogomo mi árúmáqá táwítawa kéumatuwenaAbara-ámma áúyánámá-ítáyamikaiye, ááka-itana ÎtogoTótómkaraq Kómóra maruqo táwítawa kéena Rótimmaáwîqma máápaq ayuwáitana íma aweké mataiye.

Áaimo Ataáraine 19:30 21 Áaimo Ataáraine 20:2Rótigaraq We-nayamummaqa

30 Róti wení kaya (2) ayamukorátáté Yówa maiyabaikatíqéna yeráóqá anubaq mainena utaiye. Wegáráqwení kaya (2) ayamukote muríánnóbáqá máqe-urae.31 Mórataoqa (1) ananowáá aukotaba téna, “Ketiborátáanónuqma-kaiye, mamarabi aaimmá máte-marabaqa,kerátáté mainomma íma-wá-mae. 32 Kerátá táínommaketibokárátá amiqma neginági uyákátuwekaq wetéwatéka iyápó mayáyúye.”

33 Mi nókámmá yibowámma táínomma yenáká ámí-tuweta, ananowá maréna weté watáiye. Yibowá Rótiwetemo waimma íma iteone-uráiye.

34 Méyá mi énáíkáqa ananowá aukotaba téna, “Énainokamma, kemá ketiboté wataune, kéqnamma íbê-nokamma kerátá táinomma amiqma neginági uyáká-tuwaya abo emá ure weté waténaka wekáké iyápómayao.” 35 Mi nókámmá kéqnamma táínomma yi-bowámmá ámímma neginági uyákátuweta, áukonaqamaréna abowáte wataiye. Kéqnamma yibowámá nóraq-oyamma íma itéone-uráiye.

36 Miráútuweta kaya (2) ánánókórátá yibowákákéyímukarariq-uráye. 37 Ananowámá inamáí ákáma aboMóáp awiqa ámikaye. Móap kayukati yibowá íbêqa-maiye. 38 Áúkoma miráuma inamáí ákáma Péqámi awiqayamámíkaiye, Ámónaiti kayukatí yibowá íbêqa maiye.

20Abara-ámya Ábímérékí

1 Abo Abara-ám Mámrikémma maréna Négébéq auka-paq koyaréna, Kátétikaraq Túr aukapi máqe-uráiye.Páqya-kana Abara-ám Kéra kémaena 2 abo mikáqá Abara-ámma wení ánáqa Térataba, wemá “Ketímánare,” tiráiye.Abo Ápímérék Kéra wayukati Kíni-bowana, wení mayai

Áaimo Ataáraine 20:3 22 Áaimo Ataáraine 20:10wayuka timáyíkáitata Téramma koma áwîqmeta yewanaÁpíméréki mayákáraiye.

3 Miráowata, móra (1) nókámma Îtogo Ápímérékikaqkainapáqá páquma timámíkaiye, “Emá puyínóne, emóaaramó awiránna áitaba. Min ínímmá waataké íníne.”

4 Mirá-kétitaba, Ápímérékima Térani waqókáíma wuré-nabowana, mirá tiráiye. “Îtogo emákanaraq kekáráq yepímmó ummamó-ímo mai-kayukayíkámínono? 5 Abara-ám kekáráq timátimena, Tératabaketímánare titanawaq, abo Térama timátimena Abara-ámtaba ketiyóbíye tiráiyo. Kemá táágama tuyanakakemamitátáqá taroquráunanibo kemá íma tai-áimmataroquráune.”

6 Miráitana Îtogoma kainapáqá timámíkaiye. “Áraine,itéq-aoneq-uráune, emá táágama auyanakake mirá-uráne, miráitaq kemá íma emmá ayuwauna ketúrakaqatáí áimma taroq-uráne. Mináítábá, kemá íma emmáayuwauna wete watáne. 7 Ánibo waa ánáqibo yauwéqmatiyákenana awaikókáq wíno. Wemá ketí óyáúqnare,nunamummá wemá tiyákaina páá mainone. Ánibo, emóímo yauwéqma awaikókáqó timá-kemoema egáráq eníwayukagaraq puyínóe.”

8 Óóqa máí nókápáqá Ápímérék wení anó-kayukayáyama áíkuyikarena Îtogo kainapáq máte-naimotimámímma timáyímíkaiye, wení anó-kayuka anómmaikatí-uráe. 9 Abo Ápímérék Abara-ámma áyarena tiráiye,“Emá nóraq ketámmá umátíkáráno? Kemá íma móra táí-áima taroq-uyákáraupo. Minnámma emá kekáráq ketíanó-maruqa anó tigaeta mamiráumá timénó. Emá ímataroqówai áimma taroq-umátikane.” 10AboÁpímérékimaAbara-ámma ítáraiye, “Nóra náitabawa emá mamirámá-uránó?”

Áaimo Ataáraine 20:11 23 Áaimo Ataáraine 20:1811 Abara-ámma anónná-uráiye, “Kemá túyáánápí-

téqa mami márúkáq wáyúká íma Îtogoní áqa áraimmaínópowata kemmá ketínákake tíkatuweta ketínaqamayainóe tiráúne. 12 Móra-aayapaqo-itannamaárainuramma mami ínímmá ketímánare. Wemáketibokákémmíbo, íma ketinókakene. Miráitana ketínáqawemá áúkaiye. 13Minnámo Îtogomo timátimenamo,enaboní márúqa yuwé kówáo titaqá kemá Térataba téqa,‘Nánaukapaqo wóyúyamma emá ketábá keti-yóbíye tiyó,’Emó ení íráqó-náimno mamiráuma tirátine-moema.”

14 Abo Ápímérékima, tipitípikaraq, purumakakáráq,mayai wayukama, aragáráq wagaraq Abara-ámma ká-mena abo wení ánáqa Téramma yauwéqma ámíkaiye.15 Mirá-umátuwena Ápíméréki tiráiye, “Máte maramokemó yabiyúnna aónatuwe yuwé emó akáínnaraq nákaqománáetinaráq áúyatuwe abo máo.”

16 Térataba wemá téna, “Kemá téniqa antreti (100)ara tauma* enayóbímma kámune. Kemó tái-áimmoemmó taróq-uyákáunaraqo ayumí ení wayukatí yúrakaqaamúne. Epímmá íma aweke maiye.”

17Miráitana, Abara-ám Îtogokaqa nunamummá-titana,Îtogo Ápímérékigaraq wení ánákogaraq, wení mayai-inarurawaqa íráqónni umáyikaitata yauwéqma iyápóyíkárae. 18 Ápímérékimo Abara-ámni ánáqo mátai-náitaba Ápímérékiní aara-iyápó Yawe Îtogo máte yííyáqaauyatukai.

21Áitikimma Marákáraiye

* 20:16: Miráuma wení umamá 11.5kg ara-tauwe

Áaimo Ataáraine 21:1 24 Áaimo Ataáraine 21:121 Yawe Îtogo wemá tiráiteniq-umá Téramma

atimuqá-aména abo wemá Abara-ámmo pórómátimo-uyákáraimma kíqna-uramma taróquráiye. 2Mi kánáráq-úrámmá Yawe Îtogo Abara-ámmo pórómati-uráimma,wemá anónuqma-áúráitana, Téra ámûkarariq-urénainamáí ákáma amíkaiye. 3 Téramo ákáyami iyapo Abara-ám Áítíkiye áwîqa yamámíkaiye. 4 Abo Áítíkimo móra-tiyapakaraq kaumo (8) kánámó kéimma, Abara-ámÎtogomo timámíkaiteni-umá Áítíkimma ubayammá-uyákáraiye. 5 Abara-ám ántárétiqa (100) auqa itana aboÁítíki wekáké páquraiye.

6 Téra tiraiye, “Îtogo wirágara amurámu timiye,abo máte-wayukamo iyápómo kemó akáúnnamo minná-itétama kete yeráwáqá wíra-inówe.” 7 Aniyeténa Tératiráiye, “Íma-mórawaigo Abara-ámtaba téna kettaba miníyápó ákáyaminiye tiraim-manibo, kemá íbêqa Abara-ámanónumma áúráípi iyápó ákáyamune.”

Ágakaraq Ítímaerima Timá-yíkáraiye8 Áítíki anómma-auréna abo ááwáqa naraiye. Mi

kánáráqó Áítíkimo naammo némaimma yuwéna ááwáqokénaimma Abara-ám anó nawaqa agayákáraiye. 9 Téraaónáima weni mayai-íníkóni ánimma Ítímáeri Áítíkimmawíra-uyákáraiye. 10Miráitana Terá Kówánai-tena Abara-ámtaba tiráiye, “Mi máyáí íníkáráq wení ánimmawárénata kótao, íma Ítímáeri ení ótamma ketánikoteyaináníye.”

11 Minnámo Téramo ti-náikómma mamá anómmaAbara-ámuní auyanakoma táwítawa-uráiye, nói-náitababiyabo Ítímáerima wenáni-karaqiye. 12 Abo ÎtogoAbara-ámtaba tiráiye, “Íma emá umma-áúyánámmá itaóenánikotabakaraq ení mayai ínímmá. Nówai-naimmo

Áaimo Ataáraine 21:13 25 Áaimo Ataáraine 21:21Téramo tína itaó, nówai-náitababiyo Áítíkikake kemópórómáti-uyákáraunna emá iyápó-anna mayáínóne.13 Kemá Ítímáerimma nétuqya iyápó áménana yeráwáqáabo mamá anó maruqa-páqinowe, minna wemaenánipowana.”

14 Máí-nókápáqá aabêyanapimma Abara-ám yáimmaawakaraq nonáná-yaqmá maténa Ágámma amikaiye.Wemá Áganí aqnókáq kauyakéna abo tiyákáitanawení ánikote kóuraye. Ága wení ammá maréna aboamáyukara-umaena kaqmáqmaqa Bétíba waqokaquráiye.

15 Ábo anabíké nommá ánátakitana, Ága ánikommakaranóbáq apaq ayuwéna 16 abo wemá maréwaqónáwátáq kéra-nékaka wení ánikomo-máikakemáena, wemá wetábá ááímá kétena, “Kemá íma kao-nanana puyíkae.” Abo Ága mérami wáqónáwátáqómáqemaikakemma wemá ibiqá átáma yakáiye.

17 Îtogo Ítímaerimo ibiqó-yáráimma ítáraiye. Îto-goní énítóreko wíyôpake Ágamma áyarena abo wetábátiráiye, “Nóraq-uránó, Ága? Íma ikatíq-uwó, Îtogoenánikoní ibiqá ítátuwaiye. 18 Emá uréya enánimmaawíqma enayáápi yoraó, kemá wení iyápó-anna mamáanó maruqa áúqyikanune.”

19 Îtogo Áganí áúramma táagayakaitana abo wemámaiqnómmá áónaraiye. Ágama nonánábí nommá yakénamaré-uréna ánikomma nommá ámíkaiye.

20 Îtogo Ítímáerima yabírákáraitana abo wemáanómma-aukaiye. Wemá kaqmámaqamaena abo aráábá-naqa aukaiye. 21 Ítímaeri Páráni kaqmáq maqa maitana,wení anówa Ágama Ítípike aaramá aabá uyamikaiye.

Kayoné Áaimma Timá-kayoné Urayé Mi Bétíbaq

Áaimo Ataáraine 21:22 26 Áaimo Ataáraine 21:3322Mi-kánábímmá Ábrá-ámkaq aamá tínéna Abimereki

iráiye Píkórite, wení ááíq-wayukatí kawáámá. Ábímérékiténa “Ítogo mátetataqo taroq-innabímmá ete mániye.23 Íbêqa Îtogoní áúrakaqa emá ayáámma aikaq márénaqakemá aónéqa minná emá íma kete, ketí iyápórawakaraq,ketí iyápó-annarawate táwí áaimma taroq-ónúne-tiyo.Emó namuq-náká-umá mánna marukaqó kemó emmóarátiraunna iraqo-náaimma mirárá-umá kemmá tirátio.”

24Abara-ám téna “Kemá tiyáámma tikaq-maráúne.”25 Íbêqa Abara-ám Ábímérékimma kúruqa timákáraiye

wemómóra noqmaiqo uqmakáimma Ábímérékini mayaí-wáyúkáráwáqá yabíma abowání-umatawana. 26 AboÁbíméréki téna, “Náwamo miraimmá íma kemá aó-naraune. Emá íma mitaoqa timátimenaq ítáraunaíbêquramma-itaúne.”

27 Miráitana Abara-ámma tipitípi-garaqpurumakamma maména Ábímérékimma ámíkaiye.Mikákémmá máákagorata móra-yiyaqa maakaye.28 Abara-ám móra-tiyapakaraq kaya (7) ánáétípítípíráwáqá mamá-ókaq tipítipi-rawapike makáiye.29 Abo Ábíméréki Abara-ámma ítáraiye, “Nówaináaitabawa mami mórá-tíyápákáráq kaya (7)típítípíráwáqá emó mamá-ókaq yenamáraqa makáánó?”

30Wemáanónna-uráiye, “Mamimórá-tíyápákáráq kaya(7) típítípíráwáqá mayaínónna áaraimma mi maíqnótábákeqtábá ukaíye-tínóne.”

31 Mi-náaitaba mi-márúqá Bétibare áwîqa-yarae,nówaitababiyo kaya-náká (2) móra-yiyaqo makááyakare.

32 Kaya (2) nákórátámó móra-yiyaqo maraí-áímmóBétibaqo kánataimma, Ábímérékigaraq Píkori wení áai-wayukatí anómma yauwéqmeta Pírítáni marabaq uráiye.33 Abara-ám támárátiki yaama Bétíba uqmakéna abo

Áaimo Ataáraine 21:34 27 Áaimo Ataáraine 22:8mikáq wemá Yawe Îtogoka monoqá-tiyákáraiye, matuq-matuq Ítogokaq. 34AboAbara-ámáayátá kanamaPírítainimarabimma máqe-uráiye.

22Îtogo Abara-ámma Maqmá Aónaraiye

1 Yaímma kana yátámakitana, Îtogo Abara-ámmamaqmá aónaraiye. Îtogo “Abara-ámma” timámítana,

Abara-ám téna, “Maa-maúne” tiráiye.2 Îtogo téna, “Enánimma kímora arupikémmó akaín

íyápó awîqme Móréya aukapaq winaq, móra (1) anumaarátena enánimma ikámma agaamá ôba umátikao.”

3Maí nókáápáqá Abara-ám itó-uréna, ôbamo í-íráámáyaímma atáqma kebóqya otikoní ámúraq kémarena, weníkaya (2) máyáí nákáráq ánikomma wemá yiwíkaiye.Yeráwáqámaréta Îtogo timáyímímarukaq urae. 4Kaya (2)wáágá yátámakitana, Abara-ám wonaeti márúqá aónamanékaq yukaiye. 5 “Kaya (2) mayaí nákáráq maakáq pááqyaotikaraq maero,” Abara-ám timáyíkaraiye. “KerátáÎtogokaq mérapaq wuréka monoqá mó-tiyákátuwekayauwéqma keráwátópaq yéyúye.”

6 Abara-ám agaamá ôba umákai iraama mamá Ái-tikimma kábakena, wemá iraa-áakaraq púmá mataíye.Abo maákama móraitéta uráye. 7 Áitiki téna, “Ketibo?”titana.

“Owe ketáaniko?” Abara-ám anónná uráiye.Áitiki téna, “Iraa-áakaraq iraamáq maíbo, ánibo

nákaraq áráa tipitipi agaamá ôbamo umákaima maiyo?”8 Abara-ám anónna uráiye, “Ketáaniko, Îtogoma we-

namáríq móra (1) áráa tipitipi ôbamo agaamá amímátimini-karatae.” Abo maakama móraitéta maréta kóu-raye.

Áaimo Ataáraine 22:9 28 Áaimo Ataáraine 22:199 Abo yenákámá Îtogomo timáyíkai marukaq uréta

Abara-ám yáaré taróqumá iraamaá áakumá ámúramakaíye. Wemá Áitikimma ánna ai-yayaka ataumáyaareraq iraa-ámúraq makaiye. 10 Abo wemá ayáámmaáarumma púmá maténa ánikomma ikamínéna uráiye.11 Abo wíyôpake Yawe Îtogoní énítóreko áayama téna,“Ábárá-ám! Ábárá-ám!”

Abara-am anónna uráiye, “Ké-maúne” tiráiye.12 “Íma min-íyápómá awekema amiyo, ánekuqma

mórayatari-uwo (1),” tiráiye. “Íbêqa kemá aónáúnamaemá Îtogoní áaqa ikatiqé mináítábá emá íma enánimmakímora iyapo yáátorane.”

13 Abara-ám waéqma aónama yúwáimma awai-típítípíkaranóbaq ituwena wení kómuraq maitana aónaraiye.Wemá uréna koma tipitípi maména ánikoní márúqamamá agaamá óba ámíkaiye. 14Abo Abara-ámmi márúqá“Yawe Îtogo timíní marure” tiráiye. Íbe kanama “YaweÎtogota timíní anuwe” tiráiye.

15 Abo Yawe Îtogoní énítóreko wíyôpake Abara-ámmayauweréna kayataoriq-umá (2) áayaraiye. 16 “Kemááaraimma akoqná aimma timamune, “Yawe Îtogo miráténa tiye. “Emó kímora iyapo ímo yátóránna áitaba,17 Kemá áarai-nuramma anó amuramuqa eqkáráq eníiyápó-anna mamá taíbariq íníye abayáákáq wiyókáéta nonáwábaqa kekébára ínóe. Ení iyápó-annanamurotí márúqa yíkamma yabiyínóe. 18 Emó ketáámowaaránna áitaba, ení iyápó annarakemátemarabaqamaamárábímmá (amurámuq marainoe).”

19 Ániye téna, Abara-ám wení mayaí wayukateyauwéqma móraiteta maréta Bétíbaq kourae. Abara-ám Bétíbaq máqe uráiye.

Naqaní Ánimare, Náqa Ábárá-ámni Ábákowe

Áaimo Ataáraine 22:20 29 Áaimo Ataáraine 22:2420 Yaímma kana yáwitana Abara-ámma timámíkaiye,

“Mírkáma wekáráq iyápó anowae, enábáqa Náqakakewemá inamaíráwáqá yíkátukaiye. 21 Útíma-maáqnáekowe, Bútíma-ma ábákowe, Kémúeri (Árámuniabowae). 22 Kététi, Áyo, Bírítáti, Yítírábu-garaqBétúeriye.” 23 Bétúeri Árébékani abowá aúraitana,Mirkáma mi eítiqa (8) inamaíráwáqá Abara-ámuni abakoNáqakake yíkáraiye. 24Wení anaékaq (2) anaqa Reúmae,wegárá inamaí yíkáraiye. Yetí yíwíqa. Tápae, Gáqámue,Táqátigaraq mákae.

30aúgen-anona-anon-aimma

Genesis 12-22 and The New Testament in the Usarufa Language ofPapua New Guinea

Nupela Testamen na sampela hap Buk Stat long tokples Usarufacopyright © 1980 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: UsarufaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-10-23PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 14 Mar 2019 from source files dated 20Dec 20180cfecb85-a1ae-5e2f-a3f0-4c221d1d6c84