แพะในคดีอาญากับปัญหาการรื้อฟื้นคดี...

แพะในคดอาญากบปญหาการรอฟนคด : ศกษาบทบาทของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมA Scapegoat of the Criminal Case in the Retrial of Criminal Case : A Study of the Public Prosecutor Role

คมกรช ดษฐเจรญ และ จารวรรณ อมรศลสวสด Komgrit Ditjaroen and Jaruwan Amornsinsawad

2บทท

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกปท 35 ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม 256040

แพะในคดอาญากบปญหาการรอฟนคด : ศกษาบทบาทของพนกงานอยการ

ในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมA Scapegoat of the Criminal Case in the Retrial of Criminal Case :

A Study of the Public Prosecutor Role

คมกรช ดษฐเจรญ1 และ จารวรรณ อมรศลสวสด2

Komgrit Ditjaroen and Jaruwan Amornsinsawad

บทคดยอ ปญหาความผดพลาดของกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนปญหาทเกดขน ได จากการยอมรบและเลงเหนถงความผดพลาดดงกลาวจงน�ามาซงการก�าหนดมาตรการการรอฟ นคดอาญาในคดซงมค�าพพากษาถงทสดขนมาพจารณาใหม แตเนองจาก การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมมผลกระทบตอหลกความศกดสทธแหงค�าพพากษา หลกเกณฑและเงอนไขทจะรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมจงถกก�าหนดไวอยางจ�ากดและรดกม เมอการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเกดจากความผดพลาดของรฐ ดงนน พนกงานอยการในฐานะตวแทนของรฐในการอ�านวยความยตธรรมใหแกประชาชน จงสมควรเปนผมบทบาทส�าคญในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม แตในปจจบน พบวาพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 ไดจ�ากดอ�านาจของพนกงานอยการไวใหมอ�านาจรอฟ นคดอาญาไดเฉพาะกรณทพนกงานอยการ

1 อาจารยประจ�าหลกสตรนตศาสตรบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเกรก เลขท 3 ซอยรามอนทรา 1 แขวง อนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220 (02-970-5820 ตอ 227) 2 อาจารยประจ�าหลกสตรนตศาสตรบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเกรก เลขท 3 ซอยรามอนทรา 1 แขวง อนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220 (097-0200465) [[email protected]]

2บทท

บทท

2

4141

มไดเปนโจทกในคดเดม ผตองค�าพพากษาสวนใหญจงตองรอฟนคดอาญาดวยตนเอง สงผลท�าใหไมไดรบความเปนธรรมจากกระบวนการยตธรรม หลกกฎหมายดงกลาว จงมลกษณะขดตอหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ซงพนกงานอยการมฐานะเปนโจทกในทางแบบพธเทานน จะเปนโจทกในทางเนอหา กลาวคอ ไมเปนคแพชนะกบจ�าเลย แตพนกงานอยการตองมความเปนภาวะวสย (Objectivity) เนองจากการด�าเนน คดอาญาในระบบการด�าเนนคดอาญาโดยรฐไมใชเปนเรองของการตอสคดระหวางคความสองฝายดงเชนคดแพง พนกงานอยการจงมบทบาททตองด�าเนนคดเพอประโยชนของจ�าเลยดวย ดงนน จงเหนควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตฉบบดงกลาว โดยใหพนกงานอยการเปนผมบทบาทในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมได โดยไมถกจ�ากดอ�านาจ เพอใหสอดคลองกบหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ดงเชนนานาประเทศ อาท ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน และประเทศญปน ซงไมจ�ากดอ�านาจของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญา ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมแกจ�าเลยผบรสทธค�าส�าคญ: แพะในคดอาญา; การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม; บทบาทของพนกงาน อยการ

Abstract The problem of miscarriage of justice in the criminal case can be happened. Recognizing the probability of such error, many countries allow the reopening of criminal case after its final judgment. This procedure inevitably affects the principle of the judgment reliability. To restrict such consequence, it is necessary to impose a limited strict rules and conditions for the reopening of criminal case to only when the criminal case was found miscarriage of justice out of the state error. The public prosecutor, therefore, as the state agent to provide justice to people, has an important role in the retrial of criminal case after its final judgment. But in Thailand, The Retrial of Criminal Case Act B.E. 2526 (1983) has imposed a limited power of public prosecutor for only the retrial of criminal case that the public prosecutor is not plaintiff in the

แพะในคดอาญากบปญหาการรอฟนคด : ศกษาบทบาทของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมA Scapegoat of the Criminal Case in the Retrial of Criminal Case : A Study of the Public Prosecutor Role

บทท 2


original case. Therefore, most defendants must resurrect the retrial of criminal case per se. As a result, they do not receive fairness from the justice system. Such indication is contrary to the nature of the criminal proceedings by state that the public prosecutor associate himself as the nominal prosecutor not the inquisitive one. That is to say it is not regarded as a win-lose matter to the defendant. He or she, in contrast must have objectivity. This is because the public prosecution of criminal case is not the litigation against two parties as the legal proceedings of civil suit. As a result, the litigation of the criminal case, the public prosecutor must also consider the benefits of the defendant. It is deemed appropriate to amend the Retrial of the Criminal Act B.E. 2526 (1983) by empowering the public prosecutor to be able to conduct the retrial of the criminal case without limited power to conform to the principle of public prosecution of various counties, such as France, Germany and Japan which allow the public prosecutor to be entitled to resurrect the retrial of criminal case after its final judgment to achieve fairness with presumed of innocent.Keywords : Scapegoat in Criminal Case; The Retrial of Criminal Case; Role of the Prosecutor

บทน�า เปนทยอมรบกนวาถงแมกระบวนการพสจนความผด หรอกระบวนการ ยตธรรมทางอาญาจะมประสทธภาพเพยงใดกตาม กอาจเกดความผดพลาดหรอ ความบกพรองขนจนอาจน�ามาซง “แพะในคดอาญา” ไดเสมอ โดยความผดพลาดอาจม ทมาเนองจาก การรวบรวมพยานหลกฐาน กระบวนการน�าสบพยานหลกฐาน หรอ การรบฟงพยานหลกฐานเทจมาใชลงโทษจ�าเลย อนสงผลท�าใหผ บรสทธมโอกาส ถกลงโทษได และจ�าตองยอมรบเอาโทษทศาลก�าหนดโดยไมมทางหลกเลยง ตองรบตราบาปหรอรอยมลทนแหงโทษนนไว หนงในมาตรการทน�ามาใชเพอแกไขความผดพลาดของค�าพพากษาของศาล คอการรอฟนคดอาญาขนพจารณาคดใหม ซงมวตถประสงค

บทท

2

4343

เพอเปนการแกไขผลของค�าพพากษาทใหลงโทษจ�าเลย อนเปนการแกไขเยยวยาใหแก จ�าเลยผ บรสทธ เพอเปนการก ชอเสยงเกยรตยศของจ�าเลยหรอของวงศตระกล ใหกลบคนสฐานะเดม และเยยวยาความเสยหายทจ�าเลยจะตองสญเสยเสรภาพเทาท จะกระท�าได แตเนองจากการรอฟ นคดอาญาขนพจารณาใหมมผลกระทบตอหลก ความศกดสทธแหงค�าพพากษา ดงนน หลกเกณฑและเงอนไขทจะรอฟ นคดอาญา ขนพจารณาใหมจงถกก�าหนดไวอยางจ�ากดและรดกม ตวอยางคดทแสดงใหเหนถงความผดพลาดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาซงเปนโทษแกจ�าเลย คอ “คดเชอร แอน” ทปรากฏวาผ ทไมไดกระท�าความผดถกลงโทษในศาลชนตนและถกขงอย ในระหวางการด�าเนนคดในศาลอทธรณและศาลฎกาเปนเวลาด�าเนนคดถง 6 ป กอนทศาลฎกาจะพพากษายกฟองจ�าเลย จงเหนไดวามความเปนไปไดทจะเกดความผดพลาด ในกระบวนการยตธรรมอนน�ามาสการลงโทษผบรสทธ (นภาพร รจนรงค, 2528 : 55-67) อกคดหนงทนายพสกร สงค ผพการทางการไดยนและการพด คดหนมใบทตอสวาตนเองตกเปนแพะในคดรวมกนฆาผอน จนถกศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษาจ�าคก 20 ป แตระหวางฎกาบดาและมารดาของนายพสกรไดยนรองขอความเปนธรรมตอกระทรวง ยตธรรม กระทงพนกงานสอบสวนคดพเศษ ด เอส ไอ รบคดไปตรวจสอบ และพบ พยานหลกฐานใหม จงน�าไปใชในการตอส คด กระทงศาลรบรอฟ นคด นายพสกร ไดรบการปลอยตวชวคราว หลงตองตดคกระหวางการพจารณาคดนานถง 5 ป พนต�ารวจเอกดษฎ อารยวฒ รองปลดกระทรวงยตธรรม กลาวถงการรอคดนายพสกร สงค วาพยานหลกฐานใหมทตรวจสอบพบ คอพยานผ เหนเหตการณ ไดใหขอมล ตอพนกงานสอบสวนดเอสไอ จงท�าใหสามารถจบกมตวผ ตองหาตวจรงได 1 ราย สวนอก 1 ราย ยงหลบหนการจบกม นอกจากนยงพบวตถพยานอนๆ ทยนยนวา นายพสกร ไม ใช คนร ายตวจรง ท งนหากศาลจงหวดสงห บรมค�าพพากษาให “ยกค�าพพากษาเดม” กจะถอเปนการขอรอฟนคดอาญาคดแรกของประเทศไทยทประสบความส�าเรจตามพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม และจะเปน การสะทอนถงการท�างานของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนการสบสวน สอบสวนวาผท�าคดตองใชความระมดระวงและรอบคอบในการแสวงหาขอเทจจรง กอนสรปส�านวนการสอบสวนสงฟองเพอใหความยตธรรมกบฝายผถกกลาวหา (ลนรอคด

บทท 2แพะในคดอาญากบปญหาการรอฟนคด : ศกษาบทบาทของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม

A Scapegoat of the Criminal Case in the Retrial of Criminal Case : A Study of the Public Prosecutor Role


“แพะหนมใบ” ส�าเรจครงแรกของประเทศ, http://www.now26.tv/view/102594) สภาพปญหาหลงจากมการบงคบใชพระราชบญญตการรอฟ นคดอาญา ขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 คอ ผตองค�าพพากษามโอกาสใชสทธรอฟนคดคอนขางนอย จากการคนค�าพพากษาฎกาพบวามจ�านวนนอย และศาลยกค�ารองทงหมด เมอศาล ยกค�ารองสทธของผรองในการยนค�ารองขอรอฟนคดอาญายอมหมดไปแมตนจะเปนผบรสทธกตาม เนองจากสามารถยนค�ารองไดเพยงครงเดยว อกทงหลกเกณฑในการพจารณาค�ารองคอนขางเครงครด และกฎหมายของไทยนนมลกษณะทท�าใหผตอง ค�าพพากษาตองพงพาตนเอง โดยตองหาทนายความเอง หาพยานหลกฐานใหมเอง แมบางครงรฐจดหาทนายความใหแตกยงขาดประสบการณในการด�าเนนคด ท�าให ไมสามารถด�าเนนคดไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงพบวาผมสทธรองขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมทอยในฐานะผตองค�าพพากษานนมกเปนผมฐานะยากจน ขาดความสามารถในการด�าเนนคด อกทงยงขาดความเขาใจในพระราชบญญตดงกลาว อนเปนเหตใหศาลยกค�ารองเปนสวนใหญ ตวอยางเชน ในป พ.ศ. 2526 มการยนค�ารองขอรอฟนคด จ�านวน 29 เรอง ซงศาลยกค�ารองทกเรอง ป พ.ศ. 2527 มการยนค�ารอง 10 เรอง ศาลยกค�ารอง 9 เรอง และในป พ.ศ. 2528 มการยนค�ารอง 3 เรอง ศาล ยกค�ารอง 2 เรอง (อ�าไพ วจตรเวชการ, 2527 : 363) โดยตามกฎหมายรฐธรรมนญพนกงานอยการสามารถรอฟ นคดไดในคด ทพนกงานอยการเปนโจทก พนกงานอยการเปนทนายแผนดน เปนตวแทนของแผนดน ในการตรวจสอบคนหาความจรงในคดอาญา ควบคมการด�าเนนคดอาญาของรฐ เพอ รกษาความสงบเรยบรอยของประชาชนและเพอประโยชนสวนรวม อาจกลาวไดวาการด�าเนนคดอาญาโดยรฐซงมอยการเปนองคกรในการด�าเนนคดทส�าคญองคกรหนงนน อยการไมใชคแพชนะกบผตองหาและจ�าเลย อยการไมใชคความในทางเนอหาไมวา ในกรณใด (คณต ณ นคร, 2555 : 642-643) เหตนพนกงานอยการจงสามารถด�าเนนคดเพอประโยชนของจ�าเลยไดอกดวย (คณต ณ นคร, 2536 : 142) การด�าเนนคดอาญาของประเทศไทยเปนหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ โดยหลกการแลวการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมควรเปนเรองของรฐ เพราะรฐ มหนาทอ�านวยความยตธรรม แตตามกฎหมายวาดวยการรอฟนคดอาญาขนพจารณา

บทท

2

4545

ใหมในปจจบน สทธในการรองขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเปนเรองของบคคล ผ ตองค�าพพากษาพนกงานอยการมสทธรองขอใหรอฟ นคดอาญาขนพจารณาใหมเฉพาะกรณทพนกงานอยการมไดเปนโจทกในคดเดมเทานน ดงนนจงควรแกไขเพอ ใหการใชสทธของผตองค�าพพากษาในการรอฟนคดของตนเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยควรผลกดนใหพนกงานอยการเขามามบทบาทส�าคญในการรอฟ นคดอาญา เพอรกษาความยตธรรมใหกบประชาชนตามหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐทสมบรณ โดยบทความนมวตถประสงคของการศกษา ดงน 1. เพอศกษาถงหลกการ และแนวคดเกยวกบการด�าเนนคดอาญาและการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม 2. เพอศกษาเปรยบเทยบบทบาทของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญา ขนพจารณาใหมของประเทศไทยและตางประเทศ 3. เพอศกษาถงปญหาทเกดขนจากการรอฟนคดอาญาของผตองค�าพพากษาและพนกงานอยการ 4. เพอศกษาถงหลกเกณฑในการใชกฎหมายรอฟ นคดอาญาของผ ต อง ค�าพพากษา และพนกงานอยการ รวมทงเสนอแนะแนวทางในการแกปญหาทเกดขน เพอใหการใชกฎหมายรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายและเปนไปอยางมประสทธภาพ

แนวคดของระบบการด�าเนนคดอาญา แนวความคดในการด�าเนนคดอาญาแบงออกเปน 3 หลก คอ 1. หลกการด�าเนนคดโดยผเสยหาย (Private Prosecution) มหลกการวาผ เสยหายหรอเครอญาตของผนนเปนผ มอ�านาจน�าเรองราว มาฟองรองแลวน�าพยานหลกฐานทสามารถพสจนไดมาเสนอตอศาลดวยตนเอง เพอ ใหศาลพจารณาและพพากษาลงโทษผกระท�าความผดนน หลกการด�าเนนคดค�านงถงเฉพาะสวนไดเสยสวนบคคลเปนหลกโดยรฐจะลวงละเมดสทธนไมได ดงนนรฐจงตองบญญตกฎหมายรบรองใหสทธแกประชาชนในการฟองรองคดอาญาเมอมความผด เกดขน (อรรถพล ใหญสวาง, 2524 : 6-7)




2. หลกการด�าเนนคดอาญาโดยประชาชน (Popular Prosecution) มหลกวาการกระท�าความผดบางกรณไมเพยงแตกอความเสยหายใหกบบคคล ทไดรบผลรายจากการกระท�าเชนนนโดยตรงเทานน แตยงมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมดวย ประชาชนทกคนจงเปนผเสยหายมอ�านาจฟองคดอาญา โดย ไมตองค�านงถงวาบคคลนนจะเปนผเสยหายทแทจรงหรอไม หลกการนสบเนองมาจากแนวความคดทวา พลเมองทกคนตางมหนาทชวยกนรกษากฎหมายและระเบยบของ บานเมองและตองน�าตวผกระท�าความผดมาสศาล เปนผลใหรฐตองบญญตกฎหมายรบรองใหประชาชนมอ�านาจฟองรองคดอาญาไดเมอมความผดเกดขน เพราะประชาชนไมไววางใจอ�านาจรฐเนองจากประชาชนตองผานการตอสอยางยากล�าบากเพอใหไดมาซงเสรภาพ จงท�าใหมแนวโนมทางความคดปฏเสธอ�านาจรฐ ไมยอมรบอ�านาจรฐทเปน ผควบคมความสงบเรยบรอยของบานเมอง เชน ประเทศองกฤษ เปนตน โดยหลกการด�าเนนคดอาญาโดยประชาชน เปนหลกซงประเทศทมระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) ใชเปนหลกการด�าเนนการคนหาความจรงในคดอาญา 3. หลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ (Public Prosecution) มหลกวาการรกษาความสงบเรยบรอยของสงคมหรอรฐ เปนหนาทของรฐ ไมใชของผ เสยหาย เมอมการกระท�าความผดอาญาเกดขน รฐมหนาทตองปองกน ปราบปรามการกระท�าความผดอาญานน โดยมเจาพนกงานของรฐเปนผด�าเนนคด อาญาไมมลกษณะของการตอส ระหวางค ความสองฝายเชน การด�าเนนคดอาญา ในประเทศองกฤษ โดยศาล อยการ ทนายความมหนาทคนหาความจรงจะไมจ�ากด อยกบแบบพธอยางประเทศองกฤษ โดยรฐจะมเจาหนาทของรฐ คอพนกงานอยการ ท�าหนาทเปนผ ด�าเนนคดในฐานะตวแทนของรฐ การด�าเนนคดในระบบนเมอม ความผดเกดจะถอวารฐเปนผเสยหาย เอกชนทตกเปนเหยอไมมอ�านาจฟองด�าเนนคดกบผกระท�าความผดดวยตนเอง แตอยางไรกดในระบบนรฐกมไดผกขาดการด�าเนนคด อาญาไวแตเพยงผ เดยว กลาวคออนญาตใหเอกชนผ เสยหายฟองคดไดเช นกน แตจะจ�ากดไวเฉพาะความผดบางประเภททกฎหมายบญญตใหเอกชนหรอผเสยหาย ฟองคดได ประเทศทใชระบบนไดแก เยอรมน ญปน สวนฝรงเศสไมเปดโอกาสใหเอกชน

บทท

2

4747

ฟองคดอาญาไดเอง แตผ เสยหายอาจฟองคดแพงเกยวเนองกบคดอาญาเพอบงคบ ใหพนกงานอยการฟองคดอาญาได

ทมาของแพะในคดอาญา ความผดพลาดในขอเทจจรงอนน�ามาส การลงโทษผ บรสทธนนมทมาจาก องคกรของกระบวนการยตธรรมทางอาญา ขอน�าเสนอและวเคราะหเฉพาะในขนตอน ของต�ารวจ พนกงานอยการ และศาลเทานน โดยวเคราะหตามล�าดบดงน 1. ชนต�ารวจ อ�านาจหนาทของต�ารวจทส�าคญตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดแก การสบสวน จบกม และการสอบสวน การสอบสวน เปนการแสวงหาขอเทจจรงและหลกฐานเพอทจะทราบ รายละเอยดแหงความผด แตเนองจากการสบสวนจ�าเปนตองใชดลพนจในการด�าเนนการ เพอใหไดขอเทจจรงและรายละเอยดแหงความผด จงเปดชองใหแกเจาหนาทผท�าการสบสวน (ซงสวนใหญเปนต�ารวจชนผ นอย) ใชอ�านาจในการแสวงหาขอเทจจรงได ทงในทางทเปนคณและเปนโทษแกบคคลทเกยวของในการกระท�าความผด เพราะ ปรากฏเสมอวามการใชวธการทไมชอบดวยกฎหมาย โดยการกลนแกลงผตองสงสย หรอในบางกรณอาจจะไมไดเกดจากการจงใจกลนแกลงแตพฤตการณหรอสงแวดลอม ท�าใหผท�าการสอบสวนบงเอญเขาใจไปในทางทผดได ประกอบกบความประสงคทจะด�าเนนการสบสวนใหเปนผลส�าเรจเพอผลงาน และความดความชอบทจะไดรบท�าให การใชดลพนจในการปฏบตงานเปนไปในทางทใหโทษมากกวาใหคณ การจบกม วตถประสงคในการจบกม เพอใหไดมาซงผกระท�าผดและทราบถง รายละเอยดของการกระท�าความผดเพอประโยชนในการรวบรวมพยานหลกฐาน ในการสอบสวน เพอเป นการพสจนถงการกระท�าผดตามทกฎหมายบญญตไว เนองจากการจบกมเปนกระบวนการทมผลกระทบตอสทธเสรภาพของบคคล และ แมว าประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาจะไดบญญตหลกเกณฑเกยวกบ การจบกมและการออกหมายจบไวแลวกตาม แตในทางปฏบตเจาพนกงานต�ารวจ สามารถกระท�าไดโดยไมมขอบเขตจ�ากด ทงน เนองจากถอยค�าตามมาตรา 78(2)




ใชถอยค�าวา “มเหตอนควรสงสย” ซงเปดโอกาสใหเจาหนาทใชดลพนจในการจบกม จงอาจมการกลนแกลงสจรตชนได ดงนน ในการจบกมผตองสงสย จงตองมการสบสวนขอเทจจรง หรอรวบรวมพยานหลกฐานพอสมควรจนมเหตผลเชอไดวา ผ นนเปน ผกระท�าความผดไมใชท�าการจบกมตามขอสงสยของเจาหนาทตามค�ารองทกข หรอ กลาวโทษ โดยไมไดสบสวนใหไดความแนชดกอน เนองจากความบกพรองในการจบกม มผลกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน การสอบสวน ถอวาเปนกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมความส�าคญยง เปนหวใจในการด�าเนนคดในขนตน เพราะเปนขนตอนการรวบรวมพยานหลกฐาน เพอทจะทราบขอเทจจรงหรอพสจนความผด และเพอเอาตวผกระท�าความผดมาลงโทษ ดงนนการสงคดและการด�าเนนการของพนกงานอยการตลอดจนถงการวนจฉยชขาดของศาลตางกตองอาศยเนอหาสาระตามส�านวนการสอบสวนเปนส�าคญ ดงนนหากการสอบสวนมไดกระท�าไปโดยถกตองตามขนตอนตามกฎหมาย ตามขอเทจจรง หรอ ตามขอกฎหมาย หรอมไดกระท�าไปโดยซอสตยสจรต ผลเสยหายทตามมากคอ ท�าใหอยการสงฟองคดไปทงทไมสมควรฟองท�าใหผบรสทธตองเดอดรอนถกจ�ากดเสรภาพ เสอมเสยชอเสยง รวมทงอาจถกศาลพพากษาลงโทษโดยเฉพาะโทษประหารชวต หรอจ�าคกซงเปนโทษทรายแรง นอกจากนนท�าใหอยการสงไมฟองคดทงทควรสงฟอง ท�าใหผกระท�าความผดทควรถกลงโทษกลบมตองรบโทษตามกฎหมาย (สจนต ทมสวรรณ, 2525 : 50) 2. ชนพนกงานอยการ อ�านาจหนาทของอยการในปจจบน นอกจากจะม อ�านาจหนาทตามกฎหมายอนๆ แลว อ�านาจหนาททส�าคญในกระบวนการยตธรรม ทางอาญา คอ การด�าเนนการฟองรองคดอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณา ความอาญา อยการมดลพนจกวางขวางในการทจะสงฟองหรอไมฟองผตองหากได ขอผดพลาดทส�าคญทสดคอการสงฟองผตองหาโดยทผ ตองหานนมไดเปนผกระท�า ความผด โดยการใชดลพนจของอยการทผดพลาดอาจเนองมาจาก 2.1 ส�านวนการสอบสวนของพนกงานสอบสวนบกพรอง การสอบสวนจงม ผลส�าคญทตอเนองในการบงคบใชกฎหมายอาญาของอยการในกระบวนการยตธรรม

บทท

2

4949

หากการสอบสวนท�าขนอยางไมถกตอง เชน ในการรวบรวมพยานหลกฐานอาจจะเกดจากการปลกปนพยานเทจ หรอการสรางพยานหลกฐานขนเองทงหมด ไมวาจะกระท�าโดยจงใจหรอไมจงใจกตาม ยอมสงผลในการพจารณาในการสงคดของอยการ ซงอาจจะเกดความผดพลาดขนได 2.2 อยการใชดลพนจผดพลาด กลาวคอ ในกรณทส�านวนการสอบสวน ไดท�าขนอยางถกตองแลว แตอยการใชดลพนจในการสงฟองผดพลาด เชน พยาน หลกฐานในส�านวนการสอบสวนมน�าหนกก�ากงกน หรอมเหตสงสยเลกนอยวาผตองหา อาจมใช ผ กระท�าความผด ซงความสงสยเพยงเลกนอยไมเปนเหตใหอยการสง ไมฟองคดได ดงนน เพอมใหเกดขอผดพลาดขนการพจารณาสงคดโดยรอบคอบและ ถถวนเทานนจงจะเปนการปฏบตหนาททดของอยการ (คณต ณ นคร, 2525 : 57) 2.3 การทจรตตอหนาทของพนกงานอยการ โดยอาจมการรบสนบนจาก บคคลภายนอก หรอผกระท�าความผดทแทจรง เพอสงฟองคดโดยเอาผดกบจ�าเลยผบรสทธซงตามกฎหมายของตางประเทศ เชน ประเทศญปน และประเทศไตหวน ถอเปนเหต ใหมการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมได แตตามพระราชบญญตการรอฟนคดอาญา ขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 ของประเทศไทยมไดบญญตเหตดงกลาวนไว 3. ชนศาล ศาลเปนองคกรท มความส�าคญยงในกระบวนการยตธรรม เพราะเปนผพจารณาและพพากษาวาจ�าเลยกระท�าความผดหรอไมไดกระท�าความผด ในการพจารณาและพพากษาคด นอกจากจะตองใชตวบทกฎหมายแลวสงทมสวน ในการปรบใชกฎหมาย คอการใชดลพนจ ซงอาจกลาวไดวาสงหนงทจะกอใหเกด ความยตธรรมหรอไมนน คอดลพนจของผพพากษาเพราะการใชดลพนจของผพพากษาอาจจะเกดความยตธรรมหรอไมยตธรรมกได สาเหตทท�าใหศาลใชดลพนจผดพลาด ในการวนจฉยขอเทจจรงม 5 ประการ คอ 3.1 การน�าขอเทจจรงทผดพลาดมาสศาล เปนสงทปรากฏมากทสดในการ ท�าใหดลพนจของศาลผดพลาดไปจากความเปนจรง ซงอาจจะเกดขนโดยจงใจ และไมจงใจของค ความหรอฝายทเกยวของในคด ในทางปฏบตพบวาค ความหรอ ผทเกยวของในคดบางคด ไดจงใจน�าขอเทจจรงทผดพลาดมาสศาล ซงไดแกขอเทจจรง




ทเกดจากการใชอ�านาจโดยมชอบของพนกงานสอบสวน การปลกปนท�าพยานเทจ ของผ มสาเหตโกรธเคอง แมวาหลายครงทพยานเหลานจะถกฟองลงโทษฐานเบก ความเทจ แตกมจ�านวนไมนอยทกระท�าไดแนบเนยนจนท�าใหศาลเชอ เคยมผกลาว โดยยอมรบวา “การทพยานเบกความเทจป นน�าเปนตว หรอบดเบอนขอเทจจรง บางสวนนนมอยเสมอ” (ธานนทร กรยวเชยร, 2521 : 40) สงเหลานยอมเปนมลเหตส�าคญทท�าใหค�าพพากษาของศาลคลาดเคลอนไปจากความเปนจรงไดมากมายหลายคด (มารต บนนาค, 2518 : 6) 3.2 ทศนะหรออคตของผพพากษาทมตอขอเทจจรงทปรากฏขนในส�านวน ความนนมอทธพลในการท�าให ผ พพากษาใช ดลพนจผดพลาดในการตดสนคด ในหลายครงทผ พพากษาไมยนยอมเชอถอพยานหลกฐานขอเทจจรงทปรากฏแตใช ดลพนจของตนเปนทตง (นพพร โพธรงสยากร, 2524 : 92) คาดเดาเหตการณโดยไมมพยานหลกฐานของขอเทจจรงสนบสนน 3.3 ขอเทจจรงไมเพยงพอ ทงนเพราะศาลจะตองพจารณาและพพากษาคด ไปตามถอยค�าส�านวนและพยานหลกฐานทงปวงทมอยในส�านวนศาล ศาลหาอาจจะ รบฟงขอเทจจรงนอกส�านวนไดไม เมอพยานหลกฐานในส�านวนปรากฏวาจ�าเลย กระท�าความผดเชนนนไมวาพยานหลกฐานนนจะเกดขนจากการปลกปนท�าพยานเทจ ของพนกงานสอบสวนผไมสจรตบางคน หรอพยานโจทกทม งใหการปรกปร�าจ�าเลย ดวยความอาฆาตมาดรายเปนสวนตว หรอดวยความเขาใจผดประการใดกตาม ศาลยตธรรมยอมไมอาจจะรบรได หากพฤตการณเชนนมไดปรากฏชดแจงในทองส�านวนเพยงพอทศาลจะหยบยกมาเปนประโยชนใหแกจ�าเลยได (มารต บนนาค, 2513 : 62) 3.4 การทจรตตอหนาท ซงอาจมาจากการใหสนบนจากบคคลภายนอกหรอ ผ กระท�าความผดทแทจรง ซงมอ�านาจหรอมอทธพล โดยใหแกผ พพากษาทตดสน คดนนเพอใหทจรตตอหนาทโดยพพากษาลงโทษจ�าเลยผบรสทธ ซงการทจรตนถอเปนสาเหตส�าคญซงกฎหมายของตางประเทศ เชน ประเทศญปน เยอรมน และไตหวน ตางยอมใหมการรอฟนคดขนพจารณาใหมไดจากเหตดงกลาว 3.5 การพจารณาพพากษาคดของผ พพากษาเพยงเพอใหครบองคคณะ

บทท

2

5151

ตามแบบพธตามกฎหมาย โดยปราศจากความเขาใจถงเจตนารมณของกฎหมาย ทตองการใหผพพากษารวมพจารณากลนกรองพยานหลกฐานและขอเทจจรงใหเกด ความละเอยดรอบคอบขนโดยการกระท�าบทบาทหนาทเปนผสบพยาน สงผลท�าให ขาดความมเอกภาพในการรวมคนหาความจรงในคดอาญา ท�าใหเกดการใชดลพนจ ทผดพลาดในการชงน�าหนกพยานหลกฐาน และน�ามาซงการพพากษาลงโทษผบรสทธ (บญญต สชวะ, 2507 : 6)

หลกเกณฑการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมในประเทศไทย พระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม มผลบงคบใชเมอวนท 8 เมษายน 2526 โดยกฎหมายถกบญญตขนเพอเปนทางแกไขกระบวนพจารณา ความอาญาทไมสมบรณ อนเปนเหตใหผ บรสทธตองรบโทษโดยทมไดเปนผกระท�า ความผดทแทจรง โดยพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 เกดขนตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 มาตรา 36 ซงบญญตวา “บคคลใดตองรบโทษอาญาโดยค�าพพากษาถงทสด หาก ปรากฏตามค�าพพากษาของศาลทรอฟ นขนพจารณาใหมในภายหลงวา บคคลนน มไดเปนผกระท�าความผด ยอมมสทธทจะไดรบคาทดแทนและไดรบบรรดาสทธทเสยไปเพราะผลแหงค�าพพากษานนคน ทงนตามเงอนไขและวธการทกฎหมายบญญต” โดย เปนกฎหมายทคมครองสทธมนษยชนตามกฎหมายรฐธรรมนญ การรอฟนคดอาญาสามารถกระท�าไดเฉพาะในทางทเปนคณแกจ�าเลยเทานน และสามารถใชสทธยนค�ารองขอรอฟนคดอาญาไดเพยงครงเดยว เมอปรากฏเหตดงตอไปน 1) พยานบคคลทศาลไดอาศยเปนหลกในการพพากษาคดอนถงทสดนน ไดมค�าพพากษาถงทสดในภายหลง แสดงวาค�าเบกความของพยานนนเปนเทจหรอ ไมถกตองตรงกบความจรง 2) พยานหลกฐานอน ซงศาลไดอาศยเปนหลกในการพจารณาพพากษาคด อนถงทสดนนไดมค�าพพากษาถงทสดในภายหลง แสดงวาเปนพยานหลกฐานปลอม หรอเปนเทจ หรอไมถกตองตรงกบความจรง หรอ




3) มพยานหลกฐานใหมอนชดแจงและส�าคญแกคดซงถาไดน�ามาสบในคด อนถงทสดนนจะแสดงวาบคคลผตองรบโทษทางอาญา โดยค�าพพากษาถงทสดนนไมไดกระท�าความผด โดยสามารถยนค�ารองไดภายในก�าหนด 1 ป นบแตวนทปรากฏขอเทจจรง หรอภายใน 10 ป นบแตวนทค�าพพากษาในคดเดมถงทสด แตเมอมพฤตการณพเศษ ศาลจะรบค�ารองทยนเมอพนก�าหนดเวลาดงกลาวแลวกได (มาตรา 20) มาตรา 6 บคคลทมสทธยนค�ารองขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมมดง ตอไปน 1) บคคลผตองรบโทษอาญาโดยค�าพพากษาถงทสด 2) ผ แทนโดยชอบธรรมหรอผ อนบาล ในกรณทบคคลผ ตองรบโทษอาญา โดยค�าพพากษาถงทสดนนเปนผเยาว หรอคนไรความสามารถ 3) ผจดการหรอผแทนอนของนตบคคลในกรณทนตบคคลนนตองรบโทษอาญาโดยค�าพพากษาถงทสด 4) ผ บพการ ผ สบสนดาน สามหรอภรยาของบคคลผ ต องรบโทษอาญา โดยค�าพพากษาถงทสดซงถงแกความตายกอนทจะมการยนค�ารอง 5) พนกงานอยการ มาตรา 18 ค�ารองเกยวกบผตองรบโทษอาญาคนหนงในคดหนงใหยนไดเพยง ครงเดยว

บทบาทของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมในประเทศไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ จากการศกษากฎหมายของตางประเทศเกยวกบการรอฟ นคดอาญาขน พจารณาใหม พบวาในกลมประเทศทมหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ไดแก ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน และประเทศญปน พนกงานอยการเปนผมบทบาทส�าคญ ในการฟองคดอาญา และมบทบาทส�าคญในการรอฟนคดอาญา

บทท

2

5353

ตารา

งท 1

เปร

ยบเท

ยบบท

บาทข

องพน

กงาน

อยกา

รในก

ารฟอ

งคดอ

าญาแ

ละกา

รรอฟ

นคดอ

าญาใ

นตาง

ประเ

ทศ

ระบบ

การ

ด�าเน

นคด

ระบบ

การด

�าเนน

คดอา

ญาโ

ดยรฐ

ระบบ

การด

�าเนน

คดอา

ญา

โดยป

ระชา

ชน

ประเ

ทศญ

ปนอง

กฤษ

เยอร

มน

สหรฐ

อเมร

กาฝร

งเศส

บทบา

ทอยก

าร

ในกา

รฟอง

คดอา

ญา

บทบา

ทอยก

าร

ในกา

รรอฟ

นคด

อยกา

รมอ�า

นาจฟ

อง

คดอา

ญา

อยกา

รจะก

ระท�า

การ

ในฐา

นะเป

นทนา

ยควา

ม

ของแ

ผนดน

มบท

บาท

ในกา

รคมค

รอง

ประโ

ยชนแ

ละอ�า

นวย

ความ

ยตธร

รมให

แก

ประช

าชนใ

นประ

เทศ

อยกา

รจงเป

ผมบท

บาท

ส�าคญ

ในกา

รรอฟ

นคด

อยกา

รมอ�า

นาจฟ

อง

คดอา

ญา

อยกา

รไมม

บทบา

ทหลก

ในกา

รรอฟ

นคดอ

าญา

ปจจบ

นผมอ

�านาจ

ยน

ค�ารอ

งขอร

อฟนค

ดอาญ

า

คอ ค

ณะก

รรมก

ารรอ

ฟน

คดอา

ญา C

rimin

al C

ase

Revie

w Co

mm

issio

n:

CCRC

)

อยกา

รมอ�า

นาจฟ

อง

คดอา

ญา

อยกา

รมบท

บาทห

ลก

ในกา

รรอฟ

นคดอ

าญา

ในทา

งทเป

นโทษ

แกจ�า

เลย

โดยท

�าหนา

ทยนค

�ารอง

ขอรอ

ฟนคด

เพอน

�า

ผกระ

ท�าคว

ามผด

ทแทจ

รงมา

ลงโท

ษ

ตามก

ฎหมา

ย

อยกา

รมอ�า

นาจฟ

อง

คดอา

ญา

อยกา

รมบท

บาท

ในกา

รรอฟ

นคดอ

าญา

ขนพจ

ารณ

าใหม

เพรา

ะ

พนกง

านอย

การถ

อเปน

ตวแท

นของ

รฐใน

การ

ด�าเน

นคด

อยกา

รมอ�า

นาจฟ

อง

คดอา

ญา

การร

อฟนค

ดจะต

อง

เสนอ

ผานก

ระทร

วง

ยตธร

รม เพ

อเสน

อตอ

อธบด

อยกา

รประ

จ�า

ศาลฎ

กาซง

เทยบ

ไดกบ

ต�าแห

นงอย

การส

งสด

เพอเ

สนอค

�ารอง

ขอ

รอฟน

คดนน

ตอไป

ยง

ศาลฎ

กาแผ

นกคด

อาญา




จากการศกษาไดน�ากฎหมายของประเทศตางๆ มาใชวเคราะห โดยพจารณา จากหลกการด�าเนนคดอาญาเปนจดแบงแยกอ�านาจหนาทของพนกงานอยการ โดยประเทศทมหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ไดแก ประเทศญปน เยอรมน และฝรงเศส ประเทศทมหลกการด�าเนนคดอาญาโดยประชาชน ไดแก ประเทศองกฤษ และสหรฐอเมรกา จากการศกษาวเคราะหเปรยบเทยบบทบาทของพนกงานอยการ ในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ผเขยนพบวาประเทศไทยซงมหลกการด�าเนนคด อาญาโดยรฐ ก�าหนดใหพนกงานอยการมบทบาทในการฟองคดอาญา ควบคกบการ ใหสทธผเสยหายสามารถฟองคดอาญาไดดวย แตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมนน พบวาพนกงานอยการถกจ�ากดอ�านาจใหรอฟ นคดไดเฉพาะกรณทพนกงานอยการ มไดเปนโจทกในคดเดม ซงถอวาขดตอหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ซงพนกงาน อยการจะเปนผ มบทบาทส�าคญในการค มครองสทธเสรภาพของประชาชน รกษา ผลประโยชนและความยตธรรมใหแกประชาชนในประเทศ ดงนน บทบาทของพนกงานอยการของไทยจงแตกตางไปจากบทบาทของพนกงานอยการของประเทศทมหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐดวยกน คอประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน และประเทศญปน ซงกฎหมายของประเทศดงกลาวไมมบทบญญตกฎหมายทหามพนกงานอยการรอฟน คดอาญา ท�าใหเหนไดวาระบบการด�าเนนคดอาญาของประเทศดงกลาวมลกษณะ ทสอดคลองกบหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐทสมบรณ ปจจบนแมวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทยจะเปดโอกาส ใหผ เสยหายฟองคดอาญาไดอยางกวางขวางตามมาตรา 28 (2) แตในมาตรา 32 ไดบญญตวา “เมอพนกงานอยการและผเสยหายเปนโจทกรวมกน ถาพนกงานอยการ เหนวาผเสยหายจะท�าใหคดของอยการเสยหาย โดยกระท�าการหรอละเวนกระท�าการ ใดๆ ในกระบวนพจารณา พนกงานอยการมอ�านาจรองขอตอศาลเพอสงใหผเสยหาย กระท�าหรอละเวนกระท�าการนนๆ ได” ค�าวา “คดของอยการ” ในมาตราน หมายถง คดของรฐ ซงแสดงใหเหนถงอ�านาจหนาทของพนกงานอยการทจะตองรกษาผลประโยชนของรฐ กลาวคอกฎหมายวธพจาณาความอาญาของไทยไดใหความส�าคญตอการ ด�าเนนคดอาญาของพนกงานอยการมากกวาผเสยหาย เนองจากแนวความคดวาการกระท�าความผดอาญาท�าใหเกดความเสยหายแกสงคมหรอรฐ โดยรฐจะตองเขามา

บทท

2

5555

ด�าเนนการกบปญหาเหลาน ซงมอยการเปนทนายแผนดนท�าหนาทแทนรฐ แตแมวาประเทศไทยจะถอหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ แตรฐกมไดผกขาดการด�าเนน คดอาญาแตผเดยว ยงคงใหอ�านาจฟองคดอาญาแกผเสยหายซงเปนประชาชนดวย จง อาจกลาวไดวาการด�าเนนคดอาญาของประเทศไทยเปนการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ในระบบกลาวหา ซงมนตสมพนธขององคกรของรฐจะเปนไปในทางราบ คอ องคกร ทกฝายมหนาทคนหาความจรงมใชตอสกน เหนไดจากบทบญญตกฎหมายของไทย ทใหศาลมอ�านาจคนหาความจรงไดอยางกวางขวางไมจ�ากดเฉพาะพยานหลกฐานเทาท คความน�าสบ อนถอวาเปน “หลกการตรวจสอบ” กลาวคอ ในคดอาญาเปนหนาทของเจาพนกงานและศาลทจะตองตรวจสอบขอเทจจรงในเรองทกลาวหาโดยไมมขอผกมด ใดๆ อยางไรกตามในทางปฏบตนน ยงคงเขาใจวา อยการเปนปรปกษกบจ�าเลยหรอ ผตองหา ซงจะตองตอสกนในเชงคดทกรปแบบโดยมศาลวางตวเปนกลางอนเปนไป ในท�านองเดยวกบการด�าเนนคดอาญาโดยประชาชนของคอมมอนลอว ซงเปนความเขาใจทสบสนและไมเปนไปตามเจตนารมณของ “หลกการตรวจสอบ” ตามหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ ซงแทจรงแลวพนกงานอยการเปนเพยงคความในทางรปแบบเทานน ไมใช คความในเนอหา ดวยเหตนพนกงานอยการจงสามารถด�าเนนคดเพอประโยชนของจ�าเลยไดดวย ตางจากการด�าเนนคดโดยผเสยหายซงมฐานะเปนคความฝายตรงขามและเปน คความในเนอหาของคด

วเคราะหปญหาและอปสรรคจากการบงคบใชพระราชบญญตการรอฟนคดอาญา ขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 1. ปญหาจากหลกเกณฑและขนตอนตามกฎหมาย เหตผลประการส�าคญประการแรกทท�าใหการรอฟนคดขนพจารณาใหมกระท�า ไดยาก เพราะวาบทบญญตในกฎหมายดงกลาวทวา การรอฟนคดอาญาจะกระท�าได ตอเมอพยานบคคลทศาลใชเปนหลกในการพพากษาคดอนถงทสดนน ตอมาไดม ค�าพพากษาภายหลงวาเปนค�าเบกความเทจหรอไมตรงกบความจรง หรอพยาน หลกฐานอนทเคยใชเปนหลกตอมามค�าพพากษาภายหลงวาเปนพยานหลกฐานเทจ หรอมพยานหลกฐานใหมในคดเดม ทงนในทางปฏบต การพสจนวาพยานหลกฐานเดม




ทเคยใชในคดไมตรงกบความจรงนนยากและตองใชเวลานานมาก นอกจากนนยงพบวา ผรองขอใหรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมยงขาดความรความเขาใจในพระราชบญญตฉบบดงกลาว อนเปนเหตใหศาลยกค�ารองเปนสวนใหญ ซงการทกฎหมายก�าหนด หลกเกณฑไวอยางเครงครดเชนนแสดงใหเหนวากฎหมายของไทยใหความส�าคญกบ หลกความศกดสทธแหงค�าพพากษามาก จงสรางเงอนไขและหลกเกณฑในการรอฟนคด ทเครงครดเพอใหยากแกการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ดงนน ผทใชสทธยนค�ารองขอรอฟนคดจงควรเปนผทมความรความเขาใจเกยวกบหลกเกณฑ และเขาใจในหลกกฎหมายเกยวกบการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเปนอยางด ทงนเพอใหศาลพจารณารบค�ารอง และพพากษาคดเพอคนความเปนธรรมใหแกจ�าเลยผบรสทธตอไป 2. การจ�ากดสทธในการยนค�ารองไดเพยงครงเดยว กลาวคอ ค�ารองขอรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ซงเกยวกบผตองรบโทษอาญาคนหนงใหยนไดพยงครงเดยวเทานน และค�ารองดงกลาวจะตองยนภายในหนงป นบแตวนทปรากฏขอเทจจรงตามมาตรา 5 หรอภายใน 10 ป นบแตวนทค�าพพากษา ในคดเดมถงทสด เวนแตจะมพฤตการณพเศษศาลจะรบค�ารองทยนเมอพนก�าหนดเวลา ดงกลาวไวพจารณากได ดงนน ถาผมสทธคนใดคนหนงตาม มาตรา 6 ไดยนค�ารอง ขอรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมแลวเปนผลใหบคคลเดมหรอบคคลอนซงรวมถงพนกงานอยการกไมสามารถยนค�ารองเขามาอกได การทกฎหมายไทยก�าหนดไวเชนน จงตางจากหลกเกณฑการรอฟนคดของตางประเทศ ดงน

ตารางท 2 หลกเกณฑการรอฟนคดของฝรงเศส ญปน และสหรฐอเมรกา

ฝรงเศส ญปน สหรฐอเมรกา

กฎหมายบญญตให มการยนค�ารองขอใหมไดเสมอ ถามเหตทจะรองขอพจารณใหม และ ไมไดจ�ากดเวลาในการยนค�าขอไวแตอยางใด

ศาลสามารถใชอ�านาจรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม อกครงหลงปรากฏขอเทจจรงทนาเชอถอ การใชสทธของผ ร องจะอย ภายใตเงอนไขวาจะรอง โดยอาศยเหตอยางเดยวกนอกไมได ค�ารองใดทท�าขนโดยไมถกตองจะถกยกเสยเชนเดยวกบกรณทค�ารองนนไมมเหตไมมมล

- ก ร ณ อ า ง เ ห ต ว า พ บ พ ย า น หลกฐานใหม จะตองยนกอนหรอ ภายในก�าหนด 2 ป นบแตวนทม ค�าพพากษาถงทสด- กรณยนค�าขอโดยอาศยเหตอนๆ จะตองกระท�าภายใน 7 วน ทงน ไมจ�ากดจ�านวนครงในการ ยนค�ารองขอรอฟนคดอาญา

บทท

2

5757

ในกรณน ผ เขยนเหนวาควรใหสทธในการขอรอฟ นคดอาญาขนพจารณา ใหมได โดยไมจ�ากดจ�านวนครง โดยค�ารองดงกลาวจะตองยนภายในก�าหนดหนงป นบแตวนทปรากฏขอเทจจรง หรอภายใน 10 ป นบแตวนทค�าพพากษาในคดเดมถงทสด ตามมาตรา 20 โดยอยภายใตเงอนไขวา ผรองจะยนค�ารองโดยอาศยเหตอยางเดยวกนอก ไมได ทงน เนองจากผรองไมวาจะเปนจ�าเลย ผบพการ ผสบสนดาน สามหรอภรยาของจ�าเลย ตลอดจนพนกงานอยการอาจคนพบพยานหลกฐานทจะพสจนความบรสทธของจ�าเลยไดหลายครงในการพสจนขอเทจจรงทแตกตางกน 3. การจ�ากดอ�านาจของพนกงานอยการในการยนค�ารอง ตามสถตของคดทมการขอรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมนน พบวา ทกคด จ�าเลยเปนผยนค�ารองขอรอฟนคดเองทงสน โดยไมปรากฏคดทพนกงานอยการเปน ผ ยนค�ารองแตอยางใด เนองจากการใชสทธยนค�ารองขอรอฟ นคดใหม ในกรณ ของพนกงานอยการนนไมสามารถใชสทธรอฟ นคดซงตนเองเปนโจทกในคดเดมได ซงในทางปฏบตมโอกาสเปนไปไดนอยทพนกงานอยการทมไดเปนโจทกในคดเดม จะทราบขอมลคดทตนมไดเปนเจาของส�านวน ทงในเรองขอเทจจรงและพยานหลกฐาน นอกจากนประเทศไทยเปนอกประเทศหนงทแยกอ�านาจการสอบสวนและอ�านาจ การฟองคดออกจากกน โดยกฎหมายก�าหนดใหพนกงานสอบสวนเปนองคกรในการ สอบสวนคดอาญาและสามารถด�าเนนการไดอยางอสระจนกระทงมความเหนวา ควรสงฟองหรอไมฟองคดนนตอพนกงานอยการ สวนพนกงานอยการแมเปนผรบผดชอบ ในการฟองคดและมกฎหมายใหอ�านาจในการสอบสวนเพมเตมหรอเรยกพยานมา ซกถามได แตในทางปฏบตมกเกดปญหาเกยวกบการรวบรวมพยานหลกฐานของพนกงานสอบสวนทมงหาพยานหลกฐานเพอพสจนใหเหนวา “ผตองหาคอผกระท�า” เทานน ซงขดกบหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 131 ทบญญตวา “ใหพนกงานสอบสวนรวบรวมหลกฐานทกชนดเทาทสามารถจะท�าได เพอประสงคจะทราบขอเทจจรงและพฤตการณตางๆ อนเกยวกบความผดทถกกลาวหาเพอจะรตวผกระท�าผดและพสจนใหเหนความผด หรอความบรสทธของผตองหา” เมอพนกงานสอบสวนไมเขาใจบทบาททแทจรงของตนเกยวกบการสอบสวนคดอาญาจงท�าใหการสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐานโดยพนกงานสอบสวน มกไมปรากฏหลกฐานทสามารถ




พสจนความบรสทธของจ�าเลยได ผลทไดจากการสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐาน ดงกลาวจะปรากฏออกมาในรปของส�านวนการสอบสวนทพนกงานอยการจะใช ขอเทจจรงและพยานหลกฐานจากส�านวนการสอบสวนเปนหลกในการพจารณาสงฟองหรอสงไมฟองผตองหาตามส�านวนการสอบสวนเทานน ซงหากพนกงานสอบสวนละเลยทจะรวบรวมพยานหลกฐานบางอยางมาตงแตแรก และปรากฏตอมาวาพยานหลกฐานชนนนจะสามารถพสจนความบรสทธของจ�าเลยได พนกงานอยการกยากทจะทราบถงความมอยของพยานหลกฐานชนนน และไมสามารถปฏบตภารกจตามพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 มาตรา 7 ไดอยางเตมท โดยมาตรา 7 บญญตวา “ภายใตบงคบมาตรา 6 (5) พนกงานอยการจะยนค�ารองเมอเหนสมควร หรอเมอบคคลตามทระบไวในมาตรา 6 (1)(2)(3) หรอ (4) รองขอกได และเพอ ประโยชนในการรวบรวมพยานหลกฐานใหพนกงานอยการมอ�านาจเชนเดยวกบพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา” ส�าหรบความเหนของผเขยนนน เหนวา เมอการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมเกดจากความผดพลาดของรฐ ดงนนพนกงานอยการในฐานะเปนตวแทนของรฐในการด�าเนนคดอาญา และการคนหาความจรงในคดอาญา พนกงานอยการไมใชคความในทางเนอหาหากแตเปนเพยงคความตามแบบพธเทานน ดวยเหตนพนกงานอยการจงสามารถด�าเนนคดเพอประโยชนของจ�าเลยไดอกดวย ดงนน พนกงานอยการจงสมควรมบทบาท ทส�าคญในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมไดโดยไมถกจ�ากดอ�านาจ ซงแนวความคดนสอดคลองกบประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมน และประเทศญปน ซงมแนวคด ทใหพนกงานอยการสามารถรอฟ นคดอาญาไดโดยไมถกจ�ากดอ�านาจ ในฐานะ ทประเทศไทยมหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐเชนเดยวกบประเทศดงกลาว จงสมควรน�าแนวความคดนมาพฒนาประสทธภาพการรอฟ นคดอาญาของไทยเพอคนความ เปนธรรมใหกบจ�าเลยผ บรสทธ สมดงเจตนารมณแหงพระราชบญญตการรอฟ น คดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 โดยเหนควรใหพนกงานอยการสามารถรอฟนคดอาญาของรฐ (คดทมการฟองโดยพนกงานอยการ) ได โดยใหมการจดตง คณะท�างานขนภายในส�านกงานอยการสงสด ประกอบดวยพนกงานอยการผทรงความร ความสามารถในการด�าเนนคด เพอท�าหนาทรอฟนคดอาญาเพอพจารณาใหม ทงน

บทท

2

5959

เพอใหเปนบทบาทขององคกรอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมทชดเจน มากยงขน

สรป กระบวนการยตธรรมทางอาญาของรฐ หรอระบบการพสจนวาบคคลใดเปน ผกระท�าความผดหรอผบรสทธ แมจะมประสทธภาพเพยงใด ในทางปฏบตกอาจเกด ขอผดพลาดขนได ดงนน พระราชบญญตการรอฟ นคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 บงคบใชเพอแกไขเยยวยาความเสยหายทเกดขนแลว เมอพบวาการใชสทธของผตองค�าพพากษาในการขอรอฟนคดยงขาดประสทธภาพ จงควรพฒนาประสทธภาพการใชสทธของผตองค�าพพากษา โดยควรพฒนาบทบาทของพนกงานอยการใหสามารถรอฟนคดอาญาไดโดยไมถกจ�ากดอ�านาจตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เพอใหพนกงานอยการไดท�าหนาทรกษาผลประโยชนและความยตธรรมใหแกประชาชนในประเทศ อนมลกษณะสอดคลองกบหลกการด�าเนนคดอาญาโดยรฐ และ เพอใหเกดความเปนธรรมแกผบรสทธ ภารกจทส�าคญทสดของพนกงานอยการ คอ การอ�านวยความยตธรรม การรกษาผลประโยชนของรฐ และการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ซงหากพบความผดพลาดเกดขน พนกงานอยการจะตองด�าเนนการ ตามกฎหมายเพอแกไขความผดพลาดทเกดขนนน อยางไรกดในการด�าเนนคดของพนกงานอยการนนจะกระท�ามไดเลยหากไมมกฎหมายใหอ�านาจไว

ขอเสนอแนะ การด�าเนนการคมครองสทธ เสรภาพของจ�าเลยตามพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 ควรมการแกไขเพมเตมกฎหมายในประเดน ดงตอไปน 1. ควรใหอ�านาจพนกงานอยการสามารถรอฟ นคดอาญาของรฐ (คดทม การฟองโดยพนกงานอยการ) กลาวคอไมจ�ากดอ�านาจของพนกงานอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม โดยเหนสมควรใหมการจดตงคณะท�างานขนภายในส�านกงานอยการสงสด ประกอบดวยพนกงานอยการผทรงความรความสามารถในการด�าเนนคด




เพอท�าหนาทรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ทงน เพอใหเปนบทบาทขององคกรอยการในการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหมทชดเจนมากยงขน 2. ค�ารองขอรอฟ นคดอาญาขนพจารณาใหม ซงตามพระราชบญญตการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 มาตรา 18 ใหยนไดเพยงครงเดยวเทานน เหนวา กฎหมายก�าหนดไวคอนขางจ�ากด จงควรก�าหนดใหผ มสทธยนค�ารองตาม มาตรา 6 สามารถยนค�ารองไดเสมอตราบใดทยงอยภายในก�าหนดเวลา ตามมาตรา 20 โดยอยภายใตเงอนไขวาผรองจะยนโดยอาศยเหตอยางเดยวกนอกไมได เนองจากผรองไมวาจะเปนจ�าเลย ผบพการ ผสบสนดาน สามหรอภรยาของจ�าเลย ตลอดจนพนกงานอยการอาจคนพบพยานหลกฐานทจะพสจนความบรสทธของจ�าเลยไดหลายครงในการพสจนขอเทจจรงทแตกตางกน 3. ควรแก ไขกฎหมายเพอให อ�านาจพนกงานอยการเข าไปมบทบาท ในการก�ากบการสอบสวน เพอใหพนกงานอยการไดมโอกาสตรวจสอบความชอบดวย กฎหมาย ความถกตอง ความละเอยดรอบคอบและความนาเชอถอของส�านวน การสอบสวน อกทง ยงท�าใหการปฏบตหนาทบงคบใชกฎหมายเปนไปไดอยางสมบรณ เพราะบทบาทของพนกงานอยการไมไดจ�ากดอยเพยงฝายตรงขามของจ�าเลยเทานน แตยงตองท�าหนาทตรวจสอบและคนหาความจรงในคดอาญาเพอรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชนอกดวย นอกจากน พนกงานอยการควรมบทบาทในการกลนกรองขอเทจจรงและ พยานหลกฐานอยางแทจรง เพอตรวจสอบการใชอ�านาจของพนกงานสอบสวนวาเปนไปตามกฎหมายหรอไม เพยงใด ทงนเพอปองกนมใหมการฟองผบรสทธเปนจ�าเลย

เอกสารอางอง โกเมน ภทรภรมย. (2526). ระบบอยการสากล. กรงเทพฯ : ศรสมบตการพมพ.โกเมน ภทรภรมย. (2534). งานอยการในกระบวนการยตธรรม. วารสารอยการ, 14(161), 486.กมล พชรวนช. (2521). ระบบอยการของสหรฐอเมรกา. วารสารอยการ 1(12), 17.

บทท

2

6161

คณต ณ นคร. (2555). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพฯ : วญญชน.คณต ณ นคร. (2536). แนวความคดในการค มครองสทธของบคคลของพนกงาน อยการ. 100 ปอยการ, แหงการสถาปนาสถาบนอยการ 100 ป โดย ส�านกงานอยการ สงสด กรงเทพฯ, 142.คณต ณ นคร. (2525). ปญหาการใชดลพนจของอยการ. วารสารอยการ, 5(52), 57.ทมลาความจรง (ชองนาว 26). (2560). ลนรอคด “แพะหนมใบ” ส�าเรจครงแรกของ ประเทศ. (12 สงหาคม 2560) สบคนเมอ http://www.now26.tv/view/102594.ธานนทร กรยวเชยร. (2521). ศาลกบพยานบคคล. กรงเทพฯ : น�าอกษรการพมพ.นพพร โพธรงสยากร. (2524). การใชดลพนจของศาลในการลงโทษ. คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.นภาพร รจนรงค. (2538). คดเชอรแอน กระบวนการยตธรรมจะค มครองสทธ และเสรภาพของผ บรสทธได อยางไร. รายงานการเสวนาทางวชาการ โดย ส�านกงานอยการสงสด กรงเทพฯ, 6.บญญต สชวะ. (2507). ยกประโยชนแหงความสงสยใหจ�าเลย. ดลพาห, 11, 6.มารต บนนาค. (2513). ชะตากรรมของจ�าเลยผบรสทธ. บทบณฑตย, 27, 62.มารต บนนาค. (2518). การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม. วารสารทนายความ, 17, 6.สจนต ทมสวรรณ. (2525). กรมอยการกบการด�าเนนคดใหแกรฐ. กรงเทพฯ : กรมอยการ.สพร อศรเสนา. (2544). การขอพจารณาคดใหม พ.ร.บ.รอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม การหนงสอทลเกลาถวายฎกา. กรงเทพฯ : นตบรรณการ.อรรถพล ใหญสวาง. (2524). ผเสยหายในคดอาญา. คณะนตศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.อรณ กระจางแสง. (2532). อยการกบการสอบสวนคดอาญา. คณะนตศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.อ�าไพ วจตรเวชการ. (2527). การรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม. บทบณฑตย, 41, 363.



แพะในคดีอาญากับปัญหาการรื้อฟื้นคดี...

Documents

Transcript of แพะในคดีอาญากับปัญหาการรื้อฟื้นคดี...