1

รายงานผลการวจย เรอง

ปพาทยมอญงานศพ : กรณศกษา ดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

นางสาวเกศแกว กล าทอง นางสาวอรญา กรบไกรแกว นางสาวอมาพร ชกยนต

รายงานวจยฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พทธศกราช 2556

2

เกศแกว กลาทอง ,อรญา กรบไกรแกว ,อมาพร ชกยนต 2556: ปพาทยมอญงานศพ: กรณศกษา วงดรยเสนาะศลป สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อาจารยทปรกษา : ผชวยศาสตราจารยภาคม บารงสข

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ ( 1) ศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน (2) ศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน (3) ศกษาประวต ครเสนาะ ดานล (4) ศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน (5) ศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน ประชากรทใชในครงนคอ วงปพาทยมอญ กลมตวอยางในการวจยครงนคอ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน เนองจากเปนวงปพาทยมอญทมชอเสยงของจงหวดปทมธาน และเปนวงปพาทยมอญทงดงามทสดของจงหวดปทมธาน มการพฒนาเครองดนตรเปนลายมก และมการประดบประดาเครองดนตรดวยหางนกยง เปนทยอมรบในวงการดนตรไทย ผลการวจยพบวา ( 1) ความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา ความเปนมาของปพาทยมอญนน เรมมาจากการอพยพถนฐานของชาวมอญเขามาในไทย พรอมทงมการนาเครองดนตรมอญเขามาในไทย จงเกดการผสมผสานทางวฒนธรรมดนตร ( 2) ประวตของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา มการปรบปรงเปลยนแปลงวงใหเขากบยคสมย เพอใหวงดนตรนนสามารถดารงอยได และเปนวงดนตรทสบทอดกนมาในครอบครว (3) ประวต ครเสนาะ ดานล จากการศกษาพบวา ครเสนาะ ดานล มความสามารถในการบรรเลงเครองดนตรปพาทยมอญทกเครองมอ โดยเฉพาะฆองมอญ ซงไดรบการถายทอดดนตรปพาทยมอญมาจากบดา (4) บทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา เดมทนนวงปพาทยมอญ สามารถเลนในงานมงคลและอวมงคล ตอมานยมใชบรรเลงเฉพาะงานศพเทานน ( 5) สถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา เนองจากสถานภาพในการดาเนนชวตและความเปนอยของคนไทยในสงคมปจจบน ไดเปลยนแปลงไปอยางมาก จงทาใหมผลกระทบตอการวาจางวงปพาทยมอญ ลดนอยลง แตวงตรปพาทยมอญ กยงปรากฏอยไมเปลยนแปลงใน “พธศพ”

3

กตตกรรมประกาศ

ในการทาวจยฉบบนจะไมสาเรจลลวงไปไดหากปราศจากคาปรกษา และคาแนะนาทดยงของผชวยศาสตราจารยภาคม บารงสข ทไดกรณาตรวจสอบแกไข และใหคาแนะนาตางๆ คอยชแนะแนวทางในการทาวจยดวยความเมตตามาโดยตลอด และขอกราบขอบพระคณคณาจารยทกทานในสาขาวชาดนตรไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทไดใหความร และประสบการณทดมาโดยตลอด

ขอกราบขอบพระคณ ครเสนาะ ดานล ทกรณาใหความอนเคราะหในการสมภาษณ ใหความเออเฟอสถานท ตลอดจนใหขอมลทเปนประโยชนในการทาวจย

ขอบคณเพอนๆ พๆ นองๆ ทกคนในสาขาวชาดนตรไทย ทคอยอยรวมกนและชวยเหลอกนเสมอมา ทาใหบางเวลาทรสกทอแทและเหนอยแตกลบยมได สดทายนขอกราบขอบพระคณอยางสงตอครอบครว ทเปนกาลงใจสาคญอยางยง ททาใหมแรงและพลง สามารถผานพนอปสรรคตางๆมาไดถงทกวนน เปนกาลงใจทคอยชวยเหลอในทกสงทกอยาง

นางสาวเกศแกว กลาทอง นางสาวอรญา กรบไกรแกว นางสาวอมาพร ชกยนต 25 มนาคม 2557

4

ค าน า

รายงานผลการวจยฉบบนเปนสวนหนงของวชาหลกและระเบยบวธวจยทางดนตร (01385494) ของสาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปการศกษา 2556 ซงเปนผลการศกษาจากการเกบขอมล การสมภาษณ เรองราวตางๆ ทเกยวของกบปพาทยมอญ ของวงดรยเสนาะศลป ทงนเพอเปนการเผยแพรความร เกยวกบวงปพาทยมอญทงในดานสถานภาพ และบทบาท ซงมการพฒนาวงปพาทยมอญ ตามกาลเวลามาจนถงปจจบน เพอใหขอมลตางๆ มการเปดกวางออกไป ขาพเจาหวงเปนอยางยงวารายงานผลการวจยฉบบน คงเปนประโยชนแกผทสนใจทกทาน ทตองการศกษาหาความรตางๆ เพอใหศลปวฒนธรรมของไทยคงอยสบไป หากผดพลาดประการใด ขาพเจาตองขออภยไว ณ โอกาสนดวย นางสาวเกศแกว กลาทอง นางสาวอรญา กรบไกรแก

นางสาวอมาพร ชกยนต นสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

นางสาวเกศแกว กลาทอง นางสาวอรญา กรบไกรแกว

นางสาวอมาพร ชกยนต นสตชนปท 3

สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

5

สารบญ

หนา

บทคดยอ กตตกรรมประกาศ คานา บทท 1 บทน า ความสาคญและความเปนมา 1 บทท 2 เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ 1. ประวตปพาทยมอญ 6 2. ประเพณวฒนธรรมมอญ 11 3. การใชงาน 13 4. เครองดนตร 16 5. เพลง 40 5.1 เพลงมอญ 41 5.2 เพลงเรอง 43 5.3 เพลงเถา 44 5.4 เพลงสามชน 46 5.5 เพลงสองชน 47 5.6 เพลงชนเดยว 49 5.7 เพลงเดยว 50 6. หลกการจดวง 52 7. การสมภาษณ 57 8. งานวจยทเกยวของ 61 บทท 3 วธการด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง 64

6

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการศกษา

การศกษาวงปพาทยมอญงานศพ กรณศกษา วงดรยเสนาะศลป 68 บทท 5 สรปผล อภปราย ขอเสนอแนะ สรปผล 102 บรรณานกรม 108 ภาคผนวก ภาคผนวก ก ครเสนาะ ดานล 114 ภาคผนวก ข ผลงานครเสนาะ ดานล 134 ภาคผนวก ค วงดรยเสนาะศลป 142 ภาคผนวก ง ครเฉลม บวทง 146 ภาคผนวก จ ภาคสนาม 152 ภาคผนวก ง ประวตผทาวจย 160

7

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ระนาดเอก 16 2 ระนาดทม 18 3 ระนาดเอกเหลก 20 4 ระนาดทมเหลก 22 5 กลองแขก 24 6 ฉง 26 7 ฉาบ 28 8 กรบ 29 9 ฆองมอญวงใหญ และฆองมอญวงเลก 31 10 ปมอญ 33 11 ตะโพนมอญ 35 12 เปงมางคอก 37 13 โหมง 39 14 การจดวงปพาทยมอญเครองหา 54 15 การจดวงปพาทยมอญเครองค 54 16 การจดวงปพาทยมอญ 55 17 ระนาดเอกลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 73 18 ระนาดทมลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 74 19 ฆองมอญวงใหญลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 75 20 ปมอญลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 76 21 คอกเปงมางลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 77 22 ตะโพนมอญ เทาตะโพนลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 78 23 กลองแขกลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป 79 24 นายเสนาะ ดานล 80 25 นายสมชาย ธรรมนทา 94 26 นายสวรรณ โตลา 94

8

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 27 นายมนญ คลองธรรม 95 28 นายลทธพล เพรงชด 95 29 นายตราโมทย ดานล 96 30 นายปรชา ดานล 96 31 นายจรญ เรองทอง 97 32 นายสรพงศ โรหตาจล 97 33 นายปยต เทพรตนวชย 98 34 นายจตพร ดานล 98 35 นายสายธาร คมครอง 99 36 นายปาณท ดานล 99 37 งานวนปยมหาราช 115 38 วงดรยางควงใหญ โรงเรยนธญญบร 115 39 งานกฬาสโรงเรยนธญบร 116 40 พธเปดกฬาภายใน มหาวทยาลยรงสต 116 41 แตรเดยวเตรยมสวนสนาม 117 42 งานศลปหตถกรรมนกเรยน 117 43 บรรเลงดนตร วนครบรอบ 84 ป คณแมเนอง ดานล 118 44 ฝกซอมนกปพาทยรนจว 118 45 การแสดงละครเรองพระอภยมณ 119 46 ฝกซอมนกปพาทยรนเลก 119 47 ฝกซอมดนตรไทย โรงเรยนธญบร 120 48 ฝกรนนองไวทดแทนรนพ 120 49 ฝกซอมเดกใหอนรกษวงปพาทยมอญ 121 50 วงดนตรดรยางคโรงเรยนธญบร 121 51 นกเรยนประกวดดนตรและนาฏศลป 122 52 แสดงดนตรวนสถาปนาโรงเรยนอดมวทยา 122

9

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 53 ทาหนาทแทนผอานวยการ 123 54 บรรเลงดนตร ณ ฟวเจอรรงสต 123 55 สงนกเรยนประกวดรองเพลงเดยว 124 56 ทปรกษาผชวยฝกซอม มหกรรมดนตรไทย 124 57 พธเปดอาคาร คหกรรมโรงเรยนธญบร 125 58 งานเกษยณอายราชการ 125 59 วงดรยางคเมโลเดยน โรงเรยนอดมวทยา 126 60 บจก. ไทยเทยน ฯ 126 61 ออกงานหารายไดซอเครองดนตร 127 62 แตรวงเลก โรงเรยนธญบร 127 63 องกะลงวงแรกของจงหวดปทมธาน 128 64 เครองสายผสมออรแกน เมองหลวงพระบาง ประเทศลาว 128 65 บรรเลงตอนรบแขกตางประเทศ 129 66 วงดนตรลกทง - ลกกรง โรงเรยนธญบร 129 67 คณะศษยครเฉลม บวทง 130 68 วงดนตรไทยดรยางคตารวจ 130 69 บรรเลงและรวมรองเพลงนราศปทม งานเลยงชาวตางชาต 131 70 สอนการตระนาดใหกบชาวญปน 131 71 บรรเลงดนตรไทยตองรบชาวแคนนาดา 132 72 บรรเลงเพลงศรวชยประกอบรา 132 73 กลองยาวชาวบาน 133 74 ควบคมวงดรยางค โรงเรยนอดมวทยา 133 75 ศลปนดเดน จงหวดปทมธาน 135 76 โลรางวล 135 77 เกยรตบตรรางวล 136 78 เกยรตบตรรางวล 136

10

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 79 เกยรตบตรรางวล 137 80 เกยรตบตรรางวล 137 81 โลรางวล 138 82 โลรางวล 138 83 โลรางวล 139 84 เกยรตบตรรางวล 139 85 เกยรตบตรรางวล 140 86 เกยรตบตรรางวล 140 87 ทอดผาปาสามคคเครองดนตรไทย 141 88 ศลปนดเดน จงหวด 141 89 นามบตรคณะดรยเสนาะศลป 143 90 แผนทไปบานคร 143 91 วงดรยเสนาะศลป (เครองทอง) 144 92 วงดรยเสนาะศลป (เครองทอง) 144 93 วงดรยเสนาะศลป (เครองมก) 145 94 วงดรยเสนาะศลป (เครองมก) 145 95 ครเฉลม บวทง 147 96 เศยรคร กบหงพระ 153 97 เศยรครบนเวท 153 98 คณะผวจยมอบของทระลก 154 99 ระหวางการเรยนการสอน 154 100 ครเสนาะ ดานล ตฆองเพลงปทมภรมย 155 101 ระหวางการเรยนการสอน ดนตร 155 102 ครเสนาะ ดานล 156 103 ครเสนะ ดานล และคณปาบงอร ดานล 156 104 คณะผวจยรวมถายภาพกบครเสนาะ ดานล 157

11

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา 105 สมภาษณ บตรชายคนโต นายคณต ดานล 157 106 สมภาษณ นาย ปาณท ดานล หลายชายคร 158 107 สมภาษณ สมาชกในวง 158 108 บรรเลงถวายมอ 159 109 นายอรรณพ ด านล (บตรชาย) 159

12

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 ตารางเครองดนตรในขนาดของวงขนาดตางๆ 56 2 การบรรเลงปพาทยมอญงานศพวนแรก 89 3 การบรรเลงปพาทยมอญงานศพวนทสอง 90 4 รายรบรายจายในการรบงานหนงงาน 101

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของโครงการ

“ดนตร ” เปนสงทแสดงใหเหนถงภมปญญาของมนษยทไดสบทอดตอกนมาเปนเวลายาวนานจนถอไดวา ดนตรเปนวฒนธรรมประจาชาตทกอใหเกดเปนมรดกทางสตปญญา ซงมการถายทอดทางความร ทกษะ รปแบบและการเลยนแบบกนระหวางกลมชน กลมชาตพนธ จงเกดเปนดนตรประจาชาต ประจาชนเผาตาง ๆ ขน มความสมพนธกบคนไทยและสงคมไทยอยางแนนแฟน เครองดนตรไทยมการใชประโยชนอยางกวางขวาง เชนวงมโหร นยมใชในงานมงคล หรอเสยงของวงปพาทยนางหงส และปพาทยมอญ เปนการบอกกลาวใหรวามการตายเกดขน นอกจากนดนตรยงมสวนเกยวของกบศาสนา กอใหเกดความเชออยางลกซง จนสามารถทาใหผคนยดมนและเชอถอเปนประเพณสบตอกนมา

วงปพาทยมอญเปนศลปศาสตรแขนงหนงทเปนรากฐานสาคญของวฒนธรรมไทย เปนดนตรทบรรพบรษของเราไดเอาวฒนธรรมดนตรของชาตมอญทไดสรางขนในสมยทมอญอพยพมาตงรากฐานอยทเมองไทย นามาหลอมรวมกบวฒนธรรมดนตรของไทย สรางขนใหเปนดนตรไทยอกวงหนงคอ วงปพาทยมอญ ทเราสามารถนามาใชประโยชนไดอยางกวางขวางทงงานมงคลและงานอวมงคล ดงท รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร (2530:66) กลาวไววา

“วงปพาทยมอญ แตเดมเปนวงดนตรของชนชาตมอญ ใชบรรเลงไดในทกโอกาส ไมวาจะ

พธมงคลหรออวมงคล”

ในอาเภอตางๆของจงหวดปทมธานนนกมชาวมอญอาศยอยกบชาวไทยมาชานาน ศนย วฒนธรรมประจาจงหวดปทมธาน(2525:33) กลาวไววา

“ชาวมอญหรอ ไทย -รามญ ทตงบานเรอนอยในพนทอาเภอตาง ๆ ของ

จงหวดปทมธานนน ไดมการผสมผสานกลมกลนเขากบสงคมไทยไดเปนอยางด ทงดานประวตศาสตร ประเพณ และวฒนธรรมจนแยกกนไมออก อกทงยงมการ

2

อนรกษวฒนธรรมและประเพณอนดงามไวอยางตอเนองไมเสอมคลาย จนทาใหประชาชนทวไปไดรจกชมชนชาวมอญหรอไทย -รามญของจงหวดปทมธานกนอยางด”

จากการดารงชวตรวมกนระหวางชาวไทยและชาวมอญจงทาใหเกดการผสมผสานระหวาง

วฒนธรรมดนตรเกดขน ดงท ณรงคฤทธ คงปน (2539: บทคดยอ) กลาวไววา “ปพาทยมอญ เปนวงปพาทยรปแบบหนง ทแสดงใหเหนถงการผสมผสานทางดาน

วฒนธรรมดนตรระหวางมอญและไทยซงไดมการสรางสรรค สบทอด และพฒนาจากอดตถงปจจบนมาโดยลาดบ” วงปพาทยมอญในปจจบนนเปนวงดนตรวงหนงทหาชมไดยาก จะหาชมไดกเฉพาะในงานศพเทานน ดงท รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร (2530: 66) กลาวไววา

“ในปจจบนวงปพาทยมอญไดเขามามบทบาทตอการฟง การด ดนตรไมนอยจนถงไดเปนสมาชกสวนหนงของการดนตรไทย ซงวงปพาทยมอญในปจจบนนถกลดบทบาทลง คงเหลอใหเหนเพยงงานศพเทานน อาจเปนเพราะปจจยทางเศรษฐกจทไมด จงทาใหการวาจางวงปพาทยมอญไปบรรเลงในงานศพนนลดลงไปมาก นอกจากเปนงานของคนทมเงนทองมากพอทจะจดจางวงปพาทยมอญมาบรรเลงในงานได”

จากการศกษาคนควาขอมลงานวจยไดศกษาแนวทางการวจยเกยวกบปพาทยมอญ

คณะผวจยไดรวบรวมขอมลทเกยวกบการศกษาการวจยปพาทยมอญ มดงน

1.ณรงคฤทธ คงปน (2539: 196) ไดทาการวจยเรอง

“การศกษาวฒนธรรมดนตรของปพาทยมอญ ผลการวจยพบวา ประวตความเปนมาของปพาทยมอญนน ถงแมวาจะไมปรากฎหลกฐานทางลายลกษณอกษร หรอหลกฐานโบราณคดทจะเปนเครองพสจนไดแนชดวา สงทเปนเครองดนตรหรอบทเพลงตางๆ ของชนชาตมอญทสบตอกนมา และไดปรากฎออกมาใน

3

รปแบบของปพาทยมอญนน ไดเขามาสประเทศไทย ตงแตสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน (ในครงทชาวมอญอพยพเขามา) ทงนเนองจากปรากฎเพลง “ไทยสาเนยงมอญ” ตงแตสมยอยธยาแลว แสดงวาโบราณจารยดานดนตรไทยคงไดรบแรงบนดาลใจจากเพลงมอญ หรอปพาทยมอญในสมยนน ดวยเหตนยอมเปนเครองแสดงใหเหนวา ในสมยนนปพาทยมอญคงไดเขามาปรากฎในเมองไทยแลว แตมอยประจาตาบลตางๆ ทเปนทอยอาศยของชาวมอญ ยงไมเปนทแพรหลายเหมอนสมยตอมา”

2.วฒชย วยวฒ (2540: 23) ไดทาการวจยเรอง

“ปพาทยมอญ ผลการวจยพบวา จากการไดคนควาศกษาในเรองของปพาทยมอญทใชในงานศพและพธการรา 3 ถาด ของชาวมอญท อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ เปนการศกษาจากตารา หลกฐานตางๆ เทาทมอยในปจจบนและสวนหนงไดมาจากการสมภาษณผร ครดนตรปพาทยมอญและพธการรา 3 ถาด”

3.สรดษ ภาคสชล (2550: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง

“ปพาทยมอญตระกลดนตรเสนาะ อาเภอเมอง จงหวดปทมธา น ผลการวจยพบวาตนตระกลดนตรเสนาะคอนายเจน ดนตรเสนาะ เปนชาวรามญอพยพเขามาอยทจงหวดปทมธาน ไดตงวงปพาทยราว พ .ศ. 2434 และไดถายทอดความรทางดานดนตรมอญใหแกลกหลานและศษย เพลงมอญทบรรเลงม 3 ประเภท คอ ประเภทเพลงประโคมซงเปนเพลงดงเดม เชน เพลงประจาวด ประจาบาน ย าค า ย ารง ย าเทยง ประเภทเพลงประกอบพธกรรมและประเภทบรรเลงทวไป ระบบเสยงฆองมอญเปนระบบเจดเสยงไมเทากน”

คณะผวจยจงมความสนใจทจะทาการศกษาประวตวงปพาทยมอญงานศพ ในกรณศกษา วงปพาทยมอญดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน เปนวงปพาทยมอญทกอตงขนมานาน จนถงปจจบน มการพฒนารปแบบของวงในดานตางๆ เชน มการประดบไฟทเครองดนตร มการประดบหางนกยงทเครองดนตร มเครองเสยง มเวท เปนของตนเองเพอใหเขากบยคสมย และมยานพาหนะ เพอความ

4

สะดวกในการรบจางงาน ฉะนนจงเปนเรองทนาสนใจทจะรวบรวมและเกบขอมลเพอเปนประโยชนสาหรบผทจะศกษาคนควาวจยตอไป

วตถประสงคของการวจย /โครงการ 1. เพอศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน 3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ดานล 4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

ขอบเขตการศกษา

1. ขอบเขตพนทในการทางานวจย 1.1 บานหรอสานกดนตรในจงหวดปทมธาน ทมการดาเนนการเกยวเนองกบดนตรปพาทยมอญ 1.2 หอสมดมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

2. ศกษาบทบาท สถานภาพ ตอไปน 2.1 บทบาท ของวงปพาทยมอญทมตอสงคม 2.2 สภาพโดยทวไปของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 2.3 สถานภาพของบานหรอสานกดนตร และบคคลขอมล 2.4 การสบทอดวฒนธรรม 2.5 สภาพเศรษฐกจ การประกอบอาชพ และกระบวนการประกอบอาชพ

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดขอมลความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 2. ไดขอมลประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน 3. ไดขอมลประวต ครเสนาะ ดานล 4. ไดขอมลบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 5. ไดขอมลสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

5

วธด าเนนการวจย

เดอน แผนการด าเนนงาน

พฤศจกายน 2556 หาขอมลเบองตน และศกษาคนควาขอมลจากเอกสาร หนงสอ และบทความวจย ตางๆ

ธนวาคม 2556 ศกษาคนควาขอมลจากเอกสาร หนงสอ และบทความวจย ตางๆ มกราคม 2557 เกบขอมลภาคสนาม กมภาพนธ 2557 รวมเลม สรปผล และเตรยมตวรายงาน

ระยะเวลาการท าโครงการ ตงแตเดอน พฤศจกายน พ.ศ.2556 ถง เดอน มนาคม พ.ศ.2557

6

บทท 2

เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาประวตวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป ไดศกษาเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ เพอใชเปนแนวทางในการวจย ดงหวขอตอไปน 1. ประวตปพาทยมอญ 2. ประเพณวฒนธรรมมอญ 3. การใชงาน 4. เครองดนตร 5. เพลง 5.1 เพลงมอญ 5.2 เพลงเรอง 5.3 เพลงเถา 5.4 เพลงสามชน 5.5 เพลงสองชน 5.6 เพลงชนเดยว 5.7 เพลงเดยว 6. หลกการจดวง 7. การสมภาษณ 8. งานวจยทเกยวของ

1. ประวตปพาทยมอญ

วงปพาทยมอญนนมประวตความเปนมายาวนานตงแตสมยอดตจวบจนถงปจจบน

สมบต พลายนอย (2515: 220) กลาววา

7

“มอญอพยพเขามาอยในไทยตงแตสมยกรงศรอยธยา มหลกฐานกลาวถงเมอสมยสมเดจพระมหา ธรรมราชา สมเดจพระนเรศวรทรงประกาศอสรภาพทเมองแครง ในป พ.ศ.2127 ไดอาราธนาพระมหาเถรคนฉองพรอมชกชวน พระยาเกยรตและพระยาราม เขามาอยในกรงศรอยธยา และยงมการอพยพเขามาอกหลายครง พระเจาแผนดนโปรดฯใหตงบานเรอนอยทบานสามโคกจงหวดปทมธาน bเดมชอ เมองสามโคก เพราะมโคกโบราณอยในเมองสามแหง โดยตงอยมาตงแตปลายแผนดนสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ มาถงในแผนดนสมเดจพระมหนทราธราช พ.ศ.2112 กรงศรอยธยาไดเสยแกพมา เมองสามโคกจงรางไป ครนถงแผนดนสมยสมเดจพระนารายณมหาราชราว พ.ศ.2202 ชาวมอญเมองมาตะมะพากนอพยพหนพมาเขามาสวามภกดสมเดจพระนารายณมหาราชทรงโปรดเกลาฯใหครวมอญมาตงบานเรอนอยทตาบลสามโคกใกลกบวดสงห เมองสามโคกจงเปนทตงของชมชนมอญแหงแรกและเปนครงแรกในสมยน”

จาลอง ทองด (2529: 212) กลาววา

“สมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหเปลยนคาวา “เมอง” เปน “จงหวด” โดยทวกน ตงแตวนท 19 พฤษภาคม พ.ศ.2459 เมองปทมธาน จงเปลยนมาเปน จงหวดปทมธาน ขนอยในมณฑลกรงเกา และเมอ พ.ศ.2461 ไดทรงเปลยนชอ “ประทมธาน” มาเปน “ปทมธาน ” มเขตการปกครอง 3 อาเภอ คอ อาเภอบางกะ อาเภอสามโคก และอาเภอเชยงราก (ตอมายายมาอยทตาบลระแหง เรยกชอวาอาเภอระแหง หรอลาดหลมแกว)” ทองคา พนนทธ (2538:1) กลาววา

“สมยกรงธนบรในแผนดนสมเดจพระเจาตากสนมหาราช พ.ศ.2317 ชาวมอญไดอพยพหนพมามาอก โดยมพระยาเจงกบพระยากลางเมอง พรอมดวยชาวมอญทถกพมากวาดตอนไปหลงเสยกรงฯ ครงท 2 ไดพาครวมอญประมาณสามหมนคนเศษหนพมาเขามาพงพระบรมโพธสมภารพระเจาตากสนมหาราช ทรง

8

โปรดเกลาฯ ใหตงบานเรอนอยทเมองสามโคกอกครง โดยเรยกชาวมอญทอพยพมาครงนวา มอญเกา”

เทยมจนทร อาแหวว และคณะ (2540: 6) กลาววา “ในสมยรชกาลท 7 พระบาทสมเดจ

พระปกเกลาเจาอยหว ทรงราชการใหยบจงหวดธญบรมาขนกบจงหวดปทมธาน เมอ พ.ศ.2475 ทาใหจงหวดปทมธานมเขตพนทเพมขนมาอก 4 อาเภอ รวมเปน 7 อาเภอ คอ

1. อาเภอเมอง (อาเภอบางกะด) 2. อาเภอสามโคก 3. อาเภอลาดหลมแกว 4. อาเภอธญบร 5. อาเภอลาลกกา 6. อาเภอคลองหลวง 7. อาเภอหนองเสอ (อาเภอบางหวาย)”

ปญญา รงเรอง (2545:57) กลาววา “วงปพาทยมอญมานยมกนจรงๆ เมอหลวงประดษฐไพเราะนาปพาทยมอญมาประโคมศพทวไปในสมยรชกาลท 6 โดยทานไดศกษาเพลงมอญจากครสม เจรญดนตร และสอนใหลกศษยเปนจานวนมาก จากนนมาปพาทยมอญกแพรหลายไปทวประเทศ”

สมเกยรต หอมยก (2546: 6) กลาววา

“ปพาทยมอญ เปนปพาทยทถอกนวาไดนามาจาก ครสม เจรญดนตร ซงเปนครดนตร ของหลวงประดษฐไพเราะ ครหลวงประดษฐไพเราะ ครหลวงประดษฐไพเราะไดนาเพลงสาเนยงมอญออกมาเผยแพรดวย ทาใหเพลงมอญเรมเปนทรจกของนกดนตรไทยตอมาหลวงประดษฐไพเราะ ไดแตงเพลงไทยสาเนยงมอญขนมาอกหลายเพลงจนแพรหลายมาถงปจจบน” ไพศาล อนทวงศ (2546: 133) กลาววา

9

“ในสมยกรงธนบรนนมหลกฐานปรากฏตามหมายวารบสงในงานฉลองพระแกวมรกตวา “ในระยะทวางนนทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพณพาทยไทย พณพาทยรามญและมโหรไทย มโหรแขก ฝรง มโหรจน ญวน เขมร ผลดเปลยนกนสมโภช 2 เดอน กบ 12 วน พระราชทานเบยเลยงผมาเลนนน หมนพระราชามโหรไทย ชาย 2 หญง 4 พระยาธเบศรบดมโหรแขก 2 มโหรฝรง 3 พระยาราชาเศรษฐองเชยงซน มโหรญวน 15 พระยาราชาเศรษฐจนมโหรจน 6 พระยารามญวงศมโหรมอญคนเพลงชาย 2 หญง 4 พณพาทย ฯ หลวงพพธวาทมโหรเขมรชาย 4 หญง 3 หมนเสนาะภบาลพณพาทยไทย 5 รามญ 4 ลาว 12”

สมเกยรต หอมยก (2546: 97) กลาววา

“สวนปพาทยมอญแพรหลายทวไปนน เปนเพราะทานครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) เปนผเรมใชปพาทยมอญประโคมศพทวไปเพมเตมจากปพาทยนางหงส (การเผยแพรปพาทยมอญนเกดขนในสมยรชกาลท 6) นอกจากนนทานครหลวงประดษฐ ไพเราะยงไดศกษาเพลงมอญ จาก “ครสม เจรญดนตร” ไวหลายเพลงและใชบรรเลงปพาทยมอญ ทาใหการบรรเลงปพาทยมอญ ทาใหการบรรเลงปพาทยมอญ เพลงมอญ นยมกนทวไปอยางกวางขวาง” อานนท นาคคง และคณะ (2547: 167) กลาววา

“วนหนงมคนบอกวามนกดนตรชอ ครสม เจรญดนตร ซงเปนคนเชอสายมอญ มเครองดนตรปพาทยมอญและมความรความเชยวชาญในวฒนธรรมมอญ ไดเพลงมอญแท ๆ ไวมาก คดจะขายฆองมอญสมบตคกายของตนซงในขณะนนฆองมอญนบเปนของแปลกเนองจากวงดนตรปพาทยตามบานทวไปจะมเพยงแคฆองไทย หรอฆองทวางราบกบพน แตครสมเจาะจงวาจะขายใหแกจางวางศร ศลปบรรเลง เทานน ทานจงไปหาครสมทบานขางภเขาทองใกลกบบรเวณหวสะพานนางรองไห หรอสะพานมหาดไทยอทศใกลทตงของกรมโยธาธการในปจจบน และแสดงความจานงรบซอไวซงครสม เจรญดนตร กขายใหถกเหมอนไดเปลา ดวยความเคารพนบถอในประสบการณและวชาความร จางวางศรจงฝากตวเปนศษยของครสมเพอขอตอชนเชงทางเพลงมอญและไดเรยนรเพลงมอญแทๆ ไว

10

มากมาย นอกจากนนทานยงไดคดสรางระนาดเอก ระนาดทม เปงมางคอก ตะโพนมอญ กระจงโหมง เพมเตมเขากบชดกนโดยฝมอชางทาเครองดนตรยานวดพเรนทร ถนนวรจกร ซงทฝมอแกะสลกรางระนาด รานฆอง ปดทองเครองดนตรไดอยางนาดชม เมอนาเครองดนตรเหลานมาประสมกนเขาจะไดเปนวงปพาทยอกลกษณะหนงทแปลกแตกตางไปจากปพาทยทเลนกนเปนพนฐานอยแลวทงดานรปแบบการจดการวางเครองดนตร และน าเสยงทไดยน นอกจากน ยงไดนาเพลงมอญทตอจากครสมมาแตงขยายเพมเตมใหมากขนดวย โดยยดหลกเรองการใชมอฆองอยางมอญและทางเพลงทแสดงออกถงความเปนวฒนธรรมมอญตามความเขาใจของไทยในยคนน” อานนท นาคคงและคณะ (2547:168) กลาววา

“สมยทหลวงประดษฐไพเราะ ยงรบราชกาลอยนน ทานกรบบรรเลงปพาทยตามงานตางๆไปดวย เชน ละครรองปราโมทย ของสมเดจกรมพระนราธปประพนธพงศหรอแมแตของเจาจอมารดาโหมดเจาจอมมารดาของกรมหลวงชมพร ฯ กใหจางวางศรไปชวยปรบวงปพาทย แตงานทรบทาเปนประจา คอ ละครเจาของคณพระประยรวงศ ทสามเสน นอกจากนนกรบงานปลกทวไปบาน”

สรดษ ภาคสชล (2550:17) กลาววา

“ปพาทยมอญทเขามาอยในเมองไทย เขาใจวาเพงมขนในสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน เพราะในสมยสโขทย มอญกไมคอยไดเกยวของกบไทยนก การทมอญจะนาวงปพาทยหรอเครองบนเทงใดๆ เขามาไดกจะตองเปนสมยทพากนเขามามากๆ เปนครอบครว พจารณาตามพงศาวดารกเหนมอยไมกคราว เชน สมยสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงกวาดตอนครอบครว อนมพระยาราม พระยาเกยรตเปนหวหนาควบคมเขามา ใหอยทตาบลบานหลงวดนก ตอมากมครง สมงทอพาผคนเขามาพงบรมโพธสมภารสมเดจพระเจาบรมโกศ ตงหมบานอยทขางวดมณเฑยน”

11

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา วงปพาทยมอญนนเขามาสสงคมไทยตงแตแตสมยอยธยาเปนราชธาน จากการอพยพถนฐานของชาวมอญมาอยทไทยมการนาเครองดนตรของมอญเขามาเลนในไทย วงปพาทยมอญนนมการเปลยนแปลงมาโดยตลอดในอดตชาวมอญไดนาปพาทยมอญบรรเลงประกอบพธตางๆ ทงงานมงคล และอวมงคล ในสมยรชกาลท 4 ไดมการนาวงปพาทยมอญบรรเลงในงานฉลองพระแกวมรกต ในชวงนวงปพาทยยงสามารถบรรเลงไดทงงานมงคลและอวมงคล ตอมาไดมการนาปพาทยมอญมาบรรเลงในงานอวมงคล คองานพระศพของเชอพระวงศและเรมแพรหลายกนไปในกลมสงคมไทย เขาใจวาการมปพาทยมอญบรรเลงในงานศพนนทาใหเปนทนบหนาถอตา จงไดรบความนยมสบตอมาถงปจจบน

2.ประเพณวฒนธรรมมอญ

ทองคา พนนทธ (2524: 135,176) กลาววา

“ไดเขยนหนงสอเรอง “ปทมธานในอดต ” เปนการรวบรวมถงประเพณของชาวจงหวดปทมธานโดยละเอยด ซงเปนประเพณของชาวมอญทอาศยอยในปทมธานเปนสวนใหญ โดยเฉพาะประเพณตาง ๆ ของชาวมอญโบราณเมอครงทมอญอพยพเขามาในประเทศไทย สมยกรงศรอยธยาในรชกาลสมเดจพระนารายณมหาราช ราวพทธศกราช 2202 และมววฒนาการเรอยมาจนกระทงทกวนน”

ชมรมเยาวชนมอญ (2527) กลาววา

“การจดทาหนงสอเรอง “อนสรณมอญราลก ” เปนการรวบรวมและประมวลภาพเหตการณตางๆของพธกรรมแบบวฒนธรรมมอญ ทไดบาเพญกศลนอมเกลาฯถวายพระบรมศพสมเดจพระนางเจาราไพพรรณ พระบรมราชนในรชกาลท 7 และรวบรวมพงศาวดารมอญ ความสมพนธมอญกบราชวงศจกร พธกรรมตางๆแบบมอญบนพระทนงดสตมหาปราสาท ตงแตการขมาสงฆ การแสดงพระธรรมเทศนา การสวดพระธรรมคาถา การสวดรบเทศน” พสณห ปลดสงห (2530) กลาววา

12

“คาวา “มอญ” นนเปนชอของชนเผาหนงซงบดนไมมผนแผนดนของตนเอง ชาตมอญเคยยงใหญและรงเรองมาในอดต ประวตของชาตมอญนนมกาเนดกอนชนชาตไทยกวาพนป และจากการทคนมอญนนไมมประเทศไมมแผนดนเปนชาตของตนเอง ความสาคญของมอญจงหมดไป ชาตมอญกาลงถกกลนไปหมดจนยากทจะกลาวอางถงวามอญอยทไหน มอญตองอาศยแผนดนของชาตไทยและมบางสวนของคนมอญทยงคงอาศยอยในแผนดนพมาหรอประเทศมอญเดม ในประเทศไทยนนคาวามอญมกมปรากฏใหเหนอยเสมอ เชน คาวาอฐมอญ คลองมอญ สะพานมอญ ปพาทยมอญ และเวลาคนไทยตายกตองใหมอญไปรองไห” อทย สนธสาร (2531: 33) กลาววา “ชนชาตมอญ มการอพยพเขามาอยในไทยตงแตสมย

กรงธนบรเรอยมาจนถงยคปจจบน ทงทอพยพเขามาอยในเขตเมองนครเขอนขนธ (มอญปากลด ) และปทมธาน (มอญสามโคก)”

สจรตลกษณ ดผดง และคณะ (2538) กลาววา

“บทบาทดานสงคม วฒนธรรมความเปนมา และความเปลยนแปลงในรอบ 200 ป ของกรงรตนโกสนทร เกยวกบชาวมอญ และชาวไทยเชอสายมอญทเกยวกบกรงรตนโกสนทรในรอบ 200 ป ประวตและการอพยพของชาวมอญเขาสประเทศไทยโดยสงเขปนน มความเปนมาของการตงถนฐานของชาวมอญในบรเวณกรงรตนโกสนทร โดยแบงเปนบรเวณฝงทศตะวนออกของแมน าเจาพระยาและบรเวณฝงทศตะวนตกของแมน าเจาพระยา”

ทองคา พนนทธ (2538) กลาววา

“ประวตความเปนมา ของชอหมบาน สภาพความเปนอย คตความเชอ จารต ขนมธรรมเนยมประเพณ ตลอดจนศลปวฒนธรรมของคนในทองถน ซงสงเหลานเมอรวมกนเขาแลวกจะเกดเปนเอกลกษณของจงหวดปทมธาน ทงเปนการแสดงใหผอนไดเหนถงความเจรญงอกงาม ความมอารยธรรมของชาว

13

ปทมธานดวย และยงกวานนทาใหคนในทองถนซาบซงถงคณคา เหนความสาคญของถนทอยอาศยของตน ทาใหเกดความรกทองถน หวงแหนไมละทงถนทอย ทงจะนามาซงความรกสามคค เทดทนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

หลงจากนนไดกลาวถงบทบาทของชาวมอญทมตอราชการแผนดน ซงในระยะตน ๆ นนสามารถระบตวบคคลชดเจนได แตในระยะหลงๆ นนจะกลาวถงบทบาทของชาวมอญโดยรวม ทงนเพราะไมสามารถจะชชดเปนรายบคคลได ในตอนสดทายทกลาวคอ บทบาทของชาวมอญทมตอการศาสนา การสงคมและวฒนธรรมโดยทวไป โดยกลาววามการเกยวของกบวฒนธรรมดนตรมอญ ซงไทยไดรบเอาเครองดนตรของมอญไวตงแตตอนตนของกรงรตนโกสนทร ดงปรากฏในงานฉลองพระแกวมรกต ในรชกาลสมเดจพระเจากรงธนบร กเคยใชปพาทยมอญบรรเลง นอกจากนสมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ไดทรงกลาวไวในสาสนสมเดจเลมท 15 (2505) วา ปพาทยมอญทาในงานหลวงครงแรกเมองานพระศพสมเดจพระเทพศรนทราบรมราชนในรชกาลท4ดวยทลกระหมอมทรงพระราชดารวาสมเดจพระเทพศรนทราฯ ทรงเปนเชอมอญ คงเปนเพราะเหตนนงานศพพระเจาลกเธอในรชกาลท 5 จงไดโปรดใหมปพาทยมอญเพมขน”

สจรตลกษณ ดผดงและคณะ (2542) กลาววา “การเรยกชอกลมชาตพนธ การอพยพเขา

สประเทศไทย วถชวตและภาษาของชาวมอญ โดยเฉพาะชาวมอญในเขตอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร ทอาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ และทบานมวง อาเภอบานโปง จงหวดราชบร”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวาชนชาตมอญ คาวามอญนนเปนชอของชนเผาหนงซงบดนไมมผนแผนดนของตนเอง ชาตมอญเคยยงใหญและรงเรองมาในอดต ประวตของชาตมอญนนมกาเนดกอนชนชาตไทยกวาพนป และจากการทคนมอญนนไมมประเทศไมมแผนดนเปนชาตของตนเอง ความสาคญของมอญจงหมดไป ชาตมอญกาลงถกกลนไปหมดจนยากทจะกลาวอางถงวามอญอยทไหน ในประเทศไทยนนคาวามอญมกมปรากฏใหเหนอยเสมอ เชน คาวาอฐมอญ คลองมอญ สะพานมอญ ปพาทยมอญ และเวลาคนไทยตายกตองใหมอญไปรองไห จากการอพยพถนฐาน จงมการผสมผสานระหวางประเพณและวฒนธรรมของไทยกบมอญ

14

3. การใชงาน

การใชงานของวงปพาทยมอญ สามารถนามาใชไดในหลายโอกาส ดงทขอมลทผวจยไดศกษาคนควาจากหนงสอตาราตางๆ ดงน

คณหญงชน ศลปะบรรเลง และลขต จนดาวฒน (2521:18) กลาววา

“วงปพาทยของมอญน เปนเครองดนตรประจาชาตของรามญอยางหนง

ซงใชบรรเลงไดในกรณตางๆ ไมวาจะเปนงานมงคลหรองานอวมงคล แมงานสมโภชฉลองทใหญกบรรเลง คนไทยในสมยโบราณกถอเชนนน เชน งานสมโภชพระแกวมรกตในรชสมยพระเจากรงธนบรดงกลาวแลวแตคนไทยสมยปจจบนมความรแลวยดถอกนวา ปพาทยมอญใชบรรเลงไดตามงานศพเทานน ทเปนดงนคงเปนดวยในสมยตอมา ไดเหนปพาทยมอญทมาบรรเลงประกอบในงานของไทยกมแตมงานพระบรมศพ เมอออกพระเมรซงปพาทยมอญประโคมอยตลอดเวลา เพราะปพาทยซงเปนของหลวงนนบรรเลงเฉพาะเวลาทรงธรรมเทานน เมอเหนแบบดงน จงคอยเอาอยางกนตอๆมา เมอมงานศพทานผเปนทเคารพนบถอกหาปพาทยมอญมาประโคมเปนเกยรต และยดถอเปนแบบอยางสบมา” คณหญงชน ศลปบรรเลง , ลขต จนดาวฒน (2521: 97) กลาววา

“ครนถงสมยรชกาลท 4 พระบาทสมเดจพระจอมเกลา ฯ ทรงโปรด ฯ ใหมปพาทยมอญในงานพระเมรสมเดจพระเทพสรนทราบรมราชน สวนปพาทยมอญแพรหลายทวไปนน เปนเพราะทานครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง ) เปนผรเรมใชปพาทยมอญประโคมศพทวๆไปเพมเตมจากปพาทยนางหงส (การเผยแพรปพาทยมอญนเกดใน สมยรชกาลท 6)” รศ.ดร. เฉลมศกด พกลศร (2530:66) กลาววา

“วงปพาทยมอญ แตเดมเปนวงดนตรของชนชาตมอญ ใชบรรเลงไดในทกโอกาส ไมวาจะเปนพธมงคลหรออวมงคล ในปจจบนวงปพาทยมอญไดเขามา

15

มบทบาทตอการฟง การด ดนตรไมนอยจนถงไดเปนสมาชกสวนหนงของการดนตร ซงวงปพาทยมอญในปจจบนนถกลดบทบาทลงคงเหลอใหเหนเพยงงานศพเทานน” รศ.ดร. เฉลมศกด พกลศร (2542:77) กลาววา “วงปพาทยมอญเปนวงดนตรทปจจบนนยม

ใชบรรเลงในงานศพ แตเดมทเดยววงดนตรชนดนบรรเลงกนเฉพาะในหมของชาวไทยรามญเทานน บรรเลงทงในโอกาสมงคลและอวมงคลทวไป มไดจากดเฉพาะพธศพเชนในปจจบน”

ปญญา รงเรอง (2545:57) กลาววา “สมยรชกาลท 5 ทรงโปรดเกลา ใหใชปพาทยมอญในงานสมเดจพระบรมราชน แตมานยมกนจรงเมอหลวงประดษฐไพเราะ นาปพาทยมอญมาประโคมศพทวไปในสมยรชกาลท 6”

สมเกยรต หอมยก (2546: 7) กลาววา

“เดมปพาทยมอญเปนเครองดนตรประจาชาตมอญนน ชาวมอญใชบรรเลงกนไดทกงาน เชนเดยวกบปพาทยไทย แตเพราะวาวงปพาทยมอญมเสยงคอนขางเศรา จงนยมนาไปบรรเลงในงานศพ เมอมาถงปจจบน คนไทยจงใชปพาทยมอญบรรเลงในงานศพมากกวาปพาทยนางหงส” ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา “วงปพาทยมอญ เปนวงดนตรประจาชาตของรามญ

บรรเลงไดทงงานมงคล หรองานอวมงคล แตในปจจบนถอวา วงปพาทยมอญ บรรเลงไดในงานศพ และถอเปนแบบอยางสบตอมา”

อานนท นาคคงและคณะ (2547:168) กลาววา

“จางวางศรไดนาวงปพาทยมอญทคดประสมขนใหมน เรมออกบรรเลงเพลงประโคมตามงานศพในวดตางๆ แทนทปพาทยนางหงสของไทยกอนผอน ปรากฏวาเปนทนยมกนมากเพราะรปแบบของวงดนตร เครองดนตร มความสวยงามสะดดตา เสยงของวง ทานองเพลงมความออนหวาน โศกเศรา เขากบ

16

บรรยากาศไดด วดทรบงานประโคมศพเปนประจาคอ วดไตรมตร วดพระพเรนทร ตอมาไดมผไปลดราคาแยงรบงาน ทานจงเลกทาเพราะไมอยากแขงกบผอน” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา การใชงานของวงปพาทยมอญนนสามารถใชบรรเลงได

ทงงานมงคลและงานอวมงคล แบงเปนสองชวงทเหนไดชดคอ ปพาทยมอญทอยในเมองมอญจะสามารถบรรเลงไดทงงานมงคลและอวมงคล สว นชวงทสองนน คอชวงทมบทบาทในไทย โดยมครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง ) เรมประสมวงขนใหมโดยนาปพาทยมอญเขามารวมและใชบรรเลงประโคมตามงานศพ ในวดตางๆ แทนทปพาทยนางหงสปรากฏวาเปนทนยมกนมากเพราะรปแบบของวงดนตร เครองดนตร มความสวยงามสะดดตา เสยงของวง ทานองเพลงมความออนหวาน โศกเศรา เขากบบรรยากาศไดด จงเปนทนยมวาปพาทยสามาร๔ใชบรรเลงไดเฉพาะงานอวมงคลเทานน

4.เครองดนตร

เครองดนตรในวงปพาทยมอญประกอบดวย 1.เครองดนตรของไทย 2.เครองดนตรของ

มอญ ทไดประสมขนใหมโดย ครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง ) เปนผรเรมสามารถจาแนกไดดงน

4.1 เครองดนตรของไทย

4.1.1 ระนาดเอก

17

ภาพท 1 ระนาดเอก ทมา : http://th.wikipedia.org/wiki/ระนาดเอก เขาถงเมอวนท 28 ม.ค.57

คณหญงชน ศลปบรรเลง , ลขต จนดาวฒน (2521: 98) กลาววา

“ระนาดเอกในปจจบนมจานวน 21 ลก ลกตนมขนาด 39 ซม. กวางราว 5 ซม. และหนา 1.5 ซม. มขนาดลดหลนลงไปจนถงลกท 21 หรอลกยอดทมขนาด 29 ซม. เมอนาผนระนาดมาแขวนบนรางแลว หากวดจาก โขนหวรางขางหนงไปยงโขนหนรางอกขางหนงจะมความยาวประมาณ 120 ซม. มเทารองรางเปนเทาเดยวรปคลายกบพานแวนฟา”

มนตร ตราโมท (2525:15) กลาววา “ระนาดเอก ใชบรรเลงในวงดนตรปพาทยไดหลาย

รปแบบ ขนอยกบความเหมาะสม และจดประสงคในการบรรเลง”

บญสบ บญเกด (2538:43) กลาววา

“ระนาดเอก เปนเครองดนตรทมววฒนาการมาจากกรบ โดยการนากรบหลายอนทมขนาดแตกตางกนมารอยรวมเรยง และแขวนบนรางระนาด นยมประดษฐจากไมไผตง ไมชงชน ไมมะหาด ไมพยงแกน เปนตน มลกระนาด 21-22 เทยบเสยงดวยการถวงตะกว เวลาบรรเลงปกตจะตพรอมกนทงสองมอ เปนคแปด ดาเนนทานองเกบถ โดยตลอดโดยแปรลกฆอง ( Basic melody) ออกเปนทานองเตม (Full melody) โดยทาหนาทเปนผนาวง ลลาการตมหลายชนด เชน การกรอ กวาด เกบ สะบด ขย คาบลก คาบดอก เปนตน ใชตดวยไมแขง หรอไมนวม” ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา “ระนาดเอก สนนษฐานกนวาคงจะไดววฒนาการมาจาก

กรบโดยประดษฐใหมขนาดลดหลนกน เจาะรรอยเชอกแลวนาไปแขวนบนรางไม เพอชวยอมเสยงใหเกดความไพเราะ เขาระดบมาตรฐานของเสยงในวงการดนตรไทย ซงกาหนดวารางหนงม 21 ลก มเสยงซา สงตาคแปด”

ไพศาล อนทวงศ (2548:120) กลาววา

18

“ระนาดเอก เปนเครองตชนดหนงทววฒนาการมาจากกรบแตเดมคงใชกรบสองอนตเปนจงหวะ ตอมากเกดความคดวาถาเอากรบหลายๆอนวางเรยงรายลงไป แลวแกไขประดษฐใหมขนาดลดหลนกน แลวทารางรองอมเสยง และใชเชอกรอยไมกรบขนาดตางๆกนนนใหตดกน และขงไวบนรางใชไมตใหเกดเสยง นาตะกวผสมกบขผงมาถวงเสยง โดยนามาตดหวทายของไมกรบนนใหเกดเสยงไพเราะยงขน เรยกไมกรบทประดษฐเปนขนาดตางๆกนนนวา “ลกระนาด ” เรยกลกระนาดทผกตดกนเปนแผนเดยวกนวา “ผน” ลกระนาดนทาดวยไมไผบงหรอไมแกน เชนไมชงชน ไมมะหาด ไมพะยน กไดโดยนามาเหลาไดตามขนาดทตองการ แลวทารางเพออมเสยงเปนรปคลายลาเรอใหหวและทายโคงขน เรยกวา “รางระนาด” แผนไมทปดหวทายรางระนาดเราเรยกวา โขน”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ระนาดเอก นนววฒนาการมาจากกรบตอมามการวางเรยง

แลวแกไขใหมขนาดลดหลนกน ใชตะกวกบขผงนามาผสมกนเพอถวงเสยง ระนาดเอกประกอบดวย ลกระนาดทรอยเรยงกนเรยกผนระนาด และรางระนาดททาขนเพออมเสยงเปนรปคลายลาเรอ ปจจบนระนาดเอกม 21-22 ลก มหนาทเปนผนาในการบรรเลงวงปพาทยมอญ

4.1.2 ระนาดทม

ภาพท 2 ระนาดทม

ทมา : http://th.wikipedia.org/wiki/ระนาดทม เขาถงเมอวนท 28 ม.ค.57

มนตร ตราโมท (2525:15) กลาววา

19

“วงปพาทยของมอญแตเดมกมอยเทาน แมเวลานทเมองมอญในประเทศพมา วงปพาทยของมอญกมเครองบรรเลงเพยงเทาน ไมมเปลยนแปลง วงปพาทยไทยไดเพม ระนาดทมกบฆองวงเลกเขามาเปนปพาทยเครองค มอญกไดเพมระนาดทมกบฆองวงเลกเขามาบางและเรยกวา ปพาทยมอญเครองค”

บญสบ บญเกด (2538:43) กลาววา

“ระนาดทมเปนเครองดนตรทสรางขนสมยรชกาลท 3 โดยประดษฐเลยนแบบระนาดเอก แตใหญ กวาง และเสยงทมกวา ระนาดทมมลกระนาด 17 ลก ทาหนาทแปรลกฆองออกเปนทางและทานองเกบถๆ บาง ตมอละลกบาง มอละหลายๆลกบาง (มนตร ตราโมท 2527:6) สอดแทรก ย วเยา หยอกลอไปกบเครองดาเนนทานองใหสนกสนาน” ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา

“ระนาดทม เปนของสรางใหมสรางขนในราวสมยของพระบาทสมเดจพระนงเจาเกลาอยหว โดยดดแปลงจากระนาดเอก โดยทาลกระนาดใหมขนาดใหญกวา ทงนกเพอตองการใหมเสยงทมและออนนมกวาระนาดเอก เวลาบรรเลงใชตประสานขดจงหวะกบระนาดเอก เพอใหเพลงมรสชาตสนกสนานไพเราะยงขน สงเกตไดวาระนาดเอกกบระนาดทมจะบรรเลงเคลยคลอกน สาหรบจานวนลกระนาดประเภทนมราว 17 – 18 ลก” สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “ระนาดทม เปนเครอง

ดนตรทประดษฐขนมาเปนคกนกบระนาดเอกสรางขนในสมยรชกาลท 3 ม 17 ลก มขนาดใหญกวาตวรางระนาดทมมเทารองรบ 4 เทา ใชตดวยไมระนาดทม 1 ค”

ไพศาล อนทวงศ (2546 :46) กลาววา

“ระนาดทม เปนเครองดนตรทสรางขนมาในสมยรชกาลท 3 แหงกรงรตนโกสนทร เปนการสรางเรยนแบบระนาดเอก ใชไมชนดเดยวกนกบระนาดเอก

20

ลกระนาดทมมจานวน 17 หรอ 18 ลก ลกตนยาวประมาณ 42 ซม. กวาง 6 ซม. และลดหลนลงมาจนถงลกยอดทมขนาดยาว 34 ซม. กวาง 5 ซม. รางระนาดทมนนประดษฐใหมรปรางคลายหบไม แตเวาตรงกลางใหโคง โขนปดหวทายเพอเปนทแขวนผนระนาดนน ถาหากวดจากโขนดานหนง ไปยงโขนอกดานหนง รางระนาดทมจะมขนาดยาวประมาณ 124 ซม. ปากรางกวางประมาณ 22 ซม . มเทาเตยๆรองไว 4 มมราง” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ระนาดทม เปนเครองดนตรทสรางขนในรชกาลท 3 แหง

กรงรตนโกสนทร เปนการสรางเพอเลยนเสยงของระนาดเอกโดยทาใหลกระนาดมขนาดใหญขน มเสยงทมและออนนมกวาระนาดเอกใชตประสานขดจงหวะกบระนาดเอก เปนการสรางอรรถรสทางดนตร ปจจบนระนาดทมจะมจานวน 17 -18 ลกในหนงผน รางระนาดทมนนมลกษณะคลายหบไมแตเวาตรงกลางใหโคง มเทาเตยรอง 4 มม มหนาทหยอกลอกบบทเพลงในการบรรเลงปพาทยมอญ

4.1.3 ระนาดเอกเหลก

ภาพท 3 ระนาดเอกเหลก

ทมา : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/developer1/thaimusic/2_ranardeaklek/web/big3.html

เขาถงเมอวนท 28 ม.ค.57 พนพศ อมาตยกล ( 2529:41) กลาววา “เราแบงเครองดนตรไทย ทเปนเครองตออกเปน 3

กลมดวยกนคอ

21

1. เครองตททาดวยไม ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม กรบเสภา ฯลฯ 2.เครองตททาดวยโลหะ ไดแก ฆองทกชนด ระนาดเอกเหลก และระนาดทมเหลก 3. เครองหนง ไดแกกลองทกประเภท เชนกลองทดตะโพน กลองตะโพน กลองแขก”

บญสบ บญเกด (2538:43) กลาววา

“ระนาดเอกเหลกเรยกอกชอหนงวา ระนาดทอง เปนเครองดนตรทประดษฐขนในสมยรชกาลท 4 โดยประดษฐจากเหลกหรอทองเหลอง เมอบรรเลงจงมเสยงดงกงวานกวาระนาดเอก ระนาดเอกเหลกทาหนาทในการบรรเลง โดยแปรลกฆองออกเปนทานองเตมเหมอนระนาดเอก เวนเพยงไมทาหนาทผนาวงเทานน” ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา

“ระนาดเอกเหลก เกดขนในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลา ฯ โดยดดแปลงมาจากระนาดไมนนเอง สวนทเปนโลหะ หรอลกระนาด รางยงคงใชไม แตสรางใหแขงแรงขน แตเดมลกระนาดทาดวยทองเหลองจงเรยกวาระนาดทอง ตอมามผใชเหลก แตทาตามแนวระนาดเอก จงเรยกวา ระนาดเอกเหลก ลกระนาดเอกเหลกใชวางเรยงบนรางไม มผาพนไมหรอไมระกาวางพาดไปตามขอบรางสาหรบรองหวรองทายของลกระนาดเอกเหลก แทนการรอยเชอกตามแบบระนาดไมธรรมดา ระนาดเอกเหลกมทงหมด 20 - 21 ลก”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“ระนาดเอกเหลก เปนเครองดนตรทผลตขนในสมยรชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร แตเดมลกระนาดทาดวยทองเหลอง จงเรยกกนวา “ระนาดทอง ” ในเวลาตอมาไดมการประดษฐลกระนาดดวยเหลก ระนาดเอกเหลกมจานวน 20 หรอ 21 ลก โดยวางไวบนรางทมไมระกาวางพาดไปตามขอบรางหากไมมไมระกา กอาจใชผาพนไมแลวนามารองลกระนาดกไดลกตนของระนาดเอกเหลกมขนาด 19

22

ซม. กวางประมาณ 4 ซม. รางของระนาดเอกเหลกนน ทาเปนรปสเหลยมมเทารองรบไวทง 4 ดาน หรออาจใสลกลอเพอสะดวกในการขนยายกได”

สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “ระนาดเอกเหลก เปน

เครองดนตรทสรางขนในสมยรชกาลท 4 เรยกวา ระนาดเหมอนกนแตผนทาดวยเหลกตอรางเปนรปกลองสเหลยมมเทา 4 เทา ใชตดวยไมททาจากหนง 1 ค”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ระนาดเอกเหลกสรางขนในสมยรชกาลท 4 แหงกรง

รตนโกสนทรแตเดมลกระนาดทาดวยทองเหลอง ตอมาไดมการประดษฐลกระนาดดวยเหลก ลกระนาดเอกเหลกใช เหลกใชวางเรยงบนรางไม มผาพนไมหรอไมระกาวางพาดไปตามขอบรางสาหรบรองหวรองทายของลกระนาดเอกเหลก แทนการรอยเชอกตามแบบระนาดไมธรรมดา ระนาดเอกเหลกมทงหมด 20 - 21 ลก แตรางยงคงใชไมสรางใหแขงแรงขน มหนาทชวยระนาดเอกในการบรรเลงปพาทยมอญเครองใหญ

4.1.4 ระนาดทมเหลก

ภาพท 4

ทมา : http://th.wikipedia.org/wiki/ระนาดทมเหลก เขาถงเมอวนท 28 ม.ค.57

พนพศ อมาตยกล ( 2529:41) กลาววา “เราแบงเครองดนตรไทย ทเปนเครองตออกเปน 3 กลมดวยกนคอ

23

1. เครองตททาดวยไม ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม กรบเสภา ฯลฯ 2.เครองตททาดวยโลหะ ไดแก ฆองทกชนด ระนาดเอกเหลก และระนาดทมเหลก 3. เครองหนง ไดแกกลองทกประเภท เชนกลองทดตะโพน กลองตะโพน กลองแขก” บญสบ บญเกด (2538:43) กลาววา

“ระนาดทมเหลกประดษฐขนในสมยรชกาลท 4 โดยพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว ทรงพระราชดารใหสรางขน โดยทรงไดแนวคดมาจากหบเพลงฝรง ระนาดทมเหลกม 16 ลก ทาหนาทโดยการแปรลกฆองออกเปนทานองเตม ดาเนนทานองโดยการตทละลก หรอหลายๆลกใหหางๆ เพราะเสยงกงวานจงทาหนาทคลาย (Bass) ของวงดนตรตะวนตก” ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา

“ระนาดทมเหลก เกดขนในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ โดยพระบาทสมเดจพระปนเกลาฯ พระอนชา ในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ ไดทรงพระราชดารใหสรางระนาดทมเหลกขน โดยมงเลยนเสยงหบ เพลงชกของฝรง ขนาดของลกระนาดทมเหลกใหญกวาขนาดของลกระนาดเอกเหลก มลกทงหมดประมาณ 17 – 18 ลก” ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“ระนาดทมเหลก เปนเครองดนตรทพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหวรชกาลท 4 มราชดารใหสรางขน ลกระนาดทาอยางเดยวกบระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลกมจานวน 16 หรอ 17 ลก ลกตนยาวประมาณ 35 ซม. กวางประมาณ 6 ซม. และลดหลนลงไปจนถงลกยอดซงยาวประมาณ 29 ซม. กวาง 5.5 ซม. ตวรางระนาดยาวประมาณ 1 เมตร ปากรางกวางประมาณ 20 ซม. มชานยนออกไป 2 ขางรางถานบสวนกวางรวมทงชานทง สองขางดวย รางระนาดทมเหลกจะกวางประมาณ 36 ซม. มเทารองตดลกลอ 4 เทา เพอใหเคลอนทไปมาใหสะดวก ตวรางสงจากพนถงขอบบนประมาณ 26 ซม.”

24

สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “ระนาดทมเหลก เปนเครองดนตรทสรางคกบระนาดเอกเหลกแตมขนาดลกใหญกวามเสยงดงกงวาน ตวรางเปนรปกลองสเหลยมเหมอนกนม 4 เทา ใชตดวยไมททาจากหนง 1 ค”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ระนาดทมเหลกสรางขนในสมยรชการท 4 มพระราชดาร

ใหสรางขน ลกระนาดทาอยางเดยวกบระนาดเอกเหลก บรรเลงคกนแตขนาดของลกจะใหญกวาระนาดเอก รางระนาดจะทาดวยไมสก ไมกามปเปนตน ลกระนาดทมเหลกมจานวน 17 -18 ลก มหนาทตเฉพาะลกตกของแตละเพลงในวงปพาทยมอญ 4.1.5 กลองแขก

ภาพท 5 กลองแขก

ทมา : http://www.ayutthaya.go.th/awh2556/musicmid1.html เขาถงเมอวนท 28 ม.ค.57

พนพศ อมาตยกล ( 2529:41) กลาววา “เครองหนง ไดแก กลองทกประเภท เชนกลองทดตะโพน กลองตะโพน กลองแขก”

บญสบ บญเกด (2538:46) กลาววา

“กลองแขก เปนกลองซงขงขนหนงสองหนา สายเรงเสยงทาดวยหนงตดเปนเสนยาว รปทรงของหนกลองยาวทรงกระบอก ชดหนงม 2 ลก คอ กลองตว

25

เมยและกลองตวผ กลองชนดนเรยกชออกอยางวา “กลองชวา” เขาใจวานาแบบมาจากอนโดนเซย ในกฎหมายศกดนา เรยกกลองแขก คอ “หมนราชาราช พนกงานกลองแขกนา 200” เดมใชบรรเลงในขบวนแหนาเสดจพระราชดาเนน เชน กระบวนชางและกระบวนเรอ หรอใชบรรเลงรวมกบปชวา ประกอบการเลนกระบกระบอง ภายหลงนยมนามาบรรเลงประกอบจงหวะหนาทบในวงปพาทยแทนตะโพน ใชแทน โทน-รามะนา ในวงเครองสายและวงมโหร” ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา

“กลองแขก มลกษณะยาวคลายกระบอก ขงหนาดวยหนงแพะหรอหนง

ลกวว หนาขางหนงใหญเรยกวา “หนารย” หนาดานเลกเรยกวา “หนาตาน ” มสายโยงเรงเสยงถงกน สารบหนงม 2 ลกใชตดวยฝามอใหเปนเสยงดงสอดสลบกนทงสองลก ใชตดวยฝามอใหเปนเสยงดงสอดสลบกนทงสองลกกลองแขกเรยกอกอยางหนงวา กลองชวา ไทยนามาใชแตโบราณ เขาใจกนวาแตเดมใชในกระบวนแหเสดจพระราชดาเนนภายหลงนามาใชในวงปพาทยโดยนามาตกบจงหวะแทนตะโพน และใชแทนโทนรามะนาในวงเครองสาย” ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“กลองแขก เปนเครองดนตรประเภทตทมรปรางยาวเปนรปทรงกระบอก ขนหนงสองขางดวยหนงลกววหรอหนงแพะหนาใหญกวางประมาณ 20 ซม . “หนารย” สวนหนาเลกกวางประมาณ 17 ซม. เรยกวา “หนาตาน” ตวกลองแขกทาดวยไมแกน เชน ไมชงชนหรอไมมะรดการขนหนงใชเสนหวายผาซกเปนโยงเรงเสยง โยงเสนหางๆในปจจบนอาจใชเสนหนงแทนเนองจากหาหวายไดยาก กลองแขกสารบหนงม 2 ลก ลกเสยงสงเรยก “ตวผ” ลกเสยงตาเรยก “ตวเมย” ตดวยฝามอทงสองขางใหสอดสลบกนทงสองลก ในปจจบนกลองแขกบางทกใชสายหนงโยงเรงเสยงกได”

สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “กลองแขก เปนเครอง

ดนตรทมหนกลองทรงกระบอกยาว ตรงสวนบนปองขนดวยหนงสองหนาโยงสายเรงเสยงซงทา

26

จากหวายผาซก แตปจจบนใชหนงแทน หนาใหญเรยก “หนารย” หนาเลกเรยกวา “หนาตาน” ใชมอตทงสองดาน”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา กลองแขก มรปรางยาวเปนทรงกระบอก ขนหนงสองขาง

ดวยหนงลกววหรอหนงแพะ หนาใหญเรยก หนารย สวนหนาเลกเรยก หนาตาน มจานวนสองลก ลกเสยงสง เรยกวาตวผ ลกเสยงตาเรยกวา ตวเมย หนาทของกลองแขกคอตตามหนาทบของบทเพลงนน เพอสรางอรรถรส และควบคมจงหวะ 4.1.6 ฉง

ภาพท 6 ฉง

ทมา : http://teshwin47.blogspot.com/p/blog-page_1193.html เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

บญสบ บญเกด (2538:48) กลาววา “ฉงเปนเครองตทาดวยโลหะ รปรางคลายถวยชาไมมกน เวากลาง ปากปายกลม เจาะรตรงกลาง สาหรบรอยเชอก เพอใหเกดความสะดวกในการต ผสมอยในวงดนตรเกอบทกวง ไดแก วงปพาทยประเภทตางๆ วงมโหร วงเครองสาย วงกลองยาวเปนตน”

รศ.ดร. เฉลมศกด พกลศร ( 2542:42) กลาววา “เครองดนตรประเภทต หมายถง เครองดนตรทเกดเสยงจากการกระทบกนของวตถโดยใชทกระทบกนนนอาจจะเปนโลหะ เชนฆอง โหมง ฉง และฉาบ”

27

ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา “ฉง หลอดวยโลหะหนารปเหมอนฝาช ปากกวางประมาณ 6 ซม. มรตรงกลางสาหรบรอยเชอก สาหรบหนงม 2 อน เรยกวา ค เปนเครองตกากบจงหวะทงเพลงรองและเพลงบรรเลง ถาใชในวงเครองสายและวงมโหร ฉงจะมขนาดเลกกวาธรรมดาทใชกบวงปพาทยเลกนอย”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“ฉง เปนเครองดนตรไทยประเภทต ทาดวยทองเหลองหลอหนา ปากผายกลม 1 ชดม 2 ฝา ฉงม 2 ชนดคอ ฉงสาหรบวงปพาทย และฉงทใชสาหรบวงเครองสาย และวงมโหร ฉงสาหรบวงปพาทยมขนาดทวดผานศนยกลางจากขอบบางหนงไปสดขอบอกดานหนง กวางประมาณ 6 - 6.5 ซม.เจาะรตรงกลางสาหรบรอยเชอก เพอใหจบสะดวกขณะต สวนฉงสาหรบวงเครองสายและวงมโหรนน มขนาดเลกกวา วดผานศนยกลางไดขนาดประมาณ 5.5 ซม.เนองจากการตฉงตองเอาขอบฝาขางหนงกระทบกบอกฝาหนงแลวยกขนกจะมเสยงดงกงวานยาวดง “ฉง” แตถาเอาทง 2 ฝานนกระทบและประกบกนไว จะไดยนเสยงดงสนๆดง “ฉบ” ดงนนการเรยกเครองดนตรชนดนวา ฉงกเพราะเรยกตามเสยงทเกดขนนนเอง”

สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “ฉง เปนเครองดนตรทหลอ

ดวยโลหะทองเหลอง 2 ฝาเรยกวา 1 ค ตกระทบกนมเสยงดง ฉง และ ฉบ” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ฉง ทาดวยทองเหลองหลอหนา 2 ฝา กวางประมาณ 6

ซม . มรตรงกลางสาหรบรอยเชอก ฉงมสองชนดคอ ฉงสาหรบวงปพาทย และฉงสาหรบวงเครองสาย การตฉงตองเอาขอบฝาขางหนงกระทบขอบฝาอกขาหนงและยกขนเพอใหเกดเสยงกงวานดง ฉง แตถาเอาสองฝามาประกอบกน จะทาใหเกดเสยง ฉบ มหนาทใหจงหวะ

28

4.1.7 ฉาบ

ภาพท 7 ฉาบ

ทมา : http://teshwin47.blogspot.com/p/blog-page_5694.html เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

บญสบ บญเกด (2538:49) กลาววา “ฉาบเปนเครองดนตรททาดวยโลหะ รปรางคลายฉงแตบางและมขนาดกวางกวา ใหญกวา แผของขางโดยรอบ ม 2 ชนด คอฉาบใหญ ทาหนาทควบคมจงหวะใหญในวงปพาทย และฉาบเลก ทาหนาทหยอกลอย วเยา ไปกบเครองประกอบจงหวะชนดอนๆ ในวงดนตรทวไป”

รศ.ดร. เฉลมศกด พกลศร ( 2542:42) กลาววา “เครองดนตรประเภทต หมายถง เครองดนตรทเกดเสยงจากการกระทบกนของวตถโดยใชทกระทบกนนนอาจจะเปนโลหะ เชนฆอง โหมง ฉง และฉาบ”

ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา “ฉาบ รปเหมอนฉง แตบางกวา มชานแผไปรอบตว ขนาด

ใหญกวาฉง ใชตกระทบกนเพอทาเสยงขดจงหวะกบกลองและฉง หรอประกอบเสยงดนตรใหมจงหวะคกคกนาฟงขน ฉาบม 2 ขนาด คอ ฉาบเลก และฉาบใหญ มเสนผาศนยกลาง 13 และ 25 ซม. ตามลาดบ”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

29

“ฉาบ เปนเครองดนตรประเภทต ทาดวยโลหะเหมอนกนคลายฉง แตหลอใหบางกวา ฉาบม 2 ชนด คอ “ฉาบเลก ” และ “ฉาบใหญ ” ฉาบเลกมขนาดทวดศนยกลาง 12- 14 ซม. สวนฉาบใหญมขนาดทวดศนยกลางประมาณ 24 – 26 ซม. เวลาบรรเลงใช 2 ฝามาตกระทบกนใหเกดเสยงตามจงหวะ เมอฉาบทงสองขางกระทบกน ขณะตประกบกนกจะเกดเสยง “ฉาบ” แตถาตแลวเปดเสยงกจะไดยนเปน แฉง แฉง แฉง” สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “ฉาบ เปนเครองดนตรท

หลอดวยโลหะทรงกลมแผกวาง ตรงกลางมปมนนตกระทบมเสยงดง ฉาบ ฉาบ”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ฉาบ ทาดวยโลหะเหมอนกบฉง แตหลอบางกวาเปนโลหะทรงกลมแผนกวาง ม 2 ชนดคอ ฉาบเลก และ ฉาบใหญ เวลาบรรเลงใชสองฝามาตประกบกนใหเกดเสยงตามจงหวะ ถาหากตแลวประกบกนจะใหเสยง ฉาบ หากตแลวเปดเสยงจะไดยนเปน แฉง แฉง ฉาบใหญมหนาทเปนเครองกากบจงหวะใ นวงปพาทยมอญ ฉาบเลกมหนาทตขดกบฉงและฉาบใหญในวงปพาทยมอญ

4.1.8 กรบ

ภาพท 8 กรบ

ทมา : http://teshwin47.blogspot.com/p/blog-page_5659.html เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

30

บญสบ บญเกด (2538:49) กลาววา “เปนเครองดนตรททาดวยไม ใชประกอบจงหวะในวงดนตรประเภทตางๆ แบงเปน 3 ชนดคอ

ก.กรบค ทาดวยไมไผ หรอไมจรง ใชตควบคมจงหวะใหญในการขบรองและบรรเลงใน

ดนตรทวไปเหมอนฆองโหมง ข.กรงพวง เปนกรบททาดวยไมเนอแขงหนาปลายโคงแหลม สอดแผนโลหะและไมแผน

ไวตรงกลาง 3-4 แผนสลบกน เมอผายออกจะมรปรางคลายพด ใชประสมในวงมโหร เครองสาย ค.กรบเสภา ทาดวยไมเนอแขง นยมใชไมชงชน มรปยาวสเหลยมเวลาบรรเลงใชขยบให

กรบกระทบกนม 2 ค ประกอบการขบเสภา”

รศ.ดร. เฉลมศกด พกลศร (2542:42) กลาววา “ของแขงททาดวยไม เชน กรบ ระนาดเอก และระนาดทม เครองดนตรในกลมเครองตน มจานวนของเครองดนตรในสงกดมากกวาเครองดนตรในตระกลอนๆอกทงยงถอไดวาเปนภาพลกษณทโดดเดนของดนตรไทย”

ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา “กรบ ทาดวยไมไผผาซก เหลาเรยบเกลยงเกลายาวประมาณ 40 ซม. ใชตใหผวกระทบกนดานแบนเกดเสยงดงกรบ ตอมามผใชไมแกรนหรอไมจรง ทากม กรบยงแบงออกเปน 3 ชนด คอ กรบค กรบพวง และกรบเสภา”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“กรบ เครองดนตรทเรยกวา กรบ นนมอย 3 ชนดดวยกน คอ กรบค กรบพวง กรบเสภา กรบคนน ทาดวยไมผาซกเหลาใหเรยบรอยและเกลยงอยาใหมเสยน มรปรางแบนตามซกไมไผ หนาตามขนาดของเนอไมยาวประมาณ 40 ซม. ทาเปน 2 อนหรอเปนค ใชตใหผวกระทบกนทางดานแบนเกดเปนเสยง กรบ” สมบญ วงศคาลอ , จนทรอาภา คอนชะนะ (2546: 30) กลาววา “กรบค เปนเครองดนตรทา

จากไมไผผาซก2อน ใชทางดานผวตกระทบกน จะพบเหนอยในวงดนตรไทยทวๆไป”

31

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา กรบ มดวยกนอย 3 ชนด คอ กรบค กรบพวง กรบเสภา ทาดวยไมเนอแขงผาซกเหลาใหเกลยงเกลา 2 อน ใชทางดานผวตกระทบกนเกดเปนเสยง กรบ มหนาทเปนเครองกากบจงหวะในวงปพาทยมอญ

4.2 เครองดนตรของมอญ 4.2.1 ฆองมอญวงใหญ และฆองมอญวงเลก

ภาพท 9 ฆองมอญวงใหญ และฆองมอญวงเลก

ทมา : http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=banrakthai&group=12 เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

เรณ โกสนานนท และคณะ (2530:7) กลาววา “ฆองมอญ ทงฆองวงเลกและฆองวงใหญ ม

ลกษณะเปนวงตงขนมาจากพนเปนครงวงกลม มไดเปนรอบตวผบรรเลงเหมอนฆองวงไทย” บญสบ บญเกด (2538:45) กลาววา

“ฆองมอญวงใหญ เปนเครองดนตรของชาวรามญ นกดนตรไทยนาเครองดนตรชนดนมาบรรเลงทวไป เพอประกอบการแสดงละครพนทางบาง ประโคมในงานศพบาง ลกษณะของฆองมอญ จะมรปทรงทโคงขนไปทงสองขาง มลวดลายตกแตงสวยงาม มลกฆอง 15 ลก ดาเนนทานองเพลงและทาหนาทเหมอนฆองวงใหญของไทย ฆองมอญวงเลก เปนเครองดนตรทไทยประดษฐขน ตาม

32

แบบอยางของฆองวงเลก แตใหมรปทรงเหมอนฆองมอญ มลกฆอง 18 ลก ดาเนนทานองเพลงและทาหนาทแปรลกฆองเหมอนฆองวงเลกของไทย” ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“เปนฆองวงทตงโคงขนไปทงสองขาง ไมวางราบไปกบพนเหมอนกบฆองไทย วงฆองสวนทโคงขนไปนนแกะสลกเปนลวดลายปดทองประดบกระจกอยางดงาม สวนมากมกแกะเปนรปกนนรเรยกกนวาหนาพระตอนกลางโคงแกะเปนกระหนกใบเทศปดทองประดบกระจกเชนกน มเทารองตรงกลางเหมอนกบเทาของระนาดเอก ฆองมอญวงๆหนงมจานวน 15 ลก สาหรบใชบรรเลงในวงปพาทยรามญ หรอปพาทยมอญ วงฆองมอญม 2 ลก สาหรบใชบรรเลงในวงปพาทยรามญ หรอปพาทยมอญ วงฆองมอญม 2 ชนด เชนเดยวกนฆองไทย คอ มฆองมอญใหญและฆองมอญเลก”

อานนท นาคคงและคณะ (2547:168) กลาววา

“วนหนงมคนบอกวามนกดนตร ชอครสม เจรญดนตร ซงเปนคนเชอสายมอญเกา มเครองดนตรปพาทยมอญและมความรความเชยวชาญในวฒนธรรมมอญ ไดเพลงมอญแทๆ ไวมาก คดจะขายฆองสมบตคกายของตนซงในขณะนนฆองมอญนบเปนของแปลกเนองจากวงดนตรปพาทยตามบานทวไปจะมเพยงแคฆองไทย หรอฆองทวางราบกบพน แตครสมเจาะจงวาจะขายใหแกจางวางศร ศลปบรรเลง เทานน ใครๆมาขอซอ เสนอราคาเทาไร กไมขายเมอทราบขาวดงนน ทานจงไปหาครสมทบานขางภเขาทองใกลกบบรเวณหวมมสะพานนางรองไห หรอสะพานมหาดไทยอทศใกลทตงของกรมโยธาธการในปจจบน และแสดงความจานงรบซอไวซงครสม เจรญดนตร กขายใหถกเหมอนไดเปลา” จรวฒน สวะตรศรศลป และคณะ (2547: 55) กลาววา

“ไดมครอบครวมอญ 3 คนพนองซงมความรทางปพาทยมอญไดนาฆองมอญทเกาแกทนามาจากเมองเมาะตะมะ ถอดออกไดเปน 3 ทอน ทอนหวกบทอน

33

หางรวมกนทหนง ทอนกลางอยทหนง เอาคานสอดหาบมา สวนลกฆองใสกระโล(กะบง) ใหครอบครวชวยกนหาบเดนทางเขามาทางเมองตากมอญถอวาฆองเปนสมบตของมอญทถอวาศกดมาก นายส บดานายเจน เปนผแบกอพยพมาจากเมองเมาะตะมะ ตระกลของนายส เปนนกดนตรปพาทยมาโดยตลอดไมขาดสาย ครสม ดนตรเจรญทานไดแบกฆองมอญเฉพาะ “สวนหนาพระ ” และ “หางแมงปอง”อพยพเขามาตงถนฐานอยในประเทศไทยบรเวณรมฝงแมน าเจาพระยาฝงตะวนออก ตรงปากคลองบางโพธเหนอ ตาบลบางปรอก อาเภอเมอง จงหวดปทมธานครสมนบเปนครดนตรมอญสาคญ เปนผเบกทางใหเพลงมอญของจงหวดปทมธานแพรหลายไปทวประเทศ”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ฆองมอญ เปนฆองวงทตงโคงขนไปทงสองขางเปนครง

วงกลม ไมวางราบกบพนเหมอนฆองไทย สวนทโคงขนไปแกะสลกเปนลวดลายปดทองประดบกระจกอยางงดงามสวนมากมกจะเปนรปกนนร ฆองวงหนงมจานวน 15 ลก สวนฆองวงเลกมจานวน 16 ลก

4.2.2 ปมอญ

ภาพท 10 ปมอญ

ทมา : http://www.gotoknow.org/posts/201677 เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

พนพศ อมาตยกล (2529:48) กลาววา

34

“เครองดนตรของไทยทใชลมเปานนมอยดวยกนหลายอยาง ทนยมในวง

ดนตรไทยกไดแก ปและขลย ซงทงสองอยางยงแบงเปนประเภทตางๆออกไปอก นอกจากน กมเครองดนตรพนเมอง เชน แคน ปซอ ปออ บางชนดเราไดมาจากเพอนบานของเรา เชน ปมอญ ปชวา ปไฉน เปนตน” รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร (2530: 68) กลาววา

“ปมอญ แบงเปน 2 ทอน ทอนแรกเรยกวา “ตวเลา” ทาดวยไมจรงกลงใหกลมเรยวยาว ภายในโปรงตลอด ตอนปลายกลงผายออกเลกนอย ถดลงมากลงเปนลกแกวคนสาหรบผกเชอกโยงกบตวลาโพง ทตวเลาดานหนาเจาะร 7 ร เรยงตามลาดบเพอเปดปดนวบงคบเสยง ดานหลงตอนบนเจาะอก 1 รเปน “รนวคา” อกทอนหนงเรยกวาลาโพง ทาดวยทองเหลองหรอสแตนเลส ลกษณะคลายดอกลาโพง แตใหญกวา ปลายผายบานงมขน ตอนกลางและตอนปลายตเปนลกแกว ตวเลาปจะสอดใสเขาไปในลาโพง เนองจากวาปมอญมขนาดใหญและยาวกวาปอนๆ ทาใหกาพวดของปชวา และมแผนกระบงลม เชนเดยวกบปชวา และปไฉน” เรณ โกสนทร และคณะ (2530: 6) กลาววา “ปมอญ มลกษณะคลายปชวา ตาใหญและยาว

กวา ปากลาโพงนนมขนาดใหญกวามาก และมเสยงทมตา” บญสบ บญเกด ( 2538: 52) กลาววา “ปมอญเปนปของชาวมอญ ประกอบดวยเลาปและ

ลาโพงป ทาดวยทองเหลอง ทงสองสวนน จะสอดสวมกนหลวมๆ มเชอกผกโยงเพอมใหหลดจากกน ปมอญมเสยงโหยหวน ฟงแลวชวนใหเกดอารมณเศรา ใชผสมในวงปพาทยมอญ”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 134) กลาววา “ปมอญ รปรางคลายปชวา แตใหญกวาและมลาโพง

ทาดวยทองเหลอง” จรวฒน สวะตรศรศลป และคณะ (2547: 55) กลาววา

“ปพาทยมอญเครองใหญ ประกอบดวย ฆองวงใหญ (ฆองมอญ ) ฆองวงเลก (ฆองมอญ ) ระนาดเอก ระนาดทม ปมอญ เปงมางคอก ตะโพนมอญ โหมง

35

มอญ ฉง ฉาบเลก การบรรเลงปพาทยมอญนนจะฟงดโอดครวญ ชวนเศรา และคกคกโลดแลนดวยเสยงเปงมางคอกเปนทนาฟงยงนก”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ปมอญ มสวนประกอบ คอ ลนป เลาป ลาโพงป ปมอญม

ขนาดใหญกวาปชวา และปใน ดานหนาเลาปมอญมรปเสยงทงหมด 7 ร 4.2.3 ตะโพนมอญ

ภาพท 11 ตะโพนมอญ

ทมา : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/developer1/thaimusic/21_taponmorn/web/big.html เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

เรณ โกสนทร และคณะ (2530: 6) กลาววา “ตะโพนมอญ มลกษณะคลายตะโพนไทย แต

ใหญกวามาก เสยงทมตา”

บญสบ บญเกด (2538:45) กลาววา

“ตะโพนเปนเครองดนตรทขงหนาดวยหนง หนาใหญเรยก “หนาเทง ” หนาเลกเรยก “หนามด” ทหนาเทงจะตดขาวสกบดผสมขเถาไวตรงกลาง ทไดทายางรกเปนวงกลมไว เพอถวงเสยงตามตองการ ถาตดมากเสยงจะกองตา ในวงปพาทยใชตใบเดยว ตสองมอพรอมกนบาง สลบกนบาง ทาหนาทกากบจงหวะหนาทบใหรวรรคตอนและประโยคของเพลง ทงทาหนาท เปนผนากลองทดดวย

36

ตะโพนนสามารถตใหเกดเสยงถง 12 เสยง คอ เสยงเทง เทด เถอะ (ถะ) ปะ พรง เพรง ตบ ตง ตด เพรด ผรด และปรง”

ธนต อยโพธ (2545: 5) กลาววา

“ตะโพนมอญ ในหนงสอเกาเรยก “สะโพน” กมรปรางคลายมทงค หรอ มฤทงค หรอมททละขออนเดย กลาวคอหนาทขงหนง 2 ขางเรยวเลกตรงกลางปอง ของอนเดยใชวางบนตกหรอมสายสะพายเมอยนต สวนตะโพนหรอสะโพนของเรา มเทารองใหตวตะโพนวางนอนอยบนเทาใชฝามอซายขวาตไดทงสองหนา มฤทงค หรอ มททละ เปนเครองหนงทใชแพรหลายในอนเดยมาแตโบราณมนยายวา พระพรหมไดทรงสรางขนเพอประกอบจงหวะราฟอนของพระศวะเมอทรงมชยเหนอครตประและกลาววา พระคเณศ ผเทพโอรส เปนผตคนแรกทเรยกชอวา มฤทงค หรอ มททละนนเพราะแตเดมตวหนทาดวยดน แตปจจบนนทาดวยไม” สมเกยรต หอมยก (2546:29) กลาววา “ตะโพนมอญ เปนเครองดนตรประเภทเครองตท

ขงดวยหนง มลกษณะคลายกบตะโพนไทย แตมขนาดใหญกวา ตวตะโพนนนทาดวยไมสกหรอไมขนน มบทบาทหนาทสาคญในวงปพาทยมอญคอเปนเครองดนตรททาหนาทควบคมจงหวะหนาทบ”

ไพศาล อนทวงศ (2546: 46) กลาววา

“เปนเครองดนตรทขงดวยหนง ตวตะโพนทาดวยไมสก หรอไมขนเรยกวา “หน” ขดแตงใหเปนโพรงภายในขนหนง 2 หนา ดงดวยสายหนงโยงเรงเสยงเรยกวา “หนงเรยด ” หนาใหญมความกวางประมาณ 25 ซม. เรยกวาหนา “เทง” ตดหนาดวยขาวสกบดผสมกบขเถาเพอถวงเสยงอกหนาหนงเลก”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา ตะโพนถอเปนบรมครทางดนตรไทย เมอจะเรมการ

บรรเลง จะตองนาดอกไมธปเทยนบชาตะโพนกอนทกครง และถอเปนประเพณสบตอกนมา ตะโพนมอญมขนาดใหญกวาตะโพนไทย

37

4.2.4 เปงมางคอก

ภาพท 12 เปงมางคอก

ทมา : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/developer1/thaimusic/4_pengmangkok/web/big2.html

เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร (2530:67) กลาววา

“สวนเปงมางคอกนน ใชเปงมางจานวน 7 ลก ขนาดลดหลนกนไป ตดขาวสกผสมขเถาปดหนากลอง นามาเทยบเสยงสงตา นามาแขวนเรยงลาดบกบทแขวนรอบตวคนต เรยกวา เปงมางคอก และคอกทแขวนนนมความสงประมาณ 66 เซนตเมตร ความกวางของวงคอกวดผานเสนผานศนยกลางประมาณ 166 เซนตเมตร เปงมางคอกใชตสอดประสานกบตะโพนมอญ”

เรณ โกสนานนท (2530:7) กลาววา “เปงมางคอกมลกษณะเปนกลองเลกๆ แขวนเรยงกน

เปนคอกเจดใบ เมอจะบรรเลงกถวงหนาดวยขเถาผสมขาวสก เพอใหเสยงสงตาเรยงกนตามลาดบ” บญสบ บญเกด (2538:46) กลาววา

“เปงมางคอกเปนเครองดนตรชนดหนง แตเดมเปนเครองดนตรของชาวมอญ ใชตหยอกลอกบตะโพนมอญ มลกษณะเปนกลองขนาดตางกน 7 ลกผกเปน

38

ราวในชดเดยวกน เรยงจากใหญไปหาเลก ตวกลองขงดวยหนงสองหนา ขนหนาดวยหนงเรยดโยงสายเรงหนงหนากลองเปนแนวยาวตลอด เวลาบรรเลงตองตดขาวสกบดผสมขเถา คอกเปงมางทาเปนรว 3 ชนตดตอกน มตะขอแขวนลกเปงเปนระยะ คอกเปนรปเกอบครงวงกลม เปงมางคอกใชบรรเลงในวงปพาทยมอญ” สมเกยรต หอมยก (2546:30) กลาววา

“เปงมางคอก เปนเครองดนตรประเภทเครองตทขงดวยหนงอกประเภทหนงทมบทบาทหนาทสาคญในวงปพาทยมอญกลาวคอเปนเครองดนตรททาหนาทควบคมจงหวะหนาทบควบคกบตะโพนมอญ วงปพาทยมอญแตเดมนน ใชเปงมางเพยงลกเดยว โดยทาหนาทตสอดประสานไปกบตะโพนมอญ ตอมาภายหลงโบราณาจารยทางดนตรไทย ไดพฒนาและปรบปรงเพมเตมขนเปน 7 ลก 7 เสยง ใหครบตามระดบเสยงของดนตรไทย โดยสรางเปนคอกสาหรบแขวนเปงมาง โดยแขวนเรยงลาดบไวเปนราวลอมตวคนตเรยกกนวา เปงมางคอก”

ไพศาล อนทวงศ ( 2548:154) กลาววา “เปงมางคอก เปนเครองหนงของมอญชนดหนง

รปรางยางเหมอนกระบอก แตปองกลางนดหนอย ทาดวยไมจรง ขนหนงทงสองขาง ใชสายโยงเรงเสยงทาดวยหนงเรยดทรอยจากหนง “ไสละมาน” เรยงกนถๆจนปดไมเหนหนกลอง” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เปงมางคอก สามารถแบงออกไดเปนสองสวน คอ สวนลกเปงมาง และสวนคอกเปงมาง เปงมางคอกมทงหมด 7 ลก เรยงกนเปน 7 เสยง จากลกเลกไปลกใหญ โดยลกเลกเสยงจะสงสด และไลลงไปเสยงตาเรอยๆ จนถงลกสดทายเสยงตาสด 4.2.5 โหมง

39

ภาพท 13 โหมง

ทมา : http://www.dontrithai108.com/images/column_1215186205/1266810421.JPG เขาถงเมอวนท 28 ม.ค. 57

เรณ โกสนานนท และคณะ (2530:6) กลาววา “โหมง เดมใชโหมงใบเดยวเรยกวา ฆองหย

ตอมาหลวงประดษฐไพเราะ ไดแตงเพลงรวมอญขน จงเพมโหมงเปนโหมงสามใบ เรยกวา โหมงราว จนถงทกวนน”

ศรวรรณ บญชยเสถยร ( 2531:19) กลาววา “โหมง เหมอนของไทย สมยหลงๆนโหมงจะ

เพมเปน 3 ลก มเสยงสงตาเปน 3 เสยง”

บญสบ บญเกด ( 2538:49) กลาววา “โหมงของวงปพาทยมอญ หรอเรยกอกอยางวา ฆองราว เปน ฆอง 3 ลก ลดหลนทงเสยงและขนาด เวลาต ดง “โมง-โมง-โหมง ” ใชตประกอบการเลนมหรสพโบราณชอ “ระเบง” หรอ “โอละพอ” บางทเรยกวาฆองระเบง”

สมเกยรต หอมยก ( 2546:31) กลาววา “เครองประกอบจงหวะคอฉง ฉาบ โหมง ก

เหมอนของไทยแตสมยหลง ๆ นโหมงมกเพมเปน 3 ลก มเสยงสงตาเปน 3 เสยง”

ไพศาล อนทวงศ (2546:134) กลาววา “โหมงของวงปพาทยมอญจะเปน 3 ลก มเสยงสงตา เปน 3 เสยง แขวนไวบนกระจงโหมงทแกะรายเหมอนกบฆองมอญ”

40

สรปไดวา โหมง ประกอบไปดวยกระจงโหมง กบลกโหมง และไมตโหมง กระจงโหมงจะแกะลายเหมอนกบฆองมอญ สวนลกโหมงจะมทงหมด 3 ใบ เรยงเสยงเรยงขนาด ลกเลกเสยงสงสด ลกใหญเสยงตาสด

จากทกลาวมา เรองของเครองดนตร สามารถสรปไดวา วงปพาทยมอญเปนวงดนตรทมเครองดนตรเปนเอกลกษณของตวเอง จะมเครองดนตรไมกชนทมลกษณะเหมอนกบเครองดนตรไทย วงปพาทยมอญจะมฆองวงมอญเปนเอกลกษณสาคญ ซงบงบอกใหรวานเปนวงปพาทยมอญ สวนเครองดนตรในประเภทเครองหนง จะมตะโพนมอญ ซงตางจากตะโพนไทย คอตะโพนมอญมขนาดใบทใหญกวาตะโพนไทย และยงมเปงมางคอกซงเปนสวนสาคญของวงปพาทยมอญอกดวย

5.เพลง

ศจ.ดร.อทศ นาคสวสด (2525: 35) กลาววา

“เพลงไทย นอกจากจะกาหนดเพลงตามจงหวะของเพลงดงกลาวแลว ทานองของเพลงกเปนสวนหนงทสาคญ และถอเปนลกษณะเฉพาะของเพลงไทย โดยเฉพาะการแสดงความรความสามารถในการประพนธทานองเพลงของคตกวไทย เชน การนาเพลงอตราจงหวะสองชนมาแตงขยายทานองเปนสามขน และตดลงเปนอตราจงหวะชนเดยว เมอนามาบรรเลงรวมตอกนจงกลายเปนเพลงเถา” บญสบ บญเกด (2538: 80) กลาววา

“เพลงไทย เปนเพลงทมทวงทานอง ลลา จงหวะ ทเปนรปแบบเฉพาะตว โบราณาจารยไดสรางสมความร และมรดกวฒนธรรมแขนงนสบตอกนมา คตกวหลายทานทไดสรางผลงานเพลงจากสมยสโขทย สมยอยธยา สมยธนบร จนกระทวถงสมยรตนโกสนทร เครองดนตรประเภทตางๆ ไดนามาผสมวง จนกลายเปนวงดนตรหลายชนด ในดานเพลงกคดแตงกนมากมาย ทงใชบรรเลงประกอบพระราชพธ ประกอบพธ ประกอบการแสดง และใชบรรเลงรองสง เพอความสนกสนาน”

41

ปญญา รงเรอง (2545: 59) กลาววา

“บทเพลงทใชในพธศพ แบงออกเปนประเภทคอ 1.เพลงทใชในพธกรรมทางศาสนา ไดแก เพลงฉง เพลงพระฉน (ทางมอญ) เพลงเรว (ทางมอญ) 2.เพลงทใชในการประโคมศพ ไดแก เพลงประจาบานเพลงประจาวด เพลงยกศพ เพลงเชญผ เพลงชดย าเทยง เพลงชดย าค า” ไพศาล อนทวงศ (2546: 22) กลาววา “ดนตรไทยนเลนแลวตดจรงๆ สบโอกาสเมอไหรก

ตองไปฟง แตกอนอธบายไดวา ชอบฟงเพลงเพราะคตนยม หลงๆ นชอบเพราะฟงแลวสนกตนเตน มทกรส”

มานตย หลอพนจ (มปป : 30) กลาววา “เพลงไทยมจานวนไมนอยทมชอเปนภาษาอน

นาหนา จงทาใหเขาใจวาเรานาเพลงของชาตอนมาใช แทจรงแลวเพลงเหลานนเปนเพลงทนกดนตรไทยเรานนแตงขนเพยงแตตดทานองใหมสาเนยงเปนภาษาอน”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา นกดนตรไทยและผสนใจในศลปะแขนงน หากพจารณา

บทเพลงทคตกวในอดตไดผลตสรางทานองเพลงกยงจะมองเหนความวจตรพศดาลทแฝงอยในบทเพลงนนๆมากยงขน แตละเพลงทคตกวไดใชจนตนาการประพนธออกมา มเทคนคในการบรรเลงมากมาย มทงเพลงประเภทยาวและสน ในทวงทานองและลลาทแตกตางกน สวนเพลงทนามานยมบรรเลงในลงปพาทยมอญกเหนจะมอยไมมากนก เชน เพลงมอญ , เพลงเรอง , เพลงเถา , เพลงสามชน, เพลงสองชน, เพลงชนเดยว, เพลงเดยว

5.1 เพลงมอญ ปราโมทย ดานประดษฐ (2543: 7) กลาววา

“เพลงประจา ใชประโคมในพธศพดวยวงปพาทยมอญ มเจตนาเพอใหผ ทมารวมในพธศพ ฟงแลวผอนคลายความเครยดลงไมใหบรรยากาศเงยบเหงาเกนไป ผลอกประการหนงทเขาใจกนกคอ เปนสญญานบอกวาทนนมงานศพเมอบานใกลเรอนเคยง ไดยนเสยงตะโพนเปนทรกนวามคนเสยชวต และไดจดใหม

42

พธสวดอภธรรมขน นกดนตรใหความสาคญกบเพลงประจา ในลกษณะคลายกบเพลงโหมโรงอยางเพลงในวงปพาทยไทย แลวยงใชเปนเพลงครในการจบมอและการฝกหดเรมบรรเลงเพลงมอญดวยฆองมอญวงใหญโดยเรมจากประจาวดหรอประจาบาน” อานนท นาคคง และคณะ (2547:169) กลาววา

“การบรรเลงปพาทยมอญนน ทานไดกาหนดแบบแผนเอาไวอยางละเอยด เชน เวลาประโคมตอนเชาตองใชเพลงหนง เวลายามเทยง ย าค า หรอยกศพกตองใชเปนแตละเพลงไปไมเหมอนกน นอกจากนนความททาน เปนนกดนตรทชอบคนคดศลปะสรางสรรคสงใหม หลวงประดษฐไพเราะ จงไดแตงเพลงออกสาเนยงมอญไวอกหลายเพลงดวยกน เชน กรงทอง สองกมาร เชญ แน กระตายเตนทางมอญ ดอมคาย ย าค ามอญทางใหมแทรกทางเดยว เครองดนตรตางๆ รอบวงใหนกดนตรไดแสดงฝมอกนอยางถงอกถงใจ เปนตน เพลงสาเนยงมอญทเปนผลงานของหลวงประดษฐไพเราะนนมมากมายทงเพลงทแตงขนใหม และทาทางเปลยนจากของเดมทมอย เพลงเหลานมกะบวนลลาทลกซงทตดอกตดใจแกผฟง” องค บรรจน (2549: 24) กลาววา

“มอญรองไห แบบดงเดมของมอญนน นยมทากนในชวงดกสงด ระหวางการตงศพบาเพญกศลและชวงเชามด อกชวงกคอชวงชกศพขนเมรเตรยมฌาปนกจ แตเดมผรองไหจะเปนหญงสงอายซงเปนญาตกบผตาย การรองไหนเปนการรองทไมมน าตา ไดแตพรรณนาคณความดของผตาย พลางสะอนนอย ๆ เปนระยะ มไดฟมฟาย” ทพสน วงศพศาล (2552:192) กลาววา

“เพลงสดสงวนเปนเพลงสาเนยงมอญทพบอยในสมยกรงรตนโกสนทร เปนเพลงประเภทหนาทบปรบไก ทอนเดยวม 6 จงหวะ ซงในบทเพลงสดสงวน

43

ในอตราจงหวะ 3 ชน ไมทราบผแตง สวนอตราจงหวะอนๆ ไดมผตดแตงทานองสดสงวนในอตราจงหวะสามชนทานองเดม” มานต หลอพนจ (มปป: 30) กลาววา

“ไทยเรามการตดตอกบชนตางชาตมาแตสมยสโขทยและกรงศรอยธยาชนชาตเหลานนกนาเครองดนตรเขามาบรรเลงดวย นกดนตรไทยสงเกตจดจาและศกษาวาเพลงของภาษาใด มสาเนยงอยางไรแลวจงไดคดประดษฐแตงเพลงขน โดยใชภาษาทานองไทยแตใชสาเนยงเปนภาษาอน หรอสอดแทรกสานวนภาษานนไวบางตอน เพอใหผฟงรวาเปนสาเนยงอะไรแลวจงตงชอเพลงบอกภาษานนไวขางหนา เชน มอญดดาว มอญบางจะเกรง แขกลพบร ลาวเสยงเทยน เปนตน” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา การบรรเลงปพาทยมอญไดมการกาหนดแบบแผนเอาไว

อยางละเอยด ในแตละชางเวลาจะใชเพลงในการบรรเลงทแตกตางกนไป เพลงมอญสวนใหญทไดบรรเลงกนอยนนเปนผลงานการประพนธของครหลวงประดษฐไพเราะ

5.2 เพลงเรอง

อทศ นาคสวสด ( 2525: 122) กลาววา “เพลงเรอง จาแนกไว 3 ประเภท คอ เรองเพลงชา เรองเพลงสองไม และเรองเพลงฉง

1.เพลงเรองประเภทเพลงชา เชน เพลงชาเรองเตากนผกบง (มเพลงเตากนผกบง เตาเห เตา

เงน เตาทอง เปนตน 2.ประเภทสองไม เชน เพลงเรองสนวล (มเพลงสนวลนอก สนวลใน คดทะราดเหยยบ

กรวด กนนรรา สาวคา เพลงเรวเหมราชสาวคา) เรองทยอย เปนตน 3.ประเภทเพลงเรว เชน เรองแขกบรเทศ เปนตน ประเภทเพลงฉง เชน เรองมลง เรองชาง

ประสานงา”

ปราโมทย ดานประดษฐ (2543: 8) กลาววา

44

“เพลงเรอง คอเพลงโบราณาจารยประดษฐขน โดยนาเอาเพลงทมลกษณะใกลเคยงกนหลายๆเพลง มาบรรเลงตดตอกนเปนชด เปนเรอง เพอความสะดวกในการใชบรรเลงในโอกาสตางๆ กน เชน เพลงเรองนางหงส สาหรบใชบรรเลงประกอบพธศพ เพลงเรองฉงพระฉนท สาหรบใชบรรเลงประกอบการฉนภตตาหาร”

บญสบ บญเกด (2538: 89) กลาววา “เพลงเรองเปนเพลงทใชบรรเลงลวน นยมใชบรรเลง

สาหรบวงปพาทย โดยการนาเองเพลงหลายเพลงมาบรรเลงตดตอกนคลายเพลงตบ เพลงทนามาเรยบเรยงขนเปนเพลงเรอง จะมลกษณะทานองใกลเคยงกน”

ทพสน วงศพศาล (2552:195) กลาววา

“เพลงเรองเปนเพลงบรรเลงทเปนชดโดยนาเพลงทมลกษณะใกลเคยงกนหลายๆเพลงมาบรรเลงตดตอกนเรยกวาเปนเรองเดยวกนมลกษณะคลายๆเพลงตบแตตางกนทเพลงเรองไมมเนอรองไมวาจะในกรณใดกแลวแตโครงสรางของเพลงเรองจะมลกษณะอกอยางหนงทสงเกตไดคอ มกจะบรรเลงดวยเพลงชา เพลงเรว และออกดวยเพลงลา(โดยเฉพาะเพลงเรองทใชบรรเลงสาหรบวงปพาทย)” มานต หลอพนจ (มปป. : 29) กลาววา “เพลงหลายๆเพลงนามาบรรเลงตดตอกนไมมการ

ขบรองรวมไปถงเพลงชา เพลงเรว” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงเรอง เปนเพลงทบรรเลงเปนชด เหมอนเพลงตบ มการบรรเลงตงแตเพลงชา ไปจน เพลงเรว เพลงเรองมหลายชนด เชน เพลงเรองประกอบพธ เพลงเรองนางหงสเปนตน 5.3 เพลงเถา

ราชบณฑตยสถาน ( 2542:36) กลาววา “เถา คอ เพลงมโหร ปพาทย ซงเปนเพลงเดยวกน แตมอตราลดหลนกนลงไปเปนลาดบ ไมตากวา 3 ชน และบรรเลงตดตอกนไปไมขาดระยะจนจบ เรยกวา เพลงเถา เชน เพลงแขกมอญเถา เพลงราตรประดบดาวเถา”

45

ปราโมทย ดานประดษฐ (2543: 9) กลาววา “เพลงเถา หมายถง เพลงขนาดยาวทมเพลง 3

ชนด ตดตออยในเพลงเดยวกน โดยการบรรเลงเพลงสามชนกอน แลวเปนเพลงสองชน ลงมาจงถงเพลงชนเดยว เรยกวา เพลงเถา”

บญสบ บญเกด (2538: 90) กลาววา

“เพลงเถา เปนประเภทของเพลงบรรเลง และขบรองทบรรเลงดวยอตราจงหวะชา ปานกลาง และเรว โดยบรรเลงและขบรองตอเนองไมขาดระยะ โดยปกตจะบรรเลงเรมดวยเพลงอตราจงหวะสามชน สองชน และชนเดยว แตอาจจะเรมดวยอตราจงหวะสชนไปหาครงชน หรอจะเรมจากชนเดยวไปหาสามชนกได โดยการกาหนดของนกดนตร ซงเปนผแตงเพลง และจดเปนกรณพเศษ เพลงเถาในอตราจงหวะสามชน จะมความยาวกวาอตราจงหวะสองชนเทาตว และอตราจงหวะสองชนจะยาวกวาอตราจงหวะชนเดยวเทาตว นอกจากลลาทานองของอตราจงหวะแลว จะสงเกตไดจากการกากบจงหวะของหนาทบและฉง เพลงเถาเกดขนในสมยรชกาลท 3 เพลงเถา เพลงแรก คอ เพลงทยอยในเถา ผแตงคอครเพง”

ทพสน วงศพศาล (2552:196) กลาววา

“เพลงเถาเปนเพลงทพงเกดขนในยครตนโกสนทรตอนตน (ราวสมย ร .3) มววฒนาการมาจากการเลนเสภา และการเลนสกวา แตเดมการเลนเสภายงไมตองมดนตรไทยบรรเลงประกอบ มาในสมย ร.2 เนองจากคงจะทรงเหนวาการขบเสภานนเหนอยมากผขบไมมโอกาสจะพกผอน จงทรงใหนาวงปพาทยเขาบรรเลงคนประกอบการขบเสภาจากการขบเสภาววฒนาการมาเปนการรองสงใหดนตรรบ ในตอนแรกกคงจะเปนเพลง สองชน และชนเดยวเทานนกลายเปนแบบแผนการเลนอยางใหมยาวกวา”การรองสง” ขนมาอก และ การเลนรองสงนเองนาจะเปนแนวทางใหเกดเพลงเถา กลาวคอ เมอมการรองสงนกรองบางคนกพยายามเลอกเพลงแปลกๆเกาๆ ทคาดวานกดนตรไมรจกจะไดบรรเลงรบไมถกอยางทเรยกวา “จนเพลง” เพราะถอวาเปนการชงไหวชงพรบ หรอลองเชงกนระหวางนกรองและ

46

นกดนตร ฝายนกดนตรถงแมวาบางครงจะจนเพลงจรงๆแตเมอศกดศรกจะไมยอมหยดอยเฉยๆจะพยายามบรรเลงดวยการคดแตงทานองขนเองใหใกลเคยงกบทานองทางรองโดยเฉพาะทานองในตอนตนและตอนทายของเพลง ทเกดขนมาจะตองใหสนทสนม สามารถสวมรบและสงใหนกรองไดสนทสนมเชนกน สวนทานองในชวงกลางๆ จะเปนอยางไรกได แตจะตองครบจงหวะเพลง ถงแมจะเปนหวมงกทายมงกรกตาม และการคดประดษฐทานองเพลงในลกษณะดงกลาวนจงเปนการทาทายใหนกดนตร ผสามารถ คดประดษฐทานองเพลงขยายจากทานองเพลงสองชน เปนสามชน และตดทานองเพลงสองชนลงเทาหนงกลายเปนเพลงทานองเพลงชนเดยวเพมมาอกในเวลาบรรเลงกบรรเลงตงแตสามชนสองชนเรอยลงไปจนถงชนเดยวกลายเปนรปแบบของเพลงไทยอกแบบหนง และเรยกวาเพลงเถา เพลงประเภทนนยมบรรเลงกนมากตงแตปลายสมยรชกาลท 5 เปนตนมา จนถงปจจบน” มานต หลอพนจ (มปป. : 32) กลาววา

“เพลงเถา คอ เพลงๆเดยวแตมอดตราลดหลนกนไปตามลาดบ ลาดบไมนอยกวาสามชนนามารองหรอบรรเลงตดตอกนโดยไมขาดระยะ อาจมเพลงอนเขามาแทรก การเรยงเพลงเปนเถา คอ สามชน สองชน และชนเดยว แตในกรณพเศษ เชน เดยวระนาดเอก เพลงพญาโศก อาจเรยงเพลงกลบกน คอ ชนเดยว สองชน แลวจงจะสามชน เปนตน”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงเถาเปนเพลงทบรรเลงตอกนจากอตราจงหวะ สาม

ชน สองชน และชนเดยว โดยโบราณ ครดนตรไดแตงสามชนขยายออกมาจากสองชน และชนเดยวตดออกมาจากสองชน เพลงเถาถอวาเปนเพลงททาทายสาหรบครผแตงเพลงเถาเพลงนนๆ

5.4 เพลงสามชน

ศจ.ดร.อทศ นาคสวสด (2525: 35) กลาววา

47

“เพลงสามชน คาวา “สามชน” เปนชออตราจงหวะทดาเนนลลาไปดวยประโยคขนาดยาวอยางแชมชา คอ ถาเพลงนาวครวญสองชนใชเวลาบรรเลงและขบรอง 4 นาท เพลงนางครวญชนเดยวจะจบลงในเวลา 2 นาท สวนเพลงนางครวญสามชน จะตองใชเวลาถง 8 นาท เปนตน” ปราโมทย ดานประดษฐ ( 2543: 11) กลาววา “เพลงสามชน หมายถง เพลงทมจงหวะชา

ตองใชเวลาบรรเลง และขบรองนานกวาเพลงในอตราจงหวะอนๆ ถาจะสงเกตเสยงฉงชวงระหวางเสยงฉงและฉาบหางกนมาก ทานองรองจะมการรองเออนยาว”

นตทนนท เจรญ (2552: 7) กลาววา “เพลงสามชน หมายถง เพลงทมจงหวะชาตองใชเวลา

ในการบรรเลงและขบรองนานกวาเพลงในอตราจงหวะอนๆ ถาสงเกตเสยงฉงชวงระหวางเสยงฉงกบเสยงฉาบหางกนมากทานองรองจะมการรองเออนยาวๆ เพลงสามชนใชขบรองและบรรเลงในโอกาสทวไป”

ทพสน วงศพศาล (2552:198) กลาววา “อตราจงหวะสามชน เปนอตราจงหวะทชาทสดในบรรดาอตราจงหวะทงสาม โดยผทประพนธเพลงไทยอตราจงหวะสามชนนนคอพระประดษฐไพเราะ (ม ดรยางกร)”

มานต หลอพนจ (มปป. : 31) กลาววา

“เพลงทเอาเพลงสองชนเปนหลก แลวแตงขยายขนไปอก 1 เทาตว จงหวะกจะตอนชาลง และยดยาวกวาเพลงสองชนแตเพลงสองชนของเพลงใดทม 4 จงหวะ เพลงสามชนของเพลงนนจะม 4 จงหวะเหมอนกน จะไมเพมเปน 8 จงหวะ หากแตจงหวะของเพลงสามชนโดยเฉพาะจะเอาจงหวะของเพลงสองชนไปตไมได” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงสามชน เปนเพลงทมอตราจงหวะหนาทบยาว เวลา

รองจะมการเออนทยาว เพลงสามชนสวนใหญ จะเปนการแตงขยายมาจากเพลงสองชน

5.5 เพลงสองชน

48

ศจ.ดร.อทศ นาคสวสด ( 2525: 37) กลาววา “หากจะพจารณาถงทางเกดของเพลงสองชน

แลว อาจแยกไดเปน 2 ประเภท คอ 1.เพลงสองชนโดยกาเนด เพลงสองชนประเภทนศลปนแตงขนใหมเปนเพลงสองชน

โดยตรง มไดยดขยายมาจากเพลงใด สวนทจะทราบวาเพลงใดมกจงหวะนนนบจาก “จงหวะหนาทบ” เปนเกณฑ เชน ถาหนาทบปรบไกตซากน 6 เทยว เทากบ 6 จงหวะ ตจงหวะหนาทบปรบไกครบ 1 เทยว เทากบ 1 จงหวะ ทงนยกเวนจาพวกโยน หนาทบสองไมหรอ หนาทบทยอย ตลอดจนหนาทบพเศษอนๆ บางเพลง

2.เพลงสองชนถอกาเนดจากเพลงอน เพลงสองชนประเภทนศลปนนาเพลงเรวชนเดยวของ

โบราณมาขยายขนอกเทาตวเปนเพลงสองชน เพอใชบรรเลงเพลงขบรอง ประเภทการแสดงโขน ละคร ในตอนทตองการดาเนนลลาอยางแชมชา เชนประกอบบทเลาโลม หรอบทโศก เปนตน นอกจากนนในรพยะหลงยงมเพลงสองชนชนดหนงทศลปนตดทอนมาจากเพลงสามชนเพมขนอกอยางดวย”

บญสบ บญเกด (2538: 79) กลาววา “เพลงสองชน คาวา “สองชน” เปนชออตราจงหวะทดาเนนลลาไปพลางๆ ไมชาหรอเรวเกนไป ถาจะเทยบกบเพลงชนเดยว เพลงสองชนมความยาวกวาเพลงชนเดยวเทาตว”

นตทนนท เจรญ (2552: 8) กลาววา

“เพลงสองชน หมายถง เพลงทมจงหวะปานกลาง ไมชาไมเรวจนเกนไป สวนใหญเปนเพลงสนๆ ทรองและจาทานองงาย มความยาวกวาเพลงชนเดยวหนงเทาตวหรอสงเกตจากเสยงฉง ชวงระหวางเสยงฉงกบเสยงฉบหางกนปานกลาง มทานองรองเออนไมมากไมนอย ขนอยกบลกษณะของเพลงเพลงสองชนใชขบรองและบรรเลงเพอเปนการขบกลอมและประกอบการแสดงมหรสพตางๆ”

49

ทพสน วงศพศาล (2552:197) กลาววา “อตราจงหวะสองชน เปนอตราจงหวะทดาเนนไปในลกษณะกลางๆ ไมชาและไมเรว ครเพลงสวนใหญนยมนาเพลงสองชนใชในการบรรเลงและขบรองประกอบการแสดงโขนและละคร”

มานต หลอพนจ (มปป. : 31) กลาววา

“ถอกนวาเปนเพลงหลก ถาจะแตงเพลงสามชนหรอชนเดยวจะตองแตงขยายขนไปหรอตดทอนลงมาจากเพลงสองชนเพลงสองชนเปนเพลงทรองและจาทานองงาย เพราะเปนเพลงสนเสยสวนมากดงนนในทางดนตรไทยจงถอวาเพลงสองชนเปนเพลงหลก เพลงสองชนเปนเพลงจงหวะปานกลางกเพราะโทน รามะนา ซงเปนเครองทาจงหวะโดยจะตเปนจงหวะของเพลงสองชนโดยเฉพาะ” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงสองชน ถอเปนเพลงหลก มอตราจงหวะปานกลาง

เพลงสองชนสวนใหญเปนเพลงสนๆมการรองเออนไมมากนก อาจจะตดถอนจากเพลงสามชน 5.6 เพลงชนเดยว ศจ.ดร.อทศ นาคสวสด (2525: 35) กลาววา

“เพลงชนเดยว คาวา “ชนเดยว” เปนชออตราจงหวะทดาเนนลลาไปดวยประโยคสนๆ และรวดเรวกวาเพลงในอตราอนๆ ในสมยโบราณสงคตาจารยจดเพลงชนเดยวไวในจาพวกเพลงเรว และใชบรรเลงประกอบการแสดงโขน ละคร ตลอดจนใชบรรเลงเปนเพลงเกรด หางเครอง” บญสบ บญเกด (2538: 79) กลาววา

“ทานองเพลงชนเดยวนน นอกจากจะปรงขนจากทานองดนตรทมอยกอนแลวทแฝงมาในรปของเพลงพนเมองมอยมใชนอย เพลงอตราชนเดยว จงนาจะถอไดวามความเกาแกกวาเพลงในอตราอนๆ และนบเปนเพลงขนพนฐาน ทศลปนนามาขยายเปนเพลงอตราจงหวะตางๆ ในรปแบบทแปลกออกไป”

50

ทพสน วงศพศาล ( 2552:198) กลาววา “อตราจงหวะชนเดยว เปนอตราจงหวะทดาเนน

รวดเรวและสน เพลงเกรดบางเพลงรวมทงเพลงหางเครองกใชอตราจงหวะน”

นตทนนท เจรญ (2552: 9) กลาววา

“เพลงชนเดยว หมายถง เพลงทมจงหวะเรว หรอเรยกวาเพลงเรวจะสงเกตไดจากเสยงฉง ปกตแลว การตฉงจะเรมดวยเสยงฉงและจบดวยเสยง ฉบ ตสลบกนไปจนกวาจะจบการบรรเลง ถาชวงระหวางเสยงฉง และฉบเรวกระชบตดกนแสดงวาเปนเพลงชนเดยว หรอสงเกตไดจากทานองรอง เพลงชนเดยวจะรองเออนนอยหรอไมมการรองเออนเลยกได เพลงชนเดยว ใชขบรองและการบรรเลงประเภทการแสดงมหรสพตางๆ” มานต หลอพนจ (มปป: 31) กลาววา

“เพลงทมเพลงสองชนเปนหลก แลวตดทอนขนเทาตว ดงนนเพลงชนเดยวจงสนกวาเพลงสองชน และจงหวะกเรงกระชนขนดวยถาเพลงสองชนเพลงนนม 4 จงหวะ เพลงชนเดยวของเพลงนนกจะตองม 4 จงหวะ เชนเดยวกน ไมใช ลดเหลอ 2 จงหวะ และโทนรามะนากจะตองทาจงหวะเพลงชนเดยวโดยเฉพาะ” จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เพลงชนเดยว เปนเพลงทมอตราจงหวะเรวสวนใหญเปน

การตดทอนลงมาจากเพลงสองชน เนอรองเพลงชนเดยวบางเพลงอาจจะไมมการรองเออนเลยกได

5.7 เพลงเดยว

ศจ.ดร.อทศ นาคสวสด (2525: 39) กลาววา

“การเดยวระนาดเอก ซงการบรรเลงปกตจะบรรเลงเปนคแปด เกบ กรอ หรอขย ครงบรรเลงทางเดยว จะมการไขวมอ เปลยนลกคแปด แยกมอเขา แยกมอออก ฆองวงใหญปกตจะดาเนนทานองหลก แตเมอบรรเลงเดยวจะมการไขวมอ

51

หรอประคบเสยงใหลกฆองเกดเสยง “กรบ กรอด หนอน หนง ” ซอดวง ซออ จะเพมลลาเกรงคนชกหรอรวบเสยงใหเหนความเดนของการบรรเลงเพลง ทนามาเดยวมมากมาย เชน สารถ แขกมอญ กราวใน ลาวแพน พระยาโศก เปนตน”

บญสบ บญเกด (2538: 81) กลาววา

“การเดยวเครองดนตร เปนการอวดฝมอ และแสดงความสามารถชนสงของนกดนตร ตลอดจนถงการประกวดประชนเพอหาความเปนหนงในยทธจกร วธการเดยวนอกจากการสรางทางบรรเลงใหมความไพเราะทสดแลว ในการปฏบตจะมการพลกแพลงทานอง การสรางทาง และวธปฏบตใหแปลก แหวกแนว โลดโผน เดดเดยว”

ไพศาล อนทวงศ (2546:43) กลาววา “สงทควรคานงเปนพเศษในการเดยว คอการเดยวหาใชเปนการเลนคนเดยวไม แตการเดยวเปนการดาเนนทานองเพลงพเศษของเครองดนตรเฉพาะแตละชนด” ทพสน วงศพศาล (2552:199) กลาววา

“เพลงเดยว หมายถง เพลงทใชสาหรบการบรรเลงเพออวดฝมอของนกดนตรอวดทางและวธการดาเนนทานอง โดยในแตละเครองดนตรจะมเพลงเดยวสาหรบเครองดนตรนนเสมอโดยนาเอา เพลงทคดเลอกเฉพาะทมทานองสามารถทาเปนปรบปรงทาเปนทาง สาหรบเดยว เพอใชอวดฝมอเชน เพลง กราวใน ซงเปนเพลงทใชบรรเลงประกอบการแสดง และประกอบพธกรรมนามาปรบปรงใหเปนเพลงสาหรบเดยวจงม 2 แบบ คอกราวในทางธรรมดาสาหรบบรรเลงทวไปและกราวในสาหรบเดยวซงเปนเพลงทตองอาศยฝมอทางการบรรเลงนอกจากนนกคดเลอกมาจากเพลงรบรองทวไปท มทานองพนๆธรรมดา อยางเพลงพญาโศก แขกมอญ สดสงวนมาปรบปรงใหเปนทางสาหรบเดยว”

มานต หลอพนจ (มปป. : 32) กลาววา

52

“มลกษณะการบรรเลงทเหมอนเพลงเถาแตในการบรรเลงเดยวนนจะไมบรรเลงทงวงเหมอนเพลงเถา เพลงเดยวจะบรรเลงเครองมอเดยวแลวแตวาจะบรรเลงเดยวเครองมออะไรในกรณพเศษ เชน เดยวระนาดเอก เพลงพญาโศก อาจเรยงเพลงกลบกน คอชนเดยว สองชน แลวจงสามชน”

สรปไดวา เพลงเดยว เปนเพลงทบรรเลงอวดฝมอของนกดนตรไทย โดยครดนตรสมย

โบราณไดแตงเพลงเดยวขนโดยยดทางฆองเพลงเถาของเพลงนนๆเปนหลก เพลงเดยวไมมการขบรองสงรองจะใชฉงกบกลองสองหนาเปนเครองประกอบจงหวะ

จากทกลาวมาเรองของเพลงนนสามารถสรปไดวา เพลงทนยมนามาบรรเลงในวงปพาทย

มอญนนมหลายลกษณะแตเพลงทนยมนามาบรรเลงมากทสดเหนจะเปนเพลงสาเนยงมอญหรอทเรยกวาเพลงมอญ สวนเพลงในลกษณะอนๆจะมบทบาทลดหลนกนลงมาแตถาจะพดถงเพลงเถา เพลงนนมลกษณะทเปนเอกลกษณของตวเอง คอ เพลงเถาเปนเพลงทมทานองหลกเพยงทานองเดยวในแตละเพลง แตผแตงนนไดนาทานองหลกมาแตงขยายใหเปนเพลงสามชน และตดทอนออกใหเปนเพลงชนเดยวดงนนเพลงเถาจงเปนเพลงทแสดงถงความสามารถของคตกวทไดสรางสรรคจตนาการประพนธโดยแฝงไวทงศาสตรและศลปอนเปนความงดงามทประดบอยในวงการดนตรไทยตลอดมา

6.หลกการจดวง

วงปพาทยมอญมลกษณะการจดวงอยไมกลกษณะ โดยไดมการกาหนดขนาดวงทเปนมาตรฐาน ทผวจยพอสบคนขอมลไดม ดงน

คณหญงชน ศลปะบรรเลง , ลขต จนดาวฒน ( 2521: 98) กลาววา “การประสมวงปพาทยมอญม ๓ แบบ คอ

ปพาทยมอญเครองหา ประกอบดวย

ฆองวงใหญ(ฆองมอญ) เปงมางคอก ระนาดเอก ตะโพนมอญ (ใหญกวาตะโพนไทย) ปมอญ

53

ปพาทยมอญเครองค ประกอบดวย

ฆองวงใหญ(ฆองมอญ) ฆองวงเลก(ฆองมอญ) ระนาดเอก ระนาดทม ปมอญ เปงมางคอก ตะโพนมอญ โหมงมอญ ฉง ฉาบเลก

ปพาทยมอญเครองใหญ มเครองดนตรดงน ฆองวงใหญ(ฆองมอญ) ฆองวงเลก(ฆองมอญ) (บางครงม ๘ วง โดยเพมฆองกลางขนดวย) ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลก ปมอญ ตะโพนมอญ เปงมางคอก โหมงมอญ(ม ๓ ใบ) ฉง ฉาบเลก ฉาบใหญ รวมการบรรเลงทงสน ๑๓ คน (บางครง ๑๔ คน)”

รศ .ดร .เฉลมศกด พกลศร ( 2530:66-67) กลาวว า “เครองดนตรจะมากหรอจะนอย

ยอมขนอยกบขนาดของวงเปนสงสาคญ

วงปพาทยมอญเครองหา ประกอบดวย ฆองมอญวงใหญ 1 วง ระนาดเอก 1 ราง ปมอญ 1 เลา เปงมางคอก 1 ชดหรอคอก ตะโพนมอญ 1 ใบ โหมง 1 ใบ ฉง 1 ค

54

ฉง ระนาดเอก ปมอญ ตะโพนมอญ

โหมง ฆองมอญวงใหญ เปงมางคอก

ภาพท 14 การจดวงปพาทยมอญเครองหา วงปพาทยมอญเครองค ประกอบดวย ฆองมอญวงใหญ 1 วง ฆองมอญวงเลก 1 วง ระนาดเอกเหลก 1 ราง ระนาดทมเหลก 1 ราง ระนาดเอก 1 ราง ระนาดทม 1 ราง ปมอญ 1 เลา ตะโพนมอญ 1 ใบ เปงมางคอก 1 ชดหรอคอก โหมงมอญ 1 ชด ฉง 1 ค ฉาบ 1 ค กรบ 1 ค”

ฉง ฉาบ กรบ

ระนาดเอกเหลก ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดทมเหลก ตะโพนมอญ

โหมง ฆองวงใหญ ปมอญ ฆองวงเลก เปงมางคอก

ภาพท 15 การจดวงปพาทยมอญเครองค

55

เรณ โกสนานนท และ คณะ (2530: 7) กลาววา “วงปพาทยมอญจดคลายกบวงปพาทยไทย แตมสวนแตกตางกนไปบางคอ

แถวหนา (จากขวาไปซายของผบรรเลง) ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก แถวกลาง(จากขวาไปซายของผบรรเลง) ระนาดเอก ป ระนาดทม (ถาเปนปพาทยมอญ

เครองใหญ จะเพมระนาดเอก เหลกไวทางขวาและระนาดทมเหลกไวทางซาย) แถวหลง(จากขวาไปซายของผบรรเลง) ตะโพนมอญ ฉง ฉาบกรอ โหมง กรบ ฉาบ

ใหญ เปงมางคอก (พวกเครองกากบจงหวะสามารถจดวางในทเหมาะสมและเพอความสวยงามของวง)”

ตะโพนมอญ ฉง ฉาบกรอ โหมง กรบ ฉาบใหญ เปงมางคอก

ระนาดเอก ป ระนาดทม

ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก

ภาพท16 การจดวงปพาทยมอญ

รศ.ดร.เฉลมศกด พกลศร (2542: 78) กลาววา “เครองดนตรทสงกดในวงปพาทยมอญขนาดตางๆ มดงน”

วงปพาทยมอญเครองหา วงปพาทยมอญเครองค วงปพาทยมอญเครองใหญ

ฆองมอญวงใหญ - - - ระนาดเอก

ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก - - ระนาดเอก

ฆองมอญวงใหญ ฆองมอญวงเลก ระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลก ระนาดเอก

56

- ปมอญ เปงมางคอก ตะโพนมอญ - ฉง

ระนาดทม ปมอญ เปงมางคอก ตะโพนมอญ โหมงราว ฉง

ระนาดทม ปมอญ เปงมางคอก ตะโพนมอญ โหมงราว ฉง

ตารางท 1 ตารางเครองดนตรในขนาดของวงขนาดตาง ๆ บญสบ บญเกด (2538: 60) กลาววา

“วงดนตรไทยไดมการผสมวงจนเปนระเบยบแบบแผน และยดถอปฏบตมาตงแตโบราณจนถงปจจบน วงปพาทยมอญ เครองดนตรคลายกบวงปพาทยไทย ผดแตรปลกษณะ และขนาดเทานน เชน ปมอญ ฆองวงมอญ ตะโพนมอญ นอกจากนทเปนของชาวรามญและไมเหมอนของไทยกมเปงมางคอก อยางไรกตามเมอวงปพาทยมอญเปนทนยมของนกดนตรไทย วงปพาทยมอญ จงไดรบอทธพลการประสมวงตามวงปพาทยไทยไปดวย โอกาสทใชบรรเลงหากเปนงานหรอพธของชาวรามญ จะใชบรรเลงทกโอกาสทงงานมงคลและงานอวมงคล สวนไทยเมอรบวงปพาทยมอญมากลบนยมบรรเลงในงานศพโดยเฉพาะ นอกเหนอจากงานศพ จะใชบรรเลงประกอบละครพนทางซงมเรองราวเกยวของกบมอญบาง เชน เรอง ราชาธราช เปนตน”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา การจดวงปพาทยมอญนนมลกษณะทแบบแผนอย 3

ลกษณะ คอวงปพาทยมอญเครองหา วงปพาทยมอญเครองค วงปพาทยมอญเครองใหญ เปนตน แตวงปพาทยมอญในปจจบนไดมการพฒนาขนมาคอ มการเพมฆองวงมอญขนใหมากกวาเดม กลาวคอในปจจบนงานศพงานใดมปพาทยมอญและมการเพมฆองวงมอญขนใหมากกวาเดมนนคนทมารวมในงานจะถอวางานนนมฐานะด แตในความเปนจรงแลวการเพมฆองวงมอญขนมามากๆนนไมไดมผลตอการบรรเลงของวงปพาทยมอญ

57

7. การสมภาษณ

การสมภาษณ นกวชาการหลายทานไดกลาวไว ดงน ดร.วระวฒน ปนนตามย (2544: 1-4) กลาววา

“การสมภาษณ ( Interview) คอ การพบปะพดคยกนของคนสองฝายทมสถานภาพตางกนอยางมวตถประสงค เพอแลกเปลยนขอมลระหวางกน โดยทฝายหนงทาหนาทเปนผสมภาษณ (Interviewer) ซงอาจเปนผสมภาษณเดยวหรออยในรปคณะกรรมการกได และทาหนาทหลกคอ สอบถามเพอใหไดขอมลทตองการจากอกฝายหนงในฐานะเปนผรบการสมภาษณ ( Interviewee) หรอในฐานะของผสมคร (applicant) อนจะนาไปสการประเมนความสอดคลองความเหมาะสมของผสมครกบตาแหนงงานและองคการ”

ธรารกษ โพธสวรรณ (2546: 4-7) กลาววา

“ปญหาในการสมภาษณโดยเฉพาะอยางยงปญหาของผทเรมเปนผ สมภาษณนน มปญหาหลายประการ นบตงแตปญหาพนฐานไปจนถงปญหาทซบซอนโดยทผสมภาษณเองคาดไมถง ในทนขอเรยงลาดบจากปญหาพนฐานไปยงปญหาซบซอน ดงน

1. การขาดความมนใจในตนเอง ผสมภาษณทมประสบการณในการ

สมภาษณนอย มกจะประสบปญหานแทบทกคน เมอผสมภาษณไดรบการมอบหมายงาน ความรสกประการแรกทเกดขนกคอ พวกเขามกคดวาผใหสมภาษณนนเปนผอยในระดบสง มความเชยวชาญ ชานาญ ในเรองราวตางๆ เปนอยางด ตวผสมภาษณจงเกดความรสกตนเตน ประหมา ขาดความมนใจตวเอง

2. ไมทราบวาควรตงคาถามอยางไร ปญหาอกประการหนงของผ สมภาษณมอใหมคอการเตรยมคาถาม ทาอยางไรจงจะตงคามใหตรงกบโจทยทไดรบมา เพอทจะไดคาตอบทตองการ และคาถามทสมภาษณไปนนเมอถามไปเพยง

58

คาถามเดยวผใหสมภาษณอาจมคาตอบทครอบคลมไปยงคามตอไปทเตรยมมา จงทาใหผสมภาษณไมทราบวาควรถามคาถามอะไรตอไปอก

3. การขาดความชานาญในการจดขอมลทไดจากการสมภาษณ โดยปกตแลวการสมภาษณจะบนทกเสยงหรอบนทกทงภาพทงเสยงกได แตบางครงเกดเหตสดวสยไมสามารถบนทกเสยงหรอภาพได ดงนนการสรปจงมความสาคญอยางมาก ตองจดประเดนสาคญตองสามารถบนทกเหตการณคาพดทมสสน ขอเทจจรงเพอสนบสนนประเดนสาคญ อกทงผสมภาษณตองตงใจฟง และคดถงคาถามตอไปอกดวย

4. ปญหาจากผใหสมภาษณทพดนอย สงวนทาทและเงยบขรม โดยทวไปแลวการสมภาษณ ผใหสมภาษณทพดเกงนาจะทาใหผสมภาษณสบายใจและคดวาไดเนอหามากกวาผใหสมภาษณทพดนอยเงยบขรม อาจเปนคนไมชอบพด หรอถามคาตอบคา ไมมการอธบายขยายความ ผสมภาษณจงเกดความรสกอดอดโดยเฉพาะอยางยงกบผทมประสบการณในการสมภาษณไมมากนก

5. ปญหาจากผใหสมภาษณทพดไมหยด กอใหเกดปญหาแกผสมภาษณมากพอสมควร นนคอ หากถามคาถามเพยงคาถามเดยว แตผใหสมภาษณจะใชเวลาในการตอบคาถามนนอยางยาวนาน และคาตอบนนอาจตรงประเดนหรอไมตรงประเดนกได ดงนนผสมภาษณอาจหาโอกาสในชวงการหยดหายใจของผใหสมภาษณในการแทรกคาถามตอไปได

6. การขาดความสนใจในสงแวดลอม ผสมภาษณ ทขาดความกระตอรอรน และขาดความสนใจในเรองราวรอบตวไมวาจะเปนเรองของมนษย สงคม โลก การขาดความกระตอรอรนและความอยากรอยากเหน จตใจไมจดจออยกบงาน ขาดความคดสรางสรรคในงานทจะทา จะสงผลใหงานทไดรบมอบหมายใหไปสมภาษณไมมจดเดน ขาดความนาสนใจ เพราะตงคาถามไปแกนๆ รามกบถกบงคบใหทา

7. การขาดการเตรยมการในการสมภาษณ การเตรยมการในการสมภาษณไมไดหมายถงการเตรยมการตงคาถามในการสมภาษณเพยงอยางเดยว แตการเตรยมการนหมายรวมถงการศกษาคนควาหาขอมลของผใหสมภาษณ ทงดานขอมลสวนตว ประวตการทางาน รวมทงขอมลของเรองทจะสมภาษณอยางละเอยด

59

8. การไมสนใจฟงของผสมภาษณ ปญหาสาคญอยางหนงททาใหงานลมเหลว คอความขเกยจไมสนใจฟงคาตอบ ไมคดตามคาตอบทไดรบกอใหเกดความลมเหลวในการไตถามสาระสาคญ ซงสอดคลองกบคาตอบทไดรบ ดงนนผ สมภาษณจะตองระลกเสมอวาเราเปนผฟงจงตองเกบขอมลทกอยางและคดตาม เพอเตรยมคาถามซงตองทาตลอดเวลาในการสมภาษณ” ผศ.นเรศ สรสทธ ( 2547: 14-16) กลาววา “กลยทธในการสมภาษณ ในการการเตรยมตว

(Preparation Strategy) การเตรยมตวกอนสมภาษณควรหาขอมลทสาคญดงตอไปน

1. หาขอมลเกยวกบผใหสมภาษณ 2. หาขอมลเกยวกบบรษทหรอองคกรทจะเขาไปสมภาษณ 3. พยายามตงคาถามทคดวาผใหสมภาษณเขาใจในประเดนนนๆ 4. เรยบเรยงคาถามใหดดและเนอหาครบถวน เชน ประวตสวนตว สถานทเกด วน

เดอนปเกด การศกษา ประสบการณ เปาหมายในอนาคต และเวลาแนะนาตวเองกอนสมภาษณ ใหเปนธรรมชาตทสด

5. ตรวจสอบเวลา และสถานทในการขอสมภาษณใหด คานวณเวลาเดนทาง ควรไปถงกอนเวลาอยางนอย 10 นาท”

สธาทพย โมราลาย (2554: 283-284) กลาววา

“การสมภาษณ เปนทง ศาสตร และ ศลป อยางหนง กลาวคอ เปนศาสตรทเรยนรได และเปนศลปทตองอาศยวรรณศลปในการเขยน เพอมงใหสาระความรจากการสมภาษณ สอดคลองกบวตถประสงคในการเขยน ชวนตดตามและนาอาน ขอมลจากการสมภาษณมบทบาทสาคญในงานเขยนแทบทกประเภท ทงงานเขยนประเภท “เรองจรง” (สารคด) และ “เรองแตง” (บนเทงคด) ในกระบวนการเขยนทกประเภท นอกจากการแสดงหาขอมลจากกเอกสารและการลงพนท เพอสมผสแหลงขอมลโดยตรงแลว การสมภาษณ จดเปนวธการแสดงหาขอมลทสาคญอยางหนง แมขอมลจากการสมภาษณจะจดเปนขอมลประเภท “เรองจรง ” ซงมกจะพบเหนกนทวไปในงานเขยนตางๆ เชน ขาว บทความ สารคด เปนตน แตนกเขยนทม

60

ประสบการณกสามารถนาขอมลดงกลาวไปเปน “วตถดบ” สาหรบการเขยน แลวยอยเปนงานเขยนประเภทอนๆ ไดตามวตถประสงค” เมตตา ววฒนานกล (2556: 274-275) กลาววา “ในบรรดาวธการตางๆ ทใชในการวจยนน

การสมภาษณนบเปนวธทมผใชมากทสดวธหนง โดยผวจยอาจเปนนกวจย นกวชาการ นกการตลาด ทปรกษาดานการสอสาร ฯลฯ

ในการวจยมการใชการสมภาษณเพอจดมงหมายและในรปแบบตางๆ กนแบงตามเปาหมาย 1. การสมภาษณเพอการวจยเชงสารวจ (Survey interview) ในลกษณะเปนการสารวจขอมล

พนฐานและภาพกวางๆ ของสงทตองการศกษา ( exploratory) โดยมกใชรวมกบแบบสอบถาม เนองจากเปนการเกบขอมลจากคนจานวนมาก จงตองการโครงสรางทมมาตรฐานและเปนระบบ การสมภาษณเพอจดมงหมายนมขนเพอเสรมหรอใชแทนการใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตนเอง (self-administered questionnaire)

2. เพอการวจยเชงประวตศาสตร ( Oral-history interview) ในการวจยและศกษา เกยวกบ

ประวตศาสตร ซงเปนเรองทผานมาในอดต รวมจนถงววฒนาการในปจจบนนน นอกเหนอจากการศกษาจากเอกสารแลวการสมภาษณอาจถกนามาใชเพอ

ก. ตรวจสอบ (double-check) ข. เสรม (complement) ค. เปนแหลงอางองเดยว (sole reference)

3. เพอการวจยเชงชาตพนธวรรณา ( Ethnographic interview) ซงเปนการศกษาในเชงมานษยวทยาและ สงคมวทยา ทงนในการสมภาษณมกประกอบกบการเขาไปสงเกตหรอการมสวนรวมในกจกรรมทศกษารวมกบกลมตวอยาง จงถอเปนการศกษาสงทผวจยรบรไดในเชงประจกษควบไปกบการศกษาทางจตวทยา”

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา เบองหลงการทางานสมภาษณ อาจมรายละเอยดท

นาสนใจกวาเบองหนา การสมภาษณ เปนกระบวนการสาคญอยางหนง สาหรบการแสวงหาขอมล เพอการเขยนทกประเภท ผเขยนเทานนทจะรวางานเขยนแตละเรองมขอมลจาก การสมภาษณ มาก

61

นอยเพยงใด ทงโดยเจตนาหรอไมเจตนาสมภาษณ เพอเปนวตถประสงคหลก เพราะในทสด สงทไดสมภาษณหรอพดคยผานหไวในอดตหรอปจจบน อาจถกนามาจดสรรเพอการเขยนอยางสมดลในผลงานเขยนประเภทตางๆ เมอมความจาเปน และตองเตรยม แนวคาถาม ไวลวงหนา และคาถามทดจะเกดขนไมได หากไมทาการบานมาใหดเสยกอน ดวยการศกษาผใหสมภาษณ หรอแหลงขาว ทงภมหลง วถชวต ความคด การศกษา และการงาน ทสอดคลองกบประเดนทตองการทราบ ดงนน คาถามและคาตอบ ในการทางานสมภาษณ จงสมพนธ และสาคญ กนอยางยง

8.งานวจยทเกยวของ การศกษางานวจยเรอง ปพาทยมอญงานศพ กรณศกษา วงดรยเสนาะศลป ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของของนกวชาการตางๆ ซงพอสรปรายละเอยดไดดงน

ณรงคฤทธ คงปน (2539: 196) ไดทาการวจยเรอง

“การศกษาวฒนธรรมดนตรปพาทยมอญ จากการวจยพบวา ประวตความเปนมาของวงปพาทยมอญนน ถงแมวาจะไมปรากฏหลกฐานทางลายลกษณอกษรหรอหลกฐานโบราณคดทจะเปนเครองพสจนไดแนชดวา สงทเปนเครองดนตรหรอบทเพลงตางๆ ของชนชาตมอญทสบตอกนมาและไดปรากฏออกมาในรปแบบของปพาทยมอญนน ไดเขามาสประเทศไทยตงแตสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน (ในครงทชวามอญอพยพเขามา) ทงนเนองจากปรากฏเพลง “ไทยสาเนยงมอญ”ตงแตสมยอยธยาแลวแสดงวาโบราณาจารยดานดนตรไทยคงไดรบแรงบนดาลใจจากเพลงมอญหรอปพาทยมอญในสมยนน ดวยเหตนยอมเปนเครองแสดงใหเหนวาในสมยนน ปพาทยมอญคงเขามาปรากฏในเมองไทยแลว แตมอยประจาตาบลตางๆ ทเปนทอยอาศยของชาวมอญ ยงไมเปนทแพรหลายเหมอนสมยตอมาชชาต พณพาทย ( 2546: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองศกษาวฒนธรรมปพาทยมอญอาเภอเมองปทมธาน จากการวจยพบวา วฒนธรรมการนาวงปพาทยมอญไปบรรเลงไดมการเปลยนแปลงไปจากการเอกสารทงจากการสมภาษณสามารถสรปไดดงนไมมการนาวงปพาทยมอญไปบรรเลงในงานมงคล เพราะปจจบนยงไมเปนทนยมและถอวาไมเปน ศรมงคลกบงานและเจาภาพ เหตผลเนองจาก บรรพบรษชาวมอญทยดถอแบบขนบธรรมเนยมประเพณอยางเครงครด

62

นน มอยจานวนนอยนบวนมแตหายไป ทายทสดมแตคนมอญรนใหมทไดรบอทธพลทางดานวฒนธรรมจากสงคมใหม ทาใหวฒนธรรมทนาวงปพาทยมอญไปบรรเลงในงานมงคลเสอมไป” วฒชย วยวฒ (2540: 23) ไดทาการวจยเรอง

“ปพาทยมอญ จากการวจยพบวา ในปจจบนมการนาเอาเพลงไทย เพลงมอญ ดนตรไทย ดนตรมอญ ผสมผสานกลมกลนและมววฒนาการเปลยนแปลงเพอใหเกดความสนกสนานตามสภาพสงคม ตามความนยมของเจาภาพ ทาใหรปแบบของวงปพาทยมอญในงานตางๆ เรมเรอนหายไปคงเหลอใหไดชมกนเฉพาะในสวนของงานศพเทานน” วราภรณ นยมศาสตร (2541: 15) ไดทาการวจยเรอง “

ปพาทยมอญ จากการวจยพบวา การบรรเลงปพาทยมอญในอดตจะมขนตอน ระยะเวลามากเนองจากชวตความเปนอยของคนในอดตไมตองรบรอน ทาใหการบรรเลงปพาทยในงานศพเปนไปตามชวตความเปนอยดวย แตการถอเอาความสะดวกเปนหลกทาใหขนตอนบรรเลงปพาทยในงานศพนอยลดลงดวย และบางทการจางวงปพาทยมอญมาบรรเลงในงานศพจะลดจานวนวนลงตามแตเจาภาพ บางงานจะหาปพาทยมอญมาบรรเลงเฉพาะวนเผาเทานน” รงสรรค บวทอง (2547: 100) ไดทาการวจยเรอง

“วฒนธรรมการสบทอดวงปพาทยมอญในอาเภอเมองสพรรณบร จากการวจยพบวา วงปพาทยมอญใบอาเภอเมองสพรรณบร มการนาหางนกยง มไฟกระพรบมาประดบประดาตามเครองดนตร และยงมการนาเวทมาตงเครองดนตร นอกจากนการปฏบตตวรวมถงการแตงกายของนกดนตรในการปฏบตงานยงคงรกษาความเปนระเบยบเรยบรอย ซงสงตางๆ เหลานเปนการปรงแตงเพอใหเกดความสวยงาม และใหสมเกยรตกบทางเจาภาพทมาวาจาง ปจจบนสงตางๆ ทนามาปรงแตงเหลานกลายเปนสวนประกอบอยางหนงของวงปพาทยมอญในอาเภอ

63

เมองสพรรณบรและจงหวดอนๆ สงผลใหปพาทยมอญกลายเปนมหรสพอยางหนงทใชในงานศพและสามารถดงดดผมาในงานใหสนใจดและฟงดนตร กอใหเกดคณคาทางศลปวฒนธรรมไดเปนอยางด” จรวฒน สวะตรศรศลป และ คณะ (2547: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง “ปพาทยมอญสกล

ดนตรเสนาะ และ สกลดนตรเจรญ จากการวจยพบวา เปนสกลดนตรทมชอเสยงเกาแกในจงหวดปทมธาน ทมลกษณะเปนครอบครว ทาใหงายตอการฝกซอมและการบรรเลง และมผสบทอดการบรรเลงตอมาอกหลายรน”

วรยทธ ขามณ (2551:34) ไดทาการวจยเรอง

“ปพาทยมอญสกลดนตรเจรญ จากการวจยพบวา สกลดนตรเจรญเปนสกลทมบทบาทสาคญกบปพาทยมอญของจงปทมธานเปนอยางมาก ถอไดวาเปนตนกาเนดของปพาทยมอญ โดยเฉพาะครสม ดนตรเจรญ ถอเปนตนตระกลและเปนทมาของวงดนตรเจรญ ทชาวมอญอพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภารในแผนดนไทยจนสบเชอสายสกลดนตรเจรญจนถงทกวนน สวนการตงชอวงนนเปนการตงชอโดยการนาเอานามสกลมาตงเปนชอวง เนองจากวงปพาทยมอญในสมยนนยงไมมการตงชอวง สวนมากจะเรยกตามชอเจาของวง”

จากการศกษางานวจยทเกยวของ กบงานวจยวงปพาทยมอญงานศพ กรณศกษา วงดรย

เสนาะศลป พอสรปไดวา ทางวฒนธรรม คอ การทกลมคนทมวฒนธรรมตางกนมาอยรวมกนหรอตดตอใกลชดกน จนฝายหนงหรอทงสองฝายรบเอาวฒนธรรมทไมใชของตนเองมาปฏบตทาใหเกดการเปลยนแปลงแบบแผนวฒนธรรมเดมเปนวฒนธรรมใหมเชนเดยวกบวงปพาทยมอญ ทรบอทธพลมาจากชาวมอญ และไดมการพฒนามาจนถงปจจบน เพอสบทอดใหคงอยตอไปถงเยาวชนรนหลง

64

บทท 3 วธการด าเนนการวจย

การศกษาคนควา ปพาทยมอญงานศพ กรณศกษาวงดรยเสนาะศลป ผวจยไดเรมเกบขอมล

เอกสาร ตารา การสมภาษณโดยตรง งานวจยทเกยวของและเกบขอมลภาคสนาม เพอรวบรวมขอมลภาคสนาม รวบรวมจากแหลงขอมลจรง จากนนจงนาขอมลมาทไดรบมาทงหมดมาเรยบเรยงเปนรายงาน การวจยในรปแบบของการบรรยายเชงพรรณนาวเคราะห ผวจยไดกาหนดแนวทางและขนตอนดาเนนการดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. การคนควารวบรวมขอมล 3. เครองมอทใชในการวจย 4. วธการเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมล

1. ประชากรกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ วงปพาทยมอญ

กลมตวอยางในการวจยครงน คอ วงปพาทยมอญงานศพ คณะดรยเสนาะศลป โดยการใช

วธแบบเฉพาะเจาะจง เนองจาก วงปพาทยมอญงานศพ คณะดรยเสนาะศลป เปนวงปพาทยมอญทมชอเสยงของจงหวดปทมธาน และมเครองดนตรเครองมขทเปนจดเดนของวง ดรยเสนาะศลป

2. การคนควารวบรวมขอมล

2.1 เอกสารและตาราตางๆ 2.1.1 หนงสอทเกยวของกบปพาทยมอญ 2.1.2 หนงสอทเกยวกบเครองดนตรไทย 2.1.3 หนงสอเกยวกบประเภทของเพลงไทยในลกษณะตาง ๆ

65

2.1.4 หนงสอเกยวกบวธการศกษาประวต

2.2 งานวจยทเกยวของ

2.2.1 ปราน วงษเทศ (2530) ไดทาการวจยเรอง ความหมายของการละเลน และพธกรรมในสงคมไทย 2.2.2ณรงคฤทธ คงปน (2539) ไดทาการวจยเรอง การศกษาวฒนธรรมดนตรของปพาทยมอญ 2.2.3วฒชย วยวฒ (2540) ไดทาการวจยเรอง ปพาทยมอญ

2.2.4 วราพร นยมศาสตร (2541) ไดทาการวจยเรอง ปพาทยมอญ 2.2.5 ปราโมทย ดานประดษฐ (2543) ไดทาการวจยเรอง ลกษณะเฉพาะของเพลงประจา

ในวงปพาทยมอญโดยศกษาความหมาย ความสาคญและความเปนมาของเพลงประจา วเคราะหลกษณะเฉพาะของเพลงประจาในวงปพาทยมอญ

2.2.6 สมเกยรต หอมยก (2546) ไดทาการวจยทางมานษยดรยางควทยาเรอง วงดนตรเจรญ: วงปพาทยมอญของจงหวดปทมธาน

2.2.7 ชชาต พณพาทย (2546) ไดทาการวจยทางมานษยดรยางควทยา เรอง ศกษาวฒนธรรมปพาทยมอญ อาเภอเมอง ปทมธาน โดยมวตถประสงคเพอศกษาประวตและพฒนาการของตระกลปพาทยมอญ อาเภอเมอง ปทมธาน และศกษาวฒนธรรมทปรากฏในปพาทยมอญ 2.2.8อภสทธ วลยพฤกษ (2553) ไดทาการวจยเรอง ศกษาประวตวงปพาทยมอญคณะ ก.วรยะศลป

2.2.9สรดษ ภาคสชล(2550) ไดทาการวจยเรองปพาทยมอญตระกลดนตรเสนาะ อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน

2.2.10ศรเวยง ไตชละสนทร (2552) ไดทาการวจยเรองปพาทยมอญ:กรณศกษาอาเภอบางซาย จงหวะพระนครศรอยธยา 2.3 การเกบขอมลภาคสนาม

ในการศกษาวจยครงน มประชากรและวธการเกบขอมลภาคสนาม ดงน

- ตดตอขอเกบขอมลกบ ครเสนาะ ดานล

66

- นดวนขอเกบขอมลกบ ครเสนาะ ดานล

- ทาการสมภาษณ ครเสนาะ ดานล

- รวบรวมและวเคราะหขอมล

3. เครองมอทใชในการวจย

3.1 แบบสมภาษณ

3.1.1 ศกษาวธการสรางแบบสมภาษณโดยแบงหวขอดงน

- ประวตสวนตวของครเสนาะ ดานล - ประวตการศกษาสามญ - ประวตการศกษาดานดนตรไทย

- ประวตการทางาน - ประวตวงปพาทยมอญ วงดรยเสนาะศลป

- ประวต สมาชกในวง

4. วธเกบรวบรวมขอมล ในการดาเนนการวจยครงนไดดาเนนการเกบขอมลดงน

4.1 สารวจหาวงดนตรทตองการจะศกษาประวต คอ วงปพาทยมอญงานศพ คณะดรยเสนาะศลป 4.2 หาขอมลเบองตนเกยวกบวงปพาทยมอญงานศพ

4.3 ตดตอขออนญาต ครเสนาะ ดานล เพอทจะขอศกษาประวตวงปพาทยมอญงานศพ คณะดรยเสนาะศลป 4.4 นดวนและเวลาเพอขอสมภาษณ 4.5 ทาการเกบขอมล บนทกเสยง ถายรปและจดบนทก 4.6 ทาการวเคราะหขอมล

67

5.การวเคราะหขอมล

ในการศกษาประวตวงปพาทยมอญงานศพ คณะดรยเสนาะศลป ใชการวเคราะหเชง

พรรณนา ดงน

5.1 ประวต 5.1.1ประวตสวนตวของครเสนาะ ดานล

5.1.2 ประวตการศกษาสามญ

5.1.3 ประวตการศกษาดานดนตรไทย

5.1.4 ประวตการทางาน 5.2 ประวตวงปพาทยมอญ วงดรยเสนาะศลป

5.2.1 ทมาของเครองดนตร

5.2.2 ประวต สมาชกในวง

5.2.3 อตราจางของวงแตละขนาด

68

บทท4 ผลการวจย

การศกษาขอมล เรองวงปพาทยมอญ คณะ ดรยะเสนาะศลป เปนการศกษาเกยวกบประวต

วงปพาทยมอญทเกาแกและมชอเสยง เพอศกษาประวตความเปนมา เครองดนตร และบทเพลง โดยผศกษาไดแบงประเดนการศกษาดงน

1. เพอศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน 2.1 ความเปนมาของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป 2.1.1. เหตผลทกอตงวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป 2.1.2. การสบทอดวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป 2.2 ประวตเครองดนตรของ คณะดรยเสนาะศลป 3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ดานล 3.1 ประวตของครเสนาะ ดานล 3.2 ประวตการศกษา 3.2.1. ประวตการศกษาสามญ ของครเสนาะ ดานล 3.2.2. ประวตการศกษาทางดนตร ของครเสนาะ ดานล 3.3 ประวตการทางาน ของครเสนาะ ดานล 3.4 ประวตผลงานดานดนตรไทย ของครเสนาะ ดานล 4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 4.1 บทบาทตอภาพลกษณชาวมอญ 4.2 บทบาทดานตนกาเนนและวถสบทอดของวงปพาทยมอญ 4.3 บทบาทตอวฒนธรรมจงหวดปทมธาน 4.4 บทบาทดานการบรรเลงประกอบพธกรรม 4.4.1 บทเพลงประกอบพธกรรม 4.5 บทบาทตอการเสรมกาลงใหแกดนตรไทย

69

4.6 บทบาทตอการสรางเสรมดนตรไทยใหเดนชด 4.7 บทบาทตอพธศพไทย 5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน 5.1 สถานภาพโดยทวไปของปพาทยมอญในจงหวดปทมธาน 5.2 วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป 5.3 อตราการจาง

1. เพอศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน “มอญ” เปนกลมชาตพนธกลมหนงทอาศยอยในประเทศไทยนบตงแตอดตจนถงปจจบนและไดทาประโยชนใหแกประเทศไทยในดานตางๆ อกทงยงสามารถปรบตวใหเขากบ สภาพแวดลอมและสงคมไทยเปนอยางด แตในขณะเดยวกนกยงคงพยายามบารงรกษาไวซงเชอชาตและขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของตนไวดวย จงทาใหมผทสนใจศกษาคนควาประวตศาสตรและประวตความเปนมาของชนชาตมอญกนมากขน เชน อตลกษณของวฒนธรรมมอญปทมธาน

จงหวดปทมธานนบวาเปนจงหวดหนงทมชาวมอญอาศยอยหนาแนน ตามพงศาวดารนนเปนททราบกนดวาชาวมอญทอพยพเขามานน ไดรบการโปรดเกลาฯ ใหครอบครวมอญเหลานน มาตงบานเรอนอยบรเวณพนทจงหวดปทมธานตงแตสมยกรงศรอยธยาแลว ทงนกเพราะจงหวดปทมธานและจงหวดพระนครศรอยธยามพนทใกลชดตดกน ซงเปนเรองธรรมดาของมนษยเมอไปอย ณ แหงใด กมกจะยดถอวฒนธรรมประจาชาตของตนเปนหลกสาคญในการปฏบตตน ณ ทนนๆ ดวย ชาตมอญกเชนเดยวกน เมอมาตงครอบครวอาศยอยเปนหลกแหลงแลว มกจะสบทอดและปฏบตวฒนธรรมประจาชาตของตนไวเปนอยางด เชน ประเพณตรษสงกรานต ปลอยปลา เลนสะบา ตลอดทงพธกรรมตางๆ ตามลทธประเพณของตน ถงแมวาบางสงบางอยางจะไดมการปรบปรงใหมววฒนาการไปตามกาลเวลาและสงแวดลอมกตาม แตสวนใหญสงทเปนหวใจหลกยงคงปรากฏใหเหนอยอยางเดนชด ชาวมอญทมาอาศยตงครอบครวอยทจงหวดปทมธานนน มศลปวฒนธรรมอยางหนงซงเปนเอกลกษณของตนและมตานานเลาขานสบตอกนมาเปนระยะเวลานานพอสมควรนนกคอ ปพาทยมอญ

70

“ปพาทยมอญ” เดมมอยในประเทศมอญในสมยทมอญเรองอานาจ ตอมาภายหลงมอญไดทาสงครามกบพมาหลายครงและครงสดทายมอญสพมาไมได จงตองอพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภารในประเทศไทย พระมหากษตรยของไทยไดพระราชทานพระบรมราชานเคราะหใหตงบานเรอนทอยอาศยอยกนอยางผาสกเปนหลกแหลงสบสายสกล และสบทอดมรดกทางวฒนธรรมมอญมาจนถงทกวนน ถงแมวาการอพยพของชาวมอญทเขามาพงพระบรมโพธสมภารตงแตสมยกรงศรอยธยานน จะไมปรากฏหลกฐานเกยวของกบดนตรมอญกตาม แตหลกฐานทเกยวกบเรองเดยวกนนเรมปรากฏครงแรกในสมยของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชแหงกรงธนบร ซงปรากฏหลกฐานทแสดงใหเหนถงบทบาทของดนตรมอญทมตอสงคมไทย ในครงนนพระเจากรงธนบรไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให “พณพาทยรามญ” รวมกบดนตรประเภทอนๆ เชน พณพาทยไทย มโหรไทย มโหรแขก ฝรง จน ญวน เขมร สลบกนบรรเลงในพระราชพธทสาคญ คอ พธการเสดจขนไปรบพระแกวมรกต และสมโภชพระแกวมรกต ในปพทธศกราช 2322 สวนปพาทยมอญทใชประโคมในงานพระบรมศพ เรมปรากฏหลกฐานชดเจนในรชกาลท 3 คอ ในงานพธถวายพระเพลงพระบรมศพสมเดจพระอมรนทรามาตย พระบรมราชนในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกเจา ทรงสวรรคตในป พ.ศ. 2369 และมพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพในป พ.ศ. 2371 ซงปรากฏหลกฐานสาคญแสดงใหเหนวาทรงไดจดใหมวงปพาทยมอญบรรเลงประโคมในพระราชพธดงกลาวดวย คอ หนงสอสาสนสมเดจ ฉบบลงวนท 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2483 ซงเปนฉบบทสมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ ทลสมเดจพระเจาบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ เรองทาไมเจานายไทยชอบใชปพาทยมอญในงานศพ สรปไดวาปพาทยมอญมบทบาทตอสงคมและราชสานกไทยทงในโอกาสทเปนงานมงคลและอวมงคล ยงมคาบอกเลาเกยวกบการแพรขยายเขามายงประเทศไทยของปพาทยมอญ โดยการแบกหามเครองดนตรของชาวมอญเมอครงอพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภาร มเรองราวบอกเลาทเลาสบตอกนมาหลายชวอายคนในสายสกลดนตรเจรญ และดนตรเสนาะระบไววา

ครสม ดนตรเจรญ เปนผแบกฆองมอญเฉพาะสวน “หนาพระ” และ “หางแมงปอง” จากมอญอพยพเขามายงประเทศไทยและไดสรางสวนกลางของรานฆองขนในประเทศไทย ครสมผน

71

เปนผสนทสนมกบครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และไดมการแลกเปลยนเพลงมอญกบเพลงไทย ซงกนและกนเปนจานวนมาก 2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

2.1 ความเปนมาของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

2.1.1 เหตผลทกอตงวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

ความเปนมาของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลปนน จากการสมภาษณครเสนาะ ดานล ( เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 ) ไดกลาววา

“ อนน ตอนเดกๆ กคณพอเชาเครอง ครเลศวง ดนตร ทาวงอย เอาเครองเขา และกระยะหลงตอมากจบ ป.4 มาอยบานครเฉลม บวทง หลงจากร าเรยนมาเสรจแลวมาตงวงดวยตวเอง กทา มเครองมอญมง เลนทวดดอนเมอง งานเยอะมากตอนนน ตงเนอตงตวไดทวดดอนเมอง เปนงานของพวกทหารอากาศเนยแหละ เสยชวตกนบอย ตายบอย กตงวงไดทนน จนเปนวงใหญ แลวกสงเครองคนใหเจาของเขาไป แลวปรบปรงเรอยๆ มา จนมวงดนตรไทย แลวมแตรวง คนอนเขาวาเนยเปนวงแรกของจงหวดปทมธาน ออกจากบานครเฉลม บวทง กตงองกะลงเปนวงแรกของจงหวดปทมธาน เลนไปจงหวดใกลเคยง ไปจงหวด งานโรงเรยนงานอะไร กเลนไดรอบ แตแตรวงกรบงานบวชอะไรพวกน มเยอะ แตรวงกเปนประยกต มคยบอรด มแซกโซโฟน มกลอง มกลองชด และกม กตาร เบส อะไรพวกน ”

จากการเรยบเรยงสรปไดวา ครเสนาะ ดานล เปนผกอตง วงปพาทยมอญ คณะดรย

เสนาะศลป สบเนองมาจากนายกอน ดานล ผเปนบดา และเปนนกดนตรไทย แตในสมยนนนายกอน ดานล ผเปนบดา ยงไมมเครองดนตรทสามารถนามาตงเปนวงของตนเองได จง

72

ตองเชาเครองดนตรของ ครเลศวง ดนตร มาทาวงปพาทยมอญ จากนนหลงจากครเสนาะ ดานล ไดร าเรยนวชาดนตรจากบาน ครเฉลม บวทง กออกมารบงานบรรเลงวงปพาทยมอญ แตยงคงใชเครองของครเลศวง ดนตร ทบดาเชามา จนกระทงเรมมงานเพมขนจงตงตวได สรางเครองดนตรเปนของตนเอง แลวนาเครองดนตรทเชามาคน ครเลศวง ดนตร แลวครเสนาะ ดานล ไดมการปรบปรงวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลปเรอยมา จนปจจบนมเครองดนตรครบทกชน มทงเครองมก และเครองลายทอง เปนวงปพาทยมอญทงดงามทสดของจงหวดปทมธาน หลงจากบดาของครเสนาะ ดานล เสยไป ครเสนาะ ดานล จงสบทอดวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลปเรอยมา 2.1.2 การสบทอดวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

ผทเปนตนตระกลของวงปพาทยมอญ คณะดรยะเสนาะศลป นคอ นาย กอน ด านล กบ นางบงอร ด านล สมรสกนมบตรธดาดวยกนรวมทงหมด 9 คน คอ พนต ารวจโทจ านงค, เดกชายส าเนยง (ถงแกกรรม) , นายเสนาะ,นางสมนก,นางนวลนอย , จาสบเอกอนนต ,นางวนจ , นางศรนวล , นางปราณ ครเสนาะ ด านล เปนบตรคนท 2 ของบานไดเปนผเรมสานตอวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป ขน โดยทพๆนองๆทกคนไมมใครเลนดนตรเลย ครเสนาะ ด านล ไดหาเลยงชพดวยวชาดนตรไทยมาจนถงปจจบน กอนทครเสนาะ ด านล จะตอเพลงใหกบลกศษยคนไหน ลกศษยคนนนจะตองขอมอบตวเปนศษยกบครเสนาะ ด านล ใหเรยบรอยตามพธกอน การเลอกรบลกศษยของครเสนาะ ด านล คอกอนทจะเรมตอเพลงกบครเสนาะ ด านล นน ทกคนจะตองเปนเดกจงหวะ คอตฉง ตฉา บใหไดกอน แลวครเสนาะ ด านล จะดวาถงเวลาทจะตอเพลงแลวหรอยง

73

2.2 ประวตเครองดนตรของ คณะดรยเสนาะศลป

2.2.1 ระนาดเอก

ภาพท 17. ระนาดเอกลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ระนาดเอก ประกอบดวย รางระนาดเอก ผนระนาด และไมระนาด ระนาดเอกในปจจบนม

จานวน 21 - 22 ลก โดยทาหนาทเปนผนาวง รางระนาดเอกของปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป นนจะมดวยกนสองลกษณะ คอรางระนาดเอกแบบรางธรรมดา กบรางระนาดเอกแบบรางมก ในปจจบนนวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป ไดใชรางระนาดเอกแบบรางมกมากกวารางระนาดเอกแบบรางธรรมดา

74

2.2.2 ระนาดทม

ภาพท 18. ระนาดทมลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ระนาดทม ประกอบดวย รางระนาด ผนระนาด และไมระนาด ระนาดทมมลกระนาด

จานวน17 – 18 ลก โดยทาหนาทเดนทานองสอดแทรกไปกบระนาดเอก ซงจะมจงหวะโยน ลอ ขด ททาใหเกดความไพเราะ รางระนาดทมของปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป นนจะมดวยกนสองลกษณะ คอรางระนาดทมแบบธรรมดากบรางระนาดทมแบบมก รางระนาดทมแบบรางมก มการประดบไฟ ผกพวงมาลย ในปจจบนนวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป ไดใชรางระนาดทมแบบรางมกมากกวารางระนาดทมแบบรางธรรมดา

75

2.2.3 ฆองมอญวงใหญ

ภาพท 19. ฆองมอญวงใหญลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ฆองมอญวงใหญ ประกอบไปดวย วงฆองมอญ ลกฆองมอญ ไมตฆองมอญ วงฆองมอญ

จะแกะสลกเปนลาย สวนหนาจะแกะเปนรปกนนร ฆองมอญวงใหญมทงหมด 15 ลก ฆองมอญวงใหญ ไมตจะเปนรปทรงกระบอก ฆองมอญวงใหญ มการประดบไฟ ผกพวงมาลย

76

2.2.4 ปมอญ

ภาพท 20. ปมอญลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ปมอญ ประกอบไปดวย ลนป เลาป ลาโพงป ลนปทาจากใบตาล ใชเชอกผกใหแนนตดกบ

กาพวด เลาปทาจากไมชงชน ดานหนาเจาะรทงหมด 7 ร ลาโพงปทาจากทองเหลอง

77

2.2.5 เปงมางคอก

ภาพท 21. คอกเปงมางลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

เปงมางคอก ประกอบดวย คอกเปงมาง และลกเปงมาง คอกเปงมางแบงออกไดเปนสาม

ทอน ลกเปงมางมทงหมด 7 ลก แขวนเรยงลาดบจากลกเลกไปลกใหญ จะตหยอกลอกบตะโพน

78

2.2.6 ตะโพนมอญ

ภาพท 22. ตะโพนมอญ เทาตะโพนลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ตะโพนมอญ ประกอบดวย เทาตะโพน หนตะโพน หนงหนาตะโพน หนงเรยด และห

ตะโพน เทาตะโพนมอญจะมการแกะลาย ตะโพนมอญจะทาหนาทกากบจงหวะหนาทบตางๆ

79

2.2.7 กลองแขก

ภาพท 23. กลองแขกลายมก ของคณะดรยเสนาะศลป ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ประกอบดวย หนกลองแขก หนงหนากลองแขก หนงเรยด ลดอก กลองแขกจะมสองลก

ลกเสยงสงเรยกวาตวผ ลกเสยงตาเรยกวาตวเมย กลองแขกจะมหนาเลกและหนาใหญ หนาเลกเรยกวาหนาตาน หนาใหญเรยกวาหนาลย ทาหนาทบรรเลงกากบหนาทบในเพลงเถา และเพลงเรองนางหงส กลองแขกใน คณะดรยเสนาะศลป จะมกลองแขกอย อย 3 แบบ คอ กลองแขกลายมก กลองแขกลายทอง และกลองแขกธรรมดา

80

3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ด านล 3.1 ประวตของครเสนาะ ด านล

ภาพท 24. นายเสนาะ ดานล ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

นายเสนาะ นามสกล ดานล เกดเมอวนท 24 ตลาคมค 2479 ปจจบนอาย 58 ป เปน

บตรคนท 2 ของนายกอน ดานล อาชพทานา และนางเนอง ดานล อาชพทานา มพนองรวมบดามารดาทงหมด 9 คน ดงน คนท 1 พนตารวจโทจานงค ดานล อาชพขาราชการบานาญ คนท 2 เดกชายสาเนยง ดานล (ถงแกกรรม) คนท 3 นายเสนาะ ดานล คนท 4 นางสมนก กลาถวล อาชพขาราชการกรมชางโยธาทหารอากาศ คนท 5 นางนวลนอย ดานล อาชพขาราชการกองดรยางค กองทพบก คนท 6 จาสบเอกอนนต ดานล อาชพขาราชการกองดรยางค กองทพบก คนท 7 นางวนจ เทวคปต อาชพรบราชการโรงเรยนชมชนประชาธปตย คนท 8 นางศรนวล ศรใส อาชพขาราชการกรมชางโยธาทหารอากาศ คนท 9 นางปราณ อนทเศรษฐ อาชพพนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ อาศยอยท บานเลขท ๑๐๓/๒ หมท ๕ ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน

81

ปจจบนปจจบนเปนครพเศษสอนดนตร โรงเรยนอดมวทยา คลอง 2 ธญบร จงหวดปทมธาน โรงเรยนทววทช ตาบลคลอง 2 อาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน โรงเรยนวดเทยนถวาย ตาบลบานใหม จงหวดปทมธาน

สมรสกบซอภรรยา นางบงอร ดานล (นามสกลเดมของภรรยา กจศรวงศ)สมรส

เมอวนท 28 ตลาคม 2508 อาชพแมบาน มบตรทงหมด 3 คนคนท 1 ชอนายคณตม ดานล คนท 2 ชอนางสาวองคณา ดานล คนท 3 ชอนายอรรณพ ดานล

3.2 ประวตการศกษา

3.2.1 ประวตการศกษาสามญ ของครเสนาะ ด านล

จบ ป.4 โรงเรยนวดเทยนถวาย ป 2492 สอบเทยบ ป.7 จงหวดปทมธาน ป 2509 จบระดบ 4 (ม.ศ. 3) โรงเรยนผใหญทพากรวทยาการ จงหวดปทมธาน ป 2523 จบ ม.6 ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดปทมธาน ป 2532

3.2.2 ประวตการศกษาทางดนตร ของครเสนาะ ด านล

เรมเลนดนตรไทยตงแต พ.ศ. 2492 อายได 8 ป จบชนประถมปท 4 จากโรงเรยนวดเทยนถวาย อาย 12 ป ซงระหวางทเรยนอยนนไดออกเลนดนตรไทยกบบดา เมอเรยนจบชนประถมปท 4 บดาไดนาไปฝากเรยนดนตรไทย ปพาทยแตรวงชาวบาน และองกะลง กบคณครเฉลม บวทง ทจงหวดนนทบร เปนระยะเวลา 4 ป พ.ศ. 2496 ไดกลบมาอยบานชวยบดารบงานดนตรไทย แตรวง ออกงานไปเรอยๆเพอหารายไดสงใหนองเรยนหนงสอ เมอยามวางจากดนตรไทยกชวยบดามารดาทานาและปลกกระจบ กลางคนนานองๆและเดกขางบานมาถายทอดปพาทยไทย ปพาทยมอญ แตรวง ป พ.ศ.2499 ไดอปสมบท 1 พรรษา จากนนไดไปขอซอองกะลง มาจากบานครเฉลม บวทง มาเผยแพรในจงหวดปทมธานเปนคนแรก และไดฝกซอมจนมความชานาญและออกแสดงในงานตางๆ จนไดรบความนยมตลอดมาและเผยแพรไปยงจงหวดใกลเคยง เชน จงหวดพระนครศรอยธยา สระบร และ นครนายก

82

3.3 ประวตการท างาน ของครเสนาะ ด านล พ.ศ. 2502 รบราชการในวงมโหร กองดรยางค กรมตารวจ (วงดนตรไทย) พ.ศ. 2508 ไดบรรจเปนครสอนดนตรไทยโรงเรยนธญบร พ.ศ. 2525 - 2528 ครดนตรพเศษ สถาบนราชมงคลวทยาเขตเกษตรกรรม ปทมธาน หลงจากปลดเกษยณอายราชการ กนยายน 2540 ไดรบเชญไปเปนอาจารยสอนพเศษทางดานดนตรไทย และอน ๆ จนถงปจจบน

3.4 ประวตผลงานดานดนตรไทย ของครเสนาะ ด านล ป พ.ศ.2502 คณครเฉลม บวทง เหนความสามารถของศษย จงไดชวนไปรบราชการในวง

มโหร กองดรยางค กรมตารวจ (วงดนตรไทย) ขณะปฏบตหนาทไดไปบรรเลงในงานตางๆ เชน งานกาชาดเปนประจาทกป จนไดรบพระราชทานเหรยญกาชาดไวเปนทระลก ตอมาไดเรยนโนตสากล จากกองดรยางคกรมตารวจบางเลกนอย และมาฝกฝนตอดวยตนเอง จากตาราและหนงสอของพระเจนดรยางค จนอานโนตได ขณะทอยวงดนตรไทย กไดจดจาวธการจดแถวของกองดรยางคกรมตารวจ ดดรมเมเยอรผนาขบวนตลอดเวลาจนการแปรแถว และสวนแถวมาโดยตลอดจนจาได

ป พ .ศ .2508 ทางโรงเรยนธญบร (ป .ท .7) ในสมยนนไดยนกตศพทชอเสยงและความสามารถ จงไดเชญไปสมครเปนครองกะลง ซงเหนวาใกลบานจงไดลาออกจากกองดรยางคกรมตารวจ มาอยทโรงเรยนธญบร เมอวนท 1 มกราคม พ .ศ.2508 ไดพบเครองดนตรแบบแตรวงเกาๆ แมแตกลองกอยในสภาพททรดโทรมมาก จงเกบซอมเปนเครองดนตรทอยในสภาพดสามารถใชการได จากนนโรงเรยนจงสงซอองกะลงมาเพอฝกซอมจนสามารถสงเขาประกวดในงานศลปหตถกรรมนกเรยนมาโดยตลอด ตอมา ป .ท.7 ไดยายไปอยทขางโรงพยาบาลธญญรกษ เมอตอนนนมนกเรยน 225 คน (ม.ศ.1-ม.ศ.3) ไดขยายการรบนกเรยนเพมขนและไดฝกซอมแตรวง กองดรยางค วงเลกๆ ออกชวยงานกฬาและงานกรฑานกเรยน งานบวช งานทอดกฐนสามคคตามวด ตางๆ ตอมาโรงเรยนไดเขาองคการยนเซฟ ไดอปกรณการศกษา เชน อปกรณดนตรไทย การเกษตร คหกรรม และอนๆ จงซอมดนตรไทยไวบรการและเผยแพรในงานตางๆ เชน งานทาบญเปดโรงเรยนคณะราษฎรบารงปทมธาน เปนวงแรกของโรงเรยนมธยมในจงหวดปทมธาน จากนนทาการตงวงดนตรลกทง-ลกกรง ชอวงฟาแดง ธ .บ. ออกแสดงหาเงนใชจายในการซออปกรณการอย

83

คายพกแรม ของจงหวดปทมธาน งานชมนมลกเสอแหงชาต ครงท 9 ณ คายวชราวธ ศรราชา จงหวดชลบร เนองจากขาพเจาไดรบคาสงจากจงหวดตงแตครงท 8 ถง ครงท 14 ของงานชมนมลกเสอแหงชาต นบเปนเกยรตประวตเปนอยางยงในวงการลกเสอไทย ซงขณะนนสาหรบการปฏบตงานของครดนตรทขาพเจาภาคภมใจ ไดแก การไดรบเชญไปสอนองกะลงของขาราชการกองบนตารวจ สอนดนตรสถาบนวทยาเขตเกษตรกรรมปทมธาน (นอกเวลาราชการ) และสอนพเศษทโรงเรยนสายปญญารงสต ซงขณะนนเปนโรงเรยนเปดใหมยงไมมครสอนวชาดนตร ทางจงหวดจงไดทาหนงสอขอตวมายงโรงเรยนธญบรใหไปชวยสอน 1 ภาคการศกษา

ป พ.ศ.2513 ไดเขารบอบรมลกเสอชาวบานของอาเภอเมอง ณ วดนาวง ตอจากนนจงไดเปนวทยากรลกเสอชาวบานตลอดมา สวนทางบรษทไทยเทยนฯ รวาเปนดนตรไทยดวยจงไดเชญไปเปนครสอนดนตรไทยของฝายเจาหนาทและฝายบคคลและหวหนางาน โดยมรถมารบทโรงเรยนธญบรหลงโรงเรยนเลกและสงกลบบานหลงจากเลกการฝกซอม

ป พ.ศ. 2540 หลงจากเกษยณอายราชการแลว โรงเรยนทววทชและโรงเรยนอดมวทยาไดเชญไปเปนอาจารยสอนพเศษวชาดนตร จงไปชวยสอนใหดวยเหตผลเพอใหเดก ไดอนรกษศลปะและวฒนธรรมของชาตไว นอกจากนยงแบงเวลาไปสอนทโรงเรยนวดเทยนถวายซงเปนโรงเรยนทเคยเรยนอยเมอสมยวยเดก

ป พ .ศ. 2542 ไดรบเกยรตบตรจากชมชนบานใหม จงหวดปทมธาน ในดานการเปนวทยากรทองถนดเดน เพราะไดรบการคดเลอกจากชมชนบานใหม เนองในโอกาสจดกจกรรมเทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายครบ 72 พรรษา เมอวนท 3 ธนวาคม 2542

ป พ.ศ. 2543 วนท 8 มกราคม 2543 ซงเปนวนเดกแหงชาต ไดรวมจดทอดผาปาวนเดกเพอ

ซอมเครองดนตร โดยหลกการและเหตผลคอ เพอดาเนนพระราชประสงคในการสงเสรมดนตรไทยของสมเดจพระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมาร เพอมอปกรณดนตรไทยไวฝกซอม เสรมความสามารถพเศษของเดกๆ และทาใหเดกๆ ไดรจกการใชเวลาวางใหเปนประโยชน และเปนอนรกษมรดกและรกษาไวซงวฒนธรรมอนดงามของชาตไทย ซงในการทอดผาปาเครองดนตรไทยในครงนจงทาใหไดเงนมาซอเครองดนตรไทยไวเปนสมบตของโรงเรยนวดเทยนถวายอก 1 วง และยงเปนวทยากรเพอชวยฝกสอนอกดวย

84

เมอวนท 26 พฤษภาคม 2543 ไดรบโลเชดชเกยรตคณศลปนดเดนจงหวดปทมธาน สาขา ศลปะการแสดง (ดนตรไทย วงดรยางค และแตรวงชาวบาน) ประจาป พ.ศ.2543 จากคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต

เครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2529 บ.ม.เบญจมาภรณมงกฎไทย พ.ศ. 2540 บ.ช.เบญจมาภรณชางเผอก

ผลงานทางดนตร จากการสมภาษณครเสนาะ ดานล ครไดประพนธเพลงขนมาเพลงหนงชอเพลงวา ปทมภรมย ( เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 ) ไดกลาววา

“ ปทมภรมย สองชนเปนอยางน

ของเกาเปนอยางน ทนมาทาเปนสามชน ทานองมอญ แตวาใหเพอนเขาไป

เพอนเขาไมเผยแพร เขาทาไมได เขาเลยไมออกให ”

เนอหาอาจไมสมบรณเนองจากการสมภาษณคลปน ครเสนาะ ดานล ไดบรรเลงฆอง ประกอบกบอธบายเพลง 4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน

4.1 บทบาทตอภาพลกษณชาวมอญ ชาวมอญทอพยพเขามาในประเทศไทยมหลายกลม มความหลากหลายในการดารงชพท

ตางกน ลวนสะทอนใหเหนถงความเปนกลมชาตพนธทมภมปญญา อตลกษณระหวางวฒนธรรมและประเพณ โดยเฉพาะความศรทธาในพระพทธศาสนาอยางเหนยวแนน ดมดาในศลปะ กระทงเกดเปนอตลกษณของชาวมอญในประเทศไทยวาเปนผรกในศลปะดนตรและการละเลน มวฒนธรรมทรงเรองมาแตอดต เชน วาทกรรมเรองการแบกฆองเขามาพงพระบรมโพธสมภาร ซงทาใหภาพลกษณของชาวมอญในประเทศไทย เปนกลมชาตพนธทรกศลปะดนตรเปนชวตจตใจสาหรบสงคมไทยแลว ชาวมอญเปนกลมชาตพนธทมสถานภาพทางสงคมทไมตางไปจากคนไทย

85

เลย โดยเปนภาพลกษณของกลมทรกสงบ มวถชวตทยดมนในศาสนา วฒนธรรม ประเพณ และรกศลปะดนตรเสมอชวต

4.2 บทบาทดานตนก าเนนและวถสบทอดของวงปพาทยมอญ ครสม ดนตรเจรญ ครเจน ดนตรเสนาะ และครหลวงประดษฐไพเราะ เปนผใหกาเนดป

พาทย-มอญในประเทศไทย จนเปนเอกลกษณทสาคญของวฒนธรรมมอญของจงหวดปทมธาน จงกลาวไดวาปพาทยมอญเปนวฒนธรรมสวนแรกๆ ทคนทวไปรจกเมอเอยถงวฒนธรรมมอญ และปพาทยมอญ

4.3 บทบาทตอวฒนธรรมจงหวดปทมธาน

วฒนธรรมไทยเปนวฒนธรรมทประสมประสานวฒนธรรมจากของหลายกลมชาตพนธ วฒนธรรมมอญกเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทย ดงเหนไดจากรองรอยของวฒนธรรมในวถชวตหลายอยางทมมอญเปนสวนหนง อยางเชน อฐมอญ คลองมอญ และดนตรมอญ ซงกลายเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทยในปจจบนน อกทงมวฒนธรรมพนบานมอญหลายแขนง แขนงหนงทสาคญคอปพาทยมอญ กลาวไดวา ปพาทยมอญเปนสวนหนงททาใหจงหวดปทมธานเปนทรจกในฐานะเมองทมลกษณะเดนดานวฒนธรรม แมปจจบนเหนไดชดวาเมอตองการทจะเสาะหา “ของดเมองปทม” สงหนงทขาดไมได คอ ดนตรมอญทกลายเปนเอกลกษณของปทมธานในทกวนน

4.4 บทบาทดานการบรรเลงประกอบพธกรรม ดนตรบอกเวลา บอกลาดบงาน ประโคมยาม และมความหมาย ดงนนบทบาทในดาน

การบรรเลงปพาทยประกอบพธกรรมตางๆ ในจงหวดปทมธาน และจงหวดใกลเคยงมมาอยางตอเนอง แมทกวนนการบรรเลงดนตรประกอบพธกรรมตางๆ เปนวฒนธรรม และกจกรรมทอยคกบสงคมไทยมาชานาน ตงแตการเกดจนถงการตาย ในอดตทผานมาในเรองของการบรรเลงดนตรประกอบพธกรรมตางๆ ไมวาจะเปนงานมงคลหรองานอวมงคล ตองมวงดนตรปพาทยบรรเลงประกอบในพธกรรมดวยเสมอ

86

4.4.1 บทเพลงประกอบพธกรรม

เพลงมอญ ถอวาเปนเพลงมอญทมมาแตดงเดม หรอเปนเพลงมอญแทแตโบราณมา สวนใหญเปนบทเพลงในอตราสองชน และเพลงเรวในอตราชนเดยว เปนบทเพลงทใชสาหรบการประโคม ซงเปนเพลงกลมใหญ สามารถแบงออกไดดงน

ก. เพลงทใชประโคมในชวงเวลาตางๆ ตามขนตอนของพธการเกยวกบงานศพ

เชน เพลงประจาวด เพลงประจาบาน เพลงยกศพ ตลอดจนเพลงมอญทอยในกลมทใชบรรเลงตอจากเพลงประจาวด และเพลงประจาบาน เปนตน

ข. เพลงทใชประโคมทเกยวของกบพธกรรมทางศาสนา เชน เพลงเรวมอญ เพลง

พระฉนมอญ เปนตน เพลงในกลมนจดไดวาเปนเพลงมอญของเกาหรอมอญโบราณแทๆ เกอบทงหมด และไมสามารถสบคนหาประวตความเปนมาไดอยางชดเจน

ค. เพลงทใชบรรเลงทวไปเพอความบนเทงดานการฟง ซงใชบรรเลงในชวงเวลา

ตางๆ ทไมเกยวของกบขนตอนของพธกรรม ไดแก เพลงมอญสองชน และเพลงเรวมอญ เพลงในกลมนมทงทจดวาเปนเพลงมอญโบราณ

ง. เพลงทไดปรบปรงหรอเรยบเรยงขนมาใหม เพลงเหลานจดเปนเพลงโบราณท

ไมสามารถสบคนประวตความเปนมาไดอยางชดเจน

นอกจากเพลงเรวมอญพบวาสวนใหญเปนเพลงทนามาจากเพลงทใชในกระบวนราผมอญ ซงวงปพาทยมอญมกจะนยมบรรเลงเพลงตางๆ ประกอบในพธศพ ดงน

ก. เพลงเชญ เปนบทเพลงทใชบรรเลงเปนเพลงแรกของวงปพาทยมอญในพธศพ

เพอเปนการเชญ และคารวะผ ในฐานะเปนสงศกดสทธทชาวมอญใหความเคารพนบถอ และเพอเปนการคารวะวญญาณของผตายดวยเสยงดนตร

ข. เพลงประจาวด เปนบทเพลงทใชประโคมทวไปในชวงทไมมพธกรรม ขณะทตงศพบาเพญกศลอยทวด

87

ค. เพลงประจาบาน เปนบทเพลงททานองเหมอนกบเพลงประจาวด แตกตางกนตอนสวนขนตนของทานองเพลงเทานน เพลงประจาบานใชประโคมขณะทตงศพบาเพญกศลอยทบาน ในกรณทบาเพญกศลอยทวด จะบรรเลงเพลงประจาบานในกรณทสนสดการบรรเลงชวงกลางคน คอ บรรเลงเปนเพลงสดทายนนเอง และในขณะทจะมการประชมเพลง

ง. เพลงย ารง เปนบทเพลงทใชบรรเลงเปนเพลงแรกของชวงเชามดวนใหม ทานองเพลงย ารงเปนการนาเอาทานองเพลงของเพลงประจาวด เพลงประจาบาน และสวนสดทายของเพลงย าค ามาบรรเลงตอกน

จ. เพลงย าเทยง เปนบทเพลงทใชประโคมในชวงเวลาเทยง ระหวาง 12.30- 13.30 น. จดอยในประเภทเพลงชด มอยหลายเพลงดวยกน นอกจากจะบรรเลงอสระในชวงเวลาใกลพลบคาแลว มกนยมใชบรรเลงประกอบ การราทเรยกกนวา “รามอญ”

ฉ. เพลงย าค า เปนบทเพลงทประกอบดวยอตราจงหวะสามชน สองชน และจงหวะ

ชนเดยว เปนบทเพลงทมความยาวจงตองใชเวลาในการบรรเลงประมาณ 1 ชวโมง บรรเลงในชวงเวลา พลบคา กอนพธสวดพระอภธรรม จะเรมขน

ช. เพลงมอญสองชน-ชนเดยว เปนบทเพลงทประกอบดวยอตราจงหวะสองชน

และจงหวะชนเดยว ใชบรรเลงประโคมสลบกบเพลงประจาวด เพลงประจาบาน และบรรเลงสลบกบชวงทพระสงฆหยดสวดพระอภธรรม

ซ. เพลงพระฉนมอญ เปนบทเพลงทใชบรรเลงประกอบการฉนภตตาหารของ

พระสงฆ

ฌ. เพลงไฟชม เปนบทเพลงทใชบรรเลงประกอบพธประชมเพลง (ตอนเผาศพ)

88

4.5 บทบาทตอการเสรมก าลงใหแกดนตรไทย ไมอาจปฏเสธไดวาการเขามาของบรรพชนเมอครงนน ไดมสวนสาคญในการพฒนาดนตร

ไทย สกลดนตรทางมอญจากวงดนตรเจรญไดกอใหเกดการสบทอดดนตรมอญดงเดม บางสวนมอทธพลตอดนตรไทย โดยเฉพาะบทบาทของครสม ดนตรเจรญ ซงไดยายเขาไปอยในกรงเทพฯ และไดรบความ อปการะจากครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) เกดการปรบปนโดยการนาเอาวฒนธรรมราษฎร มาเสรมทางใหแกวฒนธรรมหลวงในยคนนอยางเปนธรรมชาต

4.6 บทบาทตอการสรางเสรมดนตรไทยใหเดนชด ดวยเหตทดนตรปพาทยมอญยงคงเอกลกษณความเปนดนตรมอญในระดบหนง แมวาจะ

พฒนาแบบประสมประสานบาง บางสวนหายไป เชน ระนาดมอญ แตกมบางสวนทรกษาทางของตวเองไว อยางเปงมางคอก ทาใหเกดดนตรทเปนเอกลกษณมอญ ทเรยกแตยคกอนวา “ปพาทยรามญ” ปจจบนดนตรมอญกยงคงรปลกษณเกา ในอดตดนตรมอญมบทบาทสาคญในการบรรเลงในงานสมโภชระดบบานระดบเมอง การทมดนตรมอญชดเจนนนทางหนงไดทาใหดนตรไทยมลกษณะทชดขนเมอจบเทยบ โดยหลกการเทยบเคยงคตรงขาม เชน การสรางดนตรมอญออกบรรเลงในงานศพ

4.7 บทบาทตอพธศพไทย

งานศพเปนประเพณสาคญในวงจรชวตของทกวฒนธรรม กลาวไดวากรณวฒนธรรมไทย

งานศพไทยมปพาทยมอญเปนสวนหนง ทสาคญยงในยครตนโกสนทร เมอดนตรมอญไดรบการปรบปรงใหมเพลงมอญสาหรบงานศพ โดยครสม ดนตรเจรญ และครเจน ดนตรเสนาะ งานศพคนไทยจงมดนตรปพาทยมอญบรรเลงกลายเปนสวนหนงของวฒนธรรมงานศพ ทไดรบความนยมแพรหลายมาจนทกวนน งานศพทมวงปพาทยมอญถอไดวาเปน “งานศพผด” ปจจบนเหนไดวาบทบาทของปพาทยมอญไดมการเปลยนแปลงไป เนองจากในสมยโบราณวงปพาทยมอญจะใชบรรเลงไดทงงานมงคลและงานอวมงคล ทงนเพอเปนการตอบสนองของคนในสงคมสมยนน ตอมาเมอมการนาเอาวงปพาทยมอญมาบรรเลงในงานพระบรมศพ ซงเปน

89

งานอวมงคล จงกลายเปนประเพณนยมสบตอกนมาทกวนนวา ปพาทยมอญใชบรรเลงในงานทเกยวกบความตายหรอพธศพ ซงเปนเครองหมายของงานศพเทานน ปพาทยมอญมบทบาทหนาทสาคญในการบรรเลงเพลงประกอบพธศพ เชน พระมาถงในพธ ปพาทยมอญกบรรเลงเพลงมอญชนเดยวเพอรบพระ เมอประธานในพธจดธปเทยนปพาทยมอญจะบรรเลงเพลงจดธปเทยน และเมอพระกลบปพาทยมอญบรรเลงเพลงมอญชนเดยวเพอสงพระกลบ ชวงเวลาพระฉนภตตาหารปพาทยมอญบรรเลงเพลงพระฉนมอญ และเมอถงพธประชมเพลงหรอเผาศพปพาทยมอญบรรเลงเพลงชมไฟ เปนตน ดงจะเหนในตวอยางตารางลาดบพธกรรม และการบรรเลงเพลงตางๆ ของวงปพาทยมอญ ในพธศพทบาเพญกศลอยทวด ดงน

วนแรกของงาน

เวลา พธกรรม เพลงทบรรเลง

15.00 – 18.00 น. ไมมพธ เพลงเชญ เพลงประจาวด เพลงนางหงส เพลงมอญสองชน-ชนเดยว (บรรเลงสลบกนตามความเหมาะสม)

18.00-19.00 น. 19.00 น.

19.15-21.00 น.

ไมมพธ พระมาถง พธพระสวด พระอภธรรม

เพลงย าค า เพลงมอญชนเดยว เพลงมอญสองชน-ชนเดยว เชน

- เพลงพมาใหญ-แน - เพลงพมากลาง-มะลวลย - เพลงพมาเลก-ดาวกระจาง

(บรรเลงสลบกบชวงทพระหยดสวดแตละจบ)

21.00 น. 21-10-22.00 น.

พระกลบ ไมมพธ

เพลงประจาบานหรอเพลงเรว เพลงประจาวด เพลงนางหงส เพลงมอญสองชน-ชนเดยว (บรรเลงสลบกนตามความเหมาะสม)

22.00 น. สนสดการบรรเลง เพลงประจาบาน ตารางท 2 การบรรเลงปพาทยมอญงานศพวนแรก

90

วนทสองของงาน

เวลา พธกรรม เพลงทบรรเลง 06.00-07.00 น. ไมมพธ

เพลงย ารง เพลงประจาวด เพลงนางหงส เพลงมอญสองชน-ชนเดยว (บรรเลงสลบกนตามความเหมาะสม)

07.00 น. 07.00-08.00 น. 08.00 น.

พระมาถง พระฉนภตตาหารเชา พระกลบ

เพลงมอญชนเดยว เพลงพระฉนมอญ หรอเพลงเถา เพลงมอญชนเดยว

08-00-11.00 น. ไมมพธ

เพลงประจาวด เพลงนางหงส เพลงมอญสองชน-ชนเดยว (บรรเลงสลบกนตามความเหมาะสม)

11.00 น. 11.00-12.00 น. 12.00 น.

พระมาถง พระฉนภตตาหารเพล พระกลบ

เพลงมอญชนเดยว เพลงพระฉนมอญ หรอเพลงเถา เพลงมอญชนเดยว

12.30-14.00 น. ไมมพธ

เพลงย าเทยง เพลงประจาวด เพลงนางหงส เพลงมอญสองชน-ชนเดยว (บรรเลงสลบกนตามความเหมาะสม)

14.00 น. 14.00-15.00 น.

พระมาถง พระสงฆแสดง พระธรรมเทศนา

เพลงมอญชนเดยว

15.00-16.00 น. ไมมพธ เพลงมอญสองชน-ชนเดยว เพลงมอญออยอง เพลงยอเร (เลอกบรรเลงตามความเหมาะสม)

16.00 น. พธประชมเพลง เพลงมอญรองไห เพลงประจาบานออกไฟชม

16.30 น. สนสดการบรรเลง เพลงประจาบาน ตารางท 3 การบรรเลงปพาทยมอญงานศพวนท 2

91

บทบาทของวงปพาทยมอญ จากการสมภาษณครเสนาะ ดานล ( เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 ) ไดกลาววา

“ ครคะ แลวปจจบน บทบาทหนาทของวงปพาทยมอญ เปนอยางไรบางคะ? แลวยงไดรบความนยมเหมอนเดมหรอเปลาคะ? เหมอน เหมอนเดมอย ครอยากฝากอะไรถงคนรนหลงบางคะ ทางดนตร กคดวา มเดกทโรงเรยนวดเทยน เปนวงอยางนอย มวงปพาทยเรยนแลว

ทบาน แตวงปพาทยมอญ เดกเลกนะ มาทาวงปพาทยมอญ เพออนรกษวฒนธรรมใหเดกเขา ของปทม ปลกปนเดก อยากใหเดกเปนปพาทยมอญ กมชดเลกๆ ”

สรปไดวาพธกรรมตางๆ ทกลาวมาขางตน เปนพธกรรมทดนตรปพาทยมอญเขาไปม

บทบาทเกยวของในการบรรเลงประกอบพธตางๆ ดวยกนทงสน ดงนนวงปพาทยมอญจงมบทบาทสาคญ และเปนแหลงใหบรการรบงานบรรเลงประกอบพธกรรมตางๆ โดยเฉพาะอยางยงพธศพในจงหวดปทมธานมาอยางตอเนองตงแตอดตจนถงทกวนน

5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

5.1 สถานภาพโดยทวไปของปพาทยมอญในจงหวดปทมธาน สงคมไทยในปจจบนสามารถมองเหนความตนตวในการอนรกษ และสงเสรมศลปะ

วฒนธรรมไทย ซงปรากฏอยในทงภาครฐและภาคเอกชน แตหากจะกลาวถงสถานภาพโดยทวไปของดนตรไทยและดนตรปพาทยมอญในสงคมวาเปนอยางไรนน เราตองพจารณาถงโอกาสและสถานททจะพบเหนดนตรไทยและดนตรปพาทยมอญในชวตประจาวนเสยกอน สาหรบประชาชนทใชชวตอยอยางปกตในสงคม จะมโอกาสไดพบเหนและไดฟงดนตรไทยในโอกาสตางๆ ไดนอยมาก เนองจากสถานภาพในการดาเนนชวตและความเปนอยของคนไทยในสงคมปจจบน ไดเปลยนแปลงไปอยางมาก จงทาใหมผลกระทบตอพธกรรมตางๆ ทปฏบตสบทอดตอกนมาไดหายไปจากสงคม เชน พธเหกลอม พธทาขวญเดกทารกหรอพธโกนจก เปนตน สวนพธกรรมท

92

ยงคงขนตอนของเดมเอาไว และเปนพธกรรมเดยวทมดนตรปพาทยมอญยงปรากฏอยไมเปลยนแปลง คอ “พธศพ”

ประชาชนสวนใหญในจงหวดปทมธาน มโครงสรางทางสงคมและวฒนธรรมทมศาสนาพทธเปนพนฐานในการประกอบพธกรรมและจดกจกรรมตางๆ ดงนนในการดาเนนชวตจงมความผกพนกบพธกรรม และกจกรรมทเกยวเนองกบพระพทธศาสนา เชน พธบวชนาค พธแตงงานพธเทศนมหาชาต งานทอดกฐน ทอดผาปาสามคค งานสรงน าพระ และงานทาบญเลยงพระสงฆตามโอกาสตางๆ เปนตน พธกรรมทเกยวกบความตาย เชน การสวดพระอภธรรมศพ งานฌาปนกจศพ งานพระราชทานเพลงศพ และงานทาบญกระดกใหแกผลวงลบไปแลว เปนตน นอกจากนพนทของจงหวดปทมธานมเขตตดตอ และการเดนทางเชอมตอกบประชาชนในพนทตางๆ อกหลายจงหวด โดยเฉพาะกลมจงหวดทมขนบธรรมเนยมประเพณเชนเดยวกน ซงนาวงปพาทย-มอญมาใชบรรเลงในกจกรรมของประเพณทจดขน ไดแก นนทบร พระนครศรอยธยา สพรรณบร สมทรปราการ กรงเทพมหานคร นครปฐม ราชบร สมทรสาคร และเพชรบร

จากขอมลการศกษาพบวา ชาวปทมธานมถนฐานดงเดมอยในเขตพนทภาคกลาง และมคานยมในการจดหาวงปพาทยมอญมาบรรเลงประกอบพธศพ ซงเปนกจกรรมทางสงคมและวฒนธรรมทสบทอดตอกนมา จงหวดปทมธานจงมศลปนทกอตงคณะดนตรปพาทยมอญอยหลายคณะ โดยดาเนนกจกรรมในสงคมและวฒนธรรม ทงทมงดาเนนกจการในลกษณะเปนอาชพหลก และในลกษณะเปนอาชพรอง

5.2 วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

สมาชกในวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป มจานวนนกดนตรทสามารถรบบรรเลงงาน

ตางๆไดตงแตขนาดวงปพาทยมอญเครองคไปจนถงวงปพาทยมอญเครองใหญ ทงนทงนนกขนอยกบวาเจาภาพจะหาเครองดนตรมากนอยเทาไร หากเวลา ในการบรรเลงในงานแตละงาน และการจางลกนองในแตละงานกขนอยกบหวหนาวงวาจะหาใครไปบรรเลงในงานนนๆ

93

สถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จากการสมภาษณครเสนาะ ดานล ( เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 ) ไดกลาววา

“ กงานเลน แตวาทางน ลกชายคนเลกเปนคนระนาดเอก มวงชดนง แตลกชายเสยไป 3 ปแลว วงกแตก คราวนคนทอย กใหเพอนทอยดอนเมองใหจดเดกมาให แตกยงรบ

แลวการรบงานนเราตองตดตอครหรอเปลาคะ อกทนง ”

ผวจยไดศกษาประวตในดานตางๆของสมาชกในวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป นก

ดนตรแตละคนกมอาชพทเปนอาชพหลกในการดาเนนชวตทแตกตางกนออกไป ทกคนในวงจะมอาชพเปนนกดนตรไทยเปนอาชพเสรมในการหารายไดพเศษ เนองจากจากสภาพทางเศรษฐกจการดารงชวต ภาระหนาท ทตองเลยงดครอบครว ของตนเอง

ในวนท 5 มนาคม พ.ศ. 2557 ผวจยไดมโอกาสสมภาษณขอมลของนกดนตรในวงปพาทย

มอญ คณะดรยเสนาะศลป ทเดนทางมารวมงานไหวคร บานครเสนาะ ดานล จงหวดปทมธาน โดยเรยบเรยงขอมลมาพอสงเขปดงน

ชอ นาวาอากาศโท สมชาย นามสกล ธรรมนทา

อาย 60 ป ทอย 24/1 หม 7 ตาบล คลองหนง อาเภอ คลองหลวง

จงหวด ปทมธาน อาชพปจจบน รบราชการทหารอากาศ นาวาอากาศโท

โทร. 081-700-3948 เครองดนตร ฆองวงเลก

ภาพท 25. นายสมชาย ธรรมนทา ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

94

ชอ นายสวรรณ นามสกล โตลา อาย 54 ป

ทอย 87 ซอย จนทน 43 แยก 22-3-3 แขวง บางโคล เขต บางคอแหลม กรงเทพมหานคร อาชพปจจบน - โทร. 084-638-9303

เครองดนตร ฆองวงใหญ

ภาพท 26. นายสวรรณ โตลา ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ชอ นายมนญ นามสกล คลองธรรม อาย 53 ป ทอย 2/1 อาเภอ ตาคล จงหวดนครสวรรค อาชพปจจบน คาขาย โทร. 094-116-3612 เครองดนตร ระนาดทม

ภาพท 27. นายมนญ คลองธรรม

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

95

ชอ นายลทธพล นามสกล เพรงชด อาย 54 ป

ทอย 73 หม 5 ตาบล บางกะด อาเภอ เมอง จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน - โทร. 089-684-7877 เครองดนตร เครองหนง ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 28. นายลทธพล เพรงชด ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ชอ นายตราโมทย นามสกล ดานล อาย 50 ป ทอย 695 หม 3 ตาบลบางพน อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน สอสารมวลชน สถานโทรทศนชอง 3 โทร. 089-048-5950

เครองดนตร ฆองวงใหญ ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 29. นายตราโมทย ดานล

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

96

ชอ นายปรชา นามสกล ดานล อาย 49 ป ทอย 103/1 หม 5 ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน รบราชการทหารอากาศ โทร. 087-026-2143 เครองดนตร เครองหนง ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 30. นายปรชา ดานล

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557 ชอ นายจรญ นามสกล เรองทอง อาย 45 ป ทอย 67/16 หม 1 ตาบล บานใหม อาเภอ ปากเกรด จงหวด นนทบร อาชพปจจบน รบราชการคร โรงเรยน หอวงปทมธาน โทร. 081-854-3986 เครองดนตร ป ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 31. นายจรญ เรองทอง ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

97

ชอ นายสรพงศ นามสกล โรหตาจล อาย 44 ป ทอย 109/142 5 ตาบล มหาสวส อาเภอ บางกรวย จงหวดนนทบร อาชพปจจบน กรมศลปากร โทร. 081-850-1224 เครองดนตร ขบรอง ศษยคร ครบญยง เกตคงค (เปนหลานคร)

ครชาตร อบนวล

ภาพท 32. นายสรพงศ โรหตาจล ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ชอ นายปยต นามสกล เทพรตนวชย อาย 43 ป ทอย รงสต 58 ซอย รงสตนครนายก 2 ถนนรงสต-นครนายก ตาบล ประชาธปปตย อาเภอ ธญบร จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน รบขาราชการคร ตาแหนงครชานาญการ

โรงเรยนวดหนองใหญ (สายไหม) กรงเทพมหานคร โทร. 092-284-4625 เครองดนตร เครองหนง ศษยคร ครสาราญ เกดผล (ศลปนแหงชาต)

ครเสนาะ ดานล, ครบญสบ บญเตม ,ครโกวทย ชมพ ครเอกสทธ สขนมต ,ครสวรรณ ศาสนนน ครสาราญ เกดชะอวน

ภาพท 33. นายปยต เทพรตนวชย ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

98

ชอ นายจตพร นามสกล ดานล อาย 30 ป ทอย 109/5 หม 3 ตาบล บางพด อาเภอ ปากเกรด จงหวดนนทบร อาชพปจจบน รบราชการสานกการสงคต กรมศลปากร โทร. 086-013-6481 เครองดนตร เครองหนง

ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 34. นายจตพร ดานล

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ชอ นายสายธาร นามสกล คมครอง อาย 28 ป ทอย 407 หม 1 ตาบล ประชาธปปตย อาเภอ ธญบร จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน รบขาราชการครโรงเรยนคณะราษฎรบารง ปทมธาน โทร. 085-114-9986 เครองดนตร ป, ฆองวงใหญ ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 35. นายสายธาร คมครอง

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

99

ชอ นายปาณท นามสกล ดานล อาย 20 ป ทอย 103/1 หม 5 ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน อาชพปจจบน นกศกษา ชนปท 3 มหาวทยาลยมหดล โทร. 089-792-5864 เครองดนตร ระนาดเอก ศษยคร ครเสนาะ ดานล

ภาพท 36. นายปาณท ดานล

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557 5.3 การใชงานของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป การใชงานจะใชบรรเลงในงานประโคมศพเปนสวนใหญจะมการบรรเลงในงานทเปนงาน

มงคลบางแตนอย วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จะรบงานบรรเลงแถวจงหวดปทมธาน และกรงเทพมหานคร เปนสวนใหญ 5.3.1 การเลอกใชเพลงในการบรรเลง ของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

บทเพลงทเลนในวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป ในแตละงานนนจะใชเพลงในลกษณะเพลงมอญ บรรเลงเปนหลก จะใชเพลงในลกษณะเพลง เถา และเพลงเรองนางหงส บรรเลงคนเวลาบางในบางชวง เพลงมอญทใชบรรเลงในงานตางๆนน มทงเพลงมอญทเปนเพลงตงแตในสมยโบราณทไดบรรเลงไดสบทอดกนมา และเพลงมอญทไดมการปรบแตงดดแปลงขนมาใหม เชนเพลง มอญขวางดาบ มอญเกาทพ มอญบางจะเกรง เปนตน

ในการเลอกใชเพลง ครเสนาะ ดานล จะใชเพลงทเปนเพลงมอญแบบชาๆ ฟง

สบายๆ ไมมการแตงเตมเพม เปนเพลงมอญทเปนรปแบบเดมๆจะใชบรรเลงชวงทมแขก

100

มารวมในงานเปนจานวนมาก เชน ตอนพบคา ตอนบายๆกอนถงเวลาเผา เปนตน จะใชเพลงมอญทเปนเพลงมอญแบบมลกเลนมหนาทบทเปนเอกลกษณใชบรรเลงในชวงทกอนพระสวด ชวงทบรรเลงคนพระสวด และชวงกอนพระมาฉนทเพล เปนตน

5.3.2 การฝกซอมของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป

การฝกซอมของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป เวลาซอมในบางครงกจะซอมรวงวงดวย หรอถาใครวางกจะซอมคนเดยว ในการซอมกจะซอมเพลงทตอไปลาสดและกจะรอฟนเพลงทเปนเพลงเกาๆทไมคอยไดบรรเลง นาเพลงเกาๆมาซอมไวเพอบางงานจะไดนาไปบรรเลง เพลงทใชซอมนนหลกๆจะเปนเพลงมอญ และเพลงเถา ในการซอมแตละครงครเสนาะ ดานล จะเปนผปรบแตงวง สวนคนอนกจะซอมเครองดนตรตามเครองมอทตวเองถนด ในการซอมนนจะซอมกนทบานของครเสนาะ ดานล ซงเปนบานเครอง สวนเวลานนสวนใหญจะซอมกนวนหยดหรอแลวแตชวงทจะสะดวกซอม

5.4 อตราการจาง

ขนาด

วงดนตร อดต ปจจบน จานวน

นกดนตร คาจาง / งาน คาแรงนกดนตร คาจาง / งาน คาแรงนกดนตร

เครองค 3,500 300 5,500 500 10 คน

เครองใหญ 4,500 300 7,500 500 12 คน

ตารางท 4 รายรบรายจายในการรบงานหนงงาน หมายเหต

- รายรบสวนทเหลอจากจายคาแรงนกดนตรจะเปนคาเครองดนตรและคายานพาหนะ - ราคาคาจางในการรบงานตามตารางน คอการรบงานทอยใกลๆ บาน - ราคาคาแรงนกดนตรตามตารางน คอคาแรงนกดนตรตอคน และตอคน ( สองเวลา )

101

บทท 5 สรปผล อภปรายผล ขอเสนอแนะ

การศกษาประวตวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน ผวจยมจดประสงค

ดงตอไปน 1. เพอศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน

2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน 3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ดานล 4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน 5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

สรปผล

1.เพอศกษาประวตความเปนมาของวงปพาทยในจงหวดปทมธาน

บทบาทของดนตรปพาทยมอญนนมผลทงทางตรงและทางออมตอจงหวดปทมธานเปนอยางมากจากการศกษาพบวาดนตรปพาทยมอญมบทบาทสาคญตอทงวฒนธรรมดนตรและวฒนธรรมดานอนๆดนตรปพาทยมอญในจงหวดปทมธานสะทอนใหเหนถงภาพลกษณของชาวมอญทอาศยอยในประเทศไทย โดยเฉพาะชาวมอญทมวถชวตและอาศยอยในจงหวดปทมธาน นบตงแตอดตทชาวมอญไดอพยพเขามาตงถนฐานอยในประเทศไทย พวกเขาไดนาวฒนธรรมทางดนตรของพวกเขาเขามาในประเทศไทยดวย สะทอนใหเหนถงความเปนกลมชาตพนธทมภมปญญา รวมถงเปนกลมชนทมเอกลกษณทางวฒนธรรม และประเพณเปนของตนเอง ภาพลกษณของชาวมอญสะทอนใหเหนถงความลมหลงในศลปะดนตรของพวกเขาเสมอชวต ดนตรปพาทยมอญไมได จากดอยเฉพาะนกดนตรชาวมอญเทานน แตไดเผยแพรอทธพลทางวฒนธรรมดนตรสนกดนตรไทย โดยทครสม ดนตรเจรญ ครเจน ดนตรเสนาะ และครหลวงประดษฐไพเราะ ไดรบการยอมรบโดยทวไปวาเปนผใหกาเนดดนตรปพาทยมอญในประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงในจงหวดปทมธาน

102

นบแตวฒนธรรมดนตรปพาทยมอญเผยแพรเขามาในประเทศไทย และถกนาไปบรรเลงประโคมในงานพระบรมศพพระพทธเจาหลวงและในพระราชพธถวายพระเพลงพระบรมศพในปพทธศกราช 2371 ซงการบรรเลงครงนนไดสงผลตอวฒนธรรมไทย ประเพณไทย และสามารถสรางชอเสยงใหแกจงหวดปทมธานเปนอยางมาก จากการประโคมในพระราชพธพระบรมศพ ทาใหดนตรปพาทยมอญกลายเปนเอกลกษณทสาคญสวนหนงของจงหวดปทมธาน และเปนทรจกในฐานะเมองทมความโดดเดนทาง ดานวฒนธรรมดนตร ดนตรปพาทยมอญจงกลายเปนเอกลกษณทสาคญของจงหวดปทมธานจนถงทกวนน

ปจจบนวฒนธรรมดนตรปพาทยมอญ ถกนาไปบรรเลงประกอบพธกรรมตางๆ ของจงหวด

ปทมธานโดยเฉพาะอยางยงงานประเพณตางๆ ทมราชการเขาไปเกยว เชน งานสถาปนาจงหวดปทมธาน งานวนสมจงหวดปทมธาน และงานสงกรานต เปนตน วฒนธรรมประเพณทเกยวของกบวถชวตของชาวบานในอดตนน ไมวาจะเปนงานมงคลหรออวมงคลดนตรปพาทยมอญไดถกนาไปประกอบพธกรรมนนๆ เสมอ โดยมบทบาทสาคญในการบอกเวลา บอกลาดบงาน ประโคมยาม และใชบอกความหมายตางๆ วฒนธรรมดนตรปพาทยมอญยงสงผลกระทบตอวฒนธรรมดนตรไทย จากพฒนาการตาง ๆทางวฒนธรรมดนตร ประกอบกบการผสมผสานทางวฒนธรรมทาใหเครองดนตรมอญบางสวนขาดหายไป เชน ระนาดมอญ แตอยางไรกตามยงคงมเครองดนตร เปงมางคอกทยงคงปรากฏอย และโดดเดนอยในวงดนตรปพาทยมอญ นบแตดนตรปพาทยมอญถกนาไปใชประโคมในพระราชพธพระบรมศพ ทาใหดนตรปพาทยมอญกลายเปนเอกลกษณสาคญสวนหนงของพธศพไทย และไดรบความนยมแพรหลาย ซงงานศพใดนาวงดนตรปพาทยมอญไปบรรเลงถอวาเปน “งานศพผด” บทบาทของดนตรปพาทยมอญไดเปลยนไป นบตงแตถกนาไปใชประโคมในพระราชพธพระบรมศพ ในอดตดนตรปพาทยมอญถกใชประกอบในพธมงคลและอวมงคล ทงนเพอตอบสนองผคนในสงคมของยคนน ซงนบตงแตงานพระราชพธพระบรมศพครงนน ทาใหดนตรปพาทยมอญกลายเปน สญลกษณประการหนงของงานพธศพ และเปนวฒนธรรมประเพณทสบทอดตอกนมาตราบจนทกวนน

2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

วงปพาทยมอญคณะดรยะเสนาะศลป เปนวงดนตรทมชอเสยงในจงหวดปทมธาน กอตงวงขนเมอปพทธศกราช 2496 โดยชอเสนาะตงเปนชอคณะ เรมแรกนนไดเชาเครองดนตร ปพาทยมอญจากคณพลลภ วงษดนตร (บานปากคลองรงสต) รบงานแสดงดนตรทวไป พอเรมม

103

ทนจงซอเครองดนตรเปนของตนเอง จงจดตงวงขนโดยมวตถประสงคเพอรบงานแสดงดนตร และอนรกษดนตรปพาทยมอญของชาวรามญไวไมใหสญหาย หวหนาวง คอนายเสนาะ ดานล อาย 72 ป มความสามารถในการบรรเลงเครองดนตรปพาทยมอญทกเครองมอ โดยเฉพาะฆองมอญ ซงไดรบการถายทอดดนตรปพาทยมอญมาจากบดา (นายกอน ดานล) คณลง (นายเลศ วงษดนตร) ซงเปน นกดนตรมอญทมชอเสยงมากในจงหวดปทมธาน และไป เรยนระนาดเอกเพมเตมกบครเฉลม บวทง ศลปนแหงชาต ประจาป พ.ศ.2529 เปนนกดนตรทมชอเสยงมากในจงหวดนนทบร ครอบครวดานล จดไดวาเปนครอบครวนกดนตรโดยแท เพราะทกคนในครอบครวมความสามารถในการบรรเลงดนตรปพาทยมอญ

3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ด านล ชอ นายเสนาะ ดานล เกดเมอ 24 ตลาคม 2479 บานเกด บานเลขท 103/1 หมท 5

ตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน มความสามารถในการบรรเลงเครองดนตรปพาทยมอญทกเครองมอ โดยเฉพาะฆองมอญ ซงไดรบการถายทอดดนตรปพาทยมอญมาจากบดา (นายกอน ดานล) คณลง (นายเลศ วงษดนตร) ซงเปน นกดนตรมอญทมชอเสยงมากในจงหวดปทมธาน หลงจากครเสนาะ นนเรยนจบชนประถมศกษาปท 4 ไดไปอยทบานของครเฉลม บวทง ซงเปนศลปนแหงชาต ไดใชชวต กนอย ฝกฝนดนตร ศกษาวชาความรตางๆ จนมากดวยฝมอ

ปจจบนสอนพเศษวชาดนตรไทยอยทโรงเรยนวดเทยนถวาย โรงเรยนอดมวทยาและท

ชมรมผสงอายขององคการบรหารสวนตาบลบานใหม อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน

4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน ดนตรปพาทยมอญเดมทนนจะสามารถบรรเลงไดทงงานมงคลและอวมงคล ตอมามการนาเอาวงปพาทยมอญมาใชบรรเลงในงานพระบรมศพ ของ งานพระเมรสมเดจพระเทพสรนทราบรมราชน จงกลายเปนประเพณนยมสบตอกนมา ชาวบานสวนใหญมความคดวาการทมปพาทยมอญบรรเลงในงานศพนนเปนการแสดงใหเหนถงฐานะของบานผจดงาน ปพาทยมอญมบทบาทหนาทสาคญในการบรรเลงเพลงประกอบพธศพ บรรเลงประกอบพธกรรมตางๆ เชน พระมาถงในพธ ปพาทยมอญกบรรเลงเพลงมอญชนเดยวเพอรบพระ เมอประธานในพธจดธปเทยนปพาทยมอญจะบรรเลงเพลงจดธปเทยน และเมอพระกลบปพาทยมอญบรรเลงเพลงมอญชนเดยวเพอสงพระกลบ

104

ชวงเวลาพระฉนภตตาหารปพาทยมอญบรรเลงเพลงพระฉนมอญ และเมอถงพธประชมเพลงหรอเผาศพปพาทยมอญบรรเลงเพลงชมไฟ ปจจบนพบวาบทบาทของปพาทยมอญไดมการเปลยนแปลงไปตามยคสมย ทงนเพอเปนการตอบสนองความตองการของผคนในสงคม ปพาทยมอญจงมการปรบปรงรปแบบ ภาพลกษณใหดรวมสมย เชน การตดหางนกยง ประดบประดาดวยหลอดไฟขนาดเลก เพอความสวยงาม ดงนนวงปพาทยมอญจงมบทบาทสาคญ ตอความเชอวถชวตความเปนอยของไทย งตงแตอดตจนถงทกวนน

5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน

หากจะกลาวถงสถานภาพโดยทวไปของดนตรไทยและดนตรปพาทยมอญในสงคมวาเปนอยางไรนน คงจะตองพจารณาถงโอกาสและสถานททจะพบเหนดนตรไทยและดนตรปพาทยมอญในชวตประจาวนเสยกอน สาหรบประชาชนทใชชวตอยอยางปกตในสงคม จะมโอกาสไดพบเหนและไดฟงดนตรไทยในโอกาสตางๆ ไดนอยมาก เนองจากสถานภาพในการดาเนนชวตและความเปนอยของคนไทยในสงคมปจจบน ไดเปลยนแปลงไปอยางมาก จงทาใหมผลกระทบตอพธกรรมตางๆ ทปฏบตสบทอดตอกนมาไดหายไปจากสงคม เชน พธเหกลอม พธทาขวญเดกทารกหรอพธโกนจก เปนตน สวนพธกรรมทยงคงขนตอนของเดมเอาไว และเปนพธกรรมเดยวทมดนตรปพาทยมอญยงปรากฏอยไมเปลยนแปลง คอ “พธศพ”

อภปรายผล

1. เพอศกษาความเปนมาของ วงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา ความเปนมาของปพาทยมอญนน เรมมาจากการอพยพถนฐานของชาวมอญเขามาในไทย พรอมทงมการนาเครองดนตรมอญเขามาในไทย จงเกดผสมผสานทางวฒนธรรมดนตร สอดคลองกบ วราพร นยมศาสตร (2541: 15) ไดทาการวจยเรอง ปพาทยมอญ ผลการวจยพบวา ปพาทยมอญไดรบอทธพลของชนชาตมอญ ครงทมอญอพยพมาพงไทยซงเขาใจวา ชาวมอญอพยพมาและนาเครองดนตรเขามาดวยในสมยรชกาลท 2 แหงกรงรตนโกสนทร และดนตรของมอญไดนามาผสมผสานกบปพาทยของไทย ไดนามาบรรเลงประกอบงานพระราชทานเพลงศพเจานาย ชาวบานจงเหนวาการใชปพาทยมอญบรรเลงในงานศพจงจะเปนศพผด ดงนนปพาทยมอญ จงไดแพรหลายทวไป

105

2. เพอศกษาประวตของ วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป มการปรบปรงเปลยนแปลงวงใหเขากบยคสมย เพอใหวงดนตรนนสามารถดารงอยได และเปนวงดนตรทสบทอดกนมาในครอบครว ซงสอดคลองกบ อภสทธ วลยพฤกษ (2553: 97) ไดทาการวจยเรอง ศกษาประวตวงปพาทยมอยคณะ ก.วรยะศลป ผลการวจยพบวา วงปพาทยมอญคณะ ก.วรยะศลป มการปรบเปลยนวงใหเขากบยคสมย มการเปลยนแปลงรปแบบเครองดนตร รปแบบวง มการดแลและการประดบตกแตงเครองดนตร เพอใหวงดนตรนนสามารถดารงอยได และเปนวงดนตรทสบทอดมาในครอบครว

3. เพอศกษาประวต ครเสนาะ ดานล จากการศกษาพบวา ครเสนาะ ดานล มความสามารถ

ในการบรรเลงเครองดนตรปพาทยมอญทกเครองมอ โดยเฉพาะฆองมอญ ซงไดรบการถายทอดดนตรปพาทยมอญมาจากบดา (นายกอน ดานล) คณลง (นายเลศ วงษดนตร) ซงเปน นกดนตรมอญทมชอเสยงมากในจงหวดปทมธาน หลงจากครเสนาะ นนเรยนจบชนประถมศกษาปท 4 ไดไปอยทบานของครเฉลม บวทง ซงเปนศลปนแหงชาต ไดใชชวต กนอย ฝกฝนดนตร ศกษาวชาความรตางๆ จนมากดวยฝมอ ซงสอดคลองกบ จรวฒน สวะตรศรศลป และคณะ (2547 : บทคดยอ ) ผลการวจยพบวา เปนสกลดนตรทมชอเสยงเกาแกในจงหวดปทมธาน ทมลกษณะเปนครอบครวและมผสบทอดการบรรเลงตอมาอกหลายรน

4. เพอศกษาบทบาทของวงปพาทยมอญ จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา เดมทนนวงปพาทยมอญ สามารถเลนในงานมงคลและอวมงคล ตอมานยมใชบรรเลงเฉพาะงานศพ ใชบรรเลงเพลงประกอบพธศพ บรรเลงประกอบกรรมพธตางๆ เชน ปพาทยมอญกบรรเลงเพลงมอญชนเดยวเพอรบพระ เมอประธานในพธจดธปเทยนปพาทยมอญจะบรรเลง เพลงจดธปเทยน และเมอพระกลบปพาทยมอญบรรเลง เพลงมอญชนเดยวเพอสงพระกลบ ชวงเวลาพระฉนภตตาหาร ปพาทยมอญบรรเลง เพลงพระฉนมอญ และเมอถงพธประชมเพลงหรอเผาศพปพาทยมอญบรรเลงเพลงชมไฟพระมาถงในพธ ซงสอดคลองกบ สรดษ ภาคสชล (2550:บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองปพาทยมอญตระกลดนตรเสนาะ อาเภอเมอง จงหวดปทมธาน ผลการวจยพบวาตนตระกลดนตรเสนาะคอนายเจน ดนตรเสนาะ เปนชาวรามญอพยพเขามาอยทจงหวดปทมธาน ไดตงวงปพาทยราว พ.ศ. 2434 และไดถายทอดความรทางดานดนตรมอญใหแกลกหลานและศษย เพลงมอญทบรรเลงม 3 ประเภท คอ ประเภทเพลงประโคมซงเปนเพลงดงเดม เชน เพลงประจาวด ประจาบาน ย าค า ย ารง ย าเทยง ประเภทเพลงประกอบพธกรรมและประเภทบรรเลงทวไป ระบบเสยงฆองมอญเปนระบบเจดเสยงไมเทากน

106

5. เพอศกษาสถานภาพของวงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา วงปพาทยมอญ คณะดรยเสนาะศลป เนองจากสถานภาพในการดาเนนชวตและความเปนอยของคนไทยในสงคมปจจบน ไดเปลยนแปลงไปอยางมาก จงทาใหมผลกระทบตอการวาจางวงปพาทยมอญลดนอยลง แตวงตรปพาทยมอญกยงปรากฏอยไมเปลยนแปลงใน “พธศพ” ซงสอดคลองกบ ศรเวยง ไตชละสนทร (2552:บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองปพาทยมอญ:กรณศกษาอาเภอบางซาย จงหวะพระนครศรอยธยา ผลการวจยพบวา ปพาทยมอญเขามาในประเทศไทยตงแตสมยกรงธนบรปรากฎหลกฐานในครงทมการบรรเลงปพาทยมอญในงานสมโภชพระแกวมรกต ตอมาไดปรากฎหลกฐานการอพยพของชาวมอญเขามาในประเทศไทยหลายตอหลายครงพรอมทงการแพรกระจายของวฒนธรรมชาวมอญสสงคมไทย การนาปพาทยมอญไปใชในพธศพตามความเชอของไทยสาหรบองคประกอบของปพาทยมอญทสาคญ ประกอบไปดวย นกดนตร เครองดนตร บทเพลงพธกรรมกอนการบรรเลง การสบทอด ฯลฯ

อปสรรค 1. เอกสารทเกยวของกบวงปพาทยมอญมนอยเกนไป

2.การเดนทางมอปสรรคเนองจากความไมสงบของเหตการบานเมอง 3. การเกบขอมลภาคสนามไมเปนไปตามแผนทวางไว 4. การเกบขอมลในการสมภาษณสมาชกในวงคอนขางยาก เนองจากปจจบนไมม นกดนตรประจา

5. การเกบขอมลในการสมภาษณเปนไปไดยาก เนองจากวงปพาทยมอญกอตงขนมานาน ทาใหขอมลบางสวนไมสมบรณ

ขอเสนอแนะ จากการทไดศกษาวจยเรอง ปพาทยมอญ ปพาทยมอญงานศพ : กรณศกษา วงดรยเสนาะศลป จงหวดปทมธาน พบวา ดนตรปพาทยมอญมบทบาทอยางสงตอวถชวต และประเพณวฒนธรรมทอยคกบจงหวดปทมธานมาเปนเวลายาวนาน จงทาใหมวงปพาทยมอญทมชอเสยงอกหลายวง ผวจยจงอยากเสนอใหผทสนใจในวงปพาทยมอญ ไดศกษาวงปพาทยมอญวงอนๆ ตอไป

107

บรรณานกรม จาลอง ทองด. 2529. แผนดนประเทศมอญ. กรงเทพมหานคร: สมาพนธ. จรวฒน สวะตรศรศลป และคณะ. 2547. ปพาทยมอญสกลดนตรเสนาะ และสกลดนตรเจรญ .

ศลปะนพนธ ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปะนาฏดรยางค สถาบนบณฑตพฒนศลป. เฉลมศกด พกลศร. 2530. สงคตนยมวาดวยดนตรไทย. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. ________. 2542. สงคตนยมวาดวยดนตรไทย. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. ชน ศลปะบรรเลง และลขต จนดาวฒน. 2521. ดนตรไทยศกษา. กรงเทพมหานคร: อกษร

เจรญทศน. ชชาต พณพาทย. 2546. การศกษาวฒนธรรมปพาทยมอญ อ าเภอเมองปทมธาน. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขามานษยดรยางควทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ณรงคฤทธ คงปน. 2539. การศกษาวฒนธรรมดนตรของปพาทยมอญ. วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต ภาควชาดรยางคศลป จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทพสน วงศพศาล. 2552. วเคราะหเดยวซออเพลงสดสงวน สามชน ทางครวรยศ สขสายชล. สารนพนธปรญญาศลปศาสตรบณฑต ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ทองคา พนนทธ. 2524. ปทมธานในอดต. กรงเทพมหานคร: จฑารตนการพมพ. ________. 2538. ปทมธานทองถนของเรา. ปทมธาน: พ. พรนตง กรป. เทยมจนทร อ าแหวว และคณะ. 2540. บทบาททางการเมองและการปกครองของจอมพล ป. พบล

สงคราม (พ.ศ.2475-2487). กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย

108

บรรณานกรม (ตอ) ธนต อยโพธ. 2545. หนงสอเครองดนตรไทย. กรงเทพมหานคร: พฆเณศ. ธรารกษ โพธสวรรณ. 2546. การสมภาษณทางสอมวลชน. กรงเทพมหานคร: พ.เอส.เพลส. นตทนนท เจรญ. 2552. วเคราะหเดยวระนาดทมเพลงกราวใน: กรณศกษา ครอทย แกวละเอยด .

กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นเรศ สรสทธ. 2547. การสมภาษณงาน. กรงเทพมหานคร: พ.เอส.เพลส. บญสบ บญเกด. 2538. สงคตนยม. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร. ปญญา รงเรอง. 2545. ดนตรในวถชวตไทย . กรงเทพมหานคร : ศนยพฒนาหนงสอ กรมวชาการ

กระทรวงศกษาธการ. ปราน วงษเทศ. 2530. พธกรรมเกยวกบการตายในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรน

ตงกรพ. ปราโมทย ดานประดษฐ. 2543. ลกษณะเฉพาะของเพลงประจ าในวงปพทยมอญ. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาดนตรวทยา มหาวทยาลยมหดล.

พสณฑ ปลดสงห. 2530. คนมอญ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพดานสธาการพมพ. พนพศ อมาตยกล. 2529. ดนตรวจกษ. กรงเทพมหานคร: รกษสปป. ไพศาล อนทวงศ. 2546. รอบรเรองดนตรไทย. กรงเทพมหานคร: สวรยาสาสน ________. 2548. คลนกดนตรไทย. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน

109

บรรณานกรม (ตอ) มนตร ตราโมท. 2525. โสมสองแสงชวตดนตรของมนตร ตราโมท . กรงเทพมหานคร : เรอนแกว

การพมพ. มานต หลอพนจ. มปป. ดนตรไทย. กรงเทพมหานคร: โอ.เอส. พรนตง เฮาส. เมตตา ววฒนานกล. 2556. หลกการสมภาษณ ในวงการบรหาร การสอสารมวลชน และการวจย .

พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เยาวชนมอญ ,ชมรม. 2527. มอญร าลก. กรงเทพมหานคร: มณวทยากรการพมพ. รงสรรค บวทอง. 2547. วฒนธรรมการสบทอดวงปพาทยมอญ ในอ าเภอเมองสพรรณบร .

กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหดล. ราชบณฑตยสถาน. 2542. พจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนา

พานช เรณ โกสนานนท และคณะ. 2530. ดนตรศกษาม.2 (ศ207 - ศ208). พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร:

อกษรเจรญทศน. วราภรณ นยมศาสตร. 2541. ปพาทยมอญ. สารนพนธปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชา

ดนตรไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วรยทธ ขามณ. 2551. ปพาทยมอญสกลดนตรเจรญ. สารนพนธปรญญาศลปศาสตรบณฑต ภาควชาศลปะนเทศ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วระวฒน ปนนตามย. 2544. การสมภาษณงานแบบมโครงสราง. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: พ.

เอส.เพลส.

110

บรรณานกรม (ตอ) วฒชย วยวฒ. 2540. ปพาทยมอญ . สารนพนธปรญญาศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาดนตรไทย

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศรวรรณ บญชยเสถยร. 2531. มหกรรมดนตรไทย ครงท 4 ของนกเรยนประถมศกษา โรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: บางกอกบลอก จากด.

ศรเวยง ไตชละสนทร. 2552. ปพาทยมอญ อ าเภอบางซาย จงหวดพระนครศรอยธยา.

กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ศนยวฒนธรรมประจาจงหวดปทมธาน. 2525. สมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป จงหวดปทมธาน.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพสวนทองถนกรมการปกครอง. สมเกยรต หอมยก. 2546. วงดนตรเจรญ: ปพทยมอญของจงหวดปทมธาน. วทยานพนธศลป

ศาสตรมหาบณฑต สาขาดนตรวทยา มหาวทยาลยมหดล.

สมบต พลายนอย. 2515. เกรดโบราณคดประเพณไทย. กรงเทพมหานคร: รวมสาสน. สมบญ วงศคาลอ, จนทรอาภา คอนชะนะ. 2546. แนะน าดนตรไทย . กรงเทพมหานคร : ครสภา

ลาดพราว. สจรตลกษณ ดผดง และคณะ. 2538. มอญ: บทบาทดานสงคม วฒนธรรมความเปนมาและความ

เปลยนแปลงในรอบ 200 ป ของกรงรตนโกสนทร . งานวจยสถาบนวจยภาษา และวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล ศาลายา จงหวดนครปฐม.

สธาทพย โมราลาย. 2554. ศาสตร และศลปแหงการสมภาษณ. กรงเทพมหานคร: อนทนล. สรดษ ภาคสชล. 2550. ปพาทยมอญตระกลดนตรเสนาะ อ าเภอเมอง จงหวดปทมธาน. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาดนตรชาตพนธวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

111

บรรณานกรม (ตอ) องค บรรจน. 2549. ตนทางจาก มะละแหมง. กรงเทพมหานคร: แพรว อภสทธ วลยพฤกษ. 2553. ศกษาประวตปพาทยมอญคณะ ก.วรยะศลป . สารนพนธศลปศาสตร บณฑต สาขาวชาดนตรไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อานนท นาคคง และคณะ. 2547. คตกรรมหลงความตาย . จฬาลงกรณมหาวทยาลย : หองภาพ

สวรรณ. อทย สนธสาร. 2531. “ชนชาตมอญ.” สารานกรมไทย. 1: 33. อทศ นาคสวสด. 2525. ทฤษฎและปฏบตดนตรไทยภาค 1 วาดวยหลกและทฤษฏดนตรไทย .

กรงเทพมหานคร: เทพนมตการพมพ. สมภาษณ

จตพร ดานล. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 จรญ เรองทอง. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 ตราโมทย ดานล. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 ปยต เทพรตนวชย. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 ปาณท ดานล. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 ปรชา ดานล. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 มนญ คลองธรรม. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557

112

บรรณานกรม (ตอ) สมภาษณ (ตอ) ลทธพล เพรงชด. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 สมชาย ธรรมนทา. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 สายธาร คมครอง. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 สรพงศ โรหตาจล. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 สวรรณ โตลา. 2557. สมภาษณ. 5 มนาคม 2557 เสนาะ ดานล. 2557. สมภาษณ. 3 กมภาพนธ 2557.

113

ภาคผนวก ก ครเสนาะ ด านล

114

ครเสนาะ ด านล

ภาพท 37. งานวนปยมหาราช ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 38. วงดรยางควงใหญ โรงเรยนธญญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

115

ภาพท 39. งานกฬาสโรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 40. พธเปดกฬาภายใน มหาวทยาลยรงสต ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

116

ภาพท 41. แตรเดยวเตรยมสวนสนาม

ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 42. งานศลปหตกรรมนกเรยน ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

117

ภาพท 43. บรรเลงดนตร วนครบรอบ 84 ป คณแมเนอง ดานล ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 44. ฝกซอมนกปพาทยรนจว ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

118

ภาพท 45. การแสดงละครเรองพระอภยมณ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 46. ฝกซอมนกปพาทยรนเลก ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

119

ภาพท 47. ฝกซอมดนตรไทย โรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 48. ฝกรนนองไวทดแทนรนพ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

120

ภาพท 49. ฝกซอมเดกใหอนรกษวงปพาทยมอญ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 50. วงดนตรดรยางคโรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

121

ภาพท 51. นกเรยนประกวดดนตรและนาฏศลป ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 52. แสดงดนตรวนสถาปนาโรงเรยนอดมวทยา ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

122

ภาพท 53. ทาหนาทแทนผอานวยการ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 54. บรรเลงดนตร ณ ฟวเจอรรงสต ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

123

ภาพท 55. สงนกเรยนประกวดรองเพลงเดยว ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 56. ทปรกษาผชวยฝกซอม มหกรรมดนตรไทย ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

124

ภาพท 57. พธเปดอาคาร คหกรรมโรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 58. งานเกษยณอายราชการ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

125

ภาพท 59. วงดรยางคเมโลเดยน โรงเรยนอดมวทยา ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 60. บจก. ไทยเทยน ฯ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

126

ภาพท 61. ออกงานหารายไดซอเครองดนตร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 62. แตรวงเลก โรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

127

ภาพท 63. องกะลงวงแรกของจงหวดปทมธาน ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 64. เครองสายผสมออรแกน เมองหลวงพระบาง ประเทศลาว ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

128

ภาพท 65. บรรเลงตอนรบแขกตางประเทศ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 66. วงดนตรลกทง - ลกกรง โรงเรยนธญบร ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

129

ภาพท 67. คณะศษยครเฉลม บวทง ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 68. วงดนตรไทยดรยางคตารวจ ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

130

ภาพท 69. บรรเลงและรวมรองเพลงนราศปทม งานเลยงชาวตางชาต ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 70. สอนการตระนาดใหกบชาวญปน ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

131

ภาพท 71. บรรเลงดนตรไทยตองรบชาวแคนนาดา ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 72. บรรเลงเพลงศรวชยประกอบรา ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

132

ภาพท 73. กลองยาวชาวบาน ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 74. ควบคมวงดรยางค โรงเรยนอดมวทยา ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

133

ภาคผนวก ข ผลงานครเสนาะ ด านล

134

ผลงานครเสนาะ ด านล

ภาพท 75. ศลปนดเดน จงหวดปทมธาน ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 76. โลรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

135

ภาพท 77. เกยรตบตรรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 78. เกยรตบตรรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

136

ภาพท 79. เกยรตบตรรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 80. เกยรตบตรรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

137

ภาพท 81. โลรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 82. โลรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

138

ภาพท 83. โลรางวล ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 84. เกยรตบตรรางวล ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

139

ภาพท 85. เกยรตบตรรางวล ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 86. เกยรตบตรรางวล ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

140

ภาพท 87. ทอดผาปาสามคคเครองดนตรไทย ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 88. ศลปนดเดน จงหวด ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

141

ภาคผนวก ค วงดรยเสนาะศลป

142

วงดรยเสนาะศลป

ภาพท 89. นามบตรคณะดรยเสนาะศลป ทมา: ครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 90. แผนทไปบานคร ทมา: จากการเดน ทางไปบานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

143

ภาพท 91. วงดรยเสนาะศลป (เครองทอง)

ทมา: ภาพถายบานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 92. วงดรยเสนาะศลป (เครองทอง)

ทมา: ภาพถายบานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

144

ภาพท 93. วงดรยเสนาะศลป (เครองมก) ทมา: ภาพถายบานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 94. วงดรยเสนาะศลป (เครองมก) ทมา: ภาพถายบานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

145

ภาคผนวก ง ครเฉลม บวทง

146

ครเฉลม บวทง

ภาพท 95. ครเฉลม บวทง ทมา: หนงสอรวมผลงานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ครเฉลม บวทง เปนบตรคนสดทองของครปน และนางถนอม บวทง เกดเมอวนจนทร

เดอน 9 แรม 9 ค า ตรงกบวนจนทรท 25 สงหาคม พ.ศ. 2454 ปจอ ทบานบางศรราษฎร ตาบลบางเลน อาเภอบางใหญ จงหวดนนทบร บดาของครเฉลมเคยเปนนกดนตรอยในสงกดวงของพระองคเจาเพญพฒนพงศ กรมหมนพชยมหนทโรดม (ผทรงพระนพนธเพลงลาวดวงเดอน) เมอกรมหมนพชยฯสนพระชนมในป พ.ศ. 2452 นน นกดนตรในวงนกแยกยายกนไป ครปนจงกลบไปตงวงดนตรของตนเองทบานจงหวดนนทบร เมอครเฉลมอายได 6 ขวบ บดากจบมอใหตระนาด และฝกฝนกระทงไมนานกสามารถเลนไดรอบวง พออายได 8 ขวบ บดากถงแกกรรม ครเฉลมจงยายไปอยกบพชายซงเปนนกดนตรอยทปากคลองออมนนท จงหวดนนทบร

147

เมอครเฉลมอายได 10 ขวบเศษ พชายไดนาไปฝากเรยนกบพระยาประสานดรยศพท (แปลก ประสานศพท) ซงเปนเพอนรกกบบดาครเฉลมและตอเพลงเดยวระนาดกบขนบรรจงทมเลศ (ปลง ประสานศพท) พรอมกนนนกเรยนหนงสอไปดวยทโรงเรยนพรานหลวงสวนมสกวน ในพระบรมราชปถมภของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 อยมาไมนาน พระยาประสานดรยศพทกสงครเฉลมขนไปตระนาดถวายพระบาทสมเดจพระมงกฎ เกลาเจาอยหวขณะทรงเครองใหญ พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงมรบสงชมเชยวามฝมอด จะเกงตอไปขางหนา เมอพระยาประสานดรยศพทถงแกอนจกรรม พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวไดมรบสงใหพระยาอนรธเทวา (ฟน พงบญ ณ อยธยา) นาครไปอยดวย และมรบสงใหพาครเขาเฝาทกเยน และตระนาดซอมละครในวงพญาไท ในชวงนเองทครไดมโอกาสไปศกษาเพลงมอญจากสานกของจางวางทว พาทยโกศล และไดตอเพลงเดยวระนาดกบขนบรรจงทมเลศ (ปลง ประสานศพท)

ครไดเขาราชการเปนนกดนตรประจากรมปพาทยและโขนหลวง กรมศลปากร กรมทดน และกรมตารวจ ตามลาดบ นอกจากนนยงไดสอนดนตรแกวงดนตรและสถาบนตางๆ เชน สามคยาจารยสมาคม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด วงดนตรไทยสโมสรธนาคารกรงเทพ วทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฏเกลาฯ โรงเรยน ภปร. ราชวทยาลย อกทงยงไดสอนและควบคมวงเสรมมตรบรรเลงของนายเสรม สาลคปตอกดวย ทานไดตงวงดนตรของตนเองขนเมอ พ.ศ.๒๔๘๕ ชอ วงศษยดรยศพท มทงวงปพาทยไมแขง วงมโหร วงเครองสาย แตรวง และวงองกะลง ไดนาเอาราชทนนามของพระยาประสานดรยศพทเปนชอวง ครเฉลม บวทงไดรบยกยองวามฝมอในการบรรเลงเครองดนตรไดดเยยม โดยเฉพาะระนาดเอก และไดแตงเพลงไวเปนจานวนมาก อจฉรยภาพดานนกลาวกนวาขณะนงรถหรอนงเรอจากบานพกถงททางาน ทานสามารถแตงเพลงไดจบ 1 เพลง ประเภทเพลงโหมโรง 11 เพลง

1.โหมโรงประสานเนรมต 2.โหมโรงลาวสมเดจ

148

3.โหมโรงสรรเสรญพระจอมเกลา 4.โหมโรงรามาธบด 5.โหมโรงมหาปยะ 6.โหมโรงจามจร 7.โหมโรงพมานมาศ 8.โหมโรงสาวไหม 9.โหมโรงมงกฏเพชร 10.โหมโรงกหลาบนอย 11. โหมโรงประเวศชล

ประเภทเพลงเรอง 3 เพลง 1. เรองอารยะวถ เพลงชดน ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย หมอมเจาหญงพนพศมย ดศกล ทรงมพระดารสชมเชยไววา

“…ในกระบวนแตงเพลงบรรเลงเพอลาดบเรองราวตางๆเทาททานเคยประสบมา นน ถดจากทลกระหมอมบรพตรฯแลวกเหนจะมแตนายเฉลม บวทงเทานนททาไดด…” 2. เรองวานรนทร 3. เรองนวเพชร ประเภทเพลงเถา 52 เพลง อาทเชน

เพลงเขมรพายเรอ เถา เพลงแขกเชญเจาเถา เพลงเขมรราชบรเถา เพลงตวงพระธาตเถา เพลงหงสทองทางฝรงเถา เพลงมอญออยองเถา เพลงจระเขหางยาวทางสกวาเถา เพลงสาวสอดแหวนเถา เพลงลาวเลยบคายเถา(เพลงนไดรบรางวลจากอธบดกรมศลปากร)

149

เพลงลองลมเถา เพลงเทพบรรทมเถา เพลงเทพนมตเถา เพลงเฉลมพมานเถา เพลงปนนคเรศเถา(ชนะเลศการประกวดรางวล“พณทอง”ของธนาคารกสกรไทย) ฯลฯ

ประเภทเพลงระบ า 4 เพลง

เพลงปทมบนเทง เพลงระบาสม เพลงระบาตะกรอ เพลงระบาเกบกระวาน

ประเภทเพลงทแตงขนในโอกาสพเศษ 1. เพลงชดถวายพระพรในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลปจจบนทรงม พระชนมายครบ 4 รอบ พ.ศ. 2518 2. เพลงประชมเทพ ในวาระเฉลมพระยศสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช กมาร พ.ศ.2520 3.เพลงเกรนเจาฟา 4.เพลงสาเนยงโปรตเกส 5.เพลงประนมกร 6. เพลงระบาสภาค ครสรางค ดรยพนธเปนผขอรองใหครเฉลมชวยแตงให

ประเภทเพลงเดยว

1. เพลงทะแยเดยว ทางซอดวง นอมเกลาฯถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร 2. เพลงแขกมอญเดยว ทางซอดวง นอมเกลาฯถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยาม

150

บรมราชกมาร 3. เดยวระนาดเอกเพลงลาวแพนใหไวแกครพฒนบวทง 4. เดยวจะเขเพลงลาวแพนใหไวแกครสธาร บวทง( ครสธาร เรยกชอใหมวา “ลาวแคน”) 5. เดยวปเพลงทยอยเดยวใหไวแก พ.จ.อ.สวทย แกวกระมล 6. เดยวซออเพลงนกขมนใหไวแก คณจรวยพร ร.พ.รามาธบด 7. เดยวซออเพลงแขกมอญใหไวแก คณจรวยพร ร.พ.รามาธบด 8. เดยวซอดวงเพลงนกขมนใหไวแก คณชชวาล มาพวง 9. เดยวจะเข เพลงจระเขหางยาว ใหไวแก คณตอพงษ แจมทว

งานสรางสรรคผลงานดนตรไทย

- เปนผรเรมทาองกะลงของไทย จาก 2 กระบอก มาเปน 2 กระบอก - เปนผรเรมบนทกโนตเพลงไทย สาหรบเครองต คอระนาด ฆอง ขม โดยเขยนเปนสกอร บรรทดค - เปนผรเรมการบรรเลงองกะลงประสานเสยงแบบสากล ในป พ.ศ.2524 ทานไดรบคดเลอกจากคณะกรรมการของสมาคมสตรแหงประเทศไทยใน

พระบรม ราชปถมภ เสนอชอใหไดรบรางวลพระราชทานโลเกยรตยศจากพระบาทสมเดจพระเจาอย หวภมพลอดลยเดช ในฐานะนกดนตรไทยตวอยาง ซงมนกดนตรไทยทไดรบพระราชทานโลครงนเพยง 4 คน คอ ครมนตร ตราโมท ครเฉลม บวทง ครบญยง เกตคง และคณหญงไพฑรย กตตวรรณ ครเฉลมไดกลาวกบคนใกลเคยงวาเปนรางวลททานภมใจทสดในชวต

ครเฉลม บวทงไดรบยกยองเชดชเกยรตจากสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ใหเปนศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง (ดนตรไทย) ประจาปพทธศกราช 2529

151

ภาคผนวก จ ภาคสนาม

152

ภาคสนาม

ภาพท 96. เศยรคร กบหงพระ ทมา: บานครเสนาะ ดานล 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 97. เศยรครบนเวท ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

153

ภาพท 98. คณะผวจยมอบของทระลก

ทมา: โรงเรยนอดมวทยา 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 99. ระหวางการเรยนการสอน ทมา: โรงเรยนอดมวทยา 3 กมภาพนธ 2557

154

ภาพท 100. ครเสนาะ ดานล ตฆองเพลงปทมภรมย ทมา: โรงเรยนอดมวทยา 3 กมภาพนธ 2557

ภาพท 101. ระหวางการเรยนการสอน ดนตร ทมา: โรงเรยนวดเทยนถวาย 3 กมภาพนธ 2557

155

ภาพท 102. ครเสนาะ ดานล ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ภาพท 103. ครเสนะ ดานล และคณปาบงอร ดานล (ภรรยา)

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

156

ภาพท 104. คณะผวจยรวมถายภาพกบครเสนาะ ดานล ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ภาพท 105. ระหวางการสมภาษณ บตรชายคนโตนายคณต ดานล ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

157

ภาพท 106. ระหวางการสมภาษณ นาย ปาณท ดานล หลายชายคร ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ภาพท 107. ระหวางการสมภาษณ สมาชกในวง

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

158

ภาพท 108. ระหวางบรรเลงถวายมอ ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

ภาพท 109. บตรชายคนเลก ของครเสนาะ ด านล นายอรรณพ ด านล (เสยชวตแลว)

ทมา: งานไหวครบานครเสนาะ ดานล 5 มนาคม 2557

159

ภาคผนวก ฉ ประวตผศกษาวจย

160

ประวตนสตผท าวจย นสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพมหานคร ประวตสวนตว ชอ นางสาวเกศแกว กลาทอง

วนเดอนปเกด 11 พฤศจกายน 2535 ทอยปจจบน 50/201 หม 11 ทพมงคล ตาบางแกว

อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ 10540

ประวตการศกษา

- จบชนอนบาล - ชนประถมศกษาปท 2 จากโรงเรยน อรณประดษฐ จงหวดเพชรบร - จบชนประถมศกษาปท 3 – 5 จากโรงเรยน อรรถวทย จงหวดกรงเทพมหานคร - จบชนประถมศกษาปท 6 จากโรงเรยน ผองพลอยอนสรณ จงหวดกรงเทพมหานคร - จบชนมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย จากโรงเรยนราชวนตบางแกว

ในพระบรมราชปถมภ - ปจจบนเปนนสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประวตการศกษาดานดนตร

- เรมเรยนดนตรไทยครงแรกทโรงเรยนผองพลอยอนสรณ ตอนประถมศกษาชนปท 6 หดเลนขม และจระเข ซงเรยนกบอาจารยดารณ วรยะประภานนท

161

- เมอเขาสชนมธยมศกษา สอบตรงความสามารถพเศษดนตรไทยทโรงเรยนราชวนตบางแกว และเรยนกบอาจารยบรรพต แจงจรส และ อาจารยกาญจนา สภาร - ปจจบนศกษาตอในระดบปรญญาตร สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดตอเพลงในหลกสตรตามทมหาวทยาลยกาหนด และไดเรยนดนตรกบครหลายทาน ดงน

เรยนจะเขกบครฉตรตยา เกยรตนาว เรยนระนาดทมกบผชวยศาสตราจารยภาคม บารงสข เรยนตะโพนไทยและกลองแขกกบครอนชา บรพนธ

162

ประวตนสตผท าวจย นสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพมหานคร

ประวตสวนตว ชอ นางอรญา กรบไกรแกว วนเดอนปเกด 22 พฤกษภาคม 2536 ทอยปจจบน 61 หม 2 อดมสข 51 แขวงหนองบอน เขตประเวศ กรงเทพมหานคร 10260

ประวตการศกษา

- จบชนอนบาล - ชนประถมศกษาปท 6 จากโรงเรยนนวลวรรณศกษา - จบชนมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย จากโรงเรยนราชวนตบางแกว

ในพระบรมราชปถมภ - ปจจบนเปนนสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประวตการศกษาดานดนตร

- เรมเรยนดนตรไทยครงแรกทโรงเรยนนวลวรรณศกษา ตอนประถมศกษาชนปท 1 หด เลนขมและซอดวง ซงเรยนกบอาจารยกาญจนา สภาร และ ครกสมา เทพสงา และเรมหดระนาดทมกบอาจารยสราชดษฐ ศรสตยชยะ เพอใชสอบเขาศกษาตอในโรงเรยนราชวนตบางแกว

- เมอเขาสชนมธยมศกษา สอบตรงความสามารถพเศษดนตรไทยทโรงเรยนราชวนต บางแกว และเรยนกบอาจารยบรรพต แจงจรส และอาจารยสราชดษฐ ศรสตยชยะ ตอมานกเรยนทเปาขลยขาดจงมโอกาศไดเปลยนเครองมอเปน ขลยเพยงออ

163

- หลงจากนนไดเขาศกษาตอในระดบปรญญาตรสาขาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะ มนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดตอเพลงในหลกสตรตามทมหาวทยาลยกาหนด และไดเรยนดนตรกบครหลายทานดงน

เรยนขลยเพยงออกบคร ครสมนก แสงอรณ ครสรดษ ภาคสชล ครสงหล สงจย เรยนระนาดทมกบ ครภาคม บารงสข เรยนตะโพนไทยและกลองแขกกบครอนชา บรพนธ

164

ประวตนสตผท าวจย นสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพมหานคร

ประวตสวนตว ชอ นางสาวอมาพร ชกยนต วนเดอนปเกด 22 กรกฎาคม 2535 ทอยปจจบน 55/66 ตาบลบางปรอก อาเภอเมอง

จงหวดปทมธาน 12000

ประวตการศกษา

- จบชนอนบาล - ชนประถมศกษาปท 6 จากโรงเรยนอนบาลปทมธาน - จบชนมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย จากโรงเรยนปทมวไล - ปจจบนเปนนสตชนปท 3 สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ประวตการศกษาดานดนตร

- เรมเรยนดนตรไทยครงแรกตอนอาย 7 ป หดตฉง ตกรบ และตระนาดเอก ตามลาดบ ซงเรยนกบนายจารส ชกยนต มความเกยวของเปนบดา เปนผสอนเนองจากบดาเปนนกดนตรไทยมากอน และทบานมเครองดนตร

- เมอเขาสชนประถมศกษาปท 2 หดตขม ซงเรยนกบอาจารยดวงเดอน คปตคาร เปน อาจารยสอนดนตรไทยทโรงเรยนอนบาลปทมธาน

- เมอเขาสชนมธยมศกษาปท 4 ไดหดเลนจะเข และซอดวง ซงเรยนกบอาจารยดวงเดอน คปตคาร อาจารยสอนดนตรไทยทโรงเรยนอนบาลปทมธาน

165

- เมอเขาสชนประถมศกษาปท 6 หดเลนซอสามสาย ซงเรยนกบอาจารยดวงเดอน คปตคาร

- เมอเขาสชนมธยมศกษาปท 1 นาจะเข เปนเครองดนตรในการสอบตรงความสามารถ พเศษดนตรไทยทโรงเรยนปทมวไล และเรยนกบอาจารยกฤษฎา เกตสรยงค

- เมอเขาสชนมธยมศกษาปท 2 หดเลนฆองวงใหญ ซงเรยนกบอาจารยกฤษฎา เกตสรยงค เปนอาจารยสอนดนตรไทยทโรงเรยนปทมวไล

- เมอเขาสชนมธยมศกษาปท 3 หดเลนฆองมอญวงใหญ ซงเรยนกบอาจารยกฤษฎา เกตสรยงค และเรมออกงานบรรเลงดนตรปพาทยมอญงานศพตางๆ

- เมอเขาสชนมธยมศกษาปท 6 ไดไปตอเพลงโหมโรงเชา ทางฆองวงใหญ เพอเกบรายละเอยดในการบรรเลง กบนายอาภา ศรวงษา และไดนามาสอบตรงความสามารถพเศษดนตรไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

- ปจจบนศกษาอยระดบปรญญาตร สาขาวชาดนตรไทย ภาควชาดนตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดตอเพลงในหลกสตรตามทมหาวทยาลยกาหนด และไดเรยนดนตรกบครหลายทาน ดงน เรยนฆองวงใหญกบ ครทวศกด ศรผอง และครสเชาว หรมพานช เรยนซออกบ ครราชนย ศรชย เรยนจะเขกบ ครฉตรตยา เกยรตนาว เรยนตะโพนไทย และกลองแขกกบ ครอนชา บรพนธ