รายงานผลการด าเนินการ...

50
รายงานผลการดาเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ เรื่อง Discharge Planning Package โดย วินิตย์ หลงละเลิง ..................................................................................................................................................................................................................... โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ Thammasat University Hospital หน่วยงาน กลุ ่มงานการพยาบาล ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๗

Transcript of รายงานผลการด าเนินการ...

Page 1: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

1

รายงานผลการด าเนนการ โครงการพฒนาคณภาพ

เรอง

Discharge Planning Package

โดย

วนตย หลงละเลง

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

Thammasat University Hospital

หนวยงาน กลมงานการพยาบาล

ประจ าปงบประมาณ พศ ๒๕๕๗

2

ค าน า

การวางแผนจ าหนาย (Discharge Planning) เปนการวางแผนและจดสรรบรการในการดแลรกษาผปวยทตองการการดแลตอเนองหลงการจ าหนายอยางเปนระบบ องครวม มการ ประสานงานของ สหสาขาวชาชพ ในการสนบสนน และเสรมพลง ผปวยและครอบครวเปนรายกรณ รวมทงมการสงเสรมการใชทรพยากร สขภาพทเหมาะสม เพอเตรยมการใหผปวยและญาตชมชนสามารถ ดแลสขภาพไดดวยตนเอง อยางมนใจ ปลอดภย และพงพอใจ การวางแผนจ าหนาย (Discharge Plan) ในปจจบนสวนใหญนยมใชหลกการ D METHOD ซงประกอบดวย D- Diagnosis คอการใหความรเรองโรคทเปนอยถงสาเหต อาการ การปฏบตตวทถกตอง M- Medicine คอการแนะน าการใชยาทตนเองไดรบอยางละเอยด สรรพคณของยา ขนาด วธใช ขอควรระวงในการใชยา ตลอดจนการสงเกตภาวะแทรกซอนรวมทงขอหามการใชยาดวย E- Environment คอการจดการสงแวดลอมทบานใหเหมาะสมกบภาวะสขภาพของผปวย การใหขอมลเกยวกบการจดการปญหาดานเศรษฐกจ T- Treatment คอทกษะทเปนตามแผนการรกษาเชนการท าแผล รวมถงการเฝาสงเกตอาการตนเองและแจงใหพยาบาลทราบ H- Health คอการสงเสรม ฟนฟสภาพทางดานรางกายและจตใจ ตลอดจนการปองกนภาวะแทรกซอนตางๆ O- Out patient คอการมาตรวจตามนด การตดตอขอความชวยเหลอจากสถานพยาบาลใกลบาน ในกรณเกดภาวะฉกเฉนตลอดจนการสงตอผป วยใหไดรบการดแลตอเนอง และ D - Diet คอการเลอกรบประทานอาหารเหมาะสมกบโรคหลกเลยงหรองดอาหารทเปนอนตรายตอสขภาพ เพอคณภาพชวตทดของผรบบรการกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพาะในสวนของการเตรยมผปวยและญาตเพอใหเกดความรความเขาใจ และสามารถกลบไปดแลตนเองไดอยางถกตองเหมาะสมกบสภาวะของโรค การวางแผนการจ าหนาย จงเปนหวใจส าคญของการทผปวยและญาตสามารถกลบไปดแลตนเองทบานไดอยางถกตองจากการศกษาพบวาหนวยงานทางการพยาบาลอายรกรรมมแคเพยงหนวยงานเดยวทมการจดท า Discharge Planning อยางเปนรปธรรม และพบวาดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบการแนะแนวใหอดบหร ระหวางการอยโรงพยาบาลเทากบ 6433 (เปาหมายรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนา Discharge Planning กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยใชหลกการMETHOD P ขนเพอพฒนามาตรฐานทางการพยาบาล และผรบบรการและหรอผดแล (Care giver)ไดรบความรในการดแลสขภาพอยางตอเนองเหมาะสมกบภาวะของโรค มความรมทกษะในการดแลสขภาพเมอกลบไปใชชวตทบานไดเปนอยางด สงเสรมการหาย ปองกนการกลบเปนซ า มคณภาพชวตทดตอไป

3

สารบญ

หนา

ค ำน ำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ก สำรบญhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ข ส ำเนำโครงกำรhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 4 แบบสรปผลกำรด ำเนนงำน 8 บทสรปผลกำรศกษำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ขอเสนอแนะhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 เอกสำรอำงองhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ภำคผนวก ก แบบประเมนควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 14 ภำคผนวก ข THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING 17

ภำคผนวก ค Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquohelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

4

5

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 2: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

2

ค าน า

การวางแผนจ าหนาย (Discharge Planning) เปนการวางแผนและจดสรรบรการในการดแลรกษาผปวยทตองการการดแลตอเนองหลงการจ าหนายอยางเปนระบบ องครวม มการ ประสานงานของ สหสาขาวชาชพ ในการสนบสนน และเสรมพลง ผปวยและครอบครวเปนรายกรณ รวมทงมการสงเสรมการใชทรพยากร สขภาพทเหมาะสม เพอเตรยมการใหผปวยและญาตชมชนสามารถ ดแลสขภาพไดดวยตนเอง อยางมนใจ ปลอดภย และพงพอใจ การวางแผนจ าหนาย (Discharge Plan) ในปจจบนสวนใหญนยมใชหลกการ D METHOD ซงประกอบดวย D- Diagnosis คอการใหความรเรองโรคทเปนอยถงสาเหต อาการ การปฏบตตวทถกตอง M- Medicine คอการแนะน าการใชยาทตนเองไดรบอยางละเอยด สรรพคณของยา ขนาด วธใช ขอควรระวงในการใชยา ตลอดจนการสงเกตภาวะแทรกซอนรวมทงขอหามการใชยาดวย E- Environment คอการจดการสงแวดลอมทบานใหเหมาะสมกบภาวะสขภาพของผปวย การใหขอมลเกยวกบการจดการปญหาดานเศรษฐกจ T- Treatment คอทกษะทเปนตามแผนการรกษาเชนการท าแผล รวมถงการเฝาสงเกตอาการตนเองและแจงใหพยาบาลทราบ H- Health คอการสงเสรม ฟนฟสภาพทางดานรางกายและจตใจ ตลอดจนการปองกนภาวะแทรกซอนตางๆ O- Out patient คอการมาตรวจตามนด การตดตอขอความชวยเหลอจากสถานพยาบาลใกลบาน ในกรณเกดภาวะฉกเฉนตลอดจนการสงตอผป วยใหไดรบการดแลตอเนอง และ D - Diet คอการเลอกรบประทานอาหารเหมาะสมกบโรคหลกเลยงหรองดอาหารทเปนอนตรายตอสขภาพ เพอคณภาพชวตทดของผรบบรการกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพาะในสวนของการเตรยมผปวยและญาตเพอใหเกดความรความเขาใจ และสามารถกลบไปดแลตนเองไดอยางถกตองเหมาะสมกบสภาวะของโรค การวางแผนการจ าหนาย จงเปนหวใจส าคญของการทผปวยและญาตสามารถกลบไปดแลตนเองทบานไดอยางถกตองจากการศกษาพบวาหนวยงานทางการพยาบาลอายรกรรมมแคเพยงหนวยงานเดยวทมการจดท า Discharge Planning อยางเปนรปธรรม และพบวาดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบการแนะแนวใหอดบหร ระหวางการอยโรงพยาบาลเทากบ 6433 (เปาหมายรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนา Discharge Planning กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยใชหลกการMETHOD P ขนเพอพฒนามาตรฐานทางการพยาบาล และผรบบรการและหรอผดแล (Care giver)ไดรบความรในการดแลสขภาพอยางตอเนองเหมาะสมกบภาวะของโรค มความรมทกษะในการดแลสขภาพเมอกลบไปใชชวตทบานไดเปนอยางด สงเสรมการหาย ปองกนการกลบเปนซ า มคณภาพชวตทดตอไป

3

สารบญ

หนา

ค ำน ำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ก สำรบญhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ข ส ำเนำโครงกำรhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 4 แบบสรปผลกำรด ำเนนงำน 8 บทสรปผลกำรศกษำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ขอเสนอแนะhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 เอกสำรอำงองhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ภำคผนวก ก แบบประเมนควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 14 ภำคผนวก ข THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING 17

ภำคผนวก ค Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquohelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

4

5

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 3: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

3

สารบญ

หนา

ค ำน ำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ก สำรบญhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ข ส ำเนำโครงกำรhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 4 แบบสรปผลกำรด ำเนนงำน 8 บทสรปผลกำรศกษำhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ขอเสนอแนะhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 เอกสำรอำงองhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 12 ภำคผนวก ก แบบประเมนควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 14 ภำคผนวก ข THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING 17

ภำคผนวก ค Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquohelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 20

4

5

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 4: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

4

5

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 5: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

5

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 6: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

6

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 7: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

7

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 8: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

8

แบบสรปผลการด าเนนงาน โครงการพฒนาคณภาพ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าปงบประมาณ พศ 2557

1 ชอโครงการ Discharge Planning Package

2 ผรบผดชอบโครงการ วนตย หลงละเลง ต ำแหนง พยำบำลช ำนำญกำรAPN โรคหวใจ

กลมงำนกำรพยำบำล

3 หลกการและเหตผล เพอคณภำพชวตทดของผรบบรกำรกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยเฉพำะในสวนของกำรเตรยมผปวยและญำตเพอใหเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบไปดแลตนเองไดอยำงถกตองเหมำะสมกบสภำวะของโรค กำรวำงแผนกำรจ ำหนำย (Discharge Planning) จงเปนหวใจส ำคญของกำรทผปวยและญำตสำมำรถกลบไปดแลตนเองทบำนไดอยำงถกตองจำกกำรศกษำพบวำหนวยงำนทำงกำรพยำบำลอำยรกรรมมแคเพยงหนวยงำนเดยวทมกำรจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรม และพบวำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลเทำกบ 6433 (เปำหมำยรอยละ 90) จงมแนวคดทจะพฒนำ Discharge Planning Package กลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด เพอพฒนำมำตรฐำนทำงกำรพยำบำล และผรบบรกำรไดรบควำมรในกำรดแลสขภำพอยำงเหมำะสมเมอเจบปวยเปนโรคหวใจ

4 วตถประสงค 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำง

กำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

5 ความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ประจ าป พศ 2556 - 2559

1 ผรบบรกำรไดรบบรกำรทเปนเลศ มคณภำพ ไดมำตรฐำนทพงพอใจ 2 เปนทพงในกำรบรกำรวชำกำรแกบคลำกรสำธำรณสข

6 วธด าเนนการ 1 จดท ำแผนงำนน ำเสนอโครงกำรตอผบรหำร 2 ด ำเนนกำรจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 9: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

9

3 จดท ำแบบประเมนกำรวดคณภำพ Discharge Planning in Coronary heart disease และ แบบสอบถำมควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด 4 นเทศทำงคลนกและประชำสมพนธกำรจดท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ตำม แบบประเมน Discharge Planning Assessment วำงแผนและก ำหนดกจกรรมทำงกำรพยำบำล โดย ใชรปแบบ METHOD-P 5 ประเมนผลและสรปโครงกำร

7 สรปผลการด าเนนงาน

71 ผลกำรด ำเนนงำนตำมวตถ

วตถประสงค ตวชวด ผลกำรด ำเนนงำน

ขอท 1 เพอจดท ำ Discharge Planning อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

1 อตรำของกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ge รอยละ 80

รอยละ 90

ขอท 2 เพอจดท ำสอกำรใหสขศกษำในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทเรยกวำ Discharge Planning Package in Coronary heart disease

2 ม Discharge Planning Package in Coronary heart disease

ขอท 3 เพอใหผปวยและญำตเกดควำมรควำมเขำใจ และสำมำรถกลบบำนไปดแลตนเอง (Self- Management) ไดอยำงถกตอง เหมำะสมกบภำวะของโรค

3 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแล ตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง geรอยละ 80

รอยละ 825

ขอท 4 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยเพอเทยบเคยงกบมหำวทยำลยชนน ำของประเทศ

4 อตรำของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำล เปำหมำยge รอยละ 90

รอยละ 100

ขอท 5 ลดอตรำกำร Readmission 5 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำ

0

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 10: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

10

โรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วนหลง ออกจำกโรงพยำบำล (Readmission) le รอยละ 5

72 ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนปฏบตกำร

ประเมนผลโครงกำร

รำยกำร เกณฑกำรประเมน

4 มำกทสด

3 มำก

2 นอย

1 นอยทสด

1 ผลกำรด ำเนนงำนโครงกำรบรรลวตถประสงค

2 ทำนพอใจในผลงำนของโครงกำรตำมเปำหมำยเพยงไร

3 ระหวำงด ำเนนกำรตำมโครงกำร

31 งบประมำณเหมำะสม

32 วสดทใชปฏบตงำนเหมำะสม

33 ควำมรวมมอของผรวมงำน

34 ขนตอนกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมก ำหนดเวลำ

4 ผลงำนตรงตำมวตถประสงคและบรรลเปำหมำย

รวม 24

เฉลย (คะแนนรวมหำรดวย 7) 343

73 ระยะเวลำของโครงกำร ตงแตเดอน กนยำยน ถงเดอน สงหำคม

74 สรปคำใชจำย 15000 บำท

คำใชจำยเหมำจำยเหมำจำยในกำรด ำเนนโครงกำรพฒนำคณภำพโรงพยำบำล 15000 บำท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง

ถำคะแนนเฉลยตงแต 3 ขนไป แสดงวำ กำรด ำเนนงำนเปนทนำพอใจ ถำคะแนนเฉลยต ำกวำ 3 ลงมำ แสดงวำ กำรด ำเนนงำนควรปรบปรง

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 11: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

11

8 ปญหาอปสรรค และแนวทางการแกไข

ปญหำอปสรรค สำเหตของปญหำอปสรรค แนวทำงกำรแกไข

1 ดำนงบประมำณ - -

2 ดำนบคลำกร พยำบำลมประสบกำรณนอย บำงครงท ำงำนไมทน ขำดควำมมนใจในกำรท ำ Discharge Planning

นเทศทำงกำรพยำบำล และ Empowerment พยำบำล ในกำรท ำ Discharge Planning in Coronary heart disease ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

3 ดำนวสดอปกรณ คมอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease มจ ำนวนจ ำกด

จดหำงบประมำณเพมเตม

4 ดำนบรกำรและประสำนงำน

- -

9 การน าผลงานโครงการ ไปใชประโยชน

1 ไดน ำค มอ Discharge Planning Package in Coronary heart disease ช อ ldquoเรยนร และอย กบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo ไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

2 จดท ำเอกสำรบนทกกำรท ำ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดอยำงเปนรปธรรม ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU) โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning รอยละ 100

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลใหไดตำมเปำหมำยถง รอยละ 100 ใน 3 ไตรมำส ของปงบประมำณ 2557

4 โครงกำรนเปนจดเรมตนของกำรศกษำอตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแลในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

ลงชอ

(วนตย หลงละเลง)

ผประเมนโครงกำร

วนท 29 สงหำคม2557

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 12: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

12

บทสรปผลการศกษา

1 โครงกำร Discharge Planning Package ไดท ำใหมกำรสรำงแบบบนทก Discharge Planning

อยำงเปนรปธรรมทชดเจนในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด โดยมอตรำกำรท ำ Discharge Planning

รอยละ 100

ในงำนกำรพยำบำลผปวยวกฤตโรคหวใจ (CCU)

2 อตรำควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองของผปวยหรอผดแล ปฏบตตวในกำรดแลสขภำพไดถกตอง

รอยละ 825

3 พฒนำดชนชวดของ UHOSNET รอยละของผปวย AMI ทสบบหรไดรบกำรแนะแนวใหอดบหร

ระหวำงกำรอยโรงพยำบำลสำมำรถท ำได รอยละ 100

4 อตรำของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ทตองรบกลบเขำโรงพยำบำลโดยไมไดวำงแผน ภำยใน 28 วน

หลง

ออกจำกโรงพยำบำล เทำกบ 0

5 โครงกำร Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo เพอ

น ำไปใชประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอด

เลอด ท ำใหพยำบำลมควำมร และแนวทำงในกำรบรกำรพยำบำลอยำงมคณภำพ

ขอเสนอแนะ

ควรมกำรประเมนอตรำควำมพงพอใจในสอ Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบ

โรคหวใจ อยำงมควำมสขrdquo จำกผรบบรกำรหรอผดแล และพยำบำลผใหบรกำรพยำบำลกลมผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอด เพอน ำไปปรบปรงสอประกอบกำรให Health education และ Discharge Planning ตอไป

อยำงตอเนอง

เอกสารอางอง

กตพนธ วสทธำรมณ (2001) กำรรกษำแบบบอลลนและบำยพำส (Online) Available from httplibraryuruacthwebdbimagesmed_ischemia03html ( 23ตลำคม)

ชตมำ ผงชยมงคล (2544) ผลของการสอนแบบมสวนรวมในการดแลตนเองตอความร และ ความสามารถในการดแลตนเองของผสงอายทปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย วทยำนพนธ หลกสตรปรญญำพยำบำลศำสตรบณฑตสำขำวชำพยำบำลศกษำ คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ธำวน ชวยแทน (2557) คมอการรบประทานยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอดเลอด

โคโรนาร นสตหลกสตรพยำบำลศำสตรมหำบณฑต คณะพยำบำลศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 13: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

13

วรวฒ เจรญศร (2552) (Online) Available from http www yourhealthyguide com articleah-balloon Html

สมำคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย(2552) (Online) Available from http wwwthaiclinic com mihtml (4 มกรำคม)

สรชย กอบเกอชยพงษ (2008)โรคหวใจขำดเลอด (Online) Available from httpwwwsrbr inth Healtheducate1htm

โอภำส ศรทธำพทธ (2551) คมอการปฏบตตวกอนและหลงผาตดหวใจ โรงพยำบำลธรรมศำสตร เฉลมพระเกยรต ปทมธำน โรงพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

Pfizer health club (2008) รอบรเรองโรคหวใจ (Online) Available from http

wwwpfizercoth KnowMaladyDetailaspxKlId=19

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 14: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

14

ภาคผนวก ก

แบบประเมนความสามารถในการดแลตนเองของผปวยหรอผดแล

ในกลมผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 15: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

15

แบบสอบถามความสามารถในการดแลตนเอง ค าชแจง ขอควำมตอไปนเปนขอควำมทบรรยำยถงลกษณะของแตละทำนเกยวกบกำรดแลตนเองใหทำนพจำรณำวำขอควำมในแตละขอตรงกบลกษณะของตวทำนำกนอยเพยงใด แลวท ำเครองหมำย () ลงในชองวำงดำนขวำมอซงทำนคดวำตรงกบตวทำนมำกทสด โดยท ปฏบตสม าเสมอ หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตทกครง หรอท ำกจกรรม ดงกลำว 90 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ปฏบตเปนบางครง หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนปฏบตบำงไมไดปฏบตบำง หรอท ำ กจกรรมดงกลำว 50 ครงใน 100 กจกรรมทท ำ ไมไดปฏบตเลย หมำยถง กำรปฏบตกจกรรมในกำรดแลตนเองนนไมไดปฏบตเลย

ขอค าถาม

ปฏบต สม าเสมอ

ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

1 ทำนหลกเลยงกำรอยในสถำนทแออด มฝนละออง อำกำศถำยเทไมสะดวก หรอมควน

2 ทำนปอง กนตนเองจำกกำรสดดมฝนละออง และควน 3 ทำนยงสบบหรอย 4 ทำนดแลทอยอำศยใหมอำกำศถำยเทไดสะดวก และปลอดโปรง 5 ทำนดมน ำในปรมำณมำกกวำจ ำนวนปสสำวะทขบออกเลกนอย 6 ทำนบรโภคอำหำรครบ 5 หม ไดแก ขำว เนอสตว ผก ผลไม ไขมน 7 ทำนหลกเลยงอำหำรทมไขมนสง เชน ขำหม แกงกะท ไอศกรม เครองใน สตว มนป มนกง หอยนำงรม ปลำหมก เปนตน

8 ทำนใชน ำมนถวเหลอง น ำมนขำวโพด น ำมนดอกค ำฝอย น ำมนดอก ทำนตะวน แทนน ำมนทไดจำกไขมนสตว

9 ทำนรบประทำนผกและผลไมเปนประจ ำทกวน 10 ทำนเตมเกลอ น ำปลำ ซอว น ำตำล ในอำหำรทรบประทำน 11 ทำนบวนปำก แปรงฟน หรอถอดลำงฟนปลอมอยำงนอย เชน-เยน 12 ทำนอำบน ำวนละ 1-2 ครง 13 ทำนสระผมอยำงนอยสปดำหละ 1-2 ครง 14 ทำนขบถำยอจจำระไดตำมปกต 15 ทำนใชยำระบำยออนๆเมอมภำวะทองผก 16 ทำนออกก ำลงกำยอยำงนอยสปดำหละ 3 ครง 17 ทำนมกำรอบอนเพอปรบสภำพรำงกำย กอนและหลงกำรออกก ำลงกำย ประมำณ 5-10 นำท

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 16: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

16

ขอค าถาม ปฏบต

สม าเสมอ ปฏบต เปนบาง ครง

ไมได ปฏบต เลย

18 ทำนเลอดกำรออกก ำลงกำยประเภทตอไปนเชน กำรวง กำรเดน กำย บรหำร วำยน ำ

19 ทำนจะหยดออกก ำลงกำย เมอรสกเหนอย หรอแนนหนำอก 20 ทำนจะงดออกก ำลงกำยขณะเจบปวย 21 ทำนงบหลบ หรอพกสำยตำเวลำกลำงวน อยำงนอย 1-2 ชวโมง 22 ทำนพกผอนนอนหลบคนละ6-8 ชวโมง 23 ทำนรสกใชวธชวยใหนอนหลบ เมอนอนไมหลบ 24 ทำนมกจะพดคยกบเพอนบำน หรอคนสนทในยำมเหงำ 25 ทำนมกจะท ำงำนบำนเลกๆนอยๆ 26 ทำนมวธผอนคลำยควำมเครยด เชน ฟงธรรมะ ฟงเพลง ท ำสมำธ เมอเกด ควำมเครยด

27 ทำนหลกเลยงกำรดมเครองดมทมแอลกอฮอล และชำ กำแฟ 28 ทำนหมนสงเกตอำกำร และควำมผดปกตอนเนองมำจำกโรคของทำน 29 ทำนรบประทำนยำตำมขนำด และเวลำตำมทแพทยสง 30 ทำนสงเกตสและวนหมดอำยของยำทใช 31 ทำนพกยำอมใตลนตดตวอยตลอดเวลำ 32 ทำนใชยำอมใตลนกอนท ำกจกรรมทจะท ำใหเกดอำกำรเจบหนำอก 33 ทำนซอยำมำรบประทำนตำมค ำแนะน ำของคนรจกหรอของเพอนบำน 34 ทำนมกหำควำมรเรองโรคและสขภำพของทำน 35 ทำนดแลสขภำพตำมค ำแนะน ำของแพทย และพยำบำลอยำงเครงครด 36 ทำนมำตรวจตำมแพทยนด

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 17: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

17

ภาคผนวก ข

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 18: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

18

ขอมลสวนตว

ชอ-สกล อาย ป HN helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ANhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Ward helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

แพทยเจาของไข Diagnosis helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Underlying helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Admitted date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Discharge date helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Final Diagnasis helliphelliphelliphellip

สทธการรกษา ผดแล เกยวของเปน โทรhelliphellip

น าหนก helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip กโลกรม สวนสง helliphelliphelliphelliphellip เซนตเมตร BMI helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip Kgm2 ผอม (lt185) ปกต (185-229)

ประวตแพยา ประวตแพอาหาร น าหนกเกน (23-249) อวน gt 25

เรอง ค ำแนะน ำ วดป ผใหค ำแนะน ำ ผรบค ำแนะน ำ

1 Medication ชนดของยา ขนาดทใช เวลาทใช และวธการใช

ควำมรเรองยำ (Drug) ฤทธของยา และผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา ( ) การปฏบตตนเมอลมกนยาหรอฉดยา

2 Environment amp Economic การด ารงชวตในสงแวดลอมทเหมาะสมกบภาวะของโรค

สงแวดลอมและภำวะเศรษฐกจ การปองกนอบตเหตทอาจเกดขนได

คาใชจาย สทธในการรกษาพยาบาล ผปวยจ าเปนทจะตองไดรบการดแลชวยเหลอในเรอง ระบ

3 Treatment แนวทางการรกษาพยาบาล

แนวทำงกำรรกษำพยำบำล ความส าคญในการดแลสขภาพและการปฏบตตวทถกตอง

สาธตวธการดแลตนเอง ในเรอง

การสงเกตสงผดปกตหรออาการแสดงทควรบนทกและรายงานใหทมสขภาพทราบ

การสงเกตอาการผดปกตในผปวยโรค

การมาตรวจตามนด

การควบคมความเจบปวด อนๆ ระบ

4 Health ความรเรองโรคและการลดปจจยเสยงตอการเกดโรคของผปวย

ภำวะสขภำพ โรคทเจบปวย แนวทางในการลดปจจยเสยงโดยวธการปรบเปลยนพฤตกรรม วธการด าเนนชวต

สำเหตอำกำรแนวโนม ในเรอง

ชนดของการออกก าลงกายและระดบทสามารถปฏบตได

ชนดของกจกรรมทหามปฏบต

หามมเพศสมพนธ หามขนบนได

หามขบรถ อนๆ

ระยะเวลาทจ ากดการปฏบตกจกรรมระบ อนๆ ระบ

5 Outpatient Referral System การดแลรกษาพยาบาลอยางตอเนองหลงจ าหนายออกจากโรงพยาบาล

ระบบกำรสงตอ ควำมตอเนอง แหลงขอมลเครอขายหรอแหลงสนบสนนทางสงคมทผปวยสามารถเขาถงบรการ

ในกำรรกษำพยำบำล เชน อสม อสช รพสต คลนก สถานอนามยใกลบาน

6 Diet โภชนำกำรทเหมำะสม ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบสภาวะโรค และสรางเสรมสขภาพ

อาหารเฉพาะโรค

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารและอาหารแลกเปลยน อนๆ

7 กำรดแลดำนจตใจ ความวตกกงวลเรองคณคาของตนเอง

(Psychological support) ความวตกกงวลเรองภาพลกษณ

ความวตกกงวลเรองโรคทเปน ความทพลภาพ

ความวตกกงวลเรอง อนๆ ระบ

Empowerment การดแลสขภาพทเหมาะสม อนๆ ระบ

กำรใหค ำแนะน ำกำรปฏบตตน ระหวำงรบกำรรกษำในโรงพยำบำลและเมอผปวยกลบบำนหรอมำตรวจตำมนด

THAMMASAT HOSPITAL DISCHARGE PLANNING MED84028

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 19: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

19

ภาคผนวก ค

Discharge Planning Package คมอ ldquoเรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสขrdquo

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 20: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

20

เรยนรและอย กบโรคหวใจ อยางมความสข

พววนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ กลมงานการพยาบาลโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 21: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

21

ค าน า โรคหวใจหรอโรคหวใจและหลอดเลอดเปนปญหาส าคญในระบบการรกษา พยาบาล การดแลสขภาพ การสาธารณสขของไทย เนองจากสวนหนงของปจจยการเกดโรคสวนใหญเกดจากพฤตกรรมการดแลสขภาพทไมเหมาะสม เชน การไมดแลสขภาพเมอเปนโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ภาวะไขมนในเลอดสง การสบบหร ความเครยด การไมออกก าลงกาย การไมรบประทานผกผลไม โรคอวนลงพง (Metabolic Syndrome) สงผลใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน(Acute Myocardial Infarction AMI) ในตางประเทศเปนสาเหตการตายอนดบหนงและผ ปวยสวนหนงจะเสยชวตกอนทจะมาถงโรงพยาบาล สวนในประเทศไทยจดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆรองจากอบตเหตและโรคมะเรงจากขอมล Thai Acute Coronary Syndromes Registry (TACSR) พบวาผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มภาวะ หวใจหยดเตน (cardiac arrest) ถงรอยละ 7 และมอตราตาย รอยละ 17 และพบภาวะแทรกซอนตามมามากมาย เชน ภาวะหวใจวาย หวใจเตนผดจงหวะ เปนตน ดงนนเมอเจบปวยเปนโรคหวใจแลว ผ ปวยและญาตจะเกดความวตกกงวลในอาการของโรค แนวทางปฏบตตนทเหมาะสมกบภาวะของโรค คมอ เรยนรและอยกบโรคหวใจ อยางมความสข เลมจะไดบอกเลาใหทานทราบเกยวกบ อาการ พยาธสภาพของโรคหวใจ ปจจยเสยง การตรวจวนจฉย และแนวทางการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม เพอคงไวซงคณภาพชวตทด ของทานในการดแลสภาพอยางตอเนองทบานตอไป พว วนตย หลงละเลง APN โรคหวใจ

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 22: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

22

สารบญ

เนอหา หนา

ค าน า ก

สารบญ ข 1 อบตการณของโรค 23 2 ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด 24 3 เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน 25 4 โรคหวใจมอาการอยางไร 28 5 การตรวจและวนจฉยโรค 29 6 การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร 35 7 ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร 36 8 ขอแนะน าในการดแลสขภาพ 42 9 ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 46 10 ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ 47 11 เปาหมายการควบคมโรค 49 12 ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด

เลอดโคโรนาร 49 helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 23: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

23

อบตการณของโรค

โรคหวใจเปนโรคทพบมาก และเปนสาเหตการตายในอนดบตนๆ ของประเทศ

ตางๆทวโลก ในประเทศสหรฐอเมรกามผ เสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด เปน

อนดบ 1 ประชากรทวโลกเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Cardiovascular

disease) มากกวา 165 ลานคน แลวมแนวโนมวาในป คศ 2020 จะมผ เสยชวตดวย

โรคหลอดเลอดหวใจถง 25 ลานคนทวโลก

ส าหรบในประเทศไทยอตราการตายของผ ปวยโรคหลอดเลอดหวใจยงคงสงตด

อยในอนดบ 4 จากสาเหตการตายทงหมด พบวาสถตอตราการตายของโรคหวใจ

พศ 2549 ndash 2554 เทากบ 284 292 298 29 289 และ 314 คนตอประชากร

หนงแสนคนตามล าดบ (กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสาสนเทศสขภาพ ส านก

นโยบายและยทธศาสตร 2556)

อตราทมา กลมภารกจดานขอมลขาวสารและสารสนเทศสขภาพ

ส านกนโยบายและยทธศาสตร (2556)

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 24: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

24

ความส าคญของโรคหวใจและหลอดเลอด

โรคหลอดเลอดหวใจตบตนเปนโรคทพบบอยมากขนเรอยๆ ทวโลก และเปน

สาเหตการเสยชวตมากทสดโรคหนงของประเทศตางๆทวโลกจากสถตการเสยชวต

ดวยโรคหวใจของประชากรในประเทศไทยพบประมาณ 7 คนตอชวโมง และม

แนวโนมวาจ านวนผ ปวยโรคนจะเพมขนอก และมอายนอยลง ทงนเพราะการม

พฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทควรมความรในโรค

หลอดเลอดหวใจตบตน ความส าคญของหวใจเรา

หวใจคนเราเปนอวยวะทส าคญและท างานหนก ดงนน หวใจจงตองมหลอด

เลอดซงท าหนาทน าเลอดอนประกอบดวย สารอาหาร พลงงาน และออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจ เพอใหกลามเนอหวใจท าหนาทสบฉดเลอดไปเลยงอวยวะสวนตางๆ

ของรางกายไดตลอดเวลา ถามปญหาเกดขนกบหลอดเลอดทเลยงหวใจไมวาจะเปน

การตบหรอการอดตนของหลอดเลอด กจะท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายไป

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 25: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

25

ท าใหกลามเนอหวใจบบตวไดไมด ผลทตามมาคอหวใจไมสามารถสบฉดเลอดไป

เลยงอวยวะตางๆ ไดเพยงพอ เกดเปนภาวะหวใจลมเหลวและอาจท าใหถงแกชวตได

เหตใดหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจจงมการตบตน

การตบของหลอดเลอดแดงนน สวนหนงเกดจากความเสอมตามธรรมชาต เมอ

อายมากขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตวมากขน หรอเกดจากไขมนหรอเนอเยอท

เกาะทผนงหลอดเลอดแดง ปรแตก (Plague rupture) ท าใหมเลอดออกในหลอดเลอด

เกดมลมเลอดอดหลอดเลอดเฉยบพลน ท าใหเลอดไมสามารถไหลเวยนไปเลยง

กลามเนอหวใจได

โรคนเกดเพราะหลอดเลอดแดงโคโรนารซงเปนหลอดเลอดทเลยงกลามเนอ

หวใจมแผนไขมน เกดขนทผนงดานในของหลอดเลอดแดง เกดจากการมแผนไขมน

หรอ ตะกรนเกาะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ท าใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 26: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

26

ประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอด

หวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ท าใหหลอดเลอดแขงและขาดความ

ยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอด

เลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจท าใหมลมเลอดมาอดตน ถงแมแผนไขมน

หรอตะกรนทสะสมดงกลาวจะเกดขนแลวแตในระยะแรกเลอดทไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจจะยงพอเพยง กบความตองการของกลามเนอหวใจอยจงไมมอาการ

ของโรค แตหากเกดการตบตนถง 70 เมอใดกจะเกดเลอดและออกซเจนไปเลยง

กลามเนอหวใจไมเพยงพอกบปรมาณเลอดทควรจะไดรบจนเกดอาการเจบหนาอกขน

เปนโรคหวใจขาดเลอด (angina pectoris) และหากรหลอดเลอดทงหมดอดตน

กลามเนอหวใจจะขาดเลอดและออกซเจน อาการจะรนแรงมากขน และผ ปวยอาจ

เสยชวตได จากการเกดกลามเนอหวใจตายอยางเฉยบพลน ( Acute Myocardial

Infarction)

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 27: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

27

นอกจากนยงมปจจยบางประการทสงเสรมใหผนงหลอดเลอดมการตบและ

หนาตวเรวขน ปจจยเหลานไดแก โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง

อวนลงพง การสบบหร นอกจากน ผ ชายกมโอกาสเปนโรคนมากกวาผ หญง และ

ผหญงทหมดประจ าเดอนแลวกมโอกาสเปนมากกวาผหญงทยงมประจ าเดอนอย และ

การมญาตสายตรงเปนโรคหวใจตงแตอายนอยกวา 55 ป

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 28: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

28

โรคหวใจมอาการอยางไร

อาการทส าคญทสดคออาการแนนหรอเจบหนาอกดานซาย เจบแนนหนาอก

เหมอนมอะไรมากดทบหรอบบรดกลางหนาอก อาจมปวดราวไปท คาง กราม คอ

ไหลซาย แขนซาย เจบทะลหลง หรอบรเวณสะบกหลงได บางรายจกคอหอย บางราย

มาดวยอาการจกแนนใตลนปคลายโรคกระเพาะอาหาร หรอกรดไหลยอน เจบนาน

20-30 นาท เหงอแตก ใจสน ตวเยน อาจเปนลมหมดสตได หรออาจมอาการเหนอย

หอบเหงอแตกอยางมากรวมดวย ในผ ปวยบางรายอาจมาดวยเรองเหนอยงาย เหนอย

ผดปกต ดงนน หากทานมอาการดงกลาวควรรบไปพบและรบการปรกษาจากแพทย

พยาบาล ณ โรงพยาบาลทใกลทสดทนท

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 29: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

29

การตรวจและวนจฉยโรค

1 การตรวจคลนไฟฟาหวใจ

ตองท าในเวลาทรวดเรว ซงจะน าไปสการวนจฉยและรกษาทถกตองในเวลา

อนรวดเรว หากพบคลนไฟฟาหวใจผดปกต ชนด ST elevation แพทยจะไดตดสนใจ

ใหการรกษาทเหมาะสม เชน การใหยาละลายลมเลอด หรอการสวนหลอดเลอดหวใจ

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 30: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

30

2 การขยายหลอดเลอดดวยการใชยาละลายลมเลอดและหรอการฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดแดงทตบดวยบอลลน แลวใสขดลวดค ายน

ตองท าภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมงหลงมอาการ การเปดหลอดเลอดไดส าเรจ

นนไดผลดมากถาใหยาละลายลมเลอดภายในเวลาไมเกน 1 ชวโมงหลงมอาการ หรอ

การขยายหลอดเลอดดวยบอลลนและตามดวยการใสขดลวดค ายน ภายในเวลาไม

เกน 1 ชวโมงหลงมอาการ จะไดผลการรกษาทดมาก

ภาพแสดงการท าบอลลนและการใสขดลวด (Stent)

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 31: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

31

3 การตรวจ Cardiac stress testing

เปนการท าเพอตองการทราบวาหวใจตอบสนองตอการออกก าลงกายอยางไร

โดยเพมการท างานของหวใจภายใตสงทควบคม เชน อาจใชการออกก าลงกาย เรยก

exercise stress testing หรอใชยากระต น เรยกวา phamacologic stress testing

การทดสอบ Stress echocardiography

4 การตรวจ Echocardiography

เปนการตรวจความผดปกตของหวใจ สามารถมองเหนภาพลกษณะการท างาน

การบบตวของหวใจ การไหลเวยนของเลอดไดด ใชประเมนโครงสรางภายในหวใจ

เชน ดการปดเปดของลนหวใจ สามารถวดการบบตวของหวใจ (Ejection Farction

EF) และ Cardiac out put ไดด ในปจจบนไดมการตรวจใหมๆเขามาใชในการ

วนจฉยโรคหลอดเลอดหวใจ บอกไดทงต าแหนง และขนาดของกลามเนอหวใจตาย

เ นองจากมความจ า เพาะและความไวสงมาก ย งข น เชน การตรวจแบบ

Tranesophageal echocardiography (TEE) Intracoronary echocardiography

เปนตน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 32: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

32

LVEF gt55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจปกต LVEF 40-55 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าเลกนอย LVEF 26-39 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต าปานกลาง LVEF lt 25 หมายถง ประสทธภาพการท างานของหวใจต ารนแรง

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 33: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

33

5 การถายภาพรงสทรวงอก (Chest X-ray)

อาจพบวาปกตหรอขนาดหวใจโตกวาปกต (Cardiomegaly) หรออาจพบวาน า

ทวมปอด ซงเปนภาวะแทรกซอนทเกดขนได

6 ตรวจหวใจดวยคลนแมเหลกไฟฟา Magnetic Resonance Imaging (MRI)

การตรวจหวใจดวยภาพคลนสะทอนในสนามแมเหลก หรอ Cardiac

MRI คอการตรวจวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดโดยเครองสรางภาพดวย

คลนสะทอนในสนามแมเหลก เปนการตรวจหวใจและหลอดเลอดวธใหมอกวธ

หนง ซงสามารถใหภาพของหวใจและหลอดเลอดไดอยางชดเจน โดยผ ปวยไม

ตองได รบรงส เอกซ และสารทบรงสเหมอนกบการตรวจดวยเ อกซเรย

คอมพวเตอร สามารถสรางภาพไดทกระนาบหรอทกแนวโดยผ ปวยไมตอง

เปลยนทาและยงสรางภาพสามมตไดอกดวย Cardiac MRI สามารถชวยใน

การวนจฉยโรคหวใจชนดตางๆ เชน ตรวจหาการตบตนของเสนเลอดทไปเลยง

หวใจหรอรอยแผลเปนทหวใจ โรคกลามเนอหวใจออนแรง โรคลนหวใจผดปกต

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 34: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

34

โรคหวใจพการแตก าเนด โรคหวใจวาย และยงสามารถชวยตรวจวนจฉยโรค

หลอดเลอดแดงสวนปลายในอวยวะอนๆ ไดดวย ขอไดเปรยบของ cardiac

MRI ในการตรวจหาภาวะหลอดเลอดหวใจตบตน คอ สามารถใหขอมลได

คอนขางครบถวนในการตรวจเพยงครงเดยว ไดแกมวล (mass) ความสามารถ

ในการบบตว (ejection fraction) ลกษณะพยาธสภาพของกลามเนอหวใจ และ

วดปรมาณแผลเปนทเกดจากการขาดเลอดอยางรนแรง ลกษณะหรอพยาธ

สภาพของลนหวใจตรวจสมรรถภาพหวใจขณะทหวใจท างานมากขนดวยวธให

ยา Dobutamine หรอ Adenosine (เสมอนกบการดประสทธภาพของหวใจใน

ขณะทผ ปวยออกก าลงกาย) เรยก stress cardiac MRI

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 35: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

35

การรกษาโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนจะท าไดอยางไร

การรกษาอาจแบงงายๆ เปนการใชยารกษา การฉดสเพอดหลอดเลอดหวใจ

หากพบตบกจะใชลกโปงเพอขยายหลอดเลอดทตบ และการผาตดตอหลอดเลอด

เลยงหวใจหรอทเรยกวาผาตด ldquoบายพาสrdquo การพจารณาเลอกการรกษาขนอยกบ

ลกษณะการตบตนของหลอดเลอดหวใจ โดยขนอยกบดลยพนจของแพทยผ เชยวชาญ

ทางดานโรคหวใจ และความตองการของผ ปวยดวย

นอกจากนในผ ปวยทมโรคหลอดเลอดหวใจตบตน ยงมความจ าเปนตอง

ควบคมปจจยสงเสรมทท าใหหลอดเลอดตบไดงายขนดวย เชน การงดสบบหร การลด

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 36: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

36

น าหนก และการควบคมอาหาร การลดอาหารเคม การลดไขมนในเลอดและการ

ควบคมเบาหวานใหดดวย

การใหการรกษาชนดตางๆ แกผ ปวยทเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน เปรยบ

เสมอนการรกษาทปลายเหตรอใหเกดโรคแลวคอยแกไข ในบางครงการรกษาอาจสาย

เกนไปเกดมความเสยหายตอกลามเนอหวใจได ดงนนสงทดกวาคอ การปองกนและ

ชะลอไมใหเกดโรคหลอดเลอดแดงเสอม

ปองกนโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจตบตนซ าไดอยางไร

ปจจยเสยงบางประการเราไมสามารถปรบได เชน เพศ อาย พนธกรรม เปนตน

แตมอกหลายขอสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกนโรคหวใจขาดเลอดมดงน

1 หลกเลยงอาหารไขมนสง

การมระดบไขมนโคเลสเตอรอลทมากเกนไป จะเกดการสะสมของไขมน

ในผนงของหลอดเลอดได ไขมนทรายทสดคอโคเลสเตอรอลชนด แอล-ด-แอล ในทาง

กลบกนไขมนโคเลสเตอรอล ชนด เอช-ด-แอล เปนไขมนชนดดทชวยปองกนโรคหวใจ

ปจจบนเราแนะน าใหควบคมระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดไมใหเกน 200 แอล-ด-

แอล ไมเกน 130 และ เอช-ด-แอล ควรมากกวา 35 (ยงมากยงด) มลลกรมตอเดซลตร

ไขมนโคเลสเตอ รอลสวนใหญมาจากไขมนจากสตวและพชบางชนด เชน น ามน

ปาลม น ามนมะพราว (น ามนพชชนดอน เชน ร าขาว ถวเหลอง ขาวโพด ม

โคเลสเตอรอลนอยกวา) ดงนน วธการลดระดบไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดคอ การ

ควบคมอาหาร หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน กะท หมสามชน เนอตดมน หนงไก

ขาวขาหม ขาวมนไก เนย เครองในสตว สมองสตว ไขแดง รวมไปถงอาหาร ทะเลบาง

ชนด เชน ก ง ปลาหมก หอยนางรม เปนตน การรบประทานอาหารประเภททมกาก

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 37: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

37

มาก เชน ขาวกลอง ขาวซอมมอ ผก ผลไม จะชวยลดการดดซมของไขมนและลด

ระดบของไขมน สวนไขมนเอช-ด-แอล สามารถเพมใหสงไดโดยการออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอเชน การวง เดนเรว ปนจกรยาน วายน า เปนตน

2 เลกบหร

ผ ทสบบหรหรอแมแตผ ไดรบควนบหรสม าเสมอโดยไมไดสบเองจะม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาผ ทไมสบบหร 2-3 เทาตว เพราะการ

สบบหรมผลเรงใหหลอดเลอดมการแขงตวเรวขนท าใหเลอดจบตวกนเปนกอนไดงาย

ขน เกดการอดตนหลอดเลอดไดทนททนใด นอกจากนการสบบหรยงเสยงตอการเกด

โรคอนๆ อกมากมาย เชน โรคถงลมโปงพอง หลอดลมอดกนเรอรง เปนตน หากเลก

บหรโดยเดดขาด พบวาโอกาสเสยงจากการเกดโรคหวใจขาดเลอดจะลดลงเรอยๆ จน

ใกลเคยงผ ไมสบบหร

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 38: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

38

3 ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ

การออกก าลงกายทไดประโยชนตอหวใจคอ การออกก าลงกายแบบแอ

โรบค หมายถง การออกก าลงกายตอเนองสม าเสมอ ตวอยางเชน การเดนเรวๆ ว ง

วายน า ถบจกรยาน เตนแอโรบค เปนตน กจกรรมดงกลาวตองท าตอเนองครงละอยาง

นอย 30-45 นาท 3-4 ครงตอสปดาห จงจะเปนประโยชนตอหวใจ การออกก าลงกาย

แบบแอโรบคอยางสม าเสมอจะชวยใหไขมนชนดด คอ เอช-ด-แอลสงขน ซงชวยลด

การสะสมของไขมนผนงหลอดเลอด นอกจากน การออกก าลงกายยงมผลดหลาย

อยาง ไดแก ชวยใหจตใจแจมใส หนด ระบบขบถายปกต และท าใหควบคมเบาหวาน

ความดนโลหตสง ไดดขนดวย

ระดบTotal Cholesterol

นอยกวา 200 mgdL ระดบไขมนทตองการ ไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจต า

คาทมากกวา 200 มกจะเพมความเสยงตอโรคหวใจ

200 - 239 mgdL ความเสยงปานกลาง

240 mgdL and above ความเสยงสง ผทมไขมนระดบนจะมความเสยงตอโรคหวใจเปน 2

เทาของผทมไขมนต ากวา 200มก

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 39: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

39

4 ควบคมเบาหวานและความดนโลหตสง

ทงเบาหวานและความดนโลหตสง ท าใหหลอดเลอดเสอมเรวขน ผล

ดงกลาวเกดขนกบหลอดเลอดทวรางกาย แตทจะมปญหามากกคอ หลอดเลอดทตา

ไต สมอง และหวใจ เปนตนเหตส าคญของการเกด อมพฤกษ อมพาต ไตวาย

และโรคเสนเลอดหวใจตบตน การควบคมระดบน าตาลในเลอดและความดนโลหตให

อยในเกณฑปกตจะชวยชะลอการด าเนนโรคได การควบคมเบาหวานและความดน

โลหตสงท าไดโดยควบคมอาหารรบประทานยาตามค าแนะน าของแพทยและ

พยาบาลอยางสม าเสมอ

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 40: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

40

5 วดรอบเอวไมใหอวนลงพง

คนทอวนลงพงกอใหเกดอนตรายตอรางกายหลายประการ กลาวคอ

กรดไขมนอสระทปลดปลอยจากไขมนอสระทเพมขนท าใหเกดการอกเสบของหลอด

เลอด หลอดเลอดจงเสอมเรวขน และยงรบกวนการออกฤทธของอนสลนดวย จงท าให

รางกายน าน าตาลไปใชไดนอยลง นอกจากกรดไขมนทเพมขนแลว ไขมนในชองทอง

ยงมการสรางสารอนๆอกหลายชนดทเปนอนตรายตอรางกายอกดวย ดงนนความยาว

รอบเอวในผชายจงควรนอยกวา 90 ซม (36 นว) หรอในผหญงควรนอยกวา 80 ซม

(32 นว) การลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและการออกลงกายอยางสม าเสมอ

สามารถชวยลดปรมาณไขมนในชองทองไดและท าใหการออกฤทธของอนซลนดขน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 41: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

41

6 ท าจตใจใหสบายไมเครยด

ผ ทมบคลกภาพเครยด โกรธฉนเฉยวงาย ท างานแขงกบเวลา อยกบ

ความเครยดตลอด พบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด และยงเปน

ตวกระตนใหเกดอาการในผ ปวยทมโรคหวใจอยแลว ดงนน จงควรท าจตใจใหสงบ

แจมใส ผลดอนๆ ทตามมาคอ สขภาพจตด ชวตมความสข

ทง 6 ประการเปนการปรบเปลยนพฤตกรรม ซงไมยากเกน

ความสามารถของทกคน และตองมความมงมนตงใจทจะปรบเปลยนการด าเนนชวต

ใหเปนไปในแนวทางทปลอดภยหางไกลโรคหวใจ หากสามารถเรมปลกฝงพฤตกรรมท

ดๆเหลานในชวตประจ าวน คอ ใหรจกเลอกรบประทานอาหารทมโยชน ไมเคม ไมมน

ไมสบบหร ออกก าลงกายสม าเสมอ ท าจตใจ ใหแจมใส เชอไดวาประชาชนคนไทยคง

ปลอดภยจากโรคหวใจขาดเลอดและมสขภาพหวใจทดไดอยางแนนอน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 42: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

42

ขอแนะน าในการดแลสขภาพ

1 การควบคมน าหนกในกรณน าหนกเกน

2 การปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

ควรรบประทานอาหารทมโปรตนสง เพราะรางกายตองน าไปซอมแซม

สวนทสกหรอ

ควรรบประทานเนอสตวไมตดมน หรอทานเนอปลาแทนเพราะไขมนต า

และยอยงาย

ไข ควรเนนไขขาวเพราะไขแดงจะมคลอเลสเตอรอลสง

นมควรเปนนมพรองมนเนย

ควรใชการปรงอาหารทตมหรอนงแทนการทอดหรอผด

รบประทานขาว แปง น าตาล พอสมควรไมมากจนเกนไป

ไมควรจ ากดไขมนทงหมด เพราะไขมนจะชวยในการท างานของ

รางกาย เชน ชวยในการละลายวตามนบางประเภท แตควรจะเนนไขมน

ทมาจากพช น ามนพชตางๆ เชน น ามนร าขาว น ามนถวเหลอง เปนตน

(ยกเวน น ามนปาลม น ามนมะพราว) เพราะมกรดไขมนไมอมตวสง

รบประทานผกและผลไมใหมากขน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 43: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

43

3 ควรจ ากดปรมาณเกลอในอาหาร

เราไมควรจะรบเกลอเกน 2300 มลลกรม (1 ชอนชา) ตอวน

วธการลดเกลอท าไดโดยการรบประทานอาหารสด ปรงเอง และใสเกลอ

ใหนอยทสด และไมมการเตมเกลอหรอซอสในอาหาร เมอรางกายเรม

คนกบอาหารรสจดแลวเราจะไมเรยกรองหาเกลออก

ใชมะนาว พรก เครองเทศปรงอาหารแทนเกลอหรอน าปลา

รบประทานอาหารสด เชน เนอสตว ผก หรอผลไม แทนการรบประทาน

อาหารทผานขบวนการถนอมอาหาร

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก ผกดอง มสตารด

และเนยแขง

อาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม หอยเคม ก งแหง ปลาแหง

เนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน ไสกรอก กนเชยง

อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมส าเรจรป โจกซอง ซปซอง

อาหารส าเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ ขาวตงปรงรส มนฝรง

เครองปรงรสทมเกลอมาก เชน ซปกอน ผงชรส ผงฟ

อาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาห ย ปลารา ไตปลา ไขเคม ผกดอง

ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 44: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

44

4 เลกสบบหร

จากผลการวจยพบวา ทนททหยดสบบหรจะเปนผลดตอสขภาพทนท

จากการทโดยพบวาปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดในเลอดทลดลง

จะท าใหรางกายสามารถน าออกซเจนไปใชไดดยงขน อตราการเตนของ

หวใจลดลง ท าใหหวใจท างานหนกลดลง

การสบบหร เปนสาเหตส าคญของการเกดมะเรงในปอด อมพาต

โรคหวใจขาดเลอด และความดนโลหตสงได บหร ท าใหเกดการท าลาย

และสงเสรมการหดตวของหลอดเลอด ท าใหเพมอตราเสยงตอการเกด

อมพาต

5 งด หรอ ลดการดมเครองดมแอลกอฮอล

การดมแอลกอฮอลในปรมาณมากเปนสาเหตของความดนโลหตสง

และไขมนในเลอดสง ควรงด หรอดมปรมาณนอย เชน ในวนหนงๆ

ไมควรดมสราเกน 60 ลบซม เบยร 720 ลบซม ไวน 260 ลบซม

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 45: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

45

6 การออกก าลงกาย

การออกก าลงกายแบบแอโรบกนน นอกจากมผลตอการชวยควบคม

ระดบความดนโลหตแลว ยงพบวา ผ ทมความดนโลหตสงถาออก

ก าลงกายกนอยางตอเนองแลวจะมอายยนกวาหรออตราตายต ากวา

ผ ทมความดนโลหตสงแตไมออกก าลงกาย

เลอกการออกก าลงกายประเภททชอบ แตขอใหเปนการออกก าลง

กายประเภทแอโรบก รวมทง รหลกในการออกก าลงกายอยาง

สม าเสมอ

ควรออกก าลงกายกนครงละ 30-60 นาท และควรจะออกก าลงกาย

กนอยางนอย 3 ครง ตอ อาทตย อยางสม าเสมอ

7 หลกเลยงไมใหเกดอารมณเครยด

หากเปนไปได พยายามเปลยนสงแวดลอมทจะท าใหเครยด

ทงทท างาน และทบาน

ในภาวะซงทานไมสามารถเปลยนแปลง หรอหลกเลยงได

พยายามตอบสนองอยางมสต และนมนวลตอสภาวะเครยด

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 46: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

46

8 การรบประทานยาตามแผนการรกษาของแพทย และมาตรวจตามนด ทกครง

ค าแนะน าในการใชยาตานเกลดเลอด 1 ควรรบประทำนยำแอสไพรน (ASPIRIN) ตลอดชวต ถำไมมขอหำม ตำม

ค ำแนะน ำของแพทยผรกษำ 2 ผท ไดรบกำรใสขดลวดชนดไม เคลอบยำ ควรไดรบยำตำนเกลดเลอด

CLOPIDOGER BRILINTA รวมกบยำยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย 1 เดอน

3 ผ ท ได รบกำรใสขดลวดชนดเคลอบยำ ควรได รบยำต ำนเกลดเลอด CLOPIDOGREBRILINTA รวมกบยำแอสไพรน (ASPIRIN) เปนระยะเวลำอยำงนอย ป

4 ถำตองท ำฟน หรอท ำหตถกำรใดๆ หรอท ำผำตด ทจ ำเปนตองหยดยำตำนเกลดเลอดควรปรกษำแพทยผรกษำทำนกอนหยดยำ

5 กำรหยดยำตำนเกลดเลอดกอนระยะเวลำอนเหมำะสมอำจเปนเหตใหเกดลมเลอดอดตนเฉยบพลนในขดลวดได

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 47: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

47

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

โดยทวไปผ ปวยสามารถมเพศสมพนธไดตามปกต หลงการท าการขยาย

หลอดเลอดหวใจ 4-12 สปดาห แตตองผานการทดสอบความทนของรางกาย เชน ถา

ทานสามารถกาวขนบนไดอยางรวดเรวได 20 ขนภายใน 10 นาท หรอเดนบนทราบ

1000 เมตร (2-3 ชวงตก) ในเวลา 10-15 นาท โดยไมมอาการเหนอยหอบ ใจสน หรอ

เจบหนาอก หากสามารถท าได การมเพศสมพนธกถอวาปลอดภย

ขอควรปฏบตในการมเพศสมพนธ

1 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทรางกายและอารมณตงเครยด

2 ไมควรเปลยนคนอนหรอสถานทไมคนเคย

3 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ ในหองทมอากาศรอนหรอเยนเกนไป

4 ควรหลกเลยงการมเพศสมพนธ หลงรบประทานอาหาร ควรพกอยาง

นอย 3 ชวโมง

5 ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

6 หลกเลยงการท ากจกรรมทหกโหมหลงจากมเพศสมพนธ

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 48: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

48

7 ควรงดเวนการรวมเพศทางทวารหนก เนองจากจะเปนการกระต น

เสนประสารเวกส ท าใหอตราการเตนของหวใจชาลง เลอดมาเลยงหวใจลดลง เกด

อาการเจบแนนหนาอกได

8 การเลอกทาในการมเพศสมพนธ ควรเปนทาปกตทวไป และสบาย เปน

ทาทคนเคยเพอลดความตนเตน ในกรณทมอาการเหนอย ควรเลอกเปนฝายตงรบ

และคครองเปนฝายรกแทน

หากพบอาการแทรกซอนทเกดขนในระหวาง หรอภายหลงการมเพศสมพนธ

ควรแจงใหแพทยผ รกษา หรอพยาบาลทราบอาการ เชน มอาการเจบหนาอกใน

ระหวางหรอหลงการมเพศสมพนธ ภายหลงมเพศสมพนธมหวใจเตนผดจงหวะ และ

แรงขนหรอมอาการใจสน หายใจเรว เหนอยกวาปกต เปนระยะเวลานานประมาณ

20-30 นาท หอบเหนอย และลาอยางรนแรงในวนรงขนหรอนอนไมหลบภายหลงม

สมพนธ

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 49: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

49

เปาหมายการควบคมโรค

รายการ ด ตองปรบปรง

ความดนโลหต นอยกวา 13085 mmHg มากกวา 16095 mmHg

โคเลสเตอรอล นอยกวา 200 mgdL มากกวา 250 mmHg

ไตรกลเซอไรด นอยกวา 150 mgdL มากกวา 400 mmHg

HDL (ไขมนชนดด) มากกวา 40 mgdL

LDL (ไขมนชนดเลว) นอยกวา 100 mgdL

เบาหวาน

น าตาลในเลอด HbA1C

70-130 mg

นอยกวา 7

มากกวา 180 mg

ความรเรองยารกษาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดหลงขยายหลอด เลอดโคโรนาร

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรง ภายหลงการรกษาดวยการขยายหลอดเลอดโคโรนาร ผ ปวยยงจ าเปนตองรกษาดวยยาโรคหวใจตอไปในระยะยาวตอเนองไปตลอดชวต เพราะหลอดเลอดหวใจมหลายเสน การรบประทานยาโรคหวใจอยางสม าเสมอนอกจากจะรกษาหลอดเลอดหวใจทไดรบการขยายไมใหตบซ าแลว ยงชวยปองกนการตบของหลอดเลอดหวใจเสนอนๆอกดวย และยงลดภาวะแทรกซอน ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว หวใจเตนผดจงหวะ อกดวย

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร

Page 50: รายงานผลการด าเนินการ โครงการพัฒนาคุณภาพ · 8 แบบสรุปผลการด าเนินงาน

50

ไดแก

1 ยาตานเกลดเลอด เชน แอสไพรน (Aspirin) โคลพโดเกรล (Clopidogrel)

พราซเกรล (Prasugrel) และ ตคากเลอร (Ticagilor)

2 ยากลมควบคมการเตนของหวใจ เชน เมโทโพรลอล (Metoprolol) คาว

ไดลอล (Carvedilol) อะทโนลอล (Atenolol)

3 ยาลดแรงตานตอหวใจ กลมยาเอซอไอ เชน อนาลาพรล (Enalapril) แคป

โตพรล (Captopril) กลมยาเออาบ เชน ลอซารแทน (Losatan) วาลซารแทน

(Valsartan) แคนดซารแทน (Candesartan)

4 ยาลดไขมนในเลอด เชน ซมวาสเตตน (Simvastatin) อะทอรวาสเตตน

(Atorvastatin)

ยาทตองรบประทานอยางสม าเสมอส าหรบผปวยกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดหลงไดรบการขยายหลอดเลอดโคโรนาร