อาจารยดวงพร แสงทอง

อาจารยดวงพร แสงทอง

ค าขวญจงหวดชลบร

จงหวดชลบร หรอ เมองชล จงหวดชลบร หรอทคนทวไปเรยกกนสนๆ วา “เมองชล” เปนจงหวดทองเทยวชายทะเลภาค

ตะวนออกทมชอเสยงมาชานาน อกทงมชมชนอยอาศยยอนไปไดถงยคทวาราวด กลายเปนแหลงสงสมอารยธรรม และความเจรญรงเรองในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะการทองเทยว ขนบธรรมเนยมประเพณ วถชวตชมชน และอตสาหกรรมระดบนานาชาต ส าหรบคนทวไปแลว ชลบรอาจเปนทรจกในฐานะเมองตากอากาศชายทะเลทใกลกรงเทพฯ โดยเฉพาะหาดบางแสน และพทยา

ปจจบนชลบรมประชากรประมาณ 1,535,445 คน (ขอมล ณ วนท 31 ธนวาคม 2561 จากกรมการปกครอง) ซงสวนหนงเปนผโยกยายเขามาท างานในภาคอตสาหกรรมตางๆ ทขยายตวอยางตอเนอง

ศกยภาพและความโดดเดนในหลายดานของเมองชลทงหมดดงกลาว จงกลายเปนตนทนทมงคงเพอการพฒนาอยางตอเนอง สงผลใหชลบรกลายเปน “เพชรนาเอกแหงบรพาทศ” ทพรอมเปดประตออกสสงคมโลกไดอยางสมภาคภม...

เขตการปกครองจงหวดชลบร จงหวดชลบรแบงเขตการปกครองออกแบงเปน 11 อ าเภอ 92

ต าบล 687 หมบาน การปกครองสวนทองถนประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาลนคร 2 แหง ไดแก เทศบาลนครแหลมฉบง และเทศบาลนครเจาพระยาสรศกด เทศบาลเมอง 10 แหง เทศบาลต าบล 35 แหง องคการบรหารสวนต าบล 50 แหง และมรปแบบการปกครองพเศษ 1 แหง คอ เมองพทยา แยกจากการปกครองของอ าเภอบางละมง เนองจากเปนเมองทองเทยวระดบน า น า ช า ต ซ ง ม ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต อ ย า ง ร ว ด เ ร ว

อ าเภอท ง 11 ของจงหวดชลบร ไดแก อ าเภอเมองชลบร อ าเภอพนสนคม อ าเภอพานทอง อ าเภอบานบง อ าเภอศรราชา อ าเภอเกาะจนทร อ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบางละมง อ าเภอสตหบ และอ าเภอเกาะสชง

ประวตเมองพทยา

เมองพทยา” แตเดมนนเปนเพยงหมบานชาวประมงเลกๆ ทตงอยในเขต ต าบลนาเกลอ อ าเภอบางละมง จงหวดชลบร อยหางจากตวเมองชลบรประมาณ 30 กโลเมตร มลกษณะทางกายภาพแนวหาดพทยาทอดตวยาวขาวนวล อยในวงลอมของโคงอาวครงวงกลม ตลอดแนวยาว 3 กโลเมตร รวมกบนาจอมเทยนอก 3 กโลเมตร “ดวยมนตเสนหของน าทะเลใสทสงประกายระยบระยบ เสยงคลนทซดซาฝงดงเปนจงหวะจะโคน ทสามารถดมด ากบบรรยากาศอนนาประทบใจ” ตอมาในป 2499 ทางราชการไดจดตงเปนสขาภบาลนาเกลอขน ขณะนนหมบานชาวประมงพทยายงอยนอกเขตสขาภบาล กระทงตอมาในป 2507 (47 ปทผานมา) จงไดมการขยายอาณาเขต สขาภบาล จากต าบลนาเกลอไปจนถงเขตพทยาใต มพนทในการปกครองประมาณ 22.2 ตารางกโลเมตร

ประวตศาสตรเมองพทยา

พทธศกราช 2310 หากจะยอนกลบไปถงความเกยวของของเมองพทยากบประวตศาสตรทเลาขานถงต านานอนเปน

ทมาของ “พทยา” นนมประวตเลาถงเหตการณส าคญไว 2 กระแส กลาวคอ กระแสหนงพดถงพทยาในฐานะทมสวนเกยวของและเชอมโยงกบประวตศาสตรของชาตไทย

วา ในชวงสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน ในป พ.ศ. 2310 ประมาณ 2 เดอน พระยาตาก(สน) เจาเมองตาก เมอครงพระนครศรอยธยาถกพมาลอม ทรงน าก าลงพลประมาณ 500 นาย ตแหวกวงลอมของพมา เพอมาตงหลกกนใหม ทรงเดนทางมาแวะพกทพในบรเวณอนเปนทตงของ “เมองพทยา” ในปจจบน กอนทจะเดนทางตอไปยงเมองจนทบร และกลบไปตอสขบไลขาศกออกจากประเทศไทย หลงจากเสยกรงศรอยธยา ครงท 2 พรอมทงประกาศอสรภาพ ทรงกอบกเอกราชของชาตมาได ภายในระยะเวลาเพยง 7 เดอนเทานน ตอมาทานไดรบการสถาปนาขนเปน “สมเดจพระเจาตากสนมหาราช” ผกอตงกรงธนบรเปนราชธานแหงท 3 ทรงปราบดาภเษกเปนพระมหากษตรยแหงกรงศรอยธยา เมอวนท 28 ธนวาคม พ.ศ. 2310 ของประเทศไทย ดงนน สถานทบรเวณทสมเดจพระเจาตากสนมหาราชไดเดนทางมาแวะพกทพนน ตอมาชาวบานจงไดเรยกขานกนวา “ทพพระยา”

สวนอกกระแส ไดกลาวถงต านานไววา “พทยา” ตรงบรเวณทสมเดจพระเจาตากสนมหาราชมาแวะพกทพ นน เปนบรเวณทมท าเลดและมลมทะเลชนดหนงชอวา “ ลมพทธยา ” เปนลมทพดจากทศตะวนตกเฉยงใตไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ไดพดผานเขามาทนเปนประจ าทกปในตอนตนฤดฝน จงไดเรยกสถานทบรเวณนวา “หมบานพทธยา” และตอมาไดเรยกเปน “พทยา” ในทสด

การบรหารเมองพทยา เมองพทยาบรหารงานตาม พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542

โครงสรางของเมองพทยา ประกอบดวย 2 สวน

สภาเมองพทยา ประกอบดวย นายกเมองพทยา

1. สมาชกสภา มาจากเลอกตงโดยตรงจากราษฎรในเขตเมองพทยา จ านวน 24 คน

2. ประธานสภา 1 คน 3. รองประสภา 2 คน

1. นายกเมองพทยา ซงมาจากการเลอกตงโดยตรงจากราษฎรในเขตเมองพทยา

2. รองนายกเมองพทยาไมเกน 4 คน

อ านาจหนาทของเมองพทยา

เมองพทยา มอ านาจหนาทตาม พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542 ดงตอไปน

1. การรกษาความสงบเรยบรอย

2. การสงเสรมและรกษาและดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

3. การคมครองและดแลรกษาทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน

4. การวางผงเมองและการควบคมการกอสราง

5. การจดการเกยวกบทอยอาศยและการปรบปรงแหลงเสอมโทรม

6. การจดการจราจร

7. การรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง

8. การก าจดมลฝอยและสงปฏกล และการบ าบดน าเสย

(ตอ)

9. การจดใหมน าสะอาดหรอการประปา

10. การจดมใหมการควบคมตลาด ทาเทยบเรอ และทจอดรถ

11. การควบคมอนามยและความปลอดภยในรานจ าหนายอาหารโรงมหรสพ และสถานบรการอน

12. การควบคมและสงเสรมกาทองเทยว

13. การบ ารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดงามของทองถน

14. อ านาจหนาทอนตามทกฎหมายก าหนดใหเปนของเทศบาลนครหรอเมองพทยา

นอกจากอ านาจหนาทดงกลาวแลว

เมองพทยายงสามารถด าเนนกจการในลกษณะดงตอไปน

1. ด าเนนกจการนอกเขตเมองพทยา เมอกจการนนจ าเปนตองท า และกจการนนตองไดรบความเหนชอบจากสภาเมองพทยากอน ในกรณไมไดรบการยนยอมจากองคกรปกครองสวนทองถน ใหนายกเมองพทยารายงานตอผวาราชการจงหวด ใหผวาราชการฯ ดาเนนการใหนายกเมองพทยาและผแทนองคกรปกครองสวนทองถนทเกยวของมาประชมหารอเพอหาขอยต 2. เมองพทยาอาจมอบใหบคคลอนหรอเขารวมกบบคคลอนกระท ากจการทอยในอ านาจหนาทของเมองพทยาไดในกรณทจ าเปน หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการกระทากจการดงกลาว ใหเปนไปตามขอบญญต

(ตอ)

3. เมองพทยาอาจรวมกบหนวยราการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอองคกรปกครองสวนทองถน จดตงองคการขนเรยกวา “สหการ” มฐานะเปนนตบคคล เพอท ากจการใดอนอยภายใตอ านาจหนาทของเมองพทยาได

เมองพทยายงมอานาจหนาทตาม พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542

สภาเมองพทยา สภาเมองพทยา ผมสทธสมครรบเลอกตงสมาชกสภา

เมองพทยา

1.สภาเมองพทยาท าหนาท เปนฝายนตบญญต ประกอบดวยสมาชกสภาจ านวน 24 คน 2. สมาชกมาจากการเลอกตงโดยราษฎรผมสทธเลอกตงในเขตเมองพทยาเลอก 3. มวาระด ารงต าแหนงคราวละ 4 ป

1. มสญชาตไทยโดยก าเนด 2. อายไมต ากวา 25 ปบรบรณในวนเลอกตง 3. มชออยในทะเบยนบานในเขตเมองพทยาเปน เวลาตดตอกนไมนอยกวา 1 ป หรอเปนผมชออย ในทะเบยนบานในเขตเมองพทยาในวนสมครรบ เลอกตง และไดเสยภาษโรงเรองทดนหรอ กฎหมายวาดวยภาษบ ารงทองทใหเมองพทยาใน ปทสมครหรอในปกอนปทสมคร 1 ป 4. สมาชกสภา เลอกประธานสภา 1 คน และรอง ประธานสภา 2 คน แลวเสนอชอใหผวาราชการ จงหวดแตงตง

สภาเมองพทยา

การเปดประชมสภาเมองพทยาครงแรก ใหผวาราชการจงหวดเรยกประชมสภาเมองพทยาภายใน 15 นบแตวนทเลอกตงสมาชกสภา

ในปปฎทนหนงใหมสมยประชมสามญของสภาเมองพทยาไมนอยกวา 2 สมย แตตองไมเกน 4 สมย และสมยการประชมมก าหนด 30 วน แตถามกรณจ าเปน สภาเมองพทยาจะมมตขยายสมยการประชมสามญออกไปอกกได แตตองไมเกน 30 วน

เมอมกรณจ าเปนเพอประโยชนตอเมองพทยา นายกเมองพทยาหรอสมาชกสภาไมนอยกวา 1ใน3 ของจ านวนสมาชกเทาทมอย อาจยนค ารองตอประธานสภา ขอเปดการประชมสมยสามญ โดยมก าหนดการประชมภายใน 7 วน สมยการประชมวสามญใหมก าหนด 15 วน

อ านาจหนาทของสภาเมองพทยา

1) เสนอและพจารณาใหความเหนชอบตอรางขอบญญต 2) การตราขอบงคบเกยวกบจรรยาบรรณของสมาชก

3) การตราขอบงคบการประชมเกยวกบการเลอกตงและการปฏบตหนาทของประธานสภาเมองพทยา รองประธานเมองพทยา คณะกรรมการและคณะอนกรรมของสภาเมองพทยา รวมทงวธการประชม

4) การเลอกสมาชกสภาเพอแตงตวเปนคณะกรรมการสามญของสภาเมองพทยา และการเลอกบคคลซงเปนหรอมไดเปนสมาชกเมองพทยา เพอกระท ากจการหรอพจารณาสอบสวน

5) การเสนอญตต การปรกษา การอภปราย การลงมต

6) การตงกระทถามนายกเมองพทยาเกยวกบงานในหนาทนายกเมองพทยา

7) สมาชกสภาจ านวนไมนอยกวา 1 ใน 3 ของจ านวนสมาชกสภาเทาทมอย มสทธเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปราบทวไปในทประชมสภาเมอง

โครงสรางเมองพทยา

นายกเมองพทยา

นายกเมองพทยาเปนหวหนาฝายบรหารและเปนผบงคบบญชาพนกงานเมองพทยาและลกจางเมองพทยา นายกเมองพทยามาจากเลอกตงโดยตรงของราษฎร มวาระในการด ารงต าแหนง คราวละ 4 ป นบแตวนเลอกตง และสามารถด ารงต าแหนงตดตอกนไดไมเกน 2 วาระ แตจะด ารงต าแหนงไดอกครงเมอพนระยะเวลา 4 ป นบแตวนทพนจากต าแหนง

นายกเมองพทยาสมารถแตงตงรองนายกองคการเมองพทยา จ านวนไมเกน 4 คน ซงตองไมเปนสมาชกสภาเมองพทยา เพอชวยในการบรหารงานและแตงตงเลขานการตามความเหมาะสม

ผ มสทธสมครรบเลอกตงเปนนายกเมองพทยา

ตองมคณสมบตดงน

1. มสญชาตไทยโดยก าเนด

2. อายไมต ากวา 30 ปบรบรณในวนเลอกตง

3. ส าเรจการศกษาไมต ากวามธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา

4. มชออยในทะเบยนบานในเขตเมองพทยาเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา 1 ป หรอเปนผมชออยในทะเบยนบานในเขตเมองพทยาในวนสมครรบเลอกตง และไดเสยภาษโรงเรองทดนหรอกฎหมายวาดวยภาษบ ารงทองทใหเมองพทยาในปทสมครหรอในปกอนปทสมคร 1 ป

อ านาจหนาทของนายกเมองพทยา

1) ก าหนดนโยบายโดย และรบผดชอบในการบรหารราชการขององคเมองพทยาใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบญญต และนโยบาย

2) สง อนญาต และอนมตเกยวกบราชการของเมองพทยา

3) แตงตงและถอดถอนรองนายกเมองพทยา และเลขานการนายกเมองพทยา ประธานทปรกษาหรอคณะทปรกษา

4) วางระเบยบเพอใหงานของเมองพยาเปนไปดวยความเรยบรอย

5) ปฏบตหนาทอนตามทคณะรฐมนตร นายกรฐมนตร หรอผวาราชการจงหวดมอบหมาย หรอตามทกฎหมายก าหนดไวใหเปนอ านาจหนาทนายกเมองพทยา

เจาหนาทผ ปฏบตงานประจ า

การบรหารงานบคคลของเมองพทยา ด าเนนการตาม พ.ร.บ. ระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 เชนเดยวกบองคกรปกครองสวนทองถนประเภทอนๆ ประกอบดวย 3 องคกร

1. คณะกรรมการพนกงานเมองพทยา ประกอบดวย

ผวาราชการจงหวดชลบร

นายอ าเภอหรอหวหนาสวนราชการในจงหวดชลบร จ านวน 3 คน

ผแทนเมองพทยา จ านวน 4 คน ประกอบดวย

- นายกเมองพทยา สมาชกสภาเมองพทยาซงสภาเมองพทยาคดเลอก จ านวน 1 คน

- ปลดเมองเมองพทยา และผแทนพนกงานเมองพทยาซงคดเลอกกนเอง จ านวน 1 คน

ผทรงคณวฒ จ านวน 4 คน

คณะกรรมการชดนมอ านาจหนาทไมแตกตางคณะกรรมการขาราชการองคการบรหารสวนจงหวด คณะกรรมการพนกงานเทศบาล และคณะกรรมการพนกงาน

เจาหนาทผ ปฏบตงานประจ า 2. คณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาล

พ.ร.บ. ระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 ก าหนดใหคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาลท าหนาทก าหนดมาตรฐานทวไปในเรองตางๆ ใหแกเมองพทยา เชนเดยวกบทก าหนดแกเทศบาล

3. นายกเมองพทยา

พ.ร.บ. ระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 ก าหนดใหน าความเรองออกค าสงตางๆ กลาวคอ นายกเมองพทยามอ านาจในการออกค าสงตางๆ เชนเดยวกบนายกองคบรหารสวนจงหวดชลบร แตมขอบเขตของพนทเมองพทยา

รายไดและรายจาย

พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542 ก าหนดทมาของรายไดของเมองพทยาดงน

1. รายไดจากภาษอากร ไดแก ภาษบ ารงทองท ภาษโรงเรอน ภาษปาย ฯลฯ

2. รายไดจากคาธรรมเนยม คาปรบ คาใบอนญาต ซงใชหลกเกณฑเดยวกบเทศบาล

3. รายไดประเภทอนๆ ไดแก รายไดจากทรพยสนของเมองพทยา รายไดสาธารณปโภค รายไดพาณชยเมองพทยา ฯลฯ

รายจายของกรงเทพมหานคร

1) เงนเดอน 2) คาจางประจ า 3) คาจางชวคราว 4) เงนตอบแทน 5) คาใชสอย 6) คาสาธารณปโภค 7) คาพสด 8) คาครภณฑ 9) คาทดนและสงกอสราง 10) เงนอดหนน 11) รายจายอนตามทกฎหมายก าหนด หรอระเบยบของกรงเทพมหานครก าหนดไว 12) รายจายตามขอผกพน

ความสมพนธระหวางรฐบาลสวนกลาง

กบเมองพทยา

เชนเดยวกบองคกรปกครองสวนทองถนอนๆ รฐบาลสวนกลางมความสมพนธกบเมองพทยาใน 2 ลกษณะ ไดแก

1 ความสมพนธในดานการรวมมอ ประสานงาน และสนบสนนสงเสรมการปฏบตงาน โดยมเปาหมายเพอใหเมองพทยาสามารถบรหารงานพฒนาทองถนและด าเนนการเพอแกไขปญหา และตอบสนองตอขอเรยกรองของชาวเมองพทยาไดอยางมประสทธภาพ รฐบาลสวนกลางไดจดฝกอบรม/ประชมฝายบรหาร พนกงาน และลกจางเมองพทยาเพอกระตนสงเสรมใหเมองพทยาเกดการปรบปรงประสทธภาพในการบรหาร นอกจากนรฐบาลสวนกลางยงไดใหค าปรกษา และค าแนะน าในดานกฎหมายและระเบยบ ดานวชาการแกเมองพทยา รวมทงการอดหนนทางดานงบประมาณ และวสดอปกรณตางๆ

2 ความสมพนธในดานการใชอ านาจก ากบดแลเมองพทยา ซงม 4 ลกษณะ ดงน 1 การก ากบดแลสภาเมองพทยา และนายกเมองพทยา โดยกฎหมายไดใหอ านาจรฐบาล

สวนกลางและสวนภมภาค (ผวจ. ชลบร) สามารถจะยบสภาเมองพทยา หรอปลดนายกเมองพทยาไดตามเงอนไขทระบไวในกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการเมองพทยา

2 ก ากบดแลการบรหารงานบคคลของเมองพทยา โดยพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลสวนทองถน พ.ศ. 2542 ไดก าหนดใหมไตรภาคก ากบดแลการบรหารงานบคคลของพนกงาน และลกจางเมองพทยา ซงประกอบดวย คณะกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถน คณะกรรมการกลางของเมองพทยาเอง และคณะกรรมการระดบจงหวด ทงนเพอใหการบรหารงานบคคลของพนกงานและลกจางเมองพทยาเปนไปตามหลกการของระบบคณธรรม

3 การก ากบดแลการเงนการคลงของเมองพทยา โดยรฐบาลสวนกลางไดวางแนวทางการปฏบตงานในดานตางๆ เชน ดานงบประมาณ การเงนการคลง รวมทงเงอนไขในการใหเงนอดหนนของรฐบาลสวนกลางดวย

4. การก ากบดแลดานการบรหารงานของเมองพทยา โดยรฐบาลสวนกลางเปนผก าหนดหลกเกณฑแนวทางการปฏบตงาน และการตรวจสอบก ากบดแลใหเมองพทยาปฏบตตามหลกเกณฑ และแนวทางดงกลาว โดยจงหวดซงเปนราชการสวนภมภาค นอกจากนยงดแลการออกขอบญญตของเมองพทยาใหเปนไปดวยความถกตองและยตธรรมไมขดแยงกบกฎหมายอนๆ และเพอประโยชนของสาธารณะอยางแทจรง

การก ากบดแล

พ.ร.บ. ระเบยบบรหารราชการเมองพทยา พ.ศ. 2542 หมวด 7 วาดวยการก ากบดแล ตงมาตรา 94 จนถงมาตรา 99 ก าหนดใหผวาราชการจงหวดชลบรมอ านาจหนาทในการก ากบดแลเมองพทยา ดงน

1. การสงระงบการปฎบตราชการของนายกเมองพทยาโดยใหผวาราชการจงหวดมอ านาจสงสอบสวนขอเทจจรง หรอสงใหนายกเมองพทยาชแจงแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตราชการของเมองพทยา

2. การสงระงบการด าเนนกจการบางประเภท ในกรณทเมองพทยาด าเนนการนอกเขตเมองพทยา และกจการนนน าความเดอนรอน หรอกระทบตอความสงบเรยบรอย ในกรณทนายกไมปฏบตตามและผวาราชขการจงหวดเหนวาไมมเหตผลอนสมควร ผวาราชการจงหวดจะออกค าสวระงบด าเนนกจการดงกลาวกได

3. การยบสภาเมองสภา เพอเปนการคมครองประโยชนของประชาชน ผวาราชการจงหวดจะรายงานเสนอความเหนตอรฐมนตรเพอพจารณาสงยบสภาเมองพทยา และรฐมนตรตองแสดงเหตผลไวในค าสงยบสภาดวย

เอกสารประกอบการสอน วชาการปกครองทองถนไทย อาจารยดวงพร แสงทอง

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา http://www.teacher.ssru.ac.th/duangphon_sa/