การลงทนในเดกของครวเรอนไทย(๔ มถนายน ๒๕๕๔)

ดเรก ปทมสรวฒน1

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

สรปรายงานวจย

บทความเสนอการวเคราะหการลงทนของครวเรอนในเดก โดยอนมานจากขอมลครวเรอน ในป พ.ศ. 2552 รายจายการลงทนประกอบดวยสามสวน คอ รายจายของครวเรอนดานการศกษา รายจายหมวดอาหารทใหกบเดก และคาเสยโอกาสของแมบานเนองจากการหนาทดแลบานและเดกแทนการทำางานนอกบาน มขอคนพบสำาคญๆไดแก หนง รายจายการลงทนในเดกของครวเรอนไทยมมลคาประมาณ ลานบาท สอง ความเหลอมลำ7าของการลงทนในเดกระหวางครวเรอนรวยและครวเรอนยากจน สาม ขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอลดความเหลอมลำ7าและเพมโอกาสของเดกอาย 0-14 ป ในกลมครวเรอนยากจน โดยเสนอใหมกองทนเพมโอกาสการศกษาใหเดก โดยรฐบาล เทศบาล และองคการบรหารสวนตำาบลจดสรรงบประมาณใหการอดหนนเปนเงนหรอไมเปนตวเงน ควบคกบระบบตดตาม เพอลดอตราการออกกลางคนและเพมอตราการคงอยในโรงเรยนในกลมเดกยากจน คำาสำาคญ การลงทนในเดก ทฤษฎทนมนษย รายจายการศกษา รายจายหมวดอาหาร กองทนเพอเพมโอกาสการศกษาใหเดกยากจน

Investment in Children by Thai HouseholdsAbstract

This paper analyzes investment in children by Thai households with the use of household survey data of

1 ศาสตราจารย คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร งานวจยน7เปนสวนหนงของโครงการวจย เศรษฐศาสตรของการปฏรปการศกษาไทย ท“ ”ไดรบการสนบสนนจากสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช) เรอง ผเขยนขอขอบคณหนวยงานใหทนและคณะกรรมการทใหความไววางใจและคำาแนะนำาทมประโยชนตอการคนควาในคร7งน7 และเพอนรวมงานวจย ดร.สวมล เฮงพฒนา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และ ดร.พดตาน พนธเณร มหาวทยาลยนเรศวร

1

2009. Three types of household spendings are investigated namely, a) educational expenses by household, b) food expenditures attributable to children and c) opportunity cost of housewife who chose to perform household production function instead of being employed outside home. Our findings are noted: first, household investment in children for the whole country was estimated to be over 300 billion baht as of 2009; secondly, an inequality of household investment in children was clearly evidenced; thirdly, the public policy to reduce the investment gap among low-income household are discussed; one option is to establish a fund with joint-contribution from government, municipalities, and tambon administrative organizations to be operated with an assignment of screening and targeting the assistance to help the disadvantaged children.Key Words: investment in children, human capital, household expenditure on education, food expenditures, a fund to enhance opportunity for disadvantaged children.

๑. คำานำา

“เดกเปนอนาคตของพอแม ” สะทอนถงความคาดหวงจากตวเดกในทศนะของพอแม ซงคงไมใชคำากลาวลอยๆหรอเกนเลยไปกวาความเปนจรง ทฤษฎทนมนษยตระหนกถงความสำาคญของการลงทนในตวเดก พรอมกบอธบายเหตผลประกอบวา ก) เดกใหความพงพอใจหรออรรถประโยชนแกพอแมและญาตพนอง2 ข) เมอเดกเตบโตเปนผใหญ สามารถเปนทพงและเปนหลกประกนใหพอแมซงแกเฒา เปนหลกประกนในชวตใหพอแมไดอยางนอยระดบหนง นอกเหนอชวยเหลอในรปของเงนทองยงใหเวลาเล7ยงดผสงอาย ดแลสขภาพและอนๆ ทฤษฎทนมนษยต7งขอสนนษฐานวาพอแมยอม

2 Gary Becker 1993, เสนอฟงกชนอรรถประโยชนทคำานงถงคนรนตอไป ใชคำาวา dynastic utility function โดยทพอแมมความหวงดตอลกหลาน การเจรญเตบโตและความกาวหนาของบตรเปนสวนหนงของอรรถประโยชนหรอความพงพอใจของของพอแม

2

สละทรพยากรและเวลาทมจำากด เพอบำารงและเล7ยงดเดกต7งแตอยในครรภมารดา จากวยเดกเลกจนถงเยาวชนและเปนผใหญ เปนการลงทนทใหผลประโยชนในระยะยาวอยางคมคา อยางไรกตาม ความสามารถของแตละครวเรอนทจะลงทนในตวเดกแตกตางกนตามสถานะทางเศรษฐกจ ดวยเหตน7จงเปนไปไดวาการพฒนาทนมนษยอาจจะมปญหาเหลอมลำ7าอยางมากระหวางคนรวยคนจน ตามหลกทควรจะเปนถอเปนหนาทของรฐบาลทจะสรางความเปนธรรม และเปนการสอดคลองกบนโยบายพ7นฐานตามกฎหมายรฐธรรมนญ พ.ศ. 25503 และตาม พรบ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 25424 กอนอนมความจำาเปนตองคนควาวจยเพอเขาใจสภาพเปนจรง

3 รฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 มาตรา 49 ระบวา “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย......

....ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในสภาวะยากลำาบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน

... การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรด วยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต ยอมไดรบความคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ”4 หมวด 8 วาดวยทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา มาตรา 60 กำาหนดหลกการ ใหรฐจดสรรงบประมาณแผนดนใหกบสถานศกษาในฐานะทมความสำาคญสงสดตอ“

การพฒนาทยงยนของประเทศ โดยจดสรรเปนเงนงบประมาณเพอการศกษา ดงน7 (1) จดสรรเงนอดหนนทวไป เปนคาใชจายรายบคคลทเหมาะสมแกผเรยนการ

ศกษาภาคบงคบ และการศกษาข 7นพ7นฐานทจดโดยรฐและเอกชนใหเทาเทยมกน(2) จดสรรทนการศกษาในรปของกองทนกยมใหแกผเรยนทมาจาก

ครอบครวทมรายไดนอยตามความเหมาะสมและจำาเปน(3) จดสรรงบประมาณและทรพยากรทางการศกษาอนเปนพเศษ ใหเหมาะสม

และสอดคลองกบความจำาเปนในการจดการศกษาสำาหรบผเรยนทมความตองการเปนพเศษแตละกลม ตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส โดยคำานงถงความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษาและความเปนธรรม ท 7งน7ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดใหกฎกระทรวง

3

งานวจยน7เปนสวนหนงของโครงการวจยสนบสนนโดยสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต โดยเนนการศกษาพฤตกรรมของครวเรอนตอการลงทนในเดก โดยประยกตทฤษฎทนมนษยและทฤษฎวงจรชวตเปนกรอบการวเคราะห ใชขอมลครวเรอนทสำารวจโดยสำานกงานสถตแหงชาต การลงทนในเดกพจารณาจากตวช7วดดงตอไปน7 ก) รายจายเพอการศกษา ข) รายจายของครวเรอนในหมวดอาหารทเพมข7นจากการมเดก ค) คาเสยโอกาสของแมบานทเลอกทำางานภายในบานแทนการทำางานนอกบานซงใหเงนเดอนและคาจาง และสนนษฐานวา รายจายการลงทนในเดกมความสมพนธกบตวแปรทางเศรษฐกจและสงคม เชน รายได และระดบการศกษา เปนตน ทดสอบความแตกตางระหวางครวเรอนในเขตเมองและชนบท วดความเหลอมลำ7าของการลงทนในเดกระหวางครวเรอนรวยและครวเรอนจน พรอมกบเสนอขออภปรายนโยบายสาธารณะเพอชวยเหลอหรอยกระดบการลงทนในกลมครวเรอนยากจน

เน7อหาของบทความแบงออกเปน 5 ตอน ตอนทสองตอจากคำานำาทบทวนทฤษฎทนมนษย และทฤษฎวงจรชวต ทบทวนผลงานวจยในอดตทเกยวกบการลงทนของครวเรอนในตวเดก อธบายแบบจำาลองการจดสรรทรพยากร (งบประมาณและเวลา) ของครวเรอน โดยคำานงถง ความหวงด“ทมตอลกหลาน ซงสะทอนในฟงกชนอรรถประโยชน ” ตอนทสาม อธบายแหลงขอมล ตวแปรสำาคญ และขอสนนษฐานการวจย แสดงผลสถตรายจายการลงทนในเดก เปรยบเทยบระหวางครวเรอนรำารวย/ยากจน รายจายหมวดอาหารทสนนษฐานวาแปรผนตามจำานวนเดก รายไดและตวแปรอนๆ ตอนทส อภปรายผลการศกษา การลงทนของครวเรอนและสงคมในเดก และปญหาความดอยโอกาสของเดกในครวเรอนยากจน (เชน อตราการออกจากโรงเรยนกลางคน) และทางเลอกของนโยบายสาธารณะทอาจจะชวยขยายโอกาสใหเดกยากจน บทบาทของภาครฐและหนวยงานทองถน ตอนทหา สรป

๒. ทฤษฎและขอสนนษฐานบางประการ

4

ทฤษฎทนมนษยใหความสำาคญกบการลงทนพฒนาทนมนษย เรมต7งแตการเล7ยงดครรภมารดา ทารก เดกและเยาวชน การลงทนดานการศกษา การอบรมพฒนาฝมอแรงงาน โดยเนนความสำาคญของการปลกฝงอบรมความร ทกษะและคานยม ในตวบคคลต7งแตเดก เยาวชนจนถงเปนผใหญในวยทำางาน ทฤษฎวงจรชวตจำาแนกชวงชวตของคนออกเปน 3 ชวงคอวยเดก วยทำางาน และวยชรา ภายใตทรพยากรทจำากด (รวมท7งเวลา) ครวเรอนวางแผนชวตตามหลกความสมเหตสมผล โดยลงทนใหเดกและเยาวชนศกษาเลาเรยน พฒนาความรและทกษะเพอเพมผลตภาพการทำางาน ซงมคาใชจาย เปรยบเทยบกบผลประโยชนในอนาคต จาก คาจางทแตกตาง “ ”(wage difference) เนองจากคนทผานการเรยนและอบรมมหนทางเลอกการประกอบอาชพไดมากกวา เงนเดอนคาจางสง ในอาชพและตำาแหนงหนาททมนคง ไดรบความรบผดชอบจากองคกรสง จะอยางไรกตาม ชวงชวตของคนน7นมจำากด (โดยทวไปคนทำางานต7งแตอาย 20-60 ป) เมอเขาสวยกลางความเสยงสขภาพ เปนโรคเร7อรง มแนวโนมสงข7น และทายทสดทกๆคนตองเกษยณจากการทำางาน (อาย 60-65 ป) ในระหวางวยทำางานบคคลจงตองเตรยมการเกบออมเงนสะสมความมงคง เพอนำามาใชจายในวยชรา (ตวแปรทเกยวของในแบบจำาลองน7มอยางนอย 3 ตว ไดแก yt, st, At โดยทสญลกษณสอความหมายตอไปน7 y = รายได s=การออม A=ทรพยสนหรอความมงคง ตวหอย t สะทอนพลวตหรอความเปลยนแปลงตามกาลเวลา) ทฤษฎวงจรชวตไดรบการขยายและตอเตมในหลายมต ตวอยางเชน ความหวงดทพอแมมตอลกหลาน (altruism within family) การขยายกรอบการวเคราะหใหครอบคลมการเหลอมรน (OLG, overlapping generations model) หมายความวา ณ เวลาใดเวลาหนงสงคมประกอบดวยคนหลายรนมชวตเหลอมกน คอกลมสงอาย กลมวยทำางาน กลมเดกและเยาวชน ท7งน7มความสมพนธ-การแลกเปลยน-การแบงปนทรพยากรหรอการชวยเหลอกนระหวางรน

แกร เบคเกอร (Becker, 1993) ซงเปนนกเศรษฐศาสตรช 7นนำาในสำานกทนมนษยไดพฒนาวธวทยาวาดวยการวเคราะหพฤตกรรมของครว

5

เรอน โดยเฉพาะอยางยงหวขอการลงทนในเดกและเยาวชน โดยเรมจากขอสมมตทวา ฟงกชนอรรถประโยชนของครวเรอนมความหวงดของพอแมตอบตร ท7งน7ทรพยากรของครวเรอนมจำากด ท7งดานงบประมาณ และเวลาของพอแมทจะใหเดก ดงน7นพฤตกรรมการลงทนในเดกนาจะแตกตางกนตามสถานะของครวเรอน เพอเขาใจความสมพนธขอใหสญลกษณในสอความหมาย และความสมพนธดงแสดงในสมการท 1 ถง 6

(1)-------- Vt = U(CtH) + a(nt) nt V t+1

u’ > 0 ; u’’ <0 a’ < 0

สมการทหนง แสดงอรรถประโยชนของครอบครวซงจำาแนกออกเปนสองสวน สวนแรกหมายถงอรรถประโยชนของครอบครวอนเกดจากการใชทรพยากรเพอการบรโภค สวนทสองหมายถงอรรถประโยชนหรอความพงพอใจของพอแมตอเดก ประสงคจะเหนบตรหลานเตบโตและเจรญกาวหนาในอนาคต

a = ความหวงดของครอบครวตอลก (แตละคน) V = อรรถประโยชนของครวเรอนจากการมเดก (บตร)U = U(Ct

H) หมายถง อรรถประโยชนของครวเรอน ซงแปรผนตามการใชจายบรโภค CH = การบรโภคของครวเรอน ซงในทน7สนนษฐานวาเปน collective consumption กลาวคอไมสามารถแบงแยกได ตวอยางเชน รายจายคาไฟฟานำ7าประปา รายจายคาอาหาร รายจายเกยวกบบาน..เปนสงทสมาชกใชประโยชนรวมกนขยายความ ขอสนนษฐานวา a’ < 0 หมายความวา ความหวงดตอบตรซงลดนอยลงเมอจำานวนเดก เพมข7น สะทอนถงการให (หรอเสยสละ) ของพอแมตอเดกทวดไดดอยางเปนรปธรรมโดยตวแปรรายจายใหกบเดก เวลาเล7ยงดเดก

ขอจำากดงบประมาณ(2)-------- wL + rK = Y = eht + cH

t + st

6

สมการทสอง สะทอนถงขอจำากดดานงบประมาณ ดานซายมอสะทอนถงแหลงรายไดของครวเรอน (sources of income) ซงมาจากคาจางเงนเดอน และรายไดอนเกดจากดอกเบ7ย คาเชา หรอเงนปนผล (property income) ทางดานขวาแสดงการใชเงน (uses of income) ซงจำาแนกออกเปนสามสวน กลาวคอ ก) รายจายการลงทนในเดก ยอวา eht ข) รายจายบรโภคในครอบครวนอกเหนอไปจากการลงทนในเดก cH

t และ ค) การออม st

การสะสมทรพยสนของครวเรอน(3)-------- At = Ao(1+r) + st

สมการทสาม แสดงขนาดของทรพยสนครวเรอน ณ ปตางๆ ซงเปลยนแปลงตามเวลา กลาวคอ ทรพยสนของครวเรอนใหอตราผลตอบแทน (ดอกเบ7ย) และเพมข7นหรอลดลงตามการออมในปน 7นๆ (st ซงอาจจะมคาบวกหรอลบ)

การจดสรรเวลาของพอแม(4)-------- T = Tw + Th + Tl

สมการทส สะทอนถงการจดสรรเวลาของพอแม โดยจำาแนกการใชเวลาออกเปนสามสวน ไดแก เวลาการทำางาน (tw = working time) เวลาทผปกครองใหการเล7ยงดเดก (th = time spent in child rearing) และ เวลาพกผอนหยอนใจ (tl = leisure time)

คาจางและเวลาการทำางาน(5)-------- wL = f(w, Tw)

สมการท 5 แสดงความสมพนธระหวางเวลาทำางาน กบ เงนเดอนคาจาง หากพอแมจดสรรเวลาเพอการทำางานมาก ชวยใหไดรบเงนเดอนคาจางสงข7น อยางไรกตามยอมมผลทำาใหเวลาการเล7ยงดเดกลดนอยลง

การใชประโยชนจากความมงคงของครวเรอนในฐานะ option (6)-------- asset (option) : - At = Yt

7

asset (option) : - At = Ih asset (option) : - AP = ACH

สมการทหก สะทอนคณประโยชนของความมงคง (use of asset) ทรพยสนเปนสงทมคณคาและคณประโยชนตอครวเรอน โดยเฉพาะอยางยงสำาหรบการจดการความเสยง หมายถงการใหทางเลอก (management options) ครวเรอนสามารถจำาหนายทรพยสนใหกลายเปนรายไดในยามทรายไดไมพอเพยง หรอขาดแคลนสภาพคลอง (- At = Yt ) ครวเรอนจำาหนายทรพยสนเพอนำามาเปนคาใชจายการลงทนการศกษาใหเดก (investment in children, Ih) หรอการถายโอนทรพยสนเปนมรดกใหลกหลานในเวลาทเหมาะสม สญลกษณทใชมความหมายดงน7 - AP = การลดทรพยสนของพอแม ACH = การเพมทรพยสนของลก

อรรถประโยชนของครวเรอนเปนนามธรรม หรอสงทซอนอยภายในจตใจของแตละบคคล บคคลนอก (นกวจย) ไมสามารถจะลวงรจตใจของผตดสนใจ เปนเรองยากทจะทราบวาความหวงดของแตละครวเรอนเปนเชนใด หรอแมวากำาหนดเปนขอสมมตเปนกลม (เชน ครวเรอนรวยหวงดหรอลงทนในเดกมากกวาครวเรอนยากจน) ดวยเหตน7อาจจะสนนษฐานวาฟงกชนอรรถประโยชนของครวเรอน เหมอนกน หรอ ไมมความแตก“ ” “ตางกน ถงกระน7นกตาม เนองจากทรพยากรของแตละครวเรอนไมเทากน” ดงน7นจดดลยภาพหรอการลงทนในเดก ยอมแตกตางกนได

ขอสนนษฐาน H1: ณ จดดลยภาพ รายจายการลงทนในเดกในครวเรอนยากจน

นอยกวาครวเรอนรำารวย เนองจากขอจำากดทางดานงบประมาณ wL + rK H2: การใหเวลากบเดก มความแตกตางกนไปตามฐานะเศรษฐกจ

ของครวเรอน เนองจากครวเรอนยากจนซงไดรบอตราคาจางตำา จงจำาเปนตองเพมเวลาทำางาน (เชนการทำางานลวงเวลา) ดงน7น จงมเวลาดแลเดกนอยกวาครวเรอนรวย นอกจากน7ครวเรอนรำารวยยงมหนทางเลอกอน เชน การวาจางพเล7ยงใหดแลเดก หรอใชบรการของสถานดแลเดกเลก หรอครวเรอนรวยอาจจะขอรองใหแมเสยสละทำางานในบาน แทนการนอกบาน

8

H3: ครวเรอนรวยมความสามารถทจะ ซ7อ บรการการศกษาอนๆ “ ”ทมคณภาพ การเรยนพเศษ การใหเดกเรยนร วชาเพมเตม เชน ดนตร “ ”กฬา การลงทนซ7อหนงสอตำาราหรออปกรณการเรยนเพมเตม การจางครตววชาเพมเตม ฯลฯ

H4: การลงทนของครวเรอนในรายจายอาหารและดแลสขภาพของเดก เปนสวนหนงของทนมนษย ซงสนนษฐานวามความแตกตางกนตามฐานะของครวเรอน

การลงทนในเดกของภาครฐ เปนสงทไมอาจจะละเลย เนองจากนโยบายข7นพ7นฐานตามรฐธรรมนญ กำาหนดใหเปนหนาทของภาครฐในการจดการศกษาฟรอยางมคณภาพ รฐบาลไทยไดลงทนดานการศกษาหลายรปแบบ กลาวคอ จดสรรเงนอดหนนเปนรายหวตามระดบการศกษา จดสรรงบประมาณใหสถานศกษา การลงทนในทดนอาคารและสงกอสรางเพอพฒนาสถานศกษา จดสรรงบประมาณใหองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหบรการสาธารณะ ในศนยเดกเลก อาหารกลางวน และนมเพอสงเสรมใหเดกเตบโตตามวย งานวจยน7สนนษฐานวา การลงทนในเดกของภาครฐ—เปนการใหอยางทวถงเทาเทยมกน

(7)------ gh ซงใหกบเดกในวยเรยน (6-14 ป) เทากนทกคนโดยท gh = รายจายการลงทนในเดกของภาครฐ หนวยบาทตอหว

การลงทนดานการศกษาในเดก (รวมครวเรอนและรฐ) หมายถง รายจายการลงทนในเดกของครวเรอน บวกกบรายจายการลงทนในเดกของภาครฐ (8)------ EH = eh + gh

EH = รายจายการลงทนในเดก

๓. การวจยเชงประจกษ

9

การศกษาเชงประจกษวาดวยรายจายการลงทนในเดกในบทความน7 ครอบคลมรายจายของครวเรอน 3 รายการ กลาวคอ หนง รายจายการศกษาของครวเรอน สอง รายจายหมวดอาหารของครวเรอนเพอเล7ยงดเดก สาม คาเสยโอกาสของแมบานเนองจากมเดกอาย 0-14 ป รายการใชจายท7งสามน7อาจจะไมครอบคลมการลงทนในเดกท7งหมด และไมใชตวช7วดทแมนยำา 100% แตเชอวาพอจะเปนตวแทนได และนำามาวเคราะหเปรยบเทยบในมตความเหลอมลำ7าระหวางครวเรอนรวยครวเรอนยากจน

ผวจยนำาขอมลครวเรอนทสำารวจโดยสำานกงานสถตแหงชาต ในป พ.ศ. 2552 มาวเคราะห ฐานขอมลประกอบดวยตวอยางครวเรอนจำานวน 43,830 ครวเรอน พบขอสงเกตวา รอยละ 45 ของครวเรอนมบตรอายระหวาง 0-14 ป สวนทเหลอรอยละ 55 ประกอบดวยครวเรอนเดยวหรอครวเรอนทเคยมบตรอายเกนกวา 14 ป

ตารางท 1 แสดงการแจกแจงจำานวนบตร ซงสวนใหญมบตรจำานวน

1-3 คน หากใชตวเลขรอยละ 45 เปนคาพารามเตอร สามารถจะอนมานไดวา ครวเรอนทวประเทศทมภาระการเล7ยงดบตร (กลมอาย 0-14 ป) มจำานวนเทาใด ซงอนมานไดวา จำานวน 8.6 ลานครวเรอนจากจำานวนเตม 19 ลานครวเรอนมภาระการเล7ยงดเดกอาย 0-14 ปในขณะน7

ตารางท 1 การกระจายของจำานวนสมาชกวยเดก (อาย 0-14)C05 ความถ รอยละ ความหมาย

0 24,174 55.2 ครวเรอนทไมมเดกอาย 0-14 ป

1 11,833 27.0มสมาชกเดกอาย 0-14 จำานวน 1 คน

2 6,142 14.0มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 2 คน

3 1,316 3.0มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 3 คน

4 276 0.6มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 4 คน

10

5 67 0.2มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 5 คน

6 18 0.0มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 6 คน

7 3 0.0มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 7 คน

8 1 0.0มสมาชกเดก อาย 0-14 จำานวน 8 คน

รวม43,83

0 100ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552รหส C05 = จำานวนเดกทมอาย 0-14 ป

ตารางท 2 แสดงขอมลเปรยบเทยบจำานวนบตรจำาแนกตามฐานะเศรษฐกจของครวเรอน (รายไดเฉลยตอหว) ออกเปน 10 กลม พบวาครวเรอนยากจน (decile 1-2) มบตรวย 6-14 ปคาเฉลยเทากบ 1.29 คน และคาเฉลยของสมาชกครวเรอนเทากบ 4.14 คน ซงสงกวากลมครวเรอนรวย คาเฉลยนอยกวา 0.5 คนตอครวเรอน สะทอนภาระในการเล7ยงดเดกในครวเรอนยากจนทสงกวา

ตารางท 3-2 จำานวนสมาชกวยเดก และสถานะเศรษฐกจของครวเรอน

ชนรายได

จำานวนสมาชกวยเดก

จำานวนสมาชก

ของครวเรอน

รายไดครวเรอน

บาทตอเดอน

1 1.29 4.14 5,042 ยากจนทสด2 1.07 3.79 7,7053 0.94 3.61 9,5314 0.83 3.47 11,3915 0.74 3.33 13,3906 0.64 3.21 15,9177 0.56 3.06 19,0338 0.48 2.88 23,2299 0.42 2.71 30,785

11

10 0.26 2.38 63,369 รำารวยทสดคาเฉลย 0.68 3.18 22,396

ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552ช7นรายได (income decile) คำานวณจาก การจำาแนกช7นรายได (รายไดตอ

หว) เปน 10 กลม

ตารางท 3 แสดงสถตเปรยบเทยบของตามระดบการศกษาของหวหนาครวเรอน คอระดบประถมศกษา จนถง อดมศกษา เพอสะทอนถงความแตกตางดานรายไดและมตอนๆ ซงพบขอสงเกตทนาสนใจบางประการ กลาวคอ ก) หวหนาครวเรอนสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษาหรอมธยมศกษา มเพยงรอยละ 12 เทาน7นทจบการศกษาในระดบปรญญาตรหรอสงกวา ข) รายไดเฉลยของครอบครวทจบปรญญาตรเทากบ 44,732 บาทตอเดอน เปรยบเทยบกบคาเฉลย 23,643 บาทตอเดอนทหวหนาครวเรอนจบมธยมศกษาตอนตน และคาเฉลยเทากบ 16,510 บาทตอเดอนสำาหรบหวหนาครวเรอนทจบประถมศกษา

ตารางท 3-3 การกระจายตามระดบการศกษาของหวหนาครวเรอนและสถตทเกยวของ

edu1 c05 Size Age Hinc ความถการศกษาของ

หวหนาครวเรอน

1 0.71 3.34 55.3916,51

025,49

3 ประถมศกษา

2 0.71 3.11 44.6423,64

3 4,365 มธยมตน

3 0.66 2.99 42.9126,91

7 4,686 มธยมปลาย

4 0.62 2.88 42.5131,37

0 1,667 อาชวศกษา

5 0.50 2.66 44.2344,73

2 4,393 ปรญญาตร

6 0.52 2.83 47.8076,05

7 693 สงกวา ป.ตรคาเฉลย / ผลรวม 0.68 3.18

51.01

23,046

41,297

12

ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552รหส C05 = จำานวนเดกทมอาย 0-14 ปedu1 = รหสการศกษาของหวหนาครวเรอนsize = ขนาดครวเรอน (คน)age = อายของหวหนาครวเรอน (ป)hinc= รายไดของครวเรอน หนวย บาทตอเดอน

อตราการออกกลางคน ในระดบประถมศกษาอตราการออกจากโรงเรยนระดบประถมศกษาในกลมเดกวย 6-14 ป

เปนปญหาการบรหารการศกษา ท7งๆทการเรยนในระดบประถมศกษาเปนการศกษาภาคบงคบ เรามกจะคาดหวงวา อตราการเขาเรยนนาจะใกลเคยงกบ 100% อยางไรกตามในสภาพเปนจรงพบวามเดกจำานวนไมนอยหลดออกจากโรงเรยนดวยสาเหตหลายประการ อาทเชน การยายถนฐานตามบดามารดา โดยเฉพาะอยางยงกลมแรงงานกอสราง หรอสาเหตการพการทางสมอง ฯลฯ จากแบบสอบถามครวเรอนของสำานกงานสถตแหงชาตมคำาถามหนงถามวา มสมาชกเดกทมอาย 6-14 ปทขณะน7ไมไดเรยน หรอไมเคยเรยนหรอไม? ตารางท 4 แจกแจงจำานวนเดกในวยเรยน (อาย 6-14 ป) ในครวเรอนตวอยางครวเรอนพบวา มจำานวนเดกท7งส7น 19,687 คน ในจำานวนน7พบวา 98 คนเคยเขาเรยนในโรงเรยน และจำานวน 212 คนซงขณะน7ไมอยในสถานศกษา รวมท7งสองสวนคดเปนสดสวนรอยละ 1.6 ของตวอยางครวเรอน เมอนำาตวเลขน7มาพยากรณจำานวนเดกทขาดโอกาสการศกษา (ระดบการศกษาข7นพ7นฐาน) ทวประเทศ พบวามเดกดอยโอกาสเชนน7นาจะมจำานวนถง 1.3 แสนคน5 ซงนบวาไมนอยทเดยว อยางไรกตาม ตวเลขสถตน7คงจะตองสอบทานกบผเชยวชาญดานการศกษาและสำานกงานเขตพ7นทการศกษาในโอกาสตอไป

5 การคำานวณ โดยใชคาพารามเตอรดงน7 ก) สดสวนครวเรอนทมบตรอาย 0-14 ป เทากบ 0.45 ข) อตราของเดกทไมไดเรยนหนงสอ .016 และ ค) จำานวนครวเรอนทวประเทศ 19 ลานครวเรอน เปรยบเทยบกบผลการศกษาในอดตของ ศภสทธ พรรณารโณทย และคณะ 2543 ซงองขอมลในป 2540 รายงานวา มอตราการออกกลางคนระดบประถมศกษาถงรอยละ 12

13

ตารางท 4 จำานวนเดกในวยเรยนทออกจากโรงเรยนกลางคนHm14 ความถ รอยละ เดกอาย 6-14 ป

0 98 0.5 ไมไดเรยน1 2,877 14.6 เรยน รร.เอกชน2 16,500 83.8 เรยน รร.ของรฐ3 212 1.1 ขณะน7ไมไดเรยน

รวม 19,687 100.0ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552รหส hm14 = การเรยนของเดกในกลมอาย 6-14 ป

รายจายลงทนในเดกดานการศกษา

ตารางท 5 แสดงสถตรายจายการลงทนของครวเรอนดานการศกษา เปรยบเทยบตามระดบการศกษา (ของหวหนาครวเรอน) พบวามความแตกตางคอนขางมาก กลาวคอ กลมครวเรอนทหวหนาครวเรอนจบการศกษาสง (อดมศกษา) ลงทนดานการศกษาใหแกเดกเฉลยเทากบ 1,114 บาทตอเดอน เปรยบเทยบกบคาเฉลย 235 บาทตอเดอนในกลมครวเรอนทหวหนาครวเรอนจบการศกษาระดบประถมศกษา

ตารางท 5 รายจายการลงทนดานการศกษา จำาแนกตามระดบการศกษาของหวหนาครวเรอน

การศกษาของหวหนาครวเรอน

ความถ(ครวเรอน)

รายจายการศกษา

(บาทตอเดอน)

ประถมศกษา 12,056 221มธยมตอนตน 2,040 321

มธยมตอนปลาย 2,102 482อาชวศกษา 694 692

อดมศกษา ป.ตร 1,479 1,010

14

อดมศกษา สงกวา ป.ตร 236 1,761

รวม / คาเฉลย 18,607 361ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552

ในตารางท 6 แสดงตวเลขรายจายการลงทนดานการศกษา เปรยบเทยบตามช7นรายได (10 กลม 1=ยากจน 10=รวยทสด) พบขอสงเกตวา คาเฉลยรายจายการศกษาเทากบ 469 บาทตอเดอน แตมความเหลอมลำ7ามาก กลาวคอในช7นรายไดทหนง รายจายฯเฉลยเทากบ 139 บาทตอเดอน เปรยบเทยบกบกลมรายไดสงสดเฉลยเทากบ 1982 บาทตอเดอน

ตารางท 6 รายจายการลงทนดานการศกษา ตามระดบรายได

ช7นรายได

ความถ(ครวเรอน)

รายจายการศกษา

รายจายการศกษา

ตอเดกอาย 0-14 ป

จำานวนเดกอาย 0-14

ป(คน)

1 จนทสด 2377 139.0 89.2 1.832 2412 171.2 124.5 1.633 2343 225.1 156.9 1.544 2236 250.1 184.3 1.505 2154 308.1 234.4 1.446 1960 390.6 286.5 1.417 1814 528.8 392.6 1.408 1680 719.0 548.0 1.399 1556 1,001.0 760.7 1.37

10 รวยทสด 1124 1,981.9 1,519.1 1.35

ผลรวม / คาเฉลย 19656 468.7 350.2 1.51

ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552

15

ดงกลาวในตอนตนวา ครวเรอนมภาระการเล7ยงดเดก หมายถงคาใชจายตางๆ โดยเฉพาะอยางยงรายจายดานอาหารเพอสนบสนนใหเดกมโภชนาการตามคามาตรฐานและเตบโตตามวย ตารางท 7 แสดงสถตรายจายหมวดอาหาร (food expenditures) ซงพบวามคาเฉลยเทากบ 5,636 บาทตอเดอน อนงพบวามความแตกตางกนมากตามช 7นรายได (เปรยบเทยบช7นรายไดท 10 กบช7นรายไดท 1 มากกวาสองเทาตว) สำาหรบรายจายทไมใชอาหาร (nonfood expenditures) พบวาคาเฉลยเทากบ 11,400 บาทตอเดอน และเมอเปรยบเทยบตามช7นรายไดพบวามความแตกตางกนถงแปดเทาตวโดยประมาณ (27,993 บาทตอเดอนในช7นรายไดท 10 เปรยบเทยบกบ 3,799 บาทตอเดอนในช7นรายไดท 1)

ตารางท 7 เปรยบเทยบรายจายของครวเรอน จำาแนกเปนหมวดอาหาร และ ไมใชอาหาร

ชนรายได

รายจายอาหาร

(บาทตอเดอน)

รายจายไมใช

อาหาร(บาทตอเดอน)

จำานวนเดก

อาย 0-14 ป

ขนาดครวเรอน

1 3,722 3,799 1.29 4.142 4,088 4,439 1.07 3.793 4,448 5,203 0.94 3.614 4,784 6,150 0.83 3.475 5,125 7,139 0.74 3.336 5,519 8,789 0.64 3.217 5,817 10,331 0.56 3.068 6,238 12,516 0.48 2.889 6,763 16,751 0.42 2.71

10 7,894 27,993 0.26 2.38คาเฉลย 5,636 11,400 0.68 3.18

ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต SES2552 หนวย รายจายอาหาร / รายจายไมใชอาหาร บาทตอเดอน

จำานวนเดก / ขนาดครวเรอน คน

16

แบบจำาลองเศรษฐมตโดยทรายจายการลงทนของครวเรอนในเดก อาจจะมความสมพนธกบ

หลายตวแปร เชน รายไดของครวเรอน จำานวนสมาชกครวเรอน สภาพเมอง/ชนบท เปนตน การใชแบบจำาลองในลกษณะ multivariate statistics ชวยใหแยกแยะความสมพนธไดดกวา จงต7งขอสนนษฐานความสมพนธระหวางตวแปรตาม และตวแปรอสระ (เชน รายได จำานวนเดกอาย 0-14 ป ตวแปรดมมแสดงระดบการศกษาของหวหนาครวเรอน ฯลฯ) พรอมกบแสดงผลประมาณการความสมพนธ ดงตารางท 8

ตารางท 8 แบบจำาลองรายจายเพอการศกษาของครวเรอนรายจายการศกษาของครวเรอน

ตวแปรวธการ OLS

วธการ Robust

ความหมายของตวแปร

Lnchild 0.1707 0.1692จำานวนเดกอาย 0-14 คาลอก

7.4 7.2Lnadult 0.1353 0.1446 จำานวนผใหญ คาลอก

5.53 5.8

Lnhinc 0.5889 0.6007รายไดครวเรอน คาลอก

37.57 37.61_Iedu1_2 0.1744 0.1801 มธยมตน

5.46 5.53_Iedu1_3 0.3695 0.3835 มธยมปลาย

11.57 11.78_Iedu1_4 0.6514 0.6718 อาชวศกษา

12.32 12.47_Iedu1_5 0.7749 0.8376 อดมศกษา ป.ตร

19.17 20.34

_Iedu1_6 1.1491 1.2278อดมศกษา สงกวา ป.ตร

17

12.97 13.61_Ireg_2 -0.5293 -0.5924 ภาคกลาง

-10.83 -11.9_Ireg_3 -0.5494 -0.6274 ภาคเหนอ

-10.95 -12.28_Ireg_4 -0.8673 -0.9508 ภาคอสาน

-17.67 -19.01_Ireg_5 -0.7323 -0.8073 ภาคใต

-14.15 -15.31_Iarea_2 -0.2685 -0.2792 ชนบท

-13.14 -13.41_cons -0.0675 -0.0909 คาคงท

-0.43 -0.57 N 16150 16150 r2_adjusted 0.2836 0.2927

ตารางท 9 กำาหนดใหรายจายหมวดอาหาร และรายจายทไมใชอาหาร เปนตวแปรตาม เปาประสงคของแบบจำาลองน7คอเพอคำานวณหา คาความ“ยดหยนตอรายได และ รายจายสวนเพมของครวเรอนเนองจากจำานวน” “เดก ” (marginal effect on household expenditure) พบขอสงเกตดงตอไปน7 หนง ความยดหยนของรายจายหมวดอาหาร ตอการเปลยนแปลงรายได เทากบ 0.34 สอง ความยดหยนของรายจายหมวดไมใชอาหารตอการเปลยนแปลงของรายได เทากบ 0.83 สาม การเพมข7นของจำานวนเดก 100% (จาก 1 คน เปน 2 คน) มผลเพมคาใชจายหมวดอาหารรอยละ 15 และการเพมข7นของจำานวนผใหญ 100% (จาก 1 คน เปน 2 คน) มผลเพมรายไดจายหมวดอาหารรอยละ 23 ส ในหมวดรายจายไมใชอาหาร พบวาตอบสนองตอรายไดมาก แตตอบสนองตอจำานวนผใหญเพยงเลกนอย และพบวาคาสมประสทธตอจำานวนเดก ตดลบ ซงเหนอความคาดหมายของนกวจย

ตารางท 9 แบบจำาลองรายจายครวเรอนในหมวดอาหารและไมใชอาหาร

18

หมวดรายจาย

19

อาหาร อาหารไมใช

อาหารไมใช

อาหาร

ตวแปร OLSROBU

ST OLSROBU

STความหมายของตวแปร

Lnchild 0.1534 0.1546-

0.0205-

0.0283จำานวนเดกอาย 0-14 (log)

26.15 26.78 -2.49 -3.69

Lnadult 0.2393 0.2305 0.123 0.0766จำานวนผใหญ (log)

39.14 38.31 14.32 9.58

Lnhinc 0.3279 0.341 0.7547 0.8268รายไดครวเรอน (log)

84.8 89.61 139 163.54_Iedu1_2 0.0622 0.0608 0.1246 0.105 มธยมตน

7.84 7.78 11.19 10.12_Iedu1_3 0.0535 0.0448 0.175 0.1448 มธยมปลาย

6.7 5.7 15.61 13.87_Iedu1_4 0.0644 0.0508 0.2778 0.2151 อาชวศกษา

4.94 3.96 15.17 12.62_Iedu1_5 0.0678 0.056 0.3265 0.26 อดมศกษา ป.ตร

6.73 5.65 23.06 19.72

_Iedu1_6 0.0382 0.0178 0.3873 0.305อดมศกษา สงกวา ป.ตร

1.72 0.81 12.38 10.47

_Ireg_2-

0.1826-

0.1649-

0.0951-

0.0815 ภาคกลาง-15.02 -13.78 -5.57 -5.13

_Ireg_3-

0.3631-

0.3424-

0.2437 -0.206 ภาคเหนอ-29.05 -27.83 -13.88 -12.6

_Ireg_4-

0.3063-

0.2847 -0.232-

0.2003 ภาคอสาน-25.05 -23.65 -13.51 -12.52

_Ireg_5-

0.2031-

0.1855-

0.1633-

0.1477 ภาคใต-15.77 -14.63 -9.03 -8.77

_Iarea_2-

0.0737-

0.0706 -0.043-

0.0334 ชนบท

20

-14.5 -14.11 -6.03 -5.03_cons 5.4762 5.3429 1.6948 1.0195 คาคงท

142.31 141.07 31.36 20.26N 18581 18581 18582 18582 r2_adjust 0.5572 0.5698 0.6963 0.7435

คาสมประสทธ (ทศนยม 4 ตำาแหนงและ คาสถต t (ทศนยม 2 ตำาแหนง)

การใหเวลาของแม (การทำางานในบานและดแลลก)การลงทน (ดานเวลา) ทำาหนาทเล7ยงดเดกและจดการบาน วดไดจาก

การแมเลอกหนาทดแลบาน (ความจรง พอบานอาจจะทำาหนาท แมบาน “ ”ได แตในสงคมไทยมกกำาหนดใหเปนหนาทของฝายหญง) แทนการทำางานนอกบาน ซงจะไดรบเงนเดอนคาจาง ในเบ7องตนผวจยใชวธการทดสอบความแตกตาง (mean comparison test) โดยจำาแนกครวเรอนออกเปนสองกลม กลาวคอ ก) ครวเรอนทไมมเดกวย 0-14 ป และ ข) ครวเรอนทมเดกอาย 0-14 ป พบวาคาเฉลยของการทำาหนาทแมบานมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต กลาวคอ รอยละ 14.6 ทำางานเปนแมบานในกลมทหนง เปรยบเทยบกบรอยละ 19.2 ในกลมทสอง (หมายเหต คาดมม workh “working at home” สรางจากตวแปรชอวา workstat == 8 การทำาหนาทเปนแมบาน)

ตารางท 10 การทำาหนาทแมบาน ของแมทมอายนอยกวา 60 ปการทำางานบานของแม (อายนอยกวา 60 ป)

จำานวนครวเรอน คาเฉลย

คา std err

คา std dev

ไมมเดกอาย 0-14 ป 8,406 0.146 0.004 0.353มเดกอาย 0-14 ป 10,863 0.192 0.004 0.394

รวม 19,269 0.172 0.003 0.377t-statistics 8.33

21

ข7นตอไปการทดสอบดวยแบบจำาลองเศรษฐมต (probit, logit และ skewed logistic regression ตามลำาดบ) จากผลประมาณการเปรยบเทยบ—ผเขยนไดเลอกใชวธการหลงเนองจากมความแมนตรงหรอประสทธภาพสงกวา แบบจำาลองอนๆ ผลประมาณการในตารางท 11 และคำานวณคา marginal change (ความนาจะเปนของการทำาหนาทแมบาน) จากการทมจำานวนเดก (วย 0-14 ป) เพมข7น พบวา มคาเทากบ 0.042 ตอจำานวนเดกหนงคน

ตารางท 12 ความนาจะเปนการทำาหนาท แมบาน ของคสมรสเพศหญง“ ”อายนอยกวา 60 ป

การทำาหนาทแมบานของแมอาย < 60 ป

ตวแปร Probit LogitSkew

edความหมายของ

ตวแปรlogisti

c

ch0_14 0.1602 0.2821 0.5306จำานวนเดกอาย 0-14 ป

13.13 13.25 5.03

Hinc2.67E-

076.17E-

073.54E-

07 รายไดครวเรอน0.54 0.69 0.21

Hincsq-3.44E-

13-6.81E-

13-8.96E-

13 รายไดยกกำาลงสอง-0.69 -0.74 -0.54

Age-

0.1132-

0.1988-

0.3862 อาย-13.06 -13.24 -4.7

Agesq 0.0015 0.0026 0.0049 อายยกกำาลงสอง14.06 14.26 4.81

_Iedu1_3 0.0673 0.1191 0.2177 มธยมตอนตน1.75 1.76 1.6

_Iedu1_4 0.1023 0.1715 0.3898มธยมตอนปลาย/อาชวะ

2.7 2.56 2.46

22

_Iedu1_5-

0.0065-

0.0189-

0.0012 อดมศกษา ป.ตร-0.11 -0.17 -0.01

_Iedu1_6-

0.3804-

0.7057-

1.1794อดมศกษา สงกวา ป.ตร

-8.33 -8.16 -5.16

_Ireg_2-

0.1802-

0.3094 -0.684 ภาคกลาง-4.01 -4.06 -2.82

_Ireg_3-

0.5004 -0.882-

1.7227 ภาคเหนอ-10.52 -10.69 -4.33

_Ireg_4-

0.6105-

1.0816-

2.0667 ภาคอสาน-13.07 -13.26 -4.56

_Ireg_5-

0.1761-

0.3004-

0.6746 ภาคใต-3.64 -3.65 -2.68

Rural-

0.2905-

0.5058-

0.9904 เขตชนบท-11.66 -11.22 -4.71

_cons 1.3967 2.5075 9.5102 คาคงท7.74 8.07 3.87

Alpha-

2.0979-6.21

StatisticsNo of observation 18366 18366 18366Log likelihood

-7906.3

-7910.5

-7901.8

AIC 15840.

615849.

015833.

7 ตวเลขในตารางแสดงผลคา beta coefficient และ t-statisticsmarginal effect = .042 (scobit logistic regression)คาพารามเตอร alpha สะทอนลกษณะ skewed logistic function โดยท

สนนษฐานวา = 1 การกระจายของฟงกชนจะมลกษณะสมมาตร และผลลพธของการประมาณการจะเหมอนกบ logistic model ทวไป

23

๔. อภปรายผล

เน7อหาในสวนน7ประกอบดวยสองสวน สวนแรก การประมาณการคาใชจายการลงทนในเดกของครวเรอนทวประเทศ สวนทสอง การอภปรายทางเลอกของนโยบายสาธารณะ ทมเปาหมายลดความเหลอมลำ7าของโอกาสการศกษา โดยเนนมาตรการชวยเหลอใหครวเรอนยากจนมทรพยากรเพอการลงทนในเดกสงข7น เพอเปาหมายสงคมคอการลดความแตกตางตามแนวต7ง (vertical inequality) ระหวางครวเรอนรวย/จน

คาใชจายการลงทนในเดกหนง รายจายการศกษา ข 7นตอนการคำานวณ ขอสมมต จำานวนครว

เรอนทวประเทศ 19 ลานครวเรอน รอยละ 45 ของครวเรอนมภาระการดแลเดกอาย 0-14 ป คดเปนจำานวนครวเรอนทวประเทศทมภาระการเล7ยงดเดกเทากบ 8.55 ลานครวเรอน คาเฉลยของจำานวนเดกฯ เทากบ 1.51 คน ดงน7นประมาณการวาเดกในวย 0-14 ปมจำานวน 12.9 ลานคน คาใชจายเฉลยของการศกษาเดกเทากบ 329 บาทตอเดอนตอเดกหนงคน (ในเขตเมองเทากบ 408 บาท และเขตชนบท 203 บาท) สรปความไดวา รายจายการศกษาทครวเรอนไทยนาจะมมลคาเทากบ 50,971 ลานบาทตอป

สอง รายจายสวนเพมหมวดอาหารของครวเรอนคาเฉลยเทากบ 5,636 บาทตอเดอน จากผลประมาณการ (รเกรสชน) คำานวณวา 39.1% เปนรายจายอาหารสำาหรบเล7ยงดเดก เมออางองกบตวเลข 8.55 ลานครวเรอนเปนฐานการคำานวณ สรปไดวา รายจายหมวดอาหารทเพมข7นเนองจากมเดกวย 0-14 ป เทากบ 226,097 ลานบาท (0.391 x 5,636 x 12 x 8.55 ลานครวเรอน)

สาม คาเสยโอกาสของแมบาน (เนองจากแมทเสยสละทำางานในบาน แทนทจะทำางานนอกบาน คาจางเงนเดอนเฉลย (ของหญง) เทากบ 10,213 บาทตอเดอน คำานวณ marginal effect .045 เทากบ 47,153 ลานบาท (.045 x 10213 x 12 x 8.55 ลานครวเรอน)

24

ส รวมรายจายลงทนในเดกของภาคครวเรอน เทากบ 324,221 ลานบาท หรอคำานวณคาเฉลยตอเดกหนงคน (12.9 ลานคน6) เทากบ 25,133 บาทตอคนตอป (ประมาณ สองพนบาทตอเดอนตอเดกหนง“คน”)

ขอเสนอนโยบายสาธารณะ ทางเลอกการลงทนขยายโอกาสใหเดกยากจน

การวเคราะหสวนน7องหลกการลดความเหลอมลำ7า โดยขยายโอกาสการศกษาของเดกในครวเรอนยากจน โดยใชหลกการบรหารแบบกระจายอำานาจ โดยกำาหนดใหมคณะกรรมการบรหารการขยายโอกาสใหเดกยากจน และกองทนฯ โดยรฐบาลใหการสนบสนนสวนหนง และเชญชวนใหเทศบาล/องคการบรหารสวนตำาบลเขารวม จากการทบทวนวรรณกรรมในอดตพบวามรายงานวจยอยางนอยสองเรอง เรองแรกชอวาการพฒนารปแบบ/แนวทางการอดหนนผเรยนยากจน ดอยโอกาสและผพการ โดยสถาบนพฒนาสยาม (2551) และรายงานวจยทสนบสนนโดยกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) โดยศภสทธ พรรณารโณทยและคณะ (2543) ขออางองผลสรปบางตอนประกอบ การเสนอใหจดต7งกองทนใหเปลาสำาหรบผเรยนทยากไร ผพการ“หรอทพพลภาพ หรอผอยในสภาวะยากลำาบาก เหนวารฐควรดำาเนนการใน 3 ทางเลอก ... ๑) ดำาเนนการภายใตหนวยงานของรฐทมอยเดม ...๒) จดต7งกองทนเงนใหเปลาสำาหรบผเรยนทยากไร ผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในสภาวะยากลำาบากข7นเปนการเฉพาะ โดยมเปาหมายในการใหทนใหเปลา เพอสรางโอกาสและความเสมอภาคในแนวดง ...๓) ดำาเนนการโดยองคกรปกครองสวนทองถน ท7งการกำาหนดหลกเกณฑ/คณสมบต การพจารณา และคดเลอกผทมคณสมบตไดรบทน และการจดสรรทนใหแกผเรยน โดยแหลงทนมาจากรายไดของ อปท. ...” (สถาบนพฒนาสยาม 2551 หนา 82 )

6 ตวเลขทคำานวณน7นาจะ ตำากวาความเปนจรง ท7งน7โดยนำาไปเปรยบเทยบกบตวเลขของสภาการศกษาแหงชาต

25

จากการพจารณาความเหมาะสมเชงบรหารจดการ ผเขยนขอเสนอระบบสถาบนทจะทำาหนาทแทนรฐบาลในการขยายโอกาสการศกษาใหเดกยากจน ดงตอไปน7

หนง ใหมกองทนขยายโอกาสการศกษาใหเดกยากจน พรอมกบแตงต7งคณะกรรมการบรหารกองทนมารบผดชอบการบรหารแทนรฐ โดยใหกองทนฯไดรบทนประเดมจากรฐ และเงนอดหนนจากงบประมาณแผนดนประจำาปในอตราทเหมะสม (ดงจะขยายความตอไป)

สอง ใหมกองทนระดบพ7นท (อำาเภอหรอจงหวด) เพอทำาหนาทบรหารจดการ โดยเชญชวนใหเทศบาลและ อบต. รวมลงทน7 ใหมหนาทคดกรองผมคณสมบต (ยากจน และมบตรในวยเรยน)

สาม ระบบกำากบตดตาม โดยมคณะอนกรรมการตดตาม ภายใตคณะกรรมการทระบในขอหนง กำาหนดคณสมบตโดยองความยากจน และการประมาณการจำานวนเดกเขาขายตามเขตพ7นท จงหวด/อำาเภอ (หมายเหต ภายใตแนวคดเชนน7คาดวาจะมครวเรอนทเขาขายเพยงรอยละ 20) เดกอาย 0-14 ปทเขาขายเรยกวา ผทอยในสภาวะยากลำาบาก คณะอนกรรมการตดตามทำาหนาทตรวจสอบความแมนยำาและรายงานใหคณะกรรมการตามขอทหนง

7 คลายคลงกบเรองน7 สำานกงานหลกประกนสขภาพถวนหนา ไดรเรมจดต7งกองทนสขภาพระดบตำาบล/เทศบาล โดย สปสช. จดสรรงบประมาณเปนรายหว (งบปองกนโรคและสรางเสรมสขภาพ เทากบ 40 บาทตอคน) และเชญชวนใหเทศบาล / อบต. เขารวมโครงการ โดยจดสรรเงนอดหนนสมทบ อตรารอยละ 20, 50, 100 ตามรายไดของ อปท.น7นๆ กำาหนดใหมคณะกรรมการกองทนระดบพ7นท กำาหนดหลกเกณฑและแนวปฏบตวาดวยการจดสรรเงน (เพอเปาประสงคสรางเสรมสขภาพ) กำาหนดประชากรกลมเปาหมาย เชน แมและเดก ประชากรสงอาย ประชากรในวยทำางาน เปนตน เรมดำาเนนการในป พ.ศ. 2549 ในปแรกมจำานวนกองทนเพยง 888 แหง ณ ปจจบนกองทนฯน7ไดขยายตวมากกวา 7 พนกองทน ผสนใจศกษาผลการประเมนกองทนสขภาพระดบตำาบล โดยดเรก ปทมสรวฒน และ คณะ (2551) (2553)

26

ส มาตรการชวยเหลอน7ถอสวนเปนหนงของ การคลงเพอสงคม ใน“ ”โอกาสน7ผเขยนเสนอตวเลข (เบ7องตน) ของการจดสรรเงนอดหนน ดงตอไปน7

จากตารางท 6 แสดงตวเลขรายจายการศกษาของครวเรอน (ตอหวเดก) ซงคาเฉลยฯแปรผนระหวาง 89 บาท/หวในกลมครวเรอนยากจน ถง 1,519 บาทตอหวในกลมครวเรอนรวย คาเฉลยเทากบ 350 บาทตอหว ผเขยนขอใชตวเลข 300 บาทเปนฐานการวเคราะห

o คำานวณงบประมาณการคลงทรฐบาล และ องคกรปกครองสวนทองถนทจะใชเพอการน7คดเปนมลคาเทากบ 3,618 ลานบาท (หมายเหต ตวเลขน7ควรจะปรบเพมข7นตามดชนคาครองชพ)

o จำานวนเดกในสภาวะยากลำาบาก รวมกนทวประเทศประมาณ 3.1 ลานคน (รอยละ 24 ของ 12.9 ลานคน)

o กำาหนดใหมคณะอนกรรมการวชาการภายในคณะกรรมการ เพอวเคราะหจำานวนผมสทธไดรบทนใหเปลา และการกระจายตามพ7นทจงหวด/อำาเภอ โดยยดตวช7วดความยากจนและดอยโอกาส

ตารางท 13 ประมาณการงบประมาณทางการคลงเพอขยายโอกาสการศกษาใหเดกยากจน

สดสวน

เงนอดหนนการศกษา

รายหว งบประมาณ

ลานบาทตอปช7นรายไดทหนง 0.120 160.96 1,997.15ช7นรายไดทสอง 0.123 128.77 1,621.28

รวมงบประมาณอดหนน 3,618.43

ทมาของขอมล สำานกงานสถตแหงชาต

27

หมายเหต สดสวน หมายถง สดสวนของเดกอาย 0-14 ปทเปนสมาชกครวเรอนยากจน

เงนอดหนนเปนรายหวเดก หมายถง ผลตางของ 300 ลบดวย รายจายการศกษา

งบประมาณอดหนนเพอขยายโอกาส คำานวณจากฐาน 8.55 ลานครวเรอนทมเดกอาย 0-14 ป

และสดสวนรอยละ 12 กระจายอยในช7นรายไดทหนงและทสองตามลำาดบ

๕. สรป

บทความน7มเปาประสงคสำาคญสองสวน สวนแรก เพอรายงานผลการวจยวเคราะหสภาพเปนจรงของการลงทนในเดกของครวเรอนไทย โดยศกษาจากขอมลครวเรอนของสำานกงานสถตแหงชาต ในป พ.ศ. 2552 จำาแนกรายจายสามรายการคอ ก) รายจายการศกษา ข) รายจายหมวดอาหารสวนทเพมข7นจากการมเดกในวย 0-14 ป และ ค) คาเสยโอกาสของ แมบาน “ ” ทำางานในบานแทนการทำางานนอกบาน พบขอสงเกตทนาสนใจกลาวคอ หนง รายจายการลงทนของครวเรอนทวประเทศเทากบ 324,221 ลานบาท สอง พบวามความเหลอมลำ7าของการลงทนในเดกคอนขางมากระหวางครวเรอนรวยกบครวเรอนยากจน

สวนทสอง เพอเสนอแนะนโยบายสาธารณะทมเปาหมายลดความเหลอมลำ7าของโอกาสฯ โดยใชมาตรการการคลง ตามเจตนารมณของกฎหมายรฐธรรมนญและ พรบ.การศกษาแหงชาต โดยเสนอใหมระบบการจดการระดบชาตและระดบพ7นทเพอทำาหนาท ก) จดสรรทนใหเปลาแกเดกยากจน ข) การจดต7งกองทนและคณะกรรมการเพอทำาหนาทแทนรฐบาลและองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารเงนทนขยายโอกาสการศกษาใหเดกยากจน ค) สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนและองคกรเอกชน ในการตดตาม ขอคนพบสำาคญมดงน7 ก) พบวามจำานวนเดกทตกในสภาวะยากลำาบากประมาณ 3.1 ลานคน ข) หากจดสรรทนชวยเหลอเพอใหรายจายการศกษาเทากบระดบมาตรฐาน (300 บาทตอหวตอเดอน ซงตำากวาคา

28

เฉลย 350 บาทตอหวตอเดอน) ภาระทางการคลงของรฐบาล เทศบาล และ อบต. รวมกนเทากบ 3,618 ลานบาทตอป ค) วธการทำางานของกองทน รวมท7งการจดสรรเปนเงนหรอไมเปนตวเงน ใหแตละกองทนพ7นทเปนผพจารณาความเหมาะสม

เอกสารอางองศภสทธ พรรณารโณทย และคณะ 2543 การลงทนในเดก รฐ ชมชน และ

ครวเรอนควรลงทนดานใดใหมากข7น รายงานวจยภายใตชดโครงการเดกเยาวชนและครอบครว สนบสนนโดยสำานกงานกองทนสนบสนนการวจย กรงเทพ

ดเรก ปทมสรวฒน และคณะ 2551 การประเมนกองทนสขภาพระดบตำาบล รายงานวจยเสนอตอสำานกงานหลกประกนสขภาพถวนหนา กรงเทพ โรงพมพพเอลฟวง

ดเรก ปทมสรวฒน และคณะ 2553 การประเมนกองทนสขภาพระดบตำาบล รายงานวจยเสนอตอสำานกงานหลกประกนสขภาพถวนหนา กรงเทพ โรงพมพพเอลฟวง

สถาบนพฒนาสยาม 2551 การพฒนารปแบบ/แนวทางการอดหนนผเรยนยากจน ดอยโอกาส และผพการ รายงานวจยเสนอตอสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา กรงเทพ

สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา 2553 แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552-2552) พมพคร7งท 1 กรงเทพฯ บรษทพรกหวานกราฟฟคจำากด

บญคง หนจางสทธ เศรษฐศาสตรทรพยากรมนษย โครงการหนงสอวชาการเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร พมพคร 7งท 4 กรงเทพ โอเอสพรนต7งเฮาส

Becker, Gary S. 1993 Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis with Special Reference to Education, 3rd ed., Chicago: University of Chicago Press.

29

Behrman, Jere 1997 et.al. 1997 “School quality and cognitive achievement production: a case study for rural Pakistan,” Economics of Education Review, 16(2): 127-42.

Brown, Philip H. 2006 “Parental education and investment in children’s human capital in rural China,” Economic Development and Cultural Change, 759-89.

T.W. Schultz 1974 “The value of children: an economic perspective,”Paul M. Romer 1994 “Economic growth and investment in children,” DaedalusCornia, G.A. 1989 McMahon, W.W. 1987

จำานวนประชากรวยเดก พ.ศ. 2550ป 2550

(คน)อาย 0-2 Naอาย 3-5 2,913,247อาย 6-11 5,764,327อาย 12-14 3,118,477

11,796,051

ทมา สภาการศกษา 2553 หนา 155

Grosh, Margaret, et.al. 2008 For Protection and Promotion: The Design and Implementation of Effective Safety Nets, Washington, D.C.: World Bank.social protection program by life-cycle: p.29nonworking child: o universal child allowanceso maternal benefitso mean-tested child allowanceso transfers linked to maternal and child health

programso school feeding

30

o conditional cash transfer (CCTs)

p.102 Demographic targeting “The usual and simple form of demographic targeting are based on age, with child allowances and social pensions being the most common. Part of the rationale is that individuals may be particularly vulnerable in childhood and old age. The logic is somewhat clouded by the reality that most individuals, certainly children, and in most countries the large majority of the elderly as well, live in households with several individuals and generally one of more income earners…. Demographic targeting is obviously administratively simple. Moreover, it carries the appeal of universality; and is thus often political popular, plus those participating in programs targeted in this way are not stigmatized. The limitation of demographic targeting is that age may be only weakly correlated with poverty….

งบอดหนนตามนโยบายo คาตอบแทน อสม 8.340.6 ลานบาทo คาอาหารกลางวน 10,974.5o อาหารเสรม (นม) 8,511.5o เบ7ยยงชพผสงอาย 32,953.4o เบ7ยยงชพผพการ 4,933.6o เบ7ยยงชพผปวยเอดส 232.5 o โครงการจดการศกษาโดยไมเสยคาใชจาย 15 ป

ท7งหมดเจดรายการ 76,505 ลานบาทวาระการประชม คณะกรรมการกระจายอำานาจคร7งท 1/2554 วนท 14 มกราคม 2554รฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 มาตรา 49 “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย...

31

....ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพหรอผอยในสภาวะยากลำาบาก ตองไดรบสทธตามวรรคหนงและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน.... การจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชน การศกษาทางเลอกของประชาชน การเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต ยอมไดรบความคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ”

พรบ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ. 2545

หมวด 8 วาดวยทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา มาตรา 60 กำาหนด ใหรฐจดสรรงบประมาณแผนดนใหกบสถานศกษาในฐานะทมความสำาคญ“สงสดตอการพฒนาทยงยนของประเทศ โดยจดสรรเปนเงนงบประมาณเพอการศกษา ดงน7

(1) จดสรรเงนอดหนนทวไป เปนคาใชจายรายบคคลทเหมาะสมแกผเรยนการศกษาภาคบงคบ และการศกษาข 7นพ7นฐานทจดโดยรฐและเอกชนใหเทาเทยมกน

(2) จดสรรทนการศกษาในรปของกองทนกยมใหแกผเรยนทมาจากครอบครวทมรายไดนอยตามความเหมาะสมและจำาเปน

(3) จดสรรงบประมาณและทรพยากรทางการศกษาอนเปนพเศษ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบความจำาเปนในการจดการศกษาสำาหรบผเรยนทมความตองการเปนพเศษแตละกลม ตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคส โดยคำานงถงความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษาและความเปนธรรม ท7งน7ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดใหกฎกระทรวง

ศภสทธ และคณะ หนา viiio กลมทารกและปฐมวย 5.4 ลานคน รายจายสขภาพ 1,780 บาท

พฒนาครอบครวและเดก ลงทน 261 บาทตอหว

32

o กลมเดกในวยเรยน 11 ลานคน คาใชจายสขภาพ 747 บาท งบประมาณการศกษาสง

o กลมเยาวชน 11.6 ลานคน คาใชจายสขภาพ 850 บาท รฐลงทนดานสงคม 26 บาทตอหว

o กลมเดกยากลำาบากจำานวน 7.7 ลานคน การลงทนของรฐเทากบ 67 บาทตอคนตอป

o ขอเสนอแนะตอการลงทนในกลมเดกภาวะยากลำาบาก ก) รฐควรลงทนโดยผานองคกรเอกชน ข) ควรเสรมสรางความเขมแขงของชมชน ค) สรางเครอขายแลกเปลยนขอมลขาวสารและการแกปญหา

o กลมเดกปญญาเลศ ประมาณการวามจำานวน 4.5 แสนคน จำานวนคนทลาออกจากโรงเรยนกลางคน ในชวงป 2535-2540o ประถมศกษา รอยละ 12 o มธยมศกษารอยละ 7o มธยมศกษาปลาย (สามญ) รอยละ 17o มธยมศกษา (อาชพ) รอยละ 26

33

ภาคผนวกตารางท ผ-1 จำาแนกหมวดรายจายของครวเรอนดานการศกษา

Variable Obs

Mean

Std. Dev. Min Max ความหมายตวแปร

eg891 6,635

556.2

1,335.7 4

55,000

คาเลาเรยน รฐ เปนตวเงน

eg892 1,248

427.7

1,024.2 4

16,667

คาเลาเรยน รฐ ไมเปนตวเงน

eg901 3,520

1,264.4

2,248.2 4

75,000

คาเลาเรยนเอกชนเปนตวเงน

eg902 589

638.5

1,300.1 12

19,667

คาเลาเรยนเอกชนไมเปนตวเงน

eg911

19,263

129.6

172.0 1 5,833 คาหนงสอเปนตวเงน

eg912 6,160 66.3 93.1 4 4,167

คาหนงสอไมเปนตวเงน

eg921 3,467

548.1

882.4 4

11,667

คาเรยนพเศษเปนตวเงน

eg922 163

216.6

539.8 16 4,500

คาเรยนพเศษไมเปนตวเงน

eg931 9,030 58.8

113.8 1 4,000

รายจายอนๆ เปนตวเงน

eg932 293 51.7 58.5 2 500

รายจายอนๆไมเปนตวเงน

ทมา สำานกงานสถตแหงชาต

ตารางท ผ-2 รายจายการศกษาของครวเรอน

คาเฉลยและเปอรเซนไทล

รายจายการศกษา

บาทตอเดอนmean 678p10 42p25 83

34

p50 209p75 650p90 1,651

ทมา สำานกงานสถตแหงชาต

35