การประเมินผล การพัฒนาเกษตร ... · 2019-03-07 ·...

การประเมนผล การพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560

ศนยประเมนผล Center for Project and Programme Evaluation

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร Office of Agricultural Economics กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives ธนวาคม 2561 December 2018

การประเมนผล การพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560

โดย

ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

(ข)

บทสรปผบรหาร

การประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560 มวตถประสงคเพอประเมนผลปจจยน าเขา ผลผลต และผลกระทบจากการพฒนาเกษตรอนทรย เพอใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการด าเนนงานระยะตอไป ด าเนนโครงการโดยหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ 14 หนวยงาน ซงไดจดท าขนเพอเพมพนทและปรมาณการผลตเกษตรอนทรย เพมมลคาของผลตผล ผลตภณฑ สนคา และบรการดานเกษตรอนทรย เพมการคาการบรโภคสนคาเกษตรอนทรยในประเทศ และเพอใหมาตรฐานและระบบการรบรองสนคาเกษตรอนทรยของไทยเปนทยอมรบของผบรโภคทงในและตางประเทศ มเปาหมายเพมพนทการผลตเกษตรอนทรย (ยโสธรโมเดลและพนททวไป) ไมนอยกวารอยละ 10 ตอป ไดรบการจดสรรงบประมาณ 215,584,590 บาท

ผลการประเมน พบวา มเกษตรกรทเขารวมโครงการ จ านวน 36,149 ราย จ าแนกเปน พนทยโสธรโมเดล 6,998 ราย พนทท วไป 29,151 ราย หนวยงานรวมด าเนนการจ านวน 14 หนวยงาน มการเบกจายงบประมาณรวมท งส น 215,628,890 บาท คดเป นรอยละ 100.02 ของ งบประมาณท ได ร บ ขบเคลอนโครงการโดยคณะกรรมการ/คณะท างาน จ านวน 9 คณะ และมการชแจงรายละเอยดโครงการใหกบเจาหนาทระดบพนท ดานการสงเสรมองคความร พบวา มเจาหนาทและเกษตรกรเขารบการสงเสรมองคความรจ านวน 15,949 ราย องคความรทสงเสรม เชน พฒนาเจาหนาทดานเกษตรอนทรย พฒนาผตรวจประเม นข าวอ นทร ย ตรวจรบรองการผล ตพ ชอ นทรย เป นต น ด านการสน บสน นป จจ ยการผล ต ใหเกษตรกร พบวา มการสนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกรทผลตสนคา ขาว พชผสมผสาน ปศสตว และประมง จ านวน 2,133 ราย ปจจยทสนบสนน ไดแก พนธขาว พนธพชไร ไมผล/ไมยนตน พนธสตว อาหารสตว สารปรบปรงบ ารงดน และวสดอปกรณ/เวชภณฑ

ดานพนทและปรมาณการผลตเกษตรอนทรย ป 2560 มพนททเขารวมโครงการ 126,870 ไร แบงเปน กลมพนทระดบท 1 (พนทเรมใหม) จ านวน 3,320 ไร กลมพนทระดบท 2 (พนททพรอมจะยกระดบ) จ านวน 29,250 ไร และพนทกลมระดบท 3 (พนททไดรบการรบรอง) จ านวน 94,300 ไร เกษตรกรทเขารวมโครงการ รอยละ 77.41 ท าการผลตแบบเกษตรอนทรย และเกษตรกรรอยละ 15.91 ท าการผลตแบบ กงอนทรย ในสวนเกษตรกรทยงไมไดท าการผลตรอยละ 6.68 คาดวาจะท าการผลตแบบเกษตรอนทรย รอยละ 2.16 และท าการผลตแบบกงอนทรย รอยละ 4.52 สาเหตทเกษตรกรท าการผลตแบบกงอนทรย เนองจากขนตอนการท าเกษตรอนทรยคอนขางยงยาก และพนทการเกษตรขางเคยงยงท าการเกษตรแบบเคม ทงนหากตองปรบพนทเพอปองกนเคมจากแปลงขางเคยงตองใชเงนลงทน เพม ดานการขอรบและการตรวจรบรองมาตรฐานของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมการขอรบรองการตรวจมาตรฐานรอยละ 59.92 โดยขอรบรองเปนรายเดยวรอยละ 46.17 และขอรบรองในรปแบบกลมรอยละ 13.75 และสวนทเหลอรอยละ 40.08 ไมขอรบการตรวจรบรองมาตรฐาน เนองจากเกษตรกรเพงเรมท าการเกษตรแบบอนทรย และบางสวนได ท าเกษตรแบบกงอนทรย สวนของเกษตรกรทขอตรวจรบรองมาตรฐาน พบวา เกษตรกรรอยละ 78.50

(ค)

ไดรบตรวจรบรองมาตรฐาน โดยมเกษตรกรรอยละ 51.47 ไดรบการรบรองมาตรฐาน และรอยละ 27.03 ไมผาน การรบรองมาตรฐาน

ดานการเพมมลคาผลผลต ผลตภณฑ สนคาและบรหารดานเกษตรอนทรย พบวา มการสนบสนนเครองซลสญญากาศขาว พฒนาตนแบบโรงงานแปรรปผลตภณฑขาวพรอมบรโภค พฒนาตราสนคาเกษตรอนทรย สวนของการเชอมโยงตลาด เชน ตดตงใชงานระบบตรวจสอบสนคาเกษตร (QR Trace) พฒนาตลาด สเขยว สนบสนนการสรางและบรหารตราสนคา พฒนาตลาดสเขยว ดานการสงเสรมการเพมมลคาสนคาใหกลมเกษตรกร พบวา มการสงเสรมกลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร ระดบขนท 2 และระดบขนท 3 เฉพาะสนคาขาว จ านวน 129 กลม/แหง เกษตรกรทเขารวมโครงการ รอยละ 29.67 ไดรบการสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป สวนเกษตรกรทเหลอไมไดรบการพฒนาตอยอด/แปรรป เนองจากเกษตรกรเพงเรมท าเกษตรแบบอนทรย และยงไมมหนวยงานมาสงเสรมกจกรรมดงกลาว ดานแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย พบวา เกษตรกรรอยละ 72.50 มแหลงจ าหนายสนคาเฉพาะทผานการรบรองเกษตรอนทรย โดยมเกษตรกรรอยละ 23.97 น าสนคาไปจ าหนายยงแหลงตลาดเฉพาะทผานการรบรองเกษตรอนทรย สวนเกษตรกรทเหลอไมน าผลผลตไปจ าหนายยงตลาดดงกลาว เนองจากผลผลตบางชวงนอย การแปรรปสนคาตามมาตรฐานเกษตรอนทรยมคาใชจายคอนขางสง จงจ าหนายยงตลาดทวไปเทานน

ขอคนพบทส าคญ พบวา หนวยงานสวนใหญยงไมมการบรณาการคดเลอกพนทเปาหมายเดยวกน เกษตรกรบางรายยงไมมนใจตอการใชปยอนทรย – สารชวภาพทดแทนการใชปยเคม ซงอาจสงผลใหผลผลต ทไดรบลดลงมากจงไมผลตแบบอนทรย การสงเสรมการแปรรปเพอเพมมลคายงนอย ตลาดสนคาอนทรยยงไมกวางขวาง และราคาไมแตกตางกบสนคาทวไป ดงนนหนวยงานควรบรณาการงานในการคดเลอกพนทเปาหมายเดยวกน เพอใหกลมเกษตรกรไดรบการสงเสรมอยางครอบคลมครบถวนทกดาน มความรความเขาใจเกยวกบเกษตรอนทรยจนสามารถท าเกษตรอนทรยไดสมฤทธผล และมความยงยน การถายทอดความรหนวยงานทเกยวของควรเนนการฝกปฏบตควบคไปกบเนอหาความรดานทฤษฎ นอกจากนควรจดท าคมอความรเกยวกบเกษตรอนทรย ควรเรงประชาสมพนธเกษตรกรทประสบความส าเรจจากการท าเกษตรอนทรย และสงเสรมใหมการผลต หรอการลงทนผลตปยอนทรยคณภาพสงเพมขน จ าหนายในราคาทเหมาะสม รวมทงอบรมความรดานการผลตปยอนทรยคณภาพสงใหเกษตรกรเพมขน และควรรวบรวมสตรการผลตสารอนทรยชวภาพ หรอน าหมกสมนไพร ทมประสทธภาพจากกลมทประสบความส าเรจ เพอน ามาเผยแพรแลกเปลยน และก าหนดแนวทางการขยายตลาดใหชดเจน และสงเสรมการแปรรปผลผลต ใหเปนสนคาหรอผลตภณฑทหลากหลายชนดตรงกบความตองการของตลาด โดยจดจางวทยากรทมความร ความเชยวชาญเฉพาะดานในการแปรรปเปนสนคาแตละชนด การท าเกษตรแบบเกษตรอนทรยมระยะเวลาปรบเปลยนจากการท าเกษตรเคม อยางนอย 3 ป จากผลการด าเนนงาน ผลไดและกระทบเบองตนของโครงการ จงยงไมสามารถตอบวตถประสงคของโครงการไดชดเจน ซงตองใชเวลาในการด าเนนการโครงการในอกระยะหนง จงทราบผลลพธของโครงการทชดเจน

(ง)

ค าน า

การประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560 จดท าขนเพอใหผบรหาร ผปฏบตงานโครงการ และผทเกยวของทราบถงผลการด าเนนงานของโครงการ ทงดานผลได ผลกระทบเบองตน ปญหาขอขดของตาง ๆ รวมทงขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไขการด าเนนงานโครงการ นอกจากนยง สามารถใชผลการประเมนผลครงน ประกอบการพจารณาสนบสนน สงเสรม หรอปรบเปลยนแนวทางการด าเนนงานโครงการใหบรรลวตถประสงค รวมทงใชประกอบการพจารณาในการวางแผนจดท าโครงการทคลายคลงกนตอไป

รายงานฉบบนไดรบความรวมมอเปนอยางดยงจากเจาหนาททรบผดชอบโครงการทงในสวนกลาง และสวนภมภาค ทไดใหความอนเคราะหขอมลทเปนประโยชน รวมทงประสานงานนดหมายเกษตรกร ซงท าใหการประเมนผลฉบบนเกดความสมบรณส าเรจลลวงไปไดดวยด จงใคร ขอขอบคณมา ณ โอกาสน และหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนตอผเกยวของ และผสนใจทวไป

ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

พฤศจกายน 2561

(จ)

สารบญ หนา บทสรปผบรหาร (ข) ค าน า (ง) สารบญตาราง (ช) สารบญภาพ (ฌ) บทท 1 สาระส าคญของโครงการ 1

1.1 ความเปนมาของโครงการ 1 1.2 วตถประสงคของโครงการ 1 1.3 เปาหมายและงบประมาณของโครงการ 2 1.4 วธการด าเนนงานโครงการ 2 1.5 หนวยงานทรบผดชอบ 3 1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ 3

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล 4 2.1 ความส าคญของการประเมนผล 4 2.2 วตถประสงคของการประเมนผล 4 2.3 ขอบเขตของการประเมนผล 5 2.4 นยามศพทเฉพาะ 5 2.5 การตรวจเอกสาร แนวคด และทฤษฎ 5 2.6 วธการประเมนผล 10 2.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล 14

บทท 3 สภาพทวไปของเกษตรกรทเขารวมโครงการ 15 3.1 ขอมลทวไปของเกษตรกรทเขารวมโครงการ 15 3.2 การเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ 17 3.3 ประสบการณในการท าเกษตรอนทรย 18

บทท 4 ผลการประเมน 19 4.1 การบรหารจดการ (Management) 19 4.2 ปจจยน าเขา (Inputs) 26 4.3 ผลผลต (Outputs) 31 4.4 ผลกระทบเบองตน (Effects) 47

(ฉ)

สารบญ (ตอ) หนา บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ 53

5.1 สรป 53 5.2 ขอเสนอแนะ 55

บรรณานกรม 57 ภาคผนวก 58

1 ค าสงคณะกรรมการและคณะท างานดานเกษตรอนทรย 59 2 แบบรายงานความกาวหนาโครงการ 82

(ช)

สารบญตาราง

หนา ตารางท 2.1 ประเดนและตวชวด 11 ตารางท 3.1 อาชพหลกของเกษตรกรทเขารวมโครงการ 15 ตารางท 3.2 ระดบการศกษาของเกษตรกรทเขารวมโครงการ 16 ตารางท 3.3 จ านวนสมาชกและการใชแรงงานภาคการเกษตรในครวเรอน 16 ตารางท 3.4 การเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ 17 ตารางท 3.5 การท าเกษตรอนทรยกอนเขารวมโครงการ 18 ตารางท 4.1 ความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรยของเจาหนาท 21 ตารางท 4.2 การบรณาการระหวางหนวยงานในพนท 25 ตารางท 4.3 ผลการด าเนนงานดานการประชาสมพนธ 26 ตารางท 4.4 งบประมาณโครงการพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560 27 ตารางท 4.5 ความทนเวลาและความเพยงพอของงบประมาณ 28 ตารางท 4.6 จ านวนเกษตรกรและพนททผานการด าเนนการคดเลอกเขารวมโครงการ 29 ตารางท 4.7 การสนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร 30 ตารางท 4.8 การสนบสนนองคความรใหเจาหนาทและเกษตรกร 32 ตารางท 4.9 จ านวนเจาหนาททไดรบองคความรดานเกษตรอนทรย 32 ตารางท 4.10 จ านวนเกษตรกรทไดรบองคความรดานเกษตรอนทรย 33 ตารางท 4.11 การถายทอดความรใหเกษตรกร 35 ตารางท 4.12 จ านวนการศกษาวจยดานเกษตรอนทรย 36 ตารางท 4.13 ผลการด าเนนงานการสงเสรมการท าเกษตรอนทรย 38 ตารางท 4.14 การสงเสรมองคความรและการสนบสนนปจจยการผลต 40 ตารางท 4.15 การรวมกลมของเกษตรกรหลงเขารวมโครงการ 41 ตารางท 4.16 ผลการด าเนนงานการตรวจรบรองมาตรฐาน 41 ตารางท 4.17 ผลการด าเนนงานการพฒนาตอยอดการผลตสตลาด 44 ตารางท 4.18 การไดรบการสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป 46 ตารางท 4.19 การประชาสมพนธของโครงการ 46 ตารางท 4.20 การผลตเกษตรอนทรยในพนททเขารวมโครงการ 47 ตารางท 4.21 จ านวนเกษตรกรทขอรบรองมาตรฐานของเกษตรกร 48 ตารางท 4.22 จ านวนเกษตรกรทขอรบรองมาตรฐานของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

49

(ซ)

สารบญตาราง (ตอ)

หนา ตารางท 4.23 การด าเนนการพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป ในแปลงทเขารวมโครงการ 50 ตารางท 4.24 การสงเสรมการเพมมลคาสนคาขาวใหเกษตรกร 50 ตารางท 4.25 ความคดเหนของเจาหนาททมตอหลกเกณฑ เงอนไข การคดเลอกเกษตรกร 51 ตารางท 4.26 ความพงพอใจของเจาหนาท 51 ตารางท 4.27 ความพงพอใจของเกษตรกร 52

(ฌ)

สารบญภาพ หนา

ภาพท 2.1 กรอบแนวคดการประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ปงบประมาณ 2560 10 ภาพท 4.1 กลไกการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรย และนโยบายเกษตรอนทรย

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 21

ภาพท 4.2 รอยละของเกษตรกรทน าความรไปใชประโยชน 34 ภาพท 4.3 รอยละของเจาหนาททน าฐานขอมลไปใชประโยชน 37

บทท 1 สาระส าคญของโครงการ

1.1 ความเปนมาของโครงการ

ในชวงเวลาทผานมาเกษตรกรสวนใหญของประเทศมงเนนท าการเกษตรเชงเดยวเพอการคา มการใชปยเคมและสารเคมทางการเกษตรในปรมาณมากอยางตอเนอง สงผลกระทบโดยตรงตอสขภาพของเกษตรกรผผลตและผบรโภค ดนขาดความอดมสมบรณ สงแวดลอมเสอมโทรม จากปญหาดงกลาว ท าใหเกษตรกร สวนหนงรวมกลมท าการเกษตรระบบยงยน โดยใชตนแบบของการพฒนาเกษตรกรรมระบบยงยนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบกบเกดกระแสความตนตวดานรกษสขภาพของผบรโภค และการอนรกษสงแวดลอมท าใหเกดการแสวงหาทางเลอกในการท าการเกษตรเพอหลกใหพนจากพษภยของสารเคมทางการเกษตร เกษตรอนทรย จงเปนทางเลอกศกยภาพในการพฒนาเกษตรกรรมอยางยงยนรกษาสมดลของธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพ โดยมการจดระบบนเวศนทคลายคลงกบธรรมชาต และไมมการใชสารเคมทกชนด ผลผลตเกษตรอนทรยสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคทงในประเทศ และตางประเทศ ทใหความส าคญกบการบรโภคอาหารไรสารพษ

ประเทศไทยเปนผผลต และสงออกอาหารทส าคญของโลก มความเหมาะสม ทงสภาพภมประเทศและภมอากาศ มศกยภาพทจะเปนแหลงผลตอาหารเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขน ในระดบนานาชาต รฐบาลเหนความส าคญดงกลาว ในป 2548 จงก าหนดใหเกษตรอนทรยเปนวาระแหงชาต และแตงตงคณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต เพอขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรยของประเทศ รวมทงไดจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2551 – 2554 ปจจบนอยระหวางด าเนนการยกรางแผนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาตฉบบท 2 พ.ศ. 2559 – 2564 ประกอบดวย 4 ยทธศาสตรคอ ยทธศาสตรท 1 สงเสรมสนบสนนการวจย พฒนาการสราง และเผยแพรองคความร และนวตกรรมเกษตรอนทรย ยทธศาสตรท 2 การพฒนาการผลตเกษตรอนทรย ยทธศาสตรท 3 การพฒนาและสงเสรมการตลาดสนคาและบรการเกษตรอนทรย และยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการและการขบเคลอนเกษตรอนทรย

ส าหรบในปงบประมาณ 2560 การขบเคลอนเกษตรอนทรยไดก าหนดแนวทางการพฒนาไว 6 มาตรการ ไดแก 1) การเตรยมความพรอม 2) การสงเสรมการท าเกษตรอนทรย 3) การรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย 4) การพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด 5) การสรางความรความเขาใจ สอสารประชาสมพนธ และ 6) การตดตามประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย 1.2 วตถประสงคของโครงการ

1.2.1 เพอเพมพนทและปรมาณการผลตเกษตรอนทรย 1.2.2 เพอเพมมลคาของผลตผล ผลตภณฑ สนคาและบรการดานเกษตรอนทรย 1.2.3 เพอเพมการคาการบรโภคสนคาเกษตรอนทรยในประเทศ

2

1.2.4 เพ อใหมาตรฐานและระบบการรบรองสนคาเกษตรอนทร ย ของไทยเปนท ยอมร บ ของผบรโภคทงในและตางประเทศ 1.3 เปาหมายและงบประมาณโครงการ

ป 2560 พนทการผลตเกษตรอนทรย (ยโสธรโมเดลและพนททวไป) เพมขนไมนอยกวา 10 % ตอป โดยงบประมาณทงสน 215,584,590 บาท ประกอบดวย ยโสธรโมเดล 37,443,380 บาท และพนททวไป 178,141,210 บาท

1.4 วธการด าเนนงานโครงการ ม 6 มาตรการ ดงน

1) การเตรยมความพรอมของเจาหนาทและเกษตรกร 1.1) เจาหนาท ไดรบการอบรมพฒนาความรในหลกสตรการพฒนาเกษตรอนทรย การสงเสรมเกษตร

อนทรย การตรวจรบรองการผลตขาว/พชอนทรย และผตรวจประเมนฟารมปศสตวอนทรย 1.2) เกษตรกร ไดรบการชแจงเพอคดเลอกและก าหนดพนททเหมาะสมในการท าเกษตรอนทรย ไดรบ

การอบรมความร (มาตรฐานเกษตรอนทรย) ขาวอนทรยตามมาตรฐานสากล ขาวอนทรยตลาดเฉพาะ โดยใชกระบวนการโรงเรยนเกษตรกร การท าระบบควบคมภายในแบบกลม การรบรอง/Focus group การพฒนาผตรวจประเมนขาวอนทรย การผลตปศสตวอนทรย การเพาะเลยงสตวน าตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และการจดท าบญชตนทนอาชพ

2) การสงเสรมการท าเกษตรอนทรย สงเสรมการท าเกษตรอนทรยในพชทมศกยภาพทงในพนทแปลงใหญตนแบบ/แปลงทวไป สรางตนแบบโรงปยอนทรยเตมอากาศ จดตงศนยเรยนรดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย การผลตไกคอลอนอนทรย พฒนาการเรยนรเกษตรอนทรยใน ศพก. และจดตงศนยการเรยนรเกษตรอนทรย/PGS สนบสนนปจจยการผลตแกเกษตรกร ไดแก วสดอปกรณทใช ในการผลตปยและสารอนทรยชวภาพ เมลดพนธ พชปยสด (เชน ปอเทอง ถวพรา ถวพม) เมลดพนธ ถวลสง และพนธสตว เปนตน

3) การรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย บรการตรวจประเมนแปลงเกษตรกรเบองตน ตรวจรบรองมาตรฐานพช/ปศสตว/ประมงอนทรย ใหเกษตรกรรายใหมและเกษตรกรรายเกา ทงรายเดยวและรายกลม และสนบสนน คาตรวจวเคราะหสารตกคางและความอดมสมบรณของดน รวมทงพฒนาฐานขอมลตรวจรบรองมาตรฐาน เกษตรอนทรย

4) การพฒนาตอยอดการผลต 4.1) การแปรรปสการตลาด ไดแก การสงเสรมการแปรรปเพอสรางมลคาเพม การพฒนาตนแบบ

โรงงานแปรรปผลตภณฑขาวพรอมบรโภค/ตนแบบโรงสขาวอนทรย/ตนแบบผลตขาวอนทรย การพฒนาและสงเสรมชมชน การพฒนาตราสนคาเกษตรอนทรย การจดท าเขตเกษตรอนทรย และสนบสนนเครองซลสญญากาศขาว

4.2) เชอมโยงตลาดและสรางความเชอมน ไดแก การสรางเครอขายการผลตและการตลาดสนคาเกษตรอนทรย การจดสมมนาเครอขายผผลตผประกอบการและผบรโภคสนคาเกษตรอนทรย/ขาวอนทรย

3

การพฒนาตลาดสเขยว การตดตงการใชงานระบบตรวจสอบสนคาเกษตร (QR Trace) และการจดนทรรศการประชาสมพนธเชอมโยงตลาดขาวอนทรย

5) การสรางความรความเขาใจ สอสารประชาสมพนธ ใหเกษตรกรผผลตและบรโภค จดท าส อ การประชาสมพนธเผยแพรความรเกษตรอนทรย จดแสดงนทรรศการความรดานการผลตพช ปศสตวและประมงอนทรย สรางความรความเขาใจแกผบรโภคผานชองทางตาง ๆ จดท าคมอสงเสรมเกษตรอนทรย/ระบบการรบรองแบบมสวนรวม (PGS) เปนตน

6) การตดตามประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย หลงการสงเสรมใหเกษตรกรผลตตามมาตรฐาน เกษตรอนทรยแลว 1.5 หนวยงานทรบผดชอบ

หนวยงานทด าเนนโครงการมทงหมด จ านวน 14 หนวยงาน ไดแก กรมวชาการเกษตร กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กรมการขาว ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กรมปศสตว กรมประมง กรมหมอนไหม ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต และกรมตรวจบญชสหกรณ 1.6 ผลทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 เกษตรกรและเจาหนาท มความรความเขาใจถงประโยชนของเกษตรอนทรย 1.6.2 พนทการผลต ปรมาณ และมลคาสนคาเกษตรอนทรยและผลตภณฑเพมขน 1.6.3 ยกระดบการพฒนาใหมระบบการตรวจสอบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยไทยใหเทยบเทากบ

มาตรฐานในระดบภมภาคหรอระดบสากล 1.6.4 ผบรโภคทงในและตางประเทศยอมรบในฐานะและระบบการรบรองสนคาเกษตรอนทรยของไทย

บทท 2 ระเบยบวธการประเมนผล

2.1 ความส าคญของการประเมนผล

เกดกระแสความตนตวเพมขนอยางตอเนองดานรกษสขภาพของผบรโภค และการอนรกษสงแวดลอม เกษตรอนทรยเปนทางเลอกหนงทมศกยภาพในการพฒนาเกษตรกรรมอยางยงยนรกษาสมดลของธรรมชาต รวมทงยงเปนการสรางความมนคงทางดานอาหารและมความปลอดภยตอสขภาพ ทงผผลต ผบรโภค ในขณะทประเทศไทยเปนผผลต และสงออกอาหารทส าคญของโลก มศกยภาพทจะเปนแหลงผลตอาหารเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนในระดบนานาชาต รฐบาลเหนความส าคญดงกลาว จงก าหนดใหเกษตรอนทรยเปนวาระแหงชาต การพฒนาเกษตรอนทรยอยในชวงแผนยทธศาสตร การพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต ฉบบท 2 พ.ศ. 2560 – 2564 และเปนนโยบายทส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทเรงขบเคลอนการด าเนนงานใหเปนรปธรรมมากยงขน

การพฒนาเกษตรอนทรย มวตถประสงค เพอเพมพนท ปรมาณการผลต มลคาผลตผล ผลตภณฑดานเกษตรอนทรย เพอเพมการคาและการบรโภคสนคาเกษตรอนทรยในประเทศ สนคาทไดการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยไทยเปนทยอมรบในระดบสากล และใหประเทศไทยเปนศนยกลาง (Hub) ของสนคาและบรการดานเกษตรอนทรยในระดบสากล รวมทงพฒนาองคความรและนวตกรรมเกษตรอนทรยใหเปนทยอมรบในระดบสากล โดยในปงบประมาณ 2560 มเปาหมายเพมพนทการผลตเกษตรอนทรย ในยโสธร Model และในพนททวไป 76 จงหวด ไมนอยกวารอยละ 10 ตอป งบประมาณโครงการรวม 215,584,590 บาท

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร โดยศนยประเมนผล ไดรบมอบหมายใหประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ซงเปนโครงการส าคญตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ และสอดรบกบแนวทางการพฒนา ในยทธศาสตรท 2 เพมประสทธภาพการผลตและยกระดบมาตรฐานสนคาเกษตรของแผนกระทรวงเกษตร และสหกรณ ระยะ 20 ป (2560 - 2579) จงท าการประเมนผลโครงการเพอเปนขอมลส าหรบผบรหาร ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมถงหนวยงานทเกยวของไดน าไปใชประกอบการพจารณา สนบสนนการด าเนนงานตามโครงการ ใหบรรลวตถประสงคของโครงการตอไป 2.2 วตถประสงคของการประเมนผล

เพอประเมนผลปจจยน าเขา (Inputs) ผลผลต (Outputs) และผลกระทบเบองตน (Effects) จากการพฒนาเกษตรอนทรย ปงบประมาณ 2560

5

2.3 ขอบเขตของการประเมนผล

2.3.1 พนทเปาหมาย โครงการด าเนนการสงเสรมการท าเกษตรอนทรยในสนคา ขาว ไมผล พชผก พชผสมผสาน ปศสตว และประมง ในพนททวประเทศ 77 จงหวด แยกเปน 2 สวน คอ พนทด าเนนการ ในยโสธรโมเดล จงหวดยโสธร และพนททวไป 76 จงหวด

2.3.2 ประชากรเปาหมาย ประกอบดวย 3 กลม 1) เจาหนาททรบผดชอบการพฒนาเกษตรอนทรย 2) ประธานกลมเกษตรอนทรย 3) เกษตรกรทเขารวมโครงการป 2560

2.3.3 ระยะเวลาขอมล 1) ขอมลการด าเนนงานโครงการ ปงบประมาณ 2560 (1 ตลาคม 2559 – 30 กนยายน 2560) 2) ขอมลผลตอบแทนทางการเกษตรของเกษตรกร เปนขอมลปเพาะปลก 2560/61

2.4 นยามศพทเฉพาะ

2.4.1 กลมขนท 1 กลมเรมใหม หมายถง เกษตรกรทสมครเขารวมโครงการป 2560 ไดรบค าปรกษาแนะน าและเรมปฏบตตามมาตรฐาน ไดรบการสนบสนนปจจยการผลตหรอความรในการท าปจจยการผลต

2.4.2 กลมขนท 2 พรอมยกระดบ หมายถง เกษตรกรทเขารวมโครงการกอนป 2560 ปฏบตตามมาตรฐาน โดยค าปรกษาของเจาหนาท หรอ ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร ไดรบการฝกอบรมระบบ ICS และ PGS เรมจดตงกลมและท าระบบ ICS หรอ PGS และอยระหวางการตรวจรบรองจากหนวยรบรองหรอเรมการตรวจประเมนสมาชกโดยระบบ PGS

2.4.3 กลมขนท 3 ไดรบการรบรอง หมายถง เกษตรกรทไดรบการรบรองเกษตรอนทรยระยะปรบเปลยน หรอรบรองระบบ PGS หรอรบรองตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และสนคาตดเครองหมายรบรองเกษตรอนทรยตามมาตรฐานหรอตดเครองหมาย PGS สามารถเชอมโยงและจ าหนายสนคาเกษตรอนทรยในตลาดตาง ๆ 2.5 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ

2.5.1 การตรวจเอกสาร งานวจยเกยวกบการพฒนาเกษตรอนทรย ในดานของผผลต ไดมการศกษาปญหา และอปสรรค

ในการปรบเปลยนเพอการผลตพชผกอนทรยของเกษตรกรจงหวดราชบรทผานการอบรมโครงการพฒนาระบบเกษตรอนทรย โดยเปนการศกษาเกษตรกรทอบรมความรในป 2554 ของ ณชชา ลกรกษ และคณะ (2556) พบวา เกษตรกรสวนใหญขาดความรเกยวกบการหามใชปยเคมและใชสารเคมใด ๆ ในระบบการผลตพช รวมทง การใชปยคอกจะตองน ามาผานกระบวนการหมกกอนทจะน าไปใช ถงแมวาเกษตรกรจะมทศนคตทดตอ เกษตรอนทรย แตยงเหนวาเกษตรอนทรยมกระบวนการทซบซอน สรางความล าบากใหเกษตรกรทงเกษตรกรยงเลอกทจะใชสารเคมในการควบคมศตรพช ส าหรบเกษตรกรทประสบความส าเรจในการท าเกษตรอนทรยซงไดรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยประเทศไทยแลว ใชหลกการจดการระบบนเวศใชสารชวภณฑและจลนทรยท

6

มประโยชนในการจดการระบบการผลตพชภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดงนนการแก ไขปญหาดงกลาวขางตนตองถายทอดองคความรเกยวกบการใชปยอนทรย หลกการจดการระบบนเวศ การใชสารชวภณฑและจลนทรยทมประโยชนทดแทนการใชสารเคมสงเคราะห ตลอดจนศกษา ดงานจากเกษตรกรทประสบความส าเรจในการท าเกษตรอนทรย ใหเหนตวอยางทสามารถ ท าไดจรง เพอเปนแรงจงใจและสรางความเชอมนตอระบบเกษตรอนทรย เกษตรกรสามารถน าขอเทจจรงหรอความรตาง ๆ มาพจารณาไตรตรอง และปรบใชตามแนวทางของแตละคนอยางเหมาะสมรวมทง ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2551) ไดประเมนผลโครงการสงเสรมเกษตรอนทรยแกสมาชกสหกรณและกลมเกษตรกร ดานการถายทอดความรกระบวนการผลต พชอนทรย พบวา เกษตรกรรอยละ 60.81 มความเขาใจกระบวนการผลตในระดบปานกลาง เนองจากการผลตพชแบบอนทรย เกษตรกรตองเรยนรเนอหาระบบการผลตอยางละเอยด และมความตงใจจรง หลงจากไดรบ การถายทอดแลว เกษตรกรมความรเกยวกบกระบวนการผลตเกษตรอนทรยเพมขน โดยกอนอบรมมคะแนนเฉลยเทากบ 2.60 ซงอยในระดบนอย และหลงเขารบการอบรมมคะแนนเทากบ 3.19 อยในระดบปานกลาง ดานผลกระทบ หลงจากทไดรบการสงเสรมแลว เกษตรกรลดใชสารเคมโดยใชปยอนทรยควบคกบการใชปยเคม รอยละ 66.41 ดานเศรษฐกจ เกษตรกรรอยละ 75.60 สามารถลดตนทนการผลตไดเฉลย 557.51 บาท/ไร และสงออกผลตภณฑเกษตรอนทรยไดมลคา 24.7 ลานบาท/ป ปญหาทพบคอดานการอบรม บางพนท การจดสรรจ านวนเกษตรกรเพอเขารบการอบรมมจ านวนนอยกวาความตองการของเกษตรกร และเงนสนบสนนในการซอปยอนทรย ป 2552 จ านวน 30,000 บาท/กลม นอยเกนไปในการจดสรรปยใหแกสมาชก

สวนในดานของผบรโภคไดมการศกษาแรงจงใจในการบรโภคขาวอนทรยของผบรโภคในวยท างานบรเวณเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล โดย สภค ภกดโต และ ไกรชต สตะเมอง (2556) พบวา ปจจยดานประชากรศาสตรและพฤตกรรมผบรโภคทแตกตางกน รวมทงปจจยสวนประสมการตลาด มผลตอแรงจงใจในการบรโภคขาวอนทรยของผบรโภคในวยท างานในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ทแตกตางกน โดยปจจยดานประชากรศาสตรทแตกตางกน ไดแก เพศ อาย การศกษา สถานภาพ อาชพ รายได จ านวนสมาชกในครวเรอน และพฤตกรรมผบรโภคทแตกตางกน เชน เหตผลในการเลอกซอ ความถในการซอ เจาะจงยหอ แหลงทซอ อทธพลในการเลอกซอ ระยะเวลาทเรมบรโภค และปจจยสวนประสมการตลาดทประกอบดวย ดานผลตภณฑ ไดแก ประโยชนผลตภณฑ บรรจภณฑ และตราสนคา ดานราคา ดานชองทางการจดจ าหนายและดานการสงเสรมการตลาด มผลตอแรงจงใจในการบรโภคขาวอนทรยของผบรโภคในวยท างานในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลทแตกตางกนดงกลาว จากการศกษายงพบวา กลมตวอยางสวนใหญมเหตผลในการซอขาวอนทรยบรโภคเพอสขภาพทด รองลงมาไดแกอยากทดลองบรโภค เพอนแนะน า และใสใจเรองสงแวดลอม ซงการซอเพราะอยากทดลองบรโภคและเพอนแนะน า แสดงใหเหนวาผบรโภคยงไมทราบหรอไมมนใจในคณคาและประโยชนของการบรโภค ขาวอนทรย ดงนนควรเพมการประชาสมพนธคณลกษณะพเศษหรอจดเดนของขาวอนทรยใหเปนทรจกในวงกวางมากขน ทงตวผลตภณฑ และขนตอนการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม ในดานของเกษตรกรผผลต ยงขาดแรงจงใจในการผลตสนคาเกษตรอนทรย เนองจากมขนตอน กระบวนการทซบซอนตลาดส าหรบจ าหนายสนคาอนทรยกยงมไมมากนก ท าใหขายสนคาไดราคาไมแตกตางจากสนคาเกษตรทวไป สวนในดานของการสนบสนนจากภาครฐกยงไมเพยงพอกบความตองการ

7

2.5.2 แนวคดและทฤษฎ 1) ประเภทการประเมนผลโครงการ (ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร , 2556)

แบงตามชวงเวลาตาง ๆ ของโครงการ ไดดงน 1.1) การประเมนผลกอนการด าเนนงานโครงการ (Pre - Evaluation) คอ การประเมนกอน

ทจะเรมด าเนนงานโครงการ ไดแก การประเมนความตองการ หรอความจ าเปนในเบองตนกอนทจะเรมด าเนนงานโครงการการประเมนผลแบบนเรยกอกอยางหนงวา การประเมนความตองการจ าเปน (Needs Assessment) และการประเมนผลเพอพจารณาความเปนไปไดของโครงการ หรอสงทจะด าเนนการ โดยศกษาวเคราะห ถงปจจยทจ าเปนตอความส าเรจ

1.2) การประเมนผลระหวางด าเนนโครงการ (Ongoing Evaluation) คอการประเมนผล ในขณะทมการด าเนนโครงการ หลงจากทมการด าเนนการโครงการไประยะหนง เพอทราบความกาวหนาหรอปญหา ในการด าเนนโครงการ เพอน าผลไปใชแกไขปรบปรงโครงการใหสามารถด าเนนโครงการไดตามวตถประสงคและเปาหมายทวางไว การประเมนผลแบบน มชอเรยกอกอยางหนงวาการประเมนความกาวหนา (Formative Evaluation)

1.3) การประเมนผลเมอเสรจสนโครงการ (Post Evaluation) การประเมนผลเมอโครงการเสรจสนแลว เพอตดสนวาการด าเนนโครงการประสบความส าเรจบรรลวตถประสงคและเปาหมายหรอไมมากนอยเพยงใดผลของการประเมนจะชวยในการตดสนใจส าหรบโครงการใหม ๆ ซงมลกษณะเหมอนหรอใกลเคยงกบโครงการทเราท าการประเมนผลแลว การประเมนผลแบบนมชอเรยกอกอยางหนงวาการประเมนผลสรปของโครงการ (Summative Evaluation) ในการด าเนนการของโครงการใดโครงการหนง ประกอบดวยกจกรรมทเกยวกบการเกบรวบรวมขอมล เพอมองวตถประสงคของโครงการประเมน โดยอาจท า ในรปของการก ากบตดตาม หรอประเมนโครงการ แนวคดดงกลาวนกคอ ภาพรวมหรอมโนทศนของการตดตาม และประเมนผลโครงการ

2) รปแบบการตดตามและประเมนผล (บรรเทง มาแสง, 2549) แนวคดในการตดตามประเมนผลไดจ าแนกตวแปร (Variable) หรอองคประกอบของโครงการ

ออกเปน 4 กลม คอ ปจจยน าเขา ผลผลต ผลกระทบเบองตน ผลกระทบตอเนอง ตวแปรแตละตวมความสมพนธ และตวแปรแตละตวมความหมาย ดงน

2.1) ปจจยน าเขา ( Inputs : I) คอ ทรพยากรท น ามาใชในกระบวนการของแตละกจกรรม เพอผลตผลไดทรพยากรเหลานคอ งบประมาณ บคลากร เครองมอ และอน ๆ

2.2) ผลผลต (Outputs : O) คอ ผลลพธเบองตนทเกดจากกจกรรมใดกจกรรมหนงในโครงการ ผลผลตอาจเปนผลไดเชงปรมาณ (Quantitative Outputs) และผลไดเชงคณภาพ (Qualitative Outputs) ในบางกรณผลผลตของกจกรรมหนงอาจเปนปจจยของกจกรรมหนงได ผลผลตของกจกรรมมสองประเภทคอ ผลผลตตามทวางแผนไว และผลผลตของกจกรรมทไมไดวางแผนไว

8

2.3) ผลกระทบเบองตน (Effects : E) คอ ผลทเกดจากการใชประโยชนจากผลไดในกจกรรมของโครงการ ผลกระทบอาจเปนไดทงผลกระทบตามทวางแผนไว กบผลกระทบทเกดขนโดยไม วางแผนไว ซงเปนไปไดทงทางบวกและทางลบ

2.4) ผลกระทบตอเนอง (Impacts : I) คอ ผลกระทบทเกดตอเนองจากผลกระทบ ซงเปนผลลพธระดบสงสดของโครงการ ผลกระทบตอเนองทเกดขนนอาจเปนผลกระทบตอเนองตามทไดวางแผนไวและเปนผลกระทบตอเนองทไมไดวางแผนไว

3) แผนแบบการประเมนผลโครงการ (บรรเทง มาแสง, 2530) การประเมนผลโครงการทางการเกษตรโดยทวไปม 2 วธ คอการประเมนผล โดยใชแผนแบบ

การทดลองและการประเมนผลโดยไมใชแผนแบบทดลอง 3.1) การประเมนผลโดยใชแผนแบบการทดลอง แผนแบบทดลองเปนเครองมอในการ

ประเมนผลกระทบของโครงการ องคประกอบทส าคญของแผนแบบทดลองคอ กลม (Group) โดยกลมจะแบงออก เปนสองกลม คอ กลมทดลอง (Experimental Group) สมาชกในกลมจะไดรบกจกรรมการพฒนาตามโครงการ และกลมควบคม (Control Group) สมาชกในกลมควบคมจะไมไดรบกจกรรมการพฒนาใด ๆ โดยทวไป แผนแบบการประเมนผล (Evaluation Design) มหลายแบบ แตทใชทวไปม 3 ชนด คอ

- แผนแบบเปรยบเทยบผลกอนกบหลงโครงการไมมกลมควบคม (Pretest – Posttest Design)

- แผนแบบเปรยบเทยบผลกอนกบหลงโครงการมกลมควบคม (Pretest – Posttest with a Control Group Design)

- แผนแบบเปรยบเทยบผลหลงโครงการมกลมควบคม (Posttest Only Design) 3.2) การประเมนผลโดยไมใชแผนแบบทดลอง ไดแก การเปรยบเทยบผลได (Outputs)

ของกจกรรมกบเปาหมายทโครงการก าหนดไว การใชแบบจ าลองทางสถตเพอหาความสมพนธระหวาง ตวแปรตาม (Dependent Variables) กบตวแปรอสระ (Independent Variables) ซงแบงออกเปน 2 ชนด คอ ตวแปรทโครงการสนบสนนและเกษตรกรน าไปใช และตวแปรไมควบคม

4) เครองมอการวดขอมลเชงคณภาพ (ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551) Dr. Rensis Likert ผอ านวยการของ Social Science Research Center ของมหาวทยาลยมชแกน

ไดคดคนเครองมอการวดขอมลเชงคณภาพ ซงเปนวธการวดตวแปรทนยมใชกนทวไปในงานวจย วธการทไดมาซงเครองมอวดของ Likert มขนตอนการปฏบต คอ

4.1) ผวจยจะตองเขยนขอความหรอขอถามเกยวกบตวชวดทตองการวดมาจ านวนหนง โดยการเขยนใหมจ านวนขอถามมากกวาทตองการใชจรง ๆ ประมาณครงหนง ขอถามทเขยนนนใหมปน ๆ กน ทงทมองในดานด และทมองในดานไมด แตไมควรมขอถามทมความหมายกลาง ๆ

4.2) ก าหนดระดบของการแสดงความคดเหน ในขอถามแตละขอวาเหนดวยหรอไม เชน แบงออกเปน 5 ระดบ คอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง

4.3) ก าหนดระดบคะแนนของความคดเหนแตละระดบ ซงโดยทวไปมกนยมทจะใหคะแนนดงน

9

ส าหรบขอความทเปนบวก (ดานด) 5 คะแนน ส าหรบ เหนดวยอยางยง 4 คะแนน ส าหรบ เหนดวย 3 คะแนน ส าหรบ ไมแนใจ 2 คะแนน ส าหรบ ไมเหนดวย 1 คะแนน ส าหรบ ไมเหนดวยอยางยง

ส าหรบขอความทเปนลบ (ดานไมด) 1 คะแนน ส าหรบ เหนดวยอยางยง 2 คะแนน ส าหรบ เหนดวย 3 คะแนน ส าหรบ ไมแนใจ 4 คะแนน ส าหรบ ไมเหนดวย 5 คะแนน ส าหรบ ไมเหนดวยอยางยง

หรอจะก าหนดคะแนนเปน 4,3,2,1 และ 0 กไดเชนกน แตควรระวงเอาไวเสมอวาส าหรบขอถามทมองในดานดคะแนนทตอบวาเหนดวยอยางยง ควรจะเรยงล าดบคะแนนมากไปหานอย เชน 4,3,2,1,0 แตถาขอความนนเปนการมองในดานไมด คะแนนทก าหนดใหจะตองมทศทางกลบกน คอ คนทตอบวาเหนดวยอยางยงเรอยมาจนถงไมเหนดวยอยางยง ควรไดคะแนนเรยงจากนอยไปหามากตามล าดบ คอ 0,1,2,3,4 เปนตน ตอจากนนกมาก าหนดเกณฑคะแนนเปนชวง ๆ ซงมวธค านวณหาชวงของคะแนนได ดงน ชวงคะแนน = คะแนนมาก – คะแนนนอย จ านวนระดบ

โดยท คะแนนมาก คอ คะแนนทก าหนดมากทสดตามแบบสอบถามเทากบ 5 คะแนน คะแนนนอย คอ คะแนนทก าหนดนอยทสดตามแบบสอบถามเทากบ 1 คะแนน จ านวนระดบ คอ ก าหนดระดบการวดไว 5 ระดบ คอ ไมเหนดวยอยางยง / ไมเหนดวย /ไมแนใจ / เหนดวย / เหนดวยอยางยง (หรอจะก าหนดเปน นอย / คอนขางนอย / ปานกลาง / คอนขางมาก / มาก) ในการก าหนดระดบคะแนน สามารถก าหนดไดหลายระดบ เชน 3 ระดบ 4 ระดบขนอยกบ ผประเมนผลจะก าหนด ซงวธการค านวณคาคะแนนกจะปฏบตเหมอนกบตวอยางขางตน

10

2.5.3 กรอบแนวคดในการประเมนผล สามารถสรปกรอบแนวคดในการประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ปงบประมาณ 2560 ไดดงน

ภาพท 2.1 กรอบแนวคดการประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ปงบประมาณ 2560

2.6 วธการประเมนผล

2.6.1 รปแบบประเมนผล การประเมนผลครงนไดน าแบบจ าลอง IOEI มาประยกตใชตามความเหมาะสมของชวงระยะเวลาและขนตอนของกระบวนการด าเนนงาน เปนรปแบบการประเมนผล MIOE ประกอบไปดวย การบรหารจดการ (Management : M) ปจจยน าเขา (Inputs : I) ผลผลต (Outputs : O) และผลกระทบเบองตน (Effects : E)

2.6.2 ประเภทการประเมนผล เปนการประเมนผลระหวางการด าเนนโครงการ (Ongoing Evaluation) 2.6.3 แผนแบบการประเมนผล ใชเกณฑเปรยบเทยบผลทเกดขนจรงกบเปาหมายของโครงการ (Target)

และเปรยบเทยบผลลพธระหวางกอนและหลงมโครงการ 2.6.4 ประเดนและตวชวด จากกรอบแนวคดของการประเมนผล น ามาประยกตใชก าหนดเปนประเดน

และตวชวดผลของโครงการ ดงน

11

ตารางท 2.1 ประเดนและตวชวด

ประเดน ตวชวด 1. การบรหารจดการ (Management) 1.1 องคกรบรหารจดการ - จ านวนคณะกรรมการหรอคณะท างานโครงการในสวนกลาง

และสวนภมภาค (ระดบพนท) - รอยละหนวยงานทมการจดประชมชแจงการปฏบตงานในพนท - จ านวนหนวยงาน/องคกรทบรณาการในการท างาน

1.2 การประชาสมพนธโครงการ - จ านวนและชนดของสอทใชในการประชาสมพนธเผยแพร ความรเกษตรอนทรย

1.3 การตดตาม ก ากบ ดแล - มระบบรายงานความกาวหนาโครงการ - จ านวนครงในการรายงานความกาวหนาโครงการเสนอผบรหาร

2. ปจจยน าเขา (Inputs) 2.1 งบประมาณและเกษตรกร - จ านวนงบประมาณทใชจายไป เทยบกบไดรบจดสรร - จ านวนเกษตรกร/พนท ทผานการคดเลอกเขารวมโครงการ 2.2 ปจจยการผลต - จ านวนเกษตรกรทไดรบการสนบสนนปจจยการผลต 2.3 องคความร - จ านวนหลกสตรทถายทอดความรใหเกษตรกร/เจาหนาท 3. ผลผลต (Outputs) 3.1 ความพรอมส าหรบการพฒนา - จ านวนเจาหนาททไดรบการถายทอดความรดานเกษตรอนทรย เกษตรอนทรย - จ านวนเกษตรกรทไดรบการถายทอดความรดานเกษตรอนทรย - รอยละของเกษตรกรน าความรทไดรบจากการอบรมไปปฏบต - จ านวนงานศกษา วจยเกยวกบเกษตรอนทรย - จ านวนฐานขอมลดานเกษตรอนทรย - รอยละของเจาหนาททน าฐานขอมลดานเกษตรอนทรยไปใช

ประโยชน 3.2 การสงเสรมการท าเกษตรอนทรย - จ านวนหมบานตนแบบวถเกษตรอนทรยทจดตง - จ านวนโรงผลตปยอนทรยแบบเตมอากาศทจดสราง - จ านวนศนยเรยนร/แปลงสาธตการเพาะเลยงสตวน าอนทรยทจดตง - จ านวนแปลงใหญทสงเสรมใหท าการผลตแบบเกษตรอนทรย - จ านวน ศพก. จดเรยนรเกษตรอนทรยในพนททไดรบการพฒนา - รอยละของเกษตรกรทไดรบสนบสนนปจจยการผลต - รอยละของเกษตรกรน าปจจยการผลตทไดรบไปใชประโยชน - รอยละเกษตรกรทมสวนรวมในการผลตปยอนทรย/สารอนทรย

12

ตารางท 2.1 ประเดนและตวชวด (ตอ)

ประเดน ตวชวด 3.3 การตรวจรบรองมาตรฐาน - จ านวนเกษตรกร/แปลง/ฟารมทตรวจรบรองมาตรฐานเกษตร

อนทรยแตละประเภทสนคา - จ านวนกลม/เกษตรกรทไดรบการพฒนาสการรบรองมาตรฐาน

เกษตรอนทรย 3.4 การพฒนาตอยอดการผลต สการตลาด

- จ านวนเกษตรกร/กลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกรทไดรบ การพฒนาตอยอดการผลต/แปรรปสการตลาด

- จ านวนตลาดสเขยวทไดรบการพฒนา - รอยละของเกษตรกรทมแหลงจ าหนายสนคาเกษตรอนทรย - รอยละของเกษตรกรทน าผลผลตไปจ าหนายแหลงจ าหนาย

เกษตรอนทรย 3.5 การสอสาร ประชาสมพนธ - จ านวนชองทางในการประชาสมพนธโครงการ โครงการ - รอยละของเกษตรกรทรบทราบขอมลขาวสารเกษตรอนทรย

จากการประชาสมพนธ - จ านวนครงในการประชาสมพนธโครงการ 4. ผลกระทบเบองตน (Effects) 4.1 การผลตและการรบรอง - รอยละของเกษตรกรทมการผลตเปนแบบเกษตรอนทรย มาตรฐานเกษตรอนทรย - รอยละเกษตรกรทไดรบรองมาตรฐาน 4.2 การพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด

- รอยละของเกษตรกร/กลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกรทม การพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป เพอเพมมลคาผลผลต

4.3 ทศนคต - ระดบความพงพอใจของเจาหนาท/เกษตรกรทมตอการพฒนา เกษตรอนทรย

- ระดบความเหมาะสมของหลกเกณฑ เงอนไข การคดเลอก เกษตรกรเขารวมโครงการ

- ระดบความเขาใจโครงการของเจาหนาททเกยวของ

2.6.5 การรวบรวมขอมล 1) วธการรวมรวมขอมล รวบรวมขอมลทไดจากแบบสมภาษณเกษตรกรตวอยางทเขารวม

โครงการและแบบสอบถามเจาหนาทท รบผดชอบโครงการ รวมทงเอกสารโครงการ รายงานการประชม และงานวจยอน ๆ ทเกยวของ

13

2) แหลงขอมล ประกอบดวย 2.1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) ไดจากการเกบรวบรวมขอมลดานการถายทอดความร การน าความรไปปฏบต รายได และรายจาย จากการสมภาษณกลมเปาหมาย ไดแก เกษตรกรทเขารวมโครงการ ประธานกลม และเจาหนาทผรบผดชอบโครงการ โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) การก าหนดขนาดตวอยาง และวธการสมตวอยาง มดงน

(1) ก าหนดขนาดจงหวดตวอยาง แยกเปน 2 สวน คอ - ยโสธรโมเดล รวบรวมขอมลในจงหวดยโสธร

- เกษตรอนทรยในพนทท วไป (76 จงหวด) โดยใชเกณฑรอยละ 30 ไดจงหวดตวอยาง 22 จงหวด ประกอบดวย ภาคเหนอ 5 จงหวด คอ เชยงราย พะเยา เชยงใหม ล าพน และล าปาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 จงหวด คอ มหาสารคาม รอยเอด สรนทร บรรมย และนครราชสมา ภาคกลาง 7 จงหวด คอ สระแกว ตราด จนทบร ระยอง สโขทย ก าแพงเพชร และอทยธาน ภาคใต 5 จงหวด คอ สตล สงขลา พทลง นครศรธรรมราช และสราษฎรธาน โดยใชวธการสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) เพอใหไดตวอยางครอบคลมชนดของสนคาเกษตรในโครงการ ไดแก ขาว ไมผล/ไมยนตน พชผก พชผสมผสาน ปศสตว และประมง

(2) ก าหนดขนาดเกษตรกรตวอยาง จากเกษตรกรทเขารวมโครงการแยกเปน 2 สวน คอ - ยโสธรโมเดล จากเกษตรกรทเขารวมโครงการทงหมด จ านวน 3,962 ราย ก าหนด

ขนาดตวอยางโดยใชเกณฑของ Krejcie & Morgan ทระดบความเชอมน รอยละ 95 ณ ระดบคาความคลาดเคลอน (e) ทยอมรบไดเทากบ รอยละ 5 ไดเกษตรกรตวอยาง จ านวน 350 ราย แบงตามสดสวนของเกษตรกรทเขารวมโครงการในแตละชนดสนคา โดยใชวธการสมตวอยางอยางงายแบบไมทดแทน (Simple Random Sampling without Replacement) เพอใหไดตวอยางครอบคลมชนดของสนคาเกษตรในโครงการ

- เกษตรอนทรยในพนททวไป (76 จงหวด) จากเกษตรกรทเขารวมโครงการทงหมด จ านวน 48,712 ราย ก าหนดขนาดตวอยางโดยใชเกณฑของ Krejcie & Morgan ทระดบความเชอมน รอยละ 95 ณ ระดบคาความคลาดเคลอน (e) ทยอมรบไดเทากบ รอยละ 5 ไดเกษตรกรตวอยาง จ านวน 380 ราย แบงตามสดสวนของเกษตรกรทเขารวมโครงการของแตละจงหวดทตกเปนตวอยาง ในโครงการ โดยใชวธการสมตวอยางอยางงายแบบไมทดแทน (Simple Random Sampling without Replacement)

(3) เจาหนาททรบผดชอบโครงการและประธานกลมของจงหวดทตกเปนตวอยางจ านวน 22 จงหวด

2.2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) ไดจากการรวบรวมขอมลจากเอกสารโครงการ รายงานความกาวหนาผลการด าเนนงานโครงการ ระเบยบ ค าสง ตลอดจนเอกสารรายงานของหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ

14

2.6.6 การวเคราะหขอมล เปนการวเคราะหเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) โดยใชวธการทางสถต ไดแก สถต

เชงพรรณนา (Descriptive Statistic) เชน คาผลรวม คาเฉลย และคารอยละ เปนตน โดยแจกแจงความถ จดกล มประเภทขอมล แลวน าเสนอในรปตาราง แผนภม เพอเปรยบเทยบกบเกณฑหรอเปาหมายของโครงการ หรอเปรยบเทยบผลทเกดขนกอนและหลงโครงการ และวเคราะหทศนคตของเกษตรกรโดยใชมาตรวดแบบลเครท (Likert Scale) ซงมเกณฑการใหคะแนนดงน

ก าหนดระดบคาคะแนนออกเปน 5 ระดบ เมอแทนคาในสตรจะไดชวงคะแนนเฉลย = (5-1)/5 = 0.80 จากนนน าชวงคะแนนไปก าหนดระดบความส าเรจตงแต 1 ถง 5 ดงน

คาคะแนน ผลการประเมนผล 1.00 – 1.80 1.81 – 2.60 2.61 – 3.40 3.41 – 4.20 4.21 – 5.00

นอย คอนขางนอย ปานกลาง

คอนขางมาก มาก

2.7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการประเมนผล เพอเสนอผบรหาร และหนวยงานทเกยวของน าไปใชประกอบการพจารณาปรบปรงการด าเนนงานโครงการใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทตงไว

บทท 3 สภาพทวไปของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

3.1 ขอมลทวไปของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

3.1.1 การประกอบอาชพของเกษตรกร เกษตรกรรอยละ 93.71 ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก จ าแนกเปน ปลกขาว รอยละ 52.26

พชสวน เชน มงคด ล าไย ลองกอง รอยละ 19.45 พชผก/สมนไพร รอยละ 6.48 ปศสตว เชน ไก สกร โคนม รอยละ 5.50 พชไร เชน มนส าปะหลง ขาวโพดเลยงสตว รอยละ 4.32 และประมง รอยละ 2.95 โดยเกษตรกร มอาชพเสรมในภาคการเกษตร รอยละ 99.13 และนอกภาคการเกษตรรอยละ 18.30 (ตารางท 3.1)

ตารางท 3.1 อาชพของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

อาชพหลก รอยละ 1. อาชพหลก 100.00 1.1 เกษตรกรรม 93.71

1) ปลกขาว 52.26 2) พชสวน เชน มงคด ล าไย ลองกอง 19.45 3) พชผก/สมนไพร 6.48 4) ปศสตว เชน ไก สกร โคนม 5.50 5) พชไร เชน มนส าปะหลง ขาวโพดเลยงสตว 4.32 6) ประมง 2.95 7) พชผสมผสาน 0.79 8) รบจางทวไปภาคการเกษตร 1.96

1.2 นอกภาคเกษตรกรรม เชน รบราชการ/พนกงานของรฐ ธรกจสวนตว 6.29 2. อาชพเสรม 117.13 2.1 เกษตรกรรรม เชน ท าสวน พชผก/สมนไพร พชผสมผสาน 99.13 2.2 นอกเกษตรกรรม เชน ธรกจสวนตว 18.30

ทมา: จากการส ารวจ หมาเหต: อาชพเสรมของเกษตรกรตอบไดมากกวา 1 ขอ

3.1.2 ระดบการศกษาของเกษตรกร เกษตรกรรอยละ 53.54 จบการศกษาระดบประถมศกษา รองลงมา รอยละ 22.05 จบการศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช./ปวส. และรอยละ 10.63 จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (ตารางท 3.2)

16

ตารางท 3.2 ระดบการศกษาของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

ระดบการศกษา รอยละ 1. ไมไดเรยน 3.54 2. ประถมศกษา 53.54 3. มธยมศกษาตอนตน 10.63 4. มธยมศกษาตอนปลาย / ปวช. / ปวส. 22.05 5. ปรญญาตร 7.48 6. สงกวาปรญญาตร 2.76

รวม 100.00 ทมา: จากการส ารวจ

3.1.3 สมาชกในครวเรอนและการใชแรงงานท าการเกษตร ครวเรอนเกษตรกรรอยละ 50.20 มสมาชกในครวเรอน 3 - 4 ราย รองลงมารอยละ 25.30

มสมาชกในครวเรอน 5 - 6 ราย รอยละ 17.00 มสมาชกในครวเรอน 1 - 2 ราย และรอยละ 7.50 มสมาชก ในครวเรอน มากกวา 6 ราย เมอพจารณาการใชแรงงานทท าทางการเกษตรของสมาชกในครวเรอน พบวา ครวเรอนเกษตรกรรอยละ 73.52 มสมาชกทเปนแรงงานภาคเกษตร 1 - 2 ราย และรอยละ 25.49 มสมาชกทเปนแรงงานภาคเกษตร 3 - 4 ราย และรอยละ 0.99 มสมาชกทเปนแรงงานภาคเกษตร 5 - 6 ราย สวนสมาชกในครวเรอนเกษตรกรทไมไดเปนแรงงาน เนองจากอายมาก หรออยในวยเรยน (ตารางท 3.3)

ตารางท 3.3 จ านวนสมาชกและการใชแรงงานภาคการเกษตรในครวเรอน

รายการ รอยละ 1. จ านวนสมาชกในครวเรอน 100.00

1.1 จ านวน 1 - 2 ราย 17.00 1.2 จ านวน 3 - 4 ราย 50.20 1.3 จ านวน 5 - 6 ราย 25.30 1.4 จ านวน มากกวา 6 ราย 7.50

2. ใชแรงงานทางการเกษตรในครวเรอน 100.00 2.1 จ านวน 1 - 2 ราย 73.52 2.2 จ านวน 3 - 4 ราย 25.49 2.3 จ านวน 5 - 6 ราย 0.99

ทมา: จากการส ารวจ

17

3.2 การเขารวมโครงการทส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ การเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดแก ระบบสงเสรมการเกษตร

แบบแปลงใหญ โครงการ 9101 ตามรอยเทาพอ ภายใตรมพระบารมเพอการพฒนาการเกษตรอยางยงยน (โครงการเกษตรยงยน 1) โครงการเกษตรทฤษฎใหม (5 ประสาน สบสานเกษตรทฤษฎใหม ถวายในหลวง) โครงการเศรษฐกจพอเพยง ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) การพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP) การพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer และอน ๆ เชน เมลดพนธชมชน ปลกพชหลากหลายฤดนาปรง พบวา สมาชกในครวเรอนรอยละ 60.31 ไดเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ สวนทเหลอรอยละ 39.69 ไมไดเขารวมโครงการส าคญฯ โดยเกษตรกรรอยละ 41.37 เขารวมโครงการระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญมากทสด รองลงมารอยละ 34.85 เขารวมโครงการ 9101 ตามรอยเทาพอ ฯ และรอยละ 31.92 เขารวมโครงการเกษตรทฤษฎใหม (5 ประสาน สบสานเกษตรทฤษฎใหม ถวายในหลวง) เมอพจารณาจ านวนโครงการทเขารวมตอครวเรอน พบวา ครวเรอนเกษตรกรรอยละ 91.69 เขารวม 1 – 2 โครงการ และรอยละ 8.31 เขารวม 3 - 4 โครงการ (ตารางท 3.4)

ตารางท 3.4 การเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

รายการ รอยละ 1. เขารวมโครงการ 60.31

1.1 ระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ 41.37 1.2 โครงการ 9101 ตามรอยเทาพอ ฯ 34.85 1.3 เกษตรทฤษฎใหม (5 ประสาน สบสานเกษตรทฤษฎใหม ถวายในหลวง) 31.92 1.4 เศรษฐกจพอเพยง 10.42 1.5 ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) 8.14 1.6 การพฒนาคณภาพสนคาเกษตรสมาตรฐาน (GAP) 8.14 1.7 การพฒนาเกษตรกรส Smart Farmer 3.26 1.8 อน ๆ เชน เมลดพนธชมชน ปลกพชหลากหลายฤดนาปรง 3.91

2. ไมไดเขารวมโครงการ 39.69 3. จ านวนโครงการทเขารวมตอครวเรอน

3.1 จ านวน 1 - 2 โครงการ 91.69 3.2 จ านวน 3 - 4 โครงการ 8.31

ทมา: จากการส ารวจ หมายเหต: สมาชกในครวเรอนสามารถเขารวมโครงการส าคญของกระทรวงเกษตรสหกรณไดมากกวา 1 โครงการ

18

3.3 ประสบการณในการท าเกษตรอนทรย กอนเขารวมโครงการเกษตรกรไดรบการสนบสนนการท า เกษตรอนทรย เชน การเขารบ

การฝกอบรม/ถายทอดความร การไดรบสนบสนนปจจยการผลต และการศกษาดงาน จากหนวยงานตาง ๆ ซงกอนเขารวมโครงการเกษตรกรมประสบการณในการท าเกษตรอนทรยรอยละ 73.08 จ าแนกเปน ดานพช รอยละ 55.01 มประสบการณเฉลย 7 - 8 ป ดานปศสตวรอยละ 11.98 มประสบการณเฉลย 2 - 3 ป และดานประมงรอยละ 6.09 มประสบการณเฉลย 4 - 5 ป (ตารางท 3.5)

ตารางท 3.5 การท าเกษตรอนทรยกอนเขารวมโครงการ

ประสบการณท าเกษตรอนทรย เกษตรกร (รอยละ) จ านวนปเฉลย (ป) 1. ไมมประสบการณ 26.92 2. มประสบการณ 73.08

1) ดานพช 55.01 7 – 8 2) ดานปศสตว 11.98 2 – 3 3) ดานประมง 6.09 4 – 5

รวม 100.00 ทมา: จากการส ารวจ

บทท 4 ผลการประเมนผล

การประเมนผลโครงการเกษตรอนทรย ป 2560 เพอประเมนผลปจจยน าเขา ผลผลต และผลกระทบ

จากการพฒนาเกษตรอนทรย ปงบประมาณ 2560 ใชขอมลการผลตของเกษตรกร ป 2560 โดยพจารณาตามประเดนตวชวดการประเมนผล ไดแก การบรหารจดการ (Management) ปจจยน าเขา (Inputs) ผลผลต (Outputs) และผลกระทบเบองตน (Effects) โดยเปรยบเทยบผลการด าเนนงานกบเปาหมาย หรอเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโครงการของเกษตรกร ดงน

4.1 การบรหารจดการ (Management) การประเมนผลดานการบรหารจดการโครงการเปนการประเมนผลเพอศกษาผลการด าเนนงาน

ตามแผนปฏบตงานของโครงการ ประกอบดวย องคกรบรหารจดการ การตดตามก ากบดแลงาน และการประชาสมพนธ

4.1.1 องคกรบรหารจดการ 1) การแตงตงคณะกรรมการและคณะท างานโครงการ

การขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาการเกษตรอนทรยผานคณะกรรมการตาง ๆ ทงระดบประเทศ กระทรวง ระดบภมภาค และระดบจงหวด รวมทงสน 9 คณะ (ภาพท 4.1) ในสวนของกระทรวงเกษตรและสหกรณไดด าเนนการสงเสรมเกษตรอนทรยตามแผนยทธศาสตรเกษตรอนทรยแหงชาต พ.ศ. 2560 – 2564 ขบเคลอน โดยคณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยระดบชาต โดยมรองนายกรฐมนตร เปนประธานคณะกรรมการ มหนาทในการก าหนดนโยบายและยทธศาสตรระดบชาต ด าเนนการบรณาการแนวทาง มาตรการ แผนงาน และงบประมาณทเกยวของเพอพฒนาเกษตรอนทรย จดระบบประสานงานและด าเนนงานอยางเปนระบบ และแตงตงคณะอนกรรมการ คณะท างาน ตามความเหมาะสม ซงในการสงเสรมเกษตรอนทรยไดมคณะท างานในสวนทเกยวของกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ ดงน

1.1) ระดบกระทรวง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมการแตงต งคณะท างานฯ เพอให การขบเคลอนการด าเนนงานโครงการเกษตรอนทรย เปนไปอยางมประสทธภาพเกดผลสมฤทธอยางเปนรปธรรม และมการบรณาการจากทกภาคสวน ดงน (รายละเอยดตามภาคผนวกท 1)

1.1.1) คณะท างานขบเคลอนงานตามนโยบายเกษตรอนทรย โดยม เลขานการรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทปรกษารฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ และหวหนาผตรวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนทปรกษา รองปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณทไดรบมอบหมาย เปนประธานคณะท างาน อธบดกรมวชาการเกษตรเปนรองประธานคณะท างาน มอ านาจหนาทในการขบเคลอนนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเรองเกษตรอนทรยไปสการปฏบตทเปนรปธรรมและเกดผลสมฤทธ บรณาการแผนงานและงบประมาณของหนวยงานสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมทงจดท าแผนปฏบตการ (Action plan) เพอเสนอตอคณะกรรมการบรหารและขบเคลอนตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและ

20

สหกรณ อ านวยการชวยเหลอ ก ากบและตดตามการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของใหเปนไปตามกรอบแนวทางและเปาหมายทก าหนด รวมทงรายงานความกาวหนาตอทประชมผบรหารระดบสงของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ใหทราบเปนระยะ แตงตงคณะท างานยอยตามความจ าเปนและเหมาะสม และปฏบตงานอน ๆ ตามทไดรบมอบหมาย

1.1.2) คณะท างานเฉพาะกจดานเกษตรอนทรย โดยมอธบดกรมวชาการเกษตรเปนประธานคณะท างาน ผแทนหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนคณะท างาน มอ านาจหนาทจดท าแผนปฏบตการและงบประมาณเกษตรอนทรย วางแผนและประสานการด าเนนงานเกษตรอนทรยในพนทเปาหมายตามแผนปฏบตการรวมกบทกภาคสวนทเกยวของ ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงาน ทบทวนปรบปรงแผนปฏบตงาน ใหมประสทธภาพและเกดผลประโยชนสงสด รายงานความกาวหนาผลการปฏบตงานตอผบรหารหนวยงานและคณะท างานขบเคลอนงานตามนโยบายเกษตรอนทรยทกเดอน และปฏบตงานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย

1.2) ระดบภมภาค เพอท าหนาทอ านวยการบรหารการขบเคลอนภาครวมของจงหวด จ านวน 77 จงหวด ประกอบดวย

1.2.1) กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมการแตงตงคณะกรรมการขบเคลอนนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณแบบเบดเสรจ (SC) โดยกลมจงหวดท 1 มเกษตรและสหกรณจงหวดเปนประธานกรรมการกลมจงหวดท 2 มเกษตรจงหวดเปนประธานกรรมการ กลมจงหวดท 3 มปศสตวจงหวดเปนประธาน กลมจงหวดท 4 มสหกรณจงหวดเปนประธาน และกลมจงหวดท 5 มประมงจงหวดเปนประธาน ทกจงหวดมหวหนาสวนราชการในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนประธานกรรมการ และเจาหนาทเกษตรและสหกรณจงหวดเปนเลขานการ มอ านาจหนาท ก ากบดแล และประสานการปฏบตงานของสวนราชการในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ บรณาการบรหารจดการแผนงาน โครงการ งบประมาณ และทรพยากรของสวนราชการในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณทอยในเขตจงหวด

1.2.2) คณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต มรองนายกรฐมนตรเปนประธาน ไดมค าสงแตงตงคณะท างานอนกรรมการขบเคลอนพฒนาเกษตรอนทรยระดบภาค ประกอบดวย 6 คณะ แบงตามภมภาค มอ านาจหนาท ประสานงานเพอใหเกดการด าเนนงานและการมสวนรวมในการขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรย ในระดบภาค จดท าแผนปฏบตการแบบบรณาการเพอขบเคลอนเกษตรอนทรย ก ากบดแล ตดตามและรายงานผล การขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรยในภาพรวมตามแผนบรณาการระดบภาค

1.2.3) คณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณจงหวด ไดแตงต งคณะพฒนา เกษตรอนทรยของจงหวด โดยมรองผวาราชการจงหวดทไดรบมอบหมายเปนประธานคณะท างาน หวหนาสวนราชการในจงหวดเปนคณะท างาน และหวหนากลมยทธศาสตรพฒนาการเกษตร ส านกงานเกษตรและสหกรณจงหวด เปนคณะท างานและเลขานการ มอ านาจหนาทจดท าแผนปฏบตการพฒนาเกษตรอนทรยแบบบรณาการ ในระดบจงหวด สนบสนนการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรยใหเปนไปตามแผนปฏบตการพฒนาเกษตรอนทรย ตดตามและรายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการพฒนาเกษตรอนทรยแบบบรณาการของจงหวด

21

ภาพท 4.1 กลไกการขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรย และนโยบายเกษตรอนทรย กระทรวงเกษตรและสหกรณ

2) การจดประชมชแจงแนวทางการด าเนนงาน การจดประชมชแจงแนวทางการท างานในพนท พบวา การด าเนนโครงการมหนวยงาน

รอยละ 73.33 มการจดประชมชแจงแนวทางการปฏบตงานในพนทของเจาหนาท เมอสอบถามความคดเหนของเจาหนาท พบวา เจาหนาทรอยละ 56.67 มความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรยระดบคอนขางมาก รองลงมารอยละ 30.00 มความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรยระดบปานกลาง และรอยละ 10.00 มความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรย ระดบมาก (ตารางท 4.1)

ตารางท 4.1 ความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานพฒนาเกษตรอนทรยของเจาหนาท รายการ รอยละ

1. การจดประชมชแจงแนวทางการปฏบตงาน 100.00 1.1 มการจดประชม 73.33 1.2 ไมมการจดประชม 26.67 ทมา: จากการส ารวจ

ระดบประเทศ คณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต

กระทรวง ทเกยวของ

คณะอนกรรมการขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต (ปลด กษ. ประธาน)

คณะกรรมการบรหารและขบเคลอนงานตามนโยบาย รมว. กษ.

(ปลด กษ. ประธาน) คณะท างานขบเคลอนงานตามนโยบายเกษตรอนทรย

(รองปลด กษ. ประธาน)

คณะท างานเฉพาะกจดานเกษตรอนทรย (อธก. กวก. ประธาน)

ระดบภมภาค

คณะอนกรรมการขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรยระดบภาค

ระดบจงหวด

คณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณจงหวด (ผวจ. ประธาน)

คณะกรรมการขบเคลอนนโยบายของ กษ. แบบเบตเสรจ ( SC )

คณะท างานพฒนาเกษตรอนทรยของจงหวด (รองผวจ. ประธาน)

22

ตารางท 4.1 ความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงานงานพฒนาเกษตรอนทรยของเจาหนาท (ตอ) รายการ รอยละ

2. ระดบความรความเขาใจเกยวกบการด าเนนงาน 100.00 2.1 นอย - 2.2 คอนขางนอย 3.33 2.3 ปานกลาง 30.00 2.4 คอนขางมาก 56.67 2.5 มาก 10.00


3) หนวยงานทมสวนรวมในการบรณาการ หนวยงานบรณาการม 14 หนวยงาน ประกอบดวย กรมวชาการเกษตร ซงเปนหนวยงานหลก

กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กรมการขาว ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กรมปศสตว กรมประมง กรมหมอมไหม ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต และกรมตรวจบญชสหกรณ แตละหนวยงานมกจกรรมตาง ๆ ดงน

3.1) กรมวชาการเกษตร จดท า พฒนา และเชอมโยงระบบฐานขอมลเกษตรอนทรย การทดสอบและพฒนาการผลตออยอนทรยจงหวดกาฬสนธ ทดสอบและพฒนาเทคโนโลยการจดการ ธาตอาหารและการจดการศตรพชในการผลตพชผกอนทรยจงหวดนครพนม การฝกอบรมเจาหนาทตรวจรบรองการผลตพชอนทรย การฝกอบรมเจาหนาทสงเสรมและใหค าแนะน าเกษตรกรดานการผลตพชอนทรย โครงการตนแบบโรงผลตปยอนทรยแบบเตมอากาศ การตรวจรบรองการผลตพชอนทรย (ระยะปรบเปลยน แปลงใหมตออาย) และประชาสมพนธสรางความรความเขาใจแกผบรโภคผานชองทางตาง ๆ

3.2) กรมพฒนาทดน ฝกอบรมดานการพฒนาเกษตรอนทรย 5 หลกสตร ไดแก การผลต ในระบบเกษตรอนทรย (รอบรเกษตรอนทรย) การขบเคลอนเกษตรอนทรยดวยระบบการรบรองแบบม สวนรวม (PGS) เทคนคการตรวจเยยมฟารมเพอนในกระบวนการรบรองแบบมสวนรวม การพฒนาศกยภาพ ผประสานงานการรบรองแบบมสวนรวม และการพฒนาศกยภาพผตรวจประเมนฟารมในระบบการรบรองแบบ มสวนรวม โครงการพฒนากลมเกษตรกรสการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย (กลมใหม กลมเดมตอยอด ส PGS) จดตงศนยเรยนรเกษตรอนทรย PGS เปดบานเกษตรอนทรย PGS จดท าเขตเกษตรอนทรย (Organic Zonning) และผลตสอประชาสมพนธ องคความรดานการผลตในระบบเกษตรอนทรย

3.3) กรมสงเสรมการเกษตร แบงเปน 3.3.1) พฒนาเจาหนาทดานเกษตรอนทรย ไดแก พฒนาเจาหนาทในการเปนวทยากรหลก

ดานสงเสรมเกษตรอนทรย ตดตามประเมนแปลงเบองตนในการเขาสมาตรฐานเกษตรอนทรย และสงเสรม การควบคมศตรพชโดยชววธในการผลตเกษตรอนทรย

23

3.3.2) พฒนาเกษตรกรสมาตรฐานเกษตรอนทรย ไดแก อบรมเกษตรกรเพอเขาสมาตรฐานเกษตรอนทรย ตดตามประเมนแปลงเบองตนในการเขาสมาตรฐานเกษตรอนทรย สงเสรมการควบคมศตรพชโดยชววธในการผลตเกษตรอนทรย สงเสรมเกษตรอนทรยในแปลงใหญตนแบบ/แปลงใหญทวไป สงเสรมเกษตรอนทรยในพชทมศกยภาพ พฒนาการเรยนรดานเกษตรอนทรยในศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร จดท าหมบานตนแบบวถเกษตรอนทรย การบรหารจดการโครงการประเมนสถานการณการด าเนนงาน สรางเครอขายการผลตและการตลาดสนคาเกษตรอนทรย จดงานประชาสมพนธสนคาเกษตรอนทรย และจดท าชดนทรรศการเกษตรอนทรย

3.4) กรมสงเสรมสหกรณ ฝกอบรมดานการผลตในระบบเกษตรอนทรย (รอบรเกษตรอนทรย) ศกษาดงาน ใหความรเกยวกบการตรวจรบรองหรอ PGS พฒนาตอยอดการผลต (ไมมเนองจากเปนพนท ขน 1 ทงหมด) โดยการเปลยนมาด าเนนการในพนทนคมสหกรณทงหมด และการตอยอดจะด าเนนการ พนท ยโสธรโมเดล และตดตามและประเมนผล

3.5) กรมการขาว อบรมเกษตรกรผผลตขาวอนทรยตามมาตรฐานสากล อบรมทปรกษาเกษตรกร การผลตขาวอนทรยตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และระบบควบคมภายใน อบรมเชงปฏบตการท าระบบควบคมภายในแบบกลม สงเสรมเกษตรกรผลตขาวอนทรยตลาดเฉพาะ (อบรม ICS) อบรมพฒนาผตรวจประเมนขาวอนทรย สนบสนนบรรจภณฑและเครองซลสญญากาศ ขาวอนทรยตลาดเฉพาะ พฒนาสนบสนนการสรางตราสนคาขาวอนทรยตลาดเฉพาะ ตรวจรบรองขาวอนทรย (ตรวจตอเนองจาก ป 2559 ตรวจรบรองแบบรายเดยว/กลม ป2560 (เกา,ใหม) ตรวจรบรองขาวอนทรยตลาดเฉพาะ) การตรวจวเคราะหสารเคมตกคางในดน น า หรอผลผลต กจกรรมพฒนาและสงเสรมเกษตรกร กจกรรมประชาสมพนธและการเชอมโยงตลาด (สมมนาเครอขายผผลต ผประกอบการและผบรโภคขาวอนทรย จดนทรรศการ ประชาสมพนธ เชอมโยงตลาดขาวอนทรยจดท าเอกสารเผยแพร สอประชาสมพนธ) และตดตามนเทศงานสวนกลาง/สวนภมภาค

3.6) ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประชมชแจงเพอคดเลอกและก าหนดพนท ทเหมาะสมในการท าเกษตรอนทรย อบรมเจาหนาทเพอท าหนาทนกสงเสรมเกษตรอนทรย อบรมเกษตรกรเกยวกบการเพาะปลกระบบเกษตรอนทรย โดยใชกระบวนการโรงเรยนเกษตรกร อบรมการตรวจประเมนแปลงของกลมเกษตรกร ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ระบบการรบรองแบบมสวนรวม (Participatory Guarantee Systems: PGS) สนบสนนปจจยการผลตจดท าแปลงทดลองเกษตรอนทรยระบบการรบรองแบบมสวนรวม (Participatory Guarantee Systems: PGS) ประชมสมมนาประเมนสถานการณเกษตรอนทรย เชอมโยงหวงโซและพฒนาระบบตลาดแฟรเทรด ประสานงานและตดตามผลการด าเนนงาน

3.7) กรมปศสตว ศกษาวจยระบบการผลตปศสตวอนทรย (ไกไขและไขไกอนทรย ไกงวงอนทรย ไกพนเมองอนทรย โคนมและน านมดบอนทรย) ศกษาวจยประสทธภาพและตนทนการผลตในระบบอนทรย (ไกไข เปดไข โคนม) เครอขายเกษตรกรผผลตปศสตวอนทรย จดท าฐานขอมลเกษตรกรทเลยงสตวในระบบ ปศสตวอนทรย (ขอมลเกษตรกรทเลยงสตวในระบบปศสตวอนทรย) สนบสนนปจจยการผลตเพอพฒนาระบบการผลต สรางเครอขายเกษตรกรผผลตปศสตวอนทรย สงเสรมใหมปจจยการผลตปศสตวอนทรย (ไกไข เปดไข) สนบสนนพนธถวลสงเถาฟลอลเกรซ ใหเกษตรกรผเลยงสตวปกระบบอนทรย สนบสนนทอนพนธหญา

24

ใหแกเกษตรกรผเลยงโคนมระบบอนทรย ตรวจรบรองและตดตามฟารมปศสตวอนทรย ตรวจสอบสารตกคางจากผลตผล/ผลตภณฑ เกบตวอยางผลตผล/ผลตภณฑตรวจทางหองปฏบตการ ตรวจวเคราะหผลตผล/ผลตภณฑจากฟารมปศสตวอนทรย และพฒนาตลาดสเขยว

3.8) กรมประมง โครงการวจยรวมเพอพฒนารปแบบการเพาะเลยงสตวน าอนทรย – โครงการสงเสรมการผลตอาหารสตวน าและรปแบบการเลยงสตวน าอนทรย โครงการพฒนาบคลากรเขาสระบบ การตรวจประเมนมาตรฐานอนทรย อบรมการเพาะเลยงสตวน าอนทรยตามมาตรฐานอนทรยแกเกษตรกร สนบสนนปจจยการผลตประมงอนทรย จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย เผยแพรความรดานเกษตรอนทรย รกษาและพฒนาระบบคณภาพหนวยรบรอง กองพฒนาระบบมาตรฐาน สนคาประมง (กปม.) เพอใหการรบรองตามระบบมาตรฐานสากล ISO/IEC 17065 โครงการตรวจประเมน เพอใหและคงไว ซงการรบรอง โครงการถายทอดความรดานการจบสตวน าและเพมมลคาผลตภณฑ สตวน าอนทรย อบรมการถายทอดความรดานการจบและสตวน าและเพมมลคาผลตภณฑสตวน าอนทรย และโครงการเผยแพร ประชาสมพนธ และสนบสนนการปฏบต เพอเขาส ระบบมาตรฐาน ส าหรบผผลต/ ผประกอบการ และกลมผผลต/ผประกอบการ

3.9) กรมหมอนไหม จดประชมชแจงโครงการและจดท าคมอการด าเนนโครงการ วเคราะห และคดเลอกพนทด าเนนงานโครงการ รบสมครและคดเลอกเกษตรกรผปลกหมอนผลสด ทมความตองการผลตหมอนผลสดอนทรย และมคณสมบตครบตามทก าหนด จดฝกอบรมเจาหนาทและเกษตรกรผเขารวมโครงการ หลกสตรการขบเคลอนเกษตรอนทรยดวยระบบการรบรองแบบมสวนรวม จดตงกลมเกษตรกรหมอนผลสดอนทรยดวยระบบการรบรองแบบมสวนรวม (กลมเกษตรกรทผานการอบรมแลวรวมกน) จดอบรมเจาหนาทและเกษตรกรผเกยวของ หลกสตรวธการปฏบตตรวจเยยมประเมนฟารมเกษตรอนทรยประจ ากลมและตรวจรบรองผผลต สนบสนนคาตรวจวเคราะหสารตกคางและความอดมสมบรณของดนของเกษตรกร และตดตามประเมนผล

3.10) ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต พฒนาตนแบบโรงสขาวอนทรย สงเสรมการรบรองฟารมมาตรฐานแบบกลม อบรมระบบตรวจสอบสนคาเกษตร (QR Trace) พรอมตดตามและตดตงการใชงาน

3.11) ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ศกษา วจยดานการผลต การตลาด สนคาเกษตรอนทรย : กรณศกษาขาว ศกษาแนวทางการพฒนาเกษตรอนทรย (ศกษาแนวทางการพฒนาเกษตรอนทรยในระดบพนท 11 จงหวด ศกษาแนวทางการพฒนาเกษตรอนทรยกลมการรบรองแบบมสวนรวม (PGS) จงหวดกาญจนบร) โครงการเครอขายเกษตรกร กลมเกษตรกร เชอมโยงผประกอบธรกจสนคาอนทรย บรหารจดการโครงการ โดยประชมคณะกรรมการ/อนกรรมการ จดบทเรยน และเอกสารเผยแพรประชาสมพนธ จดประชมเพอพจารณาใหความเหนชอบจดท าแนวทางการพฒนาฯ เผยแพรในศนยเรยนรเพอเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร และตดตามประเมนผลโครงการ

3.12) ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ โครงการเชอมโยงการผลตและการตลาดสนคาเกษตรปลอดภย อบรมและพฒนาความรดานพชสมนไพรภาคใต

25

3.13) ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต อบรมและพฒนาความรดานพชสมนไพรภาคใต 3.14) กรมตรวจบญชสหกรณ สงเสรมการจดท าบญชตนทนประกอบอาชพ

จากการสอบถามเจาหนาทเรองการบรณาการระหวางหนวยงาน พบวา หนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณระดบภมภาครอยละ 36.67 มการบรณาการโดยคดเลอกพนทเปาหมายเดยวกน รอยละ 80.00 มการบรณาการระหวางหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ กบหนวยงานอนระดบภมภาค โดยหนวยงานรอยละ 50.00 ใหความรวมมอ/บรณาการระหวางกน ในระดบคอนขางมาก ซงเจาหนาทมความคดเหนวา การทหนวยงานมการบรณาการรวมกนจะท าใหเกษตรกรไดรบองคความรจากหนวยงานทกดานไปในทศทางเดยวกน มการท ามาตรฐานอนทรยทเปนรปธรรม มพนทอนทรยทเขมแขง หลากหลาย และการบรณาการการท างานรวมกน ท าใหหนวยงานมการคดแกไขปญหารวมกน ในสวนของหนวยงานทไมไดมการบรณาการรวมกนเนองจากแตละหนวยงานมแผนการปฏบตงานและภารกจทแตกตางด าเนนการพนทตางกนชวงระยะเวลาไมตรงกนและไมสอดคลองกน (ตารางท 4.2)

ตารางท 4.2 การบรณาการระหวางหนวยงานในพนท

การบรณาการระหวางหนวยงาน รอยละ 1. ระหวางหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ 100.00

1.1 ม 36.67 1.2 ไมม 63.33

2. ระหวางหนวยงานนอกสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ 100.00 2.1 ม 80.00 2.2 ไมม 20.00

3. ระดบความรวมมอ/บรณาการของหนวยงาน 100.00 3.1 ระดบนอย - 3.2 ระดบคอนขางนอย - 3.3 ระดบปานกลาง 29.17 3.4 ระดบคอนขางมาก 50.00 3.5 ระดบมาก 20.83


4.1.2 การประชาสมพนธ

หนวยงานไดมการสอสารประชาสมพนธในพนททวไป โดยจดนทรรศการ ประชาสมพนธและเชอมโยงตลาดขาวอนทรย จ านวน 13 ครง รอยละ 270.00 ของเปาหมาย ประชาสมพนธจดการแสดงนทรรศการเผยแพรความรดานการเพาะเลยงผลตภณฑสตวน าอนทรยกบระบบการรบรองมาตรฐานชองทางตาง ๆ จ านวน 1 ครง ครบตามเปาหมาย และจดท าสอประชาสมพนธเกยวกบเกษตรอนทรย จ านวน 13 ครง คดเปนรอยละ

26

216.67 ของเปาหมาย ในสวนของเกษตรกรในพนทยโสธรโมเดล ไดด าเนนกจกรรมประชาส มพนธแลวในระยะแรก ป 2559 ท าใหไมมการด าเนนกจกรรมดงกลาวในป 2560 (ตารางท 4.3)

ตารางท 4.3 ผลการด าเนนงานดานการประชาสมพนธ

รายการ หนวยนบ เปาหมาย ผล 1. จดนทรรศการ ประชาสมพนธ เชอมโยงตลาดขาวอนทรย ครง 3 13 รอยละ 433.33 2. ประชาสมพนธ/ จดการแสดงนทรรศการเผยแพรความรดานการเพาะเลยง ครง 1 1 ผลตภณฑสตวน าอนทรยกบระบบการรบรองมาตรฐานชองทางตางๆ รอยละ 100.00

3. จดท าสอประชาสมพนธเกยวกบเกษตรอนทรย เรอง 6 13 รอยละ 216.67 ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560)

4.1.2 การตดตามก ากบงาน การตดตามก ากบโครงการฯ มรปแบบการตดตามความกาวหนาการด าเนนกจกรรม ดงน

1) หนวยงานระดบสวนกลาง ทกหนวยงานทรบผดชอบภายใตโครงการพฒนาเกษตรอนทรยมการรายงานใหผ บรหารกระทรวงเกษตรและสหกรณท ราบผานส านกตดตามงานตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ทกวนท 15 และวนสดทายของเดอน เรม 31 มกราคม – 30 กนยายน 2560 รวม 18 ครง

2) หนวยงานระดบสวนภมภาค หนวยงานทรบผดชอบโครงการ ด าเนนการจดท ารายงานผลการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณตอสวนกลาง ตามแบบฟอรมทสวนกลางก าหนด (ภาคผนวกท 2) เดอนละ 2 ครง และมเจาหนาทลงพนทตดตามความกาวหนา รวมถงการรวมกจกรรมตาง ๆ ตามกระบวนการของโครงการฯ 4.2 ปจจยน าเขา (Inputs)

4.2.1 งบประมาณในการด าเนนงานโครงการ การด าเนนงานโครงการไดรบการจดสรรงบประมาณรวมทงสน 215,584,590 บาท มการเบกจาย

จายงบประมาณ รวมทงสน 215,628,890 บาท หรอคดเปนรอยละ 100.02 ของงบประมาณทไดรบการจดสรร จ าแนกเปน พนทยโสธรโมเดล 37,030,080 บาท คดเปนรอยละ 98.90 ของงบประมาณทไดรบการจดสรร และพนททวไป 178,598,810 บาท หรอคดเปนรอยละ 100.26 ของงบประมาณทไดรบการจดสรร ในสวนทม การเบกจายเกนงบประมาณทไดรบการจดสรร เนองจากกรมวชาการเกษตรไดด าเนนงานเพม 2 กจกรรม ไดแก การทดสอบและพฒนาการผลตออยอนทรยจงหวดกาฬสนธ และทดสอบและพฒนาเทคโนโลยการจดการธาตอาหารและการจดการศตรพชในการผลตพชผกอนทรยจงหวดนครพนม โดยเจยดจายงบประมาณจากแผนงานกจกรรมอนปกตของหนวยงานมาด าเนนการเพมเตม (ตารางท 4.4)

ตารางท 4.4 งบประมาณโครงการพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560 หนวย : บาท

รายการ พนทยโสธรโมเดล พนททวไป รวม ไดรบ

จดสรร ผลการใชจาย ไดรบจดสรร ผลการใชจาย ไดรบจดสรร ผลการใชจาย

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1. กรมวชาการเกษตร 1,740,000 1,740,000 100.00 44,700,000 45,157,600 101.02 46,440,000 46,897,600 100.99 2. กรมพฒนาทดน 13,416,200 13,416,200 100.00 19,346,200 19,346,200 100.00 32,762,400 32,762,400 100.00 3. กรมสงเสรมการเกษตร 13,987,720 13,887,720 99.29 22,484,180 22,484,180 100.00 36,471,900 36,371,900 99.73 4. กรมสงเสรมสหกรณ 470,000 470,000 100.00 5,292,000 5,292,000 100.00 5,762,000 5,762,000 100.00 5. กรมการขาว 4,292,300 4,172,300 97.20 31,824,700 31,824,700 100.00 36,117,000 35,997,000 99.67 6. ส านกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม - - - 11,296,250 11,296,250 100.00 11,296,250 11,296,250 100.00 7. กรมปศสตว 1,328,140 1,328,140 100.00 4,279,260 4,279,260 100.00 5,607,400 5,607,400 100.00 8. กรมประมง 773,200 773,200 100.00 5,319,200 5,319,200 100.00 6,092,400 6,092,400 100.00 9. กรมหมอนไหม 16,020 16,020 100.00 1,605,600 1,605,600 100.00 1,621,620 1,621,620 100.00 10. ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต 200,000 200,000 100.00 10,157,000 10,157,000 100.00 10,357,000 10,357,000 100.00 11. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 1,213,400 1,020,100 84.07 7,816,600 7,816,600 100.00 9,030,000 8,836,700 97.86 12. ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ - - - 14,013,220 14,013,220 100.00 14,013,220 14,013,220 100.00 13. ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต - - - 7,000 7,000 100.00 7,000 7,000 100.00 14. ส านกงานตรวจบญชสหกรณ 6,400 6,400 100.00 - - - 6,400 6,400 100.00

รวม 37,443,380 37,030,080 98.90 178,141,210 178,598,810 100.26 215,584,590 215,628,890 100.02 ทมา : กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ 30 กนยายน 2560)

28

จากการสอบถามเจาหนาท เรองความทนเวลาของงบประมาณ พบวา เจาหนาทรอยละ 96.30 เหนวา งบประมาณมาทนเวลา สวนทเหลอเหนวา ไมทนเวลาเนองจากในพนทไดรบงบประมาณในชวงทเกษตรกร ไดเรมท าการเกษตรไปบางแลว ดานความเพยงพอของงบประมาณ พบวา เจาหนาท รอยละ 50.00 เหนวาเพยงพอ โดยมความเพยงพอระดบปานกลาง เจาหนาทรอยละ 34.62 และรอยละ 7.69 เหนวาความเพยงพอระดบคอนขางมาก และมาก ตามล าดบ สวนเจาหนาท รอยละ 7.69 เหนวางบประมาณไมเพยงพอ เนองจากการสงเสรมใหเกษตรกรไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย ควรมงบประมาณส าหรบการพาเกษตรกรไปศกษาดงาน หรอการจดอบรมโดยวทยากรใชภายนอกสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ บรษทองคกรรบรองมาตรฐานซงหลกสตรในการอบรมและสนบสนนปจจยการผลตของโครงการเปนการสนบสนนใหเกษตรกร ในระยะเรมตนเทานน จงใชเจาหนาทในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (ตารางท 4.5)

ตารางท 4.5 ความทนเวลาและความเพยงพอของงบประมาณ รายการ รอยละ

1. ความทนเวลาของงบประมาณ 1.1 ทนเวลา 96.30 1.2 ไมทนเวลา 3.70 2. ความเพยงพอของงบประมาณ

2.1 ไมเพยงพอ 7.69 2.2 เพยงพอ 92.31

ระดบความเพยงพอ 1) ระดบนอย - 2) ระดบคอนขางนอย - 3) ระดบปานกลาง 50.00 4) ระดบคอนขางมาก 34.62 5) ระดบมาก 7.69


4.2.2 จ านวนเกษตรกรและพนททเขารวมโครงการ การเขารวมโครงการ มเกษตรกรเขารวมโครงการครอบคลมพนท 4 ภาค 77 จงหวด จ านวน

36,149 ราย รวมพนท 126,870 ไร โดยในจงหวดยโสธรมเกษตรกรเขารวม 6,998 ราย รวมพนท 20,358 ไร และในพนททวไป 76 จงหวดมเกษตรกรเขารวม 29,151 ราย รวมพนท 106,512 ไร (ตารางท 4.6)

29

ตารางท 4.6 จ านวนเกษตรกรและพนททผานการคดเลอกเขารวมโครงการ

กลมขนเกษตรกร ยโสธรโมเดล พนททวไป รวม

เกษตรกร (ราย)

พนท (ไร) เกษตรกร

(ราย) พนท (ไร)

เกษตรกร (ราย)

พนท (ไร)

ขนท 1 กลมเรมใหม 479 1,150 4,045 2,170 4,524 3,320 ขนท 2 พรอมยกระดบ 3,324 15,750 9,320 13,500 12,644 29,250 ขนท 3 ไดรบการรบรอง 3,195 3,458 15,786 90,842 18,981 94,300

รวม 6,998 20,358 29,151 106,512 36,149 126,870 ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560)

4.2.3 ปจจยการผลตทสนบสนนใหเกษตรกร หนวยงานทเขารวมโครงการไดสนบสนนปจจยการผลตใหกบเกษตรกรทผลตสนคาขาว

พชผสมผสาน ปศสตว และประมง จ านวน 2,313 ราย จ าแนกเปน เกษตรกรในพนทยโสธรโมเดล 188 ราย และเกษตรกร ในพนททวไป 2,125 ราย (ตารางท 4.7) ปจจยการผลตทไดรบ ไดแก พนธขาว พนธพชไร พนธไมผล/ไมยนตน พนธสตว อาหารสตว สารปรบปรงบ ารงดน และวสดอปกรณ/เวชภณฑ

ตารางท 4.7 การสนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร

หนวย : ราย

ชนดสนคา ยโสธรโมเดล พนททวไป รวม

ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม 1. ขาว - - 61 61 - - - - - - 61 61 2.ไมผล - - - - - - - - - - - - 3. พชผก - - - - - - - - - - - - 4. ไก 30 - - 30 - 30 - 30 30 30 - 60 5. ปลา - - - - - - - - - - - - 6. ผสมผสาน 14 1 - 15 4 1,878 - 1,882 18 1,879 - 1,897 7. ปศสตวอนๆ 30 - - 30 - - - - 30 - - 30 8. ประมงอนๆ 50 2 - 52 200 13 - 213 250 15 - 265

รวม 124 3 61 188 204 1,921 - 2,125 328 1,924 61 2,313 ทมา : กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ 30 กนยายน 2560)

31

4.2.4 องคความร การถายทอดความรใหกบเจาหนาทและเกษตรกร มดงน 1) การพฒนาเจาหนาท หนวยงานทรวมบรณาการมการพฒนาเจาหนาททปฏบตงานโครงการฯ

โดยการถายทอดความร ใหกบเจาหนาทในพนท ไดแก การพฒนาเจาหนาทดานเกษตรอนทรย การพฒนาผตรวจประเมนขาวอนทรย การฝกอบรมเจาหนาทตรวจรบรองการผลตพชอนทรย การฝกอบรมปศสตวอนทรย การจดท าบญชตนทนอาชพ และการอบรมเจาหนาทเพอท าหนาทนกสงเสรมเกษตรอนทรย

2) การถายทอดความรใหแกเกษตรกร หนวยงานบรณาการด าเนนการถายทอดความรใหแกเกษตรกร ไดแก (1) การพฒนาเกษตรกรสมาตรฐานเกษตรอนทรย (2) การอบรมเกษตรกรเขาสมาตรฐานเกษตรอนทรย (3) การเพาะเลยงสตวน าอนทรยตามมาตรฐานอนทรยแกเกษตรกร อบรมเกษตรกรผมความพรอมขอรบรอง/Focus group การอบรมเกษตรกรเกยวกบการเพาะปลกระบบเกษตรอนทรย โดยใชกระบวนการโรงเรยนเกษตรกร การอบรมการตรวจประเมนแปลงของกลมเกษตรกร ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย หลกสตร "การผลตในระบบเกษตรอนทรย (รอบรเกษตรอนทรย )" การรบสมครและคดเลอกเกษตรกรผ ปลกหมอนผลสด ท มความตองการผลตหมอนผลสดอนทรย การฝกอบรมเกษตรกรและเจาหนาท 2 หลกสตร และอบรมและการพฒนาความรดานพชสมนไพรภาคใต ในสวนของพนทยโสธรโมเดลเกษตรกรไดรบการถายทอดความรเพยง 1 หลกสตร เนองจากเกษตรกรไดรบการถายทอดความรหลกสตรตาง ๆ ในระยะแรกทเขารวมโครงการแลว 4.3 ผลผลต (Outputs)

จากการด าเนนงานโครงการ ซงจ าแนกเปน 6 มาตรการ ไดแก 1) มาตรการเตรยมความพรอม 2) มาตรการสงเสรมการท าเกษตรอนทรย 3) มาตรการตรวจรบรองมาตรฐาน 4) มาตรการพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด 5) มาตรการสรางความรความเขาใจสอสารประชาสมพนธ และ 6) มาตรการตดตามประเมนผลการพฒนาเกษตรอนทรย ไดผลผลตในแตละมาตรการดงน

4.3.1 ความพรอมส าหรบการพฒนาเกษตรอนทรย 1) การถายทอดความรใหกบเจาหนาทและเกษตรกร จากผลการด าเนนงาน พบวา มเจาหนาท

และเกษตรกรไดรบการสนบสนนองคความร จ านวน 15,949 ราย คดเปนรอยละ 103.49 ของเปาหมาย จ าแนกเปน เกษตรกรในพนทยโสธรโมเดล จ านวน 3,273 ราย คดเปนรอยละ 100.00 ของเปาหมาย และเกษตรกรในพนททวไป จ านวน 12,676 ราย คดเปนรอยละ 104.44 ของเปาหมาย (ตารางท 4.8)

32

ตารางท 4.8 การสนบสนนองคความรใหเจาหนาทและเกษตรกร

การสนบสนนองคความร เปาหมาย (ราย)

ผลการด าเนนงาน จ านวน (ราย) รอยละ

1. พนทยโสธรโมเดล 3,273 3,273 100.00 2. พนททวไป 12,139 12,676 104.44

รวม 15,410 15,949 103.49 ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560)

โดยมการพฒนาเจาหนาท หนวยงานทรวมบรณาการมการพฒนาเจาหนาททปฏบตงานโครงการฯ โดยการถายทอดความร รวม 1,085 ราย (ตารางท 4.9) และถายทอดความรใหแกเกษตรกร จ านวน 14,864 ราย คดเปนรอยละ 103.76 ของเปาหมาย (ตารางท 4.10)

ตารางท 4.9 จ านวนเจาหนาททไดรบองคความรดานเกษตรอนทรย

รายการ หนวยนบ

ยโสธรโมเดล พนททวไป รวม

เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล

1. การพฒนาเจาหนาท ราย 173 173 172 172 345 345 ดานเกษตรอนทรย รอยละ 100.00 100.00 100.00

2. การพฒนาผตรวจ ราย 200 200 200 200 400 400

ประเมนขาวอนทรย รอยละ 100.00 100.00 100.00

3. การฝกอบรมเจาหนาท ราย 100 100 100 100 200 200

ตรวจรบรองการผลตพช อนทรย รอยละ 100.00 100.00 100.00

4. การฝกอบรมปศสตว ราย 40 40 30 30 70 70

อนทรย รอยละ 100.00 100.00 100.00

5. การจดท าบญชตนทน ราย 40 40 - - 40 40

อาชพ รอยละ 100.00 - 100.00

6. การอบรมเจาหนาทเพอ ราย - - 30 30 30 30

ท าหนาทนกสงเสรมเกษตรอนทรย

รอยละ 100.00 100.00

รวม ราย 553 553 532 532 1,085 1,085

รอยละ 100.00 100.00 100.00

ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560)

33

ตารางท 4.10 จ านวนเกษตรกรทไดรบองคความรดานเกษตรอนทรย




1. การพฒนาเกษตรกรสมาตรฐาน ราย 2,720 2,720 2,280 2,847 5,000 5,567 เกษตรอนทรย รอยละ 100.00 124.87 111.34 2. การอบรมเกษตรกรเขาสมาตรฐาน ราย - - 3,390 3,349 3,390 3,349 เกษตรอนทรย ประกอบดวยหลกสตร รอยละ 98.79 98.79

2.1 เกษตรกรผผลตขาวอนทรยตาม ราย - - 200 197 200 197 มาตรฐานสากล รอยละ 98.50 98.50 2.2 ทปรกษาเกษตรกรการผลตขาว ราย - - 200 184 200 184

อนทรยตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และระบบควบคมภายใน

รอยละ 92.00 92.00

2.3 อบรมเชงปฏบตการท าระบบ ราย - - 1,359 1,321 1,359 1,321 ควบคมภายในแบบกลม รอยละ 97.20 97.20

2.4 ดานการพฒนาเกษตรอนทรย ราย - - 800 930 800 930 รอยละ 116.25 116.25

3. การเพาะเลยงสตวน าอนทรยตาม ราย - - 200 200 200 200 มาตรฐานอนทรยแกเกษตรกร รอยละ 100.00 100.00 4. การอบรมเกษตรกรผมความพรอม ราย - - 90 60 90 60 ขอรบรอง/Focus group รอยละ 66.67 66.67 5. การอบรมเกษตรกรเกยวกบการเพาะปลก ราย - - 1,800 1,800 1,800 1,800 ระบบเกษตรอนทรย โดยใชกระบวนการโรงเรยนเกษตรกร

รอยละ 100.00 100.00

6. การอบรมการตรวจประเมนแปลงของ ราย - - 125 125 125 125 กลมเกษตรกร ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย รอยละ 100.00 100.00 7. หลกสตร "การผลตในระบบเกษตร ราย - - 900 900 900 900 อนทรย (รอบรเกษตรอนทรย) รอยละ 100.00 100.00 8. การรบสมครและคดเลอกเกษตรกรผ ราย - - 60 60 60 60

ปลกหมอนผลสด ทมความตองการผลตหมอนผลสดอนทรย

รอยละ 100.00 100.00

9. การฝกอบรมเกษตรกรและเจาหนาท 2 ราย - - 171 171 171 171 หลกสตร (เปาหมายเดมทง 2 หลกสตร) รอยละ 100.00 100.00

34

ตารางท 4.10 จ านวนเกษตรกรทไดรบองคความรดานเกษตรอนทรย (ตอ)




10. การอบรมและพฒนาความรดานพช ราย - - 30 - 30 - สมนไพรภาคใต

รวม ราย 2,720 2,720 11,605 12,144 14,325 14,864 รอยละ 100.00 104.64 103.76


2) การถายทอดความร ให เกษตรกร เม อจ าแนกตามชนดผลผลตของเกษตรกร พบวา เกษตรกรทผลตขาวไดรบการอบรมจ านวน 3,749 ราย เกษตรกรท ปลกพชผสมผสาน 11,804 ราย เกษตรกรทเลยงปศสตว 130 ราย และเกษตรกรทท าประมง 250 ราย ซงจะเหนไดวามการถายทอดความรใหกบเกษตรกรในพนทยโสธรโมเดล ถายทอดความรใหเกษตรกรกลมขนท 2 จ านวน 3,308 ราย กลมขนท 3 จ านวน 583 ราย และกลมขนท 1 จ านวน 195 ราย ในสวนของพนททวไปไดถายทอดองคความรใหกลมขนท 2 จ านวน 8,023 ราย กลมขนท 1 จ านวน 3,751 ราย และกลมขนท 3 จ านวน 73 ราย โดยถายทอดความรใหเกษตรกรทเขารวมโครงการสวนใหญอยในกลมขนท 2 และปลกพชผสมผสานมากทสด รองลงมาไดแก ขาว ประมง และปศสตว ตามล าดบ (ตารางท 4.11)

การน าความรไปใชประโยชนของเกษตรกร พบวา เกษตรกรรอยละ 99.50 มการน าความรไปใชประโยชน ไดแก ความรดานการผลตพช ปศสตวอนทรย และประมงอนทรย และรอยละ 0.50 ไมได น าความร ไปใชประโยชน เน องจากไมแนใจวาความร ท ได ร บจะสามารถน าไปใชได และยงไมเขาใจ ในบางเรอง (ภาพท 4.2)

ภาพท 4.2 รอยละของเกษตรกรทน าความรไปใชประโยชน

ตารางท 4.11 การถายทอดความรใหเกษตรกร หนวย : ราย

ชนดสนคา ยโสธรโมเดล พนททวไป รวม

ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 รวม 1. ขาว - 200 - 200 - 3,549 - 3,549 - 3,749 - 3,749 2.ไมผล - - - - - - - - - - - - 3. พชผก - - - - - - - - - - - - 4. ไก - - - - - - - - - - - - 5. ปลา - - - - - - - - - - - - 6. ผสมผสาน 155 3,058 583 3,796 3,691 4,244 73 8,008 3,846 7,302 656 11,804 7. ปศสตวอนๆ 40 - - 40 60 30 - 90 100 30 - 130 8. ประมงอนๆ - 50 - 50 - 200 - 200 - 250 - 250

รวม 195 3,308 583 4,086 3,751 8,023 73 11,847 3,946 11,331 656 15,933 ทมา : กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ 30 กนยายน 2560)

36

2.3) การศกษาวจยดานเกษตรอนทรย หนวยงานทเกยวของด าเนนการ ไดแก จดท าระบบ ICS/PGS วจยและพฒนารปแบบการเพาะเลยงสตวน า วจยการผลต/การตลาดสนคาขาวอนทรย ระบบการผลตปศสตวอนทรยและโครงการเครอขายเกษตรกร กลมเกษตรกรเชอมโยงผประกอบธรกจสนคาอนทรย สวนการศกษาดานเกษตรอนทรยทไมเปนไปตามเปาหมาย เนองจาก อยระหวางจดท ารายงาน (ตารางท 4.12)

ตารางท 4.12 จ านวนการศกษาวจยดานเกษตรอนทรย




1. ศกษาแนวทางการพฒนาเกษตรอนทรยในระดบพนท จ.ยโสธร

เรอง

1 * 11 * 12 *

2. โครงการศกษาผลกระทบเชงเศรษฐกจในชวงการปรบเปลยนของเกษตรกรผผลตสนคาอนทรยในพนทยโสธร

เรอง 1 * - - 1 *

3. ศกษาแนวทางการพฒนาเกษตรอนทรยกลมการรบรองแบบมสวนรวม (PGS) จ.ยโสธร

เรอง 1 * - - 1 *

4. จดท าระบบ ICS/PGS 4.1 กจกรรมพฒนาและสงเสรมชมชน

ตนแบบผลตขาวอนทรย ราย

รอยละ 482 583

20.95 - - 482 583

120.95 4.2 การจดตงศนยเรยนรเกษตรอนทรย

PGS แหง 2 * - - 2 *

5. วจยและพฒนารปแบบการเพาะเลยงสตวน า เรอง รอยละ

- - 1 1 100.00

1 1 100.00

6. วจยการผลต/การตลาดสนคาขาวอนทรย

เรอง - - 1 * 1 *

7. ระบบการผลตปศสตวอนทรย เรอง รอยละ

- - 12 13 108.33

12 13 108.33

8. โครงการเครอขายเกษตรกรกลมเกษตรกร เชอมโยงผประกอบธรกจสนคาอนทรย

เรอง รอยละ

- - 1 1 100.00

1 1 100.00

ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560) หมายเหต: * อยระหวางจดท ารายงาน

2.4) ฐานขอมลดานเกษตรอนทรย พบวา ทกหนวยงานมการจดท าฐานขอมลดานเกษตรอนทรย โดยมหนวยงานในระดบพนทรอยละ 86.67 มการน าฐานขอมลไปใชประโยชน สวนทเหลอไมไดน าไปใชประโยชน เนองจากบางพนทไมมเกษตรกรทไดรบการรบรองเกษตรอนทรย (ภาพท 4.3)

37

ภาพท 4.3 รอยละของเจาหนาททน าฐานขอมลไปใชประโยชน

4.3.2 การสงเสรมการท าเกษตรอนทรย การสงเสรมการท าเกษตรอนทรย ประกอบดวย สรางตนแบบโรงผลตปยหมกแบบเตมอากาศ

จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย ชมชนตนแบบผลตขาวอนทรย ICS สนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร สนบสนนพนธถวลสงเถาฟลอลเกรซใหเกษตรกรผเลยงสตวปกระบบอนทรย ในพนทบรณาการ สนบสนนปจจยการผลตเพอพฒนาระบบการผลตปศสตวอนทรย สนบสนนปจจยการผลตประมงอนทรย สนบสนนพนธหมอนอนทรย จดท าคมอสงเสรมเกษตรอนทรย สนบสนนปจจยการผลตจดท าแปลงทดลองเกษตรอนทรยระบบการรบรองแบบมสวนรวม สงเสรมเกษตรอนทรยในพชทมศกยภาพ พฒนาการเรยนรดานเกษตรอนทรยในศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร จดท าหมบานตนแบบวถเกษตรอนทรย สงเสรมใหมปจจยการผลตปศสตวอนทรย และสงเสรมเกษตรอนทรยในแปลงใหญ/แปลงใหญทวไป ในภาพรวมด าเนนการไดรอยละ 64.70 ของเปาหมาย รายละเอยดดงน (ตารางท 4.13)

1) การสรางตนแบบ/ศนยเรยนร ไดแก สรางตนแบบโรงผลตปยหมกแบบเตมอากาศ 25 ศนย จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตสรางตนแบบโรงผลตปยหมกแบบเตมอากาศ 1 ศนย จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย 2 ศนย ดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย 15 ฟารม ชมชนตนแบบผลตขาวอนทรย ICS 61 ราย พฒนาการเรยนรดานเกษตรอนทรยในศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร 22 ศนย จดท าหมบานตนแบบวถเกษตรอนทรย 10 หมบาน

2) การสนบสนนปจจยการผลต ไดแก สนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร 120 ราย สนบสนนพนธถวลสงเถาฟลอลเกรซ ใหเกษตรกรผเลยงสตวปกระบบอนทรยในพนทบรณาการ 30 ฟารม สนบสนนปจจยการผลตเพอพฒนาระบบการผลตปศสตวอนทรย 30 ราย สนบสนนปจจยการผลตประมงอนทรย 250 ราย สนบสนนปจจยการผลตจดท าแปลงทดลองเกษตรอนทรยระบบการรบรองแบบมสวนรวม 1,800 ราย สนบสนนพนธหมอนอนทรย 10 ราย สงเสรมใหมปจจยการผลตปศสตวอนทรย ไดแก ไกไข 7,810 ตว และเปดไข 1,570 ตว

3) สงเสรมเกษตรอนทรยในแปลงใหญ/แปลงใหญทวไป 8 แปลง สงเสรมเกษตรอนทรยในพชทมศกยภาพ 21 กลม และจดท าคมอสงเสรมเกษตรอนทรย 4,000 เลม

38

ตารางท 4.13 ผลการด าเนนงานการสงเสรมการท าเกษตรอนทรย




1. การสรางตนแบบ/ศนยการเรยนร

1.1 สรางตนแบบโรงผลตปยหมกแบบเตมอากาศ

ศนย รอยละ

1

1 100.00

24 24 100.00

25 25 100.00

1.2 สรางตนแบบโรงผลตปยหมกแบบเตมอากาศ


1 1 100.00

- - 1 1 100.00

1.3 จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย

ฟารม รอยละ

2 2 100.00

- - 2 2 100.00

1.4 จดตงศนยเรยนร/แปลงสาธตดานการเพาะเลยงสตวน าอนทรย


2 2 100.00

11 13 118.18

13 15 115.38

1.5 ชมชนตนแบบผลตขาวอนทรย ICS

ราย รอยละ

29 61 210.34

- - 29 61 210.34

1.6 พฒนาการเรยนรดานเกษตรอนทรยในศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร


- - 38 22 57.89

38 22 57.89

1.7 จดท าหมบานตนแบบวถเกษตรอนทรย

หมบาน รอยละ

- - 10 10 100.00

10 100.00

10 100.00

2. การสนบสนนปจจยการผลต 2.1 สนบสนนปจจยการผลตให

เกษตรกร ราย

รอยละ 120 120

100.00 - - 120 120

100.00 2.2 สนบสนนพนธถวลสงเถาฟลอ

ลเกรซ ใหเกษตรกรผเลยงสตวปกระบบอนทรย ในพนทบรณาการ


30 30 100.00

10 - 40 30 75.00

2.3 สนบสนนปจจยการผลตเพอพฒนาระบบการผลตปศสตวอนทรย


30 30 100.00

- - 30 30 100.00

2.4 สนบสนนปจจยการผลตประมงอนทรย


50 50 100.00

200 200 100.00

250 250 100.00

2.5 สนบสนนพนธหมอนอนทรย ราย รอยละ

10 10 100.00

- - 10 10 100.00

2.6 สนบสนนปจจยการผลตจดท าแปลงทดลองเกษตรอนทรยระบบการรบรองแบบมสวนรวม


- - 1,800 1,800 100.00

1,800 1,800 100.00

39

ตารางท 4.13 ผลการด าเนนงานการสงเสรมการท าเกษตรอนทรย (ตอ)




2.7 สงเสรมใหมปจจยการผลตปศสตวอนทรย

(1) ไกไข ตว รอยละ

- - 16,000 7,810 48.84

16,000 7,810 48.81

(2) เปดไข ตว รอยละ

- - 2,000 1,570 78.50

2,000 1,570 78.50

3. สงเสรมเกษตรอนทรยในพชทมศกยภาพ กลม รอยละ

- - 23 21 91.30

23 21 91.30

4. สงเสรมเกษตรอนทรยในแปลงใหญ/แปลงใหญทวไป

แปลง รอยละ

4 4 100.00

4 4 100.00

8 8 100.00

5. จดท าคมอสงเสรมเกษตรอนทรย เลม รอยละ

4,000 4,000 100.00

- - 4,000 4,000 100.00


2) การถายทอดองคความร และการสนบสนนปจจยการผลต จากการสอบถามเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา เกษตรกรรอยละ 93.52 ไดรบการถายทอด

ความร สวนทเหลอไมไดรบการถายทอดความรตลอดระยะเวลาของหลกสตร เนองจากเกษตรกรตดภารกจในวนทจดอบรม /จดกจกรรม เมอเกษตรกรไดรบการถายทอดความรแลว พบวาเกษตรกรรอยละ 40.48 มความรระดบคอนขางมาก รองลงมารอยละ 30.06 มความรระดบมาก รอยละ 22.00 และรอยละ 0.98 มความรระดบปานกลาง และคอนขางนอยตามล าดบ การน าความรไปใชประโยชน พบวา เกษตรรอยละ 99.03 การน าความรจากการอบรมไปใชประโยชน สวนทเหลอไมไดน าความรไปใชประโยชน เนองจากบางรายยงไมเขาใจเนอหาทไดรบการอบรม ดานการสนบสนนปจจยการผลต พบวา เกษตรกรรอยละ 60.51 ไดรบการสนบสนนปจจยการผลต โดยรอยละ 57.17 ไดน าปจจยการผลตไปใชประโยชน และเกษตรกรรอยละ 3.34 ไมไดน าปจจยการผลตไปใชประโยชน เนองจากไมไดอยในชวงฤดกาลเพาะปลก สวนเกษตรกรทเหลอ รอยละ 39.49 ไดรบการสงเสรมองคความรแตไมไดรบการสนบสนนปจจยการผลต (ตารางท 4.14)

40

ตารางท 4.14 การสงเสรมองคความรและการสนบสนนปจจยการผลต

รายการ รอยละ 1. การสงเสรมองคความร

1.1 ไมไดรบตามก าหนดระยะเวลาของหลกสตร 6.48 1.2 ไดรบ 93.52

ระดบความรทไดรบ 1) ระดบนอย - 2) ระดบคอนขางนอย 0.98 3) ระดบปานกลาง 22.00 4) ระดบคอนขางมาก 40.48 5) ระดบมาก 30.06

1.3 การน าองคความรไปใชประโยชน 1) น าไปใชประโยชน 99.03 2) ไมน าไปใชประโยชน 0.97

2. การสนบสนนปจจยการผลต 2.1 ไมไดรบ 39.49 2.2 ไดรบ 60.51

1) น าไปใชประโยชน 57.17 2) ไมไดน าไปใชประโยชน 3.34


3) การรวมกลมของเกษตรกร หลงเขารวมโครงการ เกษตรกร รอยละ 74.66 มการรวมกลม โดยรวมกลมผลตปยอนทรย

ชวภาพ รอยละ 66.01 ผลตสารอนทรยชวภาพ รอยละ 50.10 ผลตอาหารสตว รอยละ 4.32 และรวมกนซอปจจยการผลต รอยละ 3.93 สวนเกษตรกรทเหลอรอยละ 25.44 ไมมการรวมกลม เนองจากอย ในระยะเรมตนในการท าเกษตรอนทรย (ตารางท 4.15)

41

ตารางท 4.15 การรวมกลมของเกษตรกรหลงเขารวมโครงการ

รายการ รอยละ 1. มการรวมกลม 74.66

1.1 ผลตปยอนทรยชวภาพ 66.01 1.2 ผลตสารอนทรยชวภาพ 50.10 1.3 ผลตอาหารสตว 4.32 1.4 รวมกนซอปจจยการผลต 3.93

2. ไมมการกลม 25.34 รวม 100.00

ทมา: จากการส ารวจ หมายเหต: เกษตรกรสามารถมสวนรวมไดมากกวา 1 รายการ

4.3.3 การตรวจรบรองมาตรฐาน ด าเนนการตรวจรบรองมาตรฐานดานพช ปศสตว และประมง รอยละ 140.02 ของเปาหมาย

โดยรบรองมาตรฐานใหเกษตรกร 20,960 ราย และรบรองมาตรฐานใหกลมเกษตรกร 4,477 กลม จ าแนกเปน ดานพช 20,791 ราย 4,477 กลม ดานปศสตว 144 ราย และดานประมง 34 ราย ทงนมการพฒนาฐานขอมลตรวจรบรองพชอนทรย 1 ระบบ และจดท าคมอสงเสรมเกษตรอนทรย 10,000 เลม (ตารางท 4.16)

ตารางท 4.16 ผลการด าเนนงานการตรวจรบรองมาตรฐาน



เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล 1. การตรวจรบรอง

1.1 ขาวอนทรย - การตรวจรบรองใหม ราย

รอยละ 510 96

18.82 - - 510 96

18.82 - ตรวจรบรองแบบรายเดยว ป2560

(เกา,ใหม ) ราย/ไร รอยละ

- - 6,813 7,121 (104.52)

6,813 7,121 (104.52)

- ตรวจรบรองแบบกลม ป 2560 กลม/ราย/ไร

- - 1,020 1,919 (188.14)

1,020 1,919 (188.14)

1.2 พชอนทรย - ระยะปรบเปลยน แปลง

รอยละ - - 747 1,273

(170.41) 747 1,273

(170.41) - แปลงใหม แปลง

รอยละ - - 247 420

(170.04) 247 420

(170.04)

42

ตารางท 4.16 ผลการด าเนนงานการตรวจรบรองมาตรฐาน (ตอ)



เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล 1.3 ปศสตวอนทรย ฟารม

รอยละ - - 30 29

(96.67) 30 29

(96.67) - ตรวจตอเนองจากป 2559 (รายกลม) กลม/

ราย/ไร - - 623 1,036

(166.29) 623 1,036

(166.29) 2. การตรวจตออาย/การตรวจตอเนอง

2.1 การตออาย 1) ขาวอนทรย

- รายเดยว (ป 59) ราย รอยละ

386 512 132.64

- - 386 512 132.64

- แบบกลม 6 กลม ราย รอยละ

212 223 105.19

- - 212 223 105.19

- ตรวจรบรองขาวอนทรยตลาดเฉพาะ (รายเดยว)

กลม/ราย/ไร

- - 519 1,645 (316.96)

519 1,645 (316.96)

- ตรวจรบรองขาวอนทรยตลาดเฉพาะ (รายกลม)


- - 547 436 (79.71)

547 436 (79.71)

2) พชอนทรย ราย รอยละ

20 72 360.00

- - 20 72 360.00

แปลง รอยละ

- - 1,186 1,213 (102.28)

1,186 1,213 (102.28)

3) ปศสตวอนทรย ราย รอยละ

30 74 246.67

- - 30 74 246.67


- - 57 32 (56.14)

57 32 (56.14)

4) ประมงอนทรย ราย รอยละ

- - 60 34 (56.67)

60 34 (56.67)

2.2 การตรวจประเมนเพอใหและคงไวซงการรบรอง


40 33 82.50

- - 40 33 82.50

1) แบบรายเดยว ป 60 ราย รอยละ

1,187 1,403 118.20

- - 1,187 1,403 118.20

2) แบบกลม ป 60 กลม รอยละ

15 203 1,353.33

- - 15 203 1,353.33

43




เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล 2.3 การตรวจตอเนอง (ขาวอนทรย)

- ตรวจตอเนองจาก ป 2559 (รายเดยว) ราย/ ไร

- - 3,723 3,721 (99.95)

3,723 3,721 (99.95)

- ตรวจตอเนองจากป 2559 (รายกลม) กลม/ราย/ไร

- - 623 1,036 (166.29)

623 1,036 (166.29)

3. พฒนาฐานขอมล 3.1 พฒนาฐานขอมลตรวจรบรองพชอนทรย ระบบ

รอยละ - - 1 1

(100.00) 1 1

(100.00) 3.2 พฒนาฐานขอมลรบรองปศสตวอนทรย แหง

รอยละ - - 9 9

(100.00) 9 9

(100.00) 4. พฒนากลมเกษตรกรสการรบรองมาตรฐาน

4.1 พฒนากลมเกษตรกรสการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย

- กลมใหม ราย รอยละ

115 115 100.00

- - 115 115 100.00


- - 635 635 (100.00)

635 635 (100.00)

- กลมเดมขนท 2 คอ กลมทพรอมจะพฒนาตอยอดดวยกระบวนการ PGS


65 65 100.00

- - 65 65 100.00


- - 165 165 (100.00)

165 165 (100.00)

- กลมเดมขนท 3 คอ กลมทผานการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย PGS


- - 143 73 (51.05)

143 73 (51.05)

4.2 สงเสรมการรบรองฟารมมาตรฐานแบบกลม

กลม รอยละ

- - 10 10 100.00

10 10 100.00

5. การประเมนแปลงเบองตน ราย รอยละ

- - 2,280 1,019 44.69

2,340 1,019 44.69

6. สนบสนนคาตรวจวเคราะหสารตกคางและความอดมสมบรณของดนของเกษตรกร


- - 60 60 (100.00)

60 60 (100.00)

44




เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล เปาหมาย ผล 7. ประชมชแจงเพอคดเลอกและก าหนดพนททเหมาะสมในการท าเกษตรอนทรย

ราย - - 1,800 1,800 (100.00)

1,800 1,800 (100.00)

8. คมอสงเสรมเกษตรอนทรย เลม - - 2,000 10,000 (500.00)

2,000 10,000 (500.00)

ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2560) หมายเหต: ตวเลขใน ( ) คอ รอยละ

4.3.4 การพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด การพฒนาตอยอดการผลต หนวยงานสามารถด าเนนการสนบสนนเครองซลสญญากาศขาว

จ านวน 13 กลม พฒนาตนแบบโรงงานขาวอนทรย จ านวน 2 แหง พฒนาตราสนคาเกษตรอนทรย จ านวน 3 กลม พฒนาและสงเสรมชมชนตนแบบผลตขาวอนทรย จ านวน 1 กลม และการจดการเขตเกษตรอนทรย จ านวน 1 โครงการ (ตารางท 4.17)

การเชอมโยงตลาด หนวยงานสามารถด าเนนการตดตงการใชงานระบบตรวจสอบสนคาเกษตร (QR Trace) จ านวน 106 สหกรณ พฒนาตลาดสเขยว จ านวน 15 แหง สนบสนนการสรางและบรหารตราสนคา จ านวน 270 ราย ประชมสมมนาประเมนสถานการณเกษตรอนทรย เชอมโยงหวงโซและพฒนาระบบตลาดแฟรเทรด จ านวน 170 ราย สมมนาเครอขายผผลต ผประกอบการและผบรโภคขาวอนทรย จ านวน 100 ราย และสรางเครอขายการผลตและการตลาดสนคาเกษตรอนทรย จ านวน 5 ครง (ตารางท 4.17)

ตารางท 4.17 ผลการด าเนนงานการพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด




1. การพฒนาตอยอดการผลต 1.1 เครองซลสญญากาศขาว กลม

รอยละ 3 3

100.00 14 10

71.43 17 13

76.47 1.2 พฒนาตนแบบโรงสขาวอนทรย แหง

รอยละ - - 2 2

100.00 2 2

100.00 1.3 พฒนาตราสนคาเกษตรอนทรย กลม

รอยละ - - 3 3

100.00 3 3

100.00 1.4 พฒนาและสงเสรมชมชนตนแบบ

ผลตขาวอนทรย กลม

รอยละ - - 9 1

11.11 9 1

11.11 1.5 การจดท าเขตเกษตรอนทรย

(Organic Zoning) โครงการ รอยละ

- - 1 1 100.00

1 1 100.00

45

ตารางท 4.17 ผลการด าเนนงานการพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด (ตอ)




2. การเชอมโยงตลาด 2.1 ตดตงการใชงานระบบตรวจสอบ

สนคาเกษตร (QR Trace) สหกรณ รอยละ

5 6 120.00

50 100 200.00

55 106 192.73

2.2 พฒนาตลาดสเขยว แหง

รอยละ 2 2

100.00 16 13

81.25 18 15

83.33 2.3 สนบสนนการสรางและบรหารตรา

สนคา ราย

รอยละ 270 270

100.00 - - 270 270

100.00 2.4 ประชมสมมนาประเมน

สถานการณเกษตรอนทรย เชอมโยงหวงโซและพฒนาระบบตลาดแฟรเทรด


- - 170 170 100.00

170 170 100.00

2.5 สมมนาเครอขายผผลต ผประกอบการและผบรโภคขาวอนทรย


- - 100 100 100.00

100 100 100.00

2.6 สรางเครอขายการผลตและการตลาดสนคาเกษตรอนทรย

ครง รอยละ

- - 9 5 55.56

9 5 55.56


จากการสมภาษณเกษตรกร พบวา เกษตรกรรอยละ 29.67 ไดรบการสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป สวนเกษตรกรรอยละ 70.33 ไมไดรบการพฒนาตอยอด/แปรรป เนองจากเกษตรกรเพงเรมท าเกษตรแบบอนทรย และยงไมมหนวยงานมาสงเสรมกจกรรมดงกลาว ในสวนของการจ าหนายสนคา พบวา เกษตรกรรอยละ 72.50 มแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย สวนทเหลอไมมแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย มเพยงแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทวไป แตมเกษตรกรรอยละ 23.97 น าสนคาไปจ าหนายยงตลาดทผานการรบรองเกษตรอนทรย สวนเกษตรกรทเหลอไมน าผลผลตไปจ าหนายยงตลาดดงกลาว เน องจากผลผลตบางชวงนอย การบรรจภณฑสนคาตามมาตรฐาน มคาใชจายคอนขางสงจงจ าหนายตลาดทวไปเทานน (ตารางท 4.18)

46

ตารางท 4.18 การไดรบสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป

รายการ รอยละ 1. การไดรบสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป

1.1 ไดรบ 29.67 1.2 ไมไดรบ 70.33

2. แหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย 2.1 มแหลงจ าหนาย 72.50

1) น าไปจ าหนาย 23.97 2) ไมน าไปจ าหนาย 48.53

2.2 ไมมแหลงจ าหนาย 27.50 ทมา: จากการส ารวจ

4.3.5 การสอสารประชาสมพนธโครงการ

หนวยงานมการประชาสมพนธเพอแจงขาวสารจากโครงการใหกบเกษตรกร ผานชองทางตาง ๆ จ านวน 3 ชองทาง ไดแก สออเลกทรอนกส (เวปไซดตาง ๆ Facebook/ Line/ Application วทย) สอสงพมพ (หนงสอพมพ โปสเตอร) และสอบคคล (เจาหนาทอ าเภอ/จงหวด ผน าชมชน และผน ากลมเกษตรกร) จากการสมภาษณเกษตรกร พบวา เกษตรกรทเขารวมโครงการทราบขาวสารการรบสมครของโครงการผานชองทาง จากสอบคคลทกราย เฉลย 1 -2 ครงตอเดอน เกษตรกรรอยละ 3.54 ทราบขาวการประชาสมพนธจากสออเลกทรอนกส จ านวนเฉลย 2 - 3 ครงตอเดอน และรอยละ 0.59 ทราบขาวการประชาสมพนธจากสอสงพมพ จ านวนเฉลย 1 ครง/เดอน (ตารางท 4.19)

ตารางท 4.19 การประชาสมพนธของโครงการ

รายการ จ านวน 1. ชองทางการประชาสมพนธ (รอยละ)

1.1 สอบคคล 100.00 1.2 สออเลกทรอนกส 3.54 1.3 สอสงพมพ 0.59

2. ความถในการประชาสมพนธ (ครง/เดอน) 1.1 สอบคคล 1 - 2 1.2 สออเลกทรอนกส 2 - 3 1.3 สอสงพมพ 1.00

ทมา: จากการส ารวจ หมายเหต: เกษตรกรสามารถมทราบการประชาสมพนธไดมากกวา 1 ชองทาง

47

4.4 ผลกระทบเบองตน (Effects) 4.4.1 การผลตและการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย

1) การผลตเกษตรอนทรย จากการส ารวจ พบวา ป 2560 เกษตรกรทเขารวมโครงการ รอยละ 93.32 ไดท าการผลตแบบ

เกษตรอนทรยและกงอนทรย โดยรอยละ 77.41 ท าการผลตแบบเกษตรอนทรย และรอยละ 15.91 ผลตแบบกงอนทรย ในสวนเกษตรกรรอยละ 6.68 ทยงไมไดท าการผลตนน รอยละ 2.16 คาดวาจะท าการผลตแบบเกษตรอนทรย และรอยละ 4.52 ท าการผลตแบบกงอนทรย สาเหตทเกษตรกรท าการผลตแบบกงอนทรย เนองจากเกษตรกรบางรายยงไมมนใจตอการใชปยอนทรย – ชวภาพทดแทนการใชปยเคม โดยเกษตรกรเกรงวาจะท าใหผลผลตทไดรบลดลง ประกอบกบขนตอนการท าเกษตรอนทรยคอนขางยงยาก รวมทงพนทการเกษตรขางเคยงมการท าเกษตรแบบเคม ทงนหากตองปรบพนทเพอปองกนเคมจากแปลงขางเคยงตองใชเงนลงทนคอนขางมาก (ตารางท 4.20)

ตารางท 4.20 การผลตเกษตรอนทรยในพนททเขารวมโครงการ

รายการ รอยละ 1. ผลตแลว 93.32

1.1 ผลตแบบเกษตรอนทรย 77.41 1.2 ผลตแบบกงอนทรย 15.91

2. ยงไมผลต 6.68 2.1 คาดวาผลตแบบเกษตรอนทรย 2.16 2.2 คาดวาผลตแบบกงอนทรย 4.52


2) การขอรบรองและการตรวจมาตรฐานจ าแนกรายสนคา การขอรบรองมาตรฐานจ าแนกรายสนคา ในป 2560 สวนใหญเปนเกษตรกรกลมขนท 3

เนองจากเกษตรกรไดมการปรบเปลยนมาท าเกษตรอนทรยเตมรปแบบ และมความพรอมในการขอตรวจรบรอง โดยพบวามเกษตรกรไดขอรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 17,972 ราย และเกษตรกรไดรบการรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 21,495 ราย คดเปนรอยละ 119.60 ทงนเนองจากมเกษตรกรทขอรบการตรวจรบรองใน ป 2559 ตกคางและไดรบการรบรองมาตรฐาน ในป 2560

โดยจ าแนกเปนเกษตรกรทผลตสนคาขาวขอรบรองมาตรฐาน จ านวน 15,555 ราย ไดรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 18,315 ราย คดเปนรอยละ 117.74 สนคาพชผสมผสานขอรบรองมาตรฐาน จ านวน 2,200 ราย ไดรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 2,978 ราย คดเปนรอยละ 135.36 สนคาปศสตว ขอรบรองมาตรฐาน จ านวน 117 ราย ไดรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 135 ราย คดเปนรอยละ 115.38 และสนคาประมงขอรบรองมาตรฐาน จ านวน 100 ราย ไดรบรองมาตรฐานสนคา จ านวน 67 ราย คดเปนรอยละ 67 (ตารางท 4.21 )

ตารางท 4.21 จ านวนเกษตรกรทขอและไดรบการรบรองมาตรฐานจ าแนกรายสนคา

ชนดสนคา

ยโสธรโมเดล พนททวไป รวม เกษตรกรขอการรบรองมาตรฐาน

(ราย)

เกษตรกรไดรบการรบรอง

มาตรฐาน (ราย)

รอยละ เกษตรกรขอการรบรองมาตรฐาน

(ราย)



รอยละ เกษตรกรขอการรบรองมาตรฐาน

(ราย)



รอยละ

1. ขาว 2,310 2,437 105.49 13,245 15,878 119.87 15,555 18,315 117.74 2. พชผสมผสาน 20 72 360.00 2,180 2,906 133.30 2,200 2,978 135.36 3. ปศสตวอนๆ 30 74 246.67 87 61 70.11 117 135 115.38 4. ประมงอนๆ 40 33 82.50 60 34 56.67 100 67 67.00

รวม 2,400 2,616 109.00 15,572 18,879 121.23 17,972 21,495 119.60 ทมา : กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ 30 กนยายน 2560)

49

จากการส ารวจ พบวา เกษตรกรมการขอรบรองการตรวจมาตรฐาน รอยละ 59.92 โดยขอเปนรายเดยวรอยละ 46.17 และขอในนามกลมรอยละ 13.75 สวนทเหลอ รอยละ 40.08 ไมขอรบการตรวจรบรองมาตรฐานเนองจากเกษตรกรเพงเรมท าการเกษตรแบบอนทรย และบางสวนท าเกษตรแบบกงอนทรย สวนของเกษตรกรทตรวจรบรองมาตรฐาน พบวา เกษตรกรรอยละ 78.50 ไดรบ การตรวจรบรองมาตรฐาน โดยมเกษตรกรรอยละ 51.47 ไดรบการรบรองมาตรฐาน และรอยละ 27.03 ไมผานการรบรองมาตรฐาน (ตารางท 4.22)

ตารางท 4.22 การขอรบและตรวจรบของมาตรฐานของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

รายการ รอยละ 1. การขอรบรองการตรวจมาตรฐาน

1.1 ขอตรวจรบรอง 59.92 1) เดยว 46.17

2) กลม 13.75 1.2 ไมขอตรวจรบรอง 40.08

2. การตรวจรบรองมาตรฐาน 2.1 ไดรบการตรวจรบรอง 78.50

1) ไดการรบรอง 51.47 2) ไมผานการรบรอง 27.03

2.2 ยงไมไดรบการตรวจรบรอง 21.50 ทมา: จากการส ารวจ

4.4.2 การพฒนาตอยอดการผลตสการตลาด จากการสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรยใหเกษตรกร พบวา มเกษตรกรรอยละ 21.57 และด าเนนการ

พฒนาตอยอดการผลต/แปรรป เชน ขาวบรรจถงสญญากาศ น าขาวกลอง แชมพ/โลชนสมนไพร น าสมนไพร เปนตน โดยด าเนนการเปนกลมรอยละ 13.73 ด าเนนการรายเดยวรอยละ 7.84 และเกษตรกรรอยละ 78.43 ไมไดด าเนนการตอยอด เนองจากเกษตรกรบางสวนน าผลผลตมาบรโภคในครวเรอน และเกษตรกรบางสวนคดวาขนตอนในการแปรรปโดยมการรบรองผลตภณฑคอนขางยงยาก เกษตรกรจงจ าหนายผลผลต ณ ฟารมของตนเอง (ตารางท 4.23)

50

ตารางท 4.23 การด าเนนการพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป ในแปลงทเขารวมโครงการ

การด าเนนการพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป รอยละ 1. ด าเนนการ 21.57

1.1 ด าเนนการเปนกลม 13.73 1.2 ด าเนนการรายเดยว 7.84

2. ไมไดด าเนนการ 78.43 ทมา: จากการส ารวจ

ทงน หนวยงานมการสงเสรมการเพมมลคาสนคาใหกลมเกษตรกร ขนท 2 และขนท 3 เฉพาะสนคาขาว จ านวน 129 กลม/แหง โดยสงเสรมในพนทยโสธรโมเดล จ านวน 13 กลม/แหง และในพนททวไป จ านวน 116 กลม/แหง (ตารางท 4.24)

ตารางท 4.24 การสงเสรมการเพมมลคาสนคาขาวใหเกษตรกร หนวย : กลม/แหง

รายการ พนทยโสธรโมเดล พนททวไป รวม 1. กลมขนท 2 - 1 1 2. กลมขนท 3 13 115 128 รวม 13 116 129 ทมา: กรมวชาการเกษตร (ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2561)

4.4.3 ความพงพอใจและความคดเหนของเจาหนาท และเกษตรกรตอการด าเนนงานโครงการ 1) ความพงพอใจและความคดเหนของเจาหนาท

1.1) ความคดเหนของเจาหนาทท มตอหลกเกณฑ เง อนไข การคดเลอกเกษตรกรเขารวมโครงการ พบวา เจาหนาทรอยละ 56.67 มความเหนวาเหมาะสมคอนขางมาก รองลงมา เจาหนาท รอยละ 33.33 มความเหนวาเหมาะสมปานกลาง และเจาหนาทรอยละ 3.33 มความคดเหนวาเหมาะสมมาก ในสวนเจาหนาททคดวา ไมเหมาะสมเนองจากหลกเกณฑและเงอนไขมขอจ ากด เชน ในพนทนคมสหกรณมการจ ากดพนทท าการเกษตรตอครวเรอน ไมเพยงพอตอจ านวนสมาชกในครวเรอนเกษตรกร เกษตรกรบางรายท าการเกษตรแบบอนทรยแตไมมเอกสารสทธ (ตารางท 4.25)

51

ตารางท 4.25 ความคดเหนของเจาหนาททมตอหลกเกณฑ เงอนไช การคดเลอกเกษตรกร

รายการ รอยละ

1. เหมาะสม 93.33 - ระดบปานกลาง 33.33 - ระดบคอนขางมาก 56.67 - ระดบมาก 3.33

2. ไมเหมาะสม 6.67 รวม 100.00

ทมา : จากการส ารวจ

1.2) ความพงพอใจของเจาหนาททมตอโครงการ พบวา เจาหนาทรอยละ 48.67 มความ พงพอใจตอประเดนดงกลาวในภาพรวมระดบปานกลาง ดวยคะแนนเฉลย 3.22 คะแนน ในประเดน การด าเนนโครงการ ราคาสนคาเกษตรอนทรย ตลาดสนคาเกษตรอนทรย การประชาสมพนธการพฒนาเกษตรอนทรย และความตอเนอง ในการขอรบรองมาตรฐานฟารมของเกษตรกร โดยเจาหนาทมคะแนนความพงพอใจตอราคาสนคาเกษตรอนทรยมากทสด คาคะแนนเฉลย 4.03 มความพงพอใจในระดบคอนขางมาก รองลงมาประเดนการด าเนนโครงการ มคาคะแนนเฉลย 3.52 คะแนน มความพงพอใจในระดบคอนขางมาก และประเดนการประชาสมพนธการพฒนาเกษตรอนทรย มคาคะแนนเฉลย 3.00 มระดบความพงพอใจระดบปานกลาง (ตารางท 4.26)

ตารางท 4.26 ความพงพอใจของเจาหนาท

รายการ ระดบความพงพอใจ

คะแนนเฉลย

แปลผล นอย

คอนขางนอย

ปานกลาง


1. การด าเนนโครงการ - - 50.00 46.67 3.33 3.52 คอนขางมาก 2. ราคาสนคาเกษตรอนทรย 3.33 13.33 53.33 23.33 6.67 4.03 คอนขางมาก 3. ตลาดสนคาเกษตรอนทรย 10.00 16.67 43.33 30.00 - 2.94 ปานกลาง 4. การประชาสมพนธการพฒนาเกษตรอนทรย

10.00 13.33 53.33 23.33 - 3.00 ปานกลาง

5. ความตอเนองในการขอรบรองมาตรฐานฟารมของเกษตรกร

20.00 20.00 43.33 16.67 - 2.62 ปานกลาง

ภาพรวม 8.66 12.67 48.67 28.00 2.00 3.22 ปานกลาง ทมา: จากการส ารวจ

52

2) ความพงพอใจของเกษตรกร จากการส ารวจความพงพอใจของเกษตรกร พบวา ภาพรวมเกษตรกร รอยละ 38.78

มความพงพอใจระดบคอนขางมาก ดวยคะแนนเฉลย 4.02 คะแนน ในประเดนการสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรยของโครงการ (วตถประสงค หลกเกณฑ ขอก าหนด และกจกรรมของโครงการ) การด าเนนงานของเจาหนาทโครงการ การสงเสรมองคความรของโครงการ ราคาสนคาเกษตรอนทรย และตลาดสนคาเกษตรอนทรย โดยประเดนทมคะแนนเฉลยสงทสด ไดแก ประเดนการสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรยของโครงการมความพงพอใจในระดบมาก คะแนนเฉลย 4.46 คะแนน รองลงมาประเดนการด าเนนงานของเจาหนาทโครงการ มความพงพอใจในระดบมาก คะแนนเฉลย 4.44 คะแนน และประเดนการสงเสรมองคความรของโครงการ มความพงพอใจในระดบคอนขางมาก คะแนนเฉลย 4.20 คะแนน ตามล าดบ (ตารางท 4.27)

ตารางท 4.27 ความพงพอใจของเกษตรกร

รายการ ระดบความพงพอใจ

คะแนนเฉลย

แปลผล นอย

คอนขางนอย

ปานกลาง


1. การสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรยของโครงการ (วตถประสงค หลกเกณฑ ขอก าหนด และกจกรรมของโครงการ)

0.00 1.38 13.19 23.23 62.20 4.46 มาก

2. การด าเนนงานของเจาหนาทโครงการ 0.20 0.00 11.00 33.60 55.21 4.44 มาก 3. การสงเสรมองคความรของโครงการ 0.00 0.39 19.49 40.16 39.96 4.20 คอนขางมาก 4. ราคาสนคาเกษตรอนทรย 1.38 6.09 47.15 25.15 20.24 3.57 คอนขางมาก 5. ตลาดสนคาเกษตรอนทรย 1.77 7.87 49.80 24.21 16.34 3.45 คอนขางมาก

ภาพรวม 0.67 3.15 28.13 29.27 38.78 4.02 คอนขางมาก ทมา: จากการส ารวจ

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรป

การประเมนผลพฒนาเกษตรอนทรย ป 2560 มวตถประสงคเพอประเมนผลปจจยน าเขา ผลผลต และผลกระทบจากการพฒนาเกษตรอนทรย ใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการด าเนนงานระยะตอไป โดยรวบรวมขอมลจากการสมตวอยางของประชากรกลมเปาหมาย 77 จงหวด จ านวนตวอยางทงส น 730 ราย ประกอบดวย เจาหนาทผรบผดชอบโครงการ เกษตรกรทเขารวมโครงการ ในพนทยโสธรโมเดล และพนททวไป ประเดนและตวชวดการประเมนผล ประกอบดวย การบรหารจดการ (Management) ปจจยน าเขา (Inputs) ผลผลต (Outputs) และผลกระทบเบองตน (Effects) โดยเปรยบเทยบผลการด าเนนงานกบเปาหมาย และเปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโครงการ สรปผลการประเมนผล ดงน

5.1.1 ผลการด าเนนงาน เกษตรกรทเขารวมโครงการ จ านวน 36,149 ราย จ าแนกเปน พนทยโสธรโมเดล 6,998 ราย พนท

ทวไป 29,151 ราย มหนวยงานรวมด าเนนการจ านวน 14 หนวยงาน มการเบกจายงบประมาณรวมทงส น 215,628,890 บาท คดเปนรอยละ 100.02 ของเปาหมาย โดยงบประมาณทไดรบน าไปสงเสรมเกษตรกรดานการเตรยมความพรอมส าหรบการพฒนาเกษตรอนทรย เชน จดตงศนย/ตนแบบดานการเกษตรอนทรย การสงเสรมองคความร การสนบสนนปจจยการผลต การศกษาวจยดานเกษตรอนทรย ดานฐานขอมลเกษตรอนทรย การตรวจรบรองมาตรฐาน การตอยอดการผลต และเชอมโยงตลาด การสงเสรมการเพมมลคาสนคา และการประชาสมพนธโครงการ การบรหารโครงการด าเนนการโดยคณะกรรมการ/คณะท างาน จ านวน 9 คณะ และมการชแจงรายละเอยดโครงการใหกบเจาหนาทระดบพนท

ดานการสงเสรมองคความร พบวา มเจาหนาทและเกษตรกรเขารบการสงเสรมองคความรจ านวน 15,949 ราย โดยสงเสรมองคความรใหเจาหนาท จ านวน 1,085 ราย เชน พฒนาเจาหนาทดานเกษตรอนทรย พฒนาผตรวจประเมนขาวอนทรย ตรวจรบรองการผลตพชอนทรย ฝกอบรมปศสตวอนทรย และสงเสรมการจดท าบญชตนทนอาชพ และสงเสรมองคความรใหเกษตรกร จ านวน 14 ,864 ราย เชน พฒนาเกษตรกรสมาตรฐานเกษตรอนทรย การเพาะเลยงสตวน าอนทรยตามมาตรฐานอนทรยแกเกษตรกร อบรมเกษตรกรผมความพรอมขอรบรอง/Focus group อบรมเกษตรกรเกยวกบการเพาะปลกระบบเกษตรอนทรย โดยใชกระบวนการโรงเรยนเกษตรกร และอบรมการตรวจประเมนแปลงของกลมเกษตรกร ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย

ดานการสนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร พบวา มการสนบสนนปจจยการผลตใหเกษตรกร ทผลตสนคา ขาว พชผสมผสาน ปศสตว และประมง จ านวน 2,313 ราย ปจจยทสนบสนนไดแก พนธขาว พนธพชไร ไมผล/ไมยนตน พนธสตว อาหารสตว สารปรบปรงบ ารงดน และวสดอปกรณ/เวชภณฑ

54

5.1.2 การบรรลวตถประสงคของโครงการ

1. ดานพนทและปรมาณการผลตเกษตรอนทรย จากการด าเนนงานป 2560 ทไดสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรย พบวา ป 2560 มพนททเขารวมโครงการ 126,870 ไร แบงเปน กลมพนทระดบท 1 (พนทเรมใหม) จ านวน 3,320 ไร กลมพนทระดบท 2 (พนททพรอมจะยกระดบ) จ านวน 29,250 ไร และพนทกลมระดบท 3 (พนททไดรบการรบรอง) จ านวน 94,300 ไร เมอสมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา เกษตรกรรอยละ 77.41 ท าการผลตแบบเกษตรอนทรย และเกษตรกรรอยละ 15.91 ท าการผลตแบบกงอนทรย ในสวนเกษตรกรทยงไมไดท าการผลตรอยละ 6.68 คาดวาจะท าการผลตแบบเกษตรอนทรย รอยละ 2.16 และท าการผลตแบบกงอนทรย รอยละ 4.52 สาเหตทเกษตรกรท าการผลตแบบกงอนทรย เนองจากขนตอนการท าเกษตรอนทรยคอนขางยงยาก และพนทการเกษตรขางเคยงมการท าเกษตรแบบเคม ทงนหากตองปรบพนทเพอปองกนเคมจากแปลงขางเคยงตองใชเงนลงทนคอนขางมาก

จากการสมภาษณเกษตรกรเรองการขอรบและการตรวจรบรองมาตรฐานของเกษตรกร พบวา เกษตรกรมการขอรบรองการตรวจมาตรฐานรอยละ 59.92 โดยขอเปนรายเดยวรอยละ 46.17 และขอในนามกลมรอยละ 13.75 และสวนทเหลอรอยละ 40.08 ไมขอรบการตรวจรบรองมาตรฐานเนองจากเกษตรกรเพงเรมท าการเกษตรแบบอนทรย และบางสวนท าเกษตรแบบกงอนทรย สวนเกษตรกรทมการตรวจรบรองมาตรฐาน พบวา เกษตรกรรอยละ 78.50 ไดรบการตรวจรบรองมาตรฐาน โดยมเกษตรกรรอยละ 51.47 ไดรบการรบรองมาตรฐาน และรอยละ 27.03 ไมผานการรบรองมาตรฐาน

2. ดานการเพมมลคาผลผลต ผลตภณฑ สนคาและบรการดานเกษตรอนทรย จากการสงเสรมพฒนาตอยอดผลตภณฑ/แปรรปสตลาด พบวา สนบสนนเครองซลสญญากาศขาว จ านวน 13 กลม พฒนาตนแบบโรงสขาวอนทรย 2 แหง พฒนาตราสนคาเกษตรอนทรย 3 กลม พฒนาสงเสรมชมชนตนแบบผลตขาวอนทรย 1 กลม และการจดท าเขตเกษตรอนทรย 1 โครงการ ในสวนของการเชอมโยงตลาด มการตดตงการใชงานระบบตรวจสอบสนคาเกษตร (QR Trace) จ านวน 106 สหกรณ พฒนาตลาดสเขยว จ านวน 15 แหง สนบสนนการสรางและบรหารตราสนคา จ านวน 270 ราย ประชมสมมนาประเมนสถานการณเกษตรอนทรย เชอมโยงหวงโซและพฒนาระบบตลาดแฟรเทรดจ านวน 170 ราย สมมนาเครอขายผผลต ผประกอบการและผบรโภคขาวอนทรย จ านวน 100 ราย และสรางเครอขายการผลตและการตลาดสนคาเกษตรอนทรย จ านวน 5 ครง และการสงเสรมการเพมมลคาสนคาใหกลมเกษตรกร พบวา มการสงเสรมกลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร ระดบขนท 2 และระดบขนท 3 เฉพาะสนคาขาว จ านวน 129 กลม/แหง โดยสงเสรมในพนทยโสธรโม เดล จ านวน 13 กลม/แหง และในพนททวไป จ านวน 116 กลม/แหง

จากการสมภาษณเกษตรกรทเขารวมโครงการ พบวา ดานการสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป เกษตรกรรอยละ 29.67 ไดรบการสงเสรมพฒนาตอยอดการผลต/แปรรป สวนเกษตรกรทเหลอไมไดรบการพฒนาตอยอด/แปรรป เนองจากเกษตรกรเพงเร มท าเกษตรแบบอนทรย และยงไมมหนวยงานสงเสรมกจกรรมดงกลาว ดานการมแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย พบวา เกษตรกรรอยละ 72.50 มแหลงจ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย สวนทเหลอไมมแหลง

55

จ าหนายสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย ดานการน าผลผลตไปจ าหนายยงแหลงสนคาเกษตรทผานการรบรองเกษตรอนทรย พบวา มเกษตรกรรอยละ 23.97 น าสนคาไปจ าหนายยงแหลงทผานการรบรองเกษตรอนทรย สวนเกษตรกรทเหลอไมน าผลผลตไปจ าหนายยงตลาดดงกลาว เนองจากผลผลตบางชวงนอย การแปรรปสนคาตามมาตรฐานมคาใชจายคอนขางสงจงจ าหนายยงตลาดทวไปเทานน

การท าเกษตรแบบเกษตรอนทรยมระยะเวลาปรบเปลยนจากการท าเกษตรเคม อยางนอย 3 ป จากผลการด าเนนงาน ผลไดและกระทบเบองตนของโครงการ จงยงไมสามารถตอบวตถประสงคของโครงการไดชดเจน ซงตองใชเวลาในการด าเนนการโครงการในอกระยะหนง จงทราบผลลพธของโครงการทชดเจน

5.1.3 ขอคนพบจากการประเมนผล 1. ดานการบรหารโครงการ พบวา การประชาสมพนธ สรางความรความเขาใจดานเกษตรอนทรย

โดยใชสอทเขาถงประชาชนทกระดบยงมนอยเชน สอโทรทศน และตลาดสนคาเกษตรอนทรยยงไมกวาง และราคาไมแตกตางกบสนคาทวไป การบรณาการระหวางหนวยงาน สวนใหญยงไมมการบรณาการคดเลอกพนทเปาหมายเดยวกน (ส าหรบดานปศสตวและประมง พจารณาตามความเหมาะสมในแตละพนท)

2. ดานเกษตรกร พบวา เกษตรกรบางรายคดวาหลกสตรอบรมความรสวนใหญไมเนนการฝกปฏบตท าใหความรความเขาใจยงนอย ไมมนใจตอการใชปยอนทรย-ชวภาพทดแทนการใชปยเคม รวมทงเหนวาไมมสตรการผลตสารอนทรยชวภาพทใชในการปองกนและก าจดโรคแมลงศตรพชไดผลด เกรงวาจะท าใหผลผลตทไดรบลดลงมาก จงไมผลตแบบอนทรย กลมเกษตรกรขาดแคลนเงนทนในการรวบรวมผลผลตอนทรย การสงเสรมการแปรรปเพอเพมมลคายงนอย และมกลมเกษตรกรบางกลมตองการใหมการสงเสรมการแปรรปผลผลตขาวอนทรยเปนผลตภณฑทหลากหลายชนด

3. ดานเจาหนาท พบวา เจาหนาทสวนใหญ ตองการไดรบการถายทอดความรดานเกษตรอนทรยใหเพมเตม ทงในเรองของการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยการพฒนาสนคาเกษตรอนทรย และการตลาด เปนตน 5.2 ขอเสนอแนะ

1. ดานการบรหารจดการ : หนวยงานทเกยวของควรจดวทยากรทมความรความเชยวชาญดานเกษตรอนทรยมาถายทอดความรใหกบเจาหนาททงสวนกลางและสวนภมภาคอยางตอเนอง นอกจากนควรจดท าคมอความรเกยวกบเกษตรอนทรย และจดท าสอออนไลนเกยวกบเกษตรอนทรย เผยแพรความรใหกบเจาหนาท เรงประชาสมพนธถงประโยชนของเกษตรกรอนทรยใหประชาชนทกระดบไดรบทราบอย างทวถงและตอเนองยงขน โดยใชสอทเขาถงกลมเปาหมายไดงาย เชน โทรทศน เปนตน โดยเนนรปแบบการน าเสนอทนาสนใจ และหนวยงาน ควรบรณาการงานในการคดเลอกพนทเปาหมายเดยวกน เพอใหกลมเกษตรกรไดรบการสงเสรมอยางครอบคลมครบถวนทกดาน มความรความเขาใจเกยวกบเกษตรอนทรยจนสามารถท าเกษตรอนทรยไดสมฤทธผล และมความยงยน

2. ดานเกษตรกร : ควรถายทอดความร หนวยงานทเกยวของควรเนนการฝกปฏบตควบคไปกบเนอหาความรดานทฤษฎ นอกจากนควรจดท าคมอความรเกยวกบเกษตรอนทรย และจดท าสอออนไลนเกยวกบ

56

เกษตรอนทรย เผยแพรความรใหกบเกษตรกร ควรเรงประชาสมพนธเกษตรกรทประสบความส าเรจจากการท าเกษตรอนทรย และสงเสรมใหมการผลตหรอการลงทนผลตปยอนทรยคณภาพสงเพมขน และจ าหนายในราคาทเหมาะสม รวมทงอบรมความรดานการผลตปยอนทรยคณภาพสงใหเกษตรกรเพมขน เปนตน และควรรวบรวมสตรการผลตสารอนทรยชวภาพ หรอน าหมกสมนไพร ทมประสทธภาพจากกลมทประสบความส าเรจ เพอน ามาเผยแพรแลกเปลยนความรใหกบกลมทไมมประสบการณไดน าไปใชในการปองกนและก าจดโรคแมลงศตรพชตอไป และภาครฐควรผอนปรนหลกเกณฑเงอนไขเงนทนดอกเบยต าใหกลมเกษตรกรทเขมแขงและกลมเกษตรกรทท าเกษตรอนทรยจรง

3. ดานเจาหนาท : ควรสงเสรมใหเจาหนาทและเกษตรกรมความรเรองตลาด พรอมทงสงเสรมการขยายตลาดรองรบสนคาเกษตรอนทรยใหกวางขวางยงขน เชน สงเสรมใหมการบรโภคอาหาร/สนคาอนทรย ในโรงเรยนโรงพยาบาลและสถานทราชการ พรอมทงสนบสนนใหขาราชการในประเทศซอสนคาอนทรย เปนตน และควรก าหนดแนวทางการขยายตลาดใหชดเจน และสงเสรมการแปรรปผลผลต ใหเปนสนคาหรอผลตภณฑทหลากหลายชนดตรงกบความตองการของตลาด โดยจดจางวทยากรทมความร ความเชยวชาญเฉพาะดานในการแปรรปเปนสนคาแตละชนด เชน น ามนร าขาวปรงอาหาร แปรรปขาวอนทรยเปนเครองส าอาง ครมบ ารงผว และอาหารเสนตางๆ (เชน เสนกวยเตยว ขนมจน ฯลฯ) เปนตน

บรรณานกรม

ณชชา ลกรกษ, ดสต อธนวฒน, & ธระ สนเดชารกษ. (2556). ปญหาและอปสรรคในการปรบเปลยนเพอ

การผลตพชผกอนทรยของเกษตรกรจงหวดราชบรทผานการอบรมโครงการพฒนาระบบเกษตรอนทรย.

Thai Journal of Science and Technology, 2(2), 126-133.

บรรเทง มาแสง. (2530). การตดตามและประเมนผลโครงการ. กรงเทพฯ: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร.

บรรเทง มาแสง. (2549). การตดตามและประเมนผลโครงการ. กรงเทพฯ: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2551). รายงานผลการประเมนผลโครงการสงเสรมเกษตรอนทรยแกสมาชก

สหกรณและกลมเกษตรกร ดานการถายทอดความรกระบวนการผลตพชอนทรย . กรงเทพฯ :

กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2556). คมอการประเมนผล ของศนยประเมนผล. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตร

และสหกรณ.

สภค ภกดโต และไกรชต สตะเมอง. (2556). แรงจงใจในการบรโภคขาวอนทรยของผบรโภคในวยท างานในเขต

กรงเทพและปรมณฑล. วารสารการเงน การลงทน การตลาด และการบรหารธรกจ, 3(1), 547-563.

ภาคผนวก

ภาคผนวกท 1 ค าสงคณะกรรมการและคณะท างานดานเกษตรอนทรย

ภาคผนวกท 2 แบบรายงานความกาวหนาโครงการ

83

แบบรายงานแผนปฏบตงานขบเคลอนนโยบายเกษตรอนทรย ป 2560

ยโสธรโมเดล และพนททวไป

84

แบบรายงานผลปฏบตงานขบเคลอนนโยบายเกษตรอนทรย ป 2560

ยโสธรโมเดล และพนททวไป

การประเมินผล การพัฒนาเกษตร ... · 2019-03-07 ·...

Documents

Transcript of การประเมินผล การพัฒนาเกษตร ... · 2019-03-07 ·...