ปรชญาเชงศาสตร Philosophy of Science III

มรรคาแหงความร ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย

Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley) 1. ความทวไป

ในต านานกรก กลาวถงมนษยคนแรกทรจกการกอใหเกดแสงสวาง ชอ Sisiphus (ซซฟส) และตองเผชญกบความล าบากจากการลวงละเมดอ านาจสวรรคซง ผกขาด การมความร ต านานดงกลาวตอมาแพรหลายมากจากขอเขยนเปนหนงสอภาษาฝรงเศสโดย เมธ ชอ อลแบร กามส (Albert Camus) โดยมชอเรองวา ต านานแหงซซฟส(“The Myth of Sisiphus”)

( Albert Camus 1913-1960. Algerian-born French writer. A journalist in France, he was active in the Resistance during World War II. His novels, which owe much to existentialism, include L’Etranger/ The Outsider 1942, La Peste/The Plague 1948, and L’Homme revolte/The Rebel 1952. He was awarded the Nobel Prize for Literature 1957.) นบตงแตการม “ ความร ” หรอทางพทธศาสนาเรยกวา “พทธปญญา” กมการพฒนาความร เพมมากขนเรอย ๆ ทงในทาง ทฤษฎ และในทางน าไปใช (วทยาการ ประยกต— applied knowledge)

จรโชค(บรรพต) วระสย JIRACHOKE (BANPHOT) VIRASAYA ไดรบทนรฐบาลศกษาจบ ปรญญาตรทางสงคมวทยาวทยานพนธเกยรตนยม B.A. HONORS THESIS IN SOCIOLOGY, มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบอรคลย UNIVERSITY OF CALIFORNIA (BERKELEY) ; ปรญญาโท M.A. IN POLITICAL SCIENCE (UC, BERKELEY) ; ปรญญาเอก Ph. D. UC. BERKELEY ; ไดรบแตงตงเปนสมาชก สมาคมเกยรตนยมระดบชาตของ U.S.A. ตงแตป 1962 PI SIGMA ALPHA, National Political Science Honor Society, U.S.A., 1962. กรรมการและเลขานการคณะกรรมการ จดตงมหาวทยาลยรามค าแหง (2513-14) Founding Member Ramkhamhaeng University หวหนาภาค ผกอตง ภาควชาสงคมวทยา (Founding Chairman) คณบดผกอตงคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง (Founding Dean), Faculty of Political Science Ramkhamhaeng University, Bangkok, 10240 Tel.02-310-8483-9 ตอ 41 , 36 อดตรองอธการบดฝายวชาการ , อดตรอง ผอ.สถาบนสวนภมภาควาดวยการอดมศกษา, Former Deputy Director, Regional Institute of Higher Education, (RIHED) Singapore.,อดตประธานสภาวจยแหงชาตสาขาสงคมวทยา

-รก.ผอ.โครงการปรชญา ดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร , Acting Director ,Doctoral Program in Social Sciences, (10 สาขาวชา ) อาคารทาชย มหาวทยาลยรามค าแหง,02-310-8566-7 ปรบปรง 08/10 ประกอบการบรรยาย วนอาทตยท 8 สงหาคม 2553

2

ความรยอมแตกตางจาก ทรรศนะ คอ ความเหน (opinions) ทศนคตหรอ เจตคต (attitude) ความเชอ (beliefs) และศรทธา(faith) ในทางพทธศาสนาไดกลาวไวมากในเรองน โดยเฉพาะทนกวาเปนความร อาจเปน “อวชชา” ( ignorance)กได และคอนขางบอย ในทางภาษาองกฤษอาจเรยกเบองตนวา ขอมลผด (false data , misinformation) เรองเกยวกบ “การรแท รแน รถกตอง” เปนประเดนทมหาปราชญ “บรมคร” หรอ “Guru” ในภาษาทมาจาก “คร” คอ “คร” )แหงอารยธรรมกรกโบราณ คอ เพลโต (Plato) ไดมใจจรดจอวาส าคญอยางยง ดงปรากฎในขอเขยนอมตะ ชอ “อตมรฐ” หรอ “เลศรฐ” (The Republic) สรรพวทยากา รมการจดหมวดหมตามแนวองคการ Unesco สถาปนาในป 1946 หลงองคการสหประชาชาต 1 ป โดยแบงออกเปนสามหมวด คอ 1) วทยาศาสตรธรรมชาต 2) สงคมศาสตร และ 3) มนษยศาสตร บรรดาความรทจดเปน ระบบ เรยกวา “ discipline” (ความมวนย) มกเกยวโยงซงกนและกน คอเปน สหวทยาการ (interdisciplinary) หรอพหวทยาการ (multidisciplinary)

2. ความเปนวทยาการแหงวทยาศาสตรธรรมชาต เกยวโยงกบ 11 เรองดงตอไปน 2.1 observation การสงเกต 2.2 description การพรรณนา 2.3 definition การใหค านยาม 2.4 classfication การแบงหรอจ าแนกประเภท 2.5 measurement การวด 2.6 experimentation การทดลอง 2.7 generalization การขยายแวดวงใหกวางขวาง ใหครอบคลมถงเรองอน 2.8 explanation การใหค าอธบาย 2.9 prediction การท านาย 2.10 valuation การประเมน 2.11 control of the world การมอ านาจเหนอโลก

3. สรรพวทยาการ สถาบนอดมศกษาและสถาบนวจยใน 222 ประเทศทวโลกประมาณ 25,000 แหงซง Oxford University(ออกเสยง Aksferd) ในประเทศองกฤษอาย 900 ปเศษ Cambridge University 800 ปเศษหรอมหาวทยาลย ฮารวารดในสหรฐอเมรกาซงเกดกอน การประกาศอสรภาพ ในป ค.ศ.1776 ฮารวารดเรม 1639 เกอบ 400 ปมาแลว.

รายชอรายวชาหรอกระบวน วชา (course) ของสถาบนตาง ๆ จะพบวามนบเปนพน คอ สงสดอาจถง 5,000 รายวชาตาง ๆ กนเฉพาะของ มหาวทยาลยรามค าแหง ซงถอก าเนดในป พ.ศ. 2514 เรมเปดสอน ประมาณเพยง 60 กระบวนวชา

3

ในป พ.ศ.2553-54 มใน course catalog เกนกวา 1,600 กระบวนวชา การเขาถงความรนนยอมอาศย ประสาทสมผส( senses) 5 อยาง คอ เหนดวย ตา ฟงดวย ห เปนตนความรนอกเหนอจากประสาทสมผสทง 5 เรยกวาสมผสท 6 (sixth sense) ซงมภาพยนตรชอเรองนดวยแสดงน าโดย Bruce Willis

แนวคดเนน “ความรคประสาทสมผส” ไดมอทธพลครอบง าอยเปนระยะเวลานาน เปนแนวคดเชงประจกษวาท (empiricism) ซงพจนานกรม เวบสเตอร (Webster’s New World Dictionary 3rd ed.) ไดระบวาเปน “ทฤษฎ” ทวาประสบการณจากประสาทสมผสเปนแหลง ทมาแหงความรแหลงเดยวเทานน (the theory that sense experience is the only source of knowledge).

แนวประจกษวาทคอวาความรไดมาจาก 1) การสงเกต (observation) ของบคคลซงยอมหมายถงการวดดวยเครองมอหรอมาตรตาง ๆ 2) จากการทดลอง (experiment)

นกคดชาวฝรงเศสระดบ Guru ชอ ออกสต กองต (August Comte) ซงมชอเสยง ตอมาในฐานะทไดชอวาเปน ‚บดาผกอก าเนดสงคมวทยา‛ ไดกาวไปเกนกวานน

คอง หรอ กอง (แลวแตจะออกเสยง) ไดตงทฤษฎทเรยกวา ‚ปฏฐานนยม ‛ (Positivism) โดยเหนขอเทจจรงหรอขอมลท สงเกตไดหรอรบทราบไดจาก ประสาทสมผส และปฏเสธการคาดเดา (speculate) หรอการแสวงหาจดเรมตนขนแรกสดของบรรดาสงตาง ๆ ( rejects speculation about or search for ultimate origins.) การเรยนรตามครรลองหรอใน วงกรอบ แหงปฏฐานนยม มบทบาทมากทงใน ทางวทยาศาสตรธรรมชาตและวทยาศาสตรทางสงคม ไดรบอทธพลมาจาก ไอแซค นวตน ( Isaac Newton,1642-1726) ผมอทธพลตอการยดแนวคดแบบ แยกสวน หรอลดทอน (reductionism)ซงเปนกระบวนทศนทไดรบการทาทายอยางชดแจงอนเปนผลจาก สมองสดอจฉรยะของแอลเบรต ไอสไตน (Albert Einstein, 1879-1955)

4. ความรพนฐาน ศพทปรชญา มาจากภาษากรก Philos—ฟล -ลอส ซงแปลวา “ความรก หรอ เพอน ” กบ sophos—โซ-ฟอส ซงแปลวา ความฉลาด ศพท Philosophy จงเทากบการรกหรอการเปนสหายกบความฉลาดรอบร

(G. Vesey and P. Foulkes.Collins Dictionary of Philosophy. London : Collins, 1990.) ปรชญาเปนแขนงวทยาการ (discipline) ทแสวงหาความจรง W.T.Jones เขยนไววา เปนการแสวงหานรนดร การแสวงหาซงยอมไมประสบผลส าเรจ (“Philosophy is the eternal search for truth, a search which inevitably fails and yet not defeated”)

เจมส ครสเตยน ระบวา ปรชญาเปน ‚ศลปะแหงวสยทง ‛ หรอ ‚ศลปแหงการมความพศวง‛ (art of wondering) ซงเกยวกบ การอยากร (curiosity)

4

(James L. Christian. Philosophy, Rinehart Press, 1973.) (วสยทง เปน 1) ในหลายวล คดขนโดย จรโชค วระสย ตอจาก “ วสยทศน ” ไดแก 2)

‚วสยท า‛ (ลงมอปฏบตการ) 3) ‚วสยทน‛ (ขนต อดทน) 4) ‚วสยทาง‛ (หลายทาง เลอก) 5) ‚วสยแท‛ (คณธรรม จตวญญาณ) และ 6) วสยทน (ไมลาชา, ทนเวลา, ทนเหตการณ) เนอหาสาระของปรชญามขอบขายกวางขวางเพราะสบ สานมรดกทางปญญา แบบรวม ๆ กน ซงชวงเวลารวมสมย แบงศาสตรออกเปน 1) ‚ศาสตรออน‛ หรอศาสตรประณต (soft sciences) อนไดแก มนษยศาสตร สงคมศาสตร, และศลปะ (fine arts) และ 2) ‚ศาสตรแขง‛ (hard sciences) อนไดแก วทยาศาสตรและเทคโนโลย (ST)

นกปรชญาชวงกลางศตวรรษท 20 ชอ วลล ดวรน (Will Durant) กลาววาปรชญาเรมตนเมอเรยนรทจะตงขอสงสยโดยเฉพาะกงขาความเชอทเคยชนชม (“Philosophy begins when one learns to doubt particularly to doubt one’s cherished beliefs one’s dogmas and one’s axioms.”)

(Christian, p.120.) Mel Thompson ในหนงสอ Philosophy. Chicago:NTC Publishing Group,1995. กลาววา The

philosophy of science (ปรชญาแหงศาสตร ) ตรวจสอบวธการตาง ๆ ทใชโดยวทยาศาสตรธรรมชาต วธการตาง ๆ ซงสมมตฐานและกฎหมายตาง ๆ ถกก าหนด จากหลกฐานตาง ๆ (examines the methods used by science, the ways in which hypotheses and laws are formulated from evidence, and the grounds on which scientific claims about the world may be justified.)

1) ปรชญาและวทยาศาสตร ไมเปนสงทตรงกนขาม (Philosophy and science are not in principle opposed to one another but are in many ways parallel operations, for both seek to understand the nature of the world and its structures.)

2) ปรชญามกพยายามเกยวของกบ กระบวนการ คอ ขนตอนก าหนดหลกการตางๆ (Whereas the individual sciences do so by gathering data from within their particular spheres and formulating general theories for understanding them, philosophy tends to concern itself with the process of formulating principles and establishing how they relate together into an overall view.)

5. เกยวโยงกบญาณวทยา หรอทฤษฎแหงการเรยนร ปรชญาแหงศาสตร เกยวโยงกบ ‚ญาณวทยา‛ (Epistemology) เอป-ปส-เตม-มอล-โล-ย ซงตาม หนงสอบญญตศพท ‚ราชบณฑตยสถาน‛ (Royal Institute) ระบวา หมายถง ‚ปรชญาท เขาถงทวาดวยบอเกดลกษณะหนาท ประเภท ระเบยบ วธ และความสมเหตสมผล” (“rational” จรโชค แปล ) บางทใชค าวา ‚theory of knowledge‛ ทฤษฎแหงการเรยนร

การศกษา ‚แนวพนจ‛ หรอ ‚วธการศกษา ‛ (approach)มตาง ๆ เชน เชงประวตศาสตร เชงภมศาสตร เชงสงคมวทยา เชงจตวทยา เชงเศรษฐศาสตร เชงนตศาสตร ทแพรหลาย และเปนทคนเคยในยครวมสมย

5

6. ปรชญากบปรชญาแหงวทยาศาสตร วชานวาดวย ‚ศาสตร‛ หรอวทยาการ (science ไมไดหมายถงเฉพาะ วทยาศาสตร) คอ 1) วธการและความรทเปนระบบ 2) เปนเหตเปนผลหรอสมเหตสมผล 3) เปนวตถวสย หรอสภาวะวสย (objective) เพอทจะเขาถงซงความรทางรฐศาสตร อนอยใน

ขอบขายของวชาการชอ ญาณวทยา (epistemology) ซงเปนสาขาหนงของวชา ‚ปรชญาทวไป‛

7. ปรชญาทวไป ประกอบดวย 3 สาขาหลก คอ อภปรชญา (เมตตาฟสกส—metaphysics) or หรอ ออน -ตอล-โลย “ontology” เกยวกบ appearance and reality ภาพทปรากฏและความเปนจรง , existence of God การสถตอยขององคพระผเปนเจา, soul, angels, whether abstract “objects” have an existence independent of human thinking

(Earle, p.16.) ญาณวทยา (Epistemology) คณวทยา (axiology แอกซออลโลย) ซงวาดวยเกณฑทาง 1) ‚จรยธรรม‛ และเกณฑแหง 2) ‚ความงาม‛ 3) ‚ความไพเราะ‛ (สนทรยะ)

8. ‚Epistemology‛ (ญาณวทยา) หรอทฤษฎแหงความร ญาณวทยา (บางครงเรยกวาทฤษฎแหงความร) is defined in terms of two key questions มการก าหนดนยามดวยวธการตงค าถามส าคญ 1) อะไรคอความร What is knowledge? And 2) การหาความร (เพมเตม) ดวยวธการอยางไร How do human beings acquire knowledge? รวมทงนฤมตกรรมทางปญญา (creativity) Dealing with these questions involves analyses วเคราะห of such concepts มโนทศน ตาง ๆ เชน as belief ความเชอ, truth ความเปนจรง, and justification การหาทางยนยนวาถกตอง.

a. How can I be sure that my beliefs are true? I know that people sometimes believe things without good reasons, without real evidence. What, then, should count as good reasons, or real evidence, for various kinds of beliefs?

b. How do I know I have good reasons, or evidence, for my beliefs? Cf. William J.Earle. Introduction to Philosophy. McGraw-Hill, 1992,p.15.

9. ในพจนานกรม Oxford Dictionary of Sociology (John Scott & Gordon Marshall. Oxford Dictionary of Sociology. New York : Oxford, 2005. p.145) อธบายวา ทฤษฎแหงความรโดยทวไปม 2 ส านกคดใหญๆ ไดแก

1) ส านกเชงตรรกะหรอเชงสมเหตสมผล (rationalism) และ 2) ส านกประจกษวาท (empiricism)

6

ทงสองแนวคดเกดขนในชวงแหงการปฏวตทางดานวทยาศาสตรในศตวรรษท 17 โดยทตางสนใจทจะหารากฐานทมนคงแหงความร โดยใหแยกแยะออกจากสงทเรยกวาอคต ความเชอ หรอความเหน

1) แนวเหตผลนยม (rationalism) มผลงานทส าคญ คอ ของ Rene (เรอเน) Descartes (เด-การต) ซงใชตรรกะ (logic) และคณตศาสตร ทงน Descartes ถอวาความรทงหลายเกดขนจากกฎทไมมการเถยงได (axioms) และเขาไดกลาววาทมนษยเราเปนอะไรไดนนขนอยกบความคด ดงประโยคทวา ‚I think, therefore I am‛

2) อกแนวหนงคอ แนวประจกษวาท ซงผลงานทส าคญ ไดแกโดย John Locke ผ ถอวาประสบการณจากประสาทสมผส (sense-experience) เปนรากฐานแหงความรทไมมทางผดพลาด นกคดแนวประจกษวาทถอวาเมอมความรทมากอนจตมนษย (human mind) เพราะวาเมอเกดมานนมลกษณะทเปนกระดาษเปลา (tabula rasa - - blank sheet of paper)

ขอถกเถยงระหวาง 2 แนว ไมมทสนสดและไดเกดแนวคดทเรยกวา post-structuralists ซงเนนเรองราวของภาษา นกคด post-structuralists หลกหนจากทง 2 ทฤษฎแหงความร โดยเนนวาไมมทางเขาถง ความเปนจรง หรอความแท (reality) โดยตรงหรอ โดยไมผาน สงใดสงหนง ( unmediated access) ดงนน จงเสนอวา มการอางวารโดย การเรยงล าดบการแสดงออกทางภาษา ( conceptual or linguistic ordering) กลาวคอ มนษยไมสามารถเดนออกไปขางนอกภาษา หรอออกนอก วาทกรรม (discourse) ทจะตรวจสอบวาวาทกรรมดงกลาวสอดคลองกบความเปนจรงหรอไม ทรรศนะเชนวานเรยกวาทฤษฎแหงความรแนวคลาสสค กลาวคอเทากบปฏเสธการทรอะไรนอกเหนอจาก วาทกรรม(discourse)

วาทกรรมเปนการใชภาษา นอกเหนอจากการศกษารปของประโยคหรอการพด แตโยงถงบรบททเกยวของกบความสมพนธทางสงคมหรอตวองครวม คอ สงคมระดบชาต ดงนนจงถอวาการวเคราะหวาทกรรม ครอบคลมเรองของ การพดและปฏสมพนธทเกยวของ รวมทงศกษา เอกสารหรอบนทกไว

10. การเดนทางตามมรรคาแหงความร มนษยมทายะสมบต คอมรดกทางชววทยา (heredity) ทปรากฎชดเชน 1 สมอง 2 มอ 2 ตา 2 ห 1 ปากและสองเทาทกาวไกล

สมองม 2 สวน คอ ซายและขวาซกซาย เปนเรองของการจดจ า เปนเรองของสงทท า ซ าๆ กนเปนปกตวสย

สวนสมอง ซกขวา เปน เรองของ การคดสงใหม ๆ (inventive) นวตกรรม ( innovation) มกโยงเกยวกบอารมณหรอ ความรสก ( affective ) ดงทชวงทายแหงศตวรรษท 20 เรยกวาความฉลาดทางอารมณ (EQ - - Emotion Quotient)

มนสมองทงสองซกส าคญรวมกนเพราะซกซายชวยใหมการสะสมมรดกแหงการเรยนร

7

สมองซกขวาพฒนาตอไปซงเกดทางเลอกตางๆ (alternatives) เชน กรณของ Bill Gate และผคนพบนานาสาขา ทงทไดรบรางวลเกยรตยศ เชน Nobel Prize และอนๆ

ทางเขาของความร คอ ประสาทสมผสตางๆ โดยเฉพาะจากนยตา เชน จากการอาน และจากห จากการฟง

การแสวงหาความรถอวาเปนภาระกจทส าคญอยางหนงของมนษยและในทาง พทธศาสนา ถอวาเปน 1 ใน 3 ลกษณะทส าคญ คอการม 1) ศล 2) สมาธ 3) ป―ญญา (wisdom) และใน หลกธรรม ทมองค 8 (มรรค 8) ระบวาการมความเหนหรอความคดทถกตองส าคญ อยางยงซงเรยกวา “สมมาทฏฐ”

อนง ปราชญกรก เมอ 2400 ป เศษมาแลว คอ Socrates (ซอคระตส, โสกราตส ศกรดษฐ) ถอวาความร กบความถกตองหรอ คณธรรม เปนสงเดยวกน (Virtue is knowledge) ความรเปน เปาหมาย(goal) และพงเขาใจวาความรทแทจรง เปนเรองยากยงทจะบรรลไมวาจะในทางวทยาศาสตร สงคมศาสตรหรอในเรองศาสนา ตวอยางคอ ความรเกยวกบ กาเนด ของมนษย (origin of human species ) ตงแตบรรพกาลหร อเรองเกยวกบสงทท าใหเก ดโรคภยไขเจบกลาวคอมววฒนาการ และม ทฤษฎหรอ สมมตฐานทแตกตางกนและอาจผดพลาด คอ “ รพล ง ” ได

11. การแสวงหาความร (search of knowledge ) เปรยบเสมอนกบการเดนทาง (journey) ซงไมมทสน สด ในประเทศทเจรญแลว หรอในอารยธรรมทส าคญจะมการ แสวงหา (search) และคนควา เพมใหมๆ ซ าแลวซ าอก (re-search ) โดยการมการกระท าสบเนองตอจาก บดามายงบตร หรอจากอาจารย รนตางๆ กน ดงปรากฏในประวตศาสตรแหงการคนควาทางวทยาศาสตร (scientific discoveries) พจารณาในเชงสงคมศาสตร การเรยนรเกดจากการไดรบการบมเพาะจากรอบตวบคคล ตงแตเดกทารกจนเปนผใหญ ซงใชอกษร 3 ตว เพอจ างาย คอ บ (บาน) ว (วด) และ ร (โรงเรยน) โดยถอวาวดหมายถงศาสนธรรมหรอศาสนสถานตางๆ พจารณาใน การคนควาทลกซง มวธการตางๆนอกเหนอจากมโนกรรม คอ คดค านง และมการเพมพนจากนานาประสบการณ

12. การอธบายหลกธรรมในพทธศาสนา มวธการอยสอง ไดแก 1) อธบายแบบปคคลาธษฐาน คอ การอธบายหรอสอนโดยยกตวอยางบคคล หรอเปนรปธรรม ซงอาจเกนความเปนจรงกได

ตวอยางคอ การยกชาดกมาชวยเสรมค าอธบาย ชาดกเปนเพยงอทาหรณมใชเรองจรงทเกดขนเสมอไป ปคคลาธษฐาน เปนการอธบายใหเหนภาพแหงผลของการท าดและท าชว การไดไปสวรรคและนรก วธการนเหมาะส าหรบคนทวไป คอ ชนประเภทบวปรมน าหรอเวไนยนกรธรรมดา ๆ

8

2) ธรรมาธษฐาน คอ การอธบายหรอสอนโดย ทางทฤษฎ โดยใชนามธรรม เชน สอนวาท าดไดดท าชวไดชว จงอยาท าบาป ธรรมาธษฐานเปนการอธบายหลก การมไดมการปรงแตงใหดสนกสนานหรอเหนจรงเหนจงอยางเชนในวธการปคคลาธษฐาน

13. ความหมายตามพจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม เทศนา 2 (การแสดงธรรม, การชแจงแสดงความ - preaching; exposition) 1) ปคคลาธษฐาน เทศนา (เทศนามบคคลเปนทตง, เทศนาอางคน, แสดงโดยยกคนขนอาง, ยกคนเปน

หลกฐานในการอธบาย - exposition in terms of persons) 2) ธรรมาธษฐาน เทศนา (เทศนามธรรมเปนทตง, เทศนาอางธรรม, แสดงโดยยกหลกหรอตวสภาวะ

ขนอาง - exposition in terms of ideas) เทศนา 2 น ทานสรปมาจากเทศนา 4 ในคมภรทอางไว

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม (Dictionary of Buddhism). มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2538.

14. กระบวนการเรยนร (Learning Process) 1) รจ า (Commit to memory) การมความจ าทแมนย าและถกตรงนานพอสมควรยอมประหยดเวลาใน

การรบขอความหรอความรใหมอยเสมอ มฉะนนจะตองมการ “เรยนใหม” (relearning) กลาวกนวา ซกสมอง (hemisphere) ทบนทกความจ า คอ ดานซาย

2) รจด (Jot down) เปนการชวยความทรงจ า เชน โดยชวเลข เขยน หรอบนทกลงใน Computer 3) รจบจด (ประเดนหลก, key) มค ากลาวเกยวกบ “น าทวมทง” หรอ “การขมารอบคาย” (beat

around the bush) 4) รเจาะจง (specific) รเฉพาะเรอง เชน แพทยเฉพาะทาง 5) รแจกแจง (วเคราะห),analysis รการแยกแยะ 6) รเจนจด (experienced) คอ มความคลองแคลวเพราะผานการฝกฝนทดสอบภาคปฏบตมาเปนเวลา

ชานานไมใชประเภท NATO—NO Action Talk Only 15. วงกรอบแหงการแสวงหาความร (in search of knowledge)

1) วชาการ(Academic) 2) วชาชพ (Occupational, professional skills) 3) วชาชนชอบ (Personal interest) ไมไดเรยนฝกฝนโดยตรงอยางเปนทางการ แตสนใจ ใสใจ ฝกฝน

และน าไปใชเอง ปกตเปนดานศลปะ 4) วชาเชงชวต(Art of living ) ไมเพยง IQ แตมความฉลาดทางอารมณ EQ(Emotional Quotient) และ

AQ (Adversity Quotient ) ลกษณะจตททรหด อดทน 5) วชาชวยชมชน (ความรคคณธรรม และอาตมาธรรม คอมใชเพยงใหผอนท า ประวต คอการแปลง

คณธรรม (virtue) เปน ‚คณ-นะ-ท า‛

9

16. พงตระหนกวา การมองรอบๆ คอ การค านงถง บรบท (context) คอ นานาสภาพแวดลอม เปนการ พจารณาสภาพการณทเปนอยและมแนวโนมจะเปลยนแปลงไปอยางไร

การมองไปขางหนานนพงคดถงทง 1) ระยะทาง (เทศะ) และ 2) กาละเวลา ระยะทาง คอ ค านงถง local, regional, national และ global ส าหรบระยะเวลา (temporal frame) อย ไดแก

1) ว – ไกล (วสยทศน – ระยะไกล long-range) ซงในยครวมสมยอาจแมเพยง 7-8 ป

2) ว – กลาง (middle – range) เชน 3-4 ป

3) ว – ใกล (proximate-near) อาจเปนชวงเวลา 2 ป หรอนอยกวานน

17. มโนทศน ‚สหวทยาการ‛ (Interdisciplinary)

หมายถงชมทาง(junction) แหลงรวมจดหรอเครอขาย network เกยวโยงของนานาสาขาวชา

วทยาการ (discipline)ไมวาจะเปนสาขาใดยอมเปน ‚องคแหงความร‛ (body of knowledge) คอการผนวกผนกรวมกนของความรอยางหนงและสมพนธกบวชาอน ๆ การเมองการปกครองเกยวโยงกบเรองตาง ๆ เชน 1) บคลกภาพ (personality) 2) อารมณ 3) อปนสยของคน (character) 4) ศรทธา (faith)

ตวอยาง คอ การเปลยนแปลง อปนสยของประธานาธบด George Bush,Jr. ซงเดมคอนขางเกเรกลายมาเปนคนด (อางองหนาปกพาดหวของวารสาร Newsweek , March 10, 2003.วา “Bush &God How Faith Changed His Life And Shapes His Agenda” 5) การนนทนาการ 6) การประกอบอาชพ 7) ภาษา 8) สนทรยภาพ ฯลฯ นนทนาการ (Recreation)หรอสอบนเทง กบการเมอง ปรากฏในความสนใจของบคคล เชน สเทพ วงศก าแหง และนกแสดงอนๆ ยครวมสมยทงในไทยและตางประเทศ เอสตราดา Estrada อดตประธานาธบดฟลปปนสเปนดาราภาพยนตรมากอน และ Arnold Schwarzenegger ซงโดงดงจากภาพยนตรหลายเรอง รวมทง ‚คนเหลก‛ (The Terminator) ในการเขาสวงการเมอง ผไดรบเลอกตงเปนผวาการ (Governor) รฐแคลฟอรเนย ในป พ.ศ. 2547

ไมวาสาขาใดยอมโยงพนมากบางนอยบางกบสาขาตางๆ เชน 1) จตวทยา วาดวย1)ระบบประสาท 2)ความเครยด(stress) 3)วาดวยความจ า 4)การเรยนรชา

หรอเรว 5)บคลกภาพ ฯลฯ เกยวโยงกบ IQ , EQ , AQ , (Adversity Quotient) 2) จตวเคราะห ศาสตร (psychoanalysis ไดแกทฤษฎของ Sigmund Freud (ซกมนด

ฟรอยด), Carl Jung ( คารล ยง J ออกเสยงเปน ย) และ Adler แอดเลอร) 3) จตวทยาสงคม (social psychology)

4) ปรจตวทยา (Parapsychology) ซงวาดวยปรากฏการณแปลกพเศษนอกเหตเหนอผล (ESP-Extra Sensory Perception) เชน เรองพลงจตของ 1) รสปตน 2) ความสามารถใน

10

การท านายลวงหนา เชน เคซ Casey ชาวอเมรกน 3) Nostradamus ชาวฝรงเศสผมชวตอย 500 ปมาแลวเขาเกดวนท 14 ธนวาคม ค.ศ. 1503 โดยรวมสมยกบมารตน ลเธอร, (Martin Lulter)นกปฏรปศาสนาครสต

(เจรญ วรรธนะสน.นอสตราดามส พมพครงท 17, กนยายน 2544 ทานผนเปนกรรมการรวมกบวลาส มณวต ประภาส และผเขยน...จรโชค วระสย รวมทงอนๆในการตดสนการคดเลอก “ค าขวญ ม.ร. ” โดย รศ.ชลดา ศรมณ เปนผด าเนนการ ซงไดค าขวญจากการเขาประกวดทวประเทศประมาณ 20,000 ค าขวญและไดตดสนใหใช “เปลวเทยนใหแสง รามค าแหงใหทาง” หนงสอโดยเจรญ วรรธนะสน พมพเพมเตมดวนภายหลงเหตการณ วนาศกรรมอาคารแฝด World Trade Center แหงมหานครนวยอรค ในวนท 11 กนยายน 2544 (911-nine one one) และมการอางถงความเปนไปตามค าท านายของนอสตราดามสในโคลงบทท ซ.1 ค.87 ดงน ‚ความสนสะเทอนจาก เปลวเพลงทพวยพงมาจากกลางใจโลก จะท าใหหอสงในเมองใหมสนคลอน ภผาหนใหญทงสองทยนกนอยชานาน แลวอา ธสจะท าใหแมน าใหมกลายเปนสแดง ‛ มงอธบายวา ภผาทงสองหมายถงอาคารแฝด และสแดง คอ การบาดเจบเสยชวต

ศาสตรแหงสงคมวทยา สงคมวทยาสนใจ เรองราวแหง ODC คอภาวะปกต (order) อปกต (disorder) และการ

เปลยนแปลง( change) ซงเกยวโยงกบ คนพบ (discovery) การแพรกระจาย ( diffusion), การคดคนประดษฐ (invertion)

ตวแปร ในการศกษาเรองตางๆ มกอยในกรอบแหงเพศ วถ( gender) ผวพรรณ อาย สถานภาพครอบครว อทธพลทางสงคมวทยาอาจกลาววาเกยวกบ บ (บาน) ว (วด ศาสนสถาน) ว (เวง—ชมชน) ร (โรงเรยน) ล (โลกาภวตน)

18. การคดลกและรอบคอบ (Non - linear thinking) คดหรอท าพรอมๆกน หลายๆเรอง เชน รางกายของคนเรานน สามารถท าไดทกสงทกอยางพรอมๆกน ความสามารถ การคดลก ไมไดเกดขนเพราะตนเอง แตจะตองอาศยผอนดวย (1) สงทท า 2) ค าทพด 3) สตรทคด 4) จตวญญาณทสมผส)

ตวอยางไดแก

1) ไอ-แสค นวตน Isaac Newton (1642-1727) เปนชาวองกฤษ ผคนพบเกยวกบกฎเกณฑตางๆ ซงเปนกฎ ตายตว เชน แรงโนมถวงของโลก และเรอง แรง “force”

2) อลเบรต ไอสไตน Albert Einstein ( 1879-1955) เปนชาวเยอรมน อพยพมาอย U.S.A. และมผลงานทโดงดง โดยเฉพาะทฤษฎสมพทธภาพ

ทอมส คหน (Thomas Kuhn) ชาวอเมรกนผเคยสอนอย University of California, Berkeley ชวงทผเขยน(จรโชค เรยนอยระดบตร โท และเอก) กลาวถงกระบวนทศนทพลกผน (Paradigm shift) ซงเปนการเปลยนแปลงอยางมโหฬาร

11

1) ศาสตรปกต (normal science) เปนการเรยนเรองเกาๆ เรยนแบบซ าๆ

2) ศาสตรปฏวต (revolutionary) เปนการเรยนเรองใหมๆ เปนเรองการสารางสรรคสงใหม และการ ‚ แหวกทะลทางปญญา‛ (intellectual break through)

อนง มทฤษฎวาดวย CHAOS เค-อส (อลวน โกลาหล ) ความไมแนนอน ความไรระเบยบ อลวนศาสตร หรอ โลก + โกลาหล = โลโกลาหล โลก ณ ทน หมายถง สรรพสง

19. ทฤษฎหรอแนวคด แบบแยกสวน (reductionism) เปน atomism และแนว associationism นกถงวากระบวนการทางจต (mental processes) วาเปนเสมอนกบเสนเชอกแหงเหตการณตางๆ ซง แยกออกจากกน (string of separate events) ซงมสวนเกยวพนซงกนและกน โดยการ association คอ การเชอมโยงใหเปนภาพ (images) และเปนความคด (ideas)

แตทฤษฎ เกสตอลต (Gestalt) ถอวาการรบทราบปรากฏการณทางจตอนๆ ขนอยกบการท จตกลนกลาย (assimilation) หรอซมซบ และจดแบบอยางทวทงหมด (entire patterns) และมการน าภาพทงหลายรวมกน (configurations) ซงมาจากสวนทเปนบรบท (context) คอ สภาพแวดลอมรอบขาง ซงผลรวมยอมมากกวาจากสวนตางๆทประกอบขนมา (component parts)

ตามทรรศนะนถอวาจตมง หเกดสวนรวมทเปนหนงเดยวกน (unified wholes) หรอตามภาษาของนกคดแนวดงกลาว เรยกวา ‚good Gestalt‛ เพอสรางความส าคญและเพอจะสรางความหมายและความลกซง จากประสบการณตางๆ คอ ทเปนผลรวมหรอ องครวม ( whole) ตางๆเหลาน ถอวาส าคญกวา และมกจะเกดขนเปนอสระแยกจากสวนตางๆ อนเปนองคประกอบนน (constituent parts)

ทฤษฎ Gestalt ถอวาการเรยนร เปนการสรางและการปรบปรงรปโฉมขององครวม ทางพทธปญญา (cognitive wholes) มากกวา คอ ไมใชเปนเพยง การปฏสมพนธ ( interaction) ระหวางสงเรา (stimulus) และมการตอบสนอง ( response) ดงปรากฏในทฤษฎหรอแนวคดแบบ พฤตกรรมศาสตร (behaviorism)

(อางจาก Chris Rohmann. A World of Ideas. New York : Ballantine Books, 1999, p.183)

20. วธการเขาถงซงความร ( knowledge accessibility) แนวหนงของพฤตกรรมศาสตรแหง พาราไดมแนวไอแซค นวตน การไดมาซงความรมวธการตางๆกนเชนการใช แบบสอบถาม (questionnaire) หรอ การสมภาษณ (interview) เพอทราบเจคคตหรอ ทศนคต (attitude) อยางทใชวล ‚การส ารวจประชามต ‛ (public opinion poll) โดยเฉพาะเกยวกบ แนวโนมหรอทศทางทจะลงคะแนนเสยงเลอกตงใหกบผสมคร ( candidate) คนใด ทงนตองมเลอกหรอก าหนด “กลมตวอยาง ”หรอ “สมตวอยาง ”(sampling)เพราะประชากร (population) คอจ านวนรวมมมากมหาศาล เชน พลเมองผมสทธเลอกตงชาวอเมรกน USAมประมาณมากถง 200 ลานคน จากประชากรทงสนกวา 305 ลานคน การเขาถงดนแดนอาณาจกรแหงความรจ าเปนตอง ใชเทคนคทเหมาะสม ซงเปนวธการทไดมาซง

12

1)ขอมลทเชอถอได (reliability) และ 2) การตความหรอแปรผล(interpret)ทถกตอง ตวอยาง คอ การถามวานาย ก. ไปออกเสยงลงคะแนนหรอเปลา แมนาย ก.ตอบรบ แตก

ตองตรวจสอบ ( verify แวรฟาย) วาออกเสยง ลงคะแนนจรงหรอไมโดยไป ตรวจสอบททะเบยน และส าหรบการตความนนมตวอยาง คอ หากนาย ข. ไมเคยไปเลอกตงเลย ไมวาจะมการเลอกตงกครงกตองพยายามตรวจสอบหาเหตผลหลาย ๆ ดาน

21. การไดมาซงความร ใชวธเชงปรมาณ คอ ขอมลทนบเปนสถตตวเลขได (จ านวนผเลอกตงแยกเปน สถานเพศ (gender) อาย ภมล าเนา ฯลฯ)

วธการนยอม ไมสนใจ หรอไมใหความส าคญกบเรองราวทาง 1) ประวต ความเปนมา(historical approach)หรอ 2) คณภาพคอเรองของความดหรอไมด โดยมองเชงเกณฑจรยธรรม วธการคดเชงพฤตกรรม ซงไดรบอทธพลจากการค านวณเชงตวเลข “การชง ตวง วด ”ตามแนวของนกคดฝรงเศส เดสการต (Descartes)และมรดกความคดของไอแซค นวตนคอไมค านงถงเกณฑบรรทดฐาน ( non-normative) “ควรหรอไมควร ” “value judgement” โดยถอวา “พฤตกรรม ” คอ การแสดงออกตามทเปนจรง เชน

1) จ านวนผไปใชสทธเลอกตง 2) ระยะเวลาการอยในต าแหนงของนายกรฐมนตรตาง ๆ 3) แนวพฤตกรรมไมค านงการตดสนวา อะไรด อะไรไมด ควรหรอไม ซงถอวาเปนเรอง

(domain) หรอวงกรอบทางศาสนา ทางปรชญาหรอนโยบาย บรรดาขอมลเมอเปนความรมการจดใหเปนระบบเขาระเบยบ มงใหสอดประสานระหวาง

ทฤษฎกบความเปนจรงในเชงพฤตกรรม แนวพฤตกรรมศาสตรเทยบไดกบการเรยนรแบบวทยาศาสตรบรสทธ (pure science) โดยมง“แสวงหาความรเพอความกาวหนาแหงความรในตวของความรนน ‛ (knowledge for knowledge’s sake) คอ มใชมงการน าไปใช คอ ปฏบตหรอแกไขปญหาใดๆ ไมวาจะเปนเรองทางการเมอง เศรษฐกจ หรอสงคม ตวอยางในทางวทยาศาสตร คอ ทดลองแมกระทงการ clone มนษย การเขาถงความรตองมการบรณาการกบวทยาการ สาขาตางๆ แนวพฤตกรรมสบตอจากปฏฐานนยมหมายความวาการพนจพเคราะหพจารณา เชงสหหรอพหวทยาการ (interdisciplinary) คอ ศาสตรตาง ๆ เกยวโยงกนในกลมหรอหมวดวชา 1) สงคมศาสตร 2) มนษยศาสตร และ 3) วทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทง 4) ศลปะกรรมศาสตร

22. การไดรบความรจากการคนพบและหรอการประดษฐ การคนพบไดแก การเพมพนความรเกยวกบโลก เชน การคนพบวาแร ทองแดงอาจหลอมได การคนพบนท าใหเกดการเปลยนแปลง เชน ท าใหเกดผลตภณฑทท ากบทองแดง และท าใหมการท าเหมองทองแดง เปนตน

13

การคนพบวาแกวโปงขามมลกษณะอยางไร การคนพบแกวโปงขาม หรอลกปดโบราณภาคใตของไทยใน ป พศ. 2552 ท าใหคนสนใจใชเปนสงประดบอนเปนวฒนธรรมใหมอยางหนง.

การคนพบวาการโยนและเตะของกลม ๆ ทสานดวยหวายไปมาท าใหสนกและกอใหเกดวฒนธรรม (ตามนยแหงสงคมศาสตร) ทเรยกวาการเลนตะกรอ เปนตน. การคนพบดงกลาวยอมท าใหเกดวฒนธรรมใหมขน คอ มกฬาฟตบอลเกดขน การประดษฐ ไดแก การใชความรทมอยแลว เพอท าสงอนขนมา เชน ในการใสเครองยนตเขาไปในเรอ ท าใหเกดเรอกลไฟขนมา เครองยนตและเรอเปนวฒนธรรมทมอยเดม เรอกลไฟเปนวฒนธรรมทเกดขนใหม

1) การประดษฐทางวตถ ( material invention) มตวอยางคอ การสรางเครองปรบอากาศ, การสรางรถมอเตอรไซดไตถง, การท าน าอดลม, การสรางระเบดปรมาณและการสรางนาฬกาโดยใชระบบคอมพวเตอร เปนตน

2) การประดษฐทางอวตถ ( non-material invention) มตวอยาง คอ การสรางพธกรรมใหม ๆ ขนมา, การคดปรชญาใหมขนมา, การสรางระบบรฐบาลใหมขนมา, การออกไปอาสาพฒนา และการไปชวยปรบปรงแหลงสลม, ลอกคลอง, พฒนามหาวทยาลย เปนตน

23. การไดรบความรจากการแพรกระจาย (diffusion –ได—ฟว—ชน) การแพรกระจายวฒนธรรม หมายถง การทวฒนธรรมจากสงคมหนงกระจายไปอยในสงคมอน เชน การทคนไทยรบวฒนธรรมแหงการใสเสอนอก, การผกเนคไท, การใส กระโปรง, การใสถงเทามาจากตะวนตก (หมายถง การกระจายจากโลกตะวนตกมาสโลกตะวนออก) การทคนไทยรบศาสนาพทธจากอนเดย (กระจายวฒนธรรมจากอนเดยมาสประเทศไทย) การทฮปปหรอ บปผาชน (flower children) อเมรกนและยโรปรบวฒนธรรมบางอยางไป จากอนเดย เชน การใสรองเทาแตะหรอการสวมลกประค า (เพลง I left my heart in San Francisco) การทมศพทและส าเนยงจนหลายค าอยในภาษาไทย เชน แปะเจยะ, ตงไฉ กรณนเปนการกระจายจากคนจนมาสคนไทย การทม รานคา ศนยการคาแบบตะวนตก ในกรงเทพมหานคร อนเปนการกระจายวฒนธรรมจากตะวนตกมาสตะวนออก การมศพทใหม ๆ เชน วยโจ แอบแบว ดงปรากฏใน พจนานกรมค าใหม ฉบบราชบณฑตสถาน 2550 (ดภาคผนวก)

24. การเขาถงความรจากการเดนทาง : กรณ Alexis de Tocqueville แอเลกซส เดอ ทอคเกอวลย ( Alexis de Tocqueville, 1805-1859) มต าแหนงเปนขาราชการของรฐบาลฝรงเศสและไดมโอกาสเดนทางขามน าขามมหาสมทรแอตแลนตกจากยโรปเพอไปดงานเกยวกบกจการเรอนจ าในสหรฐอเมรกาเมอประมาณเกอบ 200 ปมาแลว คอประมาณค.ศ. 1830 เศษ ๆ ในชวงเวลาดงกลาว คนยงนยมเรยกสหรฐอเมรกาวาเปน ‚โลกใหม‛ (New World)

14

ชวงนนหางจาก ‚การประกาศอสรภาพของอเมรกน ‛ (Declaration of Independence) เพยงประมาณ 60 ปเทานน การเดนทางยคนนตองใชเวลามาก และเมอทอคเกอวลยไดไปถงสหรฐ อเมรกาและไดทองเทยวพอสมควรแลวเกด ‚การตนตาตนใจ‛ (sense of wonder) จากสงทเขาไดพบเหนอนแปลกใหมกวาเดมทเขาคนเคยหรอชนตาทประทบใจทอคเกอวลยมาก คอ บรรดาอนสรณสถาน ( monuments) ซงในฝรงเศสมกกอสรางใหมขนาดใหญ เชน หอไอเฟล (Eiffel) และประตชย (Arc de Triomphe) รวมทงประตมากรรมของผน าคนส าคญ ๆ ทอคเกอวลย จงเกดความแปลกใจอยางมากทพบอนสรณสถาน และรปปนเปนจ านวนมากในสหรฐอเมรกาสงเหลานนใน ‚โลกใหม‛ มทงขนาดใหญและขนาดเลก ทอคเกอวลยพยายามคด (แบบการใชญาณทศนะ ) วาท าไมจงมขอแตกตาง ในทายทสดทอคเกอวลยลงมต (คงท านองเกยวกบการเปลงวาจาวาคดไดแลว หรอถง ‚บางออ‛ (คอ ‚ยรคา‛ (Eureka) โดยอารคมดส (Archimedes) แหงกรกโบราณ เมอคนพบวธการพสจนความบรสทธของทองค า) ทอคเกอวลย เหนวาการทมปรากฏใน สหรฐอเมรกาซงสญลกษณอนสรณนานาประเภท ทงใหญและเลกนนเหมอนกบเปนกระจกหรอคนฉองสองสะทอนภาพความรสกนกคด หรอทศนคตของคนอเมรกนซงมความเปนประชาธปไตยสง จงแสดงออกมาซงความเสมอภาคในการระลกถงความ ‚ดเดน‛ ของปจเจกชนไมวาจะมต าแหนงหรอไมมต าแหนงกตามชใหเหนถงการเทดทน ‚ความเสมอภาค‛ ดงนน เมอท า ความด เพอสาธารณชน แมไมเปนเรองไมใหญโตนก และตนเองเปนเพยงคนธรรมดาสามญ กยอมไดรบการยกยองโดยมคนปนรปหรอจารกชอไวให ขอสงเกตนอาจมผมองเหนอยบางแลว แตส าหรบทอคเกอวลยมลกษณะแบบ ‚นยนตาทสาม ‛ (the third eye) ดวยคอ ความสามารถโยงขอสงเกต นใหไปเกยวของกบเรองประชาธปไตยในสหรฐอเมรกา และในฝรงเศส ทอคเกอวลยเหนวาฝรงเศสแมจะม การปฏวตใหญในป ค.ศ.1789 แลวกตามแตกยงขาดเสถยรภาพและความเปนประชาธปไตย ทอคเกอวลยครนคดเรองนอย และพยายามหาสาเหตวาท าไมจงเปนเชนนน ทอคเกอวลยทราบวาสหรฐอเมรกาแยกตวจากองกฤษในป ค.ศ.1776 และมรฐธรรมนญแบบประชาธปไตย กอนฝรงเศสไมนานนก คอ มในป ค.ศ. 1787 แตสถาบนประชาธปไตยอเมรกนมนคงกวา ดงนน เมอทอคเกอวลย เหนความแตกตางในเรองอนสาวรยใน ฝรงเศส กบ โลกใหม คอ สหรฐอเมรกา จงไดคดพจารณากลบไปกลบมาหลายครงและลงความเหนวา จ านวนและขนาดของอนสาวรยสะทอนความเชอหรอการมสหจต (consensus) ของคนอเมรกนในเรองความเสมอภาคหรอความทดเทยมกน อนง เมอมความเชอเรองความเสมอภาคยอมแสดงออกดวยวธตาง ๆ รวมทงการใหเกยรตสามญชนทมความดดวยการมอนสาวรยใหนบเปนการสงเสรมวถแหงประชาธปไตยอยางหนง คอ ไมใชยกยองเฉพาะวรกรรมใหญ ๆ ของ ‚วรชนคนกลา‛ อยางเชน ในฝรงเศส

15

(Alexis de Tocqueville. Democracy in America ; Sidney Hook. The Hero in History. Boston: Beacon, 1955)

25. ปญญา : แสงชวาลาแหงชวต 1) อารยธรรมของโลก

1) โลกของเราเปนหนงในดาวเคราะหทโคจรรอบดวงอาทตยในสรยจกรวาล มกถอกนวาตนเคาของอารยธรรมคออยปตและอรคโบราณหรอบรเวณทเรยกวาเมสโสโปเตเมย 6000 ปเศษมาแลว

2) เพลโต มหาปราชญกรกเคยกลาวถงต านานแหง the lost city เมองหรอทวปทหายไปคอ Atlantis ซงเคยมอารยธรรมสงสงยงนกและถายทอดสคนอยปตโบราณซงสามารถสรางปรามดและท ามมมได

3) มนษยครองพภพเพยงไมเกน 1.5 ลานปทงๆทไดโนเสารเปนเจาพภพประมาณ 220 ลานปจวบจนโดนดบจากอกาบาต (meteor) มหมาซงมาพรอมกบดาวหาง(Comet)เมอ 65 ลานปมาแลว

4) ชวงสนๆของมนษยบนผนปฐพนเมอเทยบกบอายของพช(flora)และสตว(fauna)แตกระนนกมผลงานมหาศาล สบเนองจากการม 1 สมอง 2 มอและ 2 เทาทกาวไกล สบเนองจากการมปญญาซงเปรยบเสมอนแสงชวาลาแหงชวตซงในทางกระพทธศาสนากคอศล สมาธและปญญา

2) มรดกทางปญญา (intellectual heritage –เฮอ-รต-ตจ) ผลงานจากสมองของมนษยเรยกชอตางๆกนเชน

ก) ทนทางปญญา (intellectual capital) ข) ทรพยากรทางปญญา (intellectual resource) ค) บางครงรวมเรยกวาทนมนษย (human capital)

สมองมนษยม 2 ซกซง ก) ซกซายเกยวกบเรองซ าๆ Same Same คอความคนเคยและเคยชน (habitual) ข) สวนซกขวาเปนเรองของ innovative (นวตกรรม) หรอ inventive (ประดษฐคดคน)

และสรางสงใหมๆซงเปนเกณฑมาตรฐานแหงการไดรบรางวลเกยรตยศสงสดทางวทยาศาสตรคอ Nobel Prizes

ส านกวจยและมหาวทยาลยทโดงดงไดรบเกยรตนสวนใหญอยในสหรฐอเมรกา 3) ปจจยประกอบ

ผลงานทางปญญาขนอยกบบรบท (context) คอสภาพแวดลอมแหงสงคมและวฒนธรรมดงปรากฏในรปของนานา อารยธรรม (civilizations) เชน 3.1.1) อยปตเกนกวา 5,000ป 3.1.2) จนประมาณ 4,500 ป 3.1.3) อนเดยประมาณ 4,000 ป 3.1.4) อนๆ

มรดกทางปญญาของกรกยคโบราณ (The Glory that was Greece) มอทธพลทางวชาการสบเนองตอกนมาเปนเวลาชานานประมาณ 2,400 ป ชอมหาปราชญกรก 3 คนหรอไตรเมธ (ไตร-อม-ว-รท triumvirate) ทรจกกนดคอ 3.2.1) ซอคราตสหรอศกรทษฐ (Socrates), 3.3.2) เพลโต ( Plato ชอจรงคออารสโตคลส Aristocles), 3.3.3) อารสโตเตล(Aristotle)

16

4) การถายทอดผลงานทางปญญามกผานสถาบนแหงการเรยนร 1) กระบวนการเรยนรกวางๆ มดงน

1.1) รจ า 1.2) รจด 1.3) รจบจด (ประเดนหลก,key) 1.4) รเจาะจง(specific) 1.5) รแจกแจง(วเคราะห) 1.6) รเจนจด(experienced) 1.7) รจดแจง (managed, organized) และทส าคญยงคอ 1.8) รจรดจอจรยธรรม

5) การแสวงหาความร(in search of knowledge) นานามต 1) วชาการ 2) วชาชพ 3) วชาชนชอบ (ไมไดเรยนฝกฝนโดยตรงอยางเปนทางการแตสนใจใสใจฝกฝนและน า ไปใชเอง 4) วชาเชงชวต

4.1 EQ (Emotion Quotient) 4.2 AQ (Adversity Quotient) มผแปลวา อดเตมพกดคอวสยทน 4.3 MQ คอ Music Quotient พรสวรคเชงดนตร 4.4 วชาชวยชมชน (ลงมอกระท าคอมใชเพยงใหผอนท าเพอกจสาธารณะ : (public) คอการ

แปลงคณธรรม (virtue) เปน “คณ-นะ-ท า” Max Weber กลาวถงการ “live for polities” เพอสวนรวมมหาชนและการ “live off polities” เอา

ประโยชนจากการเมอง 6) ขอบขาย (Scope)

1) แหลงทมา(sources)หรอก าเนดของวทยาการ 2) การกาวหนาเพมพน “การสรางสรรคทางปญญา” ( intellectual creativity ) เชนนกวทยศาสตร

ตางๆ รวมทง ไอแซค นวตน และ อลเบรต ไอสไตน ยครวมสมยคอ สตเฟน ฮอวกง(แหงมหาวทยาลยเคมบรดจ องกฤษซงจดตงมาเกนกวา800ปมาแลว)เปนผจอมอจฉรยะรวมสมยผไดรบเกยรตใหนงเรยน ณ โตะซง Isaac Newton เคยนงเรยนมาเกากอน

26. การสรางสรรคทางปญญา หมายรวมถงทกแขนงแหงความรรวมทงวงการศาสนา นอกจากนยงมการสรางสรรคดานอนๆเชน

1) ในวงดนตรตะวนตกม Beethoven, Bach, Brahm, Mozart, Moussorsky 2) ในวงการประพนธบทละครองกฤษเชนวลเลยม เชกสเปยร 3) ในวงการ Theme Park เชน Walt Disney

17

4) ในเรองของเครองใชไฟฟาเชน ทอมส เอดดสน 5) ในเรองของพชยยทธเชนซนหว 6) ดานการท านายแผนดนไหวทงในระดบทไมกอใหเกดสนามและสามารถกอใหเกดไดคอ

ศาสตราจารยRichter แหงCalifornia Institute of Technology 27. การเขาถงความร (access to knowledge) มวถ (paths,ways) ตางๆกน ศพทวชาการเรยกวา

1) “แนวพนจ” ; “แนวพจารณา” 2) หรอแนวทางศกษา (academic approaches) 3) เสนทางสความร (roadmaps)

28. ปจจยหรอนานาตวแปรทท าใหเกดคณปการทางวทยาการ 1) ระดบพนฐานคอทกลาวคลองจองกนวาเกยวกบ ‚1 สมอง 2 ตา 2 ห 1 ปาก 2 มอ 2 เทาทกาวไกล” 2 ระดบมลเหตจงใจ (motivation) คอจตมงส าเรจ (N-Achievement, conceptualized) ไวโดยนกคดรวม

สมย David McClellen แหงHarvard University เรยกวา “จตใจใฝสมฤทธ” 3) การปฏบตแหงอทธบาท 4 รวมทงจตจรยธรรมมงประโยชนของมนษย 4) สภาวะแวดลอมเชน บ ว ว ว ร ล คอ 1) บาน(ครอบครว) 2) วด(สถาบนศาสนา) 3) ว (เวง—ชมชน ละแวก) 4) ว แวดวง เชนอาชพเดยวกน 5) ร โรงเรยน 6) ร ราชการหรอระบบ 7) ล โลกาภวตน---

กระแสโลก 5) บรรยากาศทางปญญา (intellectual climate) 6) การพงพาของนานาสถาบนทอยใกลๆกน (cluster of academic institutions)

29. เกยวกบ ม.ร.............มงร มงเรยน จงมาราม

1) พทธภาษต ตนเปนทพงแหงตน

2) ค าขวญของ Founding Rector ศ.ดร.ศกด ผาสขนรนต ผกอตงมหาวทยาลย

รจกอภย ตงใจศกษา บชาพอขน สนองคณชาต

สงเกตวา 3 วล เนนคณธรรม 1 วล เนนตงใจศกษา

3) ค าขวญประกวด เปลวเทยนใหแสง รามค าแหงใหทาง

4) ค าขวญทวไป

ความรคคณธรรม. 30. วาดวยทฤษฏ

1. ค าจ ากดความ ทฤษฏเปนการอธบายแบบทใชไดทวไป (generalized) ของชดแหงปรากฏการณทคลาย ๆ กน

18

ประการแรก ทฤษฏเปนการอธบาย คอ ใหค าตอบตอค าถาม คอ “ท าไม ? ” ทฤษฏระบผลจากการทไดถกอธบาย และสาเหตของผลนน ประการทสอง ทฤษฏมลกษณะทน าไปใชไดทวไป คอ พยายามอธบาย ไมใชเปนเพยงเหตการณเดยว แตชดแหงเหตการณทคลายคลงกน ดงนนวชารฐศาสตรไมไดสรางทฤษฏวาดวยสงครามโลกครงท 1 เทานน แตพยายามสรางทฤษฏตาง ๆ วา สงครามหลาย ๆ สงครามเกดขนอยางไร หรอไมไดอธบายเพยงแตวา ท าไมจงมการการแตงตงระบบการเงน Bretton Woods แตพยายามอธบายวา การเกดขนอธบายทฤษฏแตเปนการพยายามสรางทฤษฏตาง ๆ วาดวย trade liberalization เหตการณทเกดขนเดยว ๆ ถกบรรยายหรอถกพรรณนา แตไมไดถกอธบาย ศพททใชทฤษฏในทางวชาการ แตกตางจากทใชในภาษาพดโดยทวไป ทหมายถงการคาดเดากได เชน ทฤษฏวาดวยใครลอบยงประธานาธบด จอหน เอฟ เคเนด หรอทคาดเดากนวาท าไม โอบามา ไดรบเลอกตงเปนประธานาธบด (Paul D’Aniere, International Politics : Power and Purpose in Global Affairs, Wodsworth, 2010 pp. 15-17)

2. มการเชอมโยงระหวางทฤษฏกบความพยายามทจะอธบายเหตการณใดเหตการณหนง ตวอยางคอ ความพยายามทจะเขาใจวา เหตการณหนง เชน การเกดขนของสงครามหรอผลจากการเลอกตง นกวชาการมกจะพจารณาปจจยหรอตวแปร ซงมความส าคญในเรองราวคลาย ๆ กน ตวอยางคอ ค าถามวา ท าไมสงครามโลกครงท 1 เกดขนเกยวโยงกบค าถามวา อะไร ท าใหเกดสงครามตาง ๆ เชนเดยวกน การเขาใจแหลงทมาของระบบ Bretton woods จงเกยวโยงกบความเขาใจถงสาเหตตาง ๆ ของการเปดเสรทางดานการคา

3. ดงนนทฤษฏเกดขนหรอถกสรางขนจากขอสมมตฐานทอยเบองหลงวาเหตการณตางๆ ไมไดมลกษณะทมความเฉพาะตว และไมไดมสาเหตหนงเดยวเฉพาะตว แตเรามขอสมมตฐานวา เหตการณส าคญทสดเปนตวอยาง แตละรายของรปแบบทกวางกวานน กลาวคอ ถาเราตองการจะปองกนไมใหเกดสงคราม เราจ าเปนทจะตองมความคดวาอะไรท าใหเกดสงคราม ซงจ าเปนตองม supposition วาสงครามตาง ๆ มสงทคลายคลงกน ซงอาจยงเปนประเดนตองพจารณาเพมเตม ตวอยางคอ เปนเรองทไมอาจจะรบไดวาสาเหตของสงครามโลกครงท 1 เปนอยางเดยวกบสงทท าใหเกดสงครามโลกครงท 2 อยางไรกตาม ถาการใชบทเรยนแหงอดตมาประยกตกบปญหาของปจจบน เราตองสมมตวาเหตการณทก าลงเกดขนและในอนาคตเกยวโยงกบสงทเกดขนในอดต ดงนนพงระมดระวงวาเหตการณคลายคลงกน อาจมบางสงบางอยางทเหมอน ๆ กน แตไมใชวาตรงกนทงหมด ดงนนในการพฒนาเหตแหงสงคราม เราจ าเปนตองสมมตวามบางสาเหตทคลาย ๆ กน

4. มองในเชงประวตศาสตร มความส าเรจและความลมเหลวในการพยายามทจะประยกตทฤษฏเขาสนโยบาย กลาวคอ ภายหลงสงครามโลกครงท 1 ทฤษฏทส าคญเกยวกบสงครามเนนไปทการขาดกฎหมายระหวางประเทศ ดงนนจงมความพยายามทจะพฒนา League of Nations สนนบาตชาต และการก าหนดสนธสญญา เพอทก าหนดใหสงครามเปนเรองทนอกกฎหมายไป ปรากฏวาไมสามารถท

19

จะกดกน การเกดขนของสงครามโลกครงท 2 ซงตอมามทฤษฏตาง ๆ ทน ามาใชและโดยเฉพาะการเกดขนของระบบ Bretton Woods ซงถอวาการคาเสรจะท าใหเกดความมงคงเพมมากยงขน และทฤษฏนาจะถกตอง เพราะเกดความมงคงทางเศรษฐกจในสมาชกของระบบน

5. ปจจบน มความพยายามสรางทฤษฏเพอใหเกดความเขาใจและความสมพนธระหวางประเทศ กลาวคอ แนวเกา ไดแก การมหรอแนวแบบเดม ๆ ไดแก การใชก าลงทหาร แตนกทฤษฏพยายามทจะเขาใจแหลงทมาของการ ใชความรนแรง (terrorism) โดยมค าถามวาเกยวโยงกบศาสนา ความยากจน หรอการขดของอดอดใจ (frustration) ทางการเมอง

6. การใชประโยชนจากทฤษฏม 3 อยาง คอ explanation, prediction และ prescription ประการแรก ใชในการอธบายสาเหตรวมกนของชดแหงเหตการณทเกยวโยงกน ประการทสอง ทฤษฏถกใชทจะขยายค าอธบายนไปยงเหตการณในอนาคต โดยโครงสรางการคาดหวงวาอะไรจะเกดขน และอะไรเปนตวการก าหนดสงนน ประการทสาม ทฤษฏถกใชเมอก าหนดนโยบาย คอ ชวยผวางนโยบายและประชาชนไดมทางเลอกแหงนโยบายทนาจะมประสทธภาพสงสดเพอเปาหมายหนง แตโดยสรปทฤษฏท าหนาทตาง ๆ เหลาน เปรยบเสมอนกบการท าใหความเปนจรงงายขน (simplify) ซงปกตเปนเรองสลบซบซอน ทฤษฏเปนตวทชวยชวา สวนใดของเหตการณทสลบซบซอนสมควรไดรบการเอาใจใสทนททนใด และอนไหนทจะตองชะลอลงไป ทงนพงเขาใจวาทฤษฏ มงทจะดงบางสวนออกจากความเปนจรง ดงนนจงละทงหลายสงหลายอยางในรายละเอยดออกไป ดงนนเมอขอเทจจรงอนหนงหรอรายกรณหนงเปนไปในทางตรงกนขามกนกบทฤษฏ ไมไดหมายความวาทฤษฏไมมประโยชน แตทฤษฏจะตองมการตรวจสอบประเมนบนพนฐานทวา โดยสวนรวมแลวท าใหเกดความเขาใจมากหรอนอยกวา การอธบายทอน ๆ ของปรากฏการณเชนเดยวกน ทฤษฏทเปนปทสถาน (Normative Theory) นอกเหนอจากมงใหทฤษฏ สามารถอธบายท านายและแนะน า ยงเพมอกสวนหนง กคอ การจดวาอะไรเปนจดมงหมายของการกระท าทางการเมองวาควรจะเปนอยางไร ซงจดมงหมายทจะก าหนดเปาหมายทเหมาะสมในการกระท าการทางการเมอง ซงบงชวาอะไรเปนสงทเหมาะสมหรอเปนทยอมรบได ในการประพฤตปฏบต สงทเรยกวาเปนทฤษฏเชง ปทสถาน ก าหนดวสยกวางทเกยวของกบศลธรรมและจรยธรรม คอ เปนเรองทวาเปาหมายบางอยางเหมาะหรอมคณคาทจะด าเนนการ และมกจะเปนขอสมมตฐานทไมมการอธบายหรอถกเถยงกน

(Paul D’Aniere, International Politics : Power and Purpose in Global Affairs, Wodsworth, 2010 pp. 17-19) ตวอยางคอ ในความสมพนธระหวางประเทศ มกสนใจวาท าอยางไรจงจะปองกนไมใหเกดสงคราม แตแทบไมมผใดเลยทกลาววา สงครามเปนสงทไมด ทงนเพราะเปนเรองทถอวาชดเจนในตวของมนเอง (self-evident) แตในความเปนจรงมกจะไมไดมการวเคราะหวา ถงแมสงครามจะเลวแค

20

ไหน แตมนมความเลวยงกวา ความเปนไปไดอยางอน กลาวคอ ในสงครามโลกครงท 2 ถอวา แมสญเสยหลายลานคน แตเปนความเลวนอยกวาในการทจะยอมใหฮตเลอรปกครองโลก และไดรวมสมย สหรฐอเมรกาตดสนใจท าสงครามกบอรกโดยถอวานาจะดกวาทางเลอกอน

ระดบแหงการวเคราะห (level of analysis) หมายถง การอธบายจาก “บนลงลาง” (‚top down‛) หรอ “ลางขนบน” (‚bottom up‛) หรอในระหวางนน กลาวคอ ผกระท าการส าคญในตวแบบเปนบคคลหนงคน หรอองครวมทใหญกวานน เชน ระบบราชการ หรอใหญกวานนอกคอ รฐ

เคนเนธ วอลซ ( Kenneth Waltz) นกรฐศาสตรไดศกษาสาเหตตาง ๆ ของสงคราม และกลาววาม 3 ระดบ ก) ระดบปจเจกชน ( Individual level) คอ สาเหตทตวบคคล พจารณาจากสภาพทวไป เชน ในธรรมชาตของมนษย หรอเฉพาะบคคลใดบคคลหนงทเปนผน า ข) ระดบรฐ (State level) เกยวโยงกบเหตทเกยวของกบธรรมชาตของรฐ ตวอยางคอ บางรฐบาลอาจชอบกอสงครามมากกวาอยางอน หรอบางรฐมสงทตองจดการโดยอาศยสงคราม ค) ระดบระบบ ( System level) Waltz กลาววาสาเหตของสงครามในลกษณะตาง ๆ ของระบบความสมพนธระหวางประเทศ คอ ในปจจยซงไปเกนกวารฐใดรฐหนง เชน เกยวโยงกบการกระจายอ านาจและจ านวน “มหาอ านาจ” (‚great powers‛) ในระบบ นกคดคนอนอาจน าเสนอ 4 หรอ 5 ระดบ แหงการวเคราะห เชน substate level ซงศกษาระบบราชการและกลมเลก ๆ ทน าเสนอนโยบายตางประเทศ รวมทงอทธพลของ กลมผลประโยชน และมตมหาชนทเกยวของกบนโยบายตางประเทศ.

31. วาดวยทฤษฏทางเศรษฐกจ กรณของ John Maynard Keynes 1. เคนส เปนนกเศรษฐศาสตรชาวองกฤษ เกดเมอ ค.ศ. 1883 ถงแกกรรมเมอป 1946 เปนผท และม

บทบาทส าคญในการเปลยนแนวคดทางเศรษฐศาสตรในชวงทศวรรษ 1930-39 ทฤษฏของเขาทไดโดงดงมาจากหนงสอชอ The General Theory of Employment, Interest and Money (1936) คอวาดวยทฤษฏทวไปเกยวกบการจางงาน ดอกเบย และเงน จดพมพขนในป 1936 คอ พ.ศ. 2479 ซงแสดงทรรศนะทแตกตางจากแนวคดของ แอดม สมทธ (Adam Smith) ซงเปนนกเศรษฐศาสตรของสกอต ซงมชวตอยระหวางป 1723-1790 เขาไดเขยนหนงสอชอ An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (1776) ซงจดพมพขนในป 1776 อนเปนปท สหรฐอเมรกาแยกตวจากประเทศองกฤษ ถอเปนคมภรแหงเศรษฐกจการคาเสร หรอลทธทเปนภาษาฝรงเศส เรยกวา แลซเซ แฟร Laissez Faire เขากลาวถง การแบงงาน (division of labour) ซงเขากลาววา มนษยมเปาประสงค คอ ท าตามประโยชนของตนเอง (self-interest) ดงนนจงควรใหกลไกแหงการคาเสร คอ การตลาดทปลอยไปตามอสระโดยรฐไมจ าเปนตองไปแทรกแซง หรอยงเกยว เขาถอวา กลไกของตลาดมลกษณะทเปนมอทมองไมเหน (invisible hand) ซงจะน าไปสสงทเปนผลดสวนรวม (common good) แนวคดนไดมขอจ ากด ซงเขาตระหนกด เพราะอาจท าใหเกดผลเสยทางจรยธรรม เมอมการแขงขนอยางไมมขอก าหนดกฎเกณฑ แตเขาปลอบใจตนเองดวยการกลาววา ประชาชนเองพยายามจ ากดแหงขอบเขต

21

ผลเสยนน และเขาไมเหนดวยทจะใหรฐบาลเขาไปยงเกยว เพราะเขาคดวาเปนเรองทถกผลกดนโดย ความคดแบบหรอผลประโยชนแคบ ๆ

2. classical economists เรองเศรษฐศาสตรแนวหรอการวเคราะหแบบคลาสสค เขาไดรบการกลาวขวญวาเปน บดาแหงเศรษฐศาสตรยคใหม (modern economics) ซงเปนสวน

หนงของแนวคดทตอมาพฒนาขนมาเปนสงทเรยกวา เศรษฐศาสตรส านกคลาสสค ซงมผลงานตอมาโดย David Ricardo (1772-1823), Thomas Malthus และ John Stuart Mill

บคคลเหลานนในชวงทายแหงศตวรรษท 18 และตนศตวรรษท 19 มสวนรวมในการจดตงในการสถาปนา เศรษฐศาสตรยคใหม มกระท าการวเคราะห การด าเนนงานของเศรษฐศาสตร แนวทนนยม โดยถอวาเปนการปฏสมพนธทางเศรษฐศาสตรทางเศรษฐกจ ระหวางเจาของทดน นายทน และแรงงาน ดงนนนกเศรษฐศาสตรเหลาน จงใหความสนใจกบการวเคราะหชนชน ซงน าไปสการ วเคราะหแนวมารกซ (Marx)

ผลงานของ Keynes เรยกวา Keynesian economics ซงเปนเรองของการด าเนนการเศรษฐศาสตรมหาภาค ขอสมมตฐานคอ เศรษฐกจไมไดเปนสงทเปนการจดการดวยตนเอง คอ ด าเนนไปโดยเสร แบบสายน านได แตรฐบาลของประเทศตาง ๆ จะตองเขามายนมอเพอไมใหเกดการถดถอย (recessions) เปนระยะเวลายาวนาน และมงทจะท าใหเกดกจกรรมประเภทน เปนเรองท อาจไดรบการสนบสนนจากราชการ หรอกลมคนซงใชวธการจางแบบถก ๆ และมการเปลยนผรบจางอยเสมอ

32. ทฤษฎระบบ ( modern systems theory ) สาระส าคญมาจากหนงสอของ Walter Buckley ( อางอง หนา 16 Buckley, Walter 1967, Sociology and Modern Systems Theory. Englewood Cliffs, N.S. :Prentice-Hall. ) ประเดนส าคญมดงตอไปน ประการแรก ทฤษฎระบบมาจากวทยาการศาสตรแขง ( hard sciences ) ซงถอวาใชไดทกสาขาวชาไมวาจะเปนพฤตกรรมศาสตรหรอทางดานสงคมศาสตร ประการทสอง มลกษณะทเปน multileveled กลาวคอ สามารถใชไดทงในระดบ ทใหญทสดจนกระทงถงเลกทสด จากสวนทเปนลกษณะหรอตนทเปน อตวสยหรอวตถวสยของโลกทางสงคมลกษณะตางๆของสงคม (George Ritzcr, sociological Theory, Seventh Edition,McGraw-Hill,2008,pp.327-333) ประการทสาม สนใจในความสมพนธของบทเรยกวา piecemeal analyses ประเดนหลกของทฤษฎ systems น ซงตองมตว 8-105 ตอทายเสมอ ยกเวนผลงานของ Niklas Luhmann นกวชาการชาวเยอรมน ซงใชศพท ‚ system theory‛ คอไมมตว “s” ตอทายลกษณะส าคญกคอ ถอวาความสมพนธของสวนตางๆมความละเอยดออน ( intricate ) และไมอาจแยกออกจาก บรบทหรอสภาวะ รวมทวทงหมด

มการปฏเสธวาสงคมหรอองคประกอบขนาดใหญของสงคมไมไดเปนขอเทจจรงทางสงคมทมความอนหนงอนเดยวกน ( unifed social facts ) ประเดนส าคญคอความสมพนธหรอ กระบวนการท

22

ไดรบตางๆ ภายในระบบสงคม เปนความสมพนธแบบปรากฎทางวทยาศาสตรธรรมชาต เชน แรงโนมถวงของโลก ไมไดอธบายทกสงทกอยาง แตไมมตวตนของความโนมถวง ไมมแตเปน ชดแหงความสมพนธ ( set of relationships ) ในทางสงคมศาสตร หมายถง ตองพงเขาใจความสมพนธวาทางสงคม ( social reality ) มลกษณะทเปนสวนทเกยวของสมพนธกน ( relational ) ประการทส แนวศกษาเชงระบบมองวาทกสวนของระบบสงคมและวฒนธรรม เปนเรองของกระบวนการหรอขนตอนเกยวโยงกบเครอขายแหงขาวสาร และการสอสาร ประการทหา ถอวาส าคญทสด คอ ทฤษฎระบบมลกษณะทมเนอในแหงความเปน บรณาการ (inherently integrative ) ซงหมายถง การ บรณาการหรอโครงสรางเชงวตถในระดบใหญ ระบบสญลกษณ ( symbol systems) เรองของการกระท าและปฏสมพนธ รวมทง consciousness และ self-awareness นอกจากนยงมการบรณาการของระดบตางๆกน คอระดบตวบคคลและระดบสงคมเกยวโยงกนโดยผานกระบวนการ feedback processes หลกการทลงไป มความสมพนธระหวางระบบทางสงคมและวฒนธรรม ระบบกลไกและระบบทางดานชววทยา แตทง 3 ระบบมมตแหงความเปนเชอมโยง (continuum) สบเนองตอกน คอจากทต าทสดจนถงสงสด คอเกยวของนอยทสดจนกระทงถงมากทสดและจากความสลบซบซอนนอยทสดจนกระทงมากทสด อนง แบบทง 3 อยางนนแตกตางกนในเชงคณภาพดวย นอกเหนอจากในเรองจ านวน กลาวคอในระบบกลไก ความสมพนธระหวางสวนตางๆ มพนฐานอยกบการเปลยนถายพลงงานในระบบ ชววทยา ความสมพนธระหวางสวนตางๆเกยวโยงกบการสอสาร เกยวกบการแลกเปลยน ขอมลขาวสารมากกวาการแลกเปลยนพลงงาน และในระบบสงคมและวฒนธรรม ความสมพนธตางๆเกยวโยงกบการแลกเปลยนขาวสารมากยงขนไปอก นอกจากน ทง 3 ระบบ ยงแตกตางกนในประเดนทวาใน องศาแหงความมากนอยของการเปดหรอปดคอองศาแหงการแลกเปลยน กบลกษณะตางๆของสภาวะแวดลอมทใหญกวา กลาวคอ ระบบทปดมากกวาสามารถเลอกการตอบสนองตอพสยทกวางกวาและรายละเอยดทมากกวา ซงเปนสวนของความหลากหลายอยางเหลอลนทไมมทสนสดของสภาวะแวดลอม ในกรณของภาพกลไกมกเปน ระบบปด คอมตวแปรจ ากด แตในระบบ ชววทยามลกษณะทเปดมากกวา และในระบบสงคมวฒนธรรมเปดมากทสดอาศาแหงการเปดของระบบเกยวโยงกบ 2 มโนทศนในทฤษฎระบบคอวาดวย entropy หมายถง แนวโนมของระบบทจะ run down และ negentropy เปนแนวโนมของระบบทจะ elaborate structurcs ในระบบทปดมกมลกษณะทเปน entropic และในระบบท เปดมกเปนแบบทม โครงสรางขยายหรอมรายละเอยดเพมขน อนงระบบสงคมวฒนธรรม มกม ความเครยด (tension) ในตวตน ประการสดทาย ระบบสงคมวฒนธรรม อาจจะมลกษณะ purposive และ goal-seeking ทงนเพราะรฐ feedback จากสภาวะแวดลอมซงท าใหสามารถเคลอนทสเปาหมาย กระบวนการ entropic เปนลกษณะส าคญยงของแนวไซเบอรไนตด cybernetic approach น าไปใชโดย Parsons ในการใช feedback ท าใหทฤษฎในระบบแบบ cybernetic สามารถทจะจดการ

23

กบประเดนทวาดวย friction การเจรญเตบโต การววฒนาการ และการแลกเปลยนแปลงอยางรวดเรว จากการทระบบสงคมมการเปดตอสงแวดลอม และปจจยดานสงแวดลอมมผลกระทบตอระบบ เปนประเดนทนกทฤษฎเชงระบบเนน อนงใน กระบวนการภายในมผลกระทบตอระบบสงคม กลาวคอ morphostasis เปนกระบวนการซงชวยใหระบบรกษาตนเองด ารงอย และ morphogenesis เปนกระบวนการตางๆซงชวยใหระบบเปลยนและมความสลบซบซอนยงขนได ทงนระบบทางสงคมพฒนา ระบบแนว กนกลางหรอแนวกงกลาง ( mediating systems) สลบซบซอนยงขน ซงอยระหวางพลงภายนอกและการกระท าของระบบสามารถท าใหระบบปรบตวเองชวคราว ตอสภาพภายนอก ระบบทกงกลางหรอคนกลางน สามารถน าเปลยนระบบจากสงแวดลอมทกมงตงสความเปนสงแวดลอมท เอออ านวย ขอปฏบตในการน าไปใชตอโลกทางสงคม Buckley (1967) เรมตนทระดบ ตวบคคล ซงเขาพงพอใจกบงานของ Geerge Herber Mead ซงถอวา consciousness และการกระท า (action) เกยวโยงซงกนและกน เขาตองแปลงแนวคดของ Mead โดยกลาววา การกระท าเกดขนจากสญญาณ (signal) จากสงแวดลอม ซงสงตอไปยงผกระท าการ แตการสงตอ transmission อาจท าใหยงยากโดยเสยงเอะอะ (noise) ในสภาพแวดลอมแตเมอสามารถสงถงไดสญญาณท าใหผกระท าการไดรบขาวสาร ซงผกระท าการสามารถทจะเลอกการสนองตอบ จดทส าคญ ณ ทนกคอ ตวผกระท าการมกลไกกนกลางอนไดแก self-consciousness ซงเขากลาววา ในกรอบแหง cyberneties ความรสก นกรโดยตวตนน เปนกลไกแหงการ internal feedback ของสภาวะตางๆของระบบ ซงอาจมการท าแผนทหรอเปรยบเทยบกบขอมลขาวสารอนๆจากสถานการณ และจากความจ าซงท าใหสามารถทจะเลอกจากคลงแหงการกระท าตางๆในแบบอยางหรอในอากปกรยาทมลกษณะ goal directed ซงค านงถงตวตนและพฤตกรรมอยาง implicitly เขาไปพจารณาดวย

33. ทฤษฎหรอแนวเหตผล (rational choice theory) ทฤษฎนนาจะเรยกวาเปนแนวการศกษา (approach) หรอเปนกระบวนทศน (paradigm) มากกวาตวแบบ(models) แหงการกระท าทมจดมงหมาย ( purposive action) ซงปรากฏอยในทกสงคมศาสตร ทฤษฎนไดรบอทธพลจากเศรษฐศาสตร ขอสมมตฐานคอผกระท าการมจดมงหมายคอมงใหการกระท าเกดผลบางอยาง โดยตงสมมตฐาน ซงเปนเรองราวทาง ทฤษฎมากกวาเปนการพจารณาจากขอมลเชงประจกษวาท โดยถอวาการเลอกกระท าการอยางใดอยางหนงมเหตผล ซงหมายความวา เพอให “ optimization” คอมงไดประโยชนมากทสด และลดคาใชจาย (costs) เลอกทจะกระท าการจากชดหรอทางเลอกตางๆ ผกระท าการเลอกการกระท า ซงมผล (outcomes) ดทสด (Nicholas Abercrombic.et.al.,The Penguin Dictionary of Sociology,Fourth Edition,Penguin Books,200,pp.286-288) ทงนในมมมองแหงความชอบ (preferences)ของตนเอง โดยเลยนแบบจากเศรษฐศาสตร 2)นกสงคมวทยาใชทฤษฎหรอแนวนโดยกลาววา ผกระท าการสนใจในสวสดการของตนเอง และสงทตนเองเลอกนนเปนไปตามความสนใจหรอประโยชนของตน ผกระท าการมกตองการคมทรพยากร ซงตนเอง

24

มความสนใจ เชน ทรพยสมบต ความปลอดภยและความสะดวกสบาย ดงนนจงอยในแนวทางของทฤษฎ “ประโยชนนยม ” (utilitarianism) ซงจดส าคญถอวาผกระท าการแตละคนค านงถง ตนเอง (egoistic) อนงทฤษฎหรอแนวทาง rational น เนนวา การกระท านนมลกษณะท “ มงเปาหมาย ” (goal-diected) และพยายามทใหไดประโยชนสงสด ซงอาจไมใชเปนเรองของการไดประโยชนสวนตนกได กลาวคอ บางคนอาจค านงถงบคคลอน มลกษณะเปนผเสยสละเพอสวนรวม จดมงหมายส าคญของการ เลอกแบบมเหตผล คอ เพออธบายพฤตกรรมของ ระบบสงคม (มหภาค) มากกวาพฤตกรรมของ ตวบคคล (จลภาพ) ผสนบสนนแนวนสนใจเรองของการ เปลยนผาน (sition) จากพฤตกรรมของตว บคคลไปยงตว ระบบและกลบไปกลบมา มลกษณะทไมเหมอน utilitarianism ทงนเพราะไมไดเชอวาระบบสงคมเปนเพยงการรวมตวโดยบวกสวนยอยเขามาของการกระท าของ แตละบคคล 2) แตละสวน กลาวคอ ประการแรก เมอผกระท าการแตละคน รวมตวเขาดวยกน การปฏสมพนธยอมท าใหเกดผลลพธทแตกตางจากการรวมกนแบบกอนวตถ แตมปฎกรยาตอกน จงเกดผลทไมเหมอนดงทไดตงใจไวของแตละคนในระบบสงคม ประการทสอง ระบบสงคมมลกษณะซง เหนยวรงตวบคคลและมอทธพลตอการตดสนใจเลอก ดงนนแนวหตผลนจงพยายามผนวกการอธบาย 1)ระดบ มหภาค อนไดแก โครงสรางเชงสถาบนกบ 2)ระดบ จลภาค คอ ผกระท าการมพฤตกรรมอยางไร ภายในโครงสรางนน และมงแกไขปญหาวาดวยการเปนผกระท าการ ( agency) และโครงสราง (structure) ความคดทวๆไปเหลานอาจอธบายไดโดยอาง ถง collective action และ social cohesion ซงมปญหาในเนอในของตนเอง ตวอยางคอประเดนทวาดวยความเปนสมาชกของ สหพนธกรรมกร ซงถาแรงงานกลมหนง มตวแทนในสหพนธหนง ซงเรยกรองคาจางเพมในฐานะเปนตวแทนของ ทกคนในกลม อกทงการเปนสมาชกของสหภาพเปนไปโดย ไมมการบงคบจงเกดปญหาวา ท าไมบคคลตดสนใจเลอกดวยเหตผลอนใดทจะเขาเปนสมาชกและเสยคาสมาชก ทงนเพราะเมอมการ ขนคาแรงจากการทสหพนธไดชวยเจรจาผทเปนแรงงานยอมไดรบผลทกคน โดย ไมจ าเปนตอง เปนสมาชกของสหภาพแนว rational choice ในตวบคคลทเปนเหนแกตว ยอมหมายถงการเปนการไดรบประโยชนตามน า (free rider) อยางไรกตาม ถาทกคนเลอกไมจายกยอมไมมสหภาพ และไมมการขนคาแรง กรณของผเดนหรอในตามน า แสดงใหเหนวา 1)การเนนทตวการกระท าของแตละบคคล วาเปนหนวยหลกแหงการวเคราะห 2)การอธบายการกระท าตางๆเหลานโดยอางถงการเลอกหรอตวเลอกของผกระท าการทสนใจเฉพาะตนในการตอบสนองตอโครงสรางแรงจงใจ ( incentive) ซงระบบสงคมไดใหไว 3) ตวบคคลซงพฤตกรรมหรอการกระท าการอยางมเหตผล อาจกอใหเกด ผลลพธสวนรวม ซงไมเปนเหตเปนผลและไมกอประโยชนอนสงสดไมวาตอตวกลมหรอตวบคคล ดงนนอาจพจารณาวาคนจ านวนหนง ซงเขารวมสหภาพ และพจารณาทางเลอกทมเหตผลวาตวบคคลตระหนกวาผลจะเกดมา

25

อยางไร หากสหภาพออนแอเพราะมสมาชกนอย ดงนนจงเปนการมองประโยชนในระยะยาวทไดเขารวม เพอท าใหสหภาพเขมแขง อนง การเขารวมอาจจะเกดจากการทตองการไดรบความชนชมจากผรวมงาน ซงเปนสมาชกสหภาพ อกทงตวบคคลอาจไดซมซบ ปทสถาน (norms)ของกลม ซงเหนคณคาของการเปนสมาชก Rational choice เปนทฤษฎทวาดวยการ ท าการเลอก ( choices) ทงนโดยมความรกชอบ (preferences) ตางๆกน ดงนนจงพยายามเขาใจธรรมชาต และตนตอของ preferences ซงมความเหนตางๆกน 1) โดยทวไป ถอวาเปนเรองของ การเหนแกตว 2) ถอวาการชอบตางๆกนนน สะทอนความเชอและคานยม ซงไมอาจยอยลงมาใหเปนเรองของความเหนแกตวเทานน ในแนวนถอวา การชอบสงใดสงหนงไดรบกอตวขนมา โดยการกลอมเกลาทางสงคม ดงนนแนวคดนจงตองมขอสมมตฐานเกยวกบวฒนธรรม และโครงสรางทางสงคมดวย อกทง ชดแหงโอกาส ทจะเลอกมเกยวโยงกบโครงสรางทางสงคม ซงยอมมการเหนยวรงทางสงคมวาจะเลอกอยางใด และมหลกฐานแสดงวา บคคล กระท าการในทางทยดประโยชนของผอน และกลมทมากอนคามสนใจของตนเอง ดงนนการอธบายวาดวยเหนแกตวเอง (egoism) จงไมถกตอง ตอมามทฤษฎทวาดวย เหตผลทมขอบเขต ( bounded rationality) ซงถอวา optimization เปนไปไมได ดงนนทางเลอกของผกระท าการจงถกจ ากดในขอบเขตและไมมลกษณะทเปนเหตผลอยางเครงครด อนงสงทดเหมอนวาเปนเหตผลตอผกระท าการอาจไมรสกวาเปนเชนนนตอบคคลอนจงเปนประเดนทจะตองพจารณา france of reference กลาวคอ นกทฤษฎทถอวามสงทชอบโดยผกระท าการ แตยงตองสบตอไปวาสงทชอบนนเปน เหตผลหรอเปลา นอกจากนมขอพจารณาวานกทฤษฎถกตองหรอเปลาทนยามการเลอกหรอตวเลอกของผกระท าการวาเปนเหตผลในขณะทยงมทางเลอกทดกวาอนๆอก ซงถาผกระท าการไมไดน ามาพจารณา กลาวคอ การมเหตผลในขอบเขตมผลกระทบตอทงตวผสงเกตหรอตวนกทฤษฎและผกระท าการ

26

บรรณานกรม Alexis de Tocqueville. Democracy in America ; Sidney Hook. The Hero in History. Boston:

Beacon, 1955. Chris Rohmann. A World of Ideas. New York : Ballantine Books, 1999, p.183 James L. Christian. Philosophy, Rinehart Press, 1973. John Authur. Studying Philosophy : A Guide for the Perplexed. New Jersey : Pearson

PrenticeHall,2004. John Scott & Gordon Marshall. Oxford Dictionary of Sociology. New York : Oxford, 2005. p.145 Peter A. Angeles. The Harper Collins Dictionary of Philosophy. New York : HarperCollins, 1992.

27

ภาคผนวกท 1

จากหนงสอพมพไทยรฐ วนท 10 เมษายน พ.ศ. 2553 ทฤษฎ วน-วน โลกของการเรยนรของผม บางสวนอยกบหนง หนงฝรงรางวลออสการป 2001 เรอง A Beautiful Mind ตอนหนง... ประทบใจจนถงวนน พระเอกชอ จอหน แนช นงในงานเลยงสรรค ผหญงสวยคนหนง ถกผชายหลายคนรมเกยวพาชนดเอาเปนเอาตาย ขณะผหญงสวย... (ธรรมดา) อกคน ไมมชายใดสนใจเลย กลองย าสหนาแววตาเปรมปลมของผหญงสวยมาก แลวตดไปททาทเรยบเฉยผหญงคนทสอง จอหน แนช เกงทางคณตศาสตร ไดความคดแบบภาษาพทธเถรวาทวา ดวงตาเหนธรรม ภาษาเซนวา "ซาโตร" เขาวงออกจากงานเลยง เขาหองพก บนทกความคดออกมาเปนตวเลข ยดยาว จดสะดดคดน เปนทมาของปรญญานพนธททรงอทธพลของเขาชอ " Non-cooperative Games" ตนศตวรรษท 1950 จอหน แนช เปนผกอตงหลกการคณตศาสตร ของทฤษฎเกม ทฤษฎนรจกกนดในชอ ผลเฉลยของแนช หรอ ความสมดลของแนช อธบายความพลวตของการถกกระท า และการกระท าระหวางผแขงขน ทฤษฎทคนไมประสประสาอยางผม ฟงแลวไมคอยจะรเรองน มขอจ ากดในทางปฏบต แตนกยทธศาสตรทางธรกจ กน าไปประยกตใชไดอยางกวางขวาง ผมเขาใจเอาวา นคอทมาของทฤษฎ วน วน ถาทกฝายไมเลอก หญงสวยทสด สงทดทสด แตยอมเลอกผหญงคนทสอง ผหญงทสวย รองลงมา ทกฝายกตองไดดวยกน โดยไมตองแขงขนหรอแยงชง องคกรธรกจเตบโตเขมแขงมนคงและล าหนากวาองคกรการเมอง กเพราะใชทฤษฎ วน วน หรอส านวนไทยใชค าวา "ทฤษฎฮว" นแหละ จอหน แนช เจาของทฤษฎ เกดป 1928 ทเวอรจเนยตะวนออก สหรฐฯ เปนนกคณตศาสตรดกรปรญญาเอก จากมหาวทยาลยพรนซ-ตน เมออาย 22 เปนอาจารยสอนสถาบนเทคโนโลยแหงแมสซาชเสตต ไดไมนานกลาออก เนองจากปวยทางจต ผมเขาใจเอาวา เรองทผมดจากหนง...คงเปนเรองจรง จอหน แนช อยคนเดยว แตใจคดไปวา มเพอนรวมหอง และคนรจกอกบางคน... ทงๆทไมมในชวตจรง ไมนาเชอวา คนปวยทางจต รนแรงถงขนาดตองออกจากงาน... แตผลงานทเกดจากความคด กลบถกน าไปใชประโยชน รวมกบความคดแตกหนอตอยอดของคนอน ชอของ จอหน แนช ถกประกาศรวมกบ จอหน ซ. ฮารซนย (เกด 1920) และไรนฮารด เซลเทน (เกด 1930) ในฐานะผไดรบรางวลโนเบล สาขาเศรษฐศาสตร ใน ค.ศ.1994 วนน ผมยงชอบหนงเรองนอยครบ ถาเจอแผน กจะซอมาดซ า

28

อยากจะสอนใจตวเอง และคนใกลตว ในโลกนมคนและองคกรอยกนมาไดสงบสขยาวนานและมนคง เพราะรจกใชวชา... วน วน หรอแบงปนใหเกดประโยชน คนหรอองคกรพระเอกขมาขาว ขมาเรว ยงปนแมน มาแบบ "ขาเกงอยคนเดยว" เคยมอยบางในหนง แตสวนใหญ พระเอกสไตลน กมกจะตายตอนจบ นาเสยดาย...พระเอกรปหลอพด (ยงปน) เกง นาจะเลนหนงอยไดอกนาน แตใชวชาวน วนไมลนไหล คนเขยนบทเขาคงร าคาญ ท าทาจะเขยนใหเลนไดแคเรองเดยว.

29

ภาคผนวกท 2

จากหนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 6 สงหาคม พ.ศ. 2553 เศรษฐกจอ าพรางกบแนวทางปฏรป กจกรรมจ านวนมากทเราท าเพอสนองความตองการของเราเปนสวนประกอบของเศรษฐกจ ดานหนงเปนการผลต อกดานหนงเปนการบรโภคสวนทผลตไดแตยงไมบรโภคทนท หากออมไวส าหรบในวนหนาเรยกวาสวนเกบออม การผลตและการบรโภคเกดขนพรอมกบบรรพบรษของมนษยเรา แตการค านวณวาเราผลตไดเทาไรและบรโภคเทาไร ซงเรามกใชเปนดชนชวดความกาวหนา หรอการพฒนาของสงคม และภาวะเศรษฐกจดงทเราเขาใจกนในปจจบนเพงเกดขนไมนานมาน "จดพ" มกถกอางถงบอยๆ เมอพดถงภาวะเศรษฐกจทงทคนสวนใหญไมเขาใจวามนคออะไรกนแน จดพเปนทนยมใชชวดภาวะเศรษฐกจเพราะมนสนกวาค าวา ผลตภณฑมวลรวมของประเทศ หรอ Gross Domestic Product ซงยอมาเปน GDP จดพ เปนการตคาสนคาและบรการทกอยางทเราผลตไดตามทกฎหมายยอมรบไมวาสงนนจะมประโยชนหรอไม เรานบบหรทงทมนไมมประโยชน แตไมนบกญชาทงทการแพทยยอมรบแลววากญชาเปนยารกษาความเจบปวยบางชนด สงเหลานนนกเศรษฐศาสตรจะตองขบคดกนตอไปวาจะท าอยางไรจงจะปรบปรงจดพใหสะทอนความเปนจรงไดดขน ส าหรบวนน ขอพดถงการผลตทถกกฎหมายแตไมสะทอนออกมาเปนตวเลขจดพทเราเขาใจกน ยงผลใหตวเลขจดพในฐานะตวชวดภาวะเศรษฐกจและการพฒนาของสงคมมคานอยกวาทมนควรจะเปน เทาทผานมา เรามกไดยนค าวา "เศรษฐกจใตดน" ( underground economy) "เศรษฐกจอ าพราง" (shadow economy) และ "เศรษฐกจไมเปนทางการ" ( informal หรอ unofficial economy) ค าเหลานมกกอใหเกดความสบสน เพราะผอางมกใหความหมายตางกน เมอตนเดอนมถนายนทผานมาน มรายงานชนหนงของนกเศรษฐศาสตรสามคนพมพออกมาชอ Shadow Economies All over the World : New Estimates for 162 Countries from 1999 to 2007 รายงานชนนเปนผลของการวจยทธนาคารโลกน ามาใชเปนฐานของการผลตเอกสารชอ In from the Shadow : Integrating Europe’s Informal Labor เมองไทยรวมอยใน 162 ประเทศดวย ตวเลขของเมองไทยนาสนใจยงเพราะมนชชดวา เรานาจะทบทวนการค านวณผลตภณฑมวลรวมของประเทศและนโยบายเศรษฐกจหลายอยาง ในรายงานน นกวจยใหค าจ ากดความ "เศรษฐกจอ าพราง" วา รวมการผลตสนคาและบรการทงหมดทถกกฎหมายแตถกซกซอนมใหทางการเหนเพอหลกเลยง 1. การจายภาษ 2. การจายสวสดการสงคม 3. กฎขอบงคบดานแรงงานจ าพวกคาแรงงานขนต า เพดานชวโมงท างาน และความปลอดภยในทท างาน และ 4. การตอบค าถามจ าพวกการส ารวจขอมลตางๆ ของทางการ ค าจ ากดความนมความหมายคลายกบ "เศรษฐกจไมเปนทางการ" ซงไมรวมสนคาและบรการทผดกฎหมายจ าพวกยาเสพตด การท างานในบานจ าพวกท ากบขาวและเกบกวาดบานเรอนโดยเจาของบาน และการใหนมลกของแม

30

การวจยไดขอสรปวา ในชวงเวลา 9 ป เศรษฐกจอ าพรางขยายตวเรวกวาเศรษฐกจทางการ ยงผลใหเศรษฐกจอ าพรางเพมจาก 33.7% ของเศรษฐกจทางการทวดออกมาเปนจดพในป 2542 เปน 35.5% ในป 2550 ผวจยพยายามแบงประเทศออกเปนหลายกลมและวดดวยวธตางๆ แตขอสรปยงคงเดม ตวเลขชวาประเทศในกลมตวอยางมความแตกตางกนสงมาก ประเทศทมเศรษฐกจอ าพรางต าทสดไมวาจะวดแบบไหนและจดกลมอยางไรไดแกสวตเซอรแลนด ซงมเศรษฐกจอ าพรางระหวาง 7.7% และ 9.1% ของเศรษฐกจทางการทวดออกมาเปนจดพ สวนประเทศทมเศรษฐกจอ าพรางสงสดไดแกจอรเจยซงมเศรษฐกจอ าพรางระหวาง 64.8% และ 72.5% ของเศรษฐกจทางการ ไทยอยใกลๆ กบประเทศทมเศรษฐกจอ าพรางสงสด คอ ระหวาง 51.8% และ 57.2% ของเศรษฐกจทางการ นอกจากนน สดสวนนยงมแนวโนมเพมขนอกดวยไมวาจะวดอยางไร ในการวดรวมกบกลมประเทศก าลงพฒนากลมใหญทสด 98 ประเทศ ไทยไดอนดบสงถงท 91 ในบรรดาประเทศในเอเชยดวยกน พมาเทานนทมเศรษฐกจอ าพรางเปนสดสวนสงกวาไทยคอไดท 93 ในการวดรวมกบกลมใหญทสด คอ 151 ประเทศ ไทยไดอนดบท 144 ถาน าตวเลขเหลานมาเปนตวบงชวาใครมเศรษฐกจอ าพรางสงสด ไทยจะไดอนดบ 8 ใน 151 ประเทศ สวนสงคโปรไดท 143 จนท 144 และเวยดนามท 136 ซงแสดงวาสงคมไทยซกซอนกจกรรมทางเศรษฐกจไดเกงกวาเขาเหลานนปานฟาสงกวาดน การวจยพบวา ปจจยทผลกดนใหเกดการซกซอนกจกรรมทางเศรษฐกจเพมขนม 4 อยางดวยกนคอ 1. ภาระดานภาษและคาสวสดการสงคม ซงรวมทงระดบของภาษและความยากงายของวธจายและวธการเรยกเกบ 2. ความสลบซบซอนของกฎเกณฑตางๆ ในการท าธรกจ ไมวาจะเปนเกยวกบแรงงาน หรอขนตอนในการประกอบการ 3. ระดบของความฉอฉล หรอธรรมาภบาล ของขาราชการและพนกงานของรฐ และ 4. ความซบเซาของภาวะเศรษฐกจ ตวเลขเหลานอาจตความหมายไดหลากหลายอยาง แมมนอาจจะคลาดเคลอนจากความเปนจรงอยบางกตามโดยเฉพาะตวเลขทมระดบสงเชนของไทย ในทนขอชใหเหนเปนบางอยาง อาทเชน 1. คนไทยโดยทวไปมรายไดสงกวาระดบทชบงโดยตวเลขจดพอยางมนยส าคญ 2. ตวเลขของทางการเกยวกบการกระจายรายไดอาจไรความหมายโดยสนเชง และ 3. การขยายหรอหดตวของจดพททางการอางถงไมสะทอนความเปนจรงของภาวะเศรษฐกจ งานวจยชนนควรจะเปนทใสใจเปนพเศษของคณะกรรมการและสมชชาปฏรป เนองจากปจจยขบเคลอนใหเกดเศรษฐกจอ าพราง 1-3 จะตองไดรบการปฏรป มฉะนน เศรษฐกจของเรานบวนจะถกซกซอนเพมขน ซงจะน าไปสความไมเปนธรรม และความเหลอมล าเพมขนดวย

31

ภาคผนวกท 3

จากหนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 6 สงหาคม พ.ศ. 2553 ‘สมองไหล’ ปญหาหนกอกฟลปปนส ฟลปปนสก าลงประสบกบปญหาสมองไหล ดวยเหลาแรงงานทมคณภาพ และมทกษะทสดของประเทศ พากนมงหนาไปยงตางประเทศ เพอท างานทไดคาแรงเพมขน และชวตความเปนอยทดขน การลาออกของนกบนสายการบนฟลปปน แอรไลน พรอมกน 25 คน เมอสปดาหทแลว เพอไปท างานทใหเงนเดอนมากขนกวาเดมในตางประเทศ เนนใหเหนถงแนวโนม ทก าลงเปลยนแปลงไปจากเดมทแรงงานชาวฟลปปนสในตางประเทศ มกจะเปนแคเพยงแมบาน ลกเรอ และกลมคนใชแรงงานเทานน นกวทยาศาสตร วศวกร แพทย ผเชยวชาญดานสารสนเทศ (ไอท) นกบญช และแมแตกระทงคร ตางเปนกลมคนทมทกษะ สามารถพดภาษาองกฤษได และก าลงมงหนาไปประกอบอาชพในตางแดน ปลอยใหรฐบาล และบรษทเอกชน ตองดนรนหาคนมาท างานแทน "เรองนถอเปนการไหลออกอยางไมหยดยงของแรงงานทมทกษะ เราก าลงสญเสยผเชยวชาญ และแรงงานทมทกษะจ านวนมาก" วนเซนต ลโอการโด ผอ านวยการใหญ สหพนธนายจางแหงฟลปปนส กลาว

32

ภาคผนวกท 4

จากหนงสอพมพคมชดลก วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2553 4 ยทธวธ..ทวงคน"เขาพระวหาร"

ชวงกลางดกวนท 29 กรกฎาคมทผานมา มชาวบาน 2 หมบานจาก 2 ประเทศทลนระทกจนไมเปนอนหลบอนนอน เพราะไมรวาตอนเชาทลมตาตน "สงครามชายแดน" จะระเบดขนหรอไม ในทสดคณะกรรมการมรดกโลกทประชมกนในประเทศบราซลกมมตเลอนการพจารณาแผนพฒนาพนทบรเวณปราสาทพระวหารออกไปเปนป 2554 ท าใหชาวบานทอาศยอยบรเวณเขตพพาทนอนหลบสนทไปไดอก 1 ป ?!! หลายคนเขาใจผดคดวานเปนการตอสเพอแยงชง "ปราสาทพระวหาร" ซงทจรงๆ แลวศาลโลกสงใหกมพชามอธปไตยเหนอปราสาท พระวหาร มาตงแตป 2505 และในวนท 8 กรกฎาคม 2551 คณะกรรมการมรดกโลกกผานการคดเลอกใหขนทะเบยนเปนมรดกโลกของประเทศกมพชาไปเรยบรอยแลวดวย แตทก าลงถกเถยงกนหนาด าคร าเครยด ขนาดสงเคลอนยายกองทพทหารขนาดยอมไปกดดนทชายแดนทงสองฝาย เปนเรองสทธในการดแลพนททบซอน 4.6 ตารางกโลเมตร ทยดเยอกนมานานกวา 50 ป พล.ต.จ าลอง ศรเมอง แกนน าพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย รวมกบผชมนมทเปนตวแทนกลมภาคเครอขายผตดตามสถานการณปราสาทพระวหาร กลมสนตอโศก และพนธมตรภาคใต 16 จงหวด เดนทางไปประทวงกดดนองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก) ใหยกเลกการขนทะเบยนทผานมา และคดคานแผนการพฒนาพนททบซอนรอบปราสาท พระวหาร ขณะทฝายกมพชากมรายงานวา ชาวเขมรจ านวนหนงไปรวมตวกนทกรงพนมเปญ เพอเรยกรองใหรฐบาลกมพชาแสดงทาทใหชดเจนวาจะแกปญหาความขดแยงเรองเขตแดนระหวางไทยกบกมพชาอยางไร พรอมกบเรยกรองใหไทยถอนทหารทงหมดออกจากพนททบซอน บรเวณปราสาทพระวหาร และขอใหไทยเคารพตอสนธสญญาไทย-ฝรงเศส รวมถงค าตดสนของศาลโลกเมอป 2505 ดวย "อรรถพล ศรเวชพนธ" นกวชาการศนยศรสะเกษศกษา มหาวทยาลยราชภฏศรสะเกษ ผรบผดชอบการด าเนนงานวจยชอ "โครงการศกษาขอเทจจรงความสมพนธระหวางปราสาทเขา พระวหารกบประวตศาสตรทองถนศรสะเกษ และแนวทางการแกไขความขดแยงชายแดนไทยกมพชา" แสดงความเหนวา ปญหาทเกดขนสงผลกระทบตอหลายฝาย แตกลมทไดรบความเดอดรอนโดยตรงคอชาวบานทอาศยอยบรเวณรอบพนทปราสาท พระวหารทงฝายไทยและเขมร งานวจยชนนอยในขนตอนการเกบขอมล มการสมภาษณเจาะลกขอเทจจรงจากผมสวนไดสวนเสย เพอหาทางออกและขอเสนอแนะรวมกนในการทจะแกไขปญหาความขดแยง

33

"จดส าคญฝงไทยคอหมบานภมซรอล ต.เสาธงชย อ.กนทรลกษ จ.ศรสะเกษ มคนอาศยอยประมาณ 1,800 คน อยหางพนททบซอน 5-6 กโลเมตร สวนฝงเขมรคอหมบานโกมย ( Ko Muoy) อยหางไป 1 กโลเมตร มชาวบานอาศยอย 400 กวาคน ทงสองหมบานเปนเพอนกน พงพาอาศยกนมาตลอด แมวาจะเกดเรองน ถาถามวาชาวบานอยากใหท าอยางไร เขากอยากใหเปดปราสาท พระวหาร เปนททองเทยวโดยเรวจะไดท ามาคาขาย สวนพนททบซอนกดแลรวมกน ส าหรบคนไทยมพเศษตรงทวาหากตองเสยดนแดนกยอมรบไมได ส าหรบยทธวธแกปญหาจากนไปอก 1 ป รฐบาลไทยตองเจรจาปกปนเขตแดนใหได เพราะการสงทหารทงสองฝายใหมาเผชญหนากน ไมใชทางออกทด" นกวชาการขางตนตงขอสงเกตวา ในวนนเขมรไมตองงอไทยอกตอไป เพราะเขาสรางถนนเปนระยะทาง 7 กโลเมตร จากพนทดานลางไปสเขตปราสาท พระวหารไดแลว แมจะไมสะดวกเทาทางขนฝงไทย แตกสามารถเขาเยยมชมปราสาทได สวนพนททบซอน 4.6 ตารางกโลเมตร ทกมพชาอยากไดกเพอน าไปปรบภมทศนใหสวยงามเพอการทองเทยว เชน ท าพพธภณฑ ท าเขตอนรกษ สรางพนทกนชนรอบปราสาท ฯลฯ "สวนตวแลวผมวาเขาด าเนนการเรวมาก มการเตรยมพรอมทกดาน ฝายไทยกคงไมยอมเหมอนกน การหาทางออกเรองพนททบซอนเปนเรองยาก นอกจากสองฝายตองลดทฐ กเปนเรองไมงาย คงตองรอใหหมดสมยของ ฮน เซน ในอนาคตอาจมความหวงครบ" อรรถพล กลาวตดตลก ขณะท อาจารยพสฐ เจรญวงศ ผอ.ศนยภมภาคดานโบราณคดและวจตรศลป แหงองคการรฐมนตรศกษา ประจ าสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (SPAFA : SEAMEO) นกโบราณคดทเปนแกนน าทวงคน "ทบหลงนารายณบรรทมสนธ" จากสถาบนศลปะชคาโกของอเมรกา แนะน าวา หากอยากไดปราสาทพระวหารคนมา คนไทยทงประเทศตองปรบเปลยนทศนคตและทาทใหมทงหมด โดยเฉพาะตวแทนของกลมพรรคการเมอง นกวชาการ หรอกลมตางๆ ทออกมาตอวาขดคยประณามวากลมอนไมด ไมฉลาด หรอไมมความร ไมมการศกษา ฯลฯ และตองไมมทาทดถกหรอรงเกยจชาวกมพชาทเปนเพอนบานของไทย เนองจากเรองนมความละเอยดออน และมประวตศาสตรการเจรจาตอรองสบเนองมาหลายรอยป ไมมใครรความจรงทงหมด ไมรวาคนทอยในสถานการณนนตองตดสนใจแบบนนเพราะอะไร ดงนนในสถานการณปจจบนทไดตอเวลาอก 1 ป ตองรบตงสตแลวไตรตรองขอมลกอนสรปใหถกตองชดเจน โดยมยทธวธส าคญ 4 ประการ คอ 1.ควรน าขอเทจจรงในอดตมาสรปใหสนๆ เขาใจงาย อธบายใหประเทศสมาชกทเปนกรรมการมรดกโลกไดรบรเรองนอยางถกตอง เชน สนธสญญาไมเปนธรรมทฝรงเศสเอาเปรยบไทยมาตลอด หรอขอมลเกยวกบแผนการทฝรงเศสวางแผนเรองนไวกอนถอนตวออกจากกมพชา คนไทยตองไมลมวาผทท าสญญาเอาเปรยบไทยในเรองนคอฝรงเศสในสมยนน ไมใชกมพชา เชน แผนทมาตราสวน 1 : 200,000 ของฝรงเศสทน ามาอางนนไมเปนสากล เพราะแผนทซงจะน ามาใชปกปนเขตแดนตองละเอยดกวานมาก 2.กรณของกฎหมายปดปาก ทท าใหไทยแพคดศาลโลกเมอป 2505 ควรมการหยบยกเรองนมาเปนประเดน เพราะเทาทผานมายงไมเคยมคดไหนทศาลโลกใชกฎหมายปดปากมาตดสน ถาหลายประเทศเหน

34

ดวยกบเรองนอาจท าใหเขาใจวาไทยไมไดรบความยตธรรมจากการตดสนคดในอดต เปนการแพคดเพราะถกเลหเหลยมของประเทศมหาอ านาจ 3.รฐบาลตองเรงเปดเจรจาเสนอใหกมพชากบไทยไดบรหารจดการพนททบซอนรวมกน รวมถงการท าแผนทฉบบใหมใหถกตอง เพราะเทคโนโลยปจจบนสามารถใชดาวเทยมมาชวย ท าใหถกตองแมนย าขน 4.จากระยะเวลาทเหลออก 1 ป กอนจะมการประชมกรรมการมรดกโลกในป 2554 ประเทศไทยตองมคณะกรรมการศกษาปญหาปราสาท พระวหารอยางตอเนอง คดเลอกกลมทเปนกลางและค านงถงประโยชนของทกฝาย ไมใชเลอกเฉพาะกลมทค านงถงแตผลประโยชนของตวเอง ตองเปนผทรปญหาอยางแทจรงและรทงหมด ไมใชกลมนกวชาการทรความจรงบางสวน ซงกลมนจะท าใหเกดความขดแยงมากขน ไมไดชวยแกปญหาอยางถกตองและเปนธรรมตอทกฝาย ทงนในจลสารฉบบท 38 ไดกลาวถงกรณเขาพระวหาร (The Mount Phra Viharn Case) โครงการความมนคงศกษา ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย ตพมพเมอเดอนเมษายน 2551 สรปถงทางออกของเรองนวา ควรน าพนทปราสาท พระวหาร มาจดท าเปน "พนทพฒนารวมทางวฒนธรรม ( Joint Cultural Development Areas) และ "พนททองเทยวรวม" (Joint Tourism Areas) เพอพลกวกฤตเปนโอกาส ลดความบาดหมางในอดตใหหมดไป พรอมกบระบตวเลขทนาสนใจ คอเมอป 2549 มยอดนกทองเทยวไปเยยมชมเขาพระวหาร 4.3 หมนราย ประมาณวามรายรบจากนกทองเทยวตางชาต 90 ลานบาทตอป การขนทะเบยนเปนมรดกโลกจะสามารถสรางรายไดเพมอก 10 เทา หรอปละ 900 ลานบาท ขอมลนท าใหเขาใจทนทวา ท าไมกมพชาตองพยายามทกทาง เพอจะเรงเปด "ปราสาท พระวหาร" ใหชาวโลกไดมาเทยวชนชม ในฐานะมรดกของมวลมนษยชาต ?!!

35

ภาคผนวกท 5

จากหนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2553 นกวชาการ-ปชช.จเลก ก.ม.ผงเมองเกา สถาบนสงแวดลอมไทย จบมอนกวชาการ องคกรภาคประชาชน ราง พ.ร.บ.การผงเมอง ฉบบทางเลอก กอนเสนอรฐบาลพจารณา ชอดชองโหว ก.ม.ฉบบเดม 2518 เนนชาวบานมสวนรวม กระจายอ านาจลง อปท. ปดชองนกการเมอง กลมนายทน แสวงหาผลประโยชนจากการวางผงเมอง ท าลายชมชน-สงแวดลอม ดร.สมฤด นโครวฒนยงยง ผอ านวยการอาวโส สถาบนสงแวดลอมไทย หวหนาโครงการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนดานการจดการผงเมองเพอสรางสขภาวะ กลาวถงการเปดรบฟงความคดเหนของประชาชน ตอราง พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ....(ฉบบทางเลอก) ซงรวมกบ สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย มลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) วา พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ.2518 เปนกฎหมายเฉพาะดานการผงเมองของประเทศไทย แตทผานการวางผงเมองในพนทตางๆ ทวประเทศประสบปญหาตางๆ มากมาย เนองจากกฎหมายยงมขอจ ากดหลายดาน การวางผงเมองจงกอใหเกดปญหาตามมา เชน ปญหามลพษ รถตด น าเนาเสย ท าลายสงแวดลอม รวมถงความขดแยงระหวางชมชนกบผประกอบการภาคเอกชน เพราะประชาชนเปนผไดรบผลกระทบโดยตรง ปญหาทเกดขนมาจากขอจ ากดของ พ.ร.บ.ผงเมอง พ.ศ. 2518 ทใชอยในปจจบน ไมไดรบการปรบปรงแกไขใหเหมาะสม โดยอปสรรคทส าคญ คอ การรวมศนยอ านาจไวทคณะกรรมการผงเมองเพยงหนวยงานเดยว จงเปนชองทางใหเกดการแสวงหาผลประโยชนจากนกการเมอง กลมนกธรกจ นายทนไดงาย “ทผานมาคณะกรรมการผงเมองถกตงค าถามเรองความเปนอสระและความเปนกลางมาโดยตลอด เชนกรณผงเมองรวมมาบตาพด จ.ระยอง เมอป 2547 ชาวบานกวา 7,000 ราย ไดยนคดคานการขอเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของบรษทนคมอตสาหกรรมเอเชย ซงอยใกลชมชน มาสรางโรงงานอตสาหกรรมปโตรเคม แตคณะกรรมการผงเมองกลบพจารณาเหนชอบตามทบรษทเสนอ โดยฟงเสยงประชาชน” ดร.สมฤด กลาว กฎหมายฉบบนยงมปญหาตางๆ อกหลายดาน เชน หลกการแนวคดการวางผงยงขาดการใหประชาชนเขามามสวนรวม ขณะทระยะเวลาการบงคบใชผงเมองมอาย 5 ป ในชวงทระหวางทผงเมองหมดอายและรอการรางผงเมองฉบบใหมซงบางพนทใชเวลารางนานกวา 7 ป ท าใหเกดปญหา ใครจะสรางอะไร ท าอะไรในชวงเวลานนกไดเพราะเปนชวงสญญากาศ ดร.สมฤด กลาววา ดวยเหตนสถาบนสงแวดลอมไทยรวมกบนกวชาการ องคกรภาคประชาชน จงไดรวมกนจดท าราง พ.ร.บ. การผงเมอง พ.ศ. ......(ฉบบทางเลอก) มเนอหา อาท สนบสนนใหภาค

36

ประชาชนเขาไปมสวนรวมใหมผแทนภาคประชาชน ประชาสงคม เขามาเปนคณะกรรมการเกยวกบผงเมองในทกระดบ กระจายอ านาจใหคณะกรรมการระดบจงหวด องคกรปกครอง สวนทองถนมอ านาจวางผงและตดสนใจดวยเพราะรสภาพและปญหาของพนทด สวนการปองกนปญหาสญญากาศระหวางผงเมองเดมหมดอายนน จะก าหนดใหใชผงเมองเดมไปกอนในระหวางทรอผงเมองใหม ราง พ.ร.บ. ดงกลาว อยระหวางการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของประชาชนใน 5 ภมภาคทวประเทศ กอนเสนอตอรฐบาลเพอเปนทางเลอกในการพจารณาประกาศใชแทนกฎหมายฉบบเดมตอไป ตดตามความเคลอนไหวของรางนไดใน www.tei.or.th/planninglaw