รายงานฉบับสมบูรณ์...

รายงานฉบบสมบรณ

หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอย

จดท าโดย

สถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสงแวดลอมชมชน

มหาวทยาลยนเรศวร

สนบสนนโดย

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ตลาคม 2558

หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสงบานเขานอย

ค ำน ำ

รายงานฉบบนจดท าขนเพอรายงานผลการด าเนนงานโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอย ประจ าป 2558 โดยไ ดรบการสนบสนนงบประมาณจากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย พนทด าเนนงานหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย คอ บานเขานอย ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก ด าเนนงานโดยสถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสง แวดลอมชมชน มหาวทยาลยนเรศวร

คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวารายงานผลการด าเนนงานฉบบสมบรณโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอย จะเปนประโยชนตอสวนรวมและผทสนใจดานการสรางเตาเผาถานและผลตถานจากเตาเผาถานอวาเตะไมมากกนอย หากมขอผดพลาดประการใด คณะท างานตองขออภยมา ณ โอกาสน

สถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสงแวดลอมชมชน ตลาคม 2558


สำรบญ

ค าน า

บทท 1 ขอเสนอโครงการ 1

บทท 2 ผลการด าเนนงานโครงการ - ถายทอดเทคโนโลยการสรางเตาเผาถานคณภาพสง - ท าการทดสอบคณภาพถานและสมรรถนะเตาเผาถาน - ผลการประเมนการถายทอดเทคโนโลย

16 16 24 31

บทท 3 สรปผลการด าเนนโครงการ 34

ภาคผนวก 35

~ 1 ~


แบบฟอรมขอเสนอโครงการเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณ

กจกรรมสงเสรมการน าวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมเพอเพม

ศกยภาพการผลต

และเศรษฐกจชมชน : งานหมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘

บทท 1 ขอเสนอโครงการ

1.ชอหนวยงานหรอสถาบนการศกษา : สถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสงแวดลอมชมชน มหาวทยาลยนเรศวร

2.ชอหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย: หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอย

3.ผรบผดชอบและผรวมโครงการ 3.1 หวหนาโครงการ

ชอ ดร.พสษฏ มณโชต ต าแหนง พนกงานสายวชาการ (อาจารย) สถานทตดตอ วทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยนเรศวร โทรศพท 055-963193 โทรสาร 055-963182 อเมล [email protected]

3.2 รองหวหนาโครงการ ชอ ผศ.ดร.ประพธาร ธนารกษ ต าแหนง พนกงานสายวชาการ (อาจารย) สถานทตดตอ วทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยนเรศวร โทรศพท 055-963193 โทรสาร 055-963182

อเมล [email protected] 3.3 ผรวมโครงการ ชอ นางสาวกงกานต พนธวาณชย

ต าแหนง เจาหนาทวจยประจ าโครงการ สถานทตดตอ สถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสงแวดลอมชมชน มหาวทยาลยนเรศวร

โทรศพท 055-963193 โทรสาร 055-963182 อเมล [email protected]

mailto:[email protected]

~ 2 ~


3.4 ผรวมโครงการ ชอ ดร.บงกช ประสทธ ต าแหนง เจาหนาทวจย สถานทตดตอ วทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยนเรศวร โทรศพท 055-963193 โทรสาร 055-963182

อเมล [email protected] 3.5 ผรวมโครงการ

ชอ นายวกานต วนสงเนน ต าแหนง เจาหนาทวจย สถานทตดตอ วทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยนเรศวร โทรศพท 055-963193 โทรสาร 055-963182

อเมล [email protected]

4. ลกษณะโครงการ : โปรดใสเครองหมาย ใน ทตองการและใหขอมลใหครบถวน 1) หมบาน วท. (ตอเนอง) ใหระบปทด าเนนการ 2) หมบาน วท. (แมขายขยายลก) ระบปแรกทเปนแมขาย (แนบแบบส ารวจความพรอมและความตองการของหมบานลกขาย) 3) หมบาน วท.(ใหม) (แนบแบบฟอรมแสดงเจตจ านง ) 5. หลกการและเหตผล

5.1 ความเปนมาหมบาน เดมอยในพนทรบผดชอบต าบลทบยายเชยง ตอมาเมอป 2520 ไดรบอนมตจากกรมการปกครอง แยกจาก

ต าบลทบยายเชยงมาเปนต าบลดงประค า บานเขานอย ตงอยท หม 5 ต าบลดงประค า อ าเภอพรหมพราม จงหวดพษณโลก เปนชมชนขนาดเลกทม

จ านวนครวเรอน 217 หลงคาเรอน จ านวนประชากร 738 คน และมโรงเรยนระดบประถมศกษา 1 แหง โดยอาชพหลกของประชากรไดแก การท าไรมนส าปะหลง ท านา เลยงสตว (วว และควาย) และรบจางทวไป รายไดเฉลยตอครวเรอนตอปประมาณ 8,000 – 12,000 บาทต ากวารายไดเฉลยตอครวเรอนตอเดอนของประเทศอยมาก (ขอมลจากส านกงานสถตแหงชาตป 2552 พบวารายไดเฉลยตอครวเรอนตอเดอนอยท 20,903 บาท) จากขอมลเบองตนดงกลาวท าใหผอ านวยการโรงเรยนวดเขานอยเลงเหนวาโรงเรยนควรจะเปนผน าและเปนศน ยกลางในการแกปญหาใหกบทองถน จงไดรวมมอกบวทยาลยพลงงานทดแทน มหาวทยาลยนเรศวร ในการจดตงศนยการเรยนร ณ โรงเรยนวดเขานอยและรวมกนศกษาศกยภาพของชมชนทงในเชงทรพยากรบคคล วฒนธรรม วถชวตของชมชน เศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาตและความตองการของชมชน โดยไดรวมกนจดท าแผนพฒนาชมชนเบองตนพบวาชมชนมศกยภาพในดานฝมอแรงงานและจากการประกอบอาชพของชมชนบานเขานอยจะเหนไดวามวสดเหลอใชจากการท าการเกษตรและเลยงสตวซงสามารถน ามาผลตพลงงานทดแทนได เชน การผลตแกสชวภาพจากมลสตว

~ 3 ~


เตาแกสชวมวล เตาเผาถานอนรกษพลงงาน เครองผลตปยอนทรยอดเมด และยงสงเสรมใหเปนหมบานทองเทยวเชงพลงงานชมชน ซงจะสามารถเปนรายไดเพมใหกบชมชนบานเขานอยได

5.1.1 ประชากร (จ าแนกตามชวงอาย / แยกชาย- หญง) บานเขานอยมประชากรทอาศยอยจรง รวมทงสน 708 คน จ านวนครวเรอน 220 ครวเรอน ตารางท 1 แสดงจ านวนประชากรแยกเพศ

อบต. จ านวนประชากร

ดงประค า ชาย หญง รวม

หมท 5 บานเขานอย 260 252 512

รวม 260 252 512 ตารางท 2 แสดงจ านวนประชากรแยกตามอาย

อบต. อาย (ป)

ดงประค า 0-20

ป 21-40

ป 41-50

ป 61 ปขนไป

หมท 5 บานเขานอย 9 11 12 5

รวม 9 11 12 5 ตารางท 3 จ านวนประชากรจ าแนกตามอาชพ

อาชพ

อบต. เกษตรกรรม คาขาย รบราชการ/ รบจาง อน ๆ ดงประค า (สวน/นา/ไร) รฐวสหกจ

หมท 5 บานเขานอย 5 2 1 4 -

รวม 5 2 1 4 0 ตารางท 4 แสดงขนาดครวเรอน

อบต. ดงประค า ขนาดครวเรอน

1-3 คน 4-6 คน 7-9 คน 10 คนขนไป

หมท 5 บานเขานอย 5 5 - -

รวม 20 50 0 0

~ 4 ~


ตารางท 5 แสดงรายได/ครวเรอน/เดอน

อบต. รายได/ครวเรอน/เดอน (บาท)

ดงประค า ต ากวา 3,000

3,001-5,000

5,001-7,000

7,001-9,000

9,001 ขนไป

หมท 5 บานเขานอย 3 5 - - 2

รวม 3 5 0 0 2 ตารางท 6 แสดงจ านวนประชากรจ าแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา

อบต. ประถม มธยมศกษา มธยมศกษา อนปรญญา อดมศกษา ดงประค า ศกษา ตอนตน ตอนปลาย

หมท 5 บานเขานอย 21 6 6 2 1

รวม 21 6 6 2 1 ตารางท 7 ขอมลประชากรโดยรวม

ดงประค า หมท 5

จ านวนประชากร (คน) 617

เพศ ชาย 260

หญง 252

อาย (ป)

0-20 ป 9

21-40 ป 11

41-60 ป 12

61 ปขนไป 5

การศกษา

ประถมศกษา 21

มธยมศกษาตอนตน 6

มธยมศกษาตอนปลาย 6

อนปรญญา 2

อดมศกษา 1

อาชพ เกษตรกรรม 5

คาขาย 2

~ 5 ~


ดงประค า หมท 5

ระบบราชการ/รฐวสาหกจ 1

รบจาง 4

อน ๆ -

รายได (บาท)

ต ากวา 3,000 3

3,001-5,000 5

5,001-7,000 -

7,001-9,000 -

มากกวา 9,001 ขนไป 2

ขนาดครอบครว (คน)

1-3 5

4-6 5

7-9 -

10 คนขนไป -

หมายเหต : เปนขอมลเฉพาะประชากรทเขารวมโครงการ

5.1.2 ลกษณะภมประเทศ พนทสวนใหญเปนพนทดอนราบลม รบน าจากภเขาเขตจงหวดอตรดตถ อยในเขตการสงน าชลประทานบางสวน 30% 5.1.3 ลกษณะภมอากาศ บานเขานอยมลกษณะภมอากาศแบบรอนชน ประกอบดวย 3 ฤด คอ ฤดรอน เดอนมนาคม – มถนายน ฤดฝน เดอนกรกฎาคม – ตลาคม ฤดหนาว เดอนพฤศจกายน – กมภาพนธ 5.1.4 ศลปวฒนธรรม/ประเพณ การจดงานบญประเพณจดตามความเชอทยดถอปฏบตกนมา คอ งานบญกลางบาน การบวชพระ แตงงาน และประเพณสงกรานตรดน าด าหวผสงอาย

~ 6 ~


5.1.5 สภาพทางสงคม ศาสนา ประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มวดเปนทรวมจตใจ มวฒนธรรมประเพณทไมตางไปจากชมชนอนในจงหวดพษณโลกซงยดถอตามประเพณไทย เชน ท าบญเลยงพระ วนสารทหรอวนส าคญตางๆ ประเพณท าบญกลางบาน 5.1.6 ทนทางสงคมและวฒนธรรม รวมถงภมปญญาทองถน ชมชนบานเขานอยสวนใหญอพยพมาจากหลากหลายททงชาตพนธลาวอสาน จงหวดอบล จงหวดเลย และลาวพวนจากจงหวดนครปฐม เขามารบจางท าเกษตร เชน ปลกออย ปลกมนส าปะหลง เปนตน ตอมาจงไดลงหลกปกฐานอยเนองจากเปนพนทมราคาถก ประกอบกบชมชนทเขามารนแรกจะเปนวยผใชแรงงานเปนหลกจงมก าลงทบกเบกและทส าคญเปนจดทหางานรบจางท าไดงาย เนองจากผมารเรมชมชนเปนกลมผใชแรงงานมาจากหลายชาตพนธและไมใชกลมผน าทางวฒนธรรม ดงนนประเพณทางวฒนธรรมรวมถงภมปญญาทองถนจงไมปรากฏเดนชดหรอเปนเอกลกษณะเฉพาะถน การเชอมตอกนของวฒนธรรมชาตพนธจะอาศยการกลบถนฐานเดมเพอรวมกจกรรม แตถามการฟนฟวฒนธรรมขนในชมชนอาจสามารถเปนตวเชอมสายสมพนธทางสงคมไดแตมความสามารถเชอมโยงความเปนชมชน อยรวมกนไดโดยอาศยกลมผน าทางธรรมชาตทมาสรางชมชนรนแรกและเปนสายเครอญาตไมกสาย เชน สกลสงหกลน หลกเพชร ศรอนด เปนตน 5.1.7 แผนชมชนและการจดตงองคกรชมชน

เดมชมชนมการจดท าแผนชมชนและการจดตงองคกรชมชน ตามระบบของรฐทเขาไปจดการชมชนเพอใหเกดการพฒนาชมชนและมความสามารถพงพาตนเองได ตามกฎเกณฑทวไปแตสงทปรากฏ คอ ชมชนตองพงพงภาครฐมากกวาตนเอง ขาดการจดการโดยชมชนเองเปนหลก โดยเฉพาะขาดองคความรหรอชดความรของชมชนในการจดการชมชน ตนเอง ทเหมาะสมกบสภาพของวถชมชน ดงนนในชมชนมแผนพฒนาหมบานตามแผนงานขององค การบรหารสวนต าบล มกลมคณะกรรมการหมบาน กลมอาชพเชนกลมสตรมการจดตงและลมหายไป สวนกลมการขบเคลอนทมพลงสามารถเปนตวเชอมโยงความเปนชมชนทอยรวมกนได พงพากนและกน กบเปนกลมผน าทางธรรมชาตโดยมเวททางวฒนธรรมเปนตวปรบแนวคดหรอประโยชนทสรางการอยรวมกนไดเชนการรวมตวของชมชนเปนกลมอนรกษปาชมชนเพอการใชประโยชนจากปาอยางยงยน 5.1.8 สภาพทางเศรษฐกจ การประกอบอาชพ อาชพหลกของประชาชนบานเขานอย คอ การท านา อาชพรอง คอ เลยงสตว และท าไร เชน ถวเหลอง มนส าปะลง มะมวง เปนตน รายไดเฉลยตอครวเรอนประมาณ 8,000 – 12,000 บาท/ป ต ากวารายไดเฉลยตอครวเรอนตอเดอนของประเทศอยมาก ขอมลจากส านกงานสถตแหงชาตป 2552 พบวารายไดเฉลยตอครวเรอนตอเดอนอยท 20,903 บาท

1. โครงสรางและสภาวะทางเศรษฐกจ (ภาคเกษตร อตสาหกรรม และบรการ) 2. ก าลงการผลตการเกษตรและอตสาหกรรม 3. สถานการดานแรงงานและการวางงาน

~ 7 ~


4. การรวมกลมระดบชมชน เครอขายกบชมชนอน 5.1.9 ก าลงการผลตการเกษตรและอตสาหกรรม เกษตรกรรมในหมบานแบงเปน 2 ลกษณะ คอ พนทท านาปอาศยน าฝน พนทประมาณ 3,000 ไร ผลผลตประมาณ 60 ถงตอไร ในรอบของการปลกขาว 1 ครง/ป พนทปลกมนส าปะหลงประมาณ 800 ไร ผลผลตประมาณ 3,000 กโลกรมตอไร ในรอบของการปลกมนส าปะหลง 1 ครง/ป สวนอตสาหกรรมไมมในชมชน 5.1.10 สถานการณดานแรงงานและการวางงาน เนองจากชมชนเขานอยสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมอาศยน าฝน ดงนนเมอสนสดฤดการเพาะปลกจงตองประกอบอาชพรบจางไปทว โดยเฉพาะไปรบจางทกรงเทพ สวนใหญจะรบจางแรงงานกอสราง การวางงานจะเปนผสงอายทจะตองรบหนาทเฝาบานเลยงหลาน 5.1.11 มตทางทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและพลงงาน 1. สถานการณดานทรพยากรธรรมชตในชมชน (ดน น า ปาไมและสตวปา) ชมชนบานเขานอยตงอย เปนพนทเชงเขา ดนลกรงปนทราย ไมมระบบน าชลประทานการเกษตรอาศยน าฝน มพนปาไมทชมชนดแลอยจ านวน 2 แปลง คอ ปาเขานอยพนทประมาณ 500 ไร ปาเขาหลวงพนทประมาณ 2,000 ไร รวมทงสนประมาณ 2,500 ไร สตวปาทพบเหนไดงาย คอ ไกปา กระรอก และหมปา ชมชนใชประโยชนจากปาในการเลยงสตว 2. สภาพการถอครองทดนท ากน ชมชนเขานอยมการถอครองทดนท ากนเองไมมบคคลภายนอก เนองจากพนทมนอย บางสวนไมมทดนเปนของตนเองตองเชาท ากน 3. ภยธรรมชาต เนองจากการตงหมบานเปนพนทสงเชงเขา ดงนน ภยธรรมชาตทเกดขนจะเกดจากภยแลงเปนหลก ภยจากน าทวมน าหลากไมม 4. มลพษและขยะหรอของเสย ชมชนจะใชวธการจดการขยะเองในครวเรอนโดยใชการเผาระบบเปด ของเสยจากมลสตวหรอวสดเหลอใชจากการท าการเกษตรและเลยงสตวชมชนเรมน ามาผลตเปนพลงงานทดแทน เชน การผลตแกสชวภาพจากมลสตว เตาแกสชวมวล เตาเผาถาน เปนตน 5.1.12 พลงงานในชมชน - ครวเรอนทมบอแกสชวภาพ จ านวน 7 บอ ไดแก 1. โรงเรยนวดเขานอย จ านวน 4 บอ 2. นายประพนธ มนยา บานเลขท 158 หม 5 บานเขานอย จ านวน 1 บอ 3. นายล าไย ปรงเปยม บานเลขท 4 หม 5 บานเขานอย จ านวน 1 บอ 4. นายจรญ สงหกลน บานเลขท 76 หม 5 บานเขานอย จ านวน 1 บอ

~ 8 ~


- ครวเรอนทเลยงวว – ควาย จ านวน 17 ครวเรอน รวมววควายจ านวน 348 ตว - ครวเรอนทใชแกส LPG จ านวน 198 ครวเรอน

5.2 เหตผล ความตองการหรอประเดนปญหาทตองการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขาไปแกไขหรอพฒนาหมบาน

ถาน คอ ไมทน ามาผานกระบวนการใหความรอนโดยอาศยความรอนจากเปลวไพในสภาวะทปราศจากกาซออกซเจนทเปนตวท าใหเกดการเผาไหม การลกตดไฟ ไมทไดรบความรอนจนความชน สารเฉพาะตวตางๆเกดการละเหยและสลายตวออกไปจากเนอไมเหลอแตสวนทเปนคารบอน ไมจงเปลยนเปนสด า สามารถใชงานเปนเชอเพลงในดานตางๆรวมทงมคณสมบตพเศษในการใชงานอนๆไดอยางหลากหลายเมอมการเผาดวยอณหภมสง ถานทดลกษณะภายนอกจะมความแขงแกรงและหนก หกแลวมความมนวาว เคาะกนแลวมเสยงดงกงวาน เมอใชงานจะไมมควน ขนอยกบชนดของไมและกระบวนการผลตถาน ส าหรบในประเทศไทยพบวามการใชถานไมเปนเชอเพลงในการหงตมในทองถนชนบทและชมชนเมองบางสวน แตการผลตถานถกมองวาเปนตนเหตของการตดไมท าลายปาและสรางมลภาวะใหกบสภาพแวดลอม อกทงกฎหมายและระเบยบปฏบตกไมเออตอผผลตถานไมทจะคดคนพฒนาเทคนควธการผลตถานไมใหมคณภาพสง รวมถงการใชประโยชนจากผลพลอยได (By-Products) คอ น าสมควนไม (wood vinegar) ทงทในประเทศมการผลตถานไมไดไมต ากวาปละ 3 ลานตน โดยมผลผลตเฉลยประมาณไมเกน 20% ถาหากไดมการวจยและพฒนากระบวนผลตถานไดจะสามารถเพมผลตขนเปน 30% ท าใหประหยดไมฟนไดอยางนอยปละ 5 ลานตน รวมทงควนทถกปลอยทงซงหากน ามาผลตน าสมควนไมจะไดผลผลตปละประมาณ 750,000 ลตร และไมกอใหเกดมลภาวะกบสงแวดลอม

การเผาถานในยคแรกๆจะน าทอนไมมาวางเรยงทบกนแลวจดไฟเผา จากนนจงกลบดวยดน เรยกเตาเผาลกษณะนวา เตาหลมหรอเตาผ แตวธการดงกลาวใหผลผลตทมคณภาพและปรมาณต า เนองจากอากาศสามารถไหลผานดนทกลบไวท าใหไมสามารถควบคมอากาศภายในไดตามตองการ ปจจบนไดมการพฒนาเตาผลตถานไมไดเปนเตาทผนกแนนสามารถควบคมอากาศไดตามตองการท าใหไดผลตทมคณภาพและผลผลตทสงขน เชน เตาเผาถาน 200 ลตร เตากรมปาไม เตาอวาเตะ เปนตน

รปท 1 ขนตอนการผลตถานไม จากการศกษาศกยภาพของชมชนทงในเชงทรพยากรบคคล วฒนธรรม วถชวตของชมชน เศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาตและความตองการของชมชน พบวา ชมชนมศกยภาพในดานฝมอแรงงานและจากการประกอบอาชพของชมชนบานเขานอย จะเหนไดวามวสดเหลอใชจากการท าการเกษตรและเลยงสตวซงสามารถน ามาผลตพลงงานทดแทนได เชน การผลตแกสชวภาพจากมลสตว เตาแกสชวมวล เตาเผาถานอนรกษพลงงาน เครองผลต

การไลความชน การเปลยนจากไมเปนถาน การท าถานใหบรสทธ

การท าใหเยนลง ถาน

น าสมควนไม

~ 9 ~


ปยอนทรยอดเมด ซงสามารถเปนรายไดเพมใหกบชมชนบานเขานอยได ปจจบนชมชนบานเขานอยไดผลตถานอดแทงเพอจ าหนายใหกบทองตลาดเปนจ านวน 20 ตนตอเดอน ท าใหชมชนมรายไดเฉลยเพมขนและมชวตความเปนอยทดขน แตเนองจากมความตองการจากทองตลาดเพมมากขนท าใหชมชนตองน าผงถานจากภายนอกชมชนเขามาเปนวตถดบในการผลตถานอดแทง ท าใหประสบปญหาการควบคมคณภาพของถาน เนองจากถานทน าเขามามดน ขเถา และมความชนสงปะปนมาดวย ซงสงผลตอคณภาพของถานทผลตไดและสงผลตอความนาเชอถอของถานทผลตจากชมชนเขานอยดวย ดงนนเพอเปนการสงเสรมและเผยแพรเทคโนโลยทเหมาะสมใหกบชมชน จงไดจดท าโครงการ “หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอย” เพอเปนการเพมคณภาพและความนาเชอถอใหกบถานทผลตได การถายทอดเทคโนโลยดงกลาวจะท าใหชมชนบานเขานอยสามารถน าองคความรทไดไปพฒนาตอยอดในกระบวนการผลตถานใหมคณภาพสง เปนการเพมมลคาใหกบถานทผลตได และสามารถเพมยอดขาย กอใหเกดการสรางงาน สรางรายไดใหกบชมชน

6. วตถประสงค 6.1 เพอพฒนา สงเสรม และถายทอดองคความรการผลตถานจากเตาเผาถานคณภาพสงใหกบชมชน 6.2 เพอพฒนาศกยภาพการผลตถานทมคณภาพสงในเชงพาณชยใหกบชมชน 6.3 เพอใชเครองมอทางวทยาศาสตรเทคโนโลย และนวตกรรมในการพฒนาชมชนอยางยงยน 7.แนวคดในการพฒนาหมบานดาน วทน.

8.พนทด าเนนการ(ระบพนทเปาหมายของการสรางหมบานตนแบบ พนทเดยว) ชมชนบานเขานอย ม.5 ต.ดงประค า อ.พรมพราม จ.พษณโลก

Outcome Output Process

Input - คน (ชาวบาน คณะงานรวมถงเครอคายผเกยวของ

- เงน (แหลงเงนทน) - อปกรณ/เครองมอ (ตวเทคโนโลยพลงงาน เครองมอชวยวเคราะหขอมล) - วตถดบ (หาไดในทองถน) - การจดการ (จดการได

- การบรหารจดการ

- การเลอกใชเทคโนโลย

- การมสวนรวม

- การบรณาการกจกรรมตางๆ

- การถายทอดดานพลงงานชมชน(จ านวนเทคโนโลย/จ านวนผรบการถายทอด)

- วทยากรพลงงานชมชน

แหลงเรยนรดาน

- การน าเทคโนโลยไปใชประโยชน(จ านวนเรอง/คน)

- ลดคาใชจายในครวเรอน

- สรางอาชพ/สราง

~ 10 ~


9.ระยะเวลาด าเนนการ: (ใสเครองหมายตามประเภทของหมบาน วท.) หมบาน วท. (ใหม) ระบปเรมตน และปสนสด หมบาน วท.(ตอเนอง) ระบปทภายใตกรอบ 3 ป(ระบปทเรมตน-ถงปทสนสดโครงการ) หมบาน วท.(แมขายขยายลก) ระบปทของบประมาณ ปท 1 ปท 2

ป 2558 ถง 2560 10. ขอเสนอ/เปาหมายการพฒนาหมบาน

ปท*

ทรพยากร (สงทตองใชในการพฒนาหมบาน)

กจกรรม/วธการด าเนนงาน

ผลผลต (สงทไดออกมา

เปนรปธรรม หรอรบรได)

ผลลพธ (ผลประโยชนทไดจาก

ผลผลตและผลกระทบทมตอผทเกยวของ)

งบประมาณ(บาท)

ปท 1(พ.ศ.2558) - ผเชยวชาญและงบประมาณ

- ระดมความคดของชาวบาน - แนะน าเทคโนโลย - ออกแบบและสรางเตาเผาถาน - ทดสอบคณภาพถาน

- ชาวบานไดรบความรทเกยวของกบเทคโนโลย - ไดเตาเผาถานคณภาพสง - ไดถานคณภาพสง

- ชาวบานไดแลกเปลยนเรยนรขอด-ขอเสย ของเทคโนโลย - ชาวบานรวธการท างานของเทคโนโลย - ไดเตาเผาถานคณภาพสงและใชงานไดด - ไดถานคณภาพสง

- 281,600บาท

ปท 2(พ.ศ.2559) - ผเชยวชาญและงบประมาณ

- พฒนาแบรนด ของชมชน - น าสการตลาดในประเทศ - ตอยอดผลตภณฑจากถาน

- เกดแบรนดของชมชน - มตลาดในประเทศรองรบ - เกดสนคาตวใหมจากถาน - มชมชนในเครอขายเพมขน 5 ราย

- มตลาดรองรบและไดรบรายได - เกดการสรางแบรนดในชมชน - เกดการขยายผลผผลตถานในชมชน 5 ชมชน

- 300,000 บาท

~ 11 ~


ปท 3(พ.ศ.2560) -ผเชยวชาญและงบประมาณ

- ขยายผลสชมชนอน - สรางตลาดสงออก - ตอยอดผลตภณฑ

- สามารถน าผลตภณฑสงออกตางประเทศได - มชมชนในเครอขายเพมขนอก 5 แหง - ไดผลตภณฑเพมขน

- มชมชนในเครอขายเพมขนอก 5 แหง - สามารถน าผลตภณฑสงออกตางประเทศไดและในประเทศ - ไดผลตภณฑเพมขน

- 300,000 บาท

หมายเหต*: ระบปงบประมาณ พ.ศ.ในปทไดรบงบประมาณสนบสนน 11.แผนการด าเนนงาน

กจกรรมหลก ระยะเวลา (ป)

ปท 1(พ.ศ.2558) ปท 2(พ.ศ.2559) ปท 3(พ.ศ.2560) Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

1.จดประชมระดมความคดของชาวบานในการพฒนากระบวนการผลตถาน

2.แนะน าเทคโนโลยการเผาถาน

3.ออกแบบและสรางเตาเผาถานประสทธภาพสง

4.ทดสอบคณภาพเตาเผาถาน 5.น าสการตลาดภายในประเทศ

6.ขยายผลสชมชน ไมนอยกวา 5 ราย

7.สรางตลาดสงออกนอกประเทศ

8.ตอยอดโซอปทานจากถานคณภาพสง

9.ตอยอดผลตภณฑไมนอยกวา 5 ชนด จากถาน

~ 12 ~


12.หนวยงานสนบสนน(ทรพยากร)

ชอหนวยงาน/สถาบนการศกษา รปแบบการสนบสนน 1.สถานทปรกษาเพอการพฒนาพลงงานทดแทนและสงแวดลอมชมชน มหาวทยาลยนเรศวร

ผเชยวชาญ

2.สมาคมพฒนาชมชน ผเชยวชาญ 3.โรงเรยนวดเขานอย อาคารจดประชม

13.แผนการด าเนนงาน ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

กจกรรม

2557 2558

รวม

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4

ต.ค. พ.ย ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.

ย พ.ค ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

แผนงาน

1. ขออนมตโครงการ

2 . ตดตอประสานงานกบหวหนากลม/ชมชน และจ ด เ ต ร ยม ว สด อ ปกรณส าหรบการระดมความคดเหน จดท าแผนรวมกน

3.จดประชมระดมความคดของชาวบานในการพฒนากระบวนการผลตถาน

4.เทคโนโลยการผลตถานจากเตาเผาถานคณภาพสง

5.อ อ ก แ บ บ แ ล ะ ส ร า งเตาเผาถานประสทธภาพสง

6.ทดสอบคณภาพเตาเผาถานและถานคณภาพสง

7.ตดตาม ประเมนผล และรายงานผล

งบประมาณทงโครงการ 281,600

~ 13 ~


14.เปาหมายผลผลต/ผลลพธ และตวชวด ปงบประมาณ พ.ศ. (ระยะ 3 ป ของแตละหมบาน วท.)

ผลผลต/ผลลพธ หนวย ขอมล

พนฐาน** คาเปาหมายแตละ

ป* หมายเหต

ปท 1

ปท 2

ปท 3

1. จ านวนหมบาน/ชมชน ทน าเทคโนโลยทไดรบการถายทอดไปใชประโยชน

หมบาน/ชมชน

1 5 -

2. จ านวนเทคโนโลยทมการถายทอด ระบชอเทคโนโลยหลก/รอง(การผลตถานจากเตาเผาถานคณภาพสง/ตอยอดผลตภณฑไมนอยกวา 5 ชนด จากถาน)

เรอง 2 5 5

3. จ านวนวทยากรชมชนทสรางความเชยวชาญในเทคโนโลย ทถายทอด

คน 1 5 5

4. จ านวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (ไมนบซ า) *** คน 30 150 50 5. ความพงพอใจของผรบบรการในหมบาน/ชมชนทด าเนนการในระดบด-ดมาก

รอยละ 80 80 80

* ระบในชองหมายเหตวาคาเปาหมายในแตละปเปนคาสะสมหรอไมสะสม(ผรบการถายทอดเทคโนโลยเปนคนเดม) ** ขอมลพนฐาน คอ ผลการด าเนนงานทผานมาตงแตปแรกทเรมโครงการ ของหมบาน วท.(ตอเนอง) *** จ านวนชมชนทจะขยายผล เฉพาะหมบาน วท.(แมขายขยายลก) ใหขอมลในปทด าเนนการเทานนและใหระบชอชมชน

15. ผลกระทบ (ผลกระทบ หมายถง สงทไดจากการทผลลพธเกดขนแลว โดยผานผรบบรการโดยตรง หรอสงคม ชมชน ทไมไดรบบรการโดยตรง แตไดรบผลประโยชนทงทางเศรษฐกจและสงคม ทงระบตวเงนไดและไมได)

□ ทางเศรษฐกจ โปรดอธบาย 1. รอยละ 50 ของชมชน ทไดรบการถายทอดเทคโนโลย น าเทคโนโลยไปใชประโยชน ท าใหผลตถานทม

คณภาพสง เพมมลคาใหกบถาน และเพมรายไดใหกบชมชน คดเปนมลคาไมนอยกวา 281,600 บาท/ป 2. ชมชนไดผลตถานทมคณภาพสง เพมมลคาใหกบถาน และเพมรายไดใหกบชมชน

2. มการขยายผลเทคโนโลยการผลตถานจากเตาเผาถานคณภาพสงโดยกลมหรอชมชนอนๆ โดยใชงบประมาณของกลมเอง หรอไดรบสนบสนนจากองคกรปกครองสวนทองถนในพนทอยางนอย 1 แหง ทางสงคม โปรดอธบาย

1. ชมชนไดรวมกลมจดตงสหกรณเพอผลตถานจากเตาเผาถานคณภาพสงจ าหนายในเชงพาณชย

~ 14 ~


16. งบประมาณขอรบ ใหแจกแจงรายละเอยดคาใชจายเปนงบตวคณ ใหสอดคลองกบกจกรรม ตามระเบยบและอตราของทางราชการ

(ประหยด คมคา) คาใชจายในการด าเนนการ ปงบประมาณ พ.ศ.2558 ขอรบการสนบสนนงบประมาณ 281,600 บาท

รายการ จ านวนเงน (บาท)

1. คาตอบแทน - คาตอบแทนวทยากร (6 ชวโมง x ชวโมงละ 1,000 บาท x 4 วน) - คาตอบแทนคณะด าเนนงาน 2. คาใชสอย - คาจางเหมาสรางเตาเผาถานคณภาพสง จ านวน 1 ชด (80,000 บาท x 1 ชด) - คาจางเหมาสรางเครองกลนน าสมควนไม จ านวน 1 ชด - คาจางตดตามประเมนผลและท ารายงาน - คาเอกสารประกอบการฝกอบรม (3 ครง) ชดละ 100 บาท จ านวน 100 ชด - คาเชาพาหนะเดนทางระหวางประชมรวมกบกลมและถายทอดเทคโนโลย - คาอาหารวางและอาหารกลางวนส าหรบผจดและผเขารวมอบรม (4 วน x 200 บาท x 50 คน) 3. คาวสด - คาวสดส านกงาน / วสดคอมพวเตอร - คาวสดโฆษณาและเผยแพร - คาวสดเชอเพลงและหลอลน 4.คาบรหารโครงการ (10%)

49,000 24,000 25,000

185,000 80,000 10,000 15,000 10,000 30,000 40,000

22,000 12,000 5,000 5,000

25,600 รวม 281,600

หมายเหต: คาใชจายขางตนสามารถถวเฉลยจายไดทกรายการ

17.การรายงานผล ประเมนผลและตดตามผล : ผรบผดชอบโครงการตองรายงานความกาวหนาผานระบบออนไลนทกไตรมาสหลงจากยนยนของรบการ

สนบสนนงบประมาณ กบส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร (สป.วท.) โดยรายผลการด าเนนงานและการใชจายงบประมาณ ผานระบบออนไลนท เวบไซต http://www.clinictech.most.go.th/online/index.asp เมน Sci & Tech Village และตองจดสงผลงานและเอกสารดงน

1. รายงานผลการด าเนนงานและการใชจายงบประมาณตามไตรมาสอยางนอย 2 ครง ผานระบบออนไลน พรอมไฟลผรบบรการ (ใบสมคร แบบประเมน และแบบตดตาม ของ สป.วท.) 2. รายงานฉบบสมบรณ เปนเอกสารจ านวน 2 ชด และขอมลบนทกลงใน CD ไมเกน 30 วนหลงสนสด

ปงบประมาณ หรอสนสดเวลาทขอขยายเวลา 3. ใหความรวมมอในการประเมนสถานะหมบาน (Post SAR) ตามท สป.วท. ก าหนด

~ 15 ~


18. การเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนโครงการ : ทกครงทมการจดกจกรรมการถายทอดเทคโนโลยและมการเผยแพรประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ เชน แผน

พบ ปายประชาสมพนธ จดหมายขาว วารสาร และสออนใด จะตองมขอความและสญลกษณของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงเปนผใหการสนบสนนงบประมาณปรากฏดวยทกครง และ ยนดใหความรวมมอเขารวมจดแสดงผลงานในกจกรรมตาง ๆ ทกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนผจดขนพรอมทงท าตามหลกเกณฑและเงอนไขทระบในคมอการด าเนนงานประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ทกประการ

ลงชอ .............................................................

( ดร.พสษฏ มณโชต ) ผเสนอโครงการ

~ 16 ~


บทท 2 ผลการด าเนนงานโครงการ

ในการด าเนนงานหมบานวทยาศาสตรเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสง บานเขานอยในปแรก

(ปงบประมาณ 2558) ไดถายทอดเทคโนโลยและองคความรการสรางเตาเผาถานคณภาพสง (เตาอวาเตะ) และกระบวนการผลตถาน โดยไดเชญ Mr.Tsuyoshi Hirowaka Head of Charcoal Association of Japan มาถายทอดองคความรและเทคโนโลยการการสรางเตาเผาถานคณภาพสง (เตาอวาเตะ) และกระบวนการผลตถานใหกบชมชนบานเขานอย ซงมรายละเอยด ดงน

1. ถายทอดเทคโนโลยการสรางเตาเผาถานคณภาพสง (เตาอวาเตะ) และการเผาถาน ท าการถายทอดเทคโนโลยการสรางเตาเผาถาน ระหวางวนท 11 -18 มถนายน 2558 ณ ชมชนบานเขานอย ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก มผเขารวมโครงการ 30 คน โดยมขนตอนการสรางเตาเผาถาน ดงน ขนตอนท 1 เตรยมวสด อปกรณ ส าหรบสรางเตาเผาถานคณภาพสง ไดแก ดนเหนยว ทราย ปนซเมนต ไมยคาลปตส กอนหน อฐ กระบะผสมปน จอบ ถงปน ระดบน า เชอก

ภาพท 1 เตรยมวสด อปกรณส าหรบสรางเตาเผาถาน

~ 17 ~


ขนตอนท 2 น าดนเหนยวทเตรยมไวมาปนใหละเอยด

ภาพท 2 ปนดนใหละเอยด

ขนตอนท 3 ทดสอบการแตกและการหดตวของดนเหนยว โดยปนดนเหนยวเปนทรงกลม ขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 5 – 6 เซนตเมตร และสเหลยมผนผาขนาด 1 x 2 x 12 เซนตเมตร น าไปเผาทอณหภม 500 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 ชวโมง จากนนปลอยดนเหนยวทรงกลมจากทสงใหตกลงพนแลวไมเกดการแตกหก และวดขนาดของดนเหนยวสเหลยมผนผาถามการหดตวนอยกวา 3% แสดงวาดนเหนยวมคณภาพดเหมาะสมทจะน ามาใชสรางเตาเผาถานได แตถามการแตกหกและหดตวมากกวา 3% ตองผสมทรายกอนแลวน ามาทดสอบอกครงเพอใหไดอตราสวนทเหมาะสมทสามารถน ามาใชงานไดตอไป

~ 18 ~


ภาพท 3 ทดสอบการแตกและการหดตวของดนเหนยว

ขนตอนท 4 ปรบหนาดนใหเรยบและไดระดบเทากนส าหรบสรางเตาเผาถาน

~ 19 ~


ภาพท 4 ปรบหนาดน

~ 20 ~


ขนตอนท 5 วาดแบบและวางโครงสรางเตา

ภาพท 5 วางโครงสรางเตา

~ 21 ~


ขนตอนท 6 ท าผนงเตาใหมขนาดกวาง 1 เมตร สง 1 เมตร โดยผสมดนเหนยวกบทรายในอตราสวน 3 : 3 และน ากอนหนขนาดใหญมากอเปนผนงเตาดานนอกโดยใชดนเหนยวเปนตวประสานระหวางกอนหนแตละกอน

ภาพท 6 ท าผนงเตาเผาถาน

ขนตอนท 7 ไลความชน โดยน าไมมากองไวขางผนงเตาดานใน จากนนจดไฟทงไวเปนเวลา 1 คน เพอไลความชนภายในเตาเผาถาน

~ 22 ~


ภาพท 7 จดไฟเพอไลความชนภายในเตา

ขนตอนท 8 เกบรายละเอยดและตรวจสอบรอยแตกราวของผนงเตาหลงจากไลความชน เพอขนโครงสรางท าหลงคาเตาในขนตอนตอไป

~ 23 ~


ภาพท 8 เกบรายละเอยดและรอยแตกราว

ขนตอนท 9 ขนโครงสรางเพอท าหลงคาเตาเผาถาน โดยเรยงไมภายในเตาเปนแนวตงใหตรงกลางมความสงมากทสดประมาณ 120 – 130 เซนตเมตร แลวเรยงไมใหมความลาดเอยงไปดานผนงเตา แลวน ากระดาษหนงสอพมพชบน ามาคลมทบดานบนของไมทเรยงไว จากนนผสมดนเหนยว ทราย และปน อตราสวน 3 : 3 : 1 โบกทบบนกระดาษหนงสอพมพอก 1 ชน มความหนาประมาณ 20 เซนตเมตร เมอท าหลงคาเตาเสรจแลวท าการจดไฟเผาไมทเรยงไวเพอไลความชนภายในเตา เปนเวลา 1 คน

~ 24 ~


ภาพท 9 ท าโครงสรางหลงคาเตาเผาถาน 2. ท าการทดสอบคณภาพถานและสมรรถนะเตาเผาถาน

- วสดและอปกรณ 1. ผงถานอดแทง 2. เตาเผาควบคมอณหภม 3. เครองดดความชน 4. เครอง Bomb Calorimeter 5. ถวยทนไฟ 6. ถงมอทนความรอน 7. คมจบของรอน

- วธการ ตดไมยคาลปตสขนาดเสนผานศนยกลาง 1.5 – 4 นว ยาวประมาณ 1.5 เมตร ทงไวประมาณ 1

สปดาห แลวน าไมเขาไปเรยงในเตาเผาถานอวาเตะ โดยเรยงไมในแนวตงหนสวนโคนของไมขนดานบน ซงมปรมาตรภายใน 12 ลกบาศกเมตร จากนนใสไมฟนใหมระยะหางจากหนาเตาลกเขาไปในเตา 0.5 เมตร สง 0.5

~ 25 ~


เมตร เสรจแลวกดปดหนาเตา โดยมชองวาง 2 ชง อยดานหนา ส าหรบเปนชองใสฟนและควบคมอากาศไหลเขา แลวท าการศกษาดงตอไปน

ภาพท 10 การเผาถาน

~ 26 ~


2.1 การวเคราะหคณสมบตเบองตนของวตถดบ (Proximate Analysis) ตามวธมาตรฐาน American Society for Testing and Material (ASTM) ไดแก

2.1.1 การวเคราะหหาคาความชน (Moisture Content) ตามวธมาตรฐาน ASTM D3173 โดยน าตวอยางมาวเคราะหโดยใหความรอนคงทในตอบ (Drying Oven) ทอณหภมประมาณ 104 - 110 องศาเซลเซยส ทเวลา 72 ชวโมง เพอใหไอน าระเหยออกจากตวอยาง คาความชนทไดสามารถค านวณจากน าหนกของตวอยางทลดลง

วธวเคราะห 1. น าถวยทนไฟ (Crucible) พรอมฝาปดอบทอณหภม 104 - 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1

ชวโมง น าออกจากตอบทงไวใหเยนในเครองดดความชน (Desiccator) 15 - 20 นาท แลวน าออกมาชงน าหนก 2. ชงตวอยาง 1 กรม ใสใน Crucible พรอมฝาปดทเตรยมไว 3. น าไปอบทอณหภม 104 - 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 72 ชวโมง หรออบจนกระทงน าหนก

ของตวอยางคงท น าออกจากตอบทงไวใหเยนในเครองดดความชน (Desiccators) 15 – 20 นาท แลวน าออกมาชงน าหนก 4. ค านวณหาคาความชน สตรทใชในการค านวณ

ปรมาณความชน (%) = เมอ A = น าหนกของตวอยางทใช (กรม) B = น าหนกของตวอยางหลงจากอบแหง (กรม)

100xA

BA

~ 27 ~


1.1.2. การวเคราะหหาปรมาณสารทระเหยได (Volatile Matter) ท าการวเคราะหตามวธมาตรฐาน ASTM D3175 โดยน าตวอยางมาเผาใหความรอนทอณหภม 950 ± 20 องศาเซลเซยส ในเตาเผาเปนเวลา 7 นาท วเคราะหแลวค านวณปรมาณสารระเหยจากการสญเสยน าหนกของตวอยาง

วธวเคราะห 1. น าถวยทนไฟ (Crucible) พรอมฝาปดอบทอณหภม 104 - 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 ชวโมง น าออกจากตอบทงไวใหเยนในเครองดดความชน (Desiccator) 15 - 20 นาท แลวน าออกมาชงน าหนก

2. ชงน าหนกตวอยาง 1 กรม ใสลงใน Crucible ทชงน าหนกแลว 3. น า Crucible เขาเตาเผาโดยปดฝา และน าไปเผาทอณหภม 950 ± 20 องศาเซลเซยส เปน

เวลา 7 นาท แลวน าออกจากเตาทงไวใหเยนใน desiccator เปนเวลา 15 - 20 นาท 4. ชงน าหนกของถวยทนไฟและตวอยางทเหลอพรอมฝา

สตรทใชในการค านวณ

น าหนกทสญเสย (%) = เมอ A = น าหนกตวอยางกอนเผา (กรม) B = น าหนกตวอยางหลงเผา (กรม)

สารระเหย (รอยละโดยน าหนก) = C – M – A เมอ C = รอยละน าหนกทสญเสย

M = รอยละความชน A = รอยละเถา

1.1.3. การวเคราะหหาปรมาณเถา (Ash Content) ท าการวเคราะหตามวธมาตรฐาน ASTM

D3174 โดยน าตวอยางไปเผาใหความรอนในเตาเผาทอณหภม 750 องศาเซลเซยส เปนเวลา 6 ชวโมง ซงปรมาณ

100xA

BA

~ 28 ~


เถาของตวอยางคดจากสวนทเหลอหลงจากการเผาไหม ภายในอณหภม เวลา ความดน และน าหนกของตวอยางทก าหนด จ านวนรอยละของปรมาณเถา สามารถค านวณไดจากน าหนกทเหลออยภายหลงการเผาแลว

วธวเคราะห 1. น า crucible ไปอบท 104 - 110 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 ชวโมง แลวทงไวใหเยนใน desiccator เปนเวลา 15 - 20 นาท แลวน าไปชงหาน าหนก 2. ชงน าหนกตวอยาง 1 กรม ใสใน crucible ทชงน าหนกแลว 3. น าไปใสเตาเผาทอณหภมสง เปดเตาใหอณหภมสงถง 750 องศาเซลเซยส เปนเวลา 6 ชวโมง แลวน าออกจากเตาทงไวใหเยนใน Desiccator เปนเวลา 15 - 20 นาท 4. น ามาชงน าหนกของถวยทนไฟและตวอยางทเหลอพรอมฝา สตรทใชในการค านวณ

ปรมาณเถา (%) = เมอ A = น าหนกของ Crucible และเถา (กรม) B = น าหนกของ Crucible (กรม) C = น าหนกของตวอยางทใช (กรม) 1.1.4. การวเคราะหหาคาคารบอนคงท (Fixed Carbon) การวเคราะหตามวธมาตรฐาน ASTM D3172 ในการหาปรมาณธาตคารบอนคงทสามารถหาไดจากการค านวณดงน สตรทใชในการค านวณ ปรมาณคารบอนคงท (%) = 100 - % ความชน - % เถา - % สารระเหย

100xC

BA

~ 29 ~


ตารางท 1 ผลการวเคราะหคณภาพถาน

รายการ คา หมายเหต 1. ความชน (Moisture) 4.6% ASTM D3173 2. สารทระเหยได (Volatile Metter) 48% ASTM D3175 3. เถา (Ash) 1.9% ASTM D3174 4. คารบอนคงท (Fixed Carbon) 45.5% ASTM D3172 5. คาความรอน (Low Heating Value) 6,277 kcal/kg ASTM D5865

ผลจากการวเคราะหคณภาพถาน แสดงดงตารางท 1 จะเหนวา ถานมคาความรอนสงและมปรมาณขเถาต าซงถอวาถานมคณภาพด ถงแมวาจะมปรมาณคารบอนคงทต ากวา 60% และมปรมาณสารระเหยมากกวา 20% เนองจากไมยคาลปตสกอนทจะน ามาเผามปรมาณความชนมากตองทงไวมากกวา 1 สปดาหเพอไลความชนของไม 2.2 การทดสอบสมรรถนะเตาเผาถาน โดยท าการวเคราะหหาคาตางๆ ดงน - ปรมาณผลผลตทได - ปรมาณน าสมควนไม - อณหภมภายในเตาเผา อณหภมทปลองควน - ระยะเวลาทใช

~ 30 ~


ภาพท 11 การทดสอบสมรรถนะเตาเผาถาน

ตารางท 2 ผลการทดสอบสมรรถนะเตาเผาถาน รายการ คา

1. ปรมาณผลผลต 800 kg 2. ปรมาณน าสมควนไม 35 ลตร 3. อณหภมภายในเตาเผา 600๐C 4. อณหภมทปลองควน 100๐C 5. ระยะเวลา 4 วน

จากการศกษา พบวา ปรมาณของไมทน าเขาเตาใชไมโดยเฉลย 3,000 กโลกรม ปรมาณของการใชฟนหนาเตาโดยเฉลย 350 กโลกรม ใชเวลาในการเผารวม 107 ชวโมง/รอบ โดยแบงชวงเวลาออกเปน 2 ชวง คอ ชวงท 1

~ 31 ~


อณหภมเรมตนจนถงทอณหภม 400 องศาเซลเซยส ใชเวลา 102 ชวโมง และชวงท 2 อณหภมตงแต 401 ถงอณหภม 600องศาเซลเซยส ของอณหภมทปดเตาตามล าดบ ใชเวลา 5 ชวโมง หลงจากไดอณหภมทตองการท าการปดเตาและรอใหเตาและถานเยนตวจนอณหภมภายในเตานอยกวา 40 องศาเซลเซยส เพอปองกนการลกตดไฟของถานได โดยการเผา 1 รอบ ใชเวลาเฉลย 12 วน จากการกระบวนการผลตถานท าใหไดผลผลต ไดแก ถานและน าสมไมดบ แสดงดงตารางท 2

3. ผลการประเมนการถายทอดเทคโนโลย หลงจากการถายทอดเทคโนโลยโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การผลตถานจากเตา

คณภาพสง บานเขานอย เมอวนท 11 -18 มถนายน 2558 ณ ชมชนบานเขานอย ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก มผเขารวมโครงการ 30 คน โดยมผลการประเมนดงน ตารางท 3 ความพงพอใจและการปรบหลกสตรของผเขารวมรบการถายทอดเทคโนโลย

รายละเอยดผลการประเมน คดเปนรอยละ

ขอมลวดความพงพอใจ 5 4 3 2 1 1. ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ (เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแล และการท างานอยางมขนตอน ล ) 50 50 0 0 0 2. เจาหนาทผใหบรการ (เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ล ) 53 47 0 0 0 3. สงอ านวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสต เอกสารอบรม ล ) 37 63 0 0 0

ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 5 4 3 2 1 4. การน าความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ า วน ) 43 57 0 0 0 5. ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร 33 47 20 0 0 6. ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน) 50 50 0 0 0 7. ระยะเวลาการอบรม (จ านวนวน) 70 30 0 0 0 8. ชวงเวลาการอบรม (วน/เดอน/ฤดทอบรม) 77 13 10 0 0 9. ความคมคาเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย (ประโยชนทไดรบมากกวาเวลาและคาใชจายทเสยไป) 43 40 17 0 0

~ 32 ~


จากตารางท 3 แสดงความพงพอใจและการปรบหลกสตรของผกรอกแบบสอบถาม โดยความพงพอใจในภาพรวมอยในระดบมาก ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตรอยในระดบมาก ดงนนสามารถ สรปไดวา ผเขารวมรบการถายทอดเทคโนโลยมความพงพอใจทกประเดนในระดบมาก ตารารงท 4 การตดตามการน าความรไปใชประโยชน

1. การน าไปใชประโยชน เพราะ

2.1รายไดหลก/เสรม

2.2 ลดรายจาย

3. เรมน าไปใช

4. น าความรไปใชทไหน

5. ขยายผลดานใด

1 2 1 4 1 1

1 2 2 1 1 1

1 2 4 1 1 2

1 2 1 4 2 1

1 2 2 1 2 1

1 2 4 1 2 2

1 2 1 2 1 1

1 2 2 1 2 1

1 2 1 4 1 1

1 2 1 1 2 1

1 2 2 1 2 1

1 2 1 4 2 1

1 2 1 4 2 1

1 2 2 3 2 1

1 2 1 2 4 1

1 2 1 1 4 1

1 2 2 4 1 1

1 2 2 4 1 2

1 2 2 3 1 1

1 2 3 3 1 1

2 ไมมวตถดบ 0 0 0 0 0

~ 33 ~






2 ไมมเวลา 0 0 0 0 0

2 ไมมเวลา 0 0 0 0 0

2 ไมมเวลา 0 0 0 0 0

2 ไมมเวลา 0 0 0 0 0

2 ไมมเวลา 0 0 0 0 0 จากตารางท 4 ผเขารวมโครงการสามารถน าความรไปใชประโยชนได จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 66.7% และไมสามารถน าความรไปใชประโยชนได จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 33.3% เนองจากไมมเวลาและไมมวตถดบ รายไดทรบเปนรายไดเสรม น าไปลดรายจายคดเปนมลคาทางเศรษฐกจ 30,500 บาท ผเขารวมโครงการสามารถน าความรไปใชหลงการอบรมทนท จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 40 รองลงมาสามารถน าความรไปใชหลงการอบรมภายใน 6 เดอน จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 35 ผเขารวมโครงการสามารถน าความรทไดรบไปใชในครอบครว จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 45 รองลงมาน าไปใชในชมชน/กลม จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 45 และผเขารวมโครงการน าความรทไดรบไปขยายผลตอในดานประยกตเปนองคความรใหม จ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 85 และเปนวทยากรถายทอดเทคโนโลย/เผยแพรตอ จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 15

~ 34 ~


บทท 3 สรปผลการด าเนนโครงการ

3.1 สรปผลการด าเนนโครงการ

ในการด าเนนงานหมบานวทยาศาสตรเทคโนโลยการผลตถานจากเตาคณภาพสงบานเขานอยในปแรก (ปงบประมาณ 2558) ไดถายทอดเทคโนโลยและองคความรการสรางเตาเผาถานคณภาพสง (เตาอวาเตะ) และกระบวนการผลตถาน โดยไดเชญ Mr.Tsuyoshi Hirowaka Head of Charcoal Association of Japan มาถายทอดองคความรและเทคโนโลยการการสรางเตาเผาถานคณภาพสง (เตาอวาเตะ) และกระบวนการผลตถานใหกบชมชนบานเขานอย มผเขารวมโครงการ 30 คน ไดผลตภณฑจากการเผาถาน 2 ผลตภณฑ คอ ถาน และน าสมควนไม ผเขารวมโครงการมความรความเขาใจเกยวกบเทคโนโลยการสรางเตาเผาถานและกระบวนการผลตถานโดยสามารถน าความรทไดมาใชในชวตประจ าวน จ านวน 10 คน และมผเขารวม 20 คน น าผลตภณฑไดจากการเผาถานไปแปรรป เชน ถานอดแทง น าสมควนไมกลน เปนตน น าไปจ าหนายเพอเพมรายไดใหกบกลม

ผลลพธทางเศรษฐกจ ทเกดขนกลมทรบการถายทอดสามารถผลตถานไดครงละ 800 กโลกรม ราคาจ าหนายกโลกรมละ 15 บาท และน าผลตสมควนไมกลนไดครงละ 35 ลตร ราคาจ าหนายลตรละ 100 บาท แตผเขารวมโครงการตองการขยายตลาดและเพมผลตภณฑใหมความหลากหลาย ซงคาดวาจะท าใหมรายไดเพมขน

ผลลพธทางสงคม เกดความรวมมอระหวางคนในชมชน มการน าความรทไดรบมาประยกตใชกบภมปญญาทองถน เหนชองทางการเพมรายไดใหกบชมชนจากการกระบวนการเผาถานเปนการสรางอาชพใหกบลกหลานในชมชนลดปญหาการอพยพไปท างานในเมองหลวง เกดการเผยแพรผลตภณฑชมชนผานรานคาชมชน 3.2 ปญหา/อปสรรคทพบในการด าเนนโครงการ 1. นกวจยไดรบเงนสนบสนนโครงการชา ท าใหการด าเนนโครงการอยในชวงฤดฝนสงผลตอการด าเนนโครงการเนองจากเปนกจกรรมทด าเนนงานกลางแจง

2. ขาดความช านาญในกระบวนการเผาถานดวยเตาเผาถานอวาเตะ ท าใหไดถานทมคณภาพยงไมตรงตามความตองการของนกวจย

3. ขาดองคความรในการบ ารงรกษาเตาเผาถานอวาเตะ 3.3 แนวทางการแกไขปญหา/อปสรรคทพบในการด าเนนโครงการ 1. ฝกฝนและเพมทกษะใหเกดความช านาญในกระบวนการเผาถานดวยเตาเผาถานอวาเตะ เพอใหไดเตาเผาถานทมคณภาพทสงขนตรงตามความตองการของนกวจย

2. เพมองคความรการบ ารงรกษาเตาเผาถานอวาเตะ

~ 35 ~


ภาคผนวก ก รายชอผเขารวมโครงการ

~ 36 ~


รายชอผเขารวมโครงการ การถายทอดเทคโนโลยเตาเผาถานคณภาพสง บานเขานอย

1. นายฉลอง สามงามเหลก ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 2. นายเรยม ทองอย 33 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 3. นายจรญ สงหกลน 76 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 4. นายสวก ทองดอนสา 156 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 5. นายเทยม ดสรตา 175 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 6. นายบญเรอง ดาค าแสง 11 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 7. นายเจรญ สงหกลน 16/1 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 8. นายฉลอง สามงามเหลก 95 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 9. นางสนย ฉลาดคด 11/1 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 10.นางทองม ทองอย 33 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 11.นายจ าป ฉลาดคด 177 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 12.นายชาญ ไชยมาลย 110 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 13.นายศรราม ทองอย 33 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 14.นางสมหมาย ใจทอง 14 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 15.นายภมล เลยนเพชร 84 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 16.นายเมอง วงศสารกจ 117 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 17.นายเฉลม ดามา 31 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 18.นายอดเทพ หลกเพชร 35 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 19.นายสงเวยน สระทองดวง 39 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 20.นายโกศล สรอยวชา 40 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 21.นายประทม สมซา 42 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 22.นายดาวรง สระทองสงค 45 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 23.นายจ ารส เทยงตรง 47 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 24.นายส าเภา ใจพนธ 52 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 25.นายพนม แสงภต 54 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 26.นายชม ยอดวน 56 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 27.นายพานมาด ศรเดช 60 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 28.นายจนท ปลมบ าเรอ 64 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 29.นายหลอ ผาสก 66 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180 30.นายพน สระทองยา 69 ม.5 ต.ดงประค า อ.พรหมพราม จ.พษณโลก 65180

รายงานฉบับสมบูรณ์...

Documents

Transcript of รายงานฉบับสมบูรณ์...