คมอรปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 (VRU Model for Education 4.0)

ผชวยศาสตราจารย ดร.เรขา อรญวงศ อาจารย ดร.เลอลกษณ โอทกานนท อาจารย ดร.ประพรรธน พละชวะ อาจารย ดร.กาญจนา เวชบรรพต

อาจารยวราพร อศวโสภณชย

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ จงหวดปทมธาน

2560

บทน า ประเทศไทยมงพฒนาสยค 4.0 ซงการศกษาไทยกาวสยค 4.0 คอ การศกษายคผลตภาพ ยคทตองการ

ผลผลตใหไดมากทสดเพอประโยชนของชมชนตนเองและชมชนอนๆ ดวยทกษะของการศกษาจงตองเนนการท าได ลงมอท าแลวเราจะออกมาเปนผลผลต (ไพฑรย สนลารตน, 2558) มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ตองพฒนาการจดการศกษาสยค 4.0 ดวย จงเกดการพฒนารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณ ส าหรบการศกษายค 4.0 ขน

การศกษายค 4.0 ของสถาบนอดมศกษาควรมงผลตบณฑตทมคณภาพเปนทยอมรบ โดยบณฑตเปนผสรางองคความร กระบวนการ และผลงานทเปนนวตกรรมทมคณคาตอสงคม มหาวทยาลยราชภฏ วไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภควรพฒนารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณทมคณภาพในการผลตบณฑตทมความคดสรางสรรคสการเปนนวตกรรม และตองค านงถงบรบทชานเมอง โดยตองพฒนารปแบบการจดการเรยนรควบคกบการสรางผลงานกระบวนการทสรางสรรคน าไปสการใชประโยชนไดจรงในสงคม

การพฒนารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 เปนนโยบายหนงของสภามหาวทยาลยมงใหเกดการท างานรวมกน พฒนาศกยภาพผสอน เเละเปดโลกทศนผเรยน ซงเปนการท างานในภาคปฏบตท าใหเกดเปนรปธรรมของการสรางนวตกรรมการเรยนการสอนแบบใหม เพอตอบสนองความตองการทงระดบประเทศและระดบทองถน ดงนนกลมการวจยและพฒนารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณจงมกระบวนการส าคญ ไดแก การศกษาและวเคราะหขอมลพนฐานดานการจดการศกษายค 4.0 การจดกระบวนการเรยนรเชงผลตภาพเพอสรางกรอบความคดการจดการศกษายค 4.0 การจดการเรยนรเชงผลตภาพ และหลกสตรของคณะตางๆ ในมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ เพอวเคราะหและสงเคราะหกระบวนการเรยนรเชงผลตภาพทมขนตอนส าคญสอดคลองเหมาะสมกบธรรมชาตของแตละหลกสตรในคณะตางๆ และสรางรปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 เพอเปนแนวทางของการพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบการศกษายค 4.0 การพฒนาสการศกษา 4.0

ในยคสมยทโลกเปลยนแปลงไป เทคโนโลยไดเขามามบทบาทส าคญในการด าเนนชวต สงคมอตสาหกรรมเกดการตนตว เพอเพมก าลงผลตรองรบความตองการของมนษยในยคปจจบน เศรษฐกจโลกและสงคมใหความส าคญกบภาคอตสาหกรรมและนวตกรรมการผลตเพอเพมมลคาสนคา จากการเปลยนแปลงน ท าใหประชากรในโลกยคปจจบน ตองปรบตวสอดรบกบความเปลยนแปลงอยางเทาทน พฒนาใหมทกษะความรและความสามารถอาศยอยในโลกของการเปลยนแปลงยคปจจบนได ดงนนการศกษาจงเปน “เครองมอ” ส าคญในการผลตทรพยากรบคคลใหรและมทกษะพรอมส าหรบอาศยอยในสภาพแวดลอมทางสงคมทเปลยนแปลงไป

สบเนองสภาพสงคมและเศรษฐกจในประเทศไทยมการเปลยนแปลงนบแตอดตจนปจจบน จากสงคมทเนนภาคเกษตรกรรม ส ภาคอตสาหกรรม ประชากรจ าตองมทกษะทจ าเปนในยคปจจบน ทงในประเทศและตางประเทศนโยบายการศกษาในยคศตวรรษท 21 ไดถกกลาวถงกนอยางกวางขวางถงแนวการสอนเพอพฒนาบคคลใหมทกษะความคดสรางสรรค (Creativity) ทกษะการคดเชงระบบ (Critical Thinking) ทกษะการสอสารและการท างานรวมกบผอน (Communication and Collaboration) ความรพนฐานทางดานขอมลขาวสาร (Information Literacy) ความรพนฐานดานการใชสอ (Media Literacy) และความรพนฐานดานเทคโนโลย

สารสนเทศ (ICT Literacy) เปนตน (อสรยะ สตกลพบลย และคณะ, 2554: 1 -4) ทงนจากพนฐานแนวคดการศกษายคศตวรรษท 21 น ามาสการพฒนานโยบายการศกษาในประเทศทเรยกวา การศกษา 4.0 (Education 4.0)

สภาพสงคมเปลยนแปลงมอทธพลบบรดใหเกดการเปลยนแปลงทางการศกษาเพอพฒนาคนใหสอดคลองกบความตองการของประเทศในยคปจจบน การศกษาในยคศตวรรษท 21 จงเปนรากฐานส าคญของนโยบายการศกษา 4.0 นบแตมนโยบายการศกษา 1.0 ทการศกษาเนนแนวคดของสงคมเกษตรโดยใหการศกษาแบบเบดเสรจ เปนการสอนแบบครบรรยาย เนนการทองจ า การศกษา 2.0 เปนการศกษาตามแนวคดของอตสาหกรรม เนนความรภาคทฤษฎและการปฎบตตาม สามารถน าความรทมอยไปใชได ซงการสอนไมเนนดานความคดสรางสรรค การศกษา 3.0 เปนการศกษาในยคขอมลขาวสาร มการใชเทคโนโลยการเขาถงขอมลเพอการสอสารและท างานรวมกน (Communication and Collaboration) ผ เรยนจ าตองมความรความเขาใจทางดานเทคโนโลยเพอปรบใชในการศกษา การศกษา 4.0 เปนการจดระบบการเรยนรใหม ทสวนกระแสนโยบายการศกษาเดม นโยบายการศกษา 4.0 เปนการจดการศกษาทเนนใหผเรยนเตบโต กาวหนา และพฒนาตนเองจนสามารถสรางและผลต “ผลตภณฑ” (Product) ทเปนผลพวงจากการเรยนร ดวยตนเอง ผเรยนเปนผทมความตระหนกในการเรยนร พฒนาความร ความคด และทกษะ ทงนความรทได “ผลต” ขน สามารถน าคณคามาแกสงคมและประเทศชาตได (ไพฑรย สนลารตน, 2559) ความหมายของการศกษา 4.0

จากรายงานการวจยเรอง “การจดท าขอเสนอมาตรฐานการอดมศกษา และเกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบอดมศกษา” ของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เสนอแนะวา ควรมจดเนนทงหมด 5 ดาน (ไพฑรย สนลารตน, 2559) ดงน

1. Innovation-Driven คอ การสามารถสรางคณคาและขบเคลอนดวยนวตกรรม 2. Market-Driven คอ การพฒนาทกษะใหสามารถผลตเพอแขงขนในตลาดได 3. Cooperation คอ ความสามารถในการท างานแบบรวมมอในและนอกภาค 4. Diversification คอ ความสามารถในการผลตทแตกตาง เปนผลตภณฑใหม 5. Individualization คอ เนนการผลตทตอบสนองตอกลมเปาหมายใดกลมหนง ใชไดจรง

ทงน จากการงานการวจยยงไดเสนอถงคณสมบตของบณฑตทสอดคลองตามนโยบายการศกษา 4.0 วาบณฑตจะประกอบไปดวยทกษะ ดงน

1. Creativity and Productivity เปนผทมทกษะการคดเชงสรางสรรคและผลตภาพ 2. Multicultural and Communication เปนผทมความเขาใจพหวฒนธรรมและมความสามารถ

ในการสอสาร 3. Responsibility and Self-Directed Learning เปนผทมความรบผดชอบและมกระบวนการการ

เรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ ความถนด 4. Leadership and Entrepreneurship เปนผทมภาวะผน าและทกษะผประกอบการ 5. Curiosity and Criticality เปนผทมความใฝรและทกษะการวเคราะห

ไพฑรย สนลารตน (2557) กลาววา การศกษา 4.0 เนนการเรยนรเชงสรางสรรคและผลตภาพ ผลกดนใหผเรยนเกดการเรยนรและสามารถสรางผลงานได โดยเสนอการจดการเรยนรทเนนใหผเรยนมทกษะการวเคราะห (Critical Mind), ทกษะความคดสรางสรรค (Creative Mind), ทกษะการผลต (Productive Mind) และทกษะความรบผดชอบ (Responsible Mind) ซงเรยกวา CCPR Model แนวคดดงกลาวไดสอดคลองกบแนวคดการศกษาในยคศตวรรษท 21 ทเนนทกษะกระบวนการคดเชงสรางสรรค คดวเคราะห และกระบวนการท างานรวมกน

สพจน หารหนองบว นยามการศกษา 4.0 วา ผเรยนตองสามารถ “สรางนวตกรรมได” มแนวทางจดการศกษา โดยเนนการวจยรวมกบชมชน ใหความส าคญกบการเรยนรทงในและนอกหองเรยน จดใหมการแบงกลม และลงมอปฏบต และน าเสนอหนาชนเรยน มการคนควาแลกเปลยนขอมลระหวางกน เปนการเรยนแบบถกเถยงดวยเหตผล ซงแนวทางนจะน าไปสการคดนอกกรอบและคดสรางสรรค (หทยรตน ดประเสรฐ, 2560)

บณฑต เอออาภรณ กลาววา การศกษา 4.0 เนนการมปฎสมพนธของผเรยน มการเรยนการสอนทมงเนน “การคดเชงออกแบบ” ซงหมายถงการออกแบบทมงเนนความตองการของผใชเปนส าคญ และผลตนวตกรรมทตอบสนองความตองการของผบรโภคในสงคม นอกจากน ยน ภสวรรณ ไดกลาววา การศกษา 4.0 เปนการศกษายคดจทล มโมเดลการเรยนร โดยใชดจทลในการคนหา ผเรยนสามารถหาค าตอบไดจากอนเตอรเนท เปนการเรยนทตองเนนทกษะมากกวาเนอหา ผสอนใชทฤษฎการเรยนรพฤตกรรมนยม ปญญานยม สรรคนยม และทฤษฏการเรยนรในโลกยคดจทล ผเรยนตองมทกษะ 3Rs (Reading, wRite, aRithmematics) และทกษะแหงศตวรรษท 21 เชน ทกษะความเปนผน า ทกษะการใชงานดจทล ทกษะการสอสาร และทกษะการแกปญหา เปนตน (ณฐพร เหนเจรญเลศ และคณะ, 2557)

ดงนน การศกษา 4.0 จงหมายถง การศกษาทเนนผเรยนเปนศนยกลาง เปดโอกาสใหคนควา แลกเปลยน เรยนรรวมกน ใหผเรยนเกดทกษะการคดวเคราะห คดสรางสรรค จนสามารถผลตนวตกรรมทตอบสนองความตองการของสงคมได ทงนผเรยนตองเปนผทมทกษะแหงศตวรรษท 21 อนๆ ไดแก ทกษะการสอสาร ทกษะภาวะผน า และทกษะการท างานรวมกน เปนตน การเรยนการสอนเชงผลตภาพแหงศตวรรษท 21

จากการศกษาและวเคราะหขอมลพนฐานดานการจดการศกษา 4.0 การศกษาไทยยค 4.0 อธบายดวยค าส าคญหลายค า อาท Product-Oriented Education, Outcome-Based Education, Creativity Education, Innovation Education และอาจใชค าวา Education for Design, Education for Work เมอวเคราะหและเปรยบเทยบค าส าคญเหลาน จงมกรอบแนวคดในการจดการศกษาทมงใหผเรยนทส าเรจการศกษาสามารถสรางผลงานทใชความคดสรางสรรคและสรางสรรคนวตกรรมได

สถาบนการศกษามบทบาทในการจดการเรยนรเพอพฒนาผเรยน เนองจากมหาวทยาลยมงพฒนานกศกษาหรอผลตบณฑตทสรางสรรคได มหาวทยาลยจ าเปนตองพฒนากระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ กระบวนการเรยนรทคดสรรวาสามารถสงเสรมใหผเรยนพฒนาผลงานได สรางองคความรและพฒนาความคดสรางสรรคได กระบวนการเรยนรทคดสรรไดแก

1. การจดการเรยนรแบบโครงงานเปนฐาน (Project-Based Learning) เปนแนวทางการจดการเรยนรตามแนวคดของจอหน ดวอ และวลเลยม เอช คลแพทรก เปนวธการสอนทมงเนนใหผเรยนเลอกท า

โครงงานตามความสนใจของผเรยนเองอยางเปนขนตอนโดยเรมจากการวางแผน ลงมอเกบขอมล สรปผลการด าเนนงาน ปญหาและอปสรรค และน าเสนอผลงานทไดสรางขน โดยมผสอนเปนทปรกษา อาจท าเปนรายบคคลหรอกลมกได โดยผสอนตองเปดโอกาสใหผเรยนเลอกวธการเรยนรและการด าเนนงานดวยตวเองและเรยนรรวมไปกบกระบวนการท างาน (ไสว ฟกขาว, 2544 และ สคนธ สนธพานนท และคณะ, 2554)

2. การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-Based Learning) เปนเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยเราความสนใจใหผเรยนสรางความรใหมจากการใชปญหาทเกดขนจรงในชวตประจ าวน และเปนปญหาทผเรยนสนใจ ตองการแสวงหาค าตอบดวยความกระตอรอรน เพอใหผเรยนเกดการคดวเคราะห การคดวจารณญาณ และการคดแกปญหาอยางเปนระบบ รวมทงไดความรตามศาสตรในสาขาวชาทตนศกษาดวย การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานจงเปนผลมาจากกระบวนการท างานทตองอาศยความเขาใจและการแกไขปญหาเปนหลก (วชรา เลาเรยนด, 2553 และ อษา คงทอง และคณะ, 2553)

3. การเรยนแบบสบสอบ (Inquiry-Based Learning) เปนวธการสอนทเนนการเสาะแสวงหาความร และคนหาค าตอบดวยตวผเรยนเอง ผสอนมหนาทจดบรรยากาศการเรยนรทชวยกระตนใหผเรยนเกดความสงสย จดสถานการณและสงอ านวยความสะดวกทเออตอการแสวงหาความร และเปดโอกาสใหผเรยนไดอภปรายแลกเปลยนความคดเหนเพอสรางความคดรวบยอดทถกตอง ผสอนจะตองใชค าถามทมงเนนใหผเรยนเกดกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ และเนนทกระบวนการแสวงหาความร มากกวาความรทไดจากกระบวนการ (วฒนาพร ระงบทกข, 2545, สคนธ สนธพานนท และคณะ, 2545 และบรรจง อมรชวน, 2556)

4. การเรยนแบ บ การ วจ ย เป น ฐาน (Research-Based Learning) เป น ก ารน า เอ ากระบวนการวจย ซงเปนกระบวนการแสวงหาค าตอบอยางเปนระบบมาใชในการจดการเรยนการสอน การเรยนแบบการวจยเปนฐานนมพนฐานมาจากทฤษฎ Constructivism ทเชอวาการสรางความรสามารถเกดขนไดภายในตวบคคล ผเรยนจะไดเรยนรจากการลงมอปฏบตในเรองทตนเองศกษา โดยการแสวงหาค าตอบจะยดแบบแผนของการวจยทเนนการบรณาการเนอหา วธการสอนและแนวการสอนทองกบปญหาในชวตและสงคม (อมรวชช นาครทรรพ, 2547)

5. การเรยนรโดยการรบใชสงคม (Service-Based Learning) เปนการจดการเรยนรโดยใหผเรยนไดเขาไปส ารวจปญหาและความตองการของชมชน จากนนเขาไปรวมรวมวางแผนและจดกจกรรมรบใชสงคมเพอใหผเรยนเกดกระบวนการคดพจารณาไตรตรองเพอสรางความรแลวไปใชในสถานการณอนๆตอไป (ทศนา แขมมณ, 2555)

6. การเรยนรแบบเสาะแสวงหาความรดวยตนเอง (Self-Based Learning) เปนการจดการเรยนรทมงเนนใหผเรยนไดสบคน แกปญหา ทงในรปแบบกลมและรายบคคล โดยมรากฐานมาจากแนวคดทฤษฎ Constructivism ทเชอวาผเรยนสามารถสรางความร ดวยตนเองจากภายในโดยการแปลความหมายจากประสบการณทไดรบ และเปนการสอนทมงเนนกระบวนการคดใหเกดขนในตวผเรยน (ศศธร เวยงวะลย ,2556)

7. การสอนแบบกรณ ศกษาตวอยาง (Case-Based Learning) จดเรมตนของการน ากรณศกษามาใชคอการศกษาทางการแพทย จากนนวงการธรกจไดน าเอากรณศกษามาใชส าหรบการพฒนาการคดวเคราะห และการตดสนใจของผทจะประกอบอาชพธรกจ จวบจนการสอนแบบกรณศกษาตวอยางไดแพรหลายสวงการศกษา โดยการสอนแบบกรณศกษาตวอยาง คอการสอนทมการน าเอาสภาพการณหรอปญหา หรอใชกรณ หรอเรองราวตางๆทเกดขนจรง หรออาจจะเกดขนไดในชวตจรง มาดดแปลงเพอเปนตวอยางใหผเรยนไดศกษา

วเคราะห และมการฝกใหผเรยนไดท าความเขาใจ มองเหนปญหาอยางแทจรง และฝกฝนหาทางแกไขปญหานนๆ ผเรยนมการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนและแลกเปลยนขอมลซงกนและกนตลอดจนการรวมกนตดสนใจเลอกแนวทางการแกปญหาอยางอสระ นบวาเปนการฝกผเรยนใหร จกการแกปญหาอยางมเหตผลและมประสทธภาพ จดมงหมายในการจดการเรยนรโดยใชกรณตวอยางคอเพอวเคราะหและแยกประเดนปญหาเพอใหรจกตดสนใจอยางมหลกการ และมเหตผล เพอเสรมสรางทกษะในการท างานรวมกนเปนกลมและเพอฝกและใหโอกาสผเรยนแลกเปลยนความคดเหนประสบการณ ความรสก และเจตคตซงกนและกน โดยลกษณะส าคญของกรณตวอยางควรเปนเรองราวอยางยอทเหมอนชวตจรง น าเสนอเหตการณหรอประเดนทเปนปญหา การศกษาปญหาใชกระบวนการอภปรายและมค าตอบทเปนไปไดหลายค าตอบ (Richard I. A. & Kilcher. A, 2010; สคนธ สนธพานนท และคณะ, 2545 และชยวฒน สทธรตน, 2554)

8. การเรยนรจากการท างาน (Work-Based Learning) การเรยนรแบบนเปนการจดการเรยนการสอนทสงเสรมผเรยนใหเกดพฒนาการทกดาน ไมวาจะเปนการเรยนรเนอหาสาระ การฝกปฏบตจรง ฝกฝนทกษะทางสงคม ทกษะชวต ทกษะวชาชพ การพฒนาทกษะการคดขนสง โดยสถาบนการศกษามกรวมมอกบแหลงงานในชมชนรบผดชอบการจดการเรยนการสอนรวมกน ตงแตการก าหนดวตถประสงค การก าหนดเนอหากจกรรม และวธการประเมน (ศศธร เวยงวะลย ,2556)

9. การเรยนรทใชวธสรางผลงานจากการตกผลกทางปญญา (Crystal-Based Learning) การจดการเรยนรในรปแบบนเปนการสงเสรมใหผเรยนไดสรางสรรคความรความคดดวยตนเอง ดวยการรวบรวม ท าความเขาใจ สรปวเคราะห และสงเคราะหจากการศกษาดวยตนเอง เหมาะส าหรบบณฑตศกษาและผเรยนทเปนผใหญมประสบการณเกยวกบศาสตรทศกษามาในระดบหนงแลว วธการเรยนรเรมจากการท าความเขาใจกบผเรยนใหเขาใจวตถประสงคของการเรยนรตามแนวนจากนนท าความเขาใจในเนอหาและประเดนหลกของรายวชา มอบหมายใหผเรยนไปศกษาวเคราะหเอกสารแนวคดตามประเดนทก าหนด แลวใหผเรยนพฒนาแนวคดในประเดนตางๆ แยกทละประเดนโดยใหผเรยนเขยนประเดนเหลานนเปนผลงานในลกษณะทเปนแนวคดของตนเองทผานการกลนกรอง วเคราะหเจาะลกจนตกผลกทางความคดเปนของตนเอง จากนนจงน าเสนอใหกลมเพอนไดชวยวเคราะหวจารณอกครง (ศศธร เวยงวะลย ,2556)

10. การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการคด (Thinking-Based Learning) เปนกระบวนการทางสตปญญาซงอาศยสงเราและสภาพแวดลอมทเหมาะสม การฝกทกษะการคด การใชลกษณะการคดแบบตางๆ รวมทงกระบวนการคดทหลากหลาย จะชวยใหการคดอยางจงใจไดอยางมเปาหมายของผเรยนเปนไปอยางมคณภาพมากขน โดยการจดการเรยนการสอนทเนนกระบวนการคดคอการด าเนนการเรยนการสอนโดยผสอนใชรปแบบ วธการ และเทคนคการสอนตางๆ กระตนใหผเรยนเกดความคดขยายตอเนองจากความคดเดมทมอยในลกษณะใดลกษณะหนง เชน เกดความคดทมความละเอยด กวางขวาง ลกซง ถกตองมเหตผล และนาเชอถอมากขนกวาเดม

การใชการถาม มขอควรพจารณาคอระหวางการบรรยายของครตองมการถามค าถามเพอกระตนความอยากรอยากเหน ซงจะท าใหเกดความเขาใจทลกซงมากขน การใชค าถามเพอศกษาควรเปนค าถามทกระตนการคดอยางแขงขนไมใชเพยงการใชความจ าในการตอบ อาจใชค าถามเพอทดสอบความเขาใจรวมทงความสามารถในการใชความรเพอการประยกต การใชค าถาม 5 นาทในตอนเรมตนชนเรยนเปนการถามเพออาจใหมการทบทวน หรอเกยวของกบการบาน อาจเปนการใหนกเรยนถามระหวางกนและคนทเขาใจกอาจเปนคน

อธบายใหเพอนๆเขาใจได การใชแผนผงและรปภาพจะชวยในการดงความสนใจไดมากกวาปกต การใชแผนผงอยางจะเปนการผกโยงสงตางๆเขามารวมกนไดทงหมดท าใหการแสดงความสมพนธมความชดเจน (ทศนา แขมมณ, 2551; บรรจง อมรชวน, 2556)

11. การจดการเรยนการสอน เช ง รก (Active-Based Learning) คอการเรยนร ท ใหความส าคญกบประสบการณ ความสนใจ ความกระตอรอรน และการมสวนรวมของผเรยน มงเนนความรบผดชอบตอการเรยนรของตนเองในตวผเรยนมากขน โดยผเรยนมบทบาทส าคญตอการด าเนนกจกรรม การเรยนรของตนเอง ซงการเรยนรนนจะไมใชการฟงเพยงอยางเดยว จะตองเกดการเรยนรผานการอาน การเขยน การอภปรายการแกปญหาหรอการประยกตใชสสถานการณจรงรวมกนดวยกจกรรมทหลากหลาย ทงนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรสงสดทงดานความร ทกษะและเจตคต โดยเฉพาะอยางยงผเรยนจะตองมสวนรวมในงานทกอใหเกดทกษะการคดขนสง หลกส าคญของการจดการเรยนร คอ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ มเปาหมายเพอพฒนาศกยภาพการเรยนรของผเรยนสงสดโดยเฉพาะอยางยงทกษะการคดขนสง จดกจกรรมการเรยนรทเนนใหผเรยนมการลงมอปฏบต ท างาน คดและแกปญหารวมกน ผสอนมบทบาทเปนผอ านวยความสะดวกในการจดการเรยนร เพอใหผเรยนเปนผปฏบตดวยตนเอง ออกแบบกจกรรมและการจดการเรยนรทใหผเรยนไดฝกทกษะ การฟง อาน เขยน แสดงความคดเหนและการคดขนสง และผเรยนมอสระและมสวนรวมในกระบวนการเรยนรอยางมาก และผเรยนมสวนรวมในการจดระบบการเรยนรดวยตนเอง (สพรรณ ชาญประเสรฐ, 2557)

12. การเรยนรเชงผลตภาพ (Productive-Based Learning) เปนรปแบบการเรยนรรปแบบหนงทมงใหผเรยนสรางผลงาน สรางผลผลต สรางองคความรจากการเรยนรเรองนนๆ ไมวาจะเปนผลผลตในเชงความคด งานวชาการ สงประดษฐตางๆ การเรยนการสอนแนวนมงเนนใหครและผเรยนไดพฒนางานโครงการตางๆ ไดเองเปนการเรยนรขนสงสดทตองเรมตนจากการวางรากฐานกระบวนการเรยนรอยางเปนระบบ กลาวคอ การเรยนรเรมจากการแสวงหาและปรบความรความเขาใจ ตกผลกความรนนๆ โดยอาศยรปแบบการเรยนทหลากหลาย เชน การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน การเรยนรโดยการวจย การเรยนรเปนทม เปนตน วตถประสงคของการเรยนรเชงผลตภาพคอ เพอใหไดองคความรใหมและสามารถบรณาการ ความรทศกษาทงของเดมและใหมเขาดวยกนผลตเปนผลงานของตนเองได บทบาทของครหรอผสอนไมใชมบทบาทการสอนบรรยายใหความรอยางเดยว แตเปนผจดกระบวนการเรยนรใหแกผเรยน และเปนแบบอยางในการสรางผลงานใหเปนทประจกษเปนผน าทผลตผลงานเชงสรางสรรค (ไพฑรย สนลารตน, 2549 และ สมพร โกมารทต, 2557)

13. สะเตมศกษา (Science Technology Engineering and Mathematics Education: STEM Education) เปนแนวทางการจดการศกษาใหผเรยนเกดการเรยนรและสามารถบรณาการความรทางวทยาศาสตร เทคโนโลย กระบวนการทางวศวกรรม และคณตศาสตร ไปใชในการเชอมโยงและแกปญหาในชวตจรง รวมทงการพฒนากระบวนการหรอผลผลตใหมควบคไปกบการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ซงการจดการเรยนรแบบสะเตมศกษาเปนการเรยนรผานกจกรรมหรอโครงงานทบรณาการการเรยนร วทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย ผนวกกบกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม โดยผเรยนจะไดท ากจกรรม เพอพฒนาความรความเขาใจและฝกทกษะดานวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลย และน าความรมาออกแบบ ชนงานหรอวธการเพอตอบสนองความตองการหรอแกปญหาทเกยวของกบชวตประจ าวน เพอใหไดเทคโนโลย ซงเปนผลผลตจากกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม (สรนภา กจเกอกล, 2558)

กระบวนการเรยนรทคดสรรเหลาน เปนกระบวนการของการจดการศกษาเชงสรางสรรคและผลตภาพ มขนตอนของกระบวนการทเปนล าดบเหมาะสมส าหรบการสรางความร การสรางผลงาน และขนตอนตางๆ ของระบบการเรยนทเนนการปฏบต การรวมมอกนท างาน โดยใชความรและทกษะเปนขนตอนทผเรยนมโอกาสออกแบบ และสรางสรรคผลงานจากการเรยนรได

รปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0

มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ จดการศกษา ไดแก คณะครศาสตร คณะวทยาการจดการ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม คณะเทคโนโลยการเกษตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร วทยาลยนวตกรรมการจดการ และบณฑตวทยาลย เมอเขาสการใชนโยบายการจดการศกษายค 4.0 ทกคณะไดพฒนาการจดการเรยนรสเชงผลตภาพทเหมาะสมกบธรรมชาตของแตละหลกสตรวชาของคณะตาง ๆ ทกคณะ จากการศกษาแผนการจดการเรยนร วเคราะหกระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ ท าใหไดกระบวนการเรยนรทคดสรรของแตละคณะทประกอบดวยขนตอนส าคญในการสรางความร การสรางผลงาน อนเกดจากการปฏบตโดยใชความรและทกษะของนกศกษา ตารางท 2 กระบวนการเรยนรทคดสรรของคณะตางๆ

คณะ กระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ คณะครศาสตร 1. รปแบบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem–based

Learning: PBL) 2. รปแบบการเรยนร โดยใชโครงงาน เปนฐาน (Project based learning: PBL) 3. รปแบบกระบวนการเรยนรทเนนการสรางสรรคผลงานเชงผลตภาพ 4. รปแบบการเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน (Research based learning: RBL)

คณะวทยาการจดการ 1. รปแบบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem–based Learning: PBL) 2. รปแบบการเรยนร โดยใชโครงงาน เปนฐาน (Project based learning: PBL) 3. รปแบบกระบวนการเรยนรทเนนการสรางสรรคผลงานเชงผลตภาพ 4. รปแบบการเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน (Research based learning: RBL)

ค ณ ะ ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะเทคโนโลย

1. รปแบบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem–based Learning: PBL) 2. รปแบบการเรยนร โดยใชโครงงาน เปนฐาน (Project based learning: PBL)

คณะ กระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ 3. รปแบบกระบวนการเรยนรทเนนการสรางสรรคผลงานเชงผลตภาพ 4. รปแบบการเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน (Research based learning: RBL)

คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม รปแบบกระบวนการเรยนรทเนนการสรางสรรคผลงานเชงผลตภาพ คณะเทคโนโลยการเกษตร รปแบบการเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project based learning:

PBL) คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

1. รปแบบการเรยนร โดยใชปญหาเปนฐาน (Problem–based Learning: PBL) 2. รปแบบการเรยนร โดยใชโครงงาน เปนฐาน (Project based learning: PBL) 3. รปแบบกระบวนการเรยนรทเนนการสรางสรรคผลงานเชงผลตภาพ 4. รปแบบการเรยนรโดยใชวจยเปนฐาน (Research based learning: RBL)

จากการศกษาวเคราะหและสงเคราะหกรอบแนวคดในการจดการศกษาในยค 4.0 และการคดสรร

กระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ เมอเชอมโยงกบกรอบนโยบาย จดเนน และพนธกจของมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ พฒนาเปนรปแบบเชงความคดทเรยกวารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 หรอ VRU Model for Education 4.0 ซงพฒนาขนภายใตบรบทของนโยบายดานการศกษา 4.0 ของมหาวทยาลย องคประกอบส าคญของรปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณจงประกอบดวยบทบาทส าคญของมหาวทยาลยโดยรวมของศนย ส านกตาง ๆ เปนหนวยสนบสนน หนวยงานระดบคณะ โดยหนวยงานระดบคณะมบทบาทดานการพฒนาและบรหารหลกสตรเพอการศกษายค 4.0 และองคประกอบส าคญทมผลโดยตรงตอการพฒนานกศกษาและผลตบณฑตคอการจดการเรยนรระดบหลกสตรวชา ดวยกระบวนการเรยนรทคดสรร และกระบวนการทสงเคราะหขนมาโดยเฉพาะส าหรบมหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณดงแสดงในแผนภาพท 2 ตอไปน

แผนภาพท 2 VRU Model for Education 4.0

แผนภาพท 3 ระบบการเรยนรเชงสรางสรรคและผลตภาพวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0

ระบบการเรยนรเชงสรางสรรคและผลตภาพวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 ม 4 ระยะส าคญไดแก

1. ระยะกอนพฒนาผลงาน (Pre-production) เปนระยะทมกจกรรมหลกในการก าหนดผลงานทมงสรางสรรค โดยก าหนดจากสถานการณ โจทย หรอ

ความตองการจ าเปน อาจมกจกรรมศกษาในพนท ชมชน สมภาษณ สถานการณ หรอประสบการณตรง แตละหลกสตรก าหนดประเดนส าคญในการพฒนาผลผลตหรอผลงานส าคญของหลกสตรวชา แตละวชา

พฒนาทกษะการคดเชงสรางสรรคและผลตของวชาทน าไปสผลตของหลกสตร โดยมงหวงใหผลผลตของหลกสตรน าไปสการเผยแพรและใชประโยชนได ในระยะกอนพฒนาผลงานนควรมกจกรรมศกษาในพนท ชมชนในบรบทจรง ผสอนและผเรยนรวบรวมขอมลในพนทโดยวธการสงเกต การสมภาษณ หรอการรวมกจกรรมโดยมประสบการณตรง น าขอมลมาใชในการก าหนดผลงาน/ผลผลต/ชนงานทมงสรางสรรค

ลกษณะของผลผลตเปนโครงสรางหรอรปแบบของความคดทไดแสดงกลมความหมายใหมออกมาเปนอสระตอความคด หรอสงของทผลตขน ซงเปนไปไดทงรปธรรมและนามธรรม มหลกเกณฑของผลผลตจากการคดสรางสรรค (Newell, show and Simpson, 1963) ดงน

1) ผลผลตทแปลกใหมและมคาตอผคด สงคม และวฒนธรรม 2) ผลผลตทเปนไปตามปรากฏการณนยมในเชงทวามความคดดดแปลงหรอยกเลก ความคดทเคยยอมรบ

กน มากอน 3) ผลผลตทไดรบจากการกระตนอยางสงและมนคงดวยระยะยาว หรอความพยายามอยางสง

4) ผลผลตทไดจากการประมวลปญหาซงคอนขางจะคลมเครอและไมชดเจน นกการศกษาไดเสนอแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของคนวา ไมจ าเปนตองเปนขนสงสด หรอการ

คนควาประดษฐของใหมขนมาเสมอไป แตผลของความคดสรางสรรคอาจจะอยในขนใดขนหนง โดยแบงระดบผลผลตสรางสรรค (Taylor, 1984) ดงน

ระดบท 1 การแสดงออกอยางอสระ ระดบนไมจ าเปนตองอาศยความคดรเรม และทกษะขนสงแตอยางใด เปนเพยงแตกลาแสดงออกอยางอสระ

ระดบท 2 การผลตงานออกมาโดยทงานนนอาศยบางประการ แตไมจ าเปนตองเปนสงใหม ระดบท 3 การแสดงถงความคดใหม ไมไดลอกเลยนมาจากใคร ซงอาจจะมคนอนคดเอาไวแลวกตาม ระดบท 4 การประดษฐอยางสรางสรรค เปนระดบทสามารถคดประดษฐสงใหมขน โดยไมซ าแบบใคร ระดบท 5 การพฒนาผลงานในระดบท 4 ใหมประสทธภาพมากขน ระดบท 6 การคดสรางสรรคสงสด สามารถคดสงทเปนนามธรรมขนสงได เชน ชารลส ดารวน คดคน

ทฤษฎววฒนาการ ไอนสไตน คดทฤษฎสมพนธภาพขน เปนตน นอกจากนความคดสรางสรรค เปนกระบวนการคดทสามารถคดไดหลากหลายและแปลกใหม สามารถ

น าไปประยกตทฤษฎหรอปฏบตไดอยางรอบคอบและถกตอง จนน าไปสการคดคนและสรางนวตกรรม (เพญนดา ไชยสายณห ,2556) ซงผเรยนตองมคณลกษณะ ดงน

1) ดานความร ความสามารถ ผเรยนมจนตนาการหรอสรางสรรคสงใหม ๆ เปนการสรางสรรคความคดใหมจากการผสมผสาน (combining หรอ synthesizing) เปลยนแปลง (changing) หรอการน ากลบมาใชใหม (reapplying) ความคดสรางสรรคบางเรองอาจนาทงและยอดเยยมมาก บางเรองอาจจะเปนเรองพนๆ ธรรมดาทคนสวนใหญมองขามความจรงทกคนมความคดสรางสรรคพอตวทเดยว ดไดตงแตวยเดก แตเมอมอายมากขน ความคดสรางสรรคมกจะถกครอบง าดวยกระบวนการศกษา แตสามารถจะปลกใหตนได เพยงแตวาตองมความตงใจทจะรอฟนขนมาใหมและใหเวลา

2) ดานทศนคต (attitude) ผเรยนสามารถยอมรบการเปลยนแปลงสงใหมๆ พรอมทจะเลนกบความคดทหลากหลายและความเปนไปได (probability) มความคดทยดหยน ชอบเหนสงทดขนและพรอมทจะปรบปรงอยเสมอ ตวอยางเชน ชอกโกแลตไมจ าเปนตองเคลอบดวยสตอเบอรรเสมอไป อาจจะเคลอบดวยถวลสงหรอผลไมชนดอนได

3) ดานกระบวนการ (process) ผเรยนมความคดสรางสรรคเพอพฒนาความคดและแนวทางแกปญหาใหดขนอยางตอเนอง ดวยวธการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไปหรอปรบปรงใหมความสมบรณขนตามล าดบ ความคดสรางสรรคทเยยมยอดไมเคยปรากฏวาเกดจากการคดเพยงครงเดยวหรอจากกจกรรมสนๆ ผทมความคดสรางสรรครดวา การปรบปรงใหดขนสามารถท าไดเสมอ

2. ระยะพฒนาผลงาน (Production) เปนระยะทมกจกรรมหลกในการสรางองคความรทเกยวกบการพฒนาผลงาน กจกรรมการออกแบบ

กระบวนการและผลงานทมงสรางสรรค กจกรรมการด าเนนปฏบตหรอสรางผลงานกจกรรมการปรบปรงให

กาวหนา ซงมการรายงานความกาวหนาการแลกเปลยนเรยนร การปรกษาผร หรอศกษาเพมเตมแลวมการปรบปรงกระบวนการและผลงาน และกจกรรมการสรางผลงานทสรางสรรคสมบรณ

การสรางองคความรทเกยวของกบการพฒนาผลงานสามารถใชรปแบบการสอน แนวการสอนทเหมาะสมกบรายวชาและหลกสตรวชา กจกรรมส าคญของกระบวนการสอนตามรปแบบตางๆประกอบดวยกจกรรมส าคญไดแก การออกแบบ การด าเนนการหรอการสรางผลงานและการปรบปรง ในการปรบปรงมการศกษาเพมเตม ปรกษาผเชยวชาญหรอผใชประโยชน เพอท าใหผลงานน าไปสระยะท 3 ได ในระยะนเนนการฝกทกษะการคดของผเรยนควบคกบการสรางองคความรของวชาหรอของสาขา กระบวนการเรยนตองมอตราหรอระยะเวลาในการฝกใหเพยงพอทผเรยนแตละคนจะพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรคใหเพยงพอทจะไปสระยะหลงการพฒนาผลงานตอไป

แนวทางการจดการเรยนรในขนตอนท 2 น ผสอนสามารถเลอกใชไดหลากหลายวธตามความเหมาะสม โดยพจารณาจากคณลกษณะของผเรยน วตถประสงคการเรยนร เนอหารายวชา ซงมหลากหลายแนวทาง เชน แนวทางการเรยนแบบโครงงานเปนฐาน การเรยนแบบปญหาเปนฐาน การเรยนแบบสบสอบ ฯลฯ ซงแนวทางการจดการเรยนรแบบนจะชวยสงเสรมใหเกดทกษะการคดขนสง (Higher order thinking skills) ในลกษณะตางๆ เชน ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ทกษะความคดสรางสรรค ทกษะการแกปญหา เมตาคอกนชน การรเทาทนสอ เปนตน ดงตวอยางแนวทางการจดการเรยนแบบโครงงานเปนฐาน ดงน ตารางท 3 แนวทางการจดการเรยนแบบโครงงานเปนฐาน

ขนตอนการจดการเรยนร

บทบาทผสอน บทบาทผเรยน ผลทเกดขนกบผเรยน

1. คดเลอกหวขอในการท าโครงงาน

- น าเสนอตวอยางโครงงาน ภาพของคว าม ส า เร จ แ ล ะประโยชนทไดรบจากการท าโครงงาน

- คนหาหวขอโครงงานตามความสนใจ - ประเมนความเสยงในการประสบความส าเรจหรอลมเหลวในการท าโครงงาน - ค านงถงผลกระทบทเกดขนตอตนเองหรอสงคมจากผลงานของตนเอง

- ใ ช ท ก ษ ะความ ค ดสรางสรรคในการคนหาหวขอ - ประเมนและหาแนวทางการแกปญหาทอาจเกดขนในอนาคต - ความรบผดชอบตอสงคม และการค านงถงผลกระทบทเกดขนจากผลงานของตนเอง

2. คนควาขอมลประกอบการท าโครงงาน

- ช แน ะแห ล งก ารเรยนรหรอขอมล ทจ า เป น ใน ก า ร ท าโครงงานใหแกผเรยน

- ก าหนดขอบเขตของข อ ม ล ใ น ก า ร ท าโครงงาน - คนควาขอมลจ าเปนใน การพฒนาโครงการ - ป ร ะ เ ม น ค ว า ม

- ใ ช ท ก ษ ะ ก า ร ค ดว จ า ร ณ ญ า ณ เพ อแยกแยะขอมลทมความถ ก ต อ ง แ ล ะ จ า กแหลงขอมลทมความนาเชอถอ

ขนตอนการจดการเรยนร

บทบาทผสอน บทบาทผเรยน ผลทเกดขนกบผเรยน

น า เ ช อ ถ อ ข อแหลงขอมล

- ใชทกษะการจ าแนก แ ย ก แ ย ะ ป ร ะ เภ ท ขอบขายของขอมลทจะน าไปใช - ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ความคดสรางสรรค ดานการคดละเอยดละออ เพอน าข อ ม ล ไ ป ใ ชประกอบการตดสนใจ

4. พฒนาโครงงาน -จดพนทใหผเรยนแตล ะ ก ล ม ไ ด พ บ ป ะห า ร อ ร า ย ง า นค ว า ม ก า ว ห น า ป ญ ห า ท เ ก ด ข นร ะ ห ว า ง ก า ร ท าโครงงาน - ช แ น ะ แ น ว ท า ง

แกปญหาในการท าโครงงานใหแกผเรยน

- ร า ย ง า นความกาวหนาในการท าโครงงาน - รายงานสภาพปญหาในการท าโครงงาน - แลกเปลยนเรยนรกบผเรยนภายในกลม และผ ส อ น เพ อ ห า แ น วทางการแกปญหา

- ใ ช ท ก ษ ะ ก า ร ค ดแก ปญ หาใน การท าโครงงาน - ใชทกษะความคด ส ร า ง ส ร ร ค ใน ก า รพฒนาโครงงาน

5. จดท ารปเลมรายงาน

- ก าห น ด ร ป แ บ บ และ ห ว ข อ ใน ก ารจดท ารายงาน - แนะน าการน าเสนอข อ ม ล ใน ร ป แ บ บตางๆ เชน แผนภาพ แผน ทความคด ผงม โน ท ศ น ก ร า ฟ แผนภม ฯลฯ

- ศ กษาว ธ ก าร เข ยนรายงาน - ค ด เ ล อ ก ว ธ ก า ร

น า เ ส น อ ข อ ม ล ทเหมาะสมกบผงงานข อ ง ต ว เ อ ง เ ช น แ ผ น ภ า พ แ ผ น ทความคด ผงมโนทศน กราฟ แผนภม ฯลฯ

- ทกษะการน าเสนอขอมล - ใ ช ท ก ษ ะความ ค ด

ส ร า ง ส ร ร ค ใน ก า รน าเสนอขอมลรปแบบตางๆ

6. เผยแพรผลงาน

- จ ด เ ว ท ใ น ก า รน าเสนอ โดยอาจใหผเรยนน าเสนอขอมลหน า ชน เรยน หรอ

- ออกแบบวธการและส อ ใน ก า ร น า เส น อผ ล ง า น ให ม ค ว า มนาสนใจ

- ใ ช ท ก ษ ะความ ค ดส ร า ง ส ร ร ค ใน ก า รน าเสนอ

ขนตอนการจดการเรยนร

บทบาทผสอน บทบาทผเรยน ผลทเกดขนกบผเรยน

การจดนทรรศการ - น าอภปราย ซกถามขอสงสยในตวผลตภณฑ ขนตอนก า ร พ ฒ น า แ ล ะปญหาทเกดขน

- อ ภ ป ร าย ซ ก ถ าม แ ล ะ ต อ บ ค า ถ า มเก ย วก บ ผ ลตภ ณ ฑ ข น ต อ น ก ารพ ฒ น า และปญหาทเกดขนในการท าโครงงาน

จากตารางทไดน าเสนอขางตน จะเหนไดวาในการท าโครงงานแตละขนตอนของผเรยน จนท าใหผเรยนได

มโอกาสฝกทกษะการคดขนสงทหลากหลาย ทงทกษะการคดแกปญหา ทกษะความคดสรางสรรค และการคดอยางมวจารณญาณ ฯลฯ และหากผสอนก าหนดใหผเรยนเขยนบนทกการเรยนรในขนตอนตางๆ ระหวางการท าโครงงาน ยงเปนการฝกใหผเรยนไดทบทวนความคดของตนเอง ผเรยนจะไดฝกวางแผน ตรวจสอบ และประเมนวธการท างานของตนเอง ซงเราเรยกวาทกษะเมตาคอกนชนซงเปนทกษะการคดขนสงประเภทหนงใหเกดขนในตวผเรยนไดอกดวย

บรบทผสอนเพอพฒนาทกษะการคดเชงสรางสรรคและผลตภาพ ผสอนนบวาเปนจดเรมตนส าคญทชวยผลกดนใหเกดสภาพแวดลอมทางการเรยนเชงสรางสรรคและผลตภาพ ลกษณะของผสอนทสงเสรมกระบวนการคดและการแสดงออกทางความคดของผเรยนม 4 ลกษณะ ไดแก ความใสใจ ความเชอในความสามารถบคคล ความคาดหวงเชงบวก และ การเปนตวแบบและผกระตนการเรยนร

Noddings (2001) กลาววา “ความใสใจ” เปนเครองมอส าคญในการพฒนาผเรยน ซงอาจสงผลโดยตรงกบผเรยนทจะลมเลกความตงใจในการพฒนางาน (Noblit, Rogers & McCadden, 1995) Furrer และ Skinner (2003) พบวา ผเรยนมโอกาสประสบความส าเรจในการเรยนไดมากกวา หากผสอนมความเขาใจ และใหความสนใจในงานของเขาอยางใกลชด เนองจาก “ความใสใจ” ท าใหผเรยนรสกยนดและพรอมเปดรบการสงเสรมทางการเรยนจากผสอน ความใสใจ มความส าคญตอการเรยนการสอนเชงผลตภาพในผเรยนทกระดบ ทงน การสอสารเพอแสดงความใสใจ มลกษณะส าคญ 2 ประการ ประการแรก คอการใชเวลารวมกบผเรยนในการพฒนาผลงาน หมายถง การใชเวลาเพอท าความเขาใจวาผเรยนทราบถงจดประสงคของการท างาน เขาใจปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการท างานหรอไม รวมถงการตงค าถามยอนกลบเพอใหผเรยนไดประมวลความคด และประการทสอง คอ การแสดงถงการเคารพทางความคดของผเรยนเปนรายบคคล หมายถง การไมยอมรบงานทไมสมบรณ หรองานคลมเครอ โดยเปดโอกาสใหผเรยนแกไขในจดบกพรอง และผลกดนใหพฒนางานตอใหสมบรณ โดยการแสดงผลยอนกลบเพอกระตนแรงจงใจในการท างาน (Stipek, 2002)

Bruning et al. (2004) กลาววา หากผสอนม “ความเชอในความสามารถบคคล” ในผเรยน เปนการกระตนการเรยนรในตวผเรยน ซงท าใหผเรยนเกดความเชอมนในความสามารถของตนกอนเรมการเรยนการสอน ทงนการสรางความเชอมนน จะสงผลตอการตดสนใจในตวงาน และความรบผดชอบตอความส าเรจหรอลมเหลวในงานของผเรยน

“ความคาดหวงเชงบวก” หมายถง ความเชอของผสอนวาผเรยนมความสามารถทจะเรยนรได ความคาดหวงทผสอนมตอผเรยนสงผลตอพฤตกรรมการเรยนรของผเรยน หากผสอนมความคาดหวงดานบวกแกผเรยน สามารถสรางความเชอดานบวกในการเรยน (self-fulfilling prophecy) แกผเรยนได (Good & Brophy, 2003; R.Weinstein, 2002) ซงความเชอดงกลาวน สงผลตอความพยายามในการเรยนของผเรยน

การเรยนรเกดจากการเลยนแบบ Bandura (2001, 2004) กลาววา มนษยมลกษณะของการสงเกตและเลยนแบบพฤตกรรม รวมถงทศนคต ซงผเรยนจะซมซบพฤตกรรมและทศนคตของผสอนเชนกน “การเปนตวแบบ” ทแสดงถงความรบผดชอบและเอาใจใสในการเรยนร จะสงผลใหผเรยนสงเกต ซมซบและปฏบตตามพฤตกรรมดงกลาว

ทงนลกษณะผสอนทง 4 ดานทกลาวมาขางตน สามารถสรางสงแวดลอมทสงผลตอการเรยนรเชงผลตภาพและสรางสรรค ซงเปนสวนส าคญในการสงเสรมใหผเรยนพฒนาตนเองไปสการสรางสรรคและผลตชนงานตามจดประสงคของการเรยนรได

3. ระยะหลงการพฒนาผลงาน (Post-production)

เปนระยะทมกจกรรมเพอการวดและประเมนผล โดยประเมนในสถานการณคลายจรงหรอสถานการณจรง ผเรยนน าเสนอหรอใชกระบวนการและผลผลต และมกจกรรมการรวบรวมขอมลเพอวดและประเมนผล ประเมนความตรงและความถกตองตามหลกวชา ประเมนผลผลตหรองานสรางสรรคทประจกษ และประเมนกระบวนการเรยนรของผเรยน ทมการเปลยนแปลงความคดและพฤตกรรมทสามารถในการผลตผลงานใหมหรองานทสรางสรรค

กจกรรมการเรยนการสอนในระยะหลงการพฒนาผลงาน เนนการประเมนในสถานการณคลายจรงหรอสถานการณจรง มการแสดงผลงานหรอชนงาน แลกเปลยนเรยนรเกยวกบกระบวนการพฒนาและคณภาพชนงานเชงสรางสรรค ประเมนกระบวนการทผผลตผลงานไดคดวเคราะห คดสรางสรรคในการออกแบบ การปฏบต การปรบปรง และการน าเสนอผลงาน ประเมนผลงาน/ชนงานดานความคดรเรม (Originality) ดานความคดยดหยน (Flexibility) และดานความถกตองละเอยดลออ (Elaboration) ในกระบวนการประเมนยงเนนการใหขอมลยอนกลบแกผใหการเสนอเพอการสรางสรรคตอไป ผมสวนรวมในการประเมนไดแก ผเรยน ผสอน และอาจมผเชยวชาญ หรอผใชประโยชน (User) เพอใหสามารถพฒนาไปสระยะเผยแพรและน าไปใชประโยชนไดตอไป

ผลผลตหรอชนงานอาจมขนาด รปแบบ ความซบซอนสมบรณแตกตางกน การประเมนดานความคดรเรมหรอความแปลกใหมตองควบคกบกระบวนการพฒนาชนงานประเมนจากวธคดในกระบวนการออกแบบ การสรางและการปรบปรงวาแตกตางจากทไดเรยนรจากสงเดม ผลผลตหรอชนงานทเปนสงของเครองมอ เครองใชทพฒนาเปนตนแบบ ในการประเมนควรใหผใชมสวนรวม ในการประเมนผลผลตทเปนกระบวนการหรอเปนผลงานเชงความคด เชงมโนทศน อาทรปแบบการศกษากระบวนการบรการ กระบวนการทางสงคม ควรเนนความยดหยนของคณคาการใชประโยชนไดหลากหลายแงมมรวมทงการน าไปตอยอดไดหลากหลายแบบและควรประเมนควบคกบความคดละเอยดลออเนองจากผลผลตเชงกระบวนการนจะตองถกน าไปประยกตใหตอไป

การประเมนชนงานนวตกรรม แบงการประเมนนวตกรรมออกเปน 3 ดาน (เนาวนตย สงคราม, 2556) ไดแก

1. มาตรฐานดานกระบวนการพฒนานวตกรรม 2. มาตรฐานดานคณคา 3. ความเปนนวตกรรม

ตารางท 4 การประเมนนวตกรรม ตวบงช ระดบคณภาพ

1. มาตรฐานดานกระบวนการพฒนานวตกรรม

1.1 มาตรฐานดานกระบวนการพฒนานวตกรรม

ระดบ 3 มการวเคราะหปญหาอยางมระบบและสามารถอธบายถงรายละเอยดของปญหาไดครอบคลม ระดบ 2 มการวเคราะหปญหาอยางมระบบบางสวน และสามารถอธบายถงรายละเอยดของปญหาไดบางสวน ระดบ 1 มการวเคราะหปญหาอยางไมเปนระบบ และสามารถอธบายถงรายละเอยดของปญหาไดบางสวน

1.2 การก าหนดเปาหมายทสอดคลองกบปญหา

ระดบ 3 เปาหมายสอดคลองกบปญหาทวเคราะห และมความเปนไปไดในการน าไปแกปญหาไดจรง ระดบ 2 เปาหมายสอดคลองกบปญหาทวเคราะหในบางสวน และมความเปนไปไดในการน าไปแกปญหาไดจรงในบางสวน ระดบ 1 เปาหมายสอดคลองกบปญหาทวเคราะหนอย และมความเปนไปไดในการน าไปแกปญหาไดจรงนอย

1.3 กรอบความคดในการสรางนวตกรรม

ระดบ 3 แสดงกรอบแนวคดไดอยางชดเจนและครอบคลมเปาหมายในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 2 แสดงกรอบแนวคดไดอยางชดเจนและครอบคลมเปาหมายบางสวนในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 1 แสดงกรอบแนวคดแตไมคอยครอบคลมเปาหมายในการสรางผลงานนวตกรรม

1.4 การออกแบบนวตกรรมตามหลกการและทฤษฎ

ระดบ 3 มหลกการ แนวคด หรอทฤษฎในการออกแบบการพฒนานวตกรรมอยางชดเจนทกขนตอน ระดบ 2 มหลกการ แนวคด หรอทฤษฎในการออกแบบการพฒนานวตกรรมอยางชดเจนบางขนตอน ระดบ 1 มหลกการ แนวคด หรอทฤษฎในการออกแบบการพฒนานวตกรรมไมคอยชดเจนและมบางขนตอน

1.5 การปรบปรงนวตกรรมตนแบบ

ระดบ 3 มการปรบปรงนวตกรรมตนแบบหลงจากการทดลองใชอยางเปนระบบ ระดบ 2 มการปรบปรงนวตกรรมตนแบบหลงจากการทดลองใชแตยงไมเปนระบบ ระดบ 1 มการปรบปรงนวตกรรมตนแบบบางสวนหลงจากการทดลอง

ตวบงช ระดบคณภาพ ใชแตยงไมเปนระบบ

1.6 การประเมนและสรปผลนวตกรรม

ระดบ 3 มการประเมนและสรปผลนวตกรรมทกฝายและเปนระบบ ระดบ 2 มการประเมนและสรปผลนวตกรรมทกฝายแตยงไมคอยเปนระบบ ระดบ 1 มการประเมนและสรปผลนวตกรรมไมครบทกฝายและยงไมคอยเปนระบบ

1.7 การน าเสนอนวตกรรม/เผยแพรนวตกรรม

ระดบ 3 มการน าเสนอและเผยแพรนวตกรรมทกชองทางและไปยงกลมเปาหมาย ระดบ 2 มการน าเสนอและเผยแพรนวตกรรมทก 1-2 ชองทางและไปยงกลมเปาหมาย ระดบ 1 มการน าเสนอและเผยแพรนวตกรรม 1 ชองทางและยงไมคอยตรงกบกลมเปาหมาย *หมายเหต : ชองทางไดแก 1. สอสงพมพ 2. สออนไลน 3. สอวทยหรอโทรทศน

1.8 ความค านงเรองลขสทธ/จรรยาบรรณ

ระดบ 3 มการค านงถงลขสทธและจรรยาบรรณในขณะสรางผลงานนวตกรรมในทกสวน ระดบ 2 มการค านงถงลขสทธและจรรยาบรรณในขณะสรางผลงานนวตกรรมในบางสวน ระดบ 1 มการค านงถงลขสทธและจรรยาบรรณในขณะสรางผลงานนวตกรรมนอย

2. มาตรฐานดานคณคา

2.1 องคความรใหมทตอยอดจากองคความรเดม

ระดบ 3 มการแสดงใหเหนเดนชดถงองคความรใหมทตอยอดจากองคความรเดม ระดบ 2 มการแสดงใหเหนปานกลางถงองคความรใหมทตอยอดจากองคความรเดม ระดบ 1 มการแสดงใหเหนต าถงองคความรใหมทตอยอดจากองคความรเดม

2.2 การแกปญหาไดตรงตามวตถประสงค

ระดบ 3 ผลงานนวตกรรมทสรางขนสามารถแกปญหาไดตรงตามวตถประสงคทกขอ (100%) ระดบ 2 ผลงานนวตกรรมทสรางขนสามารถแกปญหาไดตรงตามวตถประสงคบางขอ (70-90%) ระดบ 1 ผลงานนวตกรรมทสรางขนสามารถแกปญหาไดตรงตามวตถประสงคนอง (นอยกวา 70%)

2.3 ความคมคาในการใช ระดบ 3 มการใชทรพยากรอยางคมคาในการสรางผลงานนวตกรรม

ตวบงช ระดบคณภาพ ทรพยากรเพอแกปญหา ระดบ 2 มการใชทรพยากรบางสวนอยางคมคาในการสรางผลงาน

นวตกรรม ระดบ 1 มการใชทรพยากรไมคมคาในการสรางผลงานนวตกรรม

2.4 ความเปนไปไดในทางปฏบต

ระดบ 3 ผลงานนวตกรรมมความเปนไปไดในทางปฏบตจรงสง ระดบ 2 ผลงานนวตกรรมมความเปนไปไดในทางปฏบตจรงปานกลาง ระดบ 1 ผลงานนวตกรรมมความเปนไปไดในทางปฏบตจรงต า

2.5 การยอมรบจากผใชงาน

ระดบ 3 ผลงานนวตกรรมไดรบการยอมรบจากผใชงานสง (80-100%) ระดบ 2 ผลงานนวตกรรมไดรบการยอมรบจากผใชงานปานกลาง (50-79%) ระดบ 1 ผลงานนวตกรรมไดรบการยอมรบจากผใชงานต า (ต ากวา 49%)

2.6 การเรยนรรวมกนจากกลมผพฒนานวตกรรม

ระดบ 3 ทกคนในกลมมการรวมมอกนในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 2 บางคน (ต ากวา 80%) ในกลมมการรวมมอกนในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 1 นอยคน (ต ากวา 80%) ในกลมมการรวมมอกนในการสรางผลงานนวตกรรม

3. ความเปนนวตกรรม

3.1 สงใหม วธการใหม หรอแนวทางใหม

ระดบ 3 เปนผลงาน วธการ กระบวนการใหม หรอองคความรใหมทไมเคยมหรอปรากฏมากอนในบรบททน าไปใช ระดบ 2 เปนผลงาน วธการ กระบวนการใหม โดยการประยกตใชของเดมทมอยมาพฒนาและไดผลดในบรบททน าไปใช ระดบ 1 เปนผลงาน วธการ กระบวนการทมอยแลว แตน ามาปรบปรงหรอพฒนาบางสวนและไดผลดในบรบททน าไปใช

3.2 การสรางสรรคในผลงาน

ระดบ 3 มการแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคในระดบสงในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 2 มการแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคในระดบปานกลางในการสรางผลงานนวตกรรม ระดบ 1 มการแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคในระดบต าในการสรางผลงานนวตกรรม

3.3 ลขสทธหรอสทธบตร ระดบ 3 มความเปนไปไดสงในการไดลขสทธหรอสทธบตร ระดบ 2 มความเปนไปไดปานกลางในการไดลขสทธหรอสทธบตร ระดบ 1 มความเปนไปไดต าในการไดลขสทธหรอสทธบตร

4. ระยะเผยแพรและน าไปใชประโยชน (Publication/ Commercialization)

จากการด าเนนกจกรรมตงแตระยะท 1 ทเปนกจกรรมหลกส าหรบการก าหนดผลงานทมงสรางสรรค มาจนถงระยะท 2 ทมกจกรรมหลกส าหรบการพฒนาออกแบบและสรางผลงาน และระยะท 3 ทมกจกรรมหลกเพอการวดและประเมนผลงานนน จะเหนวาทงสามระยะเปนบทบาทหนาทหลกของอาจารยผรบผดชอบรายวชาตางๆ ซงผลลพธทไดจากการด าเนนกจกรรมทงสามระยะนน จะไดผลผลตเชงสรางสรรคระดบรายวชา ทมขนตอนการพสจนแลววาเปนผลงานเชงสรางสรรค สวนผลงานเชงสรางสรรคนนจะสามารถเขาสระยะท 4 หรอระยะเผยแพรและน าไปใชประโยชนไดเลยหรอไม มหลกเกณฑการพจารณาทส าคญคอ ผลงานเชงสรางสรรคนนไดถกก าหนดขนโดยผใชตงแตระยะท 1 หรอไม หรอในชวงระหวางระยะท 2 จนถงระยะท 3 มการมงประเดนการน าผลงานเชงสรางสรรคไปใชโดยผใชตางๆ ซงอาจเปนการน าไปใชโดยการบรณาการขามสาขาวชา ขามคณะ ภายในมหาวทยาลย หรอหนวยงานภายนอก ผลงานเชงสรางสรรคจะสามารถเปนผลงานทเขาสระยะท 4 โดยสมบรณ

โดยทการเผยแพรผลงานและการน าไปใชประโยชนเปนการด าเนนการโดยการจดกจกรรมการใชแหลง /สถานท การใชสถานการณและชองทางตางๆ ในการเผยแพรผลงานหรอน าผลงานไปใชประโยชน ขนกบลกษณะของผลงาน การเสนอผลงานตพมพ การเสนอผลงานในการประชมวชาการระดบชาตหรอนานาชาต ใชส าหรบผลงานวจยและกระบวนการใหม รวมทงการเผยแพรผลงานของบคคลหรอคณะบคคลระดบแชมปหรอทมชาตโดยผลงานนนเกดจากกระบวนการเรยนรหรอพฒนาของมหาวทยาลย การน าไปใชประโยชนโดยบรการสาธารณะของนกศกษาและบคลากรของมหาวทยาลยรวมกบบคลากรภายนอก เปนการปฏบตตอสงคมสงแวดลอมในบรบทจรงหรอในสถานการณจรงของสงคม โดยใชกระบวนการทเรยนรและพสจนมาแลววาท าใหสงคมดขน ท าใหคนในสงคมเรยนร ปรบตว และรบผดชอบตอสวนรวมมากขน หรอท าใหสงแวดลอมดขน การน าผลงานไปใชประโยชนเชงการคาเปนการจดกจกรรมหรอแหลงเพอขายผลงานตนแบบนวตกรรม หรอสทธบตร หรอผลงานทสงซอจางจากความตองการของลกคา (Pass to Communities)

รปแบบของการใชประโยชนจากผลงานวจยผลงานตนแบบ ผลงานลขสทธ ผลงานสทธบตร และผลงานทสงใหชมชนใชเชงสาธารณะ มดงน

1. การใชประโยชนเชงพาณชยคอ การน าขอมลจากงานวจย องคความรใหมทเกดขนไปใชใหเหนอยางเปนรปธรรมในเชงพาณชย จะเนนเกยวกบงานวจยเพอพฒนาระบบเศรษฐกจ พฒนา ปรบปรงคณภาพ กระบวนการผลต คณภาพของผลผลต ทเปนกลไกส าคญในการขบเคลอนใหภาคอตสาหกรรมเตบโตและพฒนาอยางตอเนองได เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค ซงผลทไดสามารถน าไปประกอบการตดสนใจในเรองหนงๆได

2. การใชประโยชนเชงนโยบาย คอ การน าขอมลจากงานวจย องคความรใหมทเกดขนไปเปนขอมลสวนหนงในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรตางๆ และน าไปขยายผลใหเหนอยางเปนรปธรรมในทางปฏบต ผานโครงสรางของสวนราชการทมความเกยวของ เพอพฒนา แกปญหา ปรบปรง แกไขปฏรป รวมถงชวยในการเฝาระวงผลทอาจจะเกดขนไดหากไมไดรบการด าเนนการแกไข ซงจะเปนการพฒนาภาคสวนตางๆใหมความเขมแขง เชน การพฒนาเทคโนโลยทใชในภาคการเกษตร เพอสงเสรมใหเกษตรกรมวถการผลตทมความทนสมย และปลอดภยซงจะชวยในการเพมผลผลต และเพมคณภาพชวตใหกบประชาชน

3. การใชประโยชนเชงสาธารณะ คอ การน าขอมลจากงานวจย องคความรใหมทเกดขนสามารถเปนประโยชนออกสสาธารณะได พฒนา แกไขเพอเพมประสทธภาพในการด าเนนงานดานตางๆอนจะเปนประโยชนใหกบประชาชนสามารถด าเนนการเพอกอใหเกดการสรางการเรยนรใหกบคนในสงคมไดอยางแทจรง

4. การใชประโยชนเชงพนทคอ การน าขอมลจากงานวจย องคความรใหมทเกดขนไปใชใหเหนอยางเปนรปธรรมและขยายผลไปยงพนทอนๆได โดยในกระบวนการท างานนนอยภายใตความรวมมอเพอใหเกดกลไกความรวมมอจากภาคสวนตางๆ โดยสวนใหญจะเกดจากกระบวนการท างานเนนการจดการเรยนรทเกดจากชาวบาน คนในชมชน ในพนท เพอเพมศกยภาพของชมชนและสรางชมชนใหมความเขมแขงแกไขปญหาทเกดขนและเปนการพฒนาทองถน อนจะกอใหเกดการวางแผนในการจดการทมประสทธภาพ และสามารถกอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรกบพนทอนได

5. การใชประโยชนเชงวชาการ คอ การน าขอมลจากงานวจย องคความรใหมทเกดขนไปใชในเชงทางวชาการ โดยงานวจยในดานนจะเนนการพสจน ตรวจสอบประเดน หรอทฤษฎตางๆทเกดขนกอนแลว เพอใหเกดความเขาใจพนฐาน พฒนา สงเสรม และเพมพนความรในทางดานวชาการ สงทตองการวดในระยะของการเผยแพรและน าไปใชประโยชน คอ การน าผลงานไปเผยแพรและการน าไปใชประโยชนซงจะสามารถวดผลในระยะนไดดวยการทบคคล ชมชน หนวยงานทงหนวยงานภาครฐหรอเอกชน ทงในประเทศและตางประเทศมการน างานวจยหรองานสรางสรรคของไปใชกอใหเกดประโยชน

การเผยแพรและน าไปใชประโยชนเปนการขบเคลอนและด าเนนการระดบคณะและระดบมหาวทยาลย เปนการบรหารการเปลยนแปลงมหาวทยาลยสสถาบนองคกรสรางสรรคและผลตภาพ (Creative and Productive Organization) เนนคณคาของผลงาน ความโดดเดนเปนเลศและความรบผดชอบตอสงคม และเปนผลงานของนกศกษาทผานการพฒนา พสจน และประเมนคณภาพแลว จากกระบวนการเรยนรเชงผลตภาพ

แนวคดในการน ารปแบบการจดการศกษาวไลยอลงกรณส าหรบการศกษายค 4.0 ควรใชการทดลองและศกษาผลการทดลองในระดบคณะ เนองจากกระบวนการรปแบบสามารถด าเนนการวจยเชงปฏบตการในชนเรยนได คณาจารยผรวมโครงการทดลองสามารถพฒนาการสอน พฒนาการเรยนรของผเรยน และสรางสรรคผลงานไดตามหลกวชา