การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วมเพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วมเพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วมเพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วม

โดยโดยโดยโดย

นางรตนา รตนะนางรตนา รตนะนางรตนา รตนะนางรตนา รตนะ

ผ"อานวยการฝ%ายอาวโส ผ"บรหารฝ%ายผ"อานวยการฝ%ายอาวโส ผ"บรหารฝ%ายผ"อานวยการฝ%ายอาวโส ผ"บรหารฝ%ายผ"อานวยการฝ%ายอาวโส ผ"บรหารฝ%าย

ฝ%ายพฒนาบรหารบตรและร"านค"าสมาชกฝ%ายพฒนาบรหารบตรและร"านค"าสมาชกฝ%ายพฒนาบรหารบตรและร"านค"าสมาชกฝ%ายพฒนาบรหารบตรและร"านค"าสมาชก

ธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทย

นกศกษาวทยาลยป.องกนราชอาณาจกรนกศกษาวทยาลยป.องกนราชอาณาจกรนกศกษาวทยาลยป.องกนราชอาณาจกรนกศกษาวทยาลยป.องกนราชอาณาจกร

หลกสตรหลกสตรหลกสตรหลกสตรการการการการป.องกนราชอาณาจกร ป.องกนราชอาณาจกร ป.องกนราชอาณาจกร ป.องกนราชอาณาจกร ร�นท ร�นท ร�นท ร�นท ๕๙๕๙๕๙๕๙

ประจาป3ประจาป3ประจาป3ประจาป3การศกษาการศกษาการศกษาการศกษา พทธศกราช พทธศกราช พทธศกราช พทธศกราช ๒๕๕๙ ๒๕๕๙ ๒๕๕๙ ๒๕๕๙ –––– ๒๕๖๐๒๕๖๐๒๕๖๐๒๕๖๐

ก

บทคดยอบทคดยอบทคดยอบทคดยอ

เรอง เรอง เรอง เรอง การบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตเพอสนบสนนและรองรบระบบบตรรวม ลกษณะวชา ลกษณะวชา ลกษณะวชา ลกษณะวชา วทยาศาสตร%และเทคโนโลย ผ(วจย ผ(วจย ผ(วจย ผ(วจย นางรตนา รตนะ หลกสตรหลกสตรหลกสตรหลกสตร วปอ. รนท รนท รนท รนท ๕๙

การวจยนมวตถประสงค% เพอศกษาป0ญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตรวมกนในป0จจบน ศกษาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต ทมประสทธภาพและเหมาะสมกบประเทศไทย และเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบคาผานทางอตโนมต ให(สามารถรองรบการเชอมตอกบโครงการบตรรวมของรฐบาล เป9นการศกษาการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตของการทางพเศษแหงประเทศไทย คอ Easy Pass และระบบเกบคาผานทางอตโนมตของกรมทางหลวง คอ M-PASS และแนวทางในพฒนาเพอการเชอมตอกบ E-Ticket ของรฐบาลในอนาคต รวบรวมข(อมลโดยการศกษาเอกสาร และการศกษาภาคสนาม ใช(การสงเกตแบบไมมสวนรวม ในการศกษาครงนใช(ระเบยบวธวจยเชงคณภาพ

ผลการศกษาสรปได(ดงน ๑. ป0จจบนการใช(งานรวมกนระหวางบตร M-PASS และ Easy Pass ยงคงเป9นรปแบบเบองต(น ซงเป9นการเปKดให(ผ(ใช(บรการสามารถวงข(ามโครงขายระหวางกนได( โดยแตละหนวยงานยงคงบรหารระบบแยกออกจากกนอยางชดเจน และการเชอมตอเป9นเพยงการเชอมตอระหวางระบบคอมพวเตอร%หลก (CS) ของแตละหนวยงานเทานน ๒. รปแบบทเหมาะสมตอการพฒนาระบบบตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมตในอนาคต และตอยอดกบระบบตวรวมของ สนข. คอ การให(สถาบนการเงนของรฐทาหน(าทเป9นศนย%จดการรายได(กลางระบบทางอตโนมต เพอทาการรวบรวมข(อมลการทาธรกรรมตางๆ ททาผานระบบ ETC โดยเป9นผ(ดแลเงนคาผานทางแทนทง ๒ หนวยงาน (การทางพเศษแหงประเทศไทย และ กรมทางหลวง) และสามารถรองรบการเปKดให(บรการระบบเกบคาผานทางอตโนมตของผ(ให(บรการในระบบทางพเศษอนๆ ๓. ผ(วจยได(จดทาตวแบบและข(อเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบคาผานทางอตโนมต ให(สามารถรองรบการเชอมตอกบโครงการบตรรวมของรฐบาล โดยจะต(องดาเนนการดงน ๑) พฒนารปแบบการบรหารจดการบตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมต สาหรบผ(ให(บรการทางพเศษตางๆ เพอกาหนดเป9นมาตรฐานและให(มการเชอมตอในระดบ Central Toll Clearing House (CTCH) ๒) ดาเนนการพฒนาด(านการออกบตรเพอรองรบมาตรฐานกลางระบบตวรวมแมงมม ซงบรหารจดการโดยสถาบนการเงนของรฐซงผ(ให(บรการทางพเศษไมจาเป9นต(องพฒนาแตอยางใด ๓) การพฒนาด(านการรบบตร โดยระบบบตรรวมของ ETC สามารถเปKดระบบให(รองรบการเชอมตอกบหนวยงานอนๆ โดยสามารถเชอมตอเข(ากบระบบ Central Clearing House ของระบบตวรวมได(โดยตรงผานระบบ CTCH ทงนการพฒนาเพอรองรบระบบมาตรฐานกลางตวรวมแมงมม จะต(องไมกระทบการทางานของระบบในป0จจบน ซงชองทางอตโนมตยงคงเปKดให(บรการตามปกต แตจะเปKดให(ใช(งานบตรรวมมาตรฐานแมงมมในชองจายเงนสดเทานน ซงจะใช(เทคโนโลยรบบตรทเรยกวา Touch and Go เป9นระบบ Contactless

ข

คานาคานาคานาคานา

งานวจยชนนเป�นส�วนหนงของหลกสตรวทยาลยป�องกนราชอาณาจกร ประจาป" ๒๕๖๐ โดยผ*วจยได*ศกษาข*อมลเกยวกบการบรหารและพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตและบตรร�วม โดย มวตถประสงค6เพอศกษาป8ญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนในป8จจบนทมความแตกต�าง หลายรปแบบของหน�วยงานผ*ให*บรการระบบทางพเศษแต�ละราย อกทงเพอศกษาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของแต�ละประเทศทประสบความสาเรจเพอนามาปรบใช*ให*เหมาะสมกบประเทศไทย และสนบสนนเชอมต�อกบโครงการ Card Usage Expansion and Promotion ของรฐบาล เป�นการตอบสนองนโยบาย National e-Payment และสนบสนนให*ประเทศไทยเป�น Digital Economy อย�างสมบรณ6

งานวจยชนนสาเรจได*ด*วยดผ*วจยขอขอบพระคณคณะทปรกษาตลอดจนคณาจารย6หลกสตร วทยาลยป�องกนราชอาณาจกรทได*กรณาให*คาปรกษาแนะนาและตดตามตลอดช�วงเวลาของการศกษาวจย และขอขอบคณสานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร (สนข.) กรมทางหลวง การทางพเศษแห�งประเทศไทย และหน�วยงานทเกยวข*อง ทกรณาให*ข*อมลและอานวยความสะดวกเป�นอย�างดยงในการร�วมกนพฒนาและเพมประสทธภาพ โดยผ*วจยหวงเป�นอย�างยงว�าการวจยครงนจะเป�นประโยชน6ต�อองค6ความร*ทางวชาการและผ*ทศกษางานวจย ในการใช*เป�นข*อเสนอแนะในการแก*ป8ญหาทเกยวข*องต�อการบรหารและพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตและระบบบตรร�วมของประเทศไทยต�อไป

(นางรตนา รตนะ) นกศกษาวทยาลยป�องกนราชอาณาจกร

หลกสตร วปอ. ร�นท ๕๙

ผ*วจย

ค

สารบญสารบญสารบญสารบญ หน�าหน�าหน�าหน�า

บทคดย�อบทคดย�อบทคดย�อบทคดย�อ กกกก คานาคานาคานาคานา ขขขข สารบญสารบญสารบญสารบญ คคคค สารบญตารางสารบญตารางสารบญตารางสารบญตาราง จจจจ สารบญแผนภาพสารบญแผนภาพสารบญแผนภาพสารบญแผนภาพ ฉฉฉฉ คาอธบายคาย�อคาอธบายคาย�อคาอธบายคาย�อคาอธบายคาย�อ ซซซซ บทท บทท บทท บทท ๑๑๑๑ บทนาบทนาบทนาบทนา ๑๑๑๑ ความเป&นมาและความสาคญของป)ญหา ๑ วตถประสงค,ของการวจย ๔ ขอบเขตของการวจย ๔ วธดาเนนการวจย ๕ ประโยชน,ทได�รบจากการวจย ๕ คาจากดความ ๕ บทท บทท บทท บทท ๒๒๒๒ ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตและโครงการและโครงการและโครงการและโครงการบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วม ๗๗๗๗ แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (e -Ticket) ๗ แนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๑๕ การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศ ๑๙ งานวจยทเกยวข�อง ๒๕ กรอบความคดของการวจย ๒๗ บทท บทท บทท บทท ๓๓๓๓ การบรหารจดการการบรหารจดการการบรหารจดการการบรหารจดการบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ๒๘๒๘๒๘๒๘ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ�ให�บรการรายต�างๆ : Express Way, Motorway, Tollway ๒๘ รปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๓๖ การบรหารจดการทางด�านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๔๖ การพฒนาบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๔๙

ง

สารบญ (ต�อ)สารบญ (ต�อ)สารบญ (ต�อ)สารบญ (ต�อ) หน�าหน�าหน�าหน�า บทท บทท บทท บทท ๔๔๔๔ การพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตและและและและโครงการโครงการโครงการโครงการบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วม ๕๔๕๔๕๔๕๔ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วม ๕๔ มาตรฐานกลางระบบบตรร�วม ๕๗ การพฒนาและบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วม ๖๕ บทท บทท บทท บทท ๕๕๕๕ สรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะ ๗๐๗๐๗๐๗๐ สรป ๗๐ ข�อเสนอแนะ ๗๗ บรรณานกรมบรรณานกรมบรรณานกรมบรรณานกรม ๗๙๗๙๗๙๗๙ ประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจย ๘๒๘๒๘๒๘๒

จ

สารบญตารางสารบญตารางสารบญตารางสารบญตาราง

ตารางทตารางทตารางทตารางท หน�าหน�าหน�าหน�า ๒-๑ ความเป&นมาและการดาเนนการนโยบายบตรร�วมของประเทศไทย ๑๔ ๔-๑ คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบภาคขนส�ง ๖๑ ๔-๒ คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบธรกจนอกภาคขนส�ง ๖๒ ๔-๓ ตวอย�างยห�อและร�นของเครองอ�าน/เขยนบตรทมคณสมบตรองรบตวร�วม ๖๓

ฉ

สารบญแผนภาพสารบญแผนภาพสารบญแผนภาพสารบญแผนภาพ

แผนภาพแผนภาพแผนภาพแผนภาพทททท หน�าหน�าหน�าหน�า ๒-๑ ภาพการบรณาการบตรร�วมระหว�างการใช�งานในภาคขนส�งและภาคนอกการขนส�ง ๑๐ ๒-๒ ภาพบตรร�วม Octopus ของฮ�องกง ๑๑ ๒-๓ ภาพบตรร�วม EZ-Link ของประเทศสงคโปร, ๑๑ ๒-๔ ภาพบตรร�วม Suica ของประเทศญปdน ๑๒ ๒-๕ ภาพบตรร�วม T-money ของประเทศเกาหลใต� ๑๒ ๒-๖ ภาพบตรร�วม Oyster ของประเทศองกฤษ ๑๓ ๒-๗ ภาพบตรร�วมแมงมมของประเทศไทย ๑๕ ๒.๘ กระบวนการและผ�เกยวข�องต�างๆของระบบ ETC ๑๗ ๒-๙ ภาพ E-Zpass ของประเทศสหรฐอเมรกา ๒๐ ๒-๑๐ ภาพ EZ TAG ของประเทศสหรฐอเมรกา ๒๐ ๒-๑๑ ภาพ FASTRAK ของประเทศสหรฐอเมรกา ๒๑ ๒-๑๒ ภาพ SunPass ของประเทศสหรฐอเมรกา ๒๑ ๒-๑๓ ภาพ I-Pass ของประเทศสหรฐอเมรกา ๒๒ ๒-๑๔ ภาพ Touch’n Go ของประเทศมาเลเซย ๒๒ ๒-๑๕ ภาพ Smart TAG ของประเทศมาเลเซย ๒๓ ๒-๑๖ ภาพ Multi-Lane Free Flow ของประเทศมาเลเซย ๒๓ ๒-๑๗ ภาพอปกรณ,รบและส�งสญญาณระหว�างรถยนต,และเครองหน�าด�าน ของประเทศประเทศญปdน ๒๔ ๒-๑๘ ภาพ M๖ Toll ของประเทศองกฤษ ๒๕ ๒-๑๙ กรอบความคดของการวจย ๒๗ ๓-๑ ภาพบตร Easy Pass ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย ๒๙ ๓-๒ ภาพบตร M-PASS ของกรมทางหลวงและธนาคารกรงไทย ๓๑ ๓-๓ สญลกษณ,บตร Smart Purse ๓๓ ๓-๔ ขนตอนการชาระค�าผ�านทางด�วยบตรสมาร,ทเพร,ส ๓๕ ๓-๕ ภาพระบบเกบค�าผ�านทางด�วยเงนสด ๓๙ ๓-๖ ภาพระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๔๐ ๓-๗ แผนภาพแสดงการไหลของข�อมล ๔๒ ๓-๘ การเชอมต�อนทาให�สามารถทจะทดสอบการรบ-ส�งข�อมลระหว�าง ๒ ระบบ ๔๓

ช

สารบญแผนภาพ (ต�อ)สารบญแผนภาพ (ต�อ)สารบญแผนภาพ (ต�อ)สารบญแผนภาพ (ต�อ)

แผนภาพทแผนภาพทแผนภาพทแผนภาพท หน�าหน�าหน�าหน�า ๓-๙ ภาพรวมการแลกเปลยนข�อมลในรปแบบป)จจบนเชอมต�อระบบโดยตรงระหว�าง ทง ๒ หน�วยงาน (CS ทล. เชอมต�อกบ CS กทพ.) โดยบตรและเงนสารองค�าผ�านทาง (Float) ต�างแยกกนบรหาร ๔๔ ๓-๑๐ ภาพรวมการแลกเปลยนข�อมลโดยมสถาบนการเงนของรฐทาหน�าทเป&นศนย,จดการ รายได�กลางระบบทางอตโนมต (Central Toll Clearing House: CTCH) ๕๐ ๔-๑ รปแบบการเชอมต�อสาหรบบตรร�วมในระบบ ETC ๕๖ ๔-๒ โครงสร�างข�อมลตวร�วม ๕๙ ๕-๑ รปแบบการเชอมต�อและบรหารจดการบตรร�วมในระบบ ETC ๗๓ ๕-๒ รปแบบการเชอมต�อและบรหารจดการบตรร�วมในระบบ ETC เพอรองรบ ผ�ให�บรการรายอนๆ ๗๕ ๕-๓ ตวแบบการพฒนาและเชอมต�อระบบบตรร�วม ETC กบมาตรฐานระบบตวร�วมแมงมม ของ สนข. ๗๗

บทท บทท บทท บทท ๑๑๑๑

บทนาบทนาบทนาบทนา

ความเป�นมาและความสาคญของป�ญหาความเป�นมาและความสาคญของป�ญหาความเป�นมาและความสาคญของป�ญหาความเป�นมาและความสาคญของป�ญหา

ป�จจบนป�ญหาด�านการจราจรและขนส!งนบเป�นหนงในป�ญหาทสาคญทสดของประเทศไทย โดยเฉพาะอย!างยงในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงมผลกระทบต!อเศรษฐกจของประเทศและ ยงส!งผลให�เกดความสญเสยทางเศรษฐกจอย!างใหญ!หลวง โดยธนาคารโลกได�ทาการประเมนความสญเสยทางเศรษฐกจอนเกดจากการสญเสยเชอเพลงและจากป�ญหาสขภาพในประเทศไทย มลค!ารวมสงถง ๑๖๐,๐๐๐ ล�านบาทต!อป< อนเกดจากการเพมเวลาในการเดนทางและค!าใช�จ!ายในการใช�รถ ทาให�คณภาพอากาศเลวร�ายลง ส!งผลต!ออตราการสญเสยชวตของประชากรทเพมมากขน และจากการประเมนสภาพการจราจรของสานกงานนโยบายและแผนการขนส!งและจราจร (สนข.) พบว!าเกนกว!าร�อยละ ๕๐ ของการเดนทางจากจานวนทงสน ๒๑ ล�านเทยวในกรงเทพมหานครและปรมณฑลเป�นการเดนทางด�วยยานพาหนะส!วนบคคล (สนข., ๒๕๕๘) โดยมแนวโน�มสดส!วนการเดนทางของรถยนตCส!วนบคคลเพมสงขนมาโดยตลอด ซงตลอดระยะเวลา ๒๐ ป<ทผ!านมา จานวนรถยนตCในกรงเทพฯเพมขนเฉลยร�อยละ ๔ ต!อป< ในขณะทพนทถนนไม!ได�เพมขนในอตราเดยวกน ทาให�เกดป�ญหาความหนาแน!นในการใช�พนทถนนและก!อให�เกดป�ญหาจราจร อกทงระบบขนส!งมวลชนทยงไม!สะดวกสบายเพยงพอทจะสามารถเปลยนรปแบบการเดนทางจากรถยนตCเป�นระบบมวลชนทางรางได�อย!างเป�นรปธรรม ประกอบกบ กรงเทพฯและปรมณฑลเป�นศนยCกลางทางเศรษฐกจ ทาให�มประชาชนเข�ามาในกรงเทพมหานครเป�นจานวนมาก โดยเฉพาะผ�ทเข�ามาทางานในแต!ละวน ทาให�เกดสภาพจราจรตดขด เกดต�นทนส!วนเกนทไม!จาเป�น เพมระยะเวลาในการเดนทาง ค!าใช�จ!ายในการใช�รถยนตC และผลกระทบด�านสขภาพและสงแวดล�อม จากประสบการณCของเมองใหญ!ทวโลกพบว!า ระบบบตรร!วม (E-Ticket) จะสร�างประโยชนCอย!างมากต!อผ�ใช�บรการระบบขนส!ง กล!าวคอ สามารถใช�ตวโดยสารเพยงใบเดยว สามารถเดนทางในภาคขนส!งได�ทกระบบ เช!น การใช�กบระบบรถไฟฟPาตามแผนแม!บทรถไฟฟPาขนส!งมวลชน ระบบรถโดยสารประจาทาง ระบบรถโดยสารประจาทางด!วนพเศษ ระบบเรอโดยสาร และระบบทางพเศษ เป�นต�น ตวอย!างของประโยชนCดงกล!าวทาให�เกดความสะดวกสบายในการเชอมต!อการเดนทางเมอต�องการเปลยนเส�นทาง สนบสนนตวโดยสารให�เป�นหนงเดยว ลดระยะเวลาในการซอตวโดยสาร และไม!ต�องเสยค!าแรกเข�าซาซ�อนในการเดนทางมากกว!าหนงเส�นทางขนไป กระทรวงคมนาคม ได�มอบหมายให� สนข. ทาการศกษาโครงการพฒนาระบบบตรร!วม (E-Ticket) เพอนาระบบบตรร!วม (E-Ticket) มาใช�สาหรบภาคขนส!ง (Transit) ในการเดนทางเชอมต!อกบการขนส!งทกระบบ ทงรถไฟ รถไฟฟPา รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสาร และทางพเศษ รวมทงการใช�บตรร!วม (E-Ticket) กบนอกภาคการขนส!ง (Non-Transit) การพฒนาระบบบตรร!วม (E-Ticket) จะเป�นการสนบสนนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท ๑๑ ม!งเน�นให�ประเทศไทยมความสามารถในการแข!งขนกบทวโลก และในขณะเดยวกนกส!งเสรมความยงยนทางด�านสงแวดล�อม

๒

นอกจากนยงสอดคล�องกบยทธศาสตรCของรฐบาลในการขยายโครงข!ายระบบขนส!งทางรางเพอลดป�ญหาการจราจรตดขดในใจกลางเมองกรงเทพฯ (สานกงานนโยบายและแผนการขนส!งและจราจร, ๒๕๕๖) โดยระบบขนส!งมวลชนในกรงเทพฯและปรมณฑลทให�บรการในรปแบบต!างๆจะแตกต!างไปตามพฤตกรรมของผ�เดนทางในแต!ละพนท และการให�บรการทยงไม!ครอบคลมของระบบขนส!งมวลชนขนาดหนก ทาให�การเดนทางในกรงเทพฯและปรมณฑลไม!มรปแบบทแน!นอน มมาตรฐานการเดนทางทแตกต!างกนออกไป และมความไม!ปลอดภยในการเดนทาง และเนองด�วยการขยายตวเมองทรวดเรวส!งผลให�เกดป�ญหาการจราจรตดขดเพมมากขน จงทาให�ภาครฐมนโยบายทสนบสนนการพฒนาระบบขนส!งระบบราง ให�เป�นระบบการขนส!งหลกในกรงเทพฯและปรมณฑล พร�อมทงการออกกฎหมายต!างๆเพอให�เกดการปรบปรงและพฒนาระบบขนส!งมวลชนให�มมาตรฐานและให�บรการแก!ผ�เดนทางด�วยความสะดวก รวดเรว และปลอดภย สานกงานนโยบายและแผนการขนส!งและจราจร (๒๕๕๖) ได�ศกษาการพฒนาระบบขนส!งทางบกในกรงเทพฯและปรมณฑล ในลกษณะการพฒนาตามทฤษฎโครงข!าย Radial-Circumferential Network เป�นทฤษฎการวางแนวเส�นทางการขนส!งทสาคญ โดยจะมการวางโครงข!ายถนนรปแบบรศมตดกบถนนวงแหวน ซงมความเหมาะสมกบแนวทางการพฒนาของกรงเทพฯ ทเป�นเมองขนาดใหญ!มจดศนยCกลางเดยว (Mono Centric) และมแผนทจะพฒนาศนยCพาณชยกรรม ศนยCชมชนชานเมองขนรอบๆกรงเทพฯ (เมองบรวาร) โดยถนนในแนวรศมจะมลกษณะเป�นชนๆ คล�ายใยแมงมม จะทาหน�าทรวบรวมการเดนทางจากพนทอย!อาศยบรเวณชานเมองเข�าส!พนทธรกจและพาณชยกรรม บรเวณศนยCกลางของเมอง และกระจายปรมาณจราจรออกจากตวเมอง ซงรปแบบตามทฤษฎโครงข!ายข�างต�น จะประกอบด�วยถนน ๒ ลกษณะ ได�แก! ถนนวงแหวน (Circumferential) ทาหน�าทรวบรวมและกระจายการเดนทาง ซงถนนดงกล!าวจะมการควบคมการเข�าออกให�มปรมาณน�อยทสด เพอการเดนทางทสะดวกและรวดเรว เช!น ถนนวงแหวนรชดาภเษก ถนนวงแหวนรอบกลาง และถนนวงแหวนรอบนอก ซงถนนวงแหวนรอบนอกจะมการห�ามจอดรถรมถนนตลอดแนวเส�นทาง โดยมหน�าทหลกเชอมต!อการเดนทางระหว!าง กรงเทพฯ นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ และพระนครศรอยธยาเข�าด�วยกน นอกจากนยงมทางหลวงพเศษระหว!างเมอง หรอทเรยกว!า มอเตอรCเวยC (Motorway) ซงอย!ในการดแลของกองทางหลวงพเศษระหว!างเมอง กรมทางหลวง ซงจะทาหน�าทเชอมต!อระหว!างกรงเทพฯ ภมภาคและจงหวดเศรษฐกจทสาคญ โดยป�จจบนมอย! ๒ เส�นทางหลกๆคอ ทางหลวงพเศษระหว!างเมองสาย ๗ กรงเทพฯ-ชลบร และทางหลวงพเศษระหว!างเมองสาย ๙ บางนา-บางปะอน ซงจะมการเกบค!าผ!านทางพเศษสาหรบผ�ทใช�เส�นทาง และยงมแผนทจะก!อสร�างทางหลวงพเศษระหว!างเมองอกหลายเส�นทางในอนาคต เช!น สายบางปะอน-สระบร-นครราชสมา สายบางใหญ!-บ�านโปhง-กาญจนบร สายชลบร-พทยา-มาบตาพด สายนครปฐม-สมทรสงคราม-ชะอา สายบางปะอน-นครสวรรคC เป�นต�น (กองทางหลวงพเศษระหว!างเมอง, ๒๕๕๖) ถนนในแนวรศม (Radial) หรอทเรยกง!ายๆคอ ทางพเศษต!างๆในกรงเทพฯและปรมณฑล เนองด�วยป�จจบนการจราจรในพนทกรงเทพฯแออด ความเรวในการเดนทางตา ทาให�มการพฒนาเส�นทางพเศษขนเพออานวยความสะดวกให�แก!ผ�เดนทางไปยงจดหมายได�อย!างสะดวกรวดเรว ซงอย!ภายใต�การดแลของ การทางพเศษแห!งประเทศไทย (กทพ.) และบรษท ทางด!วนและรถไฟฟPา

๓

กรงเทพ จากด (มหาชน) โดยมเส�นทางต!างๆ เช!น ทางพเศษเฉลมมหานคร ทางพเศษศรรช ทางพเศษฉลองรช ทางพเศษบรพาวถ ทางพเศษอดรรถยา ทางพเศษสาย S๑ ทางพเศษบางพล-สขสวสด และยงมแผนการดาเนนงานพฒนาเส�นทางในอนาคต (การทางพเศษแห!งประเทศไทย, ๒๕๕๗) ในการใช�บรการทางหลวงพเศษระหว!างเมองและทางพเศษต!างๆข�างต�นนน มการชาระค!าธรรมเนยมผ!านทางต!างๆ ในอดตมแค!รปแบบการจ!ายเงนสด ซงจะส!งผลต!อการจราจรบรเวณหน�าด!านรบชาระเงนต!างๆ ทต�องมการรบ-จ!าย-ทอนเงนค!าธรรมเนยมผ!านทางพเศษ ทาให�มการจราจรตดขดสะสมเป�นปรมาณมาก ด�วยเหตนเองจงได�มการศกษาและพฒนาระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ซงจะมชอเรยกทแตกต!างกนออกไปตามผ�ให�บรการ กล!าวคอ เส�นทางหลวงพเศษระหว!างเมอง (Motorway) จะใช�ชอว!า M-PASS ซงเกดจากการร!วมมอกนระหว!างกรมทางหลวงและธนาคารกรงไทย และเส�นทางพเศษ ของการทางพเศษแห!งประเทศไทย เรยกว!า Easy Pass อนงเทคโนโลยระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต เป�นการนาเทคโนโลยมาช!วยในการบรหารจดการการเกบค!าธรรมเนยมผ!านทาง เพอลดความตดขดบรเวณช!องเกบค!าผ!านทางต!างๆ ในป�จจบนผ�ใช�บรการจะสามารถใช�ระบบผ!านทางอตโนมตได�เฉพาะในโครงข!ายหรอผ�ให�บรการเฉพาะรายนนๆ เช!น ผ�ใช�บตร Easy Pass จะสามารถใช�ได�แค!ทางพเศษ หรอทางด!วน ของการทางพเศษแห!งประเทศไทย ส!วนผ�ใช�บตร M-PASS จะสามารถใช�ได�แค!ทางหลวงพเศษระหว!างเมอง หรอมอเตอรCเวยCเท!านน ซงหน!วยงานทนาระบบผ!านทางอตโนมตมาใช�ทง ๒ หน!วยงาน (ทล. และ กทพ.) ต!างกมนโยบาย วธดาเนนการ และความต�องการด�านการบรการด�านการเงน และระเบยบข�อบงคบทแตกต!างกน ประกอบกบผ�พฒนาระบบให�แต!ละหน!วยงานมวธการพฒนาทแตกต!างกนแต!เพอใช�ในวตถประสงคCเดยวกน กระทรวงคมนาคม มนโยบายให�มการพฒนาการเชอมต!อระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection: ETCS) ระหว!าง ทล. ผ�ออกบตร M-PASS Co-Brand ร!วมกบ บมจ.ธนาคารกรงไทย (KTB) และ กทพ. ผ�ออกบตร Easy Pass โดยมเปPาหมายให�บตรของทง ๒ หน!วยงาน สามารถชาระค!าผ!านทางร!วมกนได� เพอเป�นการเพมประสทธภาพในการจดเกบค!าผ!านทางและเกดความสะดวกต!อประชาชนผ�ใช�ทางหลวงพเศษระหว!างเมอง (Motorway) และทางด!วนพเศษต!างๆ ในการชาระค!าบรการ ด�วยการใช�บตรเพยงใบเดยวและสามารถวงผ!านช!องเกบเงนบนระบบ ETCS ของทง ๒ หน!วยงานได� เพอลดความสบสนของประชาชน ลดต�นทนในการออกบตรของทง ทล. และ กทพ. รวมทงเป�นการลดภาระงาน เพมประสทธภาพในการจดเกบ และลดการตดขดของการจราจรทต�องรอชาระค!าผ!านทางบรเวณช!องเกบเงนหน�าด!าน ซงต!อมา ทล. กทพ. และ บมจ.ธนาคารกรงไทยได�ลงนามในบนทกข�อตกลงความร!วมมอเพอศกษา ระบบบรหารบตร M-PASS และบตร Easy Pass ภายใต�ระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ร!วมกน เมอวนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๕๘ เพอให�ทง ๓ หน!วยงานร!วมดาเนนการให�ผ�ใช�บรการสามารถใช�บรการข�ามโครงข!ายหรอ Operator ได� (M-PASS, ๒๕๕๘) จากรายละเอยดทกล!าวมาข�างต�น ผ�วจยได�เลงเหนถงความสาคญของป�ญหาการจราจรและการขนส!งต!างๆ ในกรงเทพฯและปรมณฑล โดยระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต ETCS ระหว!างการทางพเศษฯ (บตร Easy Pass) กบกรมทางหลวง ( บตร M-PASS) หากสามารถเชอมโยงและใช�ร!วมกนได�อย!างสมบรณC กสามารถลดการตดขดบนทางด!วนและทางหลวงพเศษระหว!างเมองได�อกส!วนหนง

๔

และเป�นก�าวแรกของแนวคด “บตรร!วม” หรอ E-Ticket โดยศกษาพฒนาการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต จะทาให�เกดประโยชนCสงสดกบหน!วยงาน ประชาชนและประเทศไทย รวมถงแนวทางและรากฐานการเชอมต!อ บตร Easy Pass และบตร M-PASS กบผ�ให�บรการรายอนๆใน ทงในระบบ Toll System หรอระบบขนส!งอนๆ ของ E-Ticket ในอนาคต ทงในรปแบบของ Transit และ Non-Transit นอกจากประโยชนCของบตรร!วม (E-Ticket) ทงในภาคขนส!ง (Transit) แล�วนน กยงสามารถสนบสนนยทธศาสตรCขอรฐบาลในการสนบสนนให�ประเทศไทยเป�น Digital Economy และสนบสนนนโยบาย National e-Payment ทต�องการส!งเสรมให�การทาธรกรรมชาระเงนต!างๆของทงหน!วยงานภาครฐ นตบคคล และภาคประชาชน ผ!านระบบอเลกทรอนกสC เพอลดปรมาณการใช�เงนสดในการชาระค!าสนค�าและบรการต!างๆ ซงการชาระเงนผ!านระบบอเลกทรอนกสCในบรบทของบตรร!วม (E-Ticket) นน จดเป�นรปแบบหนงของระบบการชาระเงนอเลกทรอนกสC ทเรยกว!า เงนอเลกทรอนกสC (e-Money) โดยบนทกมลค!าของเงนไว�ในบตรหรอบตรร!วม (E-Ticket) นน สามารถนาไปใช�ชาระค!าสนค�าและบรการต!างๆได� ทงในระบบ Transit & non-Transit ซงถอเป�นการสนบสนนโครงการ Card Usage Expansion and Promotion ของรฐบาล และเป�นการตอบสนองนโยบาย National e-Payment ของรฐบาลได�อกส!วนหนง

วตถประสงคCของการวจยวตถประสงคCของการวจยวตถประสงคCของการวจยวตถประสงคCของการวจย

๑. เพอศกษาป�ญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค!า ผ!านทางอตโนมตร!วมกนในป�จจบน ๒. เพอศกษาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต ทมประสทธภาพและเหมาะสมกบประเทศไทย

๓. เพอเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบค!าผ!านทางอตโนมต ให�สามารถรองรบการเชอมต!อกบโครงการบตรร!วม (E-Ticket) ของรฐบาล

ขอบเขตของการวจยขอบเขตของการวจยขอบเขตของการวจยขอบเขตของการวจย

การศกษาวจยเรอง การพฒนาและการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) เพอสนบสนนและรองรบ E-Ticket เป�นการศกษาการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมตของการทางพเศษแห!งประเทศไทย คอ Easy Pass และระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมตของกรมทางหลวง คอ M-PASS และแนวทางในพฒนาเพอการเชอมต!อกบ E-Ticket ของรฐบาลในอนาคต

๕

วธวธวธวธดาเนนการวจยดาเนนการวจยดาเนนการวจยดาเนนการวจย การศกษาวจยเรอง การพฒนาและการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบ E-Ticket เป�นการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative) โดยมการขอบเขตทกาหนดได�ชดเจน คอ ระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต โดยมวธการศกษาดงน

๑. การศกษาจากเอกสาร (Documentary Research) ๑.๑ เอกสารวชาการ คอ วทยานพนธC สารนพนธC และงานวจยทเกยวข�อง ๑.๒ ข!าวและบทความในเวบไซตC หนงสอ วารสาร และสอสงพมพCอนๆ

๒. การศกษาภาคสนาม (Field Research) โดยจะใช�การสงเกตแบบไม!มส!วนร!วม (Non participant observation) กล!าวคอ เป�นการสงเกตทผ�วจยจะเฝPาสงเกตอย!วงนอก กระทาตนเป�นบคคลภายนอก โดยไม!เข�าไปร!วมในกจกรรมททาอย! (สภางคC จนทวานช, ๒๕๕๓) ซงทางผ�ศกษาจะเข�าไปศกษากระบวนการทางานต!างๆ ของการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมตทง Easy Pass และ M-PASS

ประโยชนCทได�รบจากการวจยประโยชนCทได�รบจากการวจยประโยชนCทได�รบจากการวจยประโยชนCทได�รบจากการวจย

๑. ทาให�ทราบป�ญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมตร!วมกน ๒ . ทา ให�ทราบถงแนวทางการบรหารจดการระบบเ กบค! าผ! านทางอตโนม ต ทประสทธภาพและเหมาะสมกบประเทศไทย ๓. ได�ตวแบบและข�อเสนอแนะในการพฒนาระบบจดเกบค!าผ!านทางอตโนมต เพอรองรบการเชอมต!อกบโครงการ E-Ticket ของรฐบาล

คาจากดความคาจากดความคาจากดความคาจากดความ

บตรร!วม (E-Ticket) หมายถง เป�นระบบบตรร!วม (E-Ticket) ทศกษาและพฒนาโดย สนข. ซงจะมาใช�สาหรบภาคขนส!ง (Transit) สามารถใช� ตวโดยสารเพยงใบเดยว สามารถเดนทางเชอมต!อกบการขนส!งทกระบบ ทงรถไฟ รถไฟฟPา รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสาร และทางพเศษ รวมทงการใช�บตรร!วม (E-Ticket) กบนอกภาคการขนส!ง (Non-Transit) เพอลดระยะเวลาในการซอตวโดยสาร และไม!ต�องเสยค!าแรกเข�าซาซ�อนในการเดนทางมากกว!าหนงเส�นทางขนไป ลดป�ญหาการจราจรตดขดในใจกลางเมองกรงเทพมหานคร

๖

ระบบเกบค!าผ!านทางอตโนมต หมายถง ร ปแบบการจ ด เ กบค! าผ! านทาง พ เศษ ท มกา ร ใช� เทคโน โลย คล น วทย ( Radio Frequency Identification: RFID) ซงจะเป�นรปแบบทมบตร (TAG) หรอ On Board Unit (OBU) ตดตงไว�ทกระจกหน�ารถ และสามารถวงผ!านด!านเกบเงนค!าผ!านทางพเศษทมไม�กน ซงรถสามารถวงผ!านเพอชาระค!าผ!านทางทสามารถทาได�อย!างรวดเรว และระบบจะเกบข�อมลขณะทรถวงผ!านช!องทางด�วยความเรว และส!งข�อมลรายการดงกล!าวไปทระบบ Clearing House เพอบนทกบญชทส!วนกลางในภายหลง

อซพาส (Easy Pass) หมายถง บตรผ!านทางอตโนมตของการทางพเศษแห!งประเทศไทย ซงใช�ชาระค!าผ!านทางเท!านน

เอมพาส (M-PASS) หมายถง บตรผ!านทางอตโนมตของกรมทางหลวง ซงได�มอบหมายให�ธนาคารกรงไทย ดาเนนการบรหารและออกบตรในลกษณะบตร M-PASS Co-brand ซงบตร M-PASS อย!ในรปแบบบตรเงนอเลกทรอนกสC (e-Money) ซงประชาชนจะสามารถใช�ได�ทงชาระค!าผ!านทาง (Transit) และชาระค!าสนค�าและบรการอนๆ (Non-Transit)

เงนอเลกทรอนกสC หมายถง Electronic Money หรอ e-Money ซงเป�นสอกลางการชาระเงนทางอเลกทรอนกสCทมลค!าเงน จะถกบนทกไว�ในบตรพลาสตกหรอเครอข!ายอเลกทรอนกสCของผ�ให�บรการ ซงผ�ใช�บรการได�ชาระเงนล!วงหน�าไว�แล�ว

ศนยCจดการรายได�กลางระบบทางอตโนมต

หมายถง Central Toll Clearing House (CTCH) ซงทาหน�าทในการดาเนนธรกรรมด�านบรหารจดการทางการเงนต!าง ๆ เช!น การเตมเงนในบตร การตดเงน ค!าผ!านทาง การโอนเงนค!าผ!านทาง การชาระดล และสรปยอดเรยกเกบค!าผ!านทาง (Clearing and Settlement) เมอมการนาบตรผ!านทางอตโนมตมาใช�ร!วมกน

บทท บทท บทท บทท ๒๒๒๒

ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ElectroElectroElectroElectronic Toll Collection nic Toll Collection nic Toll Collection nic Toll Collection System: ETCSSystem: ETCSSystem: ETCSSystem: ETCS) ) ) ) และโครงการบตรร�วม (และโครงการบตรร�วม (และโครงการบตรร�วม (และโครงการบตรร�วม (EEEE----TicketTicketTicketTicket) ) ) ) การศกษาเรอง “การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและ

รองรบระบบบตรร�วม” ผ<ศกษาได<ทบทวนแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวข<องกบระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตและบตรร�วม เพอมาประกอบการศกษาในเรองน โดยจะอธบายรายละเอยดตามลาดบดงน

๑. แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (E-Ticket) ๒. แนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๓. การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศ ๔. งานวจยทเกยวข<อง ๕. กรอบความคดของการวจย

แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (แนวคดเกยวกบโครงการบตรร�วม (EEEE----TicketTicketTicketTicket))))

๑.๑.๑.๑. ปLญหา สาเหต และทมาของโครงการตวร�วมปLญหา สาเหต และทมาของโครงการตวร�วมปLญหา สาเหต และทมาของโครงการตวร�วมปLญหา สาเหต และทมาของโครงการตวร�วม จากการศกษาของสานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร (สนข.) (๒๕๕๘) ปLจจบนปLญหาด<านการจราจรและขนส�งนบเปPนหนงในปLญหาทสาคญทสดของประเทศไทย โดยเฉพาะอย�างยงในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงปLญหาดงกล�าวนอกจากจะมผลกระทบต�อเศรษฐกจของประเทศแล<ว ยงส�งผลให<เกดความสญเสยทางเศรษฐกจอย�างใหญ�หลวง นอกจากน จากผลการวเคราะหVแนวโน<มของสดส�วนการเดนทางของกรมขนส�งทางบก จะพบว�าสดส�วนของรถยนตVส�วนบคคลมแนวโน<มเพมสงขนมาโดยตลอด ทาให<เกดปLญหาความหนาแน�นในการใช<พนทถนนและก�อให<เกดปLญหาจราจร ความแตกต�างระหว�างปรมาณจราจรและพนทถนนกยงเพมมากขน ปLญหาระหว�างความแตกต�างของอปสงคVในการเปPนเจ<าของรถยนตVกบอปทานในการจดให<มพนทถนนอย�างเพยงพอนน ส�วนหนงเกดจากองคVประกอบต�างๆทช�วยให<ประชาชนสามารถมรถได< เช�น เงอนไขการผ�อนชาระ เปPนต<น และข<อจากดในการสร<างถนน ไม�ว�าจะเปPนเหตจาก งบประมาณทจากดวธการใช<ชวตในเมองของคนจานวนมาก อกทงระบบขนส�งมวลชนทยงไม�สะดวกสบายเพยงพออนจะสามารถเปลยน รปแบบการเดนทางจากรถยนตVเปPนระบบมวลชนทางรางได<อย�างเปPนรปธรรม จากรายละเอยดข<างต<นจะเหนว�ากรงเทพมหานครและปรมณฑลเปPนศนยVกลางทางเศรษฐกจ ทาให<มประชาชนเข<ามาในกรงเทพมหานครเปPนจานวนมาก โดยเฉพาะผ<ทเข<ามาทางานในแต�ละวน ทาให<เกดสภาพจราจรตดขด เกดต<นทนส�วนเกนทไม�จาเปPน เพมระยะเวลาในการเดนทาง ค�าใช<จ�ายในการใช<รถยนตV และผลกระทบด<านสขภาพและสงแวดล<อม

๘

ในปLจจบนกรงเทพมหานครและปรมณฑลมระบบการขนส�งสาธารณะทเปPนระบบขนส�งมวลชน สามารถแบ�งออกได<เปPน ๓ ประเภทหลกๆ (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๙) คอ ๑) ระบบขนส�งมวลชนขนาดหนก (Mass Rapid Transit : MRT) ซงเปPนรถไฟขนส�งมวลชนขนาดใหญ� เปPนระบบขนส�งมวลชนซงวงบนรางทแยกเฉพาะ และสามารถให<บรการผ<โดยสารได<เปPนจานวนมากต�อเทยว หรอทเรยกกนทวไปว�า ระบบรถไฟฟcาขนส�งมวลชน หรอ “รถไฟฟcา” ปLจจบนในกรงเทพฯและปรมณฑลมการให<บรการรถขนส�งมวลชนขนาดใหญ�อย� ๔ เส<นทางหลกๆ ได<แก�

- รถไฟฟcาสายเฉลมพระเกยรต ๖ รอบพระชนพรรษา (หมอชต-แบรง และสนามกฬาแห�งชาต-บางหว<า) ซงบรหารงานโดย BTS

- รถไฟฟcาสายเฉลมรชมงคล (บางซอ-หวลาโพง) ซงบรหารงานโดย BEM - รถไฟฟcาสายท�าอากาศยานสวรรณภม (พญาไท-สวรรณภม) ซงบรหารงานโดย SRT - รถไฟฟcาสายสม�วง (บางใหญ�-บางซอ) ซงบรหารงานโดย BEM

นอกจากน รฐบาลมแผนทจะสร<างรถไฟฟcาเพมเตมให<ครบ ตามแผนการขยายโครงข�ายเส<นทางระบบขนส�งมวลชนทางรางในเขตกรงเทพฯและปรมณฑลระยะ ๒๐ ปi (๒๕๕๓-๒๕๖๗) รวมจานวนทงสน ๑๒ เส<นทาง ๒) ระบบขนส�งขนาดรอง (Freeder System) ซงเปPนระบบขนส�งมวลชนเพอขนส�งผ<โดยสารจากแหล�งทมความต<องการเดนทางสง ปcอนเข<าส�โครงข�ายระบบขนส�งหลก เนองจากระบบขนส�งหลกไม�สามารถให<บรการได<ครอบคลม รวมทงเปPนระบบทเชอมต�อกบรปแบบการขนส�งต�อเนองรปแบบอนๆ เช�น ทางถนน ทางราง ทางนา และทางอากาศ เปPนต<น โดยระบบขนส�งมวลชนขนาดรองในประเทศไทยมดงน

- รถโดยสารประจาทางด�วนพเศษ (Bus Rapid Transit: BRT) มจานวน ๑ เส<นทาง คอ สาทร-แยกรชดา-ราชพฤกษV และมแผนศกษาและสร<างเพมเตมอกจานวน ๑๐ เส<นทาง

- รถไฟฟcารางเดยว (Monorail) ส�วนใหญ�เปPนระบบทสร<างขนมาเพอวตถประสงคVด<านการพาณชยVเฉพาะด<าน มกจะถกสร<างตามแหล�งท�องเทยว และมพนทจากดในการก�อสร<าง โดยกรงเทพฯ ได<วางแผนระบบโมโนเรลไว<ทงสน ๔ เส<นทาง ได<แก� สายสยาม-จฬา สายศาลาว�าการกรงเทพฯ-ถ.รางนา-ถ.โยธ สายม.รามคาแหง-ซ.ทองหล�อ และสายบางนา-ท�าอากาศยานสวรรณภม

- รถโดยสารประจาทาง เปPนระบบขนส�งมวลชนทแพร�หลายทสดในปLจจบน เนองจากมความสามารถในการให<บรการเข<าถงพนทชมชน มความถในการให<บรการสง และมจดจอดทชดเจน สามารถเชอมต�อกบแหล�งชมชนและระบบขนส�งอนๆได<ง�าย

- รถต<โดยสารสาธารณะ เปPนระบบขนส�งมวลชนทมความจตา มความสะดวกรวดเรวและเข<าถงแหล�งชมชน สามารถให<บรการการเดนทางทงในเขตเมองและระหว�างเมองทมระยะทางไม�เกน ๔๐๐ กโลเมตร

- รถสองแถว เปPนระบบขนส�งมวลชนทมการให<บรการมานาน มความจผ<โดยสารและความเรวตา มรปแบบยานพาหนะทหลากหลาย ให<บรการบนถนนในพนทเขตเมองหรอเทศบาล และ

๙

แหล�งท�องเทยวต�างๆ สามารถให<บรการทงถนนสายหลกและซอยต�างๆ แต�ทว�าไม�มปcายจอดโดยเฉพาะ มความยดหย�น ขนลงสะดวก

- เรอโดยสาร ซงเปPนการขนส�งมวลชนทเก�าแก�และสาคญชนดหนง แต�ปLจจบนเรมมความสาคญลดลง เนองจากมการสร<างถนนมากขน และเหลอให<บรการเพยงไม�กเส<นทาง ได<แก� เรอด�วนเจ<าพระยา เรอข<ามฟากเจ<าพระยา และเรอโดยสารคลองแสนแสบ

อย�างไรกตาม ระบบขนส�งมวลชนในกรงเทพฯและปรมณฑลทให<บรการในรปแบบต�างๆจะแตกต�างไปตามพฤตกรรมของผ<เดนทางในแต�ละพนท และการให<บรการทยงไม�ครอบคลมของระบบขนส�งมวลชนขนาดหนก จงทาให<การเดนทางในกรงเทพฯและปรมณฑลไม�มรปแบบทแน�นอน มมาตรฐานการเดนทางทแตกต�างกนออกไป และมความไม�ปลอดภยในการเดนทาง แต�เนองด<วยการขยายตวเมองทรวดเรวส�งผลให<เกดปLญหาการจราจรตดขด จงทาให<ภาครฐมนโยบายทสนบสนนการพฒนาระบบขนส�งระบบราง เพอเปPนระบบการขนส�งหลกในกรงเทพฯและปรมณฑล พร<อมทงการออกกฏหมายต�างๆเพอให<เกดการปรบปรงและพฒนาระบบขนส�งมวลชนให<มมาตรฐานและให<บรการแก�ผ<เดนทางด<วยความสะดวก รวดเรว และปลอดภย จากปLญหาการไม�ครอบคลมของระบบขนส�งมวลชนขนาดหนกตามทกล�าวข<างต<น สนข.ได<ศกษาการพฒนาระบบขนส�งทางบกในกรงเทพฯและปรมณฑล โดยลกษณะในการพฒนาตามทฤษฎโครงข�าย Radial-Circumferential Network โดยเปPนทฤษฎการวางแนงเส<นทางการขนส�งทสาคญ กล�าวคอ จะมการวางโครงข�ายถนนรปแบบรศมตดกบถนนวงแหวน ซงมความเหมาะสมกบแนวทางการพฒนาของกรงเทพฯ ซงเปPนเมองขนาดใหญ�มจดศนยVกลางเดยว (Mono Centric) และมแผนทจะพฒนาศนยVพาณชยกรรม ศนยVชมชนชานเมองขนรอบๆกรงเทพฯ (เมองบรวาร) โดยถนนในแนวรศมจะมลกษณะเปPนชนๆคล<ายใยแมงมม จะทาหน<าทวบรวมการเดนทางจากพนทอย�อาศบบรเวณชานเมองเข<าส�พนทธรกจและพาณชยกรรมบรเวณศนยVกลางของเมอง และกระจายปรมาณจราจรออกจากตวเมอง ซงรปแบบตามทฤษฎโครงข�ายข<างต<น จะประกอบด<วยถนน ๒ ลกษณะ ได<แก� ๑) ถนนวงแหวน (Circumferential) ซงจะทาหน<าทรวบรวมและกระจายการเดนทาง ซงถนนดงกล�าวจะมการควบคมการเข<าออกให<มปรมาณน<อยทสด เพอการเดนทางทสะดวกและรวดเรว เช�น ถนนวงแหวนรชดาภเษก ถนนวงแหวนรอบกลาง และถนนวงแหวนรอบนอก (กองทางหลวงพเศษระหว�างเมอง, ๒๕๕๖) และ ๒) ถนนในแนวรศม (Radial) หรอทเรยกง�ายๆคอ ทางพเศษต�างๆในกรงเทพฯและปรมณฑล เนองด<วยปLจจบนการจราจรในพนทกรงเทพฯแออด ความเรวในการเดนทางตา ทาให<มการพฒนาเส<นทางพเศษขนเพออานวยความสะดวกให<แก�ผ<เดนทางไปยงจดหมายได<อย�างสะดวกรวดเรว ซงอย�ภายใต<การดแลชอง การทางพเศษแห�งประเทศไทย (กทพ.) และบรษท ทางด�วนและรถไฟฟcากรงเทพ จากด (มหาชน) (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๗) กระทรวงคมนาคม โดยสานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร (สนข.) (๒๕๕๖) ได<มการศกษาโครงการพฒนาระบบบตรร�วม เพอนาระบบบตรร�วมมาใช<สาหรบภาคขนส�ง (Transit) ในการเดนทางเชอมต�อกบการขนส�งทกระบบ ทงรถไฟ รถไฟฟcา รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสาร และทางพเศษ รวมทงการใช<บตรร�วมกบนอกภาคการขนส�ง (Non-Transit) อนจะเปPนการปรบปรงระบบการขนส�งให<มประสทธภาพ สนบสนนและส�งเสรมให<ประชาชน สามารถเข<าถงและใช<ระบบขนส�งได<อย�างสะดวก เช�นเดยวกบในหลายประเทศทวโลกทประสบความสาเรจโดยการใช<ตว

๑๐

โดยสารเพยงใบเดยวในการเดนทางเชอมต�อระบบขนส�งทงทางราง ทางถนน และทางนา รวมทงยงสามารถนาตวโดยสารไปใช<ประโยชนVในธรกรรมอนๆ ทมใช�การขนส�งได< (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๔)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑ ๑ ๑ ๑ ภาพการบรณาการบตรร�วมระหว�างการใช<งานในภาคขนส�งและภาคนอกการขนส�ง

๒๒๒๒. . . . ระบบตวร�วมทประสบความสาเรจในต�างประเทศ ระบบตวร�วมทประสบความสาเรจในต�างประเทศ ระบบตวร�วมทประสบความสาเรจในต�างประเทศ ระบบตวร�วมทประสบความสาเรจในต�างประเทศ จากประสบการณVของเมองใหญ�ทวโลกพบว�า ระบบบตรร�วมจะสร<างประโยชนVอย�างมากต�อผ<ใช<บรการระบบขนส�ง กล�าวคอ สามารถใช<ตวโดยสารเพยงใบเดยว สามารถเดนทางในภาคขนส�งได<ทกระบบ เช�น การใช<กบระบบรถไฟฟcาตามแผนแม�บทรถไฟฟcาขนส�งมวลชน ระบบรถโดยสารประจาทาง ระบบรถโดยสารประจาทางด�วนพเศษ ระบบเรอโดยสาร และระบบทางพเศษ เปPนต<น ตวอย�างของประโยชนVดงกล�าวทาให<เกดความสะดวกสบายในการเชอมต�อการเดนทางเมอต<องการเปลยนเส<นทาง สนบสนนตวโดยสารให<เปPนหนงเดยว ลดระยะเวลาในการซอตวโดยสาร และไม�ต<องเสยค�าแรกเข<าซาซ<อนในการเดนทางมากกว�าหนงเส<นทางขนไป (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๓๓) เมอศกษาการดาเนนการระบบตวร�วมในต�างประเทศ เพอเปPนแนวทางในการพฒนาระบบตวร�วมในประเทศไทย โดยจะเน<นทบทวนการดาเนนการระบบตวร�วมในต�างประเทศทประสบความสาเรจ โดยอาจจะรวมถงตวอย�างการใช<งานในประเทศดงต�อไปน

๒.๑ ๒.๑ ๒.๑ ๒.๑ ฮ�องกงฮ�องกงฮ�องกงฮ�องกง มการเรมต<นโครงการตงแต� พ.ศ. ๒๕๔๐ โดยมบรษท OCTOPUS เปPนผ<

ออกบตรและให<บรการ ซงเรยกว�า OCTOPUS Card เปPนบตรประเภท Microprocessor ซงใช<เทคโนโลยแบบ Felica สามารถนาไปใช<ได<กบระบบ รถไฟฟcา แทกซ รวมถงการให<บรการจอดรถ และการให<บรการเกอบทกรปแบบ

๑๑

แผนภาพแผนภาพแผนภาพแผนภาพท ท ท ท ๒๒๒๒----๒ ๒ ๒ ๒ ภาพบตรร�วม Octopus ของฮ�องกง

๒.๒ ๒.๒ ๒.๒ ๒.๒ ประเทศสงคโปรVประเทศสงคโปรVประเทศสงคโปรVประเทศสงคโปรV มการเรมต<นโครงการตงแต� พ.ศ. ๒๕๔๕ มบรษท EZ-Link เปPนผ<ให<บรการ

เรยกว�า EZ-Link Card เปPนบตรประเภท Microprocessor ซงใช<เทคโนโลยแบบ Felica หรอ CEPAS โดยบตรนเปPนบตรทรวมทกอย�างในชวตประจาวนเข<า ด<วยกนตงแต�การเปPนบตรประจาตว การซอสงของและอาหาร ความบนเทง ห<องสมด และระบบขนส�งต�างๆ ในสงคโปรV

แผนภาพแผนภาพแผนภาพแผนภาพท ท ท ท ๒๒๒๒----๓๓๓๓ ภาพบตรร�วม EZ-Link ของประเทศสงคโปรV

๒.๓ ๒.๓ ๒.๓ ๒.๓ ประเทศญปyนประเทศญปyนประเทศญปyนประเทศญปyน มการเรมต<นโครงการตงแต� พ.ศ. ๒๕๔๔ โดยมบรษทต�างๆ ทมหน<าทในการ

ออกบตรเปPนผ<ออกบตรให<แก�ผ<ให<บรการในแต�ละเขต เช�น Suica Card เปPนบตรประเภท Microprocessor ซงใช<เทคโนโลยแบบ Felica สามารถนาไปใช<ได<กบระบบรถไฟฟcา รถโดยสารประจาทาง รถไฟ และแทกซ รวมถงการให<บรการสถานบรการนามน ร<านสะดวกซอและร<านอาหาร

๑๒

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๔ ๔ ๔ ๔ ภาพบตรร�วม Suica ของประเทศญปyน

๒.๔ ๒.๔ ๒.๔ ๒.๔ ประเทศเกาหลใต<ประเทศเกาหลใต<ประเทศเกาหลใต<ประเทศเกาหลใต< มการเรมต<นโครงการตงแต� พ.ศ. ๒๕๔๖ โดยให<ผ<ให<บรการด<านบตรเงนสด

บตรเครดต และธนาคารเปPนผ<รบผดชอบในการออกบตร และบรษท KSCC เปPนคนกลางให<แก�ผ<ใช<บรการ ผ<ให<บรการและผ<ออกบตร ซงเรยกว�า บตร ท-มนนเปPนบตรประเภท Microprocessor ซงใช<เทคโนโลยแบบ Mifare สามารถนาไปใช<ได<ทงกบรถแทกซ รถโดยสาร ประจาทาง รวมถงร<านสะดวกซอ โรงภาพยนตรV และร<านอาหาร

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๕ ๕ ๕ ๕ ภาพบตรร�วม T-money ของประเทศเกาหลใต<

๑๓

๒.๕ ๒.๕ ๒.๕ ๒.๕ ประเทศประเทศประเทศประเทศองกฤษองกฤษองกฤษองกฤษ มการเรมต<นโครงการตงแต� พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยมบรษท Transys เปPนผ<ออกบตร ซงเรยกว�า Oyster Card เปPนบตรประเภท Microprocessor ซงใช<เทคโนโลยแบบ Mifare สามารถนาไปใช<ได<กบระบบรถไฟฟcาในกรงลอนดอน รถโดยสารประจาทาง รถราง การรถไฟแห�งชาต

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๖ ๖ ๖ ๖ ภาพบตรร�วม Oyster ของประเทศองกฤษ

ระบบตวร�วมในต�างประเทศ สามารถแยกย�อยออกได<เปPน ๓ ระบบคอ ๑. ๑. ๑. ๑. ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ Closed SystemClosed SystemClosed SystemClosed System เปPนระบบเฉพาะกล�มผ<ประกอบการระบบขนส�ง โดยทผ<โดยสาร สามารถใช<สอการชาระเงนของผ<ประกอบการ ในการชาระค�าโดยสารหรอค�าบรหารในจดบรการต�างๆ ของผ<ประกอบการหรอกล�มบรษทตวแทน ๒. ๒. ๒. ๒. ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ ระบบป{ดแบบ Closed Multipurpose SystemClosed Multipurpose SystemClosed Multipurpose SystemClosed Multipurpose System เปPนระบบเฉพาะกล�มผ<ประกอบการระบบขนส�งและขยายส�บรษทร�วมธรกจรายอนทไม�ใช�การขนส�ง ทร�วมและยอมรบการใช<สอการชาระเงนเดยวกนโดยทผ<โดยสารสามารถใช<สอการชาระเงนของผ<ประกอบการ ในการชาระค�าโดยสารหรอค�าบรหารในจดบรการต�างๆ ของผ<ประกอบการหรอกล�มบรษทตวแทน ๓. ๓. ๓. ๓. ระบบเป{ด ระบบเป{ด ระบบเป{ด ระบบเป{ด Open SystemOpen SystemOpen SystemOpen System เปPนระบบทผ<โดยสารสามารถใช<สอการชาระเงนจากผ<ออกสอการชาระเงนรายอน (เช�น ธนาคาร) ในการนามาใช<ชาระค�าโดยสารหรอค�าบรการ โดยระบบนจะมศนยVจดการบรหารรายได< เปPนผ<ดแลและชาระบญชระหว�างผ<ประกอบการรายต�างๆ คล<ายกบระบบบตรเครดต ๓๓๓๓.... การพฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาระบบระบบระบบระบบตวร�วมของประเทศไทยตวร�วมของประเทศไทยตวร�วมของประเทศไทยตวร�วมของประเทศไทย ปLจจบนกระทรวงคมนาคม โดย สนข. ได<ทาการศกษาและแนวทางการพฒนาและบรหารจดการระบบตวร�วม มาตงแต� พ.ศ. ๒๕๔๙ จนถงปLจจบน โดยมความเปPนมาสรปได<ดงน (สานกงานโครงการบรหารจดการระบบตวร�วม, ออนไลนV, ๒๕๖๐)

๑๔

ตารางท ตารางท ตารางท ตารางท ๒๒๒๒----๑๑๑๑ ความเปPนมาและการดาเนนการนโยบายบตรร�วมของประเทศไทย

พ.ศ.พ.ศ.พ.ศ.พ.ศ. การดาเนนการการดาเนนการการดาเนนการการดาเนนการ ๒๕๔๙ สนข. แต�งตงคณะทางานพจารณาแนวทางดาเนนงานระบบตวร�วม เพอให<เกดการ

พฒนาระบบตวร�วม เชอมต�อการเดนทางระบบขนส�งสาธารณะ ๒๕๕๐ ธนาคารพฒนาแห�งเอเชย (Asian Development Bank: ADB) ให<ความช�วยเหลอทาง

เทคนคเกยวกบการดาเนนงานระบบตวร�วมแก� สนข. ผ�านทางกระทรวงการคลง ทาการศกษาแนวคดเบองต<นของรปแบบการดาเนนงานระบบตวร�วม

๒๕๕๒ ADB ให<ความช�วยเหลอทางเทคนคแก� สนข. ในการเตรยมการดาเนนงานระบบตวร�วมของระบบขนส�งมวลชน ในกรงเทพมหานคร สนข. จ<างกล�มบรษททปรกษา เพอศกษาการใช<ระบบตวร�วมเพอส�งเสรมการเดนทางด<วยระบบขนส�งมวลชน และการจดตงศนยVการบรหารจดการรายได<

๒๕๕๓ กระทรวงคมนาคมมคาสงแต�งตงคณะกรรมการกาหนดรปแบบและแนวทางการบรหารจดการระบบตวร�วม

๒๕๕๔ ครม. มมตให< สนข. จดตงสานกงานบรหารจดการระบบตวร�วมเปPนหน�วยงานภายใต< สนข. โดยการดาเนนงานตามแผนงานการบรหารจดการระบบตวร�วม (Program Management Services: PMS) ใช<เงนก< ADB ในวงเงน ๑๐ ล<านดอลลารVสหรฐ และการดาเนนงานจดทาระบบศนยVบรหารจดการรายได<กลาง (Central Clearing House: CCH) ใช<เงนก< ADB ในวงเงน ๑๓ ล<านดอลลารVสหรฐ

๒๕๕๕ ครม. มมตให<ดาเนนโครงการและอนมตจดสรรเงนก<วงเงนรวม ๗๑๔.๘๓ ล<านบาทสาหรบโครงการดาเนนงานบรหารจดการระบบตวร�วม (PMS) วงเงน ๓๐๕.๓๐ ล<านบาท และโครงการจดทาระบบศนยVบรหารจดการรายได<กลาง (CCH) วงเงน ๔๐๙.๕๓ ล<านบาท

๒๕๕๕ สนข. จดจ<างกล�มบรษททปรกษา ในโครงการดาเนนงานบรหารจดการระบบตวร�วม (PMS) สนข. แต�งตงคณะกรรมการประกวดราคา และพจารณาผลการประกวดราคาจดจ<างโดยวธประกวดราคานานาชาต โครงการจดทาระบบศนยVบรหารจดการรายได<กลางเพอคดเลอกผ<มาพฒนาระบบ (CCH)

๒๕๕๗ สนข. จดตงสานกงานโครงการบรหารจดการระบบตวร�วม เพอศกษา วเคราะหVข<อมลเกยวกบการพฒนาระบบตวร�วม และโครงสร<างค�าโดยสาร และเรองต�างๆทเกยวข<อง

ปLจจบนได<มการพฒนาระบบตวร�วมของประเทศไทย และมการประกวดชอและสญลกษณVของตวร�วมประเทศไทย คอ บตรแมงมม (Mangmoom Card) ซงมแนวความคดทจะสอถงการปล�อยใยของแมงมม ทาให<สามารถไปทใดกได< เหมอนตวร�วมทสามารถเชอต�อมทกการเดนทางด<วยบตรใบเดยว ตวสญลกษณVเปPนรปตว M โดยใช<ลกษณะของขาแมงมมผกรวมกนและดเปPนการรวมทกเส<นทางเข<าหากน ทงนคาดการณVว�าจะมการเรมใช<ตวร�วมอย�างเปPนทางการภายในปi พ.ศ. ๒๕๖๐

๑๕

แผนภาพแผนภาพแผนภาพแผนภาพท ท ท ท ๒๒๒๒----๗ ๗ ๗ ๗ ภาพบตรร�วมแมงมมของประเทศไทย

อย�างไรกตามในการดาเนนการระบบตวร�วมให<เกดประสทธภาพสงสดนน นอกเหนอจากการใช<ระบบตวร�วมเพอการเดนทางในระบบขนส�งสาธารณะ ตลอดจนการเดนทางโดยใช<ระบบทางพเศษ ทางหลวงพเศษทมการจดเกบค�าผ�านทางนน ระบบตวร�วมยงสามารถทจะประสานการใช<ประโยชนVเชงพาณชยV ร�วมกนกบการพาณชยกรรม และการดาเนนการธรกรรมต�างๆ ได<อย�างสะดวก คล�องตวและมประสทธภาพ เช�น การใช<ตวร�วมเพอซอสนค<าต�างๆ ทร<านค<า หรอการทาธรกรรมในระบบของธนาคารต�างๆ ทมข<อตกลงร�วมกน เช�น การใช<ตวร�วมแทนบตรกดเงนสด เปPนต<น เพอใช<เปPนข<อมลในการกาหนดแนวทางการเข<าร�วมใช<ระบบตวร�วมระหว�างผ<ประกอบการขนส�งสาธารณะ ทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวข<องดงกล�าวทมความเปPนไปได<สาหรบการพฒนาการใช<ตวร�วมในระยะต�างๆ ในอนาคตต�อไป เพอให<เกดผลกาไรหรอความค<มทนในการดาเนนโครงการการจดระบบตวร�วม การเข<ามาของผ<ให<บรการระบบขนส�งมวลชนรายอนในการใช<โครงสร<างบตรร�วมเดยวกนจงมความสาคญอย�างมาก ซงภาครฐมบทบาททสาคญในการส�งเสรมให<เกดขน โดยควรมการกาหนดวธการกระจายห<นสาหรบผ<ให<บรการรายใหม�ๆ ทเข<ามาในโครงการการจดระบบตวร�วมอย�างเหมาะสม ซงบทบาททสาคญของภาครฐนน รวมถงการดาเนนงานให<เกดความเปPนธรรมแก�ผ<ใช<บรการด<วย (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๔๒)

แนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตแนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตแนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตแนวคดเกยวกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection (Electronic Toll Collection (Electronic Toll Collection (Electronic Toll Collection System: ETCS)System: ETCS)System: ETCS)System: ETCS)

๑๑๑๑.... ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ในส�วนนจะกล�าวถงรปแบบต�าง ๆ ของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection: ETCS) รวมไปถงการเชอมต�อระบบ ETC หลายระบบเข<าด<วยกนเพอให<สามารถใช<งานร�วมกนได< (Interoperability) ปLจจยส�ความสาเรจของการใช<งานระบบ ETC รวมทงงานวจย ต�าง ๆ ทเกยวข<องกบการศกษา ดงต�อไปน (M-PASS, ๒๕๕๘)

๑๖

รปแบบการจดเกบค�าผ�านทางพเศษเรมต<นจากการจดเกบแบบเงนสด (Manual Toll Collection) จนถงปLจจบนมววฒนาการหลากหลายรปแบบ โดยมการทดลองใช<เทคโนโลย ใหม� ๆ เพอคดค<นรปแบบอน ๆ ในการจดเกบค�าผ�านทางพเศษนอกเหนอจากการจดเกบแบบเงนสด เช�น การใช<บตรเงนสดแบบไร<สมผส (Contactless Smart Card) ในลกษณะทเปPน Touch and Go ระบบ ETC โดยใช<เทคโนโลยคลนวทย (Radio Frequency Identification: RFID) คลนไมโครเวฟ (Dedicated Short Range Communication: DSRC) ระบบกาหนดตาแหน�งบนโลก (Global Positioning System: GPS) การจดเกบค�าผ�านทางแบบไม�มช�องผ�านทาง โดยเปPนช�องทางปกต ไม�มต< ไม�มไม<กน มเพยงโครงเหลกสร<างคร�อมทางด�วน (Multilane Free Flow: MLFF หรอ Open-Road Tolling) เปPนต<น

รปแบบของระบบจดเกบค�าผ�านทางทใช<กนอย�างแพร�หลายมากทสดในปLจจบน จะเปPนรปแบบทมบตร (TAG) หรอ On Board Unit (OBU) ตดตงไว<ทกระจกหน<ารถ โดยมการรบส�งข<อมลไปยงอปกรณVรบส�งสญญาณ (Antenna) หรอ Road Side Equipment (RSE) ด<วยคลนความถแบบ DSRC ซงเปPนคลนไมโครเวฟ โดยระบบ ETC รปแบบน ได<มการพฒนาไปอย�างมาก มาตรฐาน CEN TC๒๗๘ เปPนมาตรฐานทร<จกกนดในนามของ DSRC Standard เปPนมาตรฐานทช�วยกากบให<ประสทธภาพของอปกรณVไม�ว�าจะเปPน OBU หรอ RSE ทางานได< ตามทคาดหวง ทาให<ระบบ ETC ตามมาตรฐานนมความเสถยรสงให<ผลทไว<วางใจได< มาตรฐาน CEN TC ๒๗๘ จงเปPนมาตรฐานทมการนาไปใช<มากทสดในระบบ ETC ทวโลก ไม�ว�าจะเปPนยโรป สหรฐอเมรกา อเมรกาใต< แอฟรกา และเอเชยแปซฟ{ค รวมทงได<ถกออกแบบเพอให<รองรบการใช<งานร�วมกนระหว�างอปกรณVยห<อทแตกต�างกน โดยใช<มาตรฐานเดยวกนในการสอสาร

ระบบ ETC ถกออกแบบเพอให<การชาระค�าผ�านทางสามารถทาได<อย�างรวดเรว โดยการเกบข<อมลขณะทรถวงผ�านช�องทางด<วยความเรว และส�งข<อมลรายการดงกล�าวไปทระบบ Clearing House เพอบนทกบญช ทส�วนกลางในภายหลง เมอพจารณารายการทเกยวข<องทเกดขนในระบบ ETC จะเหนว�า มเรองทเกยวข<องอย� ๓ เรองหลก ๆ คอ

๑) การกระจายบตร (TAG) ๒) การลงทะเบยนบญชผ<ใช<ทาง และการเตมเงน ๓) รายการผ�านทาง ซงเกยวข<องกบผ<มส�วนได<ส�วนเสย (Stakeholder) หลกของระบบ คอ ผ<ผลต

(Manufacturer) ผ<ให<บรการ (Toll Operator) และผ<ใช<บรการ (Toll Road User) โดยกระบวนการของรายการผ�านทางระบบ ETC ตงแต�เรมต<นลงทะเบยนบญชจนถงการนาไปใช<ในการผ�านทาง แสดงได<ดงแผนภาพท ๒-๘

๑๗

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๘๘๘๘ กระบวนการและผ<เกยวข<องต�างๆของระบบ ETC

ทมา : Report by Apex Committee for ETC Implementation, ๒๐๑๑

แผนภาพท ๒-๘ กระบวนการของรายการผ�านทางระบบ ETC ตงแต�ลงทะเบยนบญชจนถงการนาไปใช<ในการผ�านทาง ซงเมอความต<องการระบบ ETC เพมมากขน การตดตงระบบจงมมากขน ซงหลายหน�วยงานต�างกตดตงระบบ ETC โดยยดตามมาตรฐานเดยวกน อย�างไรกด การใช<อปกรณVทมมาตรฐานเดยวกนเพยงอย�างเดยว มได<ทาให<สามารถใช<งานร�วมกนได<ทนท โดยการใช<งานร�วมกนหรอทเรยกว�า Interoperability นน ผ<ประกอบการ (Toll Operator) จะต<องกาหนดความต<องการใน ๓ ระดบ (Level of Interoperability) คอ • Level ๑ : Physical คอ การสอสารระหว�างบตร (TAG) และอปกรณVรบส�งสญญาณ

(Antenna) จะต<องเชอถอได< • Level ๒ : Procedural คอ การแลกเปลยนข<อมลต<องมความปลอดภย และสามารถจดการ

เรองการเรยกเกบเงนได<เมอมรายการผ�านทาง • Level ๓ : Contractual คอ เพอให<แน�ใจว�ารายการทเรยกเกบเงนนนยอมรบได< และ

สามารถ กระทบยอดโดยหน�วยงานผ<ออกบตรได< แน�นอนว�าผ<จาหน�ายผลตภณฑV ผ<ผลต และผ<พฒนาระบบจะเน<นไปท Level ๑ คอ ตว

บตร (TAG) และอปกรณVรบส�งสญญาณ (Antenna) และบางส�วนของ Level ๒ คอ โปรแกรม (Software) และอปกรณVทเกยวข<องอน ๆ ในขณะทหน�วยงานผ<ประกอบการจะเน<นไปท Level ๒ และ ๓ ในเรองของนโยบายและการดาเนนการ

๑๘

อย�างไรกตาม การกาหนดรปแบบโดยไม�ได<กาหนดมาตรฐานทแน�นอนอาจทาให<เกดความสบสนได<ว�าในแต�ละ Level นน ควรจะดาเนนการอย�างไร จงทาให<เกดความพยายามสร<างรปแบบต�าง ๆ เปPนระบบ ETC ทต�างคนต�างทาเพอวตถประสงคVเดยวกน ทาให<ไม�สามารถใช<งานระบบ ETC ร�วมกนได<จรง

การกาหนดความต<องการใน ๓ ระดบของผ<ประกอบการ (Toll Operator) เมอมรายการผ�านทางระบบ ETC จะทาการบนทกรายการดงกล�าวลงบญช รปแบบของการชาระเงนค�าผ�านทางม ๒ รปแบบ คอ แบบ Prepaid หรอ แบบเตมเงนล�วงหน<าไว<ในบญชและตดเงนออกจากบญช เมอมการบนทกรายการผ�านทาง และแบบ Postpaid หรอ แบบเกบเงนภายหลงโดยให<ใช<บรการไปก�อนและรวบรวมรายการส�งเกบเงนจากผ<ใช<ทางเปPนรายเดอน โดยระบบ Prepaid จะเปPนทนยมใช<กนมากกว�า เนองจากผ<ประกอบการมความเสยงน<อยกว�าในการเรยกเกบเงน ระบบทเปPนแบบ Postpaid ส�วนใหญ�จะต<องมเงนประกนสญญาทงไว<เพอปcองกนกรณทไม�สามารถตดตามเรยกเกบเงนในภายหลงได< ซงรปแบบดงกล�าวจะเหมาะสาหรบลกค<าทเปPนนตบคคล ส�วนระบบทเปPนแบบ Prepaid นนเหมาะกบผ<ใช<ทางทเปPนบคคลทวไปซงอาจจะใช<งานแบบลงทะเบยนหรอไม�ลงทะเบยนกได<

ในระบบ ETC นนสงทสาคญทสด คอ บญชบตรทลงทะเบยนไว<ทส�วนกลาง เพราะเปPนการบนทกรายได<ทได<จากการใช<บรการผ�านทางระบบทเปPนแบบ Prepaid อย�างทใช<อย�ในประเทศไทยนน จรงอย�ว�า การเตมเงนไว<ล�วงหน<าเปPนการรบประกนว�ามเงนอย�ในบญช แต�ผ<ประกอบการยงคงต<องการการประกนรายได< เนองจากมความเปPนไปได<ว�าอาจมการใช<บตร (TAG) ผ�านทางไปทง ๆ ทมเงนคงเหลอในบญชไม�เพยงพอ ทางเลอกในการเตมเงนเข<าบญชเปPนแบบเตมเงนด<วยเงนสด หรอผกบญชไว<กบบตรเครดตหรอบญชธนาคาร และการเตมเงนโดยหกจากบญชทผกไว<โดยอตโนมต เมอเงนคงเหลอในบตรตากว�าเกณฑVขนตาทกาหนดไว< หลายประเทศโดยเฉพาะประเทศในทวบยโรปและอเมรกานยมทจะผกบญชบตร (TAG) ไว<กบบตรเครดตหรอบญชธนาคารเพอความสะดวกของผ<ใช<ทางและเปPนการรบประกนรายได<ของผ<ให<บรการ ผ<ใช<ทางบางรายอาจไม�ต<องการลงทะเบยน เนองจากไม�ต<องการเป{ดเผยข<อมลส�วนตว และไม�ต<องการให<มข<อมลการเดนทางของตนในระบบ โดยลกค<าเหล�านจะต<องใช<บรการแบบเตมเงนด<วยเงนสดเท�านน (M-PASS, ๒๕๕๘) ๒๒๒๒.... ความเปPนมาของระบบ ความเปPนมาของระบบ ความเปPนมาของระบบ ความเปPนมาของระบบ ETCS ETCS ETCS ETCS ในประเทศไทย ในประเทศไทย ในประเทศไทย ในประเทศไทย

จากปLญหาการไม�ครอบคลมของระบบขนส�งมวลชนขนาดหนก จงได<มการพฒนาระบบขนส�งทางบกในกรงเทพฯและปรมณฑล โดยลกษณะในการพฒนาตามทฤษฎโครงข�าย Radial-Circumferential Network โดยเปPนทฤษฎการวางแนงเส<นทางการขนส�งทสาคญ กล�าวคอ จะมการวางโครงข�ายถนนรปแบบรศมตดกบถนนวงแหวน ซงรปแบบตามทฤษฎโครงข�ายข<างต<น จะประกอบด<วยถนน ๒ ลกษณะ ได<แก�

ถนนวงแหวน (Circumferential) ซงจะทาหน<าทรวบรวมและกระจายการเดนทาง นอกจากนยงมทางหลวงพเศษระหว�างเมอง หรอทเรยกว�า มอเตอรVเวยV (Motorway) ซงอย�ในการดแลของกองทางหลวงพเศษระหว�างเมอง กรมทางหลวง ซงจะทาหน<าทเชอมต�อระหว�างกรงเทพฯ ภมภาคและจงหวดเศรษฐกจทสาคญ (กองทางหลวงพเศษระหว�างเมอง, ๒๕๕๖)

ถนนในแนวรศม (Radial) หรอทเรยกง�ายๆคอ ทางพเศษต�างๆในกรงเทพฯและปรมณฑล มการพฒนาเส<นทางพเศษขนเพออานวยความสะดวกให<แก�ผ<เดนทางไปยงจดหมายได<อย�าง

๑๙

สะดวกรวดเรว ซงอย�ภายใต<การดแลของ การทางพเศษแห�งประเทศไทย (กทพ.) และบรษท ทางด�วนและรถไฟฟcากรงเทพ จากด (มหาชน) (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๗)

ในการใช<บรการทางหลวงพเศษระหว�างเมองและทางพเศษต�างๆข<างต<นนน จะต<องมการชาระค�าธรรมเนยมผ�านทางต�างๆ ซงในอดตมแค�รปแบบการจ�ายเงนสด ซงจะส�งผลต�อการจราจรบรเวรหน<าด�านรบชาระเงนทต�างๆ ซงต<องมการรบ-จ�าย-ทอนเงนค�าธรรมเนยมผ�านทางพเศษต�างๆ ทาให<มการจราจรตดขดสะสมเปPนปรมาณมาก ด<วยเหตนเองจงได<มการศกษาและพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ซงจะมชอเรยกทแตกต�างกนออกไปตามผ<ให<บรการ กล�าวคอ เส<นทางหลวงพเศษระหว�างเมอง (Motorway) จะใช<ชอว�า M-PASS ซงเกดจากการร�วมมอกนระหว�างกรมทางหลวงและธนาคารกรงไทย และเส<นทางพเศษ ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย เรยกว�า Easy Pass อนงเทคโนโลยระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เปPนการนาเทคโนโลยมาช�วยในการบรหารจดการการเกบค�าธรรมเนยมผ�านทาง เพอลดความตดขดบรเวณช�องเกบค�าผ�านทางต�างๆ โดยในช�วงระยะแรกของการดาเนนการนนผ<ใช<บรการจะสามารถใช<ระบบผ�านทางอตโนมตได<เฉพาะในโครงข�ายหรอผ<ให<บรการเฉพาะรายนนๆ เช�น ผ<ใช<บตร Easy Pass จะสามารถใช<ได<แค�ทางพเศษ หรอทางด�วน ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย ส�วนผ<ใช<บตร M-PASS จะสามารถใช<ได<แค�ทางหลวงพเศษระหว�างเมอง หรอมอเตอรVเวยVเท�านน

การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในต�างประเทศ

นอกจากประเทศไทยจะมการนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตมาใช<เพอลดภาวะความแออดบรเวณหน<าด�านเกบเงน อกทงเพมความรวดเรวในการให<บรการ ความสะดวกสบายให<กบผ<ใช<ทาง ไม�ว�าจะเปPน Easy Pass และ M-PASS แล<วนน ในต�างประเทศได<มการนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตมาใช<เปPนเวลานานแล<วเช�นกน ซงมการเรยกชอ เทคโนโลย และผ<ให<บรการทแตกต�างกนออกไป มรายละเอยดดงน ๑๑๑๑.... ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศสหรฐอเมรกา ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศสหรฐอเมรกา ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศสหรฐอเมรกา ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศสหรฐอเมรกา ๑.๑๑.๑๑.๑๑.๑ EEEE----Zpass Zpass Zpass Zpass เปPนเทคโนโลยในการจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตในรฐต�างๆ ในแถบตะวนออกเฉยงเหนอของของประเทศสหรฐอเมรกา ซงทาให<มความสะดวกในการเดนทางมากขน ช�วยลดการจราจรตดขดและประหยดเงนจากการได<ส�วนลด โดยผ<ใช<บรการจะสามารถแบ�งเปPนแบบทมการลงทะเบยนและแบบไม�ลงทะเบยน ซงผ<ใช<บรการสามาระลงทะเบยนได<หลายรปแบบ มการคดค�าผ�านทางทแบ�งได<หลายประเภท ไม�ว�าจะเปPน กล�มลกค<าทมอายมากกว�า ๖๕ ปi และแบบ Green Pass สาหรบรถทก�อมลภาวะตา หรอใช<รถในช�วงทไม�ใช�เวลาเร�งด�วน ลกค<าสามารถซอได<ทงแบบรายเทยวและมระยะเวลกาหนด หรอเตมเงนทวไป และหากเปPนรถทโดยสารมากกว�า ๓ คนขนไปกจะได<รบส�วนลดอกด<วย นอกจากน E-Zpass สามารถนาไปใช<ชาระเพอเปPนค�าทจอดรถและแมคโดนลดVได<อกด<วย (New Jersey Department of Transportation, ๒๐๑๒ อ<างถงใน อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๑๕)

๒๐

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๙ ๙ ๙ ๙ ภาพ E-Zpass ของประเทศสหรฐอเมรกา

๑๑๑๑.๒ .๒ .๒ .๒ EZ TAGEZ TAGEZ TAGEZ TAG เปPนระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของเมองฮสตน รฐเทกซสเท�านน โดยไม�สามารถใช<งานร�วมกบระบบ E-Zpass ได< ทงนระบบ EZ TAG เปรยบเสมอนเซนเซอรVประจาตวรถยนตVแต�ละคน ซงสามารถตดตามความเคลอนไหวของรถแต�ละคนได<จากดาวเทยม ทงนการจ�ายเงนค�าผ�านทางจะชาระน<อยกว�าผ<ทไม�ได<ตดตงระบบน (Harris County Toll Road Authority, ๒๐๑๒ อ<างถงใน.อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๑๕)

แผนภาพทแผนภาพทแผนภาพทแผนภาพท ๒๒๒๒----๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ภาพ EZ TAG ของประเทศสหรฐอเมรกา

๑๑๑๑.๓ .๓ .๓ .๓ FASTRAKFASTRAKFASTRAKFASTRAK เปPนระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตในรฐแคลฟอรVเนยในส�วนทเปPนสะพาน จะมการตดตงเครองอ�านทกช�องทางจราจรทงในช�อง FASTRAK และช�องเกบเงนปกต โดยจะมส�วนลดให<กบผ<ใช<งานระบบน เช�น การข<ามสะพานโกลเดนเกต ปกตมค�าผ�านทาง ๖ USD แต�เมอใช<ระบบนจะคดเพยงแค� ๕ USD เท�านน อกทงหากโดยสาร ๓ คนขนไปจะลดให<อก ๓ USD นอกจากนรถทมบตร Clean Air Vehicles กจะได<ส�วนลด ๓ USD เช�นกน (U.S. Department of Transportation’s Intelligent Transportation Systems, ๒๐๑๑ อ<างถงใน อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๑๗)

๒๑

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๑ ๑๑ ๑๑ ๑๑ ภาพ FASTRAK ของประเทศสหรฐอเมรกา

๑.๔๑.๔๑.๔๑.๔ SunPassSunPassSunPassSunPass เปPนระบบในรฐฟลอรดา ลกค<าจะได<ส�วนลดค�าผ�านทางเฉลยร<อยละ ๒๕ และในบางเมองอาจจะมส�วนลดมากถงร<อยละ ๓๐ – ๔๐ นอกจากนยงมระบบ IIII----PASS PASS PASS PASS ซงจะใช<ในรฐอลลนอยสVซงจะใช<ลกษณะผ�านสญญาณดาวเทยมเหมอนกบระบบ E-ZPass แต�ต�างกนท I-PASS ไม�สามารถชาระค�าทจอดรถได< (Florida Department of Transportation’s Florida’s Turnpike, ๒๐๑๑ อ<างถงใน อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๑๘)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๒๑๒๑๒๑๒ ภาพ SunPass ของประเทศสหรฐอเมรกา

๒๒

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๓ ๑๓ ๑๓ ๑๓ ภาพ I-Pass ของประเทศสหรฐอเมรกา

๒๒๒๒.... ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศมาเลเซย ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศมาเลเซย ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศมาเลเซย ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศมาเลเซย ๒.๑ ๒.๑ ๒.๑ ๒.๑ Touch’n GoTouch’n GoTouch’n GoTouch’n Go เปPนระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทเป{ดใช<เมอ ค.ศ. ๑๙๙๗

บนทางหลวง Metramac และทางด�วน PLUS โดยมวตถประสงคVเพอเพมประสทธภาพและความสะดวกของการจ�ายเงน โดยมการออกโปรโมชนเพอส�งเสรมการขายด<วย เช�น ส�วนลดสาหรบผ<สงอาย และผ<ทเดนทางขนตา ๘๐ ครงต�อเดอน นอกจากน Touch’n Go ยงสามารถชาระค�าสนค<าในร<านอาหาร บตรชมภาพยนตรV ค�าทจอดรถ รวมถงสามารถชาระค�าเดนทางสาหรบขนส�งมวลชนต�างๆ ไม�ว�าจะเปPน รถโดยสาร รถไฟฟcา รถราง และแทกซ เปPนต<น (Touch’n Go Sdn Bhd, ๒๐๑๑ อ<างถงใน อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๑๘)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๔ ๑๔ ๑๔ ๑๔ ภาพ Touch’n Go ของประเทศมาเลเซย

๒๓

๒.๒ ๒.๒ ๒.๒ ๒.๒ Smart TAGSmart TAGSmart TAGSmart TAG เป{ดใช<บรการเมอ ค.ศ. ๑๙๙๙ เพอต<องการจะทดแทนทระบบ Touch’n Go ซงจะสามารถลดระยะเวลาในการชาระเงนค�าผ�านทางได< โดยใช< Smart Card ร�วมกบ OBU

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๕ ๑๕ ๑๕ ๑๕ ภาพ Smart TAG ของประเทศมาเลเซย

๒.๓ ๒.๓ ๒.๓ ๒.๓ MultiMultiMultiMulti----Lane Free FlowLane Free FlowLane Free FlowLane Free Flow ((((MLFMLFMLFMLF)))) เกดขนเมอปi ค.ศ. ๒๐๐๘ โดยได<นาระบบนมาใช<เพอให<ผ<ใช<ทางสามารถผ�านได<รวดเรวมากกว�าระบบ Smart TAG โดยจะมอปรณVอ�านสญญาณและกล<อง อย�บรเวณเหนอช�องจราจร และสอวารด<วยคลน Microwave ซงรถสามารถขบผ�านไปได<ด<วยความเรวปกตโดยทไม�ต<องชะลอความเรว เหมอนกบระบบ Smart TAG

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๖ ๑๖ ๑๖ ๑๖ ภาพ Multi-Lane Free Flow ของประเทศมาเลเซย

๒๔

๓๓๓๓.... ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศญปyน ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศญปyน ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศญปyน ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศญปyน ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของประเทศญปyน โดย Japan Expressway

Corporation (JPEC) นน เรมมการใช<งานตงแต� ค.ศ. ๒๐๐๑ โดยมจดเด�นคอการใช<ระบบเดยวกนทงประเทศ ซงสามารถช�วยลดความแออดบรเวณหน<าด�านเกบเงน โดยเฉพาะบรเวณทางขน ทางโค<ง ทางเข<าอโมงคV ซงระบบจะสามารถชาระค�าผ�านทางได<โดยไม�ต<องหยดรถ โดยจะใช< OBU & เสาสญญาณ Antenna และเครองเสยบบตรเข<า โดยบตรสามารถถอดและเอาไปใช<กบรถยนตVคนอนๆได< (Hiroshi Makino, ๒๐๐๖ อ<างถงใน อมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๒๐)

อย�างไรกตาม ระบบนของประเทศญปyนนนถอว�าได<รบการตอบสนองทค�อนข<างช<า แม<ว�าจะช�วยเพมความเรวในการผ�านทาง และลดการตดขดของจราจร แต�การตอบสนองของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตยงเตบโตช<ามาก เพราะผ<ทางร<สกว�ามค�าใช<จ�ายในการตดตงระบบทสงประมาณ ๓๐,๐๐๐ – ๔๐,๐๐๐ เยน หรอประมาณ ๑๑,๐๐๐ – ๑๕,๐๐๐ บาท และยงสามารถใช<ได<แค�การผ�านทางพเศษเท�านน ยงไม�สามารถนาไปชาระค�าจอดรถในห<างสรรพสนค<าได< นอกจากนผ<ใช<ทางยงต<องการใช<เงนสดและนาใบเสรจไปเบกเงนค�าเดนทางอกด<วย (Mayumi, ๒๐๐๓ อ<างถงในอมพร สอสวงคV, ๒๕๕๕ : ๒๒)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๗๑๗๑๗๑๗ ภาพอปกรณVรบและส�งสญญาณระหว�างรถยนตVและเครองหน<าด�านของประเทศประเทศญปyน

๔๔๔๔.... ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศองกฤษ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศองกฤษ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศองกฤษ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในประเทศองกฤษ ระบบ M๖ Toll เปPนระบบจดเกบเงนอตโนมตของประเทศองกฤษ ซงดาเนนการ

โดยบรษท Midland Expressway Ltd. ซงเรมเป{ดใช<บรการในปi ค.ศ. ๒๐๐๓ ในเส<นทางมอเตอรVเวยV ทางตะวนตกของประเทศ ซงถอได<ว�าเปPนเส<นทางทแออดแห�งหนงขององกฤษ โดยผ<ใช<งานจะต<องซอ TAG ราคาประมาณ ๒๕ –๔๐ ปอนดV และต<องเตมเงนล�วงหน<า ๓๐ ปอนดV โดยจะได<รบส�วนลดร<อยละ ๕ เมอนาไปใช<ผ�านทางเมอเทยบกบการชาระเงนสด

๒๕

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๘ ๑๘ ๑๘ ๑๘ ภาพ M๖ Toll ของประเทศองกฤษ

งานวจยทเกยวข<องงานวจยทเกยวข<องงานวจยทเกยวข<องงานวจยทเกยวข<อง

KAMARULAZIZI และ ISMAIL (๒๐๑๐: Abstract) ได<ทาการวจยโดยมงเน<นศกษาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ETC) ทใช<เทคโนโลยคลนความถ RFID โดยพบว�า ETC เรมมการวจยในช�วงประมาณปiค.ศ. ๑๙๙๒ และเรมมการใช<เทคโนโลย RFID เข<ามาใช<กบการชาระเงนค�าผ�านทางพเศษอตโนมตสาหรบรถยนตV โดย RFID จะทางานผ�าน TAG ทตดอย�บรเวณตวรถเพอเกบข<อมลต�างๆของรถยนตV รวมถงจานวนเงนคงเหลอทสามารถผ�านทางได< จากนนจะมตวอ�านค�า RFID ซงอย�บรเวณหน<าด�าน ซงระบบนต<องใช<ผ<เชยวชาญด<านรถยนตV การเกบค�าผ�านทางพเศษ เพอคดค<นระบบเกบเงนค�าผ�านทางให<สามารถยอมรบและเชอถอได< ข<อมลต�างๆของรถยนตVผ<ใช<ทางจะต<องเขอต�อกบระบบเกบค�าผ�านทางของเจ<าของทางอย�างมประสทธภาพ ทงนระบบนจะช�วยลดการจราจรทคบคงบรเวณด�านเกบเงน ลดความผดพลาดของพนกงานเกบเงนค�าผ�านทาง Levinson และ Chang (๒๐๐๒: Abstract) ทาการวจยเพอชให<เหนแนวทางการพฒนาระบบเกบเงนค�าผ�านทางอตโนมต โดยจะพฒนาตวแบบการบรหารด�านเกบเงนทมลกษณะเพอประโยชนVสงสดต�อสงคม (maximize social welfare) พฒนาตวแบบการชาระเงนต�างๆเพอช�วยเรองการจราจรบรเวณด�านเกบเงน โดยคานงถงด<านความล�าช<า ราคา และต<นทนของผ<ใช<ทาง นอกจากนยงคานงถงประโยชนVของสงคม เนองจากการเพมการใช<งานระบบเกบค�าผ�านทางตโนมตนน จะสามารถช�วยลดต<นทนในภาพรวมของสงคมได< ไม�ว�าจะเปPนการประหยดเวลา การประหยดนามน การลดมลภาวะ เปPนต<น งานวยนจะผสมผสานการเลนสาหรบ ETC และเลนทช�วยเรอง Maximize Welfare เนองจากหากเพมจานวนเลน ETC มากไปจะส�งผลกระทบต�อผ<ทไม�ได<ใช<ระบบนด<วย อกทงเมอพฒนา ETC อย�างเหมาะสมสามารถลดต<นทนให<กบผ<ดแลทางได<ทางหนงแล<ว กสามารถนาผลกาไรนนๆกลบมาพฒนาทางพเศษหรอสงอานวยความสะดวกต�างๆกลบมาให<ผ<ใช<ทางได<อกด<วย

๒๖

Guang-xian Xu และคณะ (๒๐๐๗: Abstract) ทาการศกษาเพอแสดงให<เหนถงระบบ ETC ว�าเปPนการเกบค�าผ�านทางอตโนมตทได<รบการยอมรบอย�างแพร�หลายทวโลก ซงใข<ในทางพเศษ สะพาน หรออโมงต�างๆทวโลก ซงจะใช<เทคโนโลยในการแลกเปลยนข<อมลระหว�างตวรบสญญาณบรเวณหน<าด�าน กบตวยานพาหนะ โดยผ�านเสาสญญาณ Antenna โดยข<อมลต�างๆของตวรถ รวมถงข<อมทางการเงนจะถกเกยรกษาอย�ในระบบกลางของผ<ออกบตรหรอธนาคาร ซงจะทาการหกเงนเมอรถมการวงผ�านทางพเศษต�างๆ ยงไปกว�านน ปLจจบนยงมการพฒนาไปส�การตดชาระเงนค�าจอดรถต�างๆ ซงเปPนทมนใจได<ว�าระบบ ETC จะถกพฒนาต�อยอดเพอผระสทธภาพในการใช<ทางพเศษและภาคส�วนต�างๆทเกยวข<อต�อไป

Bernd Pfitzinger และคณะ (๒๐๑๒: Abstract) ศกษาแสดงให<เหนว�าการให<บรการ ETC ของยโรปจะมการออกแบบระบบให<มความแตกต�างจากระบบทใช<อย�ในปLจจบน ผ<วจยได<ทาการศกษาผลกระทบของระบบการชาระค�าผ�านทางทงหมด ทออกแบบมาเพอจดการ กระบวนการทางานและต<นทนต�างๆ ตวแบบในการบรหาร ETC ทศกษาและได<รบการยอมรบและพฒนาเปPนตวแบบคอระบบเกบค�าผ�านทางประเทศเยรมน โดยจะทาการศกษาแบ�งออกเปPน ๒ รปแบบ โดยรปแบบแรกจะศกษาระบบเกบค�าผ�านทางแบบปกตเฉพาะหน<าด�านนนๆ ส�วนกรณรปแบบทสอง จะเปPนกระบวนการตงแต�ต<นจนจบของการชาระเงนทงการเดนทาง จากการเปรยบเทยบนน ทาให<เหนถงต<นทนต�างๆทงทางด<านการเงน การสอสาร และจะนาผลการศกษาไปพฒนารปแบบระบบทเหมาะสมและใช<ต<นทนต�างๆน<อยทสด Chaudhary (๒๐๐๓: Abstract) ศกษาประโยชนVและความหลากหลายของข<อได<เปรยบของระบบ ETC ทจะส�งผลประโยชนVต�อระบบขนส�ง งานวจบนจะศกษาผลกระทบขอองความร�วมมอต�างๆต�อผ<ใช<งานและสงคมทงระบบ จะทาการประเมนทางด<านผลประโยชนVทางด<านการเงน จากการลงทนในระบบ ETC โดยสงสาคญของลการศกษาคอ จานวนเลน ETC ทเหมาะสมและทตงของเลนอตโนมตต�างๆ จากการศกษาการวางตาแหน�งและจานวนของเลนอตโนมต ETC จะทาให<เหนถงผลกระทบต�อการจราจรหน<าด�านเกบเงนทจะออกมาแตกต�างกน Karsaman และคณะ (๒๐๑๔: Abstract) วจยให<เหนว�าจากการความหนาแน�นของการต�อควชาระเงนค�าผ�านทางพเศษ ทงจานวนปรมาณรถทมาก การชาระเงนและทอนเงนต�างๆ จากปLญหาเหล�านระบบ ETC จงถกนามาแก<ไขปLญหาต�าๆ จากการศกษากรณทางพเศษต�างๆในกรงจากาต<ารV ประเทศอนโดนเซย โดยปกตแต�ละรายการทรถวงผ�านจะใช<เวลาประมาณ ๕-๖ วนาท ขณะทการใช<ระบบ ETC จะใช<เวลาต�อคนประมาณ ๔ วนาทเท�านน ทาให<มความสามาระกาชาระค�าผ�านทางเพมขนจาก ๕๐๐ – ๖๐๐ คนต�อชวโมง เพมขนเปPน ๗๘๐ – ๘๗๐ คนต�อชวโมง โดยงานวจยนช�วยยนยนได<ว�าระบบ ETC มประสทธภาพมากกว�าการชาระเงนค�าผ�านทางด<วยเงนสด และสามารถลดปLญหาการจราจรทตดขดบรเวณหน<าด�านชาระเงนได<อย�างแท<จรง อมพร สอสวงคV (๒๕๕๕ : บทคดย�อ) ทาการศกษาปLจจยและกลยทธVทส�งผลต�อการตดสนใจใช<ระบบ Easy Pass ของผ<ใช<ทางพเศษ มวตถประสงคVเพอศกษาปLจจยทส�งผลต�อการตดสนใจเลอกใช<ระบบ Easy Pass เพอเพมจานวนผ<ใช<ได<อย�างมประสทธภาพ โดยใช<เทคนค Stated Preference (SP) โดยพจารณาสถานกาณVสมมตภายใต<ปLจจยหลก ๔ ตวแปร ได<แก� ตวแปลด<านเงนมดจา, ตวแปรด<านส�วนเพมจากการเตมเงน, ตวแปรด<านการแถมเทยวการเดนทาง และตวแปรด<านจด

๒๗

การเตมเงน โดยจากผลการศกษาพบว�า ตวแปรด<านเงนมดจาบตร Easy Pass ด<านส�วนเพมการเตมเงน และการแถมเทยวการเดนทาง มนยยะสาคญทางสถตและมผลต�อการตดสนใจใช< Easy Pass โดยด<านเงนมดจามค�านยยะสาคญสงทสด นอกจากนตวแปรส�วนบคคลและตวแปรการเดนทาง เช�น สถานภาพโสด การจ�ายค�าเดนทาง รายได< วตถประสงคVการเดนทาทง และจานวนผ<โดยสารในรถ ยงส�งผลต�อการตดสนใจเลอกใช< Easy Pass ด<วย จากผลการวจยผ<วจยได<เสนอแนวทางเชงนโยบายในการเพมจานวนผ<ใช<งาน Easy Pass เช�น การให<ข<อมลข�าวสารเพอให<เหนประโยชนVและลกษณะการใช<งานเบองต<น การออกใบเสรจเพอให<เบกค�าผ�านทางกบบรษทได< การเพมจดเตมเงนให<หลากหลายมากขน และการออกรายการส�งเสรการขาย เช�น การแถมเทยวการเดนทาง การให<ส�วนเพมการเตมเงน เปPนต<น

กรอบความคดของการวจยกรอบความคดของการวจยกรอบความคดของการวจยกรอบความคดของการวจย

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๒๒๒๒----๑๙ ๑๙ ๑๙ ๑๙ กรอบความคดของการวจย

ตวแบบการพฒนตวแบบการพฒนตวแบบการพฒนตวแบบการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอรองรบเพอรองรบเพอรองรบเพอรองรบการเชอมต�อกบโครงการการเชอมต�อกบโครงการการเชอมต�อกบโครงการการเชอมต�อกบโครงการบตรบตรบตรบตรร�วมร�วมร�วมร�วมของรฐบาลของรฐบาลของรฐบาลของรฐบาล

((((ETCETCETCETCSSSS & & & & EEEE----TicketTicketTicketTicket ))))

ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต • Easy Pass • M-PASS • การบรหารจดการทางการเงนของธนาคารกรงไทย

การบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ

(E-Ticket in Toll Collection System)

บทท บทท บทท บทท ๓๓๓๓

การบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ การบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ การบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ การบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ((((EEEE----TicketTicketTicketTicket in Toll Collection Systemin Toll Collection Systemin Toll Collection Systemin Toll Collection System))))

การศกษาเรอง “การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วม” ผ;ศกษาได;เกบข;อมลและวเคราะห>ถงรปแบบและแนวทางการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษ ประกอบด;วย

๑. ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการทางพเศษต�างๆ : Express Way, Motorway, Tollway

๒. รปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๓. การบรหารจดการทางด;านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๔. การพฒนาตวร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการทางพเศษทางพเศษทางพเศษทางพเศษต�างๆต�างๆต�างๆต�างๆ

๑. ๑. ๑. ๑. ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของการทางพเศษแห�งประเทศไทยระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของการทางพเศษแห�งประเทศไทยระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของการทางพเศษแห�งประเทศไทยระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของการทางพเศษแห�งประเทศไทย (กทพ.)(กทพ.)(กทพ.)(กทพ.) : : : : Easy Easy Easy Easy PassPassPassPass ๑๑๑๑.๑.๑.๑.๑ ควาควาควาความมมมเปSนมาเปSนมาเปSนมาเปSนมา

การทางพเศษแห�งประเทศไทย (Thai Easy Pass, ออนไลน>, ๒๕๖๐) สงกดกระทรวงคมนาคม ได;ดาเนนการตดตงระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมตในทกสายทางพเศษให;สามารถใช;งานร�วมกนได; โดยเป[ดให;บรการในทางพเศษเฉลมมหานครและทางพเศษฉลองรช (รวมถงทางพเศษสายรามอนทรา - วงแหวนรอบนอกกรงเทพมหานคร) ทางพเศษกาญจนาภเษก (บางพล - สขสวสด) ทางพเศษศรรชเมอป ๒๕๕๓ ส�วนทางพเศษบรพาวถและทางเชอมเป[ดให;บรการเมอป ๒๕๕๕ (Easy Pass, ๒๕๖๐)

ระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมตคอ ระบบทไม�ต;องใช;เงนสด/คปอง แต�จะใช;บตรอเลกทรอนกส> (บตร Easy Pass) เปSนอปกรณ>ตดทกระจกหน;ารถโดยใช;เปSนสอในการชาระค�าผ�านทางเมอรถวงผ�านช�องทาง Easy Pass ผ;ใช;บรการจงไม�ต;องเป[ดกระจกรถ ไม�ต;องรอควยาว ไม�ต;องเตรยมเงนสดจงได;รบความสะดวกรวดเรว เปSนการเพมประสทธภาพการให;บรการทางพเศษโดยการพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมตของทางพเศษทกสายทางนบเปSนหวใจสาคญของการบรหารจดการระบบทางพเศษให;เกดประโยชน>สงสดต�อผ;ใช;บรการทางพเศษและประเทศชาตในภาพรวม

ทงนระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมต คอการจดเกบค�าผ�านทางทไม�ต;องใช;พนกงานเกบค�าผ�านทางโดยผ;ทจะใช;บรการระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมตจะต;องมยอดเงนในบญชของผ;ใช;บรการเปSนเงนสารองค�าผ�านทางฯ ล�วงหน;า

๒๙

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๑๑๑๑ ภาพบตร Easy Pass ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย

๑.๑.๑.๑.๒ ๒ ๒ ๒ ระบบ ระบบ ระบบ ระบบ ETCSETCSETCSETCS ของ กทพ. และบตร ของ กทพ. และบตร ของ กทพ. และบตร ของ กทพ. และบตร Easy PassEasy PassEasy PassEasy Pass EASY PASS คอ ชอบตรทใช;ในระบบเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมต

(Electronic Toll Collection System: ETCS) ซงเปSนเทคโนโลยใหม�ล�าสดของระบบเกบค�าผ�านทางพเศษททางการทางพเศษแห�งประเทศไทย (กทพ.) นามาใช;ในการแก;ปiญหารถตดบรเวณหน;าด�าน โดยผ;ใช;บรการสามารถขบรถผ�านช�องทางพเศษทมปjายแสดงคาว�า Easy Pass ได;ทนท ซงจะช�วยอานวยความสะดวกและเพมทางเลอกใหม� สาหรบผ;ใช;บรการทางพเศษ

ระบบ ETCS มรปแบบในการเกบค�าผ�านทางพเศษซงแบ�งออกเปSน ๒ ระบบ คอ ระบบเป[ดและระบบป[ด โดยระบบเป[ด คอ การเกบเงนอตราเดยวทด�านทางเข;า และระบบป[ด คอ การเกบเงนตามระยะทางทด�านขาออก โดยการเกบเงนนจะไม�ใช;พนกงานเกบค�าผ�านทางพเศษ สาหรบผ;ทจะใช;บรการน ต;องยนคาร;องขอใช;บรการ ณ จดรบสมครบตรอตโนมต (Easy Pass) เพอเป[ดบญชและเตมเงนเพอเปSนเงนสารองค�าผ�านทางล�วงหน;า โดยผ;สมครใช;บรการต;องสารองเงนแรกเข;าขนตาในบตรเปSนจานวนเงน ๑,๐๐๐ บาท โดยท กทพ. ได;ยกเว;นการเกบค�าประกนความชารดเสยหายของอปกรณ> (จานวน ๑,๐๐๐ บาท) ตงแต�วนท ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๕ เปSนต;นมา ซงผ;ใช;บรการจะได;รบอปกรณ>อเลกทรอนกส>สาคญ ๒ อย�างคอ

- บตร Easy Pass สาหรบตดกระจกหน;ารถซงเมอรถของผ;ใช;บรการผ�านช�องเกบค�าผ�านทางอตโนมต บตร Easy Pass จะทาหน;าทสอสารกบเสาอากาศในช�องเกบค�าผ�านทางอตโนมตเพออ�านค�าพร;อมตดยอดเงนในบญชของผ;ใช;บรการตามอตราค�าผ�านทาง ณ ด�านฯ นน ๆ

- บตร Smart Card ใช;สาหรบตดต�อกบเจ;าหน;าท รวมทงการเตมเงนสารองค�าผ�านทางฯในบญชของผ;ใช;บรการ

๑.๓๑.๓๑.๓๑.๓ ประโยชน>ประโยชน>ประโยชน>ประโยชน>ของบตร ของบตร ของบตร ของบตร Easy PassEasy PassEasy PassEasy Pass - แก;ไขปiญหาการจราจรตดขดบรเวณหน;าด�านเกบค�าผ�านทางพเศษ - สามารถระบายปรมาณจราจรผ�านช�องเกบค�าผ�านทางพเศษอตโนมตได;

สงสดถง ๑,๒๐๐ คน/ชวโมง ในขณะทประสทธภาพของการให;บรการในระบบเกบค�าผ�านทางแบบเงนสดสามารถระบายปรมาณจราจรได;เพยง ๔๕๐ คน/ชวโมง

๓๐

- อานวยความสะดวก รวดเรวในการผ�านด�านเกบค�าผ�านทางให;กบผ;ใช;บรการโดยไม�ต;องรอใบรบค�าผ�านทางฯ ไม�ต;องรอควยาว ไม�ต;องเตรยมเงนให;ย�งยาก ไม�ต;องเป[ดกระจก เพยงแค�วงผ�านช�องทาง Easy Pass เท�านน

- ประหยดเวลาและประหยดนามนเชอเพลงในการเดนทาง ผ;ใช;บรการสามารถวางแผนการเดนทางและลดค�าใช;จ�ายได;

- ผ;ใช;บรการทางพเศษสามารถใช;บตร Easy Pass ร�วมกนได;ในทางพเศษทกสายทางทงในระบบเป[ด (การเกบเงนอตราเดยวทด�านฯ ทางเข;า) และทกสายทาง และทงในระบบป[ด (การเกบเงนตามระยะทางทด�านฯ ทางออก)

- ส�งเสรมคณภาพชวตให;กบสงคม ผ;ใช;บรการและเจ;าหน;าททปฏบตงานในทางพเศษ รวมทงลดผลกระทบด;านสงแวดล;อมต�อชมชนใกล;เคยงอกด;วย

๒. ๒. ๒. ๒. ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง : ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง : ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง : ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง : MMMM----PASSPASSPASSPASS ๒.๒.๒.๒.๑ ๑ ๑ ๑ บตรเอมพาส (บตรเอมพาส (บตรเอมพาส (บตรเอมพาส (MMMM----PASSPASSPASSPASS))))

M-PASS คอ ระบบเกบเงนค�าผ�านทางอตโนมตบนทางหลวงพเศษระหว�างเมองทกรมทางหลวง โดยกองทางหลวงพเศษระหว�างเมอง นามาให;บรการเพอลดปiญหาการจราจรหนาแน�นหน;าด�านเกบเงนค�าธรรมเนยมผ�านทางและเสรมสร;างความสะดวกสบายในการเดนทางให;กบประชาชน โดยมอบหมายและร�วมมอ กบธนาคารกรงไทยในการดแลผ;ใช;บรการ ทงในด;านการกระจายบตร การเตมเงน ตรวจสอบดแลบญช และบรหารจดการธรกรรมทางด;านการเงน เนองจากเปSนสถาบนการเงนทเปSนผ;เชยวชาญ และมประสบการณ>เฉพาะด;าน รวมทงม License ในการควบคมดแลบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส>ของการทาธรกรรมข;ามระหว�างหน�วยงาน ช�วยให;ระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต (ETCS) มความปลอดภยและน�าเชอถอ (Motorway, ๒๕๖๐)

นอกจากนธนคารกรงไทยยงทาหน;าทเปSน clearing & Settlement ของระบบ ทงด;านการเตมเงนและการนาบตรไปใช;เปSนค�าผ�านทาง หรอชาระค�าสนค;า/บรการ อกทงออกบตร E-Money Co-Brand ระหว�างธนาคารกรงไทยและ กรมทางหลวง เพอใช;ชาระค�าผ�านทางของกรมทางหลวง และใช;ชาระค�าสนค;าและบรการ ในร;านค;า/Website ทรบบตร Debit โดยมกล�มลกค;าเปjาหมายของโครงการ ได;แก� กรมทางหลวง และลกค;าผ;ใช;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

กรมทางหลวง ดาเนนการเป[ดใช;งานช�องผ�านทางอตโนมต (M-PASS) บนมอเตอร>เวย> สาย ๗ กรงเทพ-ชลบร และ สาย ๙ วงแหวนฯตะวนออก : บางปะอน-บางนา เมอวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๘ โดยสามารถสมครบตร M-PASS ท ธนาคารกรงไทยได;ทกสาขา ตงแต�วนท ๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘ อกทงลกค;าสามารถรบบตร M-PASS ฟร เมอเตมเงนครงแรก ๑,๐๐๐ บาท ซงนาไปชาระค�าผ�านทางได; ในระยะแรก M-PASS และ Easy Pass จะยงไม�สามารถใช;งานข;ามโครงข�ายได; เนองจากตดขดข;อกฎหมายเรองวธรบร;รายได; ซงทงสองหน�วยงานอย�ระหว�าง การศกษาแนวทางทจะทาให;ผ;ใช;ทางสามารถใช;บตรใบเดยวข;ามโครงข�ายได;ในระยะถดไปคาดว�า ดงนนผ;ใช;ทางทมความประสงค>จะผ�านช�องทางอตโนมตบนทางด�วนและมอเตอร>เวย> ต;องใช;บตร Easy Pass และ M-PASS ค�กน ซงระบบทง ๒ หน�วยงานไม�มการตดเงนค�า ผ�kานทางซาซ;อนกน (M-PASS, ๒๕๖๐)

๓๑

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๒๒๒๒ ภาพบตร M-PASS ของกรมทางหลวงและธนาคารกรงไทย

๒๒๒๒.๒.๒.๒.๒ จดเด�นของบตร จดเด�นของบตร จดเด�นของบตร จดเด�นของบตร MMMM----PASSPASSPASSPASS • ช�วยประหยดเวลา ผ;ขอใช;บรการจะได;รบความสะดวกและช�วย

ประหยดเวลา ในการเข;าใช;บรการผ�านทางหลวงพเศษระหว�างเมอง หมายเลข ๗ (กรงเทพฯ-ชลบร) และทางหลวงพเศษระหว�างเมอง หมายเลข ๙ (ช�วงบางปะอน – บางนา)

• บตร M-PASS ม ๒ กระเปxาในบตรเดยว ใช;ได;ทงการเดนทางและจบจ�ายซอสนค;าและบรการ ได;แก�

- กระเปxา M-PASS (ค�าผ�านทาง) ใช;เตมเงนและชาระค�าผ�านทางพเศษระหว�างเมองของกรมทางหลวง

- กระเปxา e-Money (เงนอเลกทรอนกส>) ใช;เตมเงนและทาธรกรรมทางการเงนผ�านเครอง ATMและสามารถซอสนค;าและบรการตามร;านค;าทมสญลกษณ> VISA ทวประเทศ

• ช�องการเตมM-PASS เตมแบบฟรๆ ไม�คดค�าธรรมเนยม ผ�านช�องทางของธนาคารกรงไทย

- ธนาคารกรงไทยทกสาขาทวประเทศ - เครอง ATM กรงไทยกว�า ๑๐,๐๐๐ เครองทวประเทศ - KTB netbank หรอ KTB Corporate Online ทงบนสมาร>ทโฟน แทบ

เลท และคอมพวเตอร> - KTB Auto Top-up บรการตดเงนจากบญชเงนฝากธนาคารกรงไทย

เพอเตมเงนในบตร M-PASS ให;อตโนมต - เตมได;ง�ายๆใกล;ตวคณ ผ�านต;บญเตมกว�า ๘๒,๐๐๐ ต;ทวประเทศ และ

บญเตมเคาน>เตอร>เซอร>วส (เฉพาะบตร M-PASS) ค�าธรรมเนยม ๒๐ บาท/รายการ • ฟร ค� า ธ รรม เน ยม ในการ ท า รายการข; าม เขต ผ� าน เคร อ ง ATM

ธนาคารกรงไทย และฟรค�าธรรมเนยมรายงานสรปรายการผ�านทาง (Statement) รายเดอน เดอนละ

๓๒

๑ ครง โดยจดส�งให;ผ;ใช;บรการทางไปรษณย>ตามทอย�ทลงทะเบยนไว; อกทงยงฟรบรการ SMS แจ;งผ;ใช;บรการ เมอเงนคงเหลอในบตร M-PASS น;อยกว�า ๒๐๐ บาท และ ๖๐ บาท (M-PASS, ๒๕๖๐)

๓๓๓๓. ระบบเกบค�าผ�าน. ระบบเกบค�าผ�าน. ระบบเกบค�าผ�าน. ระบบเกบค�าผ�านของของของของทางยกระดบอตราภมขทางยกระดบอตราภมขทางยกระดบอตราภมขทางยกระดบอตราภมข : Tollway : Tollway : Tollway : Tollway ๓.๑๓.๑๓.๑๓.๑ การบรหารจดการ การบรหารจดการ การบรหารจดการ การบรหารจดการ TollwayTollwayTollwayTollway ทางยกระดบอตราภมข หรอ ดอนเมองโทลล>เวย> หรอทคนทวไปเรยกว�า โทลล>เวย> เปSนทางด�วนสายหนงทอย�ในความรบผดชอบของกรมทางหลวง และบรษท ทางยกระดบดอนเมอง จากด (มหาชน) โดยมการแบ�งการบรหารจดการทางยกระดบเปSน ๒ ส�วน ได;แก� ทางยกระดบดนแดง–ดอนเมอง เปSนส�วนหนงของทางหลวงแผ�นดนหมายเลข ๓๑ และเปSนทางหลวงสมปทาน และส�วนทางยกระดบอนสรณ>สถาน−รงสต เปSนส�วนหนงของทางหลวงแผ�นดนหมายเลข ๑ ทางยกระดบอตราภมขมแนวสายทางเรมจากบรเวณเขตดนแดง กรงเทพมหานคร แล;วสนสดเส;นทางทอาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน รวมระยะทางทงสน ๒๘.๒๒๔ กโลเมตร โดยเป[ดให;บรการเปSนครงแรกเมอวนท ๑๔ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ (ทางยกระดบดอนเมอง, ๒๕๖๐) บรษทฯ ได;รบสทธให;บรหารจดการทางหลวงสมปทานบนถนนวภาวดรงสต จากดนแดงถงอนสรณ>สถาน ความยาวรวม ๒๑ กโลเมตร โดยให;บรการและอาานวยความสะดวกให;แก�ผ;ใช;ทางอย�างครบวงจร อนได;แก� การจดเกบค�าผ�านทาง การอาานวยความสะดวกในการจราจร การก;ภย การซ�อมบาารงรกษาทางหลวงสมปทาน โดยในส�วนของค�าผ�านทาง ผ;ใช;ทางยกระดบดอนเมองจะชาาระค�าผ�านทาง ณ บรเวณทางขนและบนทางยกระดบดอนเมองของด�านเกบเงนทง ๙ แห�ง และมทางขนทงสน ๑๑ จดและทางลงทงสน ๑๒ จด

๓.๒๓.๒๓.๒๓.๒ วธการชาวธการชาวธการชาวธการชาระค�าผ�านทางระค�าผ�านทางระค�าผ�านทางระค�าผ�านทาง บรษทฯ มวตถประสงค>หลกทจะอาานวยความสะดวกให;กบผ;ใช;ทางในการชาระค�าผ�านทางให;มากทสด จงมการกาหนดวธการชาระเงนทหลากหลายและตรงกบความต;องการของผ;ใช;ทาง โดยมวธการดงน - ชาระด;วยเงนสด: ผ;ใช;ทางสามารถชาาระค�าผ�านทางตามอตราทกาาหนดไว;เปSนเงนสดได;ทกต;เกบค�าผ�านทาง - ชาระด;วยคปอง : บรษทฯได;จดพมพ>คปองเล�มสาหรบจาาหน�ายให;กบผ;ใช;ทางทต;องเดนทางบนทางยกระดบดอนเมองเปSนประจาารวมถงให;ส�วนลดค�าใช;จ�ายแก�ผ;ใช;บรการแลต;องการความสะดวกรวดเรวในการชาาระค�าผ�านทางหากมเงนสดไม�พอดกบค�าผ�านทาง ซงคปอง ๑ เล�มจะบรรจคปองทงสน ๒๐ ใบ และให;ส�วนลดกบผ;ใช;ทางทซอคปอง ๕% จากราคาเตมของอตราค�าผ�านทางปกต ผ;ใช;ทางสามารถซอคปองเล�มได;ทต;เกบค�าผ�านทางหรออาคารสาานกงานใหญ� อย�างไรกตามในอนาคตบรษทฯ มแผนทจะจาาหน�าย e-coupon แทนคปองทจดพมพ>ด;วยกระดาษ ซงจะช�วประหยดต;นทนค�าพมพ> ลดการใช;กระดาษ และเพมความสะดวกให;ผ;ใช;ทางยงขน ขณะนอย�ระหว�างขนตอนของการศกษาและการพฒนาอปกรณ> - ชาระด;วยบตรสมาร>ทเพร>ส: ผ;ใช;ทางสามารถใช;บตรสมาร>ทเพร>สซงเปSนบตรเดยวกบทชาาระค�าสนค;าใน ๗-๑๑ มาทาการชาาระค�าผ�านทางในอตราปกตได;ทต;เกบค�าผ�านทางทกช�องทาง

๓๓

๓.๓.๓.๓.๓๓๓๓ โทลล>เวย> สมาร>ทเพร>สโทลล>เวย> สมาร>ทเพร>สโทลล>เวย> สมาร>ทเพร>สโทลล>เวย> สมาร>ทเพร>ส บรษท ทางยกระดบดอนเมอง จากด (มหาชน) ร�วมกบบรษท ไทยสมาร>ทคาร>ด จากด ซงเปSนบรษทในกล�มซพ ออลล> จากด (มหาชน) ผ;บรหารเซเว�น อเลฟเว�น ร;านอมสะดวกของคนไทย ได;ทดลองการให;บรการชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>สในนาม “โทลล>เวย> สมาร>ทเพร>ส” เมอป ๒๕๕๔ ซงเปSนบรการทช�วยเพมทางเลอกทสะดวกสบายให;แก�ผ;ใช;ทางของทางยกระดบดอนเมองมากยงขน โดยผ;ใช;ทางสามารถชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>ส (Smart Purse) หรอ เงนสด หรอคปองค�าผ�านทางในช�องทางเดยวกนเปSนรปแบบ Mix Mode ซงเปSนการเพมทางเลอกในการชาระค�าผ�านทาง โดยไม�ต;องใช;เวลาการรบทอนเงนทให;ความสะดวกและรวดเรวในการชาระค�าผ�านทางมากยงขน (ทางยกระดบดอนเมอง, ๒๕๖๐)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๓๓๓๓ สญลกษณ>บตร Smart Purse

นอกจากการชาระค�าผ�านทางด;วยเงนสดและคปองผ�านทางแล;ว ผ;ใช;ทางยงสามารถชาระค�าผ�านทางได; ด;วยบตรสมาร>ทเพร>สหรอบตรสมาชกเซเว�นการ>ดทสามารถหาซอและเตมเงนได;อย�างสะดวกและง�ายดายท ร;านสะดวกซอเซเว�นอเลฟเว�น มสาขากว�า ๕,๗๐๐ แห�งทวประเทศ สาหรบการศกษาพฒนาและทดลองการให;บรการดงกล�าว บรษทฯ ได;เลงเหนถง แนวโน;มเทคโนโลยบตรเงนสดอเลกทรอนกส> ทมอตราการเตบโตของฐานจานวนผ;ใช;งานสงขนอย�างต�อเนอง และยงเปSนเทคโนโลยทกาลงมบทบาทในเรองของ การอานวยความสะดวก เพมความรวดเรวให;กบผ;ใช;บรการเส;นทางยกระดบดอนเมองมากขน โดยไม�ต;องใช;เวลาการรบทอนเงนอกต�อไป ทสาคญบรษทฯ ได;รบประโยชน>จากการทาธรกรรมทางการเงน สะดวกรวดเรว การบรหารจดการเงนสดและการเกบเงนสดทดขน ลดความเสยงของธนบตรชารดหรอธนบตรปลอม ตลอดจนลดภาระในการนาเงนสดเข;าบญชธนาคาร รวมไปถงลดภาระด;านบรหารการขาย การเกบ และการตรวจนบคปองกระดาษ เปSนต;น นอกจากน ยงถอได;ว�าเปSนทางเลอกใหม�สาหรบผ;ใช;ทางยกระดบดอนเมองในการชาระค�าผ�านทางแทนการใช;เงนสดและสามารถ ต�อยอดไปส�การร�วมทาโปรโมชนกบค�ค;าอนๆ ของซพออลล> ได;อย�างกว;างขวาง ซงปiจจบนมเครอข�ายร;านสะดวกซอ เซเว�น-อเลฟเว�น ทวประเทศ สอดรบแนวโน;มความต;องการใช;บตรเงนสดอเลกทรอนกส>ทเตบโตอย�างต�อเนองทกป เพอเปSนการเพมทางเลอกในการชาระค�าผ�านทางให;แก�ผ;ใช;ทางมากยงขน โดยผ;ใช;ทางทกท�านสามารถใช;บรการชาระค�าผ�านทาง ด;วยบตรสมาร>ทเพร>สได;ทด�านเกบค�าผ�านทางทกด�าน ด;วยบรการแบบ Mix Mode ซง

๓๔

สามารถเลอกชาระได;ทงบตรเซเว�นการ>ด หรอบตรสมาร>ทเพร>สทกประเภท (Smart Purse) หรอเงนสด หรอคปองค�าผ�านทางในช�องทางเดยวกน เพมทางเลอกพร;อมความสะดวกรวดเรวให;ผ;ใช;ทางมากยงขน ทงน การชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>สดงกล�าว เปSนความร�วมมอระหว�างบมจ. ทางยกระดบดอนเมอง และ บ.ไทยสมาร>ทคาร>ด ซงเปSนบรษทในกล�มซพ ออลล> เพอเพมความรวดเรวในการชาระค�าผ�านทางโดยไม�ต;องรอรบเงนทอน ซงสามารถหาซอได;ทร;านเซเว�น-อเลฟเว�น ทงน เพอเปSนการยนยนถงการเปSนโครงการทมการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถในด;านการบรหารจดการเทคโนโลย สารสนเทศและการสอสารและนามาประยกต>ใช;ในองค>กรได;อย�างเหมาะสม เมอวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๕๔ บรษท ทางยกระดบ ดอนเมอง จากด (มหาชน)ได;รบคดเลอกให; เข;ารบรางวลด;านการบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในโครงการ Thailand ICT Excellence Awards ๒๐๑๐ จากรฐมนตรว�าการกระทรวงวทยาศาสตร> และเทคโนโลย โดย ดร.วระชย วระเมธกล ณ โรงแรมพลาซ�า แอทธน กรงเทพฯ จดโดย สมาคมการจดการธรกจแห�งประเทศไทย (TMA ) ร�วมกบศนย>เทคโนโลยอเลกทรอนกส> และคอมพวเตอร>แห�งชาต (NECTEC ) เขตอตสาหกรรมซอฟต>แวร>ประเทศไทย ( Software Park Thailand) และวทยาลย นวตกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร> (CITU ) โดยบรษทฯ ได;รบรางวลโครงการทดลองชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>ส จากประเภทรางวลของโครงการประยกต>ใช;ซอฟท>แวร>ไทย (Thai Software Adoption Projects ) เปSนรางวลทยกย�องหน�วยงาน ทเปSนเลศในการพฒนาหรอประยกต>ใช;ซอฟต>แวร>โดยมการบรณาการซอฟต>แวร>ไทยเข;ากบระบบงานได;อย�างเปSนระบบ รางวล ดงกล�าวสร;างความภาคภมใจและเพมความมนใจในการนาบรการชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>สมาให;บรการผ;ใช;ทางมากยงขน ท�านผ;ใช;ทางยกระดบดอนเมองทกท�าน นอกจากน ผ;ใช;ทางททาาการชาาระด;วยบตรสมาร>ทเพร>สจะได;รบความสะดวกรวดเรวในการเดนทางมากยงขนเนองจากไม�ต;องรอรบเงนทอนในกรณจ�ายเปSนเงนสดทไม�พอดกบอตราค�าผ�านทาง อกทงยงได;รบประโยชน>จากโปรโมชนต�างๆททางบรษทฯและซพออลล> มอบให;อย�างสมาเสมอ อย�างไรกตามในปลายป ๒๕๕๘ ได;มการเพมประเภทของบตรสมาร>ทเพร>ส ในรปของบตร เดบตและบตรเอทเอมโดยความร�วมมอกบ ธนาคารกสกรไทย จาากด (มหาชน) ในการออกบตร K-Debit ๗ Purse และธนาคาร ซไอเอมบ ไทย จาากด (มหาชน) ในรปแบบของบตร ATM CIMB Thai Smart Point ซงเปSนการเพมช�องทางการชาาระค�าผ�านทางทหลากหลายและเพมความสะดวกยงขนให;กบผ;ใช;ทางยกระดบดอนเมอง (ทางยกระดบดอนเมอง, ๒๕๖๐)

๓.๔ ๓.๔ ๓.๔ ๓.๔ การชาระค�าผ�านทางผ�านบตรสมาร>ทเพร>ส สาหรบโครงการทางยกระดบดอนการชาระค�าผ�านทางผ�านบตรสมาร>ทเพร>ส สาหรบโครงการทางยกระดบดอนการชาระค�าผ�านทางผ�านบตรสมาร>ทเพร>ส สาหรบโครงการทางยกระดบดอนการชาระค�าผ�านทางผ�านบตรสมาร>ทเพร>ส สาหรบโครงการทางยกระดบดอนเมอง (เมอง (เมอง (เมอง (DMT)DMT)DMT)DMT) - ผ;ใช;ทางขบรถเข;าช�องทรบบตรสมาร>ทเพร>สได;ทกช�องรบบรการ - ผ;ใช;ทางส�งบตรให;พนกงานจดเกบค�าผ�านทาง - พนกงานจดเกบค�าผ�านทางรบบตร และแตะบตร Smart Purse ท Contact less เพอรบชาระค�าผ�านทาง - การชาระค�าผ�านทางเสรจสมบรณ>: ผ;ใช;ทางสามารถสงเกตอตราค�าผ�านทาง และยอดเงนคงเหลอในบตรสมาร>ทเพร>ส บนหน;าจอแสดงผล (LED) และให;สงเกตไฟสเขยว แสดงการชาระค�าผ�านทางเรยบร;อย

๓๕

- พนกงานจดเกบค�าผ�านทางส�งบตรคนผ;ใช;ทาง - กรณการชาระค�าผ�านทางไม�สมบรณ> (อนเนองจากมลค�าเงนในบตรฯ ไม�เพยงพอ ดงนน หน;าจอแสดงผล (LED) จะขน Error ดงนน พนกงานจดเกบค�าผ�านทางจะแจ;งผ;ใช;ทางว�า "เงนในบตรฯ ไม�เพยงพอ กรณาชาระด;วยเงนสด" แผนภาพแผนภาพแผนภาพแผนภาพท ท ท ท ๓๓๓๓----๔๔๔๔ ขนตอนการชาระค�าผ�านทางด;วยบตรสมาร>ทเพร>ส

๔. ๔. ๔. ๔. สรปการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการต�างๆ ของทางสรปการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการต�างๆ ของทางสรปการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการต�างๆ ของทางสรปการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของผ;ให;บรการต�างๆ ของทางพเศษในประเทศไทยพเศษในประเทศไทยพเศษในประเทศไทยพเศษในประเทศไทย จากการศกษาข;อมลระบบเกบค�าผ�านทางในทางพเศษของประเทศไทยข;างต;น จะเหนว�าระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย : Easy Pay และกรมทางหลวง: M-PASS จะมลกษณะทเหมอนกนคอ ใช; TAG ตดอย�บรเวณหน;ารถ และจะมตวอ�านอย�บรเวณช�องเกบค�าผ�านทาง เมอรถยนต> (๔ ล;อ) วงผ�านเมอตวอ�านจบสญญาณจาก TAG ด;วยเทคโนโลย RFID ได;และตรวจสอบว�ามยอดเงนคงเหลอเพยงพอต�อการหกค�าผ�านทาง ระบบจะหกค�าผ�านทางและไม;กนทด�านเกบเงนจะเป[ดขน เพอให;รถยนต>สามารถวงผ�านได;ทนท ทงนช�องทางสาหรบเกบค�าผ�านทางอตโนมตจะแบ�งแยกออกมาอย�างชดเจน และรถทจะผ�านได;นน ต;องเปSนรถทตดตงบตร EasyPass และ M-PASS เท�านน หากระบบไม�สามารถตดเงนได; ผ;ใช;ทางจะต;องนารถผ�านไปในช�องทางเกบชาระด;วยเงนสด

๓๖

ในกรณของระบบเกบค�าผ�านทางของทางยกระดบอตราภมก หรอ โทลเวย> นน จะใช;รปแบบของบตร สมาร>ทเพท ทจะเกบมลค�าเงนไว;ในตวบตร และเวลาผ�านทางจะใช;ช�องทางเดยวกบการใช;เงนสด ต�างกนแค�จะมเครองอ�านบตรตดตงไว;บรเวณต;เกบเงน เมอผ�านทางแล;ว ผ;ใช;บตรจะต;องทาการยนบตรให;พนกงานทต;เกบเงน แล;วทาการแตะบรเวณจดตดตงเครองอ�านบตร เมอระบบตดเงนเสรจสมบรณ>จงจะสามารถผ�านทางได; หากตดเงนจากบตรไม�ได; ผ;ใช;ทางจะต;องจ�ายเงนสดก�อนจงจะผ�านทางได; หากวเคราะห>แล;ว จะเหนว�ารปแบบระบบเกบค�าผ�านทางของ EasyPass และ M-PASS เปSนระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตอย�างแท;จรง เนองจากผ;ใช;ทางสามารถขบผ�านทางได;ทนท โดยไม�ต;องมการหยดรถเพอยนชาระค�าผ�านทาง ถ;าระบบหกเงนสาเรจ ไม;กนจะเป[ดให;โดยอตโนมต ขณะทระบบเกบค�าผ�านทางของทางยกระดบโทลเวย>นนจะแตกต�างออกไป โดยเปSนการใช;เทคโนโลยทเรยกว�า Touch and Go คอ ใช;บตร สมาร>ทเพทแตะบรเวณจดอ�านบตร เมอระบบตดเงนสาเรจจงจะผ�านทางได; โดยต;องทาการหยดรถบรเวณช�องเกบเงน และยนบตรให;พนกงานเกบเงนเพอทาการชาระค�าผ�านทางอย�ด จงไม�สามารถเรยกว�าระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตได; ทงน ระบบ Touch and Go จงเปSนเพยงการช�วยบรหารจดการด;านเงนสด ลดการจดการเงนสดและประหยดเวลาในการรบและทอนเงนเท�านน ดงนน หากใช;คาจากดความของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตนน ระบบทจดอย�ในรปแบบนในประเทศไทยจงมเพยงแค� EasyPass และ M-PASS เท�านน

รปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตรปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตรปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตรปแบบการบรหารจดการบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ๑. ๑. ๑. ๑. ความเปSนมาของแนวคดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตความเปSนมาของแนวคดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตความเปSนมาของแนวคดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตความเปSนมาของแนวคดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต การพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ในประเทศไทย ได;มการพจารณาและกาหนดให;นามาตรฐาน CEN TC๒๗๘ ของระบบ ETCS ทใช;กนอย�างแพร�หลายในสหภาพยโรปมาใช; ซงเปSนมาตรฐานทกาหนดขนมาเพอให;ผลตภณฑ>จากหลากหลายบรษทสามารถนามาใช;งานร�วมกนภายในระบบเดยวได; ทงน เพอไม�ให;เกดการผกขาดทางด;านผลตภณฑ>เมอนาระบบมาใช; ในประเทศไทย และทาให;ระบบของทง ๒ หน�วยงาน ได;แก� กรมทางหลวง (ทล.) และการทางพเศษแห�งประเทศไทย (กทพ.) สามารถใช;งานร�วมกนได;ตามบนทกข;อตกลงความร�วมมอทได;เคยตกลงไว;ร�วมกน ด;วยวตถประสงค>ทจะให;มระบบทเปSนมาตรฐานเดยวกนสาหรบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตสาหรบทางพเศษทกสายทางในประเทศไทย โดยมาตรฐานดงกล�าวได;นามาจากโครงการนาร�องทชอว�า Pilot on Interoperable Systems for Tolling Applications หรอเปSนทร;จกกนในนามของ PISTA Project (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๙) ในโครงการ PISTA Project ได;มการกาหนดมาตรฐานในการสอสารของอปกรณ>ให;ใช;เปSนมาตรฐาน CEN/GSS ทคลนไมโครเวฟความถ ๕.๘ GHz และใช;มาตรฐาน A๑ ในการกาหนดโครงสร;างการจดเกบข;อมลของอปกรณ>บตรผ�านทางทตดในรถยนต> (On Board Unit: OBU) ด;วยมาตรฐานดงกล�าวทาให;เรามระบบและอปกรณ>ทสามารถใช;ในการผ�านทางร�วมกนได;แล;วในระดบช�องทาง

๓๗

อย�างไรกตาม ถงแม;ว�าจะมการตกลงใช;มาตรฐานเดยวกนแล;วกตาม แต�หน�วยงานทนามาใช;ทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) ต�างมนโยบาย วธดาเนนการ และความต;องการด;านการบรการด;านการเงน และระเบยบข;อบงคบทแตกต�างกน ประกอบกบผ;พฒนาระบบให;แต�ละหน�วยงานมวธการพฒนาทแตกต�างกน ทาให;ระบบทพฒนาขนเพอใช;ในวตถประสงค>เดยวกนมความแตกต�างกนด;วย กระทรวงคมนาคม (คค.) ได;มนโยบายให;มการพฒนาการเชอมต�อระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ระหว�าง ทล. ผ;ออกบตร M-PASS Co-Brand ร�วมกบ บมจ.ธนาคารกรงไทย (KTB) และ กทพ. ผ;ออกบตร Easy Pass โดยมเปjาหมายให;บตรของทง ๒ หน�วยงาน สามารถชาระค�าผ�านทางร�วมกนได; เพอเปSนการเพมประสทธภาพในการจดเกบค�าผ�านทางและเกดความสะดวก ต�อประชาชนผ;ใช;ทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) และทางด�วนในการชาระค�าบรการ ด;วยการใช;บตร เพยงใบเดยวและสามารถวงผ�านช�องเกบเงนบนระบบ ETCS ของทง ๒ หน�วยงานได; ลดความสบสนของประชาชน ลดต;นทนในการออกบตรของทง ทล. และ กทพ. รวมทงเปSนการลดภาระงาน เพมประสทธภาพในการจดเกบ และลดปรมาณจราจรทต;องรอชาระค�าผ�านทางบรเวณช�องเกบเงนหน;าด�าน ปiจจบนได;ดาเนนการเชอมต�อและตดตงโครงข�ายสอสารข;อมล Fiber Optic บนทางหลวงพเศษระหว�างเมองของ ทล. และบนทางด�วนของ กทพ. แล;วเสรจ จานวน ๓ จด ดงน ๑) จดเชอมต�อบรเวณถนนวงแหวนรอบนอกกรงเทพมหานครด;านตะวนออก ทางหลวงพเศษหมายเลข ๙ บรเวณทางแยกต�างระดบวดสลดกบทางพเศษบรพาวถ บรเวณด�านบางนา กม.๙-๑ ๒) จดเชอมต�อบรเวณถนนกรงเทพ-ชลบร สายใหม� ทางหลวงพเศษหมายเลข ๗ บรเวณทางแยกต�างระดบบางบ�อกบทางพเศษบรพาวถ บรเวณด�านบางสมคร ๓) จดเชอมต�อบรเวณถนนวงแหวนรอบนอกกรงเทพมหานคร ด;านตะวนออก ทางหลวงพเศษหมายเลข ๙ กบทางพเศษฉลองรช บรเวณด�านจตโชต อย�างไรกตาม เพอให;ระบบ ETCS ของ ทล. และ กทพ. สามารถใช;งานร�วมกนได;ตามนโยบายดงกล�าว นอกเหนอจากการดาเนนการเชอมต�อระบบ ETCS ระหว�างกนเพอแลกเปลยนข;อมลบตรของทง ๒ หน�วยงาน บนระบบประมวลผลกลาง (Central System: CS) แล;ว ยงต;องดาเนนการปรบปรงรปแบบวธการรบร;รายได;ของบตร Easy Pass โดย กทพ. จะดาเนนการปรบรปแบบเงนสารองค�าผ�านทางล�วงหน;าให;อย�ในรปแบบธรกจบตรเงนสด (e-Money) ทงน กรมสรรพากรได;แจ;งผลการพจารณาทบทวนแนววนจฉยประเดนเกยวกบ การจดเกบภาษมลค�าเพม สาหรบค�าผ�านทางของ กทพ. ในบตร Easy Pass เมอวนท ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘ ดงน เพอให;การเสยภาษมลค�าเพมของ กทพ. เปSนไปอย�างถกต;องและสอดคล;องกบข;อเทจจรง บตร Easy Pass ของ กทพ. จะเข;าลกษณะเปSนบตรเงนสดได;กต�อเมอระบบ ETCS ของ ทล. และ กทพ. สามารถใช;ร�วมกนได;อย�างสมบรณ> ซงกรณดงกล�าวจดชาระภาษ (Tax Point) จะเกดขนเมอผ;ใช;บตรได;ใช;บรการผ�านทางของ กทพ. แล;ว ในขณะเดยวกนผ;ใช;บตร Easy Pass ของ กทพ. มสทธใช;บตรดงกล�าวชาระค�าผ�านทางตามเส;นทางของ ทล. ได;

๓๘

ปiจจบน ทล. ได;มอบหมายให; บมจ.ธนาคารกรงไทยดาเนนการออกบตร M-PASS ในลกษณะบตร M-PASS Co-brand ร�วมกบ บมจ.ธนาคารกรงไทย ดงนน จงทาให;บตร M-PASS อย�ในรปแบบบตรเงนสด (e-Money) ตงแต�เรมออกบตรให;กบประชาชน และสามารถนาบตรดงกล�าวมาชาระเงนข;ามโครงข�ายสายทางระหว�างกนได;โดยทนท เมอดาเนนการเชอมโยงแลกเปลยนฐานข;อมลบตรระหว�างกนแล;วเสรจ นอกจากการดาเนนการปรบปรงรปแบบบตร Easy Pass ให;อย�ในรปแบบธรกจบตรเงนสดแล;ว ปiจจบนยงคงขาดหน�วยงานกลางททาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (Central Toll Clearing House: CTCH) เพอทาหน;าทจดแบ�งรายได;เมอมการนาบตรของ ทล. และ กทพ. มาใช;งานร�วมกนรวมถงการเตมเงน การหกบญช (Clearing) และการชาระดล (Settlement) โดยควรพจารณาให;มสถาบนการเงนทมความเชยวชาญ และมประสบการณ>เฉพาะด;าน รวมทงมใบอนญาตประกอบการ (License) ในการควบคมดแลธรกจบรการการชาระเงนอเลกทรอนกส>ของการทาธรกรรมข;ามระหว�างหน�วยงานได; ซงจะทาให;ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของ ทล. และ กทพ. มความปลอดภยและน�าเชอถอ ดงนน เพอให;การพฒนาการเชอมต�อระบบ ETCS ร�วมกน ระหว�าง ทล. (M-PASS) และ กทพ. (Easy Pass) สามารถใช;งานข;ามโครงข�ายกนได;ตามนโยบายของ คค. เพอเปSนการเพมประสทธภาพในการจดเกบ ค�าผ�านทางและเกดความสะดวกต�อประชาชนผ;ใช;ทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) และทางด�วนในการชาระค�าบรการ ด;วยการใช;บตรเพยงใบเดยว และสามารถวงผ�านช�องเกบเงนบนระบบ ETCS ของทง ๒ หน�วยงานได; ทล. กทพ. และ บมจ.ธนาคารกรงไทยจงได;ลงนามในบนทกข;อตกลงความร�วมมอเพอศกษาระบบบรหารบตร M-PASS และบตร Easy Pass ภายใต;ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ร�วมกน เมอวนท ๑๔ สงหาคม ๒๕๕๘ หลงจากทาการศกษาและทดสอบร�วมกน ในวนท ๑ ต.ค. ๒๕๕๙ ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง : M-PASS และการทางพเศษแห�งประเทศไทย : Easy Pass สามารถใช;งานร�วมกนได;เปSน ซงถอได;ว�าเปSนก;าวแรกของประเทศไทย ททาให;เกดแนวคดบตรร�วม ได;อย�างเปSนรปธรรม โดยพลเอก ประยทธ> จนทร>โอชา นายกรฐมนตร ได;กล�าวในรายการคนความสขให;คนในชาตออกอากาศทางโทรทศน>รวมการเฉพาะกจแห�งประเทศไทย วนศกร>ท ๒ กนยายน ๒๕๕๙ “ในเดอนตลาคม ๒๕๕๙ น ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ETCS ระหว�างการทางพเศษแห�งประเทศไทย (Easy Pass) กบกรมทางหลวง (M-PASS) กจะสามารถเชอมโยงกน ใช;ร�วมกนได; อาจจะมปiญหาอย�บ;างในระยะแรกเพราะเปSนการทดสอบด;วย อะไรด;วย แต�ประเดนสาคญคอถ;าทาได;สมบรณ>นน กจะลดการตดขดบนทางด�วนได;อกส�วนหนง ข;างล�างเขากไม�ตดต�อกนไป ต;องมองทงระบบ อนนกเปSนก;าวแรกของแนวคด “บตรร�วม” หรอ E-Ticket ของรฐบาล ทเราเคยกล�าวไปแล;ว กาลงดาเนนการอย�ทงหมด ใช;เวลานะครบทกเรอง ไม�ใช�สงวนน พร�งนได; ในอนาคตต;องเชอมโยงการเดนทางทกระบบในบตรเดยวกน เพอความสะดวกสบายของพน;องประชาชน” (ประยทธ> จนทร>โอชา, ๒๕๕๙)

๓๙

๒. ๒. ๒. ๒. ระบบเกระบบเกระบบเกระบบเกบบบบค�าผ�านทางค�าผ�านทางค�าผ�านทางค�าผ�านทาง ด�านเกบค�าผ�านทาง คอ พนทสาหรบเกบค�าธรรมเนยมในการผ�านทางสาหรบถนนทต;องการเกบค�าธรรมเนยมจากผ;ใช;ทาง ซงส�วนใหญ�จะเปSนถนนทมการควบคมทางเข;า-ออก มมาตรฐานการออกแบบชนทางพเศษ และมสงอานวยความสะดวกสาหรบผ;ใช;ทางเพอให;ผ;ใช;ทาง สามารถเดนทางได;สะดวกและปลอดภย ทงนลกษณะของด�านเกบค�าผ�านทางยง มหลายประเภท ตามลกษณะการให;บรการทแตกต�างกน โดยเวลาในการให;บรการยง มความแตกต�างกน เนองจากหลายปiจจย เช�น ปiจจยทางด;านพนกงานเกบค�าผ�านทาง ปiจจยทางด;านสภาพอากาศ ปiจจยทางด;านการออกแบบเรขาคณต ทงนเวลาการให;บรการยงมผลกระทบต�อแถวคอยของรถทมาใช;บรการ ซงจะทาให;เกดเวลาในการเดนทางทยาวขน หากมการปรบปรงเวลาการให;บรการทเรวขนจะช�วยให;เวลาในการรอคอยในแถวคอยน;อยลง ส�งผลดต�อระบบเศรษฐกจ สภาพแวดล;อม และระบบกายภาพ (Schaufler, ๑๙๙๗ อ;างถงใน กาญจน>กรอง สองคะ, ๒๕๕๖) Toll booth คอ พนทสาหรบเกบค�าผ�านทาง ซงประเภทของช�องเกบค�าผ�านทางแบ�งเปSนหลายประเภทตามรปการชาระค�าผ�านทาง โดยในประเทศไทยมใช; ๒ ประเภท คอ • ระบบเกบค�าผ�านทางด;วยเงนสด (Manual Toll Collection) เปSนระบบเกบค�าผ�านทางโดยใชพนกงานในการเกบค�าผ�านทางแบบเงนสด ดงแผนภาพท ๓-๕ • ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection) เปSนระบบเกบค�าผ�านทางทใช;อปกรณ>อเลคทรอนคส>บรหารจด การเกบค�าผ�านทาว โดยมอปกรณ>ทตดมากบรถสาหรบใช;เปSนตวส�งข;อมลกบด�านเกบค�าผ�านทาง โดยทบรเวณช�องเกบค�าผ�านทางจะมอปกรณ> รบสญญาณเพออ�านข;อมลจากรถ เพอตดจานวนเงนทผ;ใช;ทางจะต;องจ�ายเงนเข;าไปในระบบก�อนแล;ว โดยทผ;ใช;ทางไม�ต;องหยดรถทช�องเกบค�าผ�านทาง ดงแผนภาพท ๓-๖

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๕๕๕๕ ภาพระบบเกบค�าผ�านทางด;วยเงนสด

๔๐

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๖ ๖ ๖ ๖ ภาพระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

๓. ๓. ๓. ๓. การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนระหว�าง ร�วมกนระหว�าง ร�วมกนระหว�าง ร�วมกนระหว�าง Easy Pass Easy Pass Easy Pass Easy Pass และ และ และ และ MMMM----PASSPASSPASSPASS จากการศกษาและดาเนนการร�วมกนระหว�างกระทรวงคมนาคม การทางพเศษแห�งประเทศไทย กรมทางหลวง และ บมจ.ธนาคารกรงไทย ทาให;เกดการประสานงาน เพอทาการศกษา การพฒนาและทดสอบให;ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของ ๒ หน�วยงาน สามารถวงข;ามโครงข�ายหรอข;ามระบบกนได; กล�าวคอ ผ;ใช;บรการบตร Essy Pass สามารถวงข;ามไปใช;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวงได; ส�วนผ;ใช;บรการบตร M-PASS กสามารถใช;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของ กทพ. ได;เช�นกน ซงถอเปSนการสร;างความสะดวกให;กบประชาชน และลดความสบสนของผ;ใช;บรการ ทงนจากสถตของการใช;ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตหลงจากเป[ดให;วงข;ามโครงข�ายกนได;นน พบว�า ข;อมล ณ ๓๐ เม.ย. ๖๐ จากเดมก�อนเป[ดให;บรการวงข;ามโครงข�าย Easy Pass และ M-PASS นน มผ;ใช;งานบตร M-PASS ผ�านระบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง เฉลย ๒๙,๖๔๕ รายการต�อวน แต�หลงจากเป[ดให;วงข;ามโครงข�ายกนได; เมอวนท ๑ พ.ย. ๕๙ นน มผ;ใช;บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง ทงบตร M-PASS และ Easy Pass รวมกนทงสนเฉลย ๖๙,๖๑๑ รายการต�อวน หรอคดเปSนสดส�วนเพมขนประมาณ ๑๓๐% อย�างไรกตาม ในส�วนนจะอธบายถงแนวทางการทางานของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของทงสองหน�วยงาน ว�ามการบรหารจดการอย�างไรถงสามารถทาให;ผ;ใช;บรการสามารถวงข;ามโครงข�ายกนได; รายละเอยดมดงต�อไปน (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๙ ) ๓.๑ การทดสอบก�อนเป[ดให;บรการ เนองจากความสามารถในการให;บรการผ�านทางเมอมการเชอมต�อระบบบตร M-PASS และ บตร Easy Pass เข;าด;วยกนแล;วมผลกระทบโดยตรงต�อผ;ใช;ทางและหน�วยงานผ;ให;บรการทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) จงจะต;องมการทดสอบการรบส�งข;อมลระหว�าง ๒ ระบบ เพอให;แน�ใจว�าไม�มผลกระทบต�อการให;บรการผ�านทางของทง ๒ หน�วยงาน โดยจะมการทดสอบด;วยการจาลองระบบขนมาแทนระบบจรง และจาลองข;อมลการผ�านทางเสมอนมรถวงผ�านช�องทางเพอให;

๔๑

แน�ใจว�าสามารถให;บรการได; โดยไม�มผลกระทบ หรอมผลกระทบให;น;อยทสด ซงผลการทดสอบดงกล�าวจะช�วยให;แต�ละหน�วยงานสามารถประเมนความพร;อมและเตรยมการรองรบการเชอมต�อระบบ ETCS ในส�วนทเกยวข;องได;อย�างมประสทธภาพ

การดาเนนการจดเกบค�าผ�านทางของทง ๒ หน�วยงาน คอ ทล. และ กทพ. ไม�ว�าจะเปSนระบบเกบเ งนสด (Manual Toll Collection) หรอระบบจดเ กบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ต�างกดาเนนการเบดเสรจภายในหน�วยงาน ในกรณทมการใช;บรการข;ามสายทาง เช�น มรถยนต>ทตดบตร Easy Pass ของ กทพ. วงมาเข;าทด�านเกบค�าผ�านทางของ ทล. และระบบตดเงนจากบญชได;โดยสมบรณ> ทล.จะเรยกเกบค�าผ�านทางดงกล�าวจาก กทพ. ในภายหลง

ดงนน ข;อมลทจาเปSนจะต;องส�งระหว�างระบบประมวลผลกลาง (CS) จงเปSนข;อมลทใช;เพอวตถประสงค>ในการให;บรการ เพอให;ระบบตอบสนองต�อผ;ใช;ทางได;อย�างทนท�วงท โดยระบบจะต;องสามารถแยกแยะและคดกรองข;อมลทจะรบและส�งได;ว�าเปSนข;อมลของหน�วยงานใด และจะต;องจดการอย�างไร ซงรายละเอยดของข;อมลดงกล�าว มดงน

ข;อมลข;อมลข;อมลข;อมล ActionActionActionAction ListListListList หรอหรอหรอหรอ IncrementalIncrementalIncrementalIncremental ListListListList เปSนข;อมลทถกสร;างขนและส�งทนททเกดรายการในระบบ เช�น รายการขายบตร (TAG) ใหม� รายการเตมเงนเข;าบญช (Top Up) และการเรยกเกบค�าผ�านทาง (Toll Transaction) เมอเกดรายการดงกล�าวเสรจสนสมบรณ> ระบบจะสร;างข;อมล Action List และส�งให;ระบบทเกยวข;อง เช�น ระบบ HQ โดยข;อมล Action List จะประกอบด;วย วนเวลาททารายการ สถานะบญช และยอดเงนคงเหลอ (Balance) ในบญช เปSนต;น ข;อมล Action List จะถกจดส�งให;ระบบทเกยวข;อง ลงไปจนถงระดบช�องเกบค�าผ�านทาง (Lane) เพอใช;ในการอ;างองสถานะบญช และยอดเงนคงเหลอ (Balance)

ข;อมล ข;อมล ข;อมล ข;อมล Full ListFull ListFull ListFull List หรอ Full Account Status ListFull Account Status ListFull Account Status ListFull Account Status List เปSนข;อมลสถานะและยอดเงนคงเหลอ (Balance) ในบญชของบญชบตร M-PASS และบตร EasyPass ทกบญชทมอย�ในระบบ โดยข;อมล Full List จะถกสร;างขนทก ๆ ๔ ชวโมง (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๙ )

๔๒

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๗๗๗๗ แผนภาพแสดงการไหลของข;อมล

ปiจจบนได;มการเชอมต�อระบบของ กทพ. และ ทล. ทางด;านกายภาพด;วยเครอข�าย

Fiber Optic เรยบร;อยแล;ว จานวน ๓ จด คอ บรเวณทางแยกต�างระดบจตโชตเชอมทางด�วน บรเวณทางแยกต�างระดบวดสลด และบรเวณทางแยกต�างระดบบางบ�อ ซงการเชอมต�อนทาให;สามารถทจะทดสอบการรบ-ส�งข;อมลระหว�าง ๒ ระบบได;

นอกจากน ยงได;มการเชอมต�อระบบจาก ทล. และ กทพ. ไปยงศนย>ข;อมลของ บมจ.ธนาคารกรงไทย เพอทาการทดสอบการเชอมต�อในรปแบบทกระเปxาเงนของทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) รวมกนอย�ท บมจ.ธนาคารกรงไทยอกด;วย ทงน การทดสอบและดาเนนการจะให;ความสาคญ เนองจากเปSนแนวทางทได;ตกลงร�วมกนในชนต;น เพอให;การพฒนาการเชอมต�อระบบ ETCS ระหว�าง ทล. และ กทพ. สามารถเป[ดใช;งานร�วมกนได; ตามกรอบระยะเวลาทกาหนด

การดาเนนการทดสอบการทางานระบบในส�วนของโปรแกรม (Software) ซงในการทดสอบจะใช;ระบบ CS ทดสอบทตดตงท ทล. เชอมต�อกบระบบ CS ทดสอบทตดตงท กทพ. โดยในชนต;นจะทดสอบการไหลของข;อมลระหว�าง CS ทง ๒ ระบบในระดบ CS เท�านน เพอดผลการทางานของโปรแกรม (Software) แสดงได;ดงแผนภาพท ๓-๘ (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๙ )

๔๓

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๘๘๘๘ การเชอมต�อนทาให;สามารถทจะทดสอบการรบ-ส�งข;อมลระหว�าง ๒ ระบบ

CS EXAT CS DOH

HQ เฉลมมหานคร HQ ศรรช HQ สาย 7

ดานสขาภบาล 5 ดานอโศก ดานบางบอ

จาลองช องผานทาง จาลองช องผานทาง จาลองช องผานทาง

HQ สาย 9

ดานทบชาง 2

จาลองช องผานทาง อย�างไรกตาม ก�อนทจะมการเป[ดให;บรการนน ทงสองหน�วยงานได;ร�วมทาการทดสอบในด;านต�างๆทเกยวข;อง ไม�ว�าจะเปSน

- การทดสอบด;วยระบบจาลอง (System Simulation) - การทดสอบเหตการณ>จรงทเกดขนภายใต;เงอนไขต�าง ๆ (Test Scenario) - การทดสอบการรบส�งข;อมลระหว�างระบบ CS

- การปรบเทยบเวลาอ;างองให;ตรงกน (Time Synchronization) ๓.๒ สรปการดาเนนการและแนวทางการบรหารจดการร�วมกน จากผลการดาเนนการทดสอบ ทาให;สรปการดาเนนการและสามารถกาหนดรปแบบทชดเจนในการเชอมต�อด;านเทคนคททาให;ระบบใช;งานร�วมกนได; และสามารถยนยนว�าสามารถนาไปปฏบตได;จรง ในการเชอมต�อระบบจรงนน ทล. และ กทพ. นอกจากนจะต;องจดเตรยมอปกรณ>ทมประสทธภาพสงมารองรบการเชอมต�อระบบ พร;อมทงต;องมการพฒนาโปรแกรมเพอจดการข;อมลและออกรายงานทจาเปSนสาหรบการตดตาม ตรวจสอบข;อมล ตลอดจนเพอใช;ในการชาระบญชระหว�างกนได;อย�างถกต;อง โดยจะต;องคานงถงผลกระทบทมต�อระบบทใช;อย�เดม และผ;ใช;ทางให;น;อยทสด

๔๔

สาหรบด;านการบรหารจดการสามารถสรปแนวทางการบรหารจดการระบบ ETCS ในระยะแรกนน ทล. และ กทพ. ได;เชอมต�อระบบโดยตรงระหว�างทง ๒ หน�วยงาน (CS ทล. เชอมต�อกบ CS กทพ.) โดยบตรและเงนสารองค�าผ�านทาง (Float) ต�างแยกกนบรหาร รายละเอยดตามแผนภาพท ๓-๙ โดยสามารถสรปรายละเอยดต�างๆในแต�ละด;านได; ดงน

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๙ ๙ ๙ ๙ ภาพรวมการแลกเปลยนข;อมลในรปแบบปiจจบนเชอมต�อระบบโดยตรง

ระหว�างทง ๒ หน�วยงาน (CS ทล. เชอมต�อกบ CS กทพ.) โดยบตรและเงนสารองค�าผ�านทาง (Float) ต�างแยกกนบรหาร

๓.๒.๑ การบรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (e-Wallet) กทพ. ดาเนนการบรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (e-

Wallet) ด;วยตนเอง ในขณะท ทล. ได;มอบหมายให; บมจ.ธนาคารกรงไทยดาเนนการบรหารจดการเงนสารองดงกล�าว ทอย�ในรปแบบบตรเงนสด (e-Money Card) ด;วยใบอนญาต (License) ของ บมจ.ธนาคารกรงไทย โดยการออกบตรเงนสดในลกษณะ Co-Brand ระหว�าง ทล. กบ บมจ.ธนาคารกรงไทย ทาให;บตร M-PASS ของ ทล. มความพร;อมในการนาไปใช;งานกบหน�วยงานผ;ให;บรการทางพเศษรายอน หรอใช;งานกบการขนส�งในรปแบบอน ๆ เช�น รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสารสาธารณะ ระบบขนส�งทางราง เปSนต;น ตลอดจนการใช;งานกบหน�วยงานผ;ให;บรการภายนอกภาคการขนส�งได;ทนทอกด;วย

๔๕

๓.๓.๒ การบรหารจดการการเตมเงนสารองค�าผ�านทาง (Top-up & Selling Agent Management)

ในการบรหารจดการเตมเงนสารองค�าผ�านทางของทงบตร Easy Pass ของ กทพ. และ M-PASS ของ ทล. นน ยงคงเปSนรปแบบการให;บรการทแยกจากกนเหมอนเดม กล�าวคอ ลกค;าผ;ใช;บรการของแต�ละบตรนน จะต;องทาการเตมเงนผ�านช�องทางต�างๆของแต�ละระบบดงเดม โดยแต�ละหน�วยงานและช�องทางทเปSนผ;รบเตมเงนสารองค�าผ�านทางของผ;ใช;บรหาร จะต;องทาการอพเดทข;อมลการเตมเงนกลบไปทระบบ CS ของหน�วยงานตนเอง และจากนนจะมการส�งข;อมลการเตมเงนเชอมต�อกยให;ระบบ CS ของทงสองหน�วยงานทราบ

๓.๓.๓ การขอรายงานสรปการผ�านทาง (Statement) ของแต�ละหน�วยงาน (Toll Transaction Report Management) การออกรายงานสรปการผ�านทาง (Statement) ของ ทล. และ กทพ. จะแยกออกเปSน ๒ ชด โดยมแนวทางปฏบตสาหรบการขอรายงานการผ�านทางเมอข;ามโครงข�าย ดงน

๑) กรณบตร M-PASS วงผ�านด�านทางด�วนของ กทพ. ผ;ใช;ทางสามารถรบรายงานสรปการผ�านทางได; โดย ทล. ทาการจดส�งรายงานสรปการผ�านทางดงกล�าวให;กบผ;ใช;ทางทผ�านทางในเดอนนน ๆ ทางไปรษณย> เฉพาะลกค;ารายทแจ;งความประสงค>รบรายงานสรปการผ�านทางไว;กบ ทล. (โดยไม�มค�าใช;จ�าย)

๒) กรณบตร Easy Pass วงผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) ของ ทล. ของ ทล. ของ ทล. ของ ทล. ผ;ใช;ทางจะต;องดาเนนการแจ;งความประสงค>ให; กทพ. ออกใบแสดงรายการผ�านทางรายเดอน โดย กทพ. จะจดส�งใบแสดงรายการผ�านทางดงกล�าวให;ผ;ใช;ทางโดยทางไปรษณย> (โดยมค�าใช;จ�ายปละ ๒๔๐ บาท ต�อบตร ๑ ใบ)

ทงน ผ;ใช;ทางของทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) สามารถตรวจสอบรายการผ�านทางของตนได;ทางเวบไซต> (Website) ของแต�ละหน�วยงาน โดยไม�มค�าใช;จ�าย

๓.๓.๔ การบรหารการออกใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษ (Receipt/Tax Management) การขอใบกากบภาษและใบเสรจรบเงนของ ทล. และ กทพ. นน มแนวทางปฏบตสาหรบผ;ใช;ทางเมอวงข;ามโครงข�ายกน ดงน

๑) กรณบตร M-PASS วงผ�านด�านทางด�วนของ กทพ. ผ;ใช;ทางแจ;งความประสงค>ลงทะเบยนเพอขอรบใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษได;เดอนละ ๒ ครง (ภายในวนท ๑-๔ เพอขอรบใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษของวนท ๑๖-๓๑ และภายในวนท ๑๖-๑๙ เพอขอรบใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษของวนท ๑-๑๕ ของแต�ละเดอน) โดยสามารถรบใบเสรจและใบกากบภาษได;ตามสถานท ดงต�อไปน

• อาคารด�านเกบค�าผ�านทางของ กทพ. • ศนย>บรการทเดยวเบดเสรจ (สานกงานใหญ� กทพ.)

๔๖

• ศนย>บรการลกค;า Easy Pass Fast Service (ปi�ม ปตท. บางนา-ขาออก)

๒) กรณบตร Easy Pass วงผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) ของ ของ ของ ของ ทล. ทล. ทล. ทล. ผ;ใช;ทางได;รบใบเสรจรบเงนจาก กทพ. ตงแต�เมอมการเตมเงนเข;าบตร Easy Pass เรยบร;อยแล;ว ดงนน ทล. จงไม�ออกใบเสรจรบเงนให;กบผ;ใช;ทางเปSนการซาซ;อนอก และในส�วนของใบกากบภาษนน เนองจาก ทล. เปSนหน�วยงานทไม�ได;อย�ในธรกจภาษมลค�าเพมตามกฎหมาย ผ;ใช;ทางจงจะไม�ได;รบใบกากบภาษกรณรถวงผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) ของ ทล.

การบรหารจดการทางด;านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการทางด;านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการทางด;านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตการบรหารจดการทางด;านการเงนของบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ในด;านการปฏบตงาน การบรหารบญชการเงนนนเนองจาก กทพ. และ ทล. เปSนหน�วยงานทมการปฏบตงานทแตกต�างกน ภายใต;ระเบยบข;อบงคบทแตกต�างกน เพอให;การบรหารงานเปSนไปอย�างมประสทธภาพ จงได;ดาเนนการจดประชมเชงปฏบตการ (Workshop) เพอเกบรวบรวมข;อมล แลกเปลยนความคดเหน และสร;างความเข;าใจร�วมกนเพอรองรบผลกระทบหลงจากทมการเชอมต�อระบบร�วมกนแล;ว

การประชมเชงปฏบตการระหว�าง ทล. กทพ. และ บมจ.ธนาคารกรงไทยเปSนการประชม เพอแลกเปลยนข;อมล กาหนดวธการและข;อตกลงร�วมกนในการชาระบญชระหว�างหน�วยงาน (Clearing and Settlement) เพอให;ได;ข;อสรปในเรองต�าง ๆ ดงน (การทางพเศษแห�งประเทศไทย, ๒๕๕๙)

- รปแบบของการชาระบญชระหว�างกนเปSนรปแบบ Gross Settlement หรอ Net Settlement

- การกาหนดเวลาในการตดรอบการปฏบตงาน (Cut-off time) ของแต�ละวนของทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) เพอทาการชาระบญช ซงปiจจบนมความแตกต�างกน คอ ทล. กาหนด Cut-off time ของแต�ละวน ณ เวลา ๒๒.๐๐ น. ในขณะท กทพ. กาหนด Cut-off time ของแต�ละวน ณ เวลา ๒๔.๐๐ น.

- การเรยกเกบค�าผ�านทางระหว�างหน�วยงาน และการชาระเงนระหว�างกนจะใช;ข;อมลใดระหว�าง วนและเวลาทรถวงผ�านด�าน (Transaction Date) และวนทเงนถกตดจากบญชสารองค�าผ�านทาง (Posting Date)

- การกาหนดวธการ ช�องทาง วนเวลาในการส�งข;อมลเรยกเกบเงน ตลอดจนกาหนดวนและเวลาในการชาระเงนระหว�างกน

- การกาหนดวธการชาระเงนระหว�างกนด;วยวธใด เช�น การนาส�งเงนให;กนโดยการการโอนเงน หรอชาระด;วยเชคการออกใบเสรจ/ใบกากบภาษของ กทพ. จะต;องดาเนนการอย�างไร เช�น จะดาเนนการออกเมอใด และผ;ใช;ทางจะรบได;อย�างไร

- การแสดงยอดเงนคงเหลอทช�องทาง เนองจากทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) มนโยบายในการดาเนนการในเรองดงกล�าวทแตกต�างกน

- การปjองกนไม�ให;ผ;ใช;ทางสามารถผ�านทางได;กรณยอดเงนคงเหลอในบญชตดลบ

๔๗

ทงน ผลจากการประชมร�วมเปSน ได;นาไปส�แนวทางการบรหารจดการทางด;านการเงนการบญชร�วมกน สรปได;ดงน

การบรหารด;านการหกบญช (Clearing) นน ทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) จะดาเนนการตรวจสอบรายการทเกดขนในระดบ HQ (Transaction Date) เพอทาการเรยกเกบเงน และสถาบนการเงน จะยนยนข;อมลเพอดาเนนการชาระดลตามข;อมลทได;รบจากระบบ CS (Posting Date) เท�านน โดยดาเนนการบรหารจดการหกบญชและชาระดลแบบ Gross Settlement ตามรอบระยะเวลาการปฏบตงานตามทแต�ละหน�วยงานกาหนด ดงน

• ทล.ทล.ทล.ทล. มกาหนดรอบการปฏบตงาน (Cut off Time) ของแต�ละวน โดยเรมตงแต� เวลา ๒๒:๐๐:๐๑ น. จนถง เวลา ๒๒:๐๐:๐๐ น.

• กทพ.กทพ.กทพ.กทพ. มกาหนดรอบการปฏบตงาน (Cut off Time) ของแต�ละวน โดยเรมตงแต� เวลา ๐๐:๐๐:๐๑ น. จนถง เวลา ๒๔:๐๐:๐๐ น.

ทงน สถาบนการเงนจะมขนตอนการปฏบตงาน ดงน

๑. ๑. ๑. ๑. ขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนท กทพ.ขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนท กทพ.ขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนท กทพ.ขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนท กทพ. เรยกเกบกบเรยกเกบกบเรยกเกบกบเรยกเกบกบ ทล.ทล.ทล.ทล. จากบตรจากบตรจากบตรจากบตร MMMM----PASSPASSPASSPASS วงผ�านด�านวงผ�านด�านวงผ�านด�านวงผ�านด�านทางด�วนทางด�วนทางด�วนทางด�วนของ กทพ.ของ กทพ.ของ กทพ.ของ กทพ. มรายละเอยด ดงน

(๑) กทพ. นาส�งรายงานการวงผ�านทาง (Transaction Date บน HQ) เฉพาะในส�วนของการใช;บรการของบตร M-PASS (วนท T+๑ ก�อนเวลา ๙.๐๐ น.) ไปยง ทล.

(๒) ทล. ดงข;อมลรายงานการตดเงนเฉพาะส�วนทเกดจากการวงผ�านทางด�วนของ กทพ. จากระบบประมวลผลกลาง (CS) โดยรายงานดงกล�าวจะเปSนรอบการปฏบตงาน (Cut off Time) ของแต�ละวนโดยเรมตงแต�เวลา ๐๐.๐๐.๐๑ น. จนถง เวลา ๒๔.๐๐.๐๐ น. ซงเปSนไปตามรอบการรบร;รายได;ของ กทพ. ทมรายละเอยดสรปยอดรายการบตร M-PASS วงผ�านด�านทางด�วนของ กทพ.

(๓) ทล. ทาการยนยนยอดเงนค�าผ�านทางทจะชาระให;กบ กทพ. มายงสถาบนการเงน พร;อมนาเงนเข;าบญช Settlement ของตนเองภายในระยะเวลาทกาหนด (ภายใน T+๑ เวลา ๑๓.๐๐ น.)

(๔) สถาบนการเงนทาการหกบญชและชาระดลค�าผ�านทางตามทได;รบการยนยนจาก ทล. (วนท T+๑ ภายในเวลา ๑๓.๐๐ น.)

(๕) ทล. ดาเนนการสรปยอดรายการ Mismatch ประจาวนส�งให; กทพ. (วนท T+๑) (๖) สถาบนการเงนออกหลกฐานการโอนเงนให;กบ ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) โดยใน

ส�วนของ ทล. ได;มอบหมายและแต�งตงให; บมจ.ธนาคารกรงไทยออกใบเสรจรบเงนให;กบ กทพ.

๒. ๒. ๒. ๒. ขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนทขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนทขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนทขนตอนการปฏบตงานสรปยอดเงนท ทล.ทล.ทล.ทล. เรยกเกบกบเรยกเกบกบเรยกเกบกบเรยกเกบกบ กทพ.กทพ.กทพ.กทพ. จากบตรจากบตรจากบตรจากบตร EasyEasyEasyEasy PassPassPassPass วงวงวงวงผ�านด�านผ�านด�านผ�านด�านผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (ทางพเศษระหว�างเมอง (ทางพเศษระหว�างเมอง (ทางพเศษระหว�างเมอง (MotorwayMotorwayMotorwayMotorway) ของ ทล.) ของ ทล.) ของ ทล.) ของ ทล.

(๑) ทล. นาส�งรายงานการวงผ�านทาง (Transaction Date บน HQ) เฉพาะในส�วนของการใช;บรการของบตร Easy Pass (วนท T+๑ ก�อนเวลา ๙.๐๐ น.) ไปยง กทพ.

(๒) กทพ. ดงข;อมลรายงานการตดเงนเฉพาะส�วนทเกดจากการวงผ�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) ของ ทล. จากระบบประมวลผลกลาง (CS) โดยรายงานดงกล�าวจะเปSนรอบการปฏบตงาน (Cut off Time) ของแต�ละวน โดยเรมตงแต�เวลา ๒๒.๐๐.๐๑ น. จนถง เวลา

๔๘

๒๒.๐๐.๐๐ น. ซงเปSนไปตามรอบการรบร;รายได;ของ ทล. ทมรายละเอยดสรปยอดรายการบตร Easy Pass วงผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway)

(๓) กทพ. ทาการยนยนยอดเงนค�าผ�านทางทจะชาระให;กบ ทล. มายงสถาบนการเงน พร;อมนาเงนเข;าบญช Settlement ของตนเองภายในระยะเวลาทกาหนด (วนท T+๑ ภายในเวลา ๑๓.๐๐ น.)

(๔) สถาบนการเงนทาการหกบญชและชาระดลค�าผ�านทางตามทได;รบการยนยนจาก กทพ. (วนท T+๑ ภายในเวลา ๑๓.๐๐ น.)

(๕) กทพ. สรปยอดรายการ Mismatch ประจาวนส�งให; ทล. (วนท T+๑) (๖) สถาบนการเงนออกหลกฐานการโอนเงนให;กบ ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.)

โดยในส�วนของ ทล. ได;มอบหมายและแต�งตงให; บมจ.ธนาคารกรงไทยออกใบเสรจรบเงนให;กบ กทพ. ทงน สถาบนการเงนจะทาการตรวจสอบยอดเงนในบญช Settlement ของทง ๒ หน�วยงาน

(ทล. และ กทพ.) หากบญชดงกล�าวมยอดเงนค�าผ�านทางเพยงพอ ตามทได;มการยนยนยอดจาก ทง ๒ หน�วยงานแล;ว สถาบนการเงนจะดาเนนการหกบญชและชาระดลค�าผ�านทางให; เพอปjองกนความเสยงด;านการชาระดล (Settlement Risk) ให;กบทง ๒ หน�วยงาน โดยหากฝ�ายใดฝ�ายหนงมยอดเงนค�าผ�านทางในบญชไม�เพยงพอ ภายในกาหนดเวลาทตกลงร�วมกน สถาบนการเงนจะดาเนนการแจ;งไปยงทง ๒ หน�วยงานให;รบทราบ เพอให;หน�วยงานปฏบตตามข;อตกลงทมร�วมกน สถาบนการเงนจงจะทาการหกบญชและชาระดลค�าผ�านทางต�อไป และหากมการปรบปรงรายการประจาเดอนทอาจเกดขนจากเดอนก�อน จะต;องดาเนนการภายในวนท ๑๕ ของเดอนถดไป เพอป[ดยอดรายได;ประจาเดอนนน โดยทง ๒ หน�วยงาน จะได;รบรายได;ค�าผ�านทางในวนถดไปนบจากวนทสรปยอดเรยกเกบได;

๓. ๓. ๓. ๓. การให;บรการ การให;บรการ การให;บรการ การให;บรการ Clearing & Settlement Clearing & Settlement Clearing & Settlement Clearing & Settlement และการตรวจสอบบญชและการตรวจสอบบญชและการตรวจสอบบญชและการตรวจสอบบญช ของของของของธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทยธนาคารกรงไทยในในในในฐานะการเปSนตวแทนของกรมทางหลวง ได;มการดาเนนการต�างๆดงนฐานะการเปSนตวแทนของกรมทางหลวง ได;มการดาเนนการต�างๆดงนฐานะการเปSนตวแทนของกรมทางหลวง ได;มการดาเนนการต�างๆดงนฐานะการเปSนตวแทนของกรมทางหลวง ได;มการดาเนนการต�างๆดงน

- สรปยอดรายการเรยกเกบเงนทประมวลผลจากระบบ CS ของกรมทางหลวง และเปSนตวแทนในการ Clearing & Settlement เมอมการนาบตร M Pass ของกรมทางหลวงวงผ�านในเส;นทางของกรมทางหลวง

- กระทบยอดและตรวจสอบรายการบตร M Pass ทผ;ใช;ทางนามาวงผ�านในเส;นทางของกรมทางหลวงและเปSนรายการทเรยกเกบผ�านระบบอตโนมตเท�านน จากระบบ CS เพอสรปยอดรายการเรยกเกบ ณ สนวน ภายในเวลา ๒๒.๐๐ น. (หลงจากเวลาน ให;ถอว�าเปSนวนทาการถดไป)

- โอนเงนเข;าบญชให;กรมทางหลวง (Settlement) ตามยอดสรปรายการผ;ใช;ทางนามาวงผ�านในเส;นทางของกรมทางหลวง ณ สนวน เวลา ๒๒.๐๐ น. ทดงจากระบบ CS พร;อมนาส�งให;กรมทางหลวงตรวจสอบกบระบบ ETCS ของกรมทางหลวงเพอกระทบยอดรายวนให;ถกต;อง

- ธนาคารกรงไทยและกรมทางหลวงร�วมดาเนนการการตรวจสอบยอดและรายการทผ;ใช;ทางนาบตร M Pass มาวงผ�านทาง ในกรณทตรวจพบรายการผดปกต โดยจะดาเนนการตรวจสอบร�วมกน

๔๙

- การตรวจสอบบญช o กระทบยอดทได;รบจากการเตมเงนผ�านช�องทางอเลกทรอนกส>ของผ;รบจ;าง และจาก

ตวแทนเตมเงน (Payment Agent) อนๆ ตามรายงานจากระบบ CS กบยอดเงนในบญช ณ สนวน

o ดงข;อมลบญช, รายงานข;อมลรายการเตมเงน บตรใหม� / บตรเดม, การตดเงน (ในช�อง Electronic Toll Collection : ETCS) เพอนาข;อมลไปบรหารจดการได;ตามขอบเขตทรบผดชอบ โดยกรมทางหลวงจะกาหนดสทธรหสผ;ใช; (User Name) ให;เจ;าหน;าทธนาคารฯ สามารถเข;าใช;ระบบ CS ได;

o กรณทได;รบข;อมลไม�ถกต;อง ธนาคารกรงไทย จะดาเนนการแจ;งกลบไปทกรมทางหลวง เพอให;กรมทางหลวงร�วดาเนนการตรวจสอบกบผ;รบจ;างทนท

o กรณมรายการเรยกเกบซา ธนาคารจะประสานงานรบชดงานจากกรมทางหลวงเพอปรบปรงคนเงนให;ลกค;า และทาการลดยอดรายการ Settlement ในวนทมการปรบปรงรายการ

การพฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาบตรบตรบตรบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

จากรายละเอยดต�างๆข;างต;น จะเหนว�าเปSนการร�วมมอกนระหว�าง กทพ. ทล. และบมจ. ธนาคารกรงไทย ในการพฒนาให;ผ;ใช;ระบบผ�านทางอตโนมตทง Easy Pass และ M-PASS สามารถวงข;ามโครงข�ายกนได;เท�านน ซงเปSนระยะแรกของความร�วมมอเพอให;เกดความสะดวกสบายสาหรบผ;ใช;บรการ และลดความสบสน อย�างไรกตามหากมองถงในระยะยาวและนโยบายในการสนบสนนให;เกดบตรร�วมของประเทศไทยนน ในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตสามารถพฒนาบตรร�วมขนมาได; โดยสามารถใช;ในระบบผ�านทางอตโนมตและยงสามารถพฒนาต�อยอดไปถงระบบตวร�วมของประเทศไทยหรอทเรยกว�าบตรแมงมม ได;อกด;วย ในส�วนนจะอธบายถงแนวทางการพฒนาตวร�วมของระเกบค�าผ�านทางอตโนมตซงจะสามารถประยกต>ใช;ได;กบทางพเศษของผ;ให;บรการ ไม�ว�าจะเปSน การทางพเศษแห�งประเทศไทย กรมทางหลวง รวมถงผ;ให;บรการทางพเศษรายอนๆ ทจะเข;ามาร�วมในอนาคต สถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (สถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (สถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (สถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (Central Toll Central Toll Central Toll Central Toll Clearing House: CTCH) Clearing House: CTCH) Clearing House: CTCH) Clearing House: CTCH) เพอทาการรวบรวมข;อมลการทาธรกรรมต�าง ๆ ททาผ�านระบบ ETCS พร;อมทงทาหน;าทในการประมวลผลข;อมลเพอคานวณผลการจดแบ�งรายได;/หกบญช และการชาระดล โดยสถาบนการเงนของรฐจะเปSนผ;ดแลเงนค�าผ�านทางแทนทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.)

๕๐

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๓๓๓๓----๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ภาพรวมการแลกเปลยนข;อมลโดยมสถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (Central Toll Clearing House: CTCH)

๑. ๑. ๑. ๑. การบรหารจดการเงนการบรหารจดการเงนการบรหารจดการเงนการบรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (สารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (สารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (สารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (eeee----WalletWalletWalletWallet)))) แนวทางการบรหารจดการระบบ ETCS รปแบบน ทง ๒ หน�วยงาน คอ ทล. และ

กทพ. มอบหมายให;สถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนผ;บรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (e-Wallet) โดยรวมถงการบรหารจดการ Top-up Agents ด;วย ซงการมสถาบนการเงนของรฐเปSนผ;บรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (e-Wallet) ให;นน จะทาให;การให;บรการดงกล�าวตรงตามลกษณะธรกจบตรอเลกทรอนกส>ตามทพระราชกฤษฎกาว�าด;วยการควบคมดแลธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส>กาหนด จงทาให;บตร (TAG) ของทง ๒ หน�วยงาน ได;แก� บตร M-PASS ของ ทล. และบตร Easy Pass ของ กทพ. รวมบตรและกระเปxาเงน (e-Wallet) เปSนหนงเดยวและสามารถใช;ได;กบธรกจบรการอน ๆ อกด;วย

๒๒๒๒.... การบรหารจดการการเตมเงนการบรหารจดการการเตมเงนการบรหารจดการการเตมเงนการบรหารจดการการเตมเงนสารองค�าผ�านทาง สารองค�าผ�านทาง สารองค�าผ�านทาง สารองค�าผ�านทาง ((((TopTopTopTop----upupupup &&&& SellingSellingSellingSelling AgentAgentAgentAgent ManagementManagementManagementManagement))))

ในการเตมเงนสารองค�าผ�านทางนน ผ;ใช;บรการบตรต�างๆ สามารถดาเนนการได;เหมอนเดมกบรปแบบปiจจบนทดาเนนการอย� เพยงแต�หน�วยงานหรอตวแทนทรบชาระเงน จะมการปรบเปลยนรปแบบและกระบวนการดาเนนการระหว�างหน�วยงาน กล�าวคอ กรณของ กทพ. จากเดมทดาเนนการจาหน�วยและเตมเงนบตร Easy Pass ของหน�วยงานตวเองและเพยงแค�รายงานอพเดทไปท

๕๑

ระบบ CS ของ Easy Pass นน จะต;องมการปรบเปลยนมาเปSน Top Up & Selling Agent ของสถาบนการเงนของรฐทเข;ามาช�วยดแลเรองของ TAG และเงนสารองค�าผ�านทาง ทงน กทพ. จะต;องบนทกข;อมลการขายและการเตมเงนผ�านระบบ เข;าระบบ Point of Sale (POS) โดยข;อมลการเตมเงนจะถกส�งไปยงด�านเกบค�าผ�านทาง (Plaza) ศนย>ควบคม (HQ) และระบบประมวลผลกลาง (CS) ตามลาดบ โดย ณ สนวน ทาการกระทบยอดระหว�างข;อมลในระบบกบจานวนเงนในบญช และสถาบนการเงนของรฐทาการขนเงนจากแต�ละด�านของ กทพ. มายงสานกงานใหญ� ทงนสถาบนการเงนของรฐทาการโอนเงนเข;าบญชของ กทพ. โดยแยกเปSน ๒ บญช ดงน ๑) โอนเงนค�าผ�านทางเข;าบญชของ กทพ. เพอ Banking Agent และ ๒) โอนรายได;ค�าผ�านทางเข;าบญชของ กทพ.

๓๓๓๓.... การขอรายงานสรปการผ�านทางการขอรายงานสรปการผ�านทางการขอรายงานสรปการผ�านทางการขอรายงานสรปการผ�านทาง ((((StatementStatementStatementStatement)))) ของทง ของทง ของทง ของทง ๒๒๒๒ หน�วยงานหน�วยงานหน�วยงานหน�วยงาน (ทล. และ (ทล. และ (ทล. และ (ทล. และ กทพ.) กทพ.) กทพ.) กทพ.) ((((TollTollTollToll TransactionTransactionTransactionTransaction ReportReportReportReport ManagementManagementManagementManagement))))

รายงานสรปการผ�านทาง (Statement) ของ ทล. และ กทพ. สามารถจดทารวมเปSนชดเดยวกน ซงจะประกอบไปด;วยรายงานการผ�านทางทงหมดของบตรใบนน ๆ โดยจะจดส�งรายงานดงกล�าวให;เฉพาะผ;ใช;ทางรายทแจ;งความประสงค>ไว;กบ ทล. และ กทพ.

ทกสนเดอน สถาบนการเงนของรฐเปSนผ;จดส�งรายงานสรปการผ�านทางบตร Easy Pass และ บตร M-PASS ให;กบผ;ใช;ทาง ตามรายละเอยดทผ;ใช;ทางแจ;งความประสงค>ในการรบรายงานไว; ซงสามารถเพมความสะดวกในการตรวจสอบรายละเอยดข;อมลการผ�านทางให;กบผ;ใช;ทางได;

๔๔๔๔. . . . การบรหารการออกใบกากบภาษและใบเสรจรบเงนการบรหารการออกใบกากบภาษและใบเสรจรบเงนการบรหารการออกใบกากบภาษและใบเสรจรบเงนการบรหารการออกใบกากบภาษและใบเสรจรบเงน ((((Receipt/Tax ManagementReceipt/Tax ManagementReceipt/Tax ManagementReceipt/Tax Management)))) การขอใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษของ ทล. และ กทพ. นน ทกสนเดอน

สถาบนการเงนของรฐจะเปSนผ;จดส�งเอกสาร ดงน ๔.๑) กรณบตร M-PASS วงผ�านด�านทางด�วนของ กทพ. ผ;ใช;ทางจะได;รบใบเสรจ

และใบกากบภาษ ๔.๒) กรณบตร Easy Pass วงผ�านด�านทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) ผ;ใช;

ทางจะได;รบใบเสรจรบเงน

ทงน แนวทางการบรหารจดการระบบ ETCS รปแบบท ๓ สามารถเพมความสะดวกให;กบผ;ใช;ทางได;มากยงขน เนองจากสถาบนการเงนของรฐจะดาเนนการจดส�งรายงานสรปการผ�านทางบตร M-PASS และ Easy Pass รวมถงใบเสรจรบเงนและใบกากบภาษให;กบผ;ใช;ทางทผ�านทางในเดอนนน ๆ ทางไปรษณย> ตามทอย�ทได;ระบไว;กบ

๕๕๕๕.... กกกการบรหารด;านการหกบญชารบรหารด;านการหกบญชารบรหารด;านการหกบญชารบรหารด;านการหกบญช ((((ClearingClearingClearingClearing) ) ) ) และการชาระดลและการชาระดลและการชาระดลและการชาระดล ((((SettlementSettlementSettlementSettlement)))) เมอสถาบนการเงนของรฐได;รบรายงานสรปการผ�านทางจากทง ๒ หน�วยงาน (ทล.

และ กทพ.) ซงเปSนข;อมลในระบบ HQ (Transaction Date) สถาบนการเงนของรฐจะทาการตรวจสอบ และยนยนข;อมลการผ�านทางทได;รบจากทง ๒ หน�วยงาน กบข;อมลรายงานทได;จากระบบ CS กลางทสถาบนการเงนของรฐ (Posting Date) เพอใช;ข;อมลดงกล�าวไปทาการชาระดลระหว�าง ๒ หน�วยงาน โดยจะดาเนนการชาระดลแบบ Net Settlement ซงทง ๒ หน�วยงาน จะได;รบรายได;ค�า

๕๒

ผ�านทางภายในวนถดไป จงทาให;หน�วยงานสามารถนารายได;ดงกล�าวไปบรหารจดการได;รวดเรวยงขน ทงยงลดขนตอนการวางบลเรยกเกบระหว�างหน�วยงานได;อกด;วย

๖. ๖. ๖. ๖. แนวทางการพฒนาแนวทางการพฒนาแนวทางการพฒนาแนวทางการพฒนาระบบตวร�วมระบบตวร�วมระบบตวร�วมระบบตวร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

จากรายละเอยดข;างต;น ระบบบรหารบตร M-PASS และบตร Easy Pass ภายใต;ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ร�วมกน ระหว�าง ทล. กทพ. และ บมจ.ธนาคารกรงไทย ซงครอบคลมทกส�วนทงในด;านเทคนค การปฏบตงาน และการดาเนนธรกจ โดยเฉพาะส�วนทเกยวข;องกบบญชการเงนและภาษทเกยวข;องของแต�ละหน�วยงาน เพอให;การพฒนาการเชอมต�อระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ระหว�าง ทล. ผ;ออกบตร M-PASS Co-Brand ร�วมกบ บมจ.ธนาคารกรงไทย และ กทพ. ผ;ออกบตร Easy Pass สามารถชาระค�าผ�านทางร�วมกนได; และพฒนาเปSนระบบบตรร�วมบตรเดยว มแนวทางทสามารถพฒนาได; ดงน

ช�วงท ช�วงท ช�วงท ช�วงท ๑๑๑๑ :::: ดาเนนการดาเนนการดาเนนการดาเนนการตามแนวทางการบรหารจดการระบบ ตามแนวทางการบรหารจดการระบบ ตามแนวทางการบรหารจดการระบบ ตามแนวทางการบรหารจดการระบบ ETCSETCSETCSETCS ตามรปแบบปiจจบน ตามรปแบบปiจจบน ตามรปแบบปiจจบน ตามรปแบบปiจจบน คอคอคอคอ ทล. และ กทพ. เชอมต�อโดยตรงระหว�างระบบของทง ทล. และ กทพ. เชอมต�อโดยตรงระหว�างระบบของทง ทล. และ กทพ. เชอมต�อโดยตรงระหว�างระบบของทง ทล. และ กทพ. เชอมต�อโดยตรงระหว�างระบบของทง ๒๒๒๒ หน�วยงาน หน�วยงาน หน�วยงาน หน�วยงาน ((((CSCSCSCS ทล.ทล.ทล.ทล. เชอมต�อกบ เชอมต�อกบ เชอมต�อกบ เชอมต�อกบ CSCSCSCS กทพ.กทพ.กทพ.กทพ.)))) โดยบตรและโดยบตรและโดยบตรและโดยบตรและเงนสารองค�าผ�านทาง (เงนสารองค�าผ�านทาง (เงนสารองค�าผ�านทาง (เงนสารองค�าผ�านทาง (Float)Float)Float)Float) ต�างแยกกนบรหารต�างแยกกนบรหารต�างแยกกนบรหารต�างแยกกนบรหาร เพอให;การพฒนาการเชอมต�อระบบ ETCS ระหว�าง ทล. และ กทพ. สามารถเป[ดใช;งานร�วมกนได;ตามกรอบระยะเวลาทกาหนด จงได;ดาเนนการตามแนวทางการบรหารจดการระบบ ETCS โดย ทล. และ กทพ. เรยกเกบเงนระหว�างกน โดยเปSนการเชอมต�อโดยตรงระหว�างระบบของทง ๒ หน�วยงาน (CS กทพ. เชอมต�อกบ CS ทล.) เนองจากการดาเนนการเช�นนจะไม�ส�งผลกระทบต�อเงนสารองค�าผ�านทางในบตร Easy Pass จงสามารถดาเนนการได;ทนท โดย กทพ. ได;ดาเนนการเปลยนจดชาระภาษ (TAX Point) และพฒนาระบบทใช;สาหรบการออกใบเสรจรบเงน และใบกากบภาษ ในส�วนของ ทล. นน สามารถดาเนนการได;ในทนท โดยมการจดทา Toll Processing Gateway ร�วมกน

ช�วงท ช�วงท ช�วงท ช�วงท ๒๒๒๒ :::: ดาเนนการตามดาเนนการตามดาเนนการตามดาเนนการตามแนวทางบรหารจดการระบบ แนวทางบรหารจดการระบบ แนวทางบรหารจดการระบบ แนวทางบรหารจดการระบบ ETCSETCSETCSETCS โดยมสถาบนการเงนของรฐโดยมสถาบนการเงนของรฐโดยมสถาบนการเงนของรฐโดยมสถาบนการเงนของรฐทาทาทาทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;หน;าทเปSนศนย>จดการรายได;หน;าทเปSนศนย>จดการรายได;หน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต กลางระบบทางอตโนมต กลางระบบทางอตโนมต กลางระบบทางอตโนมต ((((CentralCentralCentralCentral Toll Clearing House:Toll Clearing House:Toll Clearing House:Toll Clearing House: CTCHCTCHCTCHCTCH) ) ) ) ในระยะยาว เมอหน�วยงานมความพร;อม เหนสมควรดาเนนการตามแนวทางบรหารจดการระบบ ETCS โดยมสถาบนการเงนของรฐทาหน;าทเปSนศนย>จดการรายได;กลางระบบทางอตโนมต (CTCH) ซงรปแบบนจะเอออานวยให;ทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) ให;บรการตามภารกจหลก คอ การให;บรการทางด�วนหรอทางพเศษระหว�างเมอง (Motorway) เปSนหลก สาหรบภารกจด;านการเงน การให;บรการด;านบตร e-Money การเตมเงน การบรหารจดการรายได; และการนาส�งรายได; มอบหมายให;หน�วยงานทมความชานาญเปSนผ;ดแลและบรหารจดการให; ทงน หากในระยะยาวมการขยายขอบเขตการให;บรการไปยงสายทางอน ๆ ในอนาคต กจะสามารถดาเนนการได;ในทนท รวมทงสามารถต�อยอดการใช;งานไปยงภาคส�วนอนนอกเหนอจากภาคขนส�ง ซงสะท;อนถงการคมนาคมของไทยทรวมกนเปSนหนง ทาให;เกดความสะดวกสบาย ความปลอดภย และมชวตทดขน ทงยงเปSนการลดความเสยงในด;านต�าง ๆ และยงลดกระบวนการทางานของทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) โดยการบรหารจดการบตรเงนสดของทง ๒ หน�วยงาน (บตร M-PASS ของ ทล. และบตร Easy Pass ของ กทพ.) นน กสามารถให;สถาบนการเงนของรฐเปSนศนย>กลางร�วม

๕๓

บรหารจดการบตรได; เพอเปSนการลดความซาซ;อนของการใช;งบประมาณภาครฐ นอกจากน ผ;ใช;ทางจะได;รบประโยชน>จากเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปxาเงน (e-Wallet) อกด;วย

๗. ๗. ๗. ๗. ข;อเสนอแนะเกยวกบการออกแบบระบบข;อเสนอแนะเกยวกบการออกแบบระบบข;อเสนอแนะเกยวกบการออกแบบระบบข;อเสนอแนะเกยวกบการออกแบบระบบ ETCSETCSETCSETCS การออกแบบระบบ ETCS นน มวตถประสงค>หลกเพอแก;ปiญหาการจราจร โดย

ต;องสามารถให;รถยนต>ผ�านด�านเกบเงนไปได;อย�างรวดเรว ลดปiญหารถตดสะสมหน;าด�านเกบเงน ซงหลายประเทศได;มการยกเลกด�านเกบเงนออกไปแล;ว และใช;ระบบ ETCS ทตดตงอย�บนโครงเหลก (Gantry) สร;างคร�อมทางพเศษแทนการมปjอม/ด�านเกบเงน ในขณะทประเทศไทยยงคงใช;ระบบ ETCS ทเปSนลกษณะทตดตงทช�องผ�านทาง เรยกว�า Single Lane ETCS

ในการให;บรการระบบ ETCS นน นอกจากจะเน;นเรองการระบายรถแล;ว จะต;องแน�ใจได;ด;วยว�าสามารถเกบค�าผ�านทางจากรถทวงผ�านไปได;อย�างถกต;อง ระบบ ETCS ในประเทศไทยเปSนระบบเตมเงน (Prepaid) คอ จะต;องมเงนในบญชเพยงพอ จงจะสามารถผ�านทางได; ดงนน ระบบจะต;องสามารถตรวจจบรถและตดเงนได;อย�างแม�นยา อย�างไรกตาม ผ;ให;บรการจะต;องพจารณาความสาคญระหว�างการเกบค�าผ�านทาง ได;ครบถ;วน และคณภาพการให;บรการ (Service Level)

ปiจจบนระบบทออกแบบในประเทศไทย เปSนระบบทออกแบบโดยให;ความสาคญกบการเกบเงนค�าผ�านทางมากกว�าคณภาพการให;บรการ คอ มการตรวจสอบว�ามเงนคงเหลอในบญชเพยงพอหรอไม�หากมเงนคงเหลอเพยงพอ จงจะยอมให;ผ�านช�องทางไปได;

ถ;าพจารณาตามเงอนไขทตงไว;น อาจไม�เข;าใจว�ามผลต�อคณภาพการให;บรการอย�างไร จงขอยกตวอย�าง ระบบทให;ความสาคญต�อคณภาพการให;บรการ ดงน ระบบทให;ความสาคญต�อคณภาพการให;บรการจะให;ความสาคญกบการลดปiญหารถตดหน;าด�าน ดงนน จะต;องให;รถผ;ใช;ทางผ�านไปได;อย�างรวดเรว ไม�ตดขด ระบบจะไม�มการเชคยอดเงนคงเหลอในบญชว�ามเพยงพอผ�านทางหรอไม� ตราบใดทบญชบตรทผ�านทางใบนนไม�ได;ถกอายด (Blacklist) หรอระงบการใช;งานชวคราว (Suspend) กจะสามารถผ�านทางได;เสมอ โดยระบบ ETCS ทใช;กนอย�ทวโลกทกระบบจะมมาตรการในการประกนรายได;ของผ;ให;บรการ มรปแบบในการจดการหลายรปแบบ เช�น การมเงนประกนสญญา การเชอมบญชบตรกบบญชธนาคาร การเชอมบญชบตรกบบญชบตรเครดต เปSนต;น หลายททมการผกบญชกจะมบรการ Auto-Top up เตมเงนอตโนมตโดยการหกบญช นอกจากน ยงมการกาหนดให;มจานวนเงนคงเหลอขนตาในบตรอกด;วย เปSน Threshold เพอปjองกนไม�ให;เกดการสญเสยรายได;ของผ;ให;บรการ เมอยอดเงนถง Threshold ทตงไว;อาจจะยงยอมให;ผ�านทางได;อก จานวน ๑ ครง หรอจานวน ๒ ครง พร;อมทงส�งข;อความเตอนให;ผ;ใช;ทางไปเตมเงนเข;าบตรเพอใช;งานได;ในครงต�อไป

จะเหนได;ว�า ระบบดงกล�าวสามารถลดปiญหาทรถผ�านทางไม�ได; เช�น การเตมเงนเรยบร;อยแล;วแต�ข;อมลยงไม�ได;ปรบปรงให;เปSนปiจจบน (Update) ทช�องทาง จานวนเงนสารองคงเหลอ (Balance) ในบตรน;อยกว�าค�าผ�านทาง (กรณกาหนดจานวนเงนคงเหลอขนตา) แล;วยงไม�ได;ทาการเตมเงน เปSนต;น

บทท บทท บทท บทท ๔๔๔๔

การพฒนาการพฒนาการพฒนาการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต และโครงการบตรร�วมและโครงการบตรร�วมและโครงการบตรร�วมและโครงการบตรร�วม

การศกษาเรอง “การบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วม” ผ)ศกษาได)ศกษาและวเคราะห+ถงแนวทางการพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอรองรบการเชอมต�อและใช)ในการคมนาคมอนๆกบโครงการบตรร�วมของประเทศ โดยจะประกอบด)วย

๑. ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วม ๒. มาตรฐานกลางระบบบตรร�วม ๓. การพฒนาและบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วม

ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วมกบโครงการบตรร�วมกบโครงการบตรร�วมกบโครงการบตรร�วม

จากในบททผ�านมา ได)มการแสดงถงแนวทางการพฒนาให)เกดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ทงนหากมการพฒนาให)เกดขนอย�างเป9นรปธรรมได) ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตจะสามารถต�อยอดและพฒนาเพอร�วมกบโครงการบตรร�วมของรฐบาล หรอบตรแมงมมได) ทงนหากเราวเคราะห+เปรยบเทยบระหว�างบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต และบตรร�วมแมงมม ซงกาลงจะถกพฒนาขนนน จะเหนถงความเหมอนทมลกษณะคล)ายคลงกนในเรองของวตถประสงค+ของการใช)งาน และความสมารถในการใช)ข)ามโครงข�ายระหว�างผ)ให)บรการได) ในส�วนของแนวทางพฒนาบตรร�วมในโครงข�ายการคมนาคมของทางพเศษนน มวตถประสงค+เพอให)เกดประสทธภาพและประสทธผลในการใช)งานอย�างแท)จรง รวมถงการบรหารจดการกระเป?าเงนสารองค�าผ�านทางอย�างมประสทธภาพ สามารถต�อยอดและรองรบการใช)งานร�วมกบผ)ให)บรการรายใหม�ๆทจะใช)งานได) กล�าวคอ เมอมหน�วยงานหรอสถาบนการเงนของรฐบาลเข)ามาให)บรการบรหารจดการกระเป?าเงน หรอ Wallet ของผ)ถอบตรแล)ว และเป9นผ)ให)บรการ Central Toll Clearing House ให)กบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของทง กทพ. และ ทล. แล)วนน เมอมผ)ให)บรหารรายอนๆ ต)องการจะเปOดให)บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตใหม� กสามารถพฒนาระบบของตนเองให)สอดรบกบมาตรฐานทดาเนนการอย� ทงในเรองของเทคโนโลย Gate Automation บรเวณหน)าด�าน, ระบบคอมพวเตอร+ CS และระบบย�อยอนๆ รวมถงการบรหารจดการทางการเงนกสามารถประสานถงมาตรฐานของการเชอมต�อ การ Clearing and Settlement ร�วมกบสถาบนการเงนทให)บรการดแลอย�แล)ว กจะสามารถนาระบบของตนเองมาเชอมต�อกบ Central Toll Cearing House กจะสามารถให)บรการร�วมกนได)อย�างด ยกตวอย�างระบบทางพเศษอนๆ และระบบทางพเศษใหม�ทอาจจะเกดขน ไม�ว�าจะเป9น Tollway และ ทางหลวงพเศษระหว�างเมองอนๆทกาลงก�อสร)าง เป9นต)น ดงแผนภาพท ๔-๑

๕๖

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๔๔๔๔----๑๑๑๑ รปแบบการเชอมต�อสาหรบบตรร�วมในระบบ ETCS

จะเหนได)ว�าการดาเนนการให)เกดระบบบตรร�วมภายในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของทางพเศษนน ถอเป9นก)าวแรกของการพฒนาเป9นระบบบตรร�วมของประเทศ อกทงยงสามารถพฒนาต�อยอดเพอรองรบการเชอมต�อกบการคมนาคมอนๆและระบบบตรร�วมแมงมมของประเทศได)ในอนาคต อย�างไรกตาม หากเปรยบเทยบกบการพฒนาระบบบตรร�วมแมงมมนน จะเหนว�าเป9นการพฒนาระบบบตรร�วมให)รองรบการเดนทางกบผ)ให)บรการระบบขนส�งมวลชนต�างๆและนอกภาคการขนส�งด)วย แม)ว�าระบบการคดค�าโดยสารหรอโครงสร)างค�าโดยสารของหน�วยงานต�างๆจะมความแตกต�างกน โครงการตวร�วมจงต)องมระบบและหน�วยงานกลางในการกาหนดมาตรฐานบตรและเครองรบบตร อกทงจะต)องมการจดตงและพฒนาระบบศนย+บรหารจดการรายได)กลาง (Central Clearing House: CCH) ให)กบผ)ให)บรการต�างๆด)วย โดยรายละเอยดต�างๆนนจะกล�าวในส�วนถดไป ซงหากเทยบกบแนวคดบตรร�วมในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตนนกไม�แตกต�างกน เพราะจะมการกาหนดมาตรฐานของเครองอ�าน TAG และมหน�วยงานกลางทเป9นสถาบนการเงนของรฐ เข)ามาเป9นตวกลางในการบรหารจดการกระเป?าเงนและทาการ Central Toll Clearing House

๕๗

มาตรฐานมาตรฐานมาตรฐานมาตรฐานกลางระบบกลางระบบกลางระบบกลางระบบบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วม ((((Common Ticket StCommon Ticket StCommon Ticket StCommon Ticket Staaaandardndardndardndard))))

ปcจจ บนระบบบตรร�วมได) มการพฒนาการออกแบบระบบเสรจสนไปแล)ว โดยประกอบด)วย การกาหนดมาตรฐานกลางระบบตวร�วม รปแบบของระบบศนย+บรหารรายได)กลาง รปแบบของอปกรณ+ย�อยทเกยวข)อง และรปแบบของระบบความปลอดภยของตวร�วม ซงการออกแบบระบบตวร�วมดงกล�าวจะต)องคานงถงผลประโยชน+ของสงคมโดยรวมทจะได)รบความปลออดภยสงสด ความถกต)องของข)อมล ความรวดเรว การประมวลผล ความคงทนของระบบ การสามารถพฒนาต�อยอดได)ในอนาคต ทงน สนข. จงได)จดทามาตรฐานกลางระบบบตรร�วม (Common Ticket Standard) เพอให)เป9นมาตรฐานกลางให)ผ)ให)บรการระบบขนส�งทกระบบหรอหน�วยงานต�างๆ ทต)องการเข)าร�วมกบระบบตวร�วมนาไปใช)เป9นมาตรฐาน เพอปรบปรงระบบจดเกบรายได)ของตนเองให)สามารถทางานร�วมกบระบบต�างๆ ของระบบตวร�วมได)อย�างถกต)องและมมาตรฐานเป9นแบบเดยวกน หรอนาไปเป9นแบบในการพฒนาระบบตวของตนเองให)มมาตรฐานเป9นแบบเดยวกบระบบตวร�วม เพอให)ตวสามารถใช)งานข)ามระบบกบระบบตวร�วมได)อย�างไร)รอยต�อ (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘) ๑. ๑. ๑. ๑. กฎธรกจตวร�วม (กฎธรกจตวร�วม (กฎธรกจตวร�วม (กฎธรกจตวร�วม (NC Business Rules)NC Business Rules)NC Business Rules)NC Business Rules) เป9นข)อตกลงทางธรกจทงหมดของตวร�วม โดยครอบคลมในด)านต�างๆ เพอใช)เป9นแนวทางอ)างองสาหรบผ)ให)บรการรายต�างๆ และผ)ทจะมาเข)าร�วมใช)งานตวร�วม เพอทจะได)เข)าใจถงข)อตกลง เงอนไข และคณสมบตของตวร�วม เพอสามารถนาไปประกอบการพฒนาหรอปรบปรงระบบของผ)ให)บรการ ในการรองรบการใช)งานตวร�วม โดยมรายละเอยดด)านต�างๆ ดงต�อไปน ๑.๑ ประเภทของผ)ออกบตรตวร�วม สามารถแบ�งออกได)เป9น ผ)ออกบตรหลก (CTC) ผ)ร�วม ขายบตร (Co-branded) ทออกโดย CTC และผ)ร�วมออกบตรรายอน (Co-Issuer) ๑.๒ การกาหนดรปแบบหมายเลขตวร�วม เพอใช)เป9นหมายเลขจาเพาะของตวร�วมแต�ละใบ ๑.๓ ประเภทของผ)ถอบตร สามารถแบ�งออกได)เป9น บคคลทวไป ลงทะเบยน และส�วนบคคล โดยสามารถกาาหนดประเภทลงไปในขนตอนการออกบตร โดยประเภทลงทะเบยน และส�วนบคคล จาเป9นทผ)ถอบตรต)องให)ข)อมลส�วนบคคล เพอเกบในระบบศนย+บรหารจดการรายได)กลาง และเพอใช)ระบตวตนในการใช)บรการเพอทจะได)รบสทธพเศษ หรอการบรการ ทกาหนดไว)สาหรบบตรแต�ละประเภท ๑.๔ ประเภทของบตร สามารถกาหนดได)สงถง ๖๔ ประเภท เพอให)สามารถครอบคลมทกกล�มของผ)ถอบตร เพอทสามารถกาหนดสทธประโยชน+ทจะได)รบทแตกต�างกนและเหมาะสมกบผ)ถอบตร เช�น ประเภทบคคลทวไป นกเรยน ผ)สงอาย ผ)พการ ผ)มรายได)น)อย บตรสะสมลายพเศษ และบตรนกท�องเทยว เป9นต)น ๑.๕ ผลตภณฑ+มาตรฐานสาหรบตวร�วม เพอให)สามารถรองรบการใช)งานทกว)างขวางและใช)ได)กบผ)ให)บรการทหลากหลาย ทงในและนอกภาคขนส�ง ทาให)ตวร�วมออกแบบให)มผลตภณฑ+มาตรฐานต�างๆ ต�อไปน

๕๘

๑) กระเป?าเงนร�วม (Common Purse) เป9นผลตภณฑ+เงนอเลกทรอนกส+ทมความยดหย�นและใช)งานได)หลากหลายทสด ทผ)เข)าร�วมให)บรการทกรายสามารถใช)ร�วมกนได) ตวอย�างเช�น ใช)ชาระค�าโดยสาร ในธรกจขนส�งสาธารณะ ใช)ชาระค�าสนค)าและค�าบรการนอกภาคขนส�ง โดยกระเป?าเงนร�วม (Common Purse) สามารถเตมได)สงสด ๑๐,๐๐๐ บาท และมหน�วยย�อยสดเป9น “สตางค+” เพอให)ครอบคลมการชาระราคาสนค)าและบรการในปcจจบนและอนาคต ๒) เทยวเดนทางร�วม (Common Pass) เป9นผลตภณฑ+ทออกแบบสาหรบใช)ในระบบขนส�ง ทตดค�าโดยสารเป9นเทยว โดยการเดนทาง ๑ ครง ระบบจะตดค�าโดยสาร ๑ เทยว ทงน เทยวเดนทางร�วม ถกออกแบบให)ครอบคลมความต)องการต�างๆ ของการใช)งานในระบบขนส�ง เช�น แบบจากดจานวนเทยวและจานวนวน หรอแบบไม�จากดจานวนเทยวและจานวนวน ๓) เทยวเดนทางแบบเจาะจงเส)นทาง (Fixed Journey Pass) เป9นการเดนทางตามเส)นทางเฉพาะเจาะจงทผ)ใช)งานต)องเข)าระบบและออกระบบในสถานทระบเท�านน จงจะได)รบส�วนลดการเดนทาง ซงเหมาะกบลกษณะการเดนทางท เป9นประจาและซ)าเส)นทางเดมบ�อยครง ๔) ผลตภณฑ+เพอส�งเสรมการขาย (Common Loyalty) เป9นผลตภณฑ+สาหรบใช)ส�งเสรมการซอหรอใช)งานบตรให)มากขน เช�น เมอมการใช)บตรชาระค�าโดยสารหรอค�าสนค)า ในระบบของผ)ให)บรการทร�วมการส�งเสรมน ระบบกจะให)แต)มและสะสมไว)ในบตร ซงแต)มดงกล�าวสามารถนามาแลกเป9นของรางวลหรอผลตภณฑ+ ตามเงอนไขทได)กาหนดไว)ได) ๕) การกาหนดลาดบการใช)งาน เนองจากในตวร�วมสามารถรองรบผลตภณฑ+มาตรฐานต�างๆ ทพร)อมใช)งานมากกว�า ๑ ผลตภณฑ+ จงทาให)ต)องมการกาหนดลาดบการใช)งาน โดยอปกรณ+จะทาการเลอก หกมลค�าตามลาดบ ดงต�อไปน

- เทยวการเดนทางร�วม (Common Pass Product – CPP) - ผลตภณฑ+เฉพาะของผ)ออกบตรร�วม (Specific Trip Product) - เทยวการเดนทางแบบเจาะจงเส)นทาง (Fixed Journey Product – FJP) - กระเป?าเงน (Common Purse Product) กรณผ)มรายได)น)อย - กระเป?าเงนร�วม (Common Purse Product)

๖) โปรโมชนบนตวร�วม สามารถกาหนดได)ตามประเภทผ)ถอบตร ซงสามารถกาหนดอตราค�าโดยสารทแตกต�างกนตามประเภทของบตรและช�วงเวลาการใช)บรการ (Peak/Off-Peak)

๕๙

๗) เงอนไขการควบคมการใช)งานตวร�วม เพอกาหนดและตรวจสอบความถกต)องของบตรก�อนการใช)งาน เมอแสดงบตร ทเครองอ�านบตร ซงจะทาการตรวจสอบความถกต)องและความพร)อมใช)ในด)านต�างๆ ก�อนการประมวลผลบตร ดงน การตรวจสอบหมายเลขบตร หมายเลขผ)ออกบตร สถานะบตร ลาดบการเข)าออก รายการบตรถกระงบใช)งาน อายการใช)งาน เป9นต)น ๘) ประเภทการดาเนนการใช)งานต�างๆ สาหรบตวร�วม ได)แก� การกาหนดรปแบบเบองต)น การออกบตร การขายบตร การออกผลตภณฑ+ร�วมต�างๆ การเตมเงน การใช)งาน การขอยกเลกการเตมเงนหรอยกเลกการใช)งาน การขอยกเลกและคนเงนในบตร การเปลยนบตร การอ�านข)อมลบตร ๒. ๒. ๒. ๒. โครงสร)างข)อมลของตวร�วม (โครงสร)างข)อมลของตวร�วม (โครงสร)างข)อมลของตวร�วม (โครงสร)างข)อมลของตวร�วม (NC Data Definition)NC Data Definition)NC Data Definition)NC Data Definition) โครงสร)างข)อมลของตวร�วม ถกออกแบบให)สามารถนามาใช)ร�วมกนในการชาระค�าโดยสาร ในระบบขนส�งหลากหลายประเภท และการชาระเงนในธรกจนอกภาคขนส�ง อาท ร)านค)าปลกต�างๆ ซงการออกแบบโครงสร)างบตรนน เน)นให)ผ)ให)บรการทกรายใช)พนทในบตรร�วมกน (AID๑: Common Area) ให)มากทสด ซงผลตภณฑ+หลกทออกแบบให)บรรจในพนทร�วม ได)แก� • กระเป?าเงนร�วม (Common Purse) • เทยวการเดนทางร�วม (Common Pass) • เทยวการเดนทางแบบเจาะจงเส)นทาง (Fixed Journey Pass) • ผลตภณฑ+เพอส�งเสรมการขาย (Common Loyalty)

แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท แผนภาพท ๔๔๔๔----๒๒๒๒ โครงสร)างข)อมลตวร�วม

๖๐

อย�างไรกตาม โครงสร)างบตรถกออกแบบให)มพนทเฉพาะ (Specific Area) อกจานวน ๘ แห�ง (AID๒ – AID๙) เพอเตรยมให)กบผ)ให)บรการบางรายทต)องการใช)พนทดงกล�าวนพฒนาผลตภณฑ+ สาหรบใช)งานเฉพาะในระบบของตนเองได)ด)วย ประเภทบตรประเภทบตรประเภทบตรประเภทบตร เพอให)ครอบคลมสาหรบกล�มผ)ใช)งานและลกษณะการใช)งานทหลากหลาย ตวร�วมจงถกออกแบบตามประเภท ดงน ๑) บตรทวไป (Anonymous Card) สาหรบผ)ใช)งานทวไป สามารถซอบตรได)ตามจดจาหน�ายของผ)ให)บรการหรอสถานทจาหน�ายตวแทนผ)ให)บรการ ๒) บตรลงทะเบยน (Registered Card) สาหรบผ)ใช)งานทต)องการร�วมใช)สทธของบตร โดยต)องลงทะเบยนเพอใส�ข)อมลส�วนบคคลของผ)ถอบตรเข)าไปในระบบเพอใช)เป9นข)อมลระบตวตน เจ)าของบตร ซงผ)ถอบตรจะได)รบสทธต�างๆ ตามทกาหนด เช�น สามารถแจ)งระงบการใช)บตรหรอขอคนมลค�าเงนคงเหลอในบตรได)กรณบตรหาย ๓) บตรส�วนบคคล (Personalized Card) ออกแบบสาหรบกล�มผ)ใช)งานหรอองค+กรเฉพาะ เพราะจะมการบนทกข)อมลส�วนบคคลลงในระบบและในบตร รวมทงจะมการพมพ+ลาย หรอรปทต)องการลงบนตวบตร ซงสามารถนาไปประยกต+เป9นแบบต�างๆ ได) เช�น บตรพนกงาน บตรผ)มรายได)น)อย นอกจากน แต�ละประเภทบตรสามารถแบ�งเป9นประเภทย�อยได)อก ๖๔ ประเภท ซงสามารถนามาประยกต+ใช)งานกบประเภทผ)ถอบตร โครงสร)างข)อมลบตรทออกแบบจะใช)เป9นมาตรฐานกลางของตวร�วม เพอเปOดให)ผ)สนใจสามารถเข)าร�วมในธรกจตวร�วมกบผ)ประกอบการหลก โดยสามารถเป9น ผ)ร�วมขายบตร (Co-Brand) ผ)ร�วมออกบตร (Co-Issuer) หรอนามาตรฐานไปใช)สาหรบออกบตรของระบบตนเอง (Multi-Issuer) อนง โครงสร)างข)อมลบตรนนออกแบบตามความต)องการใช)งานในระบบตวร�วม ซงโครงสร)างข)อมลเปOดกว)างให)ผ)ผลตบตรสมาร+ทการ+ดทกรายสามารถเข)าร�วมได) โดยผ)ทจะเข)าร�วมจะต)องผ�านการทดสอบการเข)ากนได)กบตวร�วมตามเงอนไขซงจะกาหนดโดยหน�วยงานบรหารจดการและบารงรกษาระบบตวร�วม (Common Ticketing Company: CTC) ๓๓๓๓. คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบตวร�วม. คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบตวร�วม. คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบตวร�วม. คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบตวร�วม สนข. ได)กาหนดคณสมบตของเครองอ�าน/เขยนบตร เพอเป9นแนวทางสาหรบผ)ให)บรการนาไปออกแบบหรอปรบปรงระบบเพอให)รองรบการใช)งานร�วมกบตวร�วม ดงน

๖๑

ตารางตารางตารางตารางท ท ท ท ๔๔๔๔----๑๑๑๑ คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบภาคขนส�ง (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๙)

Contactless Smart Card Contactless Smart Card Contactless Smart Card Contactless Smart Card Reader/Writer SpecificationReader/Writer SpecificationReader/Writer SpecificationReader/Writer Specification

Minimum Requirement Minimum Requirement Minimum Requirement Minimum Requirement SpecificationSpecificationSpecificationSpecification

for Transit Systemfor Transit Systemfor Transit Systemfor Transit System

Recommended SpecificationRecommended SpecificationRecommended SpecificationRecommended Specification for Transit Systemfor Transit Systemfor Transit Systemfor Transit System

Standard Compliant Standard Compliant Standard Compliant Standard Compliant ICC Card ISO ๗๘๑๖ ISO ๗๘๑๖ Technical Specification Technical Specification Technical Specification Technical Specification Power supply ๑๒ V. ๕-๑๒ V. Transmission Frequency ๑๓.๕๖MHz ๑๓.๕๖MHz CPU ๓๒ bit processor ๓๒ bit processor or above Flash Memory capacity ๒ Mbyte ๕๑๒ Mbyte or above Card/CSC Reader communication distance

≥ ๗ cm. ≥ ๗ cm.

Interface RS๒๓๒, speed ≥๑๑๕Kbps RS๒๓๒, speed ≥๑๑๕Kbps

RS๔๒๒, speed ≥๔๖๕Kbps (Optional) USB (Optional) ๓G / Wifi / Bluetooth (Optional) Ethernet (Optional)

Card Compliance ISO ๑๔๔๔๓ TypeA (T=CL) Desfire

ISO ๑๔๔๔๓ TypeA (T=CL) or Type A/B/Felica

Hardware Compliance Support EMVCo Level ๑ Speaker Buzzer or Speaker SAM Slot ISO ๗๘๑๖ T=๐/๑ Number of

SAM Slot ๒ slots ISO ๗๘๑๖ T=๐/๑ Number of SAM Slot ≥ ๔ slots

SAM Type Support Native DESFire SAM Support Native DESFire SAM, Java SAM, SAM

Special Feature Anticollision Anticollision Encrypted data transmission ๓DES

Encrypted data transmission ๓DES or AES

Environmental Specification Environmental Specification Environmental Specification Environmental Specification Operating Temperature ๐C to +๕๕C ๐C to +๕๕C Storage Temperature -๒๐C to +๖๐C -๒๐C to +๖๐C RoHs Compliance Support Support Operating Humidity ๘๐%RH non-condensing. ๘๐%RH non-condensing.

๖๒

ตารางตารางตารางตารางท ท ท ท ๔๔๔๔----๒๒๒๒ คณสมบตพนฐานของเครองอ�าน/เขยนบตร สาหรบธรกจนอกภาคขนส�ง (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๑๐)

Contactless Smart Card Contactless Smart Card Contactless Smart Card Contactless Smart Card Reader/Writer Reader/Writer Reader/Writer Reader/Writer SpecificationSpecificationSpecificationSpecification

Minimum Requirement Minimum Requirement Minimum Requirement Minimum Requirement SpecificationSpecificationSpecificationSpecification for Transit Systemfor Transit Systemfor Transit Systemfor Transit System

Recommended SpecificationRecommended SpecificationRecommended SpecificationRecommended Specification for Transit Systemfor Transit Systemfor Transit Systemfor Transit System

Standard Compliant Standard Compliant Standard Compliant Standard Compliant ICC Card ISO ๗๘๑๖ ISO ๗๘๑๖ Technical Specification Technical Specification Technical Specification Technical Specification Power supply ๑๒ V. ๕-๑๒ V. Transmission Frequency ๑๓.๕๖MHz ๑๓.๕๖MHz CPU ๓๒ bit processor ๓๒ bit processor or above Flash Memory capacity ๑๒๘ Mbyte or above ๕๑๒ Mbyte or above Card/CSC Reader communication distance

๔ cm. ≥ ๔ cm.

Interface RS๒๓๒, speed ≥๑๑๕Kbps RS๒๓๒, speed ≥๑๑๕Kbps

RS๔๒๒, speed ≥๔๖๕Kbps (Optional)

USB (Optional) ๓G / Wifi / Bluetooth

(Optional) Ethernet (Optional)

Card Compliance ISO ๑๔๔๔๓ TypeA (T=CL) Desfire

ISO ๑๔๔๔๓ TypeA (T=CL) or Type A/B/Felica

Hardware Compliance Support EMVCo Level ๑ Speaker Buzzer or Speaker SAM Slot ISO ๗๘๑๖ T=๐/๑ Number of

SAM Slot ๒ slots ISO ๗๘๑๖ T=๐/๑ Number of SAM Slot ≥ ๕ slots

SAM Type Support Java SAM Support Native SAM, Java SAM, DESFire SAM

Special Feature Anticollision Encrypted data transmission ๓

DES or AES Environmental Specification Environmental Specification Environmental Specification Environmental Specification Operating Temperature ๐C to +๔๕C ๐C to +๔๕C Storage Temperature -๒๐C to +๖๐C -๒๐C to +๖๐C RoHs Compliance Support Support Operating Humidity ๘๐%RH non-condensing. ๘๐%RH non-condensing.

๖๓

ตารางตารางตารางตารางท ท ท ท ๔๔๔๔----๓๓๓๓ ตวอย�างยห)อและร�นของเครองอ�าน/เขยนบตรทมคณสมบตรองรบตวร�วม (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๑๐)

เครองอ�านเครองอ�านเครองอ�านเครองอ�าน////เขยนบตรสาหรบตวร�วมเขยนบตรสาหรบตวร�วมเขยนบตรสาหรบตวร�วมเขยนบตรสาหรบตวร�วม ยห)อยห)อยห)อยห)อ ร�นร�นร�นร�น ภาคขนส�งภาคขนส�งภาคขนส�งภาคขนส�ง นอกภาคขนส�งนอกภาคขนส�งนอกภาคขนส�งนอกภาคขนส�ง VIX Cobra √ √ Thales OR ๕๐๐ √

STE ST ๖๖๘๗ √ Castle Technology Co., Ltd. QP๓๐๐๐S √

๔๔๔๔. รปแบบข)อมลเพอการเชอมต�อระหว�าง . รปแบบข)อมลเพอการเชอมต�อระหว�าง . รปแบบข)อมลเพอการเชอมต�อระหว�าง . รปแบบข)อมลเพอการเชอมต�อระหว�าง CCH CCH CCH CCH กบระบบของผ)ให)บรการ (กบระบบของผ)ให)บรการ (กบระบบของผ)ให)บรการ (กบระบบของผ)ให)บรการ (Transaction Transaction Transaction Transaction Data Definition)Data Definition)Data Definition)Data Definition)

รายละเอยดรปแบบข)อมลการใช)งานต�างๆ ของบตร (NC Card) โดยรปแบบข)อมลทกาหนดจะถกสร)างจากอปกรณ+อ�าน/เขยนบตร เพอใช)เป9นข)อมลรายการการใช)งานตวร�วม เมอรายการดงกล�าวถกรวบรวมและส�งมายงศนย+บรหารจดการรายได)กลาง จะได)ทาการประมวลผลเพอใช)เป9นข)อมลการชาระดลระหว�างกน โดยครอบคลมเนอหาส�วนต�างๆ ดงต�อไปน

๔.๑ รปแบบโครงสร)างแฟ�มข)อมล การกาหนดชอ (Naming Convention) เพอให)ผ)ให)บรการสร)างรายการการใช)งานในรปแบบตามทตกลงระหว�างกน

๔.๒ กล�มประเภทรปแบบข)อมลต�างๆ ไม�ว�าจะเป9น ๑) ข)อมลการจดข)อมลเบองต)น (Initialization) ๒) ข)อมลการออกบตร (Issuance) ๓) กล�มข)อมลการใช)งาน ๔) กล�มข)อมลการเพมมลค�า ๕) กล�มข)อมลการชาระเงน ๖) กล�มข)อมลการขอคนมลค�าและการแลกเปลยนบตร (Refund and Replacement) ๗) กล�มข)อมลการเพมมลค�าโดยอตโนมต ๘) กล�มข)อมลการเปลยนให)กลบกน (Reversal) ๙) กล�มข)อมลการก)คนข)อมลการใช)งาน (Recover)

โดยรปแบบข)อมลต�างๆ ทสร)างโดยอปกรณ+อ�าน/เขยนบตร จะถกรวบรวมและส�งเข)ามาประมวลผลทศนย+บรหารจดการรายได)กลาง เพอคานวณการชาระหนระหว�างกน (Settlement) ๕๕๕๕. รปแบบค�าทกาหนดให)ผ)ให)บรการใช)ร�วมกน (. รปแบบค�าทกาหนดให)ผ)ให)บรการใช)ร�วมกน (. รปแบบค�าทกาหนดให)ผ)ให)บรการใช)ร�วมกน (. รปแบบค�าทกาหนดให)ผ)ให)บรการใช)ร�วมกน (Configuration Parameter)Configuration Parameter)Configuration Parameter)Configuration Parameter) แสดงรายละเอยดพารามเตอร+ต�างๆ ทเกยวข)องกบการใช)งานบตร (NC Card) เพอประกอบการใช)งานตวร�วม โดยครอบคลมเนอหาส�วนต�างๆ ดงต�อไปน ๕.๑ รปแบบและมาตรฐานชอพารามเตอร+ต�างๆ ๕.๒ ประเภทของพารามเตอร+ ๑) สาหรบใช)งานกบทกผ)ให)บรการ ๒) สาหรบใช)งานกบผ)ให)บรการเฉพาะราย

๖๔

๕.๓ รายชอพารามเตอร+ต�างๆ ๑) สารบญรายชอพารามเตอร+ (Parameter Description) ๑.๑) แสดงรายชอพารามเตอร+ เวอร+ชน เวลา ๒) รายชอผ)ให)บรการ (Service Provider) ๓) โครงสร)างรายละเอยดสถาน (Station Topology) ๓.๑) แสดงข)อมลเส)นทาง และรายละเอยดสถาน ๔) ตารางค�าโดยสาร (Fare Parameter Data)

๔.๑) ตารางเวลาทเลอกใช)งาน (Time Selection Table) ๔.๒) ตารางเวลา (Time Table) ๔.๓) ตารางค�าโดยสารทเลอกใช)งาน (Fare Selection Table) ๔.๔) เมทรกซ+ต)นทาง/ปลายทาง (O/D Matrix) ๔.๕) ตารางค�าโดยสาร (Fare Table)

๕) ตารางกาหนดโควตาการเตมเงน (Add Value Quota) ๖) ตารางประเภทและรายละเอยดการขายบตร (Card Sale Parameter Table) สามารถกาหนดตามประเภทบตรได) เช�น บตรสะสมลายพเศษหรอบตรนกท�องเทยว ให)สามารถคนมลค�าบตรได) หรอกาหนดการเลอกจานวนเงนทเตมได) ๗) ตารางประเภทและรายละเอยดเทยวร�วม (Common Pass Product Scheme Table) ๘) ตารางประเภทและรายละเอยดเทยวเจาะจงเส)นทาง (Fixed Journey Product Scheme Table) ๙) รายการแจ)งระงบใช)บตร (Blacklist Parameter) ๑๐) รายละเอยดทวไปสาหรบการใช)งานระบบ (System Usage Data Table) เช�น ค�าปรบ รายชอผ)ออกบตรทอนญาต วนหยด มลค�าขนตาเพอการเข)าระบบ ๑๑) โปรโมชนสาหรบการเดนทางเชอมต�อ (Transfer Scheme) ๑๒) การร)องขอการเตมเงนทางออนไลน+ (Online Reload Request) จากข)อมลมาตรฐานกลางระบบบตรร�วมข)างต)น จะเหนว�า สนข. ซงถอเป9นหน�วยงานทกากบดแลและผลกดนโครงการบตรร�วม ได)กาหนดมาตรฐานกลางต�างๆทเกยวข)อง ไม�ว�าจะเป9นเรองของ Business Rule, โครงสร)างข)อมล, คณสมบตพนฐานของเครองอ�านและเขยนบตรร�วม, รปแบบข)อมลเพอเชอมต�อกบ CCH และรปแบบค�าทกาหนดให)ผ)ให)บรการใช)ร�วมกน ซงถอเป9นการเปOดโอกาสให)หน�วยงานทสนใจและต)องการใช)งานร�วมกบบตรร�วมแมงมมนน สามารถนาไปประยกต+ใช)และปรบปรงระบบของตนเอง รวมถงรปแบบการบรหารจดการด)านบตร ทเปOดให)ทงแบบ Co-Brand หรอ Multiple Issue ซงหน�วยงานต�างๆกสามารถนามาตรฐานกลางต�างๆเหล�าน ไปใช)ออกบตรและเครองรบบตรร�วมของหน�วยงานตนเองได) ในส�วนถดไป ผ)วจยจะวเคราะห+และประยกต+แนวทางทจะพฒนาบตรร�วมของระบบเหบค�าผ�านทางอตโนมต เพอให)สามารถเชอมต�อและใช)งานได)กบระบบบตรร�วมแมงมมของ สนข. ได)อย�าง

๖๕

มประสทธภาพ ทงในฝc�งทเป9นขารบบตรร�วมแมงมม และฝc�งของการนาบตรของ ETCS ไปใช)งานระบบบตรร�วมแมงมมของผ)ให)บรการรายอนๆ

การพการพการพการพฒนาและบรหารจฒนาและบรหารจฒนาและบรหารจฒนาและบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการกบโครงการกบโครงการกบโครงการบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วมบตรร�วม

จากการศกษาประสบการณ+การใช)ระบบตวร�วมในเมองใหญ�ทวโลกพบว�า ระบบตวร�วมได)สร)างประโยชน+เป9นอย�างมากต�อผ)ใช)บรการระบบขนส�ง กล�าวคอ สามารถใช)ตวเพยงใบเดยว สามารถเดนทางในภาคขนส�งได)ทกระบบ เช�น การใช)ในระบบรถไฟฟ�าตามแผนแม�บทรถไฟฟ�าขนส�งมวลชน ระบบรถโดยสารประจาทาง ระบบเรอโดยสาร และระบบทางพเศษ เป9นต)น ซงการดาเนนงานดงกล�าว ช�วยอานวยความสะดวกในการเชอมต�อการเดนทางเมอต)องการเปลยนเส)นทาง สนบสนนระบบตวโดยสารให)เป9นหนงเดยวลดระยะเวลาในการซอตวโดยสาร รวมถงไม�ต)องเสยค�าแรกเข)าซาซ)อนในการเดนทางมากกว�าหนงเส)นทางขนไป กระทรวงคมนาคม โดยสานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร (สนข.) ในฐานะหน�วยงานรบผดชอบด)านนโยบายและแผน จงได)ดาเนนโครงการดาเนนงานบรหารจดการระบบตวร�วม (Program Management Services: PMS) เพอนาระบบตวร�วมมาใช)สาหรบภาคขนส�ง (Transit) ในการเดนทางเชอมต�อกบขนส�งทกระบบ ทงรถไฟ รถไฟฟ�า รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสาร และทางพเศษรวมทงการใช)ตวร�วมกบนอกภาคขนส�ง (Non-Transit) (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘) ในงานวจยส�วนน ผ)วจยจะอธบายถงแนวทางการพฒนาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอให)สามารถพฒนาและเชอมเข)ากบโครงการตวร�วมของกระทรวงคมนาคม โดยจะพยายามอธบายถงรปแบบความเชอมโยง และแนวทางทจะพฒนาเชอมต�อบตรร�วมของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต และบตรร�วมแมงมม ซงในส�วนทผ�านมาผ)วจยได)อธบายถงมาตรฐานของระบบบตรร�วมท สนข. ได)กาหนดเป9นเกณฑ+และเปOดกว)างเพอให)ผ)ให)บรการขนส�งมวลชนและหน�อยงานทเกยวข)องสามารถศกษาและนาไปประยกต+ใช)กบระบบของตนเองได) โดยได)กาหนดการออกแบบมาตรฐานของระบบตวร�วม ซงรวมถง บตร เครองอ�าน ระบบคอมพวเตอร+สถาน และระบบเชอมต�อต�างๆกบศนย+บรหารรายได)กลางตวร�วม การทางานและเชอมต�อของระบบศนย+การบรหารจดการรายได) ซงต)องสามารถจดการข)อกาหนดสาหรบ micropayment โดยใช)ระบบกระเป?าเงนอเลคทรอนกส+ได) และจะมการนาสมาร+ทการ+ดมาใช)ในอนาคต ระบบศนย+การบรหารจดการรายได) จะทาหน)าทออกและจดการสมาร+ทการ+ด ในอนาคต อาจมผ)ออกบตรทสามารถใช)ระบบนได) โดยจะต)องสามารถออกบตรสมาร+ทการ+ดได) ซงจะอย�ในรปแบบของกระเป?าเงนอเลคทรอนกส+ สมาร+ทการ+ดทได)ออกมาแล)วอาจเป9นแบบไม�ระบชอ หรออาจระบชอกได) สมาร+ทการ+ดทระบชอควรระบผ)ถอบตร โดยบนทกหมายเลขประจาตวประชาชนไว)ในรปแบบอเลคทรอนกส+ การทางานนสามารถทาให)ระบบสามารถระบผ)ถอบตร เพอสทธประโยชน+ต�าง ๆ เช�น ส�วนลด หรอสทธยกเว)นค�าโดยสารการจดเรยงข)อมลบนสมาร+ทการ+ดจะต)องออกแบบให)สามารถสาเนาข)อมลไปยงสอ

๖๖

อน ๆ ได)โดยง�าย เมอกาหนดการเชอมต�อระหว�างระบบแม�ข�ายและศนย+การบรหารจดการรายได) รวมถงการใช)งานต�าง ๆ บนสมาร+ทการ+ดแล)ว เกณฑ+การทางานและการดาเนนการของระบบแม�ข�ายจะสามารถกาหนดได) โดยรปแบบในการใช)จ�ายควรจะเป9นระบบกระเป?าเงน ซงจะเหมาะสมกบการจ�ายค�าธรรมเนยมทางพเศษ ค�าใช)จ�ายเวลาท�องเทยว และการซอขายผลตภณฑ+และการให)บรการซงราคาไม�สงนก และต)องรองรบการใช)งานของผ)ทได)รบลดหย�อนหรอยกเว)นค�าโดยสาร นอกจากเรองของสมาร+ทการ+ดแล)ว ระบบแม�ข�ายต)องมกลไกการส�งข)อมลอย�างปลอดภยระหว�างสมาร+ทการ+ดและเครองอ�าน/เขยน เพอประกนการดาเนนการธรกรรม ทงนจะทาให)ศนย+การบรหารจดการรายได)สามารถดาเนนการหกบญชและการแบ�งสรรก�อนการชาระดลในแต�ละวน ระบบแม�ข�ายต)องสามารถรบข)อมลการตงค�าจากอปกรณ+ระบบจดเกบค�าโดยสารอตโนมตได) และสามารถรวมเข)าข)อมลการตงค�าของระบบแม�ข�ายเองได) ต)องสามารถใช) exceptions handling ได) ในกรณทข)อมลด)านการเงนจากศนย+การบรหารจดการรายได)นนไม�ตรงกบค�าทคานวณไว)โดยระบบแม�ข�าย จากทกล�าวมาข)างต)นจะเหนถงความสาคญและความสมพนธ+ของระบบตวร�วมทจะต)องสอดประสานกน ระหว�างบตรสมาร+ทการ+ด การเชอมต�ออปกรณ+กบระบบแม�ข�าย และศนย+บรหารรายได)กลาง หากเทยบกบระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตนน อาจเทยบได)กบ การเชอต�อและประสานการทางานระว�าง TAG, ตวอ�านสญญาณบรเวณหน)าด�าน, ระบบ CS แม�ข�ายการทางาน และการส�งข)อมลถง Central Toll Clearing House อย�างไรกตาม การทจะพฒนาบตรร�วมของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตให)สามารถใช)ร�วมกบมาตรฐานบตรร�วมแมงมมได)นน จะเหนว�าจากรายละเอยดในบทน หวข)อท ๑. ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตกบโครงการบตรร�วม ได)กล�าวถงการประยกต+ความเหมอนและภาพทคล)ายกนของระบบบตรร�วมทงสอง ซงสามารถเชอต�อกนได) โดยแต�ละหน�วยงานในระบบทางพเศษไม�จาเป9นต)องเชอมต�อกบศนย+บรหารจดการรายได)กลางของตวร�วม เพยงแต�ให)เชอมต�อกนทระดบ CCH โดยรายละเอยดต�างๆ จะกล�าวต�อไป อกทงในส�วนหวข)อท ๒. มาตรฐานกลางระบบบตรร�วม ได)อธบายถงเกณฑาตรฐานของระบบบตรร�วม ทกาหนดโดย สนข. หากหน�วยงานใดต)องการเชอมต�อสามารถนาไปปรบแก)ไขให)เข)ากบระบบของตนเองได) โดยในส�วนถดไปจะเป9นการอธบายแนวทางการพฒนาและเชอมต�อระหว�างกน โดยจะแบ�งการพฒนาออกเป9น ๒ ด)าน ได)แก� ๑) ด)านการออกบตร และ ๒) ด)านการรบบตร ๑.๑.๑.๑. การพฒนาด)านการออกบตรการพฒนาด)านการออกบตรการพฒนาด)านการออกบตรการพฒนาด)านการออกบตร จากการท สนข. ได)เปOดโอกาสให)หน�วยงานต�างๆสามารถศกษาและนามาตรฐานกลางระบบตวร�วมไปใช)เพอปรบปรงหรอพฒนาระบบการออกบตรสมาร+ทการ+ดของตนเองให)สามารถรองรบระบบตวร�วมได) โดยจะให)มการออกบตรทงแบบ Main Isser ของระบบตวร�วมเอง, การออกบตรแบบ Co-Brand และการออกบตรแบบ Multi-Issuer ทาให)เมอระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตได)ดาเนนการพฒนาระบบบตรร�วมของตวเอง ซงจะมสถาบนการเงนของรฐเป9นผ)บรหารจดการกระเป?าเงนสารองค�าผ�านทางอย�แล)ว โดยสถาบนการเงนของรฐจะเป9นตวกลางในการดาเนนการ Central Toll Clearing House เพอทาการบรหารค�าผ�านทางต�างๆให)กบหน�วยงานทเกยวข)อง อย�างไรกตาม หากมองถงระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตปcจจบนนน จะประกอบไปด)วย TAG ทจะใช)ตดทตวรถ และบตรอเลคทรอนกส+ ทงน จะเหนว�าบตร M-PASS จะมบตร e-money ท

๖๗

จะมกระเป?าไว)ใช)สาหรบชาระค�าผ�านทางพเศษ และอกกระเป?าสาหรบชาระค�าสนค)าและบรการต�างๆ ทงนหาก กทพ. สามารถพฒนาและเชอมต�อกบสถาบนการเงนของรฐให)บรหารจดการสาหรบค�าผ�านทางและบรหารบตร Easy Pass หรอถ)าสามารถพฒนาเป9นบตรร�วมของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตได)เป9นเพยงใบเดยวนน สถาบนทางการเงนของรฐทให)บรการบรหารบตรและกระเป?าเงนอเลกทรอนกส+ สามารถพฒนาบตรทออกค�กบ TAG ให)เป9นบตรสมาร+ทการ+ด ซงสามารถนามาตรฐานกลางของตวร�วมมาพฒนาและเป9นรปแบบหนงของบตร โดยอาจจะออกโดยเป9นบตร Co-Brand ร�วมกบบตรแมงมม หรอเป9นรปแบบ Multiple Issuer โดยออกบตรรปแบบของตวเองซงพฒนาโดยใช)มาตรฐานกลางของระบบตวร�วม สนข. ซงเมอออกบตรแล)วผ)ใช)บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต กสามารถทจะนาบตรสมาร+ทการ+ดทออกค�กบ TAG ไปใช)บรการกบหน�วยงานอนๆทรองรบบตรมาตรฐานตวร�วมได)ทนท โดยทหน�วยงานต�างๆในระบบทางพเศษไม�จาเป9นต)องลงทนพฒนาระบบและรปแบบบตรของตนเอง อย�างไรกตาม มาตรฐานบตรกลางต)องสามารถนามาใช)ในธรกจอน ๆ ทไม�ใช�ระบบขนส�ง ธรกจการค)าปลก และเพอสนทนาการอน ๆ จะต)องสามารถใช)ระบบโทรศพท+ (หรออนๆ) ตดต�อกบระบบศนย+การบรหารจดการรายได) เพอทาการซอขาย เตมมลค�า และอน ๆ บนมาตรฐานบตรกลาง เครองจาหน�ายควรมไฟสารอง และควรมเครองพมพ+ใบเสรจ ควรมระบบกระเป?าเงนซงไม�เชอมโยงกบธรกรรมทางการเงนอน ๆ การลงข)อมลธรกรรมควรตรวจสอบระบบรกษาความปลอดภย วนและเวลา และต)องสามารถบนทกจานวนเงน หมายเลขสตวหลงของบตรทใช)ในการลงข)อมล (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๘) ๒.๒.๒.๒. การพฒนาด)านการรบบตรการพฒนาด)านการรบบตรการพฒนาด)านการรบบตรการพฒนาด)านการรบบตร จากทกล�าวมาในส�วนก�อนหน)าน จะเหนว�า บตรร�วมของระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เป9นการเปOดระบบให)สามารถรองรบการเชอมต�อกบหน�วยงานอนๆได)อกด)วย ในทนคอการเชอมต�อเข)ากบระบบ CCH ของระบบตวร�วม ได)โดยตรงโดยทหน�วยงานต�างๆในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตไม�จาเป9นต)องเชอมต�อกบระบบตวร�วมเอง ในส�วนนจะกล�าวถง การนามาตรฐานกลางระบบตวร�วมมาใช)ในระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตได) ทงนระบบใหม�จะต)องได)รบการรบรองว�าว�าการทางานจะไม�กระทบการทางานของระบบในปcจจบน (สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, ๒๕๕๘: ๒) ระบบเกบค�าธรรมเนยมผ�านทางพเศษปcจจบน มทงแบบธรรมดา (ใช)เจ)าหน)าท) และแบบอตโนมต ซงอาศยการอ�านข)อมลจากแถบ RFID ซงตดอย�บนยานพาหนะแต�ละคน การนามาตรฐานบตรกลางมาใช)ในระบบ จะดาเนนการควบค�ไปกบระบบเดม ซงจะมทงแบบอตโนมต และแบบธรรมดา (ใช)เจ)าหน)าท) สาหรบค�าธรรมเนยม จะคดเป9นแบบอตราเดยว แต�จะแตกต�างกนไปตามลกษณะของยานพาหนะ ระบบในปcจจบนนน เป9นแบบ on-line จงมความพร)อมในด)านโครงสร)างพนฐานหากจะนาระบบใหม�เข)ามาใช) ด�านเกบค�าธรรมเนยมจะประกอบไปด)วยอปกรณ+หลก ๒ ชนด ซงกคอระบบคอมพวเตอร+ประจาด�าน และอปกรณ+ประจาต)เกบค�าผ�านทาง ซงประกอบด)วย

- เครองตรวจสอบบตรโดยสารอจฉรยะ - เครองควบคมสาหรบเจ)าหน)าท (สาหรบช�องทใช)เจ)าหน)าทเท�านน)

๖๘

- อปกรณ+ควบคม ซงจะรวมอปกรณ+ อน ๆ ท มอย� แล) ว เช�น แผง กน ไฟสญญาณ เป9นต)น ซงอาจเชอมโยงกบแผงควบคมสาหรบเจ)าหน)าท

ระบบคอมพวเตอร+ประจาด�านต)องสามารถสอสารได)กบอปกณ+ประจาต)เกบค�าผ�านทาง และสามารถทางานได)เช�นเดยวกบระบบคอมพวเตอร+สถาน สามารถประมวลข)อมลการใช)งาน กระจายข)อมลการตงค�า และสามารถส�งผลรายงานได)หากมความจาเป9น ระบบคอมพวเตอร+ประจาด�านต)องสามารถสอสารได)กบระบบคอมพวเตอร+กลาง เพอทาการรบส�งข)อมลการใช)และข)อมลการตงค�าไปยง Central Toll Clearing House ของสถาบนการเงนทจะเป9นตวกลางให)กบผ)ให)บรการทางพเศษต�างๆ ไม�ว�าจะเป9น กทพ. ทล. โทลเวย+ และอนๆ ในอนาคต หรออาจจะมองเป9น Super CS ทครอบคลม CS ของแต�ละหน�วยงานอกขน ความต)องการในหน)าทหลกของระบบ ระบบคอมพวเตอร+ส�วนกลางของ Central Toll Clearing House โดยระบบคอมพวเตอร+กลางควรทาหน)าทได)ดงน

- เป9นตวกลางในการส�งต�อข)อมลการใช)งานบนบตร ไปยงศนย+การบรหารจดการรายได)ของตวร�วม

- เป9นตวกลางในการส�งต�อข)อมลการตงค�าบนบตรไปยงระบบคอมพวเตอร+ประจาด�าน และระบบประต) ของผ)ให)บรการรายต�างๆ และสามารถรายงานไปยงศนย+กลางได)

ความต)องการในหน)าทหลกของระบบ Central Toll Clearing House - ระบบจดเกบค�าโดยสารอตโนมต อาจมการนาข)อมลเกยวกบบรการการเดนทาง

และของสมนาคณต�าง ๆ ของผ)ให)บรการรายต�าง ๆ มาจดเกบไว)ในมาตรฐานบตรกลาง ทงนจะช�วยทาให)ผ)ให)บรการไม�จาเป9นต)องลงทนในส�วนของการผลตสมาร+ทการ+ด ซงในส�วนนสถาบนการเงนของรฐจะเป9นผ)ดาเนนการ

- ความต)องการในหน)าทของระบบต)องสอดคล)องกบข)อกาหนดในการใช)มาตรฐานบตรกลางในเชงธรกจ โดยระบบจะต)องสามารถจดการเรองต�างเหล�านได) o ระบบกระเป?าเงนสาหรบใช)ในระบบขนส�ง o มการรวมและการส�งข)อมลการใช)งาน (UD) และบรรจขนไปยงระบบ

ศนย+การบรหารจดการรายได)ของมาตรฐานบตรกลาง o มการดงข)อมลการตงค�าจากระบบศนย+การบรหารจดการรายได) o ใช)ข)อมลบญชดาจากระบบศนย+การบรหารจดการรายได)ของมาตรฐาน

บตรกลาง อย�างไรกตาม จะเหนได)ว�าระบบทางพเศษจะประกอบไปด)วย ๒ ช�องทางการชาระเงนเป9นหลก คอ ๑) ช�องทางการรบเงนสด โดยในช�องทางนผ)ให)บรการจะต)องตดเครองอ�านบตร โดยใช)มาตรฐานกลางของระบบตวร�วม จากนนต)องเชอมต�อการรบจ�ายเงนค�าผ�านทางไปยง Central Toll Clearing House เพอทาการรบ-ส�งข)อมลการใช)บตรไปยงศนย+บรหารรายได)กลางของบตรร�วมต�อไป ๒) ช�องทางอตโนมต ยงคงเปOดให)บรการตามปกต โดยไม�ได)ปรบเปลยนให)มการนาบตรร�วมแมงมมเข)ามาใช)งาน โดยจะเปOดให)ใช)งานบตรร�วมมาตรฐานแมงมมในช�องจ�ายเงนสดเท�านน ซงจะใช)เทคโนโลยท

๖๙

เรยกว�า Touch and Go เป9นระบบ Contactless คล)ายกบการให)บรการบตร Tollway Smart Purse ในปcจจบน

บทท บทท บทท บทท ๕๕๕๕

สรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะสรปและข�อเสนอแนะ

สรปสรปสรปสรป

การศกษาการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วม พบว�าอปสรรคและป(ญหาทมอย�ในป(จจบน ประกอบไปด�วย วถชวตของคนในสงคมเปลยนแปลงไป มความต�องการในการเดนทางทมความสะดวกและรวดเรวมากยงขน ในสภาวะทมความเร�งรบเพอไปถงจดหมายให�รวดเรวทสด โดยอาศยระบบคมนาคมทมความหลากหลาย เช�น รถยนต2ส�วนบคคล รถโดยสารประจาทาง รถไฟ รถไฟฟ5า (BTS) รถไฟใต�ดน (MRT) เป=นต�น ซงการคมนาคมดงกล�าว มระบบการชาระค�าบรการทแตกต�างกน ทงเงนสด และการใช�บตรของแต�ละผ�ให�บรการ เนองจากขาดความร�วมมอกนระหว�างผ�ให�บรการและหน�วยงานทเกยวข�องต�างๆ ในการพฒนาระบบบตรร�วมทเป=นศนย2กลางการรบชาระเงนค�าผ�านทางอตโนมตในทกระบบคมนาคมภายในประเทศ (Transit) โดยระบบบตรร�วมดงกล�าวไม�เพยงจะสามารถเพมความสะดวกและรวดเรวแก�ผ�ใช�บรการระบบคมนาคมภายในประเทศเท�านน แต�สามารถเพมประสทธภาพและประสทธผลโดยรวมในการทาธรกรรมทางการเงนทงระบบขนส�งมวลชนภายในประเทศอกด�วย ทงนการพฒนาระบบบตรร�วมจะสามารถปรบพฤตกรรมการใช�เงนสดของประชาชน ทมต�นทนการผลตและการดาเนนงานสง ให�เป=นระบบการใช�เงนอเลกทรอนกส2 (e-Money) ซงสอดคล�องกบนโยบาย National e-Payment ของรฐบาลอกทางหนง การวจยครงนใช�วธการสงเกตแบบไม�มส�วนร�วม ข�อมลปฐมภมทเกดจากประสบการณ2ทางานจรงในด�านการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วม และข�อมลทตยภมจากแหล�งข�อมลต�างๆ เช�น งานเขยน งานวจย และเอกสารหลกฐานทเกยวข�อง เป=นต�น ผลจากการศกษาและเกบข�อมล สามารถสรปได�สอดคล�องกบวตถประสงค2ในการวจย ดงน ๑. เพอศกษาป(ญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนในป(จจบน จากการศกษารปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนระหว�างบตร Easy Pass และ M-PASS ซงเป=นกรณศกษาสาคญทแสดงถงจดเรมต�นของแนวทางทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนในป(จจบน พบว�าป(ญหาและอปสรรคทสาคญคอ ความหลากหลายของระบบของผ�ให�บรการระบบทางพเศษแต�ละราย, ความแตกต�างของรปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต และความแตกต�างในด�านการบรหารจดการทางการเงน โดยมรายละเอยดต�างๆ ดงน ๑.๑ ความหลากหลายของระบบของผ�ให�บรการระบบทางพเศษแต�ละราย จากการศกษาพบว�าป(จจบนมผ�ให�บรการทางพเศษในประเทศไทย จานวน ๒ ราย ได�แก� การทางพเศษแห�งประเทศไทย ให�บรการเส�นทางทเรยกว�า “ทางด�วน” ใช�ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทชอว�า “Easy Pass”และกรมทางหลวง ให�บรการทางหลวงพเศษระหว�างเมองทเรยกว�า “มอร2เตอร2เวย2” ใช�ระบบ

๗๑

เกบค�าผ�านทางอตโนมต ทชอว�า “M-PASS” จากความแตกต�างของผ�ให�บรการทางพเศษและความหลากหลายของระบบชาระค�าผ�านทางรปแบบต�างๆ ทาให�กระบวนการทางานภายในของแต�ละหน�วยงานมความแตกต�างกน อกทงการเชอมต�อทงในด�าน IT และ Operation กมความแตกต�างกนอกด�วยซงส�งผลต�อการพฒนาให�เกดระบบบตรร�วมในอนาคต

๑.๒ ความแตกต�างของรปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต รปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของทง ๒ หน�วยงาน มความแตกต�างกน เนองจาก กทพ. ซงมระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทเรยกว�า Easy Pass ทมการบรหารจดการในการเกบค�าผ�านทางอตโนมตด�วยตนเอง ทงงานทางด�านระบบ IT การบรหารจดการด�านบตร ทงการจดจาหน�ายและเตมเงน และการให�บรการค�า Top up Agent ในขณะทการบรหารระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตของกรมทางหลวง หรอ ระบบ M-PASS นน กรมทางหลวงให� บมจ.ธนาคารกรงไทย เป=นผ�บรหารจดการระบบแบบครบวงจร คอ การดาเนนการบรหาร Central System การบรหารการผลตและจดจาหน�ายบตร การเตมเงน และบรการหลงการขาย ส�งผลให�ในการเชอมต�อ ๒ ระบบเข�าด�วยกน ผ�บรหารจาก ๓ ฝdาย ทง กทพ. ทล. และ บมจ. ธนาคารกรงไทยจะต�องคานงถงการวางนโยบายและการวางแผนในด�านต�างๆ ร�วมกน เพราะการเชอมโยงระบบเข�าด�วยกนมผลต�อ กระบวนการทางาน งานด�าน IT งานด�านปฏบตการ (Operation) การวางแผนด�านบคลากรเพอรองรบการทางานร�วมกน และการประชาสมพนธ2ให�ลกค�าทงในและนอกองค2กรมความร�ความเข�าใจตรงตามเป5าหมายทได�วางไว�ร�วมกนของทง ๓ หน�วยงาน

๑.๓ ความแตกต�างในด�านการบรหารจดการทางการเงนและบตรจากทกล�าวมาข�างต�นถงความแตกทางของรปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต จงส�งผลต�อการบรหารจดการทางการเงน และการบรหารเงนสารองค�าผ�านทางของแต�ละหน�วยงานทมความแตกต�างกน เนองจาก กทพ. มระบบการบรหารจดการทางการเงนและบรหารเงนสารองค�าผ�านทางของลกค�าด�วยตนเอง โดยเงนทลกค�าเตมนนถอเป=นเงนสารองล�วงหน�าทจ�ายไปแล�ว ถกรบร�ว�าเป=นรายได�ของ กทพ. ทนท และเมอลกค�าใช�บรการ ระบบจะตดเงนทจ�ายไว�ล�วงหน�าจากบญชบตรของลกค�า ซงเงนสารองดงกล�าวจะสามารถใช�เพอชาระเป=นค�าผ�านทางเฉพาะลกค�าทใช�บตร Easy Pass เท�านน ไม�สามารถใช�ร�วมกบหน�วยงานผ�ให�บรการทางพเศษรายอน หรอใช�งานกบการขนส�งในรปแบบอน ๆ นอกจากนเมอสมครบตร Easy Pass ลกค�าจะได� TAG และ บตรประจาค� TAG เพอการเตมเงนเท�านน ขณะท ทล. ได�มอบหมายให� บมจ.ธนาคารกรงไทยดาเนนการบรหารจดการเงนสารองทอย�ในรปแบบบตรเงนสด (e-Money Card) ด�วยใบอนญาต (License) ของ บมจ.ธนาคารกรงไทย โดยการออกบตรเงนสดในลกษณะ Co-Brand ระหว�าง ทล. กบ บมจ.ธนาคารกรงไทย ทาให�บตร M-PASS ของ ทล. มความพร�อมในการนาไปใช�งานกบหน�วยงานผ�ให�บรการทางพเศษรายอน หรอใช�งานกบการขนส�งในรปแบบอนได� เช�น รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสารสาธารณะ ระบบขนส�งทางราง เป=นต�น ทงนบตร M-PASS ทอย�ในรปแบบบตรเงนสด สามารถนาไปใช�กบหน�วยงานอน ทนอกเหนอจากภาคการขนส�ง (Non-Transit) ได�ทนทอกด�วย โดยบตร M-PASS ประกอบไปด�วย ๒ กระเปkา คอ กระเปkาเงนสาหรบชาระค�าผ�านทางกบทาง ทล. และกระเปkาเงนอเลกทรอนกส2สาหรบใช�จ�ายตามร�านค�าต�างๆ โดยเงนทลกค�าเตมลงในบตรทงสองกระเปkานน ถอว�าเป=นเงนของลกค�าและจะถกหกเงนให�กบผ�ให�บรการเมอมการชาระค�าผ�านทางหรอใช�บรการเท�านน ฉะนนการรบร�รายได�ของ ทล. จงมความแตกต�างกบ กทพ.

๗๒

อย�างชดเจน ขณะท กทพ. รบร�รายได�ทงหมดตงแต�ลกค�าเตมเงนสารองค�าผ�านทาง แต� ทล. จะไม�ได�รบร�รายได�เมอลกค�าเตมเงน เพราะลกค�าจะเตมเงนสารองในบตรกบธนาคารกรงไทย ซงเงนทเตมจะถกเกบไว�ในบญช e-money ของลกค�าธนาคารกรงไทย และ ทล. จะรบร�รายได�เมอลกค�าไปใช�บรการทด�านผ�านทางของ ทล. เท�านน นอกจากน อปสรรคอกประการทส�งผลต�อการเชอมต�อระบบระหว�างกนของ ๒ หน�วยงาน และระบบร�วมอนๆ คอ การกาหนดเวลาในการตดรอบการปฏบตงาน (Cut-off time) ของแต�ละวนของทง ๒ หน�วยงาน (ทล. และ กทพ.) ทแตกต�างกน เพอทาการชาระบญช โดย ทล. กาหนด Cut-off time ของแต�ละวน ณ เวลา ๒๒.๐๐ น. ในขณะท กทพ. กาหนด Cut-off time ของแต�ละวน ณ เวลา ๒๔.๐๐ น. ทาให�เกดความแตกต�างกนของรายการหรอยอดตดบญชระหว�างสองหน�วยงาน ซงส�งผลต�อการคานวณรายการหรอรายได� ดงนนป(ญหาด�านการบรหารจดการทางการเงนและบตรทมความแตกต�างกน สามารถแก�ไขได� โดยการจดตงหน�วยงานกลางในการบรหารจดการระบบคดค�าผ�านทางอตโนมตของแต�ละหน�วยงานอย�างเบดเสรจ พร�อมทงพฒนาระบบศนย2กลาง

Central Toll Clearing House ของระบบทางพเศษ และออกบตรร�วมเดยว ทใช�ได�กบทกระบบ ๒. เพอศกษาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทมประสทธภาพและ

เหมาะสมกบประเทศไทย จากการศกษารปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทประสบ

ความสาเรจภายในประเทศไทย นนคอการให�บรการเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนระหว�างบตร Easy Pass และ M-PASS พบว�า ผ�ใช�บรการมความสะดวกและรวดเรวเพมมากขน โดยสามารถใช�บตรใดกได�ในการชาระค�าผ�านทาง อกทงการบรหารจดการธรกรรมระหว�าง ๒ ระบบทมความแตกต�างกนได�อย�างมประสทธภาพจากระบบศนย2กลาง ทงนจะเหนได�ว�า ป(จจยแห�งความสาเรจของบรการดงกล�าวคอ การผลกดนจากนโยบายภาครฐ และความร�วมมอระหว�างผ�ให�บรการ และหน�วยงานกลาง ประกอบไปด�วย กทพ. (Easy Pass) ทล. (M-PASS) และ บมจ. ธนาคารกรงไทย ทเป=นหน�วยงานกลาง โดยมภารกจหลกคอ การพฒนาระบบบรหารจดการกลางในการเกบค�าผ�านทางอตโนมตร�วมกนระหว�างบตร Easy Pass และ M-PASS หรอ ทเรยกว�าระบบ Central Toll Clearing House (CTCH) ระบบดงกล�าวมหน�าทรวบรวมข�อมลการทาธรกรรมทงหมด และทาหน�าทในการประมวลผลข�อมลเพอคานวณผลการจดแบ�งรายได�/หกบญช และการชาระดล ซงจะเหนได�ว�าอกหนงป(จจยสาคญคอ การมสถาบนการเงนของรฐเป=นผ�ควบคมและดแลระบบกลางในการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต ดงแผนภาพ ท ๕-๑

๗๓

แผนภาพท ๕-๑ รปแบบการเชอมต�อและบรหารจดการบตรร�วมทมสถาบนการเงนของรฐเป=นหน�วยงานกลางในการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต

สถาบนการเงนของรฐจะทาหน�าทเป=นศนย2กลางจดการรายได�กลางระบบทางอตโนมต

(Central Toll Clearing House: CTCH) ได�แก� ๑) การบรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง/กระเปkาเงน (e-Wallet) โดยทง ๒ หน�วยงาน

คอ ทล. และ กทพ. มอบหมายให�สถาบนการเงนของรฐทาหน�าทเป=นผ�บรหารจดการเงนสารองค�าผ�านทาง กระเปkาเงน (e-Wallet) และการบรหารจดการ Top-up Agents ซงการให�สถาบนการเงนของรฐเป=นผ�บรหารจดการดงกล�าว เพอให�สอดคล�องกบลกษณะธรกจบตรอเลกทรอนกส2ตาม พระราชกฤษฎกาว�าด�วยการควบคมดแลธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส2 กาหนดจงทาให�บตร

สถาบนการเงนของรฐ

CTCHCTCHCTCHCTCH

Top-up & Selling Agent • สถาบนการเงน • หน�วยงานเอกชน

แลกเปลยนข�อมลรายละเอยด TAG ทเกดขนในโครงข�าย

แลกเปลยนข�อมลรายละเอยด TAG ทเกดขนในโครงข�าย

๗๔

(TAG) ของทง ๒ หน�วยงาน ได�แก� บตร M-PASS ของ ทล. และบตร Easy Pass ของ กทพ. รวมบตรและกระเปkาเงน (e-Wallet) เป=นหนงเดยวและสามารถใช�ได�กบธรกจบรการอน ๆ อกด�วย

๒) การบรหารจดการการเตมเงนสารองค�าผ�านทาง (Top-up & Selling Agent Management) ผ�ใช�บรการบตรต�างๆ สามารถดาเนนการได�เหมอนกบรปแบบป(จจบนทดาเนนการอย� เพยงแต�หน�วยงานหรอตวแทนทรบชาระเงน จะมการปรบเปลยนรปแบบและกระบวนการดาเนนการระหว�างหน�วยงาน รวมถงงานทเกยวข�องอนๆ เช�น การขอรายงานสรปการผ�านทาง การบรหารการออกใบกากบภาษและใบเสรจรบเงน การบรหารด�านการหกบญช (Clearing) และการชาระดล (Settlement) เป=นต�น

จากรปแบบความสาเรจดงกล�าวสามารถนาไปประยกต2ใช�กบระบบบตรร�วม (E-Ticket) ตามนโยบายของรฐบาล เพอสร�างประโยชน2อย�างมากต�อผ�ใช�บรการระบบขนส�ง กล�าวคอ ตวโดยสารเพยงใบเดยว สามารถใช�ได�กบภาคขนส�งทกระบบ เช�น การใช�กบระบบรถไฟฟ5าตามแผนแม�บทรถไฟฟ5าขนส�งมวลชน ระบบรถโดยสารประจาทาง ระบบรถโดยสารประจาทางด�วนพเศษ ระบบเรอโดยสาร และระบบทางพเศษ เป=นต�น ตวอย�างของประโยชน2ดงกล�าวทาให�เกดความสะดวกสบายในการเชอมต�อการเดนทางเมอต�องการเปลยนเส�นทาง สนบสนนตวโดยสารให�เป=นหนงเดยว ลดระยะเวลาในการซอตวโดยสาร และ ไม�ต�องเสยค�าแรกเข�าซาซ�อนในการเดนทางมากกว�าหนงเส�นทางขนซงเป=นการพฒนาชาระค�าบรการ ในระบบขนส�งทงหมดภายในประเทศ (Transit) อกก�าวหนง รวมถงเพอลดปรมาณการใช�เงนสดในการชาระค�าสนค�าและบรการต�างๆ ซงการชาระเงนผ�านระบบอเลกทรอนกส2ในบรบทของบตรร�วม (E-Ticket) นน จดเป=นรปแบบหนงของระบบการชาระเงนอเลกทรอนกส2 ทเรยกว�า เงนอเลกทรอนกส2 (e-Money) โดยบนทกมลค�าของเงนไว�ในบตรหรอบตรร�วม (E-Ticket) นน สามารถนาไปใช�ชาระค�าสนค�าและบรการต�างๆได� ทงในระบบ Transit & non-Transit ซงถอเป=นการสนบสนนโครงการ Card Usage Expansion and Promotion ของรฐบาล และเป=นการตอบสนองนโยบาย National e-Payment ของรฐบาลได�อกส�วนหนง ๓. เพอเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบค�าผ�านทางอตโนมต ให�สามารถรองรบการเชอมต�อกบโครงการบตรร�วม (E-Ticket) ของรฐบาล การศกษานจงได�นาแนวทางรปแบบการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต เพอสนบสนนและรองรบระบบบตรร�วมทประสบความสาเรจทกล�าวมาแล�วในข�างต�น มาพฒนาต�อยอด โดยการนาเสนอรปแบบการบรหารจดการกลาง (Central Clearing House: CCH) ซงมหน�าทบรหารจดการ ระบบบตรร�วม (E-Ticket) ทสามารถใช�ได�ทงระบบขนส�งมวลชนภายในประเทศ (Transit) และ ระบบการรบชาระเงนสนค�าและบรการ (Non- Transit) อนสอดคล�องกบมาตรฐานกลางระบบตวร�วม (Common Ticketing System Standard) ของ สานกงานนโยบายและแผนการขนส�งและจราจรกระทรวงคมนาคม (สนข.)

๗๕

แผนภาพท ๕-๒ ผ�มส�วนร�วมสาคญในระบบบตรร�วม (E-Ticket) จากแผนภาพท ๕-๒ แสดงถงผ�มส�วนร�วมสาคญในระบบตวร�วม ซงประกอบไปด�วย ผ�ใช�บรการบตรร�วมหรอตวร�วม (Card Holder) ผ�ให�บรการออกบตร (Issuer) มหน�าทในการออกบตรและจาหน�ายบตร ผ�ให�บรการรบบตร (Acquirer) มหน�าทให�บรการรบส�งข�อมลการชาระเงนทางอเลกทรอนกส2จากบตรร�วมไปยงผ�ออกบตร, ผ�ให�บรการ (Service Provider) ทงในและนอกระบบขนส�ง (Transit & Non-Transit) เช�น ระบบทางพเศษ การทางพเศษแห�งประเทศไทย (EXAT), กรมทางหลวง และดอนเมองโทลเวย2 (TOLLWAY)) ระบบขนส�งมวลชนทางราง (ระบบ MRTA, ระบบ BTS และระบบ Airport rail link) ระบบรถโดยสารสาธารณะ (ขสมก. และรถโดยสารร�วมบรการ) ระบบขนส�งทางนา (ระบบเรอด�วนเจ�าพระยา และระบบเรอโดยสารข�ามฝาก) ผ�ให�บรการเตมเงน (Top-up Agent) เช�น สถาบนการเงน และองค2กรเอกชน เป=นต�น รวมถงระบบบรหารจดการกลาง (CCH) ซงมหน�าทสาคญในการเป=นศนย2กลางบรหารจดการรายได�กลาง มหน�าทในการประมวลผลรายการการทาธรกรรม บรการหกบญช จดสรรรายได� และการจดทารายงานทงหมดทเกยวข�องกบการทาธรกรรม จากการศกษาพบว�าผ�บรหารระบบศนย2กลางดงกล�าว ควรเป=นหน�วยงานจากภาครฐและจะต�องประสานงานกบธนาคารเพอบรหารจดการทางด�านบญชและรายได� (Clearing and Settlement) อย�างเป=นระบบ ทงนการประสานงานดงกล�าวสามารถนาเสนอได�ดงภาพท ๕-๓

ผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการออกบตร ออกบตร ออกบตร ออกบตร ((((Issuer)Issuer)Issuer)Issuer)

ผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการรบบตร รบบตร รบบตร รบบตร ((((Acquirer)Acquirer)Acquirer)Acquirer)

ผ�ให�บรการ ผ�ให�บรการ ผ�ให�บรการ ผ�ให�บรการ ((((Service Provider)Service Provider)Service Provider)Service Provider)

ผ�ให�บรการเตมเงน ผ�ให�บรการเตมเงน ผ�ให�บรการเตมเงน ผ�ให�บรการเตมเงน ((((TopTopTopTop----up Agentup Agentup Agentup Agent))))

ผ�ใช�บรการ ผ�ใช�บรการ ผ�ใช�บรการ ผ�ใช�บรการ ((((Card Holder)Card Holder)Card Holder)Card Holder)

ระบบบรหารจดการกลาง ระบบบรหารจดการกลาง ระบบบรหารจดการกลาง ระบบบรหารจดการกลาง ((((CCCCCCCCHHHH))))

๗๖

แผนภาพท ๕-๓ ตวแบบการพฒนาและเชอมต�อระบบบตรร�วม

จากแผนภาพข�างต�นแสดงให�เหนว�าหากภาครฐจดตงหน�วยงานกลางซงเป=นผ�บรหารจดการระบบตวร�วม โดยมหน�าทในการบรหารจดการและบารงรกษาระบบศนย2บรหารจดการรายได� ซงในทนคอ สานกนโยบายและแผนการขนส�งและจราจร (สนข.) ภายใต�มาตรฐานกลางระบบตวร�วมหรอบตรแมงมม ตามนโยบายของรฐบาล ระบบศนย2กลางดงกล�าว (CCH) จะสามารถเชอมต�อบรการการรบชาระเงนต�างๆ ทงระบบขนส�ง (Transit) และการชาระค�าสนค�าและบรการ (Non-Transit) ส�งผลให�ผ�ใช�บรการสามารถชาระค�าโดยสารและค�าสนค�าและบรการได�โดยใช�เพยงบตรเดยว ทงนภาครฐยงได�

ระบบศนย2บรหารจดการรายได�กลางระบบศนย2บรหารจดการรายได�กลางระบบศนย2บรหารจดการรายได�กลางระบบศนย2บรหารจดการรายได�กลาง (CCH)(CCH)(CCH)(CCH)

หน�วยงานกลางหน�วยงานกลางหน�วยงานกลางหน�วยงานกลาง

ผ�บรหารจดการระบบตวร�วมผ�บรหารจดการระบบตวร�วมผ�บรหารจดการระบบตวร�วมผ�บรหารจดการระบบตวร�วม

สานกงานโครงการสานกงานโครงการสานกงานโครงการสานกงานโครงการ

บรหารการระบบตวร�วมบรหารการระบบตวร�วมบรหารการระบบตวร�วมบรหารการระบบตวร�วม (สตร.)(สตร.)(สตร.)(สตร.)

บรหารจดการและบรหารจดการและบรหารจดการและบรหารจดการและบารงรกษาระบบบารงรกษาระบบบารงรกษาระบบบารงรกษาระบบ

ธนาคารธนาคารธนาคารธนาคาร

Clearing &Clearing &Clearing &Clearing & SettlementSettlementSettlementSettlement

ผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการผ�ให�บรการ (Transit & Non(Transit & Non(Transit & Non(Transit & Non----Transit)Transit)Transit)Transit)

นโยบายนโยบายนโยบายนโยบาย

คกก. บรหารจดการคกก. บรหารจดการคกก. บรหารจดการคกก. บรหารจดการ

ระบบตวร�วม ระบบตวร�วม ระบบตวร�วม ระบบตวร�วม (CTAC)(CTAC)(CTAC)(CTAC)

กากบดแลกากบดแลกากบดแลกากบดแล

Clearing &Clearing &Clearing &Clearing & SettlementSettlementSettlementSettlement

บตรร�วม / ตวร�วมบตรร�วม / ตวร�วมบตรร�วม / ตวร�วมบตรร�วม / ตวร�วม

การออกบตรและขายบตรการออกบตรและขายบตรการออกบตรและขายบตรการออกบตรและขายบตร

ผ�ออกบตร/บตร ผ�ออกบตร/บตร ผ�ออกบตร/บตร ผ�ออกบตร/บตร CoCoCoCo----brandedbrandedbrandedbranded

ตวแทนตวแทนตวแทนตวแทน จาหน�ายจาหน�ายจาหน�ายจาหน�าย

การเตมมลค�าการเตมมลค�าการเตมมลค�าการเตมมลค�า

ตวแทนตวแทนตวแทนตวแทน เตมเงนเตมเงนเตมเงนเตมเงน

เตมเงนเตมเงนเตมเงนเตมเงน อตโนมตอตโนมตอตโนมตอตโนมต

AutoAutoAutoAuto

เตมเงนเตมเงนเตมเงนเตมเงน ออนไลน2ออนไลน2ออนไลน2ออนไลน2

๗๗

ประโยชน2จาการเชอมต�อระบบดงกล�าว เพอออกบตรร�วมใบเดยว แต�สามารถใช�ประโยชน2ในหลายๆ ด�านได� ในอนาคต เช�น การออกบตรสวสดการภาครฐ บตรแมงมม บตร ขสมก. และการกระจายเงนสวสดการ เป=นต�น มากไปกว�านนภาครฐ จะได�ประโยชน2จากระบบบตรร�วมกลางในการบรหารจดการเงนทงระบบขนส�งมวลชนภายในประเทศ ด�วยความสะดวก รวดเรว โปร�งใส และตรวจสอบได� (Good Governance) ซงในอนาคตผ�ให�บรการทงภาครฐและเอกชนจะสามารถเชอมต�อเข�าระบบบตรร�วมกลาง เพอสร�างประโยชน2สงสดให�แก�ผ�ใช�บรการ

ข�อเสนอแนะข�อเสนอแนะข�อเสนอแนะข�อเสนอแนะ

ในการศกษาครงนเป=นการศกษาถงป(ญหา อปสรรค และแนวทางการบรหารจดการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทมประสทธภาพและเหมาะสมกบประเทศไทย รวมถงแสนอแนะแนวทางการพฒนาเพอให�สามารถรองรบมาตรฐานกลางของระบบตวร�วมแมงมมของรฐบาลได�เท�านน ดงนนหากมผ�สนใจหรอจะศกษาเรองนต�อไป ผ�วจยมข�อเสนอแนะในการศกษาครงต�อไปดงน

๑) ในการศกษาครงต�อไปควรจะศกษาความร�วมมอของผ�มส�วนได�ส�วนเสยรายอน ทงท เกยวข�องกบระบบขนส�งมวลชน (Transit) และไม�เกยวข�องกบระบบขนส�งมวลชน (Non-Transit) ในเชงลกเพอวเคราะห2ป(จจยสาคญอนๆ ในการบรหารจดการระบบบตรร�วม เพอนาข�อมลดงกล�าวมาวเคราะห2ถงแนวทางการพฒนาระบบบตรร�วมของประเทศอย�างเป=นรปธรรม รวมถงศกษาผลกระทบในด�านต�างๆ ของ ผ�มส�วนได�ส�วนเสยกบระบบบตรร�วม เพอศกษาแนวทางการป5องกนหรอแก�ไขป(ญหาทมอย�ในป(จจบนหรออาจจะเกดขนในอนาคต โดยการศกษาป(จจยสาคญและผลกระทบดงกล�าวจะเป=นประโยชน2ในการประกอบการตดสนใจเชงนโยบาย ๒) การศกษาถงป(ญหาในเชงลกและลงไปในรายละเอยดในระดบเทคโนโลย (IT) การปฏบตการ (Operation) ต�างๆ เพอนาไปวเคราะห2และประยกต2ปฏบตให�ประสบความสาเรจตามเป5าหมายในการพฒนาระบบบตรร�วมของ ETCS และการเชอมต�อกบมาตรฐานตวร�วมแมงมมของ สนข. ๓) การศกษาเพอนาแนวทางการพฒนาระบบบตรร�วมใน ETCS และการเชอมต�อกบมาตรฐานกลางของระบบตวร�วม สนข. ในครงน ประกอบกบการศกษาลงลกในระดบกลยทธ2ด�านต�างๆ เพอสงเคราะห2และนาไปใช�เป=นแนวทางในการพฒนาการเชอมต�อให�กบระบบขนส�งอนๆในประเทศ ๔) การศกษาและสร�าง Roadmap และรายละเอยดการพฒนาระบบบตรร�วมของ ETCS และการเชอมต�อกบมาตรฐานตวร�วมแมงมมของ สนข. โดยถอดบทเรยนจากระบบบตรร�วมชนนาต�างๆท ประสบความสาเรจในต�างประเทศ เพอนามาทดลองนาร�องในการบรหารบตรร�วมต�างๆ และสร�างค�มอสาเรจรปในการนาไปใช�เป=นต�นแบบหรอตวแบบในการพฒนาให�กบโครงการบตรร�วมอนๆทวโลก

บรรณานกรมบรรณานกรมบรรณานกรมบรรณานกรม

ภาษาไทยภาษาไทยภาษาไทยภาษาไทย

หนงสอหนงสอหนงสอหนงสอ

การทางพเศษแห�งประเทศไทย, กรมทางหลวง, กระทรวงคมนาคม และ ธนาคารกรงไทย. รายงานผลการศกษาระบบบรหารบตร M-Pass และบตร Easy Pass ภายใต.ระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต. กรงเทพมหานคร: ธนาคารกรงไทย, ๒๕๕๙.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานเบองต.น โครงการดาเนนงานบรหารจดการ ตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๖.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. มาตรฐานกลางระบบตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๘.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานข.อเสนอรปแบบ อตราค�าโดยสารระบบตวร�วม โครงการดาเนนงานบรหารจดการตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๘.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานการศกษาแนวทางการใช.บตรโดยสารอเลกทรอนกส@ (E-Ticket) สาหรบรถโดยสารประจาทาง. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๘.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานนโยบายและแผนการดาเนนงานบรหารจดการระบบตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๘.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานการออกแบบระบบตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๘.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. รายงานผลการศกษาและวเคราะห@โครงการจดตงผ.บรหารจดการและบารงรกษาระบบตวร�วม ตามพระราชบญญตการให.เอกชนร�วมทนในกจการของรฐ พ.ศ. ๒๕๕๖ โครงการดาเนนงานบรหารจดการตวร�วม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., ๒๕๕๙.

เอกสารวจยเอกสารวจยเอกสารวจยเอกสารวจย

กาญจน@กรอง สองคะ. “การประเมนผลกระทบด.านการจราจรของการออกแบบช�องเกบค�าผ�านทางระบบอตโนมตของประเทศไทย”. งานวจย, สาขาวศวกรรมขนส�ง, มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร, ๒๕๕๖.

๗๙

วกานดา ถนอภย. “พฤตกรรมการเปPดรบสอโฆษณาระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมตทสมพนธ@กบการใช.บรการระบบเกบค�าผ�านทางอตโนมต Easy Pass ของการทางพเศษแห�งประเทศไทย”. สารนพนธ@ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาสอสารมวลชน, มหาวทยาลยรามคาแหง, ๒๕๕๗.

เอกสารวจย (ต�อ)เอกสารวจย (ต�อ)เอกสารวจย (ต�อ)เอกสารวจย (ต�อ)

อมพร สอสวง. “ปTจจยและกลยทธ@ทสงผลต�อการตดสนใจใช.ระบบ Easy Pass ของผ.ใช.ทางพเศษ”. วทยานพนธ@วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวศวกรรมโยธา, จฬาลงกรณ@มหาวทยาลย, ๒๕๕๕.

บรรยาย ปาฐกถาบรรยาย ปาฐกถาบรรยาย ปาฐกถาบรรยาย ปาฐกถา

ประยทธ@ จนทร@โอชา, พลเอก. บรรยายเรอง “คนความสขให.คนในชาต”. ณ โทรทศน@รวมการเฉพาะกจแห�งประเทศไทย. ๒ กนยายน ๒๕๕๙

ฐานข.อมลอเลกทรอนกส@ฐานข.อมลอเลกทรอนกส@ฐานข.อมลอเลกทรอนกส@ฐานข.อมลอเลกทรอนกส@

การทางพเศษแห�งประเทศไทย. “โครงการทอย�ในแผนงาน”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.exat.co.th/index.php/th_TH/news/article/view/6/150/, ๒๕๕๗.

นโยบายและแผนการขนส�งและจราจร, สานกงาน. “เกยวกบโครงการ”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.thaicommonticket.com/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=473&lang=th, ๒๕๖๐.

ทางหลวงพเศษระหว�างเมอง, กอง. “โครงการพฒนา ๕ สายทางส�ภมภาคต�างๆ”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.motorway.go.th/index.php?option=com_content&view= article&id=245:2011-03-22-09-16-41&catid=17:2011-12-16-16-36-28&Itemid=59, ๒๕๕๖.

ทางยกระดบดอนเมอง, บรษท. “โทลเวย@ สมาร@ทเพร@ท”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.tollway.co.th/th/our_service/tollway_smart_purse, ๒๕๖๐.

______. “วธการชาระค�าผ�านทาง”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.tollway.co.th/th/our_service/how_to_pay_tolls, ๒๕๖๐.

______. “News & Activities”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.tollway.co.th/th/media_center/news_activities, ๒๕๖๐.

๘๐

Easy Pass. “เกยวกบโครงการ ETC”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.thaieasy pass.com/etcsite/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=8&Itemid=7&lang=th, ม.ป.ป.

M-PASS. “เรองทวไป M-PASS”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://www.thaim-pass.com/faq, ๒๕๕๘.

M-PASS. “ทล.-กทพ.-กรงไทย เอมโอยพฒนาระบบตวร�วมบตร M-Pass และ Easy Pass”. (ออนไลน@). เข.าถงได.จาก : http://thaim-pass.com/news/m-pass-easy-pass-mou, ๒๕๕๘.

ภาษาต�างประเทศภาษาต�างประเทศภาษาต�างประเทศภาษาต�างประเทศ

Journals and NewspapersJournals and NewspapersJournals and NewspapersJournals and Newspapers

Guang-xian Xu and others. “The Research and Development of the Highway’s Electronic Toll Collection System”. World Academy of Science, Engineering and Technology. 2007 (31). P.231-235.

Kamarulazizi, Pkhadijah and Ismail, Widad. “Electronic Toll Collection System Using Passive RFID Technology”, Journal of Theoretical and Applied Information Technology. 2010. P.70-76.

Karsaman, Rudy Hermawan. “Measuring the Capacity and Transaction Time of Cash and Electronic Toll Collection Systems”. J. Eng. Technol. Sci. Vol. 46, 2014

(2). P.180-194. Levinson, Devid and Chang, Elva. “A model for optimizing electronic toll collection

systems”, Transportation Research Part A. 2003 (37). P.293-314. Transport System (ITS) In Road Network Operations. 2006. Pfitzinger, Bernd and others. “Analysis and Evaluation of the German Toll System using a

Holistic Executable Specification”. Hawaii International Conference on System Sciences. 2012 (45). P.5632-5638.

Saffarzadeh, Mahmoud and Rezaee-Arjroody, Abdolreza. “COST-BENEFIT ANALYSIS OF ELECTRONIC TOLL COLLECTION (ETC) SYSTEM IN IRANIAN FREEWAYS (CASE STUDY: TEHRAN-QOM FREEWAY)”. PIARC International Seminar on Intelligent. 2009.

๘๑

ThesisThesisThesisThesis Chaudhary, Rajesh H. “A model for the benefits of electronic toll collection system”.

Master’s Thesis, Graduate School, University of South Florida. 2003.

๘๒

ประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจยประวตย�อผ�วจย

ชอชอชอชอ นางรตนา รตนะ

วน เดอน ป�เกดวน เดอน ป�เกดวน เดอน ป�เกดวน เดอน ป�เกด ๑๐ กมภาพนธ# พ.ศ. ๒๕๐๖

การศกษาการศกษาการศกษาการศกษา รฐศาสตรมหาบณฑต (บรหารรฐกจและกจการสาธารณะ) มหาวทยาลยธรรมศาสตร# ป�ทสาเรจการศกษา พ.ศ. ๒๕๕๐

บรหารธรกจบณฑต (การบญช) มหาวทยาลยรามคาแหง

ป�ทสาเรจการศกษา พ.ศ. ๒๕๒๘

ประวตการทางานประวตการทางานประวตการทางานประวตการทางาน บมจ. ธนาคารกรงไทย (พ.ศ. ๒๕๒๙ – ป=จจบน) โดยย�อโดยย�อโดยย�อโดยย�อ ผ�อานวยการฝ@ายอาวโส ผ�บรหารฝ@าย ฝ@ายพฒนาบรหารบตรและร�านค�าสมาชก

(พ.ศ. ๒๕๕๔ – ป=จจบน)

รองผ�อานวยการฝ@าย และผ�บรหาร ฝ@ายผลตภณฑ#ธนาคารอเลกทรอนกส# (พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๔)

ตาแหน�งป=จจบนตาแหน�งป=จจบนตาแหน�งป=จจบนตาแหน�งป=จจบน ผ�อานวยการฝ@ายอาวโส ผ�บรหารฝ@าย ฝ@ายพฒนาบรหารบตรและร�านค�าสมาชก บมจ. ธนาคารกรงไทย

สรปยอ

ลกษณะวชา วทยาศาสตรและเทคโนโลย เร�อง การบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตเพ"อสนบสนนและรองรบระบบบตรรวม ผวจย นางรตนา รตนะ หลกสตร วปอ. รนท� &' ตาแหนง ผอานวยการฝายอาวโส ผบรหารฝาย ฝายพฒนาบรหารบตรและรานคาสมาชก ธนาคารกรงไทย

ความเปนมาและความสาคญของปญหา ปจจบนปญหาดานการจราจรและขนสงนบเปนหน" งในปญหาท"สาคญท"สดของประเทศ

ไทย โดยเฉพาะอยางย"งในพ5นท"กรงเทพมหานครและปรมณฑล ซ" งมผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศและ สงผลใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจ ท"เกดจากการเพ"มเวลาในการเดนทางและคาใชจาย ทาใหคณภาพอากาศแยลง สงผลตออตราการสญเสยชวตท"เพ"มมากข5น อกท5งระบบขนสงมวลชนท"ยงไมสะดวกพอท"จะสามารถเปล"ยนการเดนทางจากรถยนตเปนระบบมวลชนไดอยางเปนรปธรรม ประกอบกบ กรงเทพฯและปรมณฑลเปนศนยกลางทางเศรษฐกจ ทาใหมประชาชนเขามาเปนจานวนมาก

จากประสบการณของเมองใหญท"วโลกพบวา ระบบบตรรวม (E-Ticket) สรางประโยชนอยางมากตอผใชบรการระบบขนสง กลาวคอ สามารถใชตHวโดยสารเพยงใบเดยว เดนทางไดทกระบบ เชน การใชกบระบบรถไฟฟา ระบบรถโดยสารประจาทาง ระบบรถโดยสารดวนพเศษ ระบบเรอโดยสาร และระบบทางพเศษ เปนตน ตวอยางของประโยชนดงกลาวทาใหเกดความสะดวกสบายในการเช"อมตอการเดนทางเม"อตองการเปล"ยนเสนทาง สนบสนนตHวโดยสารใบเดยว ลดระยะเวลาในการซ5อตHว และไมตองเสยคาแรกเขาซ5 าซอนในการเดนทางมากกวาหน" งเสนทางข5นไป กระทรวงคมนาคม จงมอบหมายให สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) ทาการศกษาโครงการพฒนาระบบบตรรวม เพ"อนาระบบบตรรวมมาใชสาหรบภาคขนสง (Transit) ในการเดนทางเช"อมตอกบการขนสงทกระบบ ท5งรถไฟ รถไฟฟา รถโดยสารประจาทาง เรอโดยสาร และทางพเศษ รวมท5งการใชบตรกบนอกภาคการขนสง (Non-Transit)

2

ในสวนของการใชบรการทางหลวงพเศษระหวางเมองและทางพเศษตางๆน5น การชาระคาธรรมเนยมผานทางตางๆ ในอดตมแครปแบบการจายเงนสด ซ" งจะสงผลตอการจราจรบรเวณหนาดานรบชาระเงนตางๆ ท"ตองมการรบ-จาย-ทอนเงนคาธรรมเนยมผานทางพเศษ ทาใหมการจราจรตดขดสะสมเปนปรมาณมาก ดวยเหตน5 เองจงไดมการศกษาและพฒนาระบบเกบคาผานทางอตโนมต (Electronic Toll Collection System: ETCS) ซ" งจะมช"อเรยกท"แตกตางกนออกไปตามผใหบรการ กลาวคอ เสนทางหลวงพเศษระหวางเมอง จะใชช"อวา M-PASS ซ" งเกดจากการรวมมอกนระหวางกรมทางหลวงและธนาคารกรงไทย และการทางพเศษแหงประเทศไทย เรยกวา Easy Pass ในปจจบนผใชบรการจะสามารถใชระบบผานทางอตโนมตไดเฉพาะในโครงขายหรอผใหบรการเฉพาะรายน5นๆ

กระทรวงคมนาคม จงไดมนโยบายใหมการพฒนาการเช"อมตอระบบเกบคาผานทางอตโนมต ระหวาง บตร M-PASS และบตร Easy Pass โดยมเปาหมายใหบตรของท5ง ๒ หนวยงาน สามารถชาระคาผานทางรวมกนได เพ"อเปนการเพ"มประสทธภาพในการจดเกบคาผานทางและเกดความสะดวกตอประชาชนผใช Motorway และทางดวนพเศษตางๆ ในการชาระคาบรการ ดวยการใชบตรเพยงใบเดยว

จากรายละเอยดท"กลาวมาขางตน ผวจยไดเลงเหนถงความสาคญของปญหาการจราจรและการขนสงตางๆ ในกรงเทพฯและปรมณฑล โดยระบบเกบคาผานทางอตโนมต ระหวาง Easy Pass กบ M-PASS หากสามารถเช"อมโยงและใชรวมกนไดอยางสมบรณ กสามารถลดการตดขดบนทางดวนและทางหลวงพเศษระหวางเมองไดอกสวนหน" ง และเปนกาวแรกของแนวคด “บตรรวม” หรอ E-Ticket โดยศกษาพฒนาการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต จะทาใหเกดประโยชนสงสดกบหนวยงาน ประชาชนและประเทศไทย รวมถงแนวทางและรากฐานการเช"อมตอกบผใหบรการรายอ"นๆใน ท5งในระบบ Toll System หรอ E-Ticket ในอนาคต ท5งในรปแบบของ Transit และ Non-Transit นอกจากน5 ยงสามารถสนบสนนยทธศาสตรของรฐบาลในการสนบสนนใหประเทศไทยเปน Digital Economy และนโยบาย National e-Payment

วตถประสงคของการวจย a. เพ"อศกษาปญหาและอปสรรคในการพฒนาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบคา

ผานทางอตโนมตรวมกน b. เพ"อศกษาแนวทางการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต ท"มประสทธภาพ

และเหมาะสมกบประเทศไทย

3

d. เพ"อเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบคาผานทางอตโนมต ใหสามารถรองรบการเช"อมตอกบโครงการบตรรวม (E-Ticket) ของรฐบาล

ขอบเขตของการวจย การศกษาวจยเร"อง การพฒนาและการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต เพ"อสนบสนนและรองรบ E-Ticket เปนการศกษาการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตของการทางพเศษแหงประเทศไทย คอ Easy Pass และระบบเกบคาผานทางอตโนมตของกรมทางหลวง คอ M-PASS และแนวทางในพฒนาเพ"อการเช"อมตอกบ E-Ticket ของรฐบาลในอนาคต

วธดาเนนการวจย

การศกษาวจยเร"อง การพฒนาและการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต เพ"อ

สนบสนนและรองรบ E-Ticket เปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative) โดยมการขอบเขตท"กาหนด

ไดชดเจน คอ ระบบเกบคาผานทางอตโนมต โดยมวธการศกษาดงน5

1. การศกษาจากเอกสาร (Documentary Research)

a.a เอกสารวชาการ คอ วทยานพนธ สารนพนธ และงานวจยท"เก"ยวของ

a.b ขาวและบทความในเวบไซต หนงสอ วารสาร และส"อส"งพมพอ"นๆ

b. การศกษาภาคสนาม (Field Research) โดยจะใชการสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non participant observation) กลาวคอ เปนการสงเกตท"ผวจยจะเฝาสงเกตอยวงนอก กระทาตนเปนบคคลภายนอก โดยไมเขาไปรวมในกจกรรมท"ทาอย ซ" งทางผศกษาจะเขาไปศกษากระบวนการทางานตางๆ ของการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตท5ง Easy Pass และ M-PASS

ผลของการวจย a. พบวา ปจจบนการใชงานรวมกนระหวางบตร M-PASS และ Easy Pass ยงคงเปน

รปแบบเบ5องตน ซ" งเปนการเปดใหผใชบรการสามารถว"งขามโครงขายระหวางกนได โดยแตละหนวยงานยงคงบรหารระบบแยกออกจากกนอยางชดเจน และการเช"อมตอเปนเพยงการเช"อมตอระหวางระบบคอมพวเตอรหลก (CS) ของแตละหนวยงานเทาน5น ซ" งยงไมไดดาเนนการอยางเตมรปแบบท"จะพฒนาใหท5งสองระบบรวมกน และมระบบ Central Toll Clearing House (CTCH) ของทางพเศษ หรอท"การศกษาน5 เรยกวา บตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมต โดยในการพฒนาใหท5 งสองระบบ

4

สามารถใชงานรวมกนได รวมถงพฒนาใหเปนบตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมตน5น มปญหาและอปสรรคในการดาเนนการตางๆ ท5งในเร"องของความแตกตางกนของท5งสองหนวยงาน ไมวาจะเปน ความแตกตางของรปแบบการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมต, ความแตกตางในดานการบรหารจดการทางการเงนตางๆ, และความหลากหลายของระบบของผใหบรการระบบทางพเศษแตละราย

b. พบวา รปแบบท"เหมาะสมตอการพฒนาระบบบตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมตในอนาคต และการพฒนาตอยอดกบมาตรฐานกลางระบบตHวรวมของ สนข. คอ การใหสถาบนการเงนของรฐทาหนาท"เปนศนยจดการรายไดกลางระบบทางอตโนมต (Central Toll Clearing House: CTCH) เพ"อทาการรวบรวมขอมลการทาธรกรรมตางๆ ท"ทาผานระบบ ETC พรอมท5งทาหนาท"ในการประมวลผลขอมลเพ"อคานวณผลการจดแบงรายได/หกบญช และการชาระดล โดยสถาบนการเงนของรฐจะเปนผดแลเงนคาผานทางแทนท5ง ๒ หนวยงาน (การทางพเศษแหงประเทศไทย และ กรมทางหลวง) นอกจากน5หากการพฒนาขางตนสามารถดาเนนการไดอยางเปนรปธรรม จะสามารถรองรบการเปดใหบรการระบบเกบคาผานทางอตโนมตของผใหบรการในระบบทางพเศษอ"นๆ และระบบทางพเศษใหมท"อาจจะเกดข5น ไมวาจะเปน Tollway และ ทางหลวงพเศษระหวางเมองอ"นๆ ท"กาลงกอสราง เปนตน

3. จากการศกษาท5งหมดผวจยไดจดทาตวแบบและขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบจดเกบคาผานทางอตโนมต ใหสามารถรองรบการเช"อมตอกบโครงการบตรรวม (E-Ticket) ของรฐบาล โดยจะตองดาเนนการดงน5

3.1 พฒนารปแบบการบรหารจดการบตรรวมของระบบเกบคาผานทางอตโนมต สาหรบผ ใหบรการทางพเศษตางๆ เพ"อกาหนดเปนมาตรฐานและใหมการเช"อมตอในระดบ Central Toll Clearing House โดยเม"อจะมการพฒนาและเช"อมตอกบหนวยงานตางๆในระบบบตรรวม สนข. กจะทาเพยงแคเช"อมตอในระดบ CTCH ซ"งถอเปน Super CS เทาน5น

3.2 ดาเนนการพฒนาดานการออกบตรเพ"อรองรบมาตรฐานกลางระบบตHวรวมแมงมม โดยบตรและการดแลกระเปาเงนอเลกทรอนกส รวมถงการเตมเงนและงานดานปฏบตการตางๆ จะถกบรหารจดการโดยสถาบนการเงนของรฐซ"งผใหบรการทางพเศษไมจาเปนตองพฒนาแตอยางใด 3.3 การพฒนาดานการรบบตร โดยระบบบตรรวมของ ETC สามารถเปดระบบใหรองรบการเช"อมตอกบหนวยงานอ"นๆ โดยสามารถเช"อมตอเขากบระบบ CCH ของระบบตHวรวม ไดโดยตรงผานระบบ CTCH โดยท"ผใหบรการทางพเศษตางๆ ไมจาเปนตองเช"อมตอกบระบบตHวรวมเอง

5

ท5งน5 การพฒนาเพ"อรองรบระบบตHวรวมแมงมม จะตองไมกระทบการทางานของระบบ ETCS ซ" งชองทางอตโนมต ยงคงเปดใหบรการตามปกต โดยไมไดปรบเปล"ยนใหมการนาบตรรวมแมงมมเขามาใชงาน แตจะเปดใหใชงานบตรรวมมาตรฐานแมงมมในชองจายเงนสดเทาน5น ซ" งจะใชเทคโนโลยรบบตรท"เรยกวา Touch and Go เปนระบบ Contactless

ขอเสนอแนะ ในการศกษาคร5 งน5 เปนการศกษาถงปญหา อปสรรค และแนวทางการบรหารจดการระบบเกบคาผานทางอตโนมตท"มประสทธภาพและเหมาะสมกบประเทศไทย รวมถงแสนอแนะแนวทางการพฒนาเพ"อใหสามารถรองรบมาตรฐานกลางของระบบตHวรวมแมงมมของรฐบาลไดเทาน5น ดงน5นหากมผสนใจหรอจะศกษาเร"องน5 ตอไป ผวจยมขอเสนอแนะในการศกษาคร5 งตอไปดงน5

1) ในการศกษาคร5 งตอไปควรจะศกษาความรวมมอของผมสวนไดสวนเสยรายอ"น ท5ง ท"เก"ยวของกบระบบ Transit และ Non-Transit ในเชงลกเพ"อวเคราะหปจจยสาคญอ"นๆ ในการบรหารจดการระบบบตรรวม เพ"อนาขอมลดงกลาวมาวเคราะหถงแนวทางการพฒนาระบบบตรรวมของประเทศอยางเปนรปธรรม รวมถงศกษาผลกระทบในดานตางๆ ของผมสวนไดสวนเสย เพ"อศกษาแนวทางการปองกนหรอแกไขปญหาท"มอยในปจจบนและในอนาคต โดยการศกษาปจจยสาคญและผลกระทบดงกลาวจะเปนประโยชนในการประกอบการตดสนใจเชงนโยบาย 2) การศกษาถงปญหาในเชงลกและลงไปในรายละเอยดในระดบเทคโนโลย (IT) การปฏบตการ (Operation) ตางๆ เพ"อนาไปวเคราะหและประยกตปฏบตใหประสบความสาเรจตามเปาหมายในการพฒนาระบบบตรรวมของ ETC และการเช"อมตอกบมาตรฐานตHวรวมแมงมมของสนข. 3) การศกษาเพ"อนาแนวทางการพฒนาระบบบตรรวมใน ETC และการเช"อมตอกบมาตรฐานกลางของระบบตHวรวม สนข. ในคร5 งน5 ประกอบกบการศกษาลงลกในระดบกลยทธดานตางๆ เพ"อสงเคราะหและนาไปใชเปนแนวทางในการพฒนาการเช"อมตอใหกบระบบขนสงอ"นๆในประเทศ 4) การศกษาและสราง Roadmap และรายละเอยดการพฒนาระบบบตรรวมของ ETC และการเช"อมตอกบมาตรฐานตHวรวมแมงมมของ สนข. โดยถอดบทเรยนจากระบบบตรรวมช5นนาตางๆท"ประสบความสาเรจในตางประเทศ เพ"อนามาทดลองนารองในการบรหารบตรรวมตางๆ และสรางคมอสาเรจรปในการนาไปใชเปนตนแบบหรอตวแบบในการพฒนาใหกบโครงการบตรรวมอ"นๆท"วโลก