1

เอกสารประกอบการสอนวชา

TIM 3403 การสรางกจกรรมส าหรบงานน าเทยว

ผสอน อาจารยศศธร เจตานนท

สาขาวชาการจดการอตสาหกรรมทองเทยวและบรการ

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา

2

บทท 1

การสรางกจกรรมระหวางการทองเทยว

ความหมายของนนทนาการ

ค ำวำ “นนทนำกำร” ตรงกบภำษำองกฤษRecreation มำจำก ค ำวำ Create แปลวำ สรำงหรอท ำใหเกดขนใหม

• นนทน = รำเรง สนกสนำน

• อำกำร = กรยำทำทำง

• นนทนำกำร = อำกำรทสนกสนำน รำเรง

• มกเหมำะสมกบผใหญ เพรำะกจกรรมนจะชวยลดควำมเครยดทงรำงกำยและจตใจ

ค ำวำ “เลน” (Play) หมำยถง กจกรรมของคนเรำในเวลำวำง มจดมงหมำยเพอควำมสนกสนำน เพลดเพลน มก

เปนกจกรรมส ำหรบเดกและวยรน

• จะเหนวำ Play จะมควำมหมำยแคบกวำ Recreation

นยามจากนกวชาการ

• Sapora N.Allen and Mitchell D.Elmer เขยนควำมหมำยของนนทนำกำรไวในหนงสอชอ Theory of

Play and recreation วำ นนทนำกำร หมำยถง ประสบกำรณหรอกจกรรมใดๆทคนเลอกกระท ำในเวลำ

วำง โดยมงควำมสนกสนำน และควำมพงพอใจ

• นนทนาการ คอ กจกรรมทสมครใจท ำในยำมวำง เพอใหเกดควำมเพลดเพลน ผอนคลำยควำมตงเครยด

ทงรำงกำยและจตใจนนทนำกำร กำรเลน และควำมสนกสนำน ไมสงวนไวแตมนษย แตพบไดในสตวเกอบ

ทกชนด กำรเลนชวยพฒนำทกษะตำง ๆ โดยเฉพำะทกษะกำรเคลอนไหวในสงมชวตวยเยำว

• หมำยถง กจกรรมเวลำวำงทสรำงสรรคเปนประโยชน มคณคำส ำหรบบคคลทเขำรวมกจกรรม ดวยควำม

สมครใจและสงผลโดยตรงตอผทเขำรวม ชวยพฒนำคณภำพชวตของบคคล เปำหมำยคอ กำรกระท ำทท ำ

ใหมคณภำพชวตทดขน ทงสขภำพกำยและใจ

3

• ค าวา “เลน” (Play) หมายถง กจกรรมของคนเราในเวลาวาง มจดมงหมายเพอความสนกสนาน

เพลดเพลน มกเปนกจกรรมส าหรบเดกและวยรนจะเหนวา Play จะมความหมายแคบกวา

Recreation มกเหมาะสมกบผใหญ เพราะกจกรรมนจะชวยลดความเครยดทงรางกายและจตใจ

ประโยชนของกจกรรมนนทนาการ

• มนษยเกดควำมพงพอใจพนฐำนของตนเอง

• เพอสรำงสขภำพของคนใหสมบรณทงกำยและใจ

• เพอผอนคลำยควำมตงเครยดจำกกำรท ำงำน

• สงเสรมใหชวตภำยในครอบครวมควำมสขมำกยงขน

ลกษณะส าคญของกจกรรมนนทนาการ

• ตองเปนกจกรรม (Activity) คอตองมกำรกระท ำทท ำใหกลำมเนอ อวยวะเคลอนท ซงกำรนอนไมถอวำเปนกจกรรมนนทนำกำร

• ตองเขำรวมกจกรรมดวยควำมสมครใจ (Voluntarily) ไมมกำรบงคบใหท ำกจกรรม มควำมสขควำมพอใจทท ำใหไมรสกเครยด

• กจกรรมทท ำนนตองเปนกำรกระท ำในเวลำวำง (Free Time) คอเวลำทนอกเหนอจำกกำรท ำงำน เรยน

• ตองเปนกจกรรมทพงประสงคของสงคม เปนกจกรรมทมคณคำตอผรวมกจกรรม ดตอสงคม ไมเปนไป

ในทำงอบำยมขหรอผดศลธรรม ควรเปนกจกรรมทเปนประโยชนทำงกำรศกษำ (Educational Activity)

• กจกรรมทท ำนน ถำหำกเปนอำชพอยแลว ไมถอเปนนนทนำกำร เชน ชำวประมงตกปลำ

• กจกรรมนนตองท ำใหผเขำรวมเกดควำมพงพอใจทนททนใด (Immediate direct satisfaction)

บทสรป

• นนทนำกำร หมำยถง กจกรรมยำมวำงททกคนเขำรวมโดยสมครใจ กอใหเกดควำมพงพอใจทนทและไม

ขดตอวฒนธรรมทดของสงคม

ความเปนเอกลกษณของนนทนาการคอ

4

• ไมเปนงำนอำชพ

• ไมเปนอบำยมข

• ไมมผลตอบแทน

• ไมมใครบงคบใหรวมกจกรรม

กจกรรมแตละชวงวย

• วยเดกเลก (Infancy) ตองเปนกจกรรมทฝกใหอวยวะตำง ๆ ท ำงำนประสำนกน เชน ตำ มอ แขน ขำ เชน กำรหยบจบสงของใหญๆจนถงสงของเลกๆ

• วยกอนวยรน (Adolesence) เปนวยทเรมมเพอนจ ำนวนมำก มเวลำวำงมำก จงควรเนนใหรจกกำรใชเวลำวำงใหเกดประโยชน

• วยผใหญ (Adouthood) จะอยในชวงกำรท ำงำน มกมควำมเครยดมำก กจกรรมจงควรเนนกำรผอนคลำย

ควำมตงเครยด

• วยสงอำย (Elderly) วยนท ำงำนมำนำนและตองกำรกำรพกผอนมำกกวำ ดงนนกจกรรมของวยนควรเปน

กจกรรมทำงสงคม เพอสงเสรมใหมโอกำสพดคยกบคนอน ควรมกจกรรมกำรออกก ำลงกำยเพอชวยให

รำงกำยสมบรณแขงแรง

กจกรรมนนทนาการอนๆ

ส ำหรบมนษย กจกรรมนนทนำกำรมกเกดขนในชวงสดสปดำห และวนหยด ประกอบดวย ดนตร กำร

เตนร ำ กฬำ งำนอดเรก เกม และกำรทองเทยว กำรดโทรทศน และฟงเพลง เปนรปแบบสำมญของ

นนทนำกำร

• ศลปหตถกรรม

• เกม กฬำ

• เตนร ำ ฟอน ร ำพนเมอง

• ดนตรและรองเพลง

• ละครและกำรละเลนพนเมอง

• ของสะสม

5

บทท 2

ประวตและววฒนาการของนนทนาการ

สมยโบราณ-สมยปจจบน

ยคเมโสโปเตเมย

ยคอยปต

ยคกรก

ยคโรมน

ยคกลำง-ยคมด (ค.ศ.13-16)

ยคอศวน

ยคฟนฟศลปวทยำกำร

ยคปฏรป-ยคอำณำนคม (ค.ศ.18)

สมยกอนประวตศาสตร

มนษยตองกำรควำมอยรอด ด ำรงชพ หำเลยงชพ กำรด ำเนนชวต ตอสปองกนศตร ดงนน กจกรรมของ

มนษยจงเปน กำรลำสตว กำรใชหอก มวยปล ำ กำรตกปลำ กำรฝกอำวธ เชน งำว หลอง หอก แหลน

ตะบอง

สมยเมโสโปเตเมย

สมยนมกลมชนเผำหลำยกลมตงรกรำกกระจำยตำมรมแมน ำไทกรส-ยเฟรตส กจกรรมนนทนำกำรสวนใหญเปนกำรแสดงออกดำนกำรประดบตกแตงรำงกำย เชน กำรท ำตำงห สรอยคอ หนลกปด กำรท ำมงกฎของสตรในพธฝงศพ กำรรองเพลง บรรเลงเพลงระหวำงกำรเคลอนศพ

ชำวอยปตมศำสนำและพธกรรมอนซบซอน แทรกซมอยเปนวฒนธรรมอยในสงคมเปนเวลำนำน มกำรนบ

ถอเทพเจำทมลกษณะอนหลำกหลำย ดงนน งำนจตรกรรม ประตมำกรรม และสถำปตยกรรมสวนมำกจง

เปนเรองเกยวกบศำสนำ พธกรรม โดยเฉพำะพธฝงศพ ซงมควำมเชอวำเมอตำยแลวจะยงมชวตอยในโลก

ใหมไดอก จงมกำรรกษำศพไวอยำงด และน ำสงของเครองใชทมคำของผตำยบรรจตำมลงไปดวย

6

ชำวอยปตมควำมเปนอยทอดมสมบรณ กำรใชเวลำวำงจงเปนไปเพอควำมสนกสนำน รนเรง เพลดเพลน

นยมจดงำนเลยงสงสรรค พบปะผคน ภำยในงำนมนกดนตร นกเตนร ำสตร

เกมกระดำนชนแรกของโลกถกคดคนขนตงแตยคโบรำณ เชน เกมกระดำนจำกประเทศอยปตทเรยกวำ

Senet เปนเกมทประกอบไปดวยกระดำนและหมำกเดนทเรยกไดวำเกำแกทสด กฎของเกมยงไมเปนท

ทรำบแนชด แตททรำบแนนอนกคอเปนเกมส ำหรบเลน 2 คน คลำยกบหมำกรกสมยปจจบน

ตำมต ำนำนเชอวำเกม Senet ถกสรำงขนโดย Thoth เทพแหงปญญำ ผททำ Khonsu เทพแหงดวงจนทร

ใหแขงขนกบตน เมอ Thoth ชนะจงขอใหในหนงปมจ ำนวนวนเพมขน 5 วนเพอให Nut เทพแหงทองฟำ

หลดพนจำกค ำสำปของเทพ Ra และสำมำรถใหก ำเนดบตรได

สมยกรก

สนใจประโยชนของกจกรรมดนตรและยมนำสตกส

ชำวกรก มควำมเชอวำ รำงกำย + จตใจ + น ำใจ เปน3 สวนทท ำงำนแยกออกจำกกน ดงนน กำรฝก

รำงกำยตองฝกใหแขงแรง ผำนยมนำสตก

สวนกำรฝกจตใจ ใหรจกเหตผล กำรปลอยใหอยล ำพง กำรทรมำน กเพอสรำงควำมอดทน

สวนสดทำยกำรฝกน ำใจ ผำนดนตรและจงหวะประกอบ เพอใหรจกจตเมตตำ ปรำนในโอกำสอนควร

อยำงไรกตำมในชวงทกรกรงเรอง 3 สวนนถกมองวำ ไมสำมำรถแยกจำกกนได

มหกรรมกฬาโอลมปกฤดรอนครงท 1 ประจ าป ค.ศ. 1896 (พ.ศ. 2439)

สถานททชาวกรกนยมท ากจกรรม

เปเลสตำ

เยมนำเซย

เกมตวงลอ

กำรละเลนตวงลอนเปนทนยมตงแตประเทศกรซในสมยโบรำณ และกำรละเลนนกถกเผยแพรออกไปยง

สวนตำงๆ ของโลกเชน ยโรป จน อเมรกำ และแอฟรกำ

7

กำรละเลนตวงลอแบบทนยมทสดมกตกำวำ ผเลนตองโยนวงลอใหลอยขนไปในอำกำศดวยแทงไม และรบ

วงลอนนอยำใหตกสพนดวยแทงไมอนเดม สวนอกแบบมกตกำวำ ผเลน 2 คนจะตองสลบกนรบวงลอใหได

สมยโรมน

Imperivm Romanvm

เปนชวงระยะเวลำหนงของอำรยธรรมโรมนโบรำณซงปกครองโดยรปแบบอตตำธปไตย

ชำวโรมนนยมกจกรรมทสรำงควำมสมดลใหกบชวต โดยเฉพำะกลมคนร ำรวย ชนชนสง เนองจำกมทำสรบใชจงมเวลำวำง และชอบรวมกลมกน เพอฝกวำดเขยน งำนปน แกะสลกลวดลำยตำงๆ ใชชวตอยำงมงคงหรหรำ มกเปนผชมมำกวำผรวมกจกรรม (นกโทษ เชลย) เชน กำรตอสระหวำงคนกบคน สตวกบสตว

ผลงำนดำนศลปะ วรรณคด กำรละคร กฬำ กำรแกะสลกหวเสำ นบเปนมรดกทำงนนทนำกำร

สมยโรมนโบราณ

กำรประลองนกส

Gladiator

นกสทเปนเพศหญงกมเชนกน พวกผหญงถกเรยกวำ Gladiatrix สวนมำกนกสในกำรประลองนจะถกผคนมองวำเปนกำรแสดงมำกกวำเปนกำรตอสจรงๆ

กำรตอสกนถงชวตกลำยเปนสงทผคนนยมเขำมำรบชม หลำยคนพยำยำมทจะยตกจกรรมแบบน แตกไมส ำเรจ จนกระทงปครสตศกรำชท 404 Telemachus นกบวชศำสนำครสตจำกทำงตะวนออกไดเขำมำยตกำรตอสของเหลำนกส และกำรกระท ำของเขำท ำใหผคนทไมพอใจลงโทษเขำโดยกำรปำหนใสจนเสยชวต แตกำรเสยชวตของเขำไมไดสญเปลำ จกรพรรด Honorius นนชนชมควำมเสยสละของนกบวช เขำจงท ำกำรสงหำมกำรประลองนกสนไปตลอดกำล

สมยยคมด

(ยคแหงสงครามและการลมสลายจกรวรรดโรมน)

กจกรรมสมยน นยมเลนกฬำ กำรแขงรถ กำรตอสระหวำงคนกบสตว ไมนยมงำนศลปะ เนนควำมฟงเฟอ สรยสรำย ไมมระเบยบวนย ฝกใฝในอบำยมข และเกดกำรหยำรำงมำก

8

สมยยคอศวน

กจกรรมสวนใหญ เนนกำรฝกหดอบรมใหเปนคนด ใหรจกเกยรต รกชำต กลำหำญ มโรงเรยนสอนดำน

วชำกำรและวชำดำนอศวน ดงนนนนทนำกำรสมยนเนนเลนเกมส เตนร ำ รองเพลง กรฑำ วง ทม ขวำง

เลนไพ กำรตอสบนหลงมำ งำนเลยงในพธตำงๆ

ยคฟนฟศลปวทยาการ

ผลงำนดำนศลปะ + วรรณกรรม + วชำกำร ถน ำมำปดฝนใหม

วตโตรโน ดำ เฟลตรำ และ ปเออร เปำโล เลอร เจอรโอ ครชำวอตำเลยน กลำววำ “แมวำเรำไมสำมำรถ

ท ำงำนไดตลอดทงวน แตหำกเรำใชเวลำวำง เพอนนทนำกำร กนบไดวำถกตองแลว”

ยคเรอเนสซองค

โบสถหวหอมค แหงเมองมวนค เยอรมน

ยคปฏรปจนถงยคอาณานคม

ปฏวตอตสำหกรรม -> คนงำนวำงขน - > กำรสรำงควำมคด มมมองของกำรท ำงำนและกำรพกผอน

เปนยคทหำร นกลำอำณำนคม เปนผเผยแพร เนนท ำกจกรรมงำยๆ ไมตองใชอปกรณมำก เชน โยนโบลงในสนำมฟตบอล

กจกรรมนนทนำกำรกบคนไทย จงมควำมผกพนกนมำตลอด และเปนสวนหนงของกำรด ำรงชวตประจ ำวน

ตงแตอดตถงปจจบน

9

บทท 3

ทฤษฎ Recreation Theory และประเภทนนทนาการ

นนทนาการเปนการบรการความตองการ (Needs-Serving)

Slavson “นนทนำกำรเสมอนประสบกำรณกำรบรกำรควำมตองกำร นนทนำกำรเปนกำรแสวงหำควำมพอใจในควำมตองกำรภำยในนนทนำกำรกอใหเกดควำมพอใจ”

Nash “นนทนำกำรเปนสอส ำหรบกำรสนองควำมพงพอใจ ควำมตองกำรของมนษย ซงอยภำยใตแรงขบและ

ควำมกดดนภำยในตวกระตนนนทนำกำรเปนกำรแสดงออกในทำงทดตอควำมตองกำรในชวงเวลำวำง เขำประเมน

กจกรรมในดำนกำรสรำงคณคำทำงสงคม ดงนน นนทนำกำรจงตอบสนองทงบคคลและสงคม ซงแนซไดเสนอ

รปแบบกำรมสวนรวมหรอเรยกวำ ลลาชวตเพอเนนนนทนาการ

ทฤษฎของแนซเกยวกบการใชเวลาวางของมนษย (Nash:Philosophy of Recreation )

• นนทนำกำร หมำยถง กำรใชเวลำวำง (อสระ) ตควำมหมำยในกำรมสวนรวมอยำงกวำงขวำง แสดงวถชวตทเกยวเนองกบประสบกำรณ เปรยบไดวำกจกรรมนนทนำกำรกบควำมสขเปนสงทตองมำดวยกน

• ภำพลกษณควำมสขของมนษยคอ กำรรองเพลง สรำงสงแปลกใหม เตนร ำ เรยนรเรองของทะเลทรำย เลนกนระหวำงลกหลำนและปยำ อำนสงตำงๆ มจนตนำกำรทกวำงไกล ซงแนซสรปวำ “กำรเลนในสมยเดกเปนกำรเตรยมตวเพอนนทนำกำรในวยผใหญและเปนกำรฝกทจะท ำงำน”

นนทนาการ คอ กจกรรมทเกดขนในเวลาวาง (อสระ)

• Recreation as Leisure Time Activity

• คอกจกรรมตำงๆ ทคนเขำรวมในชวงเวลำวำงหรอเวลำอสระตองเตรยมกจกรรมและกำรจดกจกรรมอยำงมควำมรวำ กจกรรมตำงๆจะสำมำรถสนองควำมตองกำรของมนษยได

(Neumeyers,M and Neumeyers,E)

• นวไมเยอรส กลำววำ “นนทนำกำรคอ กจกรรมสวนบคคลและสวนรวมในชวงเวลำวำง กำรเลนเปนนนทนำกำรของเดก ซงเกยวของโดยตรงกบควำมพงพอใจ และสงผลใหเกดควำมสนกสนำนรำเรงทนท”

10

• แบงองคประกอบของนนทนำกำรไว 4 องคประกอบ

– พฤตกรรมกำรแสดงออกในขณะชวงเวลำวำง (อสระ)

– ประโยชนคณคำภำยในจตใจ

– มสงลอใจเปนรำงวลในกจกรรม

– มสภำวะทำงสงคมวฒนธรรม

นนทนาการคอ สงทก าหนดคณคาของตนเองและสงคม

• Recreation as Value to Individual+Society

• Miller and Robinson กลำววำ “นนทนำกำรคอ กระบวนกำรทมสวนรวมในกำรใชเวลำวำงใหมคณคำ กำรเลนเปนสงทท ำใหเดกเกดกำรพฒนำ ท ำใหเกดกำรคนหำในสงตำงๆในตวเอง เชน ศลปะ ควำมคดสรำงสรรค”

• คอ กำรตอบสนองควำมตองกำรพนฐำนของมนษย กำรกระท ำทหลำกหลำยและยดหยนได มสวนรวมในกำรกระท ำดำนตำงๆของมนษยใหมควำมสมดลกน

• นนทนำกำรเปนกำรแสดงออกมำเอง จะท ำใหมนษยมทำงเลอกของตนเองในวถทำงทพงพอใจ Shiver ไซเวอร เขยนต ำรำชอ หลกกำรบรกำรนนทนำกำรสแนวทำงปฏบต

• กลำววำ “กำรเลนและนนทนำกำร มควำมหมำยเหมอนกน ซงนนทนำกำรเกดจำกควำมตองกำรดำนจตใจ คอ ควำมพอใจ ควำมตองกำรพนฐำนของรำงกำย สำมำรถเปนสงกระตนใหเกดนนทนำกำรได เมอมสงใดทไมสมดล พวกเรำกสำมำรถแกไขได”

• เชอวำ ควำมสมดลอำจเกบไวในรปนนทนำกำรได โดยมควำมเปนเอกลกษณและควำมพงพอใจในแตละคน รวมถงกำรผสมผสำนของรำงกำยและจตใจเพอใหเกดควำมสมดล มควำมแตกตำงกนในคณคำของนนทนำกำรกบนนทนำกำรในแตละชวงเวลำ

• คณคำของนนทนำกำรเกดเมอกำรกระท ำนนไดผำนไปแลว สวนนนทนำกำรจะเกดในขณะทก ำลงกระท ำหรอรวมกจกรรม

11

ประเภทและการเลอกกจกรรมนนทนาการ

ลกษณะส าคญของนนทนาการ

1.เปนกจกรรม คอ มกำรกระท ำทท ำใหกลำมเนอ อวยวะเคลอนท

2.เปนกจกรรมทท ำดวยควำมสมครใจ มควำมสขควำมพอใจทท ำ ไมรสกเครยด

3.เปนกจกรรมทท ำในเวลำวำงจำกกำรท ำงำน

4.กจกรรมทท ำไมเนนเพอหำรำยไดหรอเปนอำชพ

5.เปนกจกรรมทมคณคำตอผรวมกจกรรม ดตอสงคม ไมเปนอบำยมข

ประเภทของกจกรรมนนทนาการ 15 ประเภท

1.นนทนาการศลปหตถกรรม (Arts and Crafts) หมำยถงกำรประดษฐสงตำงๆ งำนศลปะทท ำขนดวยมอ เปนงำนฝมอหรอสงประดษฐ เชน วำดรป(กระดำษ ผำ ฝำผนง กระเปำ) แกะสลก งำนปน กำรประดษฐดอกไม เยบปกถกรอย งำนไม

• กจกรรมประเภทศลปหตถกรรมน เปนกจกรรมทไมมขอบเขตจ ำกด ไมมรปแบบทตำยตว ผเขำรวมสำมำรถใชจนตนำกำรของตนเองสรำงสรรคสงตำงๆไดอยำงอสระ

12

2.นนทนาการเกมกฬา (Games, Sport and Track & Fields) เปนกจกรรมทตองกำรควำมสมพนธกนระหวำงทกษะกำรเคลอนไหว สตปญญำ ควำมทนทำน และพละก ำลงของรำงกำย อำจใชอปกรณ เชนลกบอล ไมต มกจดในสถำนททเปนบรเวณกวำง เชน สนำมหญำ โรงยม ลำนกจกรรม แบงเปน 2 กลม คอ Outdoor Games & Indoor Games

• ในกำรเลนหรอกำรแขงขน จะมกฎ กตกำในกำรเลนเฉพำะแตละชนดเกม เกมกฬำจงเปนกจกรรมทสนกสนำน ตนเตน และทำทำยควำมสำมำรถของผรวมกจกรรม ไดรบควำมนยมสง เปนทแพรหลำยสำมำรถเลอกเขำรวมไดทงวยเดก วยผใหญ วยสงอำย ทงหญง ชำย ผพกำร

3.นนทนาการการเตนร า (Dance) เปนกจกรรมกำรแสดงออกผำนกำรเคลอนไหว ในทำทำงตำงๆ เปนกำรแสดงออกของอำรมณ ควำมสข เสยใจ ควำมรก สงครำม กำรบชำ กำรเตนร ำ ฟอนร ำ เปนกจกรรมทใชจงหวะตำงๆ เปนกจกรรมทใหควำมสนกสนำน เชน เตนร ำพนเมอง กำรร ำไทย ร ำวง ลลำศ

13

4.นนทนาการทองเทยวทศนศกษา (Field Trip) เปนกจกรรมสรำงเสรมประสบกำรณชวตทมรปแบบนำสนใจ หรอสงดงดดควำมสนใจ (Attractions) เปนกำรศกษำสงแวดลอมทสรำงขน กจกรรมทำงวฒนธรรม ศลปวฒนธรรม ตำมวด สถำนทส ำคญทำงประวตศำสตรตำงๆ วถชวตและวฒนธรรมทองถน ศำสนำ กำรเมอง วทยำศำสตร อนรกษธรรมชำต ภมอำกำศ ทศนยภำพ ชวตสตวปำ นนทนำกำรกลำงแจง/นอกเมอง กฬำ บนเทง และกำรอำบน ำแรเพอสขภำพ

5.นนทนาการพฒนาจตใจและความสงบสข

• อำรมณเกดจำกสงกระตนจำกสภำพแวดลอมหรอเหตกำรณตำงๆทมำกระทบ แลวสงผลตออำรมณของคนแตละคน หำกเหตกำรณใดทมำกระทบแลวเกดควำมพงพอใจ ควำมยนด อำรมณทเกดขนคอ อำรมณสข

• อำรมณสขของมนษยม 2 ลกษณะคอ อำรมณสขสนกสนำน (Fun)เนนกำรเคลอนไหว กระตนควำมรสกตนเตนเรำใจ ตลกข ำขน เชน กำรเตนร ำ ปนเขำ พำยเรอ กำรนงพดคยสนทนำ เลนกฬำ

• และอำรมณสขสงบ (Peace) เนนกำรพฒนำจตใจ สมำธ และสตปญญำ มโอกำสเรยนรตนเอง เรยนรผอน

พฒนำตนเองในดำนจตใจและสตปญญำ เชน กำรนงสมำธ กำรสรำงมโนภำพ กำรผอนคลำยกลำมเนอ

กำรปฏบตโยคะ กำรฟงเพลงแลวผอนคลำยตำมเสยงเพลง กำรศกษำธรรมะ ปรชญำ มวยจน

14

6.นนทนาการการละคร (Drama) เปนกจกรรมกำรแสดงออก เปนกำรระบำยอำรมณหรอกจกรรมของ

ชวตประจ ำวน กำรสรำงควำมรสกกำรแสดงออก ละครและภำพยนตร นนทนำกำรประเภทใหควำมร ควำมบนเทง

ควำมสนกสนำนเพลดเพลน สะทอนสภำพจรงในสงคม อำจเกดจำกกำรแสดงพธกำรศำสนำ กำรฝน จนตนำกำร

• ละครรอง

• ละครร ำ

• ละครชำตร

• มโนรำห

• โขน

• หนงตะลง

• หนกระบอก

• นำฎศลป

• อปรำกร

• ละครพด

7.นนทนาการงานอดเรก (Hobbies) เปนกจกรรมนนทนำกำรทสงเสรมกำรพฒนำคณคำชวตของมนษย ตงแตวย

เดก เยำวชน และผสงอำย ชวยใหกำรด ำเนนชวตประจ ำวนมควำมสข เพลดเพลน สงเสรมกำรสรำงประสบกำรณ

ชวต เปนกำรบ ำบดทำงกำย จตใจ เชน กำรสะสมแสตมป/เหรยญ กำรปลกตนไม กำรเลยงสตว กำรถำยรป วำด

ภำพ

15

8.นนทนาการดนตรและรองเพลง (Music & Singing) ดนตรและรองเพลง เปนนนทนำกำรทใหควำมบนเทง ทกชำตทกภำษำสำมำรถเขำใจได เปนภำษำกลำงทใชสอสำร ถำยทอดควำมรสก เปนกำรระบำยอำรมณ ผอนคลำยควำมเครยด

9.นนทนาการกลางแจงหรอนอกเมอง (Outdoor Recreation)

• ชวยสงเสรมใหมนษยไดสมผสใกลชดเขำใจธรรมชำตและสงแวดลอม

• ชวยสรำงควำมซำบซงและควำมเขำใจในธรรมชำตและชวยกลอมเกลำใหมนษยมควำมเขำใจในระบบนเวศวทยำทจะตองสรำงควำมสมดลกบธรรมชำตและสงมชวต

• สถานททเปนแหลงนนทนาการ เชน สวนสำธำรณะ สนำมเดกเลน ฟำรม คำยพกแรม สวนหยอม สวน

ผกผลไม พพธภณฑ สวนสตว สวนไมดอกไมประดบ อทยำนแหงชำต สนำมกฬำ ศนยเยำวชน ชำยหำด

16

10.นนทนาการสงคม (Social Activities) กจกรรมทำงสงคม เปนกจกรรมทกลมคนในสงคมรวมจดขน โดยมจดมงหมำยเดยวกน ชวยสงเสรมโอกำส มนษยสมพนธ ควำมเขำใจ ควำมสำมคคอนดตอเพอมนษย เชน ปลกตนไม งำนเลยงปใหม งำนเลยงวนเกด 11.นนทนาการในโอกาสเทศกาลพเศษ (Special Events) เปนกจกรรมทจดขนในโอกำสเทศกำลพเศษ ตองม

กำรจดเตรยมอำคำร สถำนทเพอเปดโอกำสใหชมชนไดมำรวมกน เชน เทศกำลสงกรำนต ลอยกระทง ครสตมำส

ตรษจน วนเกด วนครบรอบแตงงำน

12.นนทนาการวรรณกรรม (Speaking Writing and Reading) เปนนนทนำกำรทสงเสรมใหบคคลพฒนำ

ทกษะควำมร และสำมำรถจดไดทกระดบทงวยและเพศ กอใหเกดกำรแสดงออกแหงตนอยำงสรำงสรรค เกดกำร

พฒนำจนตนำกำร เชน กำรอำนนวนยำย อำนหนงสอพมพ นตยสำร เขยนหนงสอ พดโตวำท เลำนทำน สภำกำแฟ

พดในทชมชน

13.นนทนาการการบรการอาสาสมคร (Voluntary Service) เปนกจกรรมทสงเสรมในเรองคณธรรม จรยธรรม

กำรใหและกำรรบ กำรรวมมอของชมชน อำสำสมครเปนกำรใหบรกำรโดยปรำศจำกสนจำงรำงวล ชวยเสรมทกษะ

และสรำงคณภำพชวต เชน กำรพฒนำชมชน ลกเสอชำวบำน YMCA YWCA สมำคมบำนเยำวชน

14.นนทนาการพฒนาสขภาพและสมรรถภาพ กจกรรมประเภทนเพอพฒนำสขภำพรำงกำยและสขภำพจตของ

คนใหสมบรณ เกดขนพรอมกบควำมสนใจในสขภำพ เชน กำรออกก ำลงกำย กำรดแลโภชนำกำร

15.นนทนาการกลมสมพนธและมนษยสมพนธ (Group Relations & Human Relations) เปนกจกรรมท

ชวยสงเสรมมนษยสมพนธกำรท ำงำนเปนทม กำรประสำนรวมมอของกลม สงเสรมกระบวนกำรเรยนรพฤตกรรม

ของกลมสงคมในวถประชำธปไตย มประโยชนตอกำรเปนผน ำและผตำมใหรจกหนำท ควำมรบผดชอบและบทบำท

ของตนเองและของสงคมทด

การเลอกเขารวมกจกรรม

• กจกรรมในชมชน มกเปนงำนเทศกำลตำงๆ เชน งำนสงกรำนต งำนลอยกระทง

• กจกรรมในทท ำงำน เชน หองออกก ำลงกำย สนำมกฬำ งำนเลยงสงสรรคระหวำงพนกงำน

• กจกรรมในโรงเรยน มหำวทยำลย เชน งำนกฬำนกเรยน งำนวนเดก งำนกฬำนองพสำนสมพนธ

17

• กจกรรมในครอบครว ระหวำงสมำชกในครอบครว อำจเปนงำนอดเรกทท ำรวมกน เชน กำรรบประทำน

อำหำร กำรเทยวชวงวนหยด เพอใหสมำชกในครอบครวมควำมอบอนมำกขน

18

บทท 4

แผนพฒนานนทนาการแหงชาตและการเปนผน านนทนาการ

กำรศกษำศำสตรทำงนนทนำกำร มขอบเขตทกวำงขวำง และเกยวกบคณภำพชวตของบคคล ชมชนและสงคม ซงเปนหนำทของภำครฐและเอกชนทจะตองจดบรกำรเพอสรำงเสรมประสบกำรณ ใหควำมอบอนใจแกสงคม

หนวยงำนภำครฐ กรมพลศกษำ กระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ มภำรกจหลกในกำรสงเสรมกฬำและนนทนำกำรใหแกเดก เยำวชน และประชำชนในชำตใหมควำมสขทงรำงกำย อำรมณ จตใจ สงคมและสตปญญำ เพอเปนรำกฐำนในกำรเสรมสรำงใหสงคมไทยเขมแขงตงแตครอบครว ชมชน และสงคม จงจดท ำแผนนนทนำกำรแหงชำต...

• แผนพฒนำนนทนำกำรแหงชำตฉบบท 1 (พ.ศ.2550-2554)

• แผนพฒนำนนทนำกำรแหงชำตฉบบท 2 (พ.ศ.2555-2559)

• แผนพฒนำนนทนำกำรแหงชำตฉบบท 3 (พ.ศ.2560-2564)

กรมพลศกษา วาง 5 กรอบยทธศาสตรดน “นนทนาการ” สรางความสขประชาชน

• https://today.line.me/th/article/กรมพลศกษำ+วำง5กรอบยทธศำสตรดน+นนทนำกำร+สรำงควำมสขประชำชน-ww235G. Matichon online เผยแพร 5 มกรำคม 2563

• นำยสนต ปำหวำย อธบดกรมพลศกษำ เปดเผยวำ กลมนนทนำกำรสมพนธ ส ำนกนนทนำกำร เปลยนชอแผนงำนจำกเดมแผนพฒนำนนทนำกำรแหงชำตฉบบท 3 (พ.ศ.2560-2564) เปนแผนปฏบตกำรดำนนนทนำกำร ระยะท 3 (พ.ศ.2563-2565) โดยมเปำประสงคใหญคอ กำรท ำใหคนไทยมนนทนำกำรเปนวถชวต นนคอกำรสงเสรมใหประชำชนมควำมร ควำมเขำใจ ตระหนกถงคณคำของนนทนำกำรตลอดจนเขำรวมกจกรรมจนเปนวถชวต พฒนำกำรจดกำรทรพยำกรนนทนำกำรและกำรบรหำรจดกำรนนทนำกำร สงเสรม สนบสนนกำรจดกำรองคควำมร กำรวจย นวตกรรมนนทนำกำรและกำรสงเสรมกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมดวยนนทนำกำร

19

ผน านนทนาการ(Recreation Leader)

นยามจากนกวชาการ

• เทพประสทธ กลธวชวชย ไดใหควำมหมำยของผน ำนนทนำกำรไววำ ผทท ำหนำทด ำเนนกำรและอ ำนวยกำรใหกจกรรมนนทนำกำรบรรล เปำหมำยตำมวตถประสงค ซงกำรด ำเนนกจกรรมนนทนำกำรประกอบดวยจดมงหมำยของกจกรรม กำรเลอกกจกรรม กำรจดเตรยมสถำนทในกำรด ำเนนกจกรรม วธกำรด ำเนนกำร สวสดภำพและ ควำมปลอดภยในกำรด ำเนนกจกรรม และสดทำยกำรสรปและกำรประเมนผลกจกรรม

• ฟอง เกดแกว กลำววำ ผน ำนนทนำกำรตองกำรใหควำมรควำมเขำใจดวยกำรสอน สำธต ดแลหวงใยดงเชน ครสอนพลศกษำ

• ส ำนกงำนพฒนำกำรกฬำและนนทนำกำร กลำววำ ผน ำนนทนำกำร (Recreation Leader) หมำยถง

บคคลทมหนำทจดกำรบรกำร แนะน ำ ชวยเหลอใหบคคลหรอหมคณะไดเลอกกจกรรมนนทนำกำรทจะ

เขำรวมตำมตองกำร ตำมควำมสนใจของ แตละบคคลใหเขำไดรบควำมพอใจ ควำมสขเพลดเพลนจำก

กจกรรมนนทนำกำรนน

• สวนศลปะกำรเปน ผน ำทำงนนทนำกำร ( Leadership in Recreation) หมำยถง ศลปะ หรอวธกำร

ตำงๆ ทผน ำนนทนำกำรจะน ำไปใชเพอใหผเขำรวมไดรบประสบกำรณ มควำมพงพอใจ มทศนคต และม

ควำมสนใจ ในกจกรรมนนทนำกำร

ความหมายของ “ผน านนทนาการ”

“บคคลทมหนำทจดกำร บรกำร แนะน ำ ชวยเหลอใหบคคลหรอหมคณะ ไดเลอกกจกรรมนนทนำกำรทจะเขำรวมตำมตองกำร ตำมควำมสนใจของแตละบคคล ใหเขำไดรบควำมพอใจ ควำมสขเพลดเพลนจำกกจกรรมนน หรอชกน ำใหสมำชกเขำมำมสวนรวมบำงสงบำงอยำง”

ความส าคญของผน านนทนาการ

• ตองมหนำท ใหกำรระวงรกษำควำมปลอดภยแกผเขำรวม และจะตองเปนผจดกำรวำงโครงกำร เปนผสอนใหเจำหนำท วทยำกรและนเทศในดำนนนทนำกำร จงกลำวไดวำผน ำเปรยบประดจหวใจของ

20

นนทนำกำรกวำได ฉะนน ผน ำนนทนำกำรจงตองเรยนรวธกำร ศลปะตำง ๆ ของกำรเปนผน ำนนทนำกำรเพอประโยชนสงสดของ บคคลทเขำรวมกจกรรมนนทนำกำร

จดมงหมายของการเปนผน านนทนาการ

• คอ กำรใหค ำแนะน ำ ใหบรกำร ดแล และท ำใหกจกรรมนนทนำกำรในยำมวำงเปนทนำสนใจ แกผรวมกจกรรม แตตองไมใชวธกำรบงคบ

หลกของผน านนทนาการ

1.ตองเหนควำมส ำคญของนนทนำกำรวำเปนสงจ ำเปนของชวต ในกำรทจะชวยพฒนำคณภำพชวต และม ควำมสขในกำรอยรวมกบสงคม 2.ตองเขำใจถงเรองรำวของกำรเลนและกำรพกผอน 3.ตองเขำใจในกระบวนกำรกลมและสำมำรถประยกตใหเขำกบสถำนกำรณทตนเองปฏบตได 4.ตองเขำใจและยอมรบในเรองของควำมแตกตำงระหวำงบคคล 5.ควรเนนใหสมำชกไดท ำงำนรวมกนมำกกวำแกงแยงชงดชงเดนกน 6.ควรคนควำเรองรำวเกยวกบวฒนธรรมทำงสงคมและควรน ำมำปลกฝงเพอสงผลดตอกำรอยรวมกบสงคม 7.ตองระวงถำหำกกำรด ำเนนงำนนนเปนกำรเปลยนแปลงทำงวฒนธรรมของสงคมทเหนวำไมสมควร 8.ควรหำทำงสงเสรมใหชมชนชวยเหลอสนบสนนในกำรจดนนทนำกำรแกคนพกำร 9.ตองเปนผมควำมรบผดชอบตอหนำท กลำไดกลำเสยในกำรหำขอมล เพอใหไดรำยละเอยดทเปนจรงในสงคม

เคราสและเบทส(Kraus and Bates)

• มสงทผน ำจะตองค ำนงถงเพอเปนหลกของกำรปฏบตงำน ทำงนนทนำกำร 10 ประกำร

1.ผน ำจะตองปฏบตงำนอยบนพนฐำนของปรชญำทำงนนทนำกำร จะตองระลกเสมอวำ นนทนำกำร เปนสวนทมควำมส ำคญตอชวต ในอนทจะสงเสรมกำรเจรญเตบโตของมนษย และพฒนำกำรของชมชน

2. ผน ำตองมควำมเขำใจอยบนพนฐำนของทฤษฎกำรเลน ทงในอดตและปจจบน อกทงจะตองม ควำมเขำใจเกยวกบพฒนำกำรของมนษย หลกกำรตำง ๆ ทำงจตวทยำ ในอนทจะชวยสรำง แรงจงใจของบคคลและกลม

3.ผน ำควรมควำมรในเรองกระบวนกำรกลมเปนอยำงด และสำมำรถใชใหเกดประสทธภำพมำกทสด

21

4. ผน ำควรจะยอมรบควำมตองกำรของแตละบคคลภำยในกลม และมควำมเขำใจในเรองควำมแตกตำงระหวำงบคคลในกลมเปนอยำงด และในขณะเดยวกนจะตองสรำงควำมสมดล ใหเกดขน ภำยในควำมตองกำร และสทธของคนภำยในกลม

5. ผน ำจะตองระลกเสมอวำ นนทนำกำรไมใชสงทมควำมสมบรณในตวเอง หำกแตเปนวถทำง หนงไปสเปำหมำย ดงนน ควำมส ำเรจในกำรเลน ชยชนะในกำรแขงขน ควำมสนใจในสนำม เลนเปนสงทจะชวยใหบรรลควำมมงหมำยทส ำคญของชมชน

6.ผน ำจะตองสรำงควำมยตธรรมในกำรแขงขนตำง ๆ และควำมรวมมอกน ควรระลกไวเสมอวำ ทงสองสงเปนสงทจ ำเปนของกำรด ำเนนงำนกจกรรมกลม

7. ผน ำควรสรำงองคกำรใหมประสทธภำพ ทงในดำนกำรวำงแผนและกำรด ำเนนงำนตำมแผนให ประสบควำมส ำเรจ โดยใชเครองอ ำนวยควำมสะดวกตำง ๆ ตลอดจนกจกรรมและกำรบรกำร ไดเปนอยำงด

8. ผน ำควรจะตองประเมนผล เพอประสทธภำพในกำรปฏบตงำนอยำงสม ำเสมอ รวมถงกำร ปฏบตหนำทของผน ำดวยวำไดรบผลส ำเรจตำมวตถประสงคหรอไม

9.ผน ำจะตองแสวงหำวธกำรด ำเนนงำนทมคณคำทำงสงคมอยเสมอ และควรจะสรำงทศนคต ทำงคณธรรมใหแกผเขำรวม รวมทงกำรเปนตวอยำงแกผเขำรวมดวย

10. ผน ำทประสบผลส ำเรจ จะตองมกำรเตรยมงำนตำมควำมรบผดชอบเปนอยำงด กลำทจะตอง ทดลองและรเรมโครงกำรใหม ๆ เพอใหกจกรรมนนทนำกำรมควำมหมำยยงขน

คณสมบตของผน านนทนาการทด

1.รสกและเขำใจในคณคำของชวตและเกยรตของบคคล

2. เขำใจในควำมสนใจและควำมตองกำรของสมำชกทเขำรวมกจกรรมนนทนำกำร

3. ตระหนกถงควำมส ำคญของควำมรำเรงในชวตและศลปะกำรด ำเนนชวต

4. พรอมทจะบรกำรกจกรรมนนทนำกำรแกบคคลทเขำรวม

5. กระตอรอรนในหนำทกำรงำน

6. มทกษะในกจกรรมนนทนำกำร

7. มอำรมณมนคง อดทน อดกลน ไมเครงเครยด

22

8. มอำรมณขน ยมแยมแจมใสเสมอ 9. สภำพ เรยบรอย พดจำด บคลกภำพเหมำะสม

10. ไมจจจกจกในเรองเลก ๆ นอย ๆ 11. มสขภำพพลำนำมยด 12. มลกษณะเปนมตรตอคนทวไป 13. ยตธรรมไมล ำเอยง 14. มควำมเชอมนตนเอง 15. มควำมสำมำรถในกำรปรบตวเขำกบสงคมไดด 16. เปนประชำธปไตย เขำใจ เหนใจผอน 17. เขำใจหลกกำรบรกำร และกำรจดกำร 18. หมนศกษำหำควำมรอยเสมอ

การเลอกกจกรรมควรค านงถงอะไรบาง

• วย

• สมรรถภำพและควำมพรอมทำงรำงกำย

• สขภำพจตหรอสภำพอำรมณ

• ขนำดผเขำรวม

• ระยะเวลำในกำรท ำกจกรรม

• อปกรณในกำรท ำกจกรรม

• ประสบกำรณในกำรรวมกจกรรม

การเปนผน าเกม

• เกมตองเปนทนยมเลนอยำงกวำงขวำง ทงเกมในรมและกลำงแจง

• เลอกเกมใหเหมำะกบวยและตรงควำมตองกำรของกลม ควรเตรยมเกมไวมำกๆ

• ตองจ ำขนตอนของกำรเลน วำเรมเลนอยำงไร มกฎ ระเบยบอะไรทควรแจง ควรมกำรซกซอมกอน มควำมมนใจในกำรเลน

• ควรตรวจสอบสถำนท อปกรณในสภำพทพรอมใช และมเพยงพอกบทกคน

23

• ควรพดกระตนใหคนรสกอยำกรวมเลนเกม

• กอนเรมเลนเกม ตองแนะน ำวธกำรเลนใหชดเจน

• ยนในต ำแหนงทผเลนทกคนมองเหนไดชด

• ผน ำควรรกษำบรรยำกำศสนกสนำน ตนเตน เรำใจ ไมควรดหรอใชวำจำกระแทกกระทน

• กำรอธบำยควรใชค ำพดสนๆ เสยงดงฟงชด

• ถำเกมทเลน มกำรใหคะแนน ควรใหผเลนทรำบผลคะแนนของตนตลอดเวลำ

ลกษณะของผน า

• ผน าแบบอตตาธปไตย (The Autocratic Leader)

ผน ำทมลกษณะยดถอวำตนเองเปนใหญ มควำมมนใจในตนเองมำก กำรตดสนใจเพยงคนเดยวโดยไมสนใจตอควำมเหนของสวนรวมเลย กำรวำงแผนจะใชประสบกำรณตนเอง ผน ำแบบนเหมำะกบโครงกำรทผรวมงำนไมมควำมรควำมสำมำรถ เปนไดเพยงผท ำตำมค ำสง

• ผน าแบบอสระ (The Laissez – faire Leader)

เปนผน ำทคลกคลกบผรวมงำน กำรตดสนใจท ำอะไรมกปรกษำหำรอเสมอ ยนยอมใหผรวมงำนมสวนรวมตดสนใจ เหมำะกบแบบทมผมควำมรควำมสำมำรถมำรวมงำนกนมำก และผรวมงำนมควำมรบผดชอบเปนอยำงด

• ผน าแบบประชาธปไตย (The Democratic Leader)

ผน ำทยดมนในหลกประชำธปไตย มกเปดอภปรำยถงผลดผลเสยกอนตดสนใจ ใชควำมเหนของคนสวนมำกตดสนใจ เหมำะกบคนทมควำมร เปนตวของตวเองและเหนแกประโยชนสวนรวมมำกกวำตน

24

บทท 5

นนทนาการชมชน

ความหมายของ “ชมชน”

หมำยถง เขตพนทระดบของควำมคนเคยและกำรตดตอระหวำงบคคล ตลอดจนพนฐำนควำมยดเหนยว

ความส าคญของนนทนาการชมชน

1.ชวยสรำงคนใหเปนสมำชกทดมเหตผล

2. ลดปญหำอำชญำกรรม

3. ชวยใหเกดสภำพแวดลอมทด

ลกษณะของนนทนาการในชมชน

1. ตองไมขดตอขนบธรรมเนยม ประเพณ และกฎหมำยของชมชน หรอทองถนนน

2. ตองไมกอใหเกดควำมเสยหำยแกตนเองผอนและสวนรวม ทงทำงรำงกำย จตใจและทรพยสน

3. ตองไมเปนอบำยมข

4. ตองไมกอควำมเสยหำยแกงำนประจ ำ

5. ตองมคณคำและเปนประโยชนตอสงคม

6. ตองไมกอใหเกดควำมแตกแยกในหมเหลำและสงคม

7. มคณคำและเปนประโยชนตอตนเอง

ประโยชนของกจกรรมนนทนาการในชมชน

1. เพอใหผเขำรบกำรอบรมมสวนรวมในกำรเรยนรอยำงเตมท

2. กำรสรำงประสบกำรณกำรเรยนร

3. สรำงบรรยำกำศกำรเรยนรใหผเขำรบกำรอบรมสนกสนำน

25

4. เปนแนวทำงในกำรพฒนำบคลำกรและกำรรจกแกปญหำทงสวนตวและสวนรวม

5. ชวยใหเกดทศนคตทดตอกนมควำมเขำใจ เหนใจกน และลดกำรขดแยง

6. ชวยสงเสรมใหกำรท ำงำนรวมพลงกนเปนทมไดอยำงมประสทธภำพ

7. ชวยใหผลงำนเปนไปตำมเปำหมำยและไดมำตรฐำน

8. ชวยสงเสรมในกำรพฒนำทำงดำนรำงกำย จตใจ อำรมณ สงคม และผอนคลำยควำมตงเครยด

การเลอกจดกจกรรมนนทนาการชมชนและการจดกจกรรมนนทนาการในชมชน

1. พยำยำมจดกจกรรมเพอสงเสรมใหเยำวชนไดใชเวลำวำงใหเกดประโยชน

2. สงเสรมเยำวชนใหพกผอนหยอนใจ มโอกำสสนกสนำนอยำงมระบบระเบยบ

3. สงเสรมใหเยำวชนมควำมรพเศษ ตำมใจรก และมอปนสยเดนของแตและบคคล

4. สงเสรมฝกนสยควำมประพฤตของเยำวชนในทำงทเหมำะสมปรบตวใหเขำกบผอน

5. จดบรกำรใหเยำวชนไดมโอกำสเลนและพกผอนหยอนใจตำมควำมสนใจ ของแตละบคคล

6. สงเสรมควำมสำมคคของกลมและฝกกำรเสยสละเพอหมคณะ

7. ฝกอบรมสงเสรมใหรจกควำมเปนประชำธปไตย

ขนตอนการด าเนนงานนนทนาการในชมชน

ขนตอนท 1 ขนเตรยมการ

1. สรำงองคควำมรดำนนนทนำกำรชมชน

2. แบงกลมยอย

3. น ำเสนอขอมลพนฐำนของชมชน

4. ประชมกลมตำงๆ

ขนตอนท 2 ขนส ารวจชมชน

1. ส ำรวจปญหำของชมชน

2. ส ำรวจควำมตองกำรกจกรรม

26

ขนตอนท 3 ขนสรปผลและวเคราะหขอมล

น ำผลทไดมำวเครำะหหำควำมตองกำรกจกรรมนนทนำกำรของชมชน

ขนตอนท 4 ขนวางแผนและด าเนนงาน

ด ำเนนกำรจดกจกรรม ตำมควำมตองกำรของชมชน

ขนตอนท 5 ขนประเมนผล

1. ประเมนผลควำมพงพอใจ ของผเขำรวมกจกรรม

2. ประเมนผลสมฤทธในกำรจดกจกรรม จำกผลงำนและควำมคดเหนของผรวมงำน

บทบาทและหนาทของผจด กจกรรมนนทนาการในชมชน

1. สรำงควำมสมพนธกบชมชน

2. กำรฝกอบรมเยำวชนผน ำทำงกำรกฬำและนนทนำกำรในหมบำน

3. กำรเผยแพรควำมรทำงวชำกำร

4. ประชำสมพนธเชญชวนใหเยำวชน และประชำชนเลนกฬำ และออกก ำลงกำยมำกยงขน

5. มกำรประสำนใหหนวยงำนทเกยวของ

6.จดตงศนยเครอขำยกฬำอยำงนอย 1 ศนย

นนทนาการในชมชนของภาคเหนอตอนลาง

– อฐมบชำ

– ลอยกระทงสำย

– เผำเทยนเลนไฟ

– แขงเรอยำว

– นบพระเลนเพลง

– ไหลเรอไฟ

– อมพระด ำน ำ

27

– แหมงกร

– ตกบำตรเทโว

สวนค าวา “เทศกาล” มาจาก ค าวา “เทศะ” + “กาล”

“ประเพณ” หมายถง “ ส ง ท น ย ม ถ อ ป ฏ บ ต ส บ ก น ม ำ จ น เ ป น แ บ บ

แ ผ น ข น บ ธ ร ร ม เ น ย ม ห ร อ จ ำ ร ต ป ร ะ เ พ ณ ” แบงยอยได 3 แบบ

- จ ำ ร ต ป ร ะ เ พ ณ ( M o r e s ) คอ ประเพณทตองประพฤต

– ค ำวำ จำรต เปนค ำทมำจำกภำษำบำลวำ จำรตต (อำนวำ จำ-รด-ตะ) แปลวำ ควำมประพฤตทด

งำม. จำรต หมำยถง แบบแผนกำรประพฤตปฏบตทกระท ำสบตอกนมำชำนำน มกถอเปนกฎหรอ

ระเบยบของสงคมทเกยวกบศลธรรม. ใครไมท ำตำมจำรตจะถอวำเปนคนชว ถกสงคมลงโทษรนแรง

และไมอำจจะอยรวมในสงคมนนได เชน กำรทลกดำทอหรอท ำรำยพอแมถอเปนกำรกระท ำทผด

จำรต. กำรเปลอยกำยในทสำธำรณะ เปนสงทผดจำรตของสงคมไทย. ในบำงสงคมถอวำหำกมคน

ท ำผดจำรต ไมเพยงแตผกระท ำผดเทำนนจะถกลงโทษ แตคนในสงคมทงสงคมอำจไดรบโทษดวย

เชน กำรทมคนท ำผดจำรตอำจท ำใหเกดภำวะฝนแลง หรอเกดอนตรำยจำกภยพบตอน ๆ ได

- ข น บ ป ร ะ เ พ ณ ( I n s t i t u t i o n ) คอ ประเพณทวำงเปนระเบยบไว

– ขนบ หมำยถง แบบแผนทกระท ำกนมำ มกใชวำ ขนบธรรมเนยมประเพณ ซงหมำยถง ทงธรรม

เนยมและประเพณทถอปฏบตตำม ๆ กนมำโดยทว ๆ ไป ไมไดเจำะจงวำเปนอะไรแน. ปจจบน ค ำ

วำ ขนบ มกจะหมำยถง แบบแผนในกำรประพนธ เชน ขนบในกำรแตงนรำศ จะตองกลำวถงกำร

เดนทำงไปยงสถำนทใดทหนง มกตงชอนรำศตำมสถำนททเปนจดหมำย เชน นรำศภเขำทอง นรำศ

พระบำท นรำศลอนดอน ระหวำงเดนทำงเมอพบสถำนท พรรณไม สตว หรอสงทนำสนใจ ผแตงจะ

โยงชอสถำนทหรอสงทพบเหนนนกบหญงทรก เชน เหนดอกนำงแยมกนกถงกำรแยมยมของ

นำง. ขนบในวรรณคดไทย ตองเรมดวย บทประณำมพจน แปลวำ ค ำแสดงกำรนอมไหว เปนกำร

สรรเสรญเทพยดำ ครผมพระคณ และพระมหำกษตรย. สวน ขนบ ทใชคกบค ำวำ ธรรมเนยม และ

28

ประเพณ เปนขนบธรรมเนยม และขนบประเพณ นน ควำมหมำยอยทค ำวำ ธรรม

เนยม และ ประเพณ เทำนน

- ธ ร ร ม เ น ย ม ป ร ะ เ พ ณ ( C o n v e n t i o n ) ค อ ป ร ะ เ พ ณ ท เ ก ย ว ก บ ก ำ ร ป ฏ บ ต ร ะ ห ว ำ ง บ ค ค ล ต อ บ ค ค ล

– ธรรมเนยม หมำยถง สงทปฏบตกนเปนปรกตในกลมชนกลมหนง ๆ เชน เปนธรรมเนยมไทยแทแต

โบรำณ ใครมาถงเรอนชานตองตอนรบ. ธรรมเนยม เปนวถทางการปฏบตตามวฒนธรรมทยดถอ

กนมาแตโบราณ ถาท าผดธรรมเนยมกจะเปนทครหา เปนทดถกเหยยดหยาม เปนทรงเกยจของ

เพอนบาน แตไมถอวาเปนความผดรายแรง เชน ตามธรรมเนยมไทย เดกตองท าความเคารพ

ผใหญกอน และเมออยกบผใหญ ผนอยตองใหความเคารพ ไมวาจะเปนการนงดวย เดนดวย

พดจาดวย รบประทานอาหารดวย ตองแสดงความออนนอมหรอแสดงวาเคารพยกยองผใหญ

ใหเกยรตผใหญ ใหผใหญกระท าการใด ๆ กอนตนเสมอ. เมอไปหาผหนงผใด ธรรมเนยมไทยผ

ไปหามกจะมขนมผลไมหรอสงใดสงหนงไปใหเปนของฝาก. เมอไปตางถนกเปนธรรมเนยมไทยท

จะซอของฝำกมำฝำกผทไมไดไปดวย

ลกษณะของประเพณชมชน

แบงได 2 ลกษณะ ไดแก ประเพณสวนรวม และ ประเพณสวนบคคล

ประเพณสวนบคคล เชน งำนบวช งำนศพ

ประเพณสวนรวม เชน เทศกำลสงกรำนต เทศกำลลอยกระทง