“ระบบงบประมาณไทย"

นายเจริญพงษ ศุภธีระธาดา

สํานักงบประมาณ สํานักนายกรัฐมนตรี

1

สถาบันพัฒนาการชลประทาน กรมชลประทาน อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุร ี

ความทาทายของนักบริหารทุกคน ?

จะทําอยางไรใหงานสําเร็จตามวัตถุประสงค

โดยใชทรัพยากรท่ีมีอยูอยางจํากัด

อยางมีประสิทธิภาพและเกิดความคุมคา

2

ความหมายท่ัวไปของงบประมาณ (Budgeting )

งบประมาณ (Budgeting) หมายถึง แผน (plan) จัดสรร

ทรัพยากรทางการเงินขององคการใหเพียงพอสําหรับ

ใชดําเนินงานในรอบระยะเวลาเพ่ือการบรรลุผลสําเร็จ

ตามวัตถุประสงคขององคกร

3

ความหมายของงบประมาณตามกฎหมาย

จํานวนเงินอยางสูงที่อนุญาตใหจาย

หรือใหกอหนี้ผูกพันได ตามวัตถุประสงคและภายใน

ระยะเวลาที่กําหนดไวในพระราชบัญญัติงบประมาณรายจาย มาตรา 4 พรบ.วิธีการงบประมาณ พ.ศ.2502

4

ความสําคัญของงบประมาณ

เปนเครื่องมือที่ใชควบคุม

เปนเครื่องมือในการบริหาร

เปนเครื่องมือเพ่ือดําเนินนโยบายเศรษฐกิจ

5

ความสัมพันธของงบประมาณและเศรษฐกิจ

งบประมาณ

รายจายประจํา

รายจายลงทุน

รายจายชําระคืนตนเงินกู

การบริโภค

การลงทุน

รายจายชดใชเงินคงคลัง

การจางงาน

ฯลฯ 6

ผลิตภัณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP)

การวัดรายจาย (Expenditure Approach) ท่ีจายให

สินคาและบริการขั้นสุดทาย

GDP = C + I + G + (X - M)

G = รายจายของรัฐบาล (Government spending )

7

1.รายจายของสวนราชการและรัฐวิสาหกิจ

2.รายจายงบกลาง

การจําแนกประเภทของงบประมาณ

1. รายจายประจํา/งบประจํา

2. รายจายลงทุน/งบลงทุน

8

รายการงบกลางที่สาํคัญ งบกลางรายการที่สําคัญ เชน

1.คาใชจายในการรักษาพยาบาลขาราชการฯ

2. เงินเบ้ียหวัดบําเหน็จบํานาญ

3. เงินเลื่อนข้ันเลื่อนอันดับเงินเดือนและเงินปรับวุฒิฯ

4. เงินสํารองจายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจําเปน

ฯลฯ

9

งบประมาณจําแนกตามลักษณะรายจาย

1. งบบุคลากร

2. งบดําเนินงาน

3. งบลงทุน

4. งบอุดหนุน

5. งบรายจายอื่น

10

แบบแสดงรายการ Line Items

พ.ศ. 2502 - 2524

แบบแสดงแผนงาน Program Budgeting

พ.ศ. 2525 - 2545

แบบมุงเนนผลงานตามยุทธศาสตร Strategic Performance Based Budgeting

พ.ศ. 2546 - ปจจุบัน ป 2540

พัฒนาการของระบบงบประมาณภาครัฐ : อดีตสูปจจุบัน

11

วัตถุประสงค

ปจจัย

นําเขา

(Input)

ผลผลิต

(Output)

กระบวนการ

(Process)

ผลลัพธ

(Outcome)

ขอมูลยอนกลับ (Feedback)

การจําแนกระบบงบประมาณโดยใชแนวคิดเชิงระบบ

สภาพแวดลอม (Environment)

แบบรายการ

(Line Item)

แบบแผนงาน(PPBS) แบบมุงเนนผลงานตามยทุธศาสตร (SPBB)

12

เปนการเปลี่ยนแนวทางจากการจัดการงบประมาณที่เนนการควบคุม

ทรัพยากรที่ใชในการดําเนินงาน (Inputs) มาเปนการมุงเนนการ

ดําเนินงานเพื่อนําสงผลงาน ไดแก ผลผลิตและผลลัพธ (Outputs &

Outcomes) โดยมีการวัดผลงาน (Performance Measures) ดวยการ

ติดตามประเมินผลของตัวชี้วัดที่ชัดเจน สมบูรณ ใชไดจริง

และเหมาะสมกับเวลา รวมทั้งตองครอบคลุมทั้ง ปริมาณ คุณภาพ

เวลา ตนทุน อยางมีประสิทธิภาพและประสทิธิผล

ระบบงบประมาณแบบมุงเนนผลงานตามยุทธศาสตร

13

ความสัมพันธระหวางรัฐบาล – หนวยงานภาครัฐ - ประชาชนใน

ระบบงบประมาณแบบมุงเนนผลงาน

PURCHASER PROVIDER

CUSTOMER

ทําแลวไดอะไร

ผลผลิต

ทําอยางไร

กิจกรรม กิจกรรมหลัก

กิจกรรมรอง

กิจกรรมสนับสนุน

ผลผลิต (Output) เปนสินคา/บริการสาธารณะที่ไดจากการดําเนินงานโดยหนวยงานเพื่อนําไปใชในการใหบริการตอกลุมเปาหมายภายนอก

15

กรอบแนวทางการจัดทําโครงสรางผลผลิต (Output Structure)

นโยบายรัฐบาล และ

แนวนโยบายพื้นฐานแหง

รัฐ:พันธกิจที่รัฐบาลตองทํา

ภารกิจ

กิจกรรม (Activity)

เปาหมายเชิงยุทธศาสตรชาติ/ รัฐบาล

พันธกิจของกระทรวง

พันธกิจของสวน

ราชการระดับกรม/

หนวยงาน

เปาหมายการใหบริการสาธารณะ

(ผลลัพธระดับกระทรวง)

ผลผลิต

กิจกรรม

กิจกรรม

กิจกรรม

กิจกรรม

กิจกรรม

กิจกรรม

กระบวนการนําสงผลผลิต/

เปาหมายการใหบริการระดับหนวยงาน (ผลลัพธระดับกรม)

ผลผลิต ผลผลิต

งบประมาณ และทรัพยากร/ปจจัยนําเขาตางๆ 16

ตัวช้ีวัดผลผลิต/โครงการ เปนเครื่องมือสําหรับการวัดความสําเร็จของผลผลิต/

โครงการของหนวยงานที่ดําเนินการตามเปาหมายการ

ใหบริการ โดยตองสามารถติดตาม ตรวจสอบ

ประเมินผลความสําเร็จจากการดําเนินงานและใชจาย

งบประมาณไดใน 4 มิติ/ดาน คือ ปริมาณ คุณภาพ

เวลา และคาใชจาย/ตนทุน

17

ตัวช้ีวัดผลผลิต/โครงการ : 4 มิติ

• มิติเชิงปริมาณ : เปาหมายในการผลิต/การดําเนินโครงการดานปริมาณ โดยกําหนดในรูปของสิ่งท่ีสามารถวัดไดดวยเชิงปริมาณ ซึ่งระบุเ ป น ตั ว เ ล ข ชั ด เ จ น แ ล ะ ส า ม า ร ถ แ ส ด งความกาวหนาในการดําเนินงานได เชน จํานวนผลผลิตท่ีนําสงในปงบประมาณ เปนตน

18

ตัวช้ีวัดผลผลิต/โครงการ : 4 มิติ • มิติเชิงคุณภาพ : เปาหมายดานคุณภาพของผลผลิต/โครงการ

โดยมี 2 ลักษณะ คือ

(1) คุณภาพของผลผลิต หรือส่ิงของที่ใหบริการ/โครงการนั้นเปนไปตามมาตรฐานที่ส วนราชการ รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานอ่ืนของรัฐ กําหนดไว หรือ

(2) คุณภาพของวิธีการนําสงผลผลิต หรือวิธีการใหบริการ เชนการวัดความพึงพอใจของกลุมเปาหมายที่มีตอกระบวนการผลิต/ใหบริการ

19

ตัวช้ีวัดผลผลิต/โครงการ : 4 มิติ • มิติเชิงระยะเวลา : ระยะเวลาที่กําหนดใน

กระบวนการผลิต/การดําเนินโครงการเพื่อใหไดผลผลิต/โครงการ เชน การใหบริการดานขอรับใบอนุญาตไมเกินระยะเวลาที่กําหนด

• มิติเชิงคาใชจาย/ตนทุน : คาใชจายหรือตนทุนผลผลิต/โครงการ เชน ตนทุนการใหบริการดานขอรับใบอนุญาตไมสูงกวาราคาที่กําหนด

20

เกณฑการวัด(criteria)

21

คือ คา/ระดับท่ีใชในการตัดสินความสําเร็จ

ของการดําเนินงานตามตัวชี้วัดท่ีกําหนด

การ เปรี ยบเที ยบ เกณฑ สัม บูรณหรื อค าที่ ดี เ ลิ ศ

(สามารถทําไดสมบูรณ “ครบถวน”) …..

การเปรียบเทียบเกณฑมาตรฐานเชิงวิทยาศาสตร

(สามารถทําไดใกลเคียงคามาตรฐานกลาง “สูงกวา

เทากับ ต่ํากวาคามาตรฐานกลาง”)

22

การเปรียบเทียบเกณฑเชิงนโยบาย(สามารถทําได

ใกลเคียงปริมาณความตองการที่ กําหนดโดย

นโยบายของรัฐบาลหรือแผนของกระทรวง “สูงกวา

แผน เทากับแผน ต่ํากวาแผน”)

การเปรียบเทียบในเชิงการเปลี่ยนแปลงดานพัฒนา

(สามารถทําไดดี ข้ึนกวาเดิม “จาก .……… เปน

……… คิดเปน ……”) .

นายเจริญพงษ ศุภธีระธาดา 23

กระบวนการจัดการงบประมาณ

24

เปนวงจรการดําเนินงานดานงบประมาณตั้งแต

กิจกรรมการจัดทํางบประมาณ การอนุมัติ

งบประมาณและการบ ริหารงบประมาณ

ตลอดจนการควบคุมงบประมาณ (ติดตาม

ประเมินผล)

25

วิธีการ/วงจรงบประมาณไทย การจัดทํางบประมาณ

การอนุมัติ

งบประมาณ

การบริหารงบประมาณ

การควบคุม

งบประมาณ

การจัดทํางบประมาณ

การทบทวนงบประมาณตามกระบวนการ 3R

ปรับลดรายการที่ • ไมกระทบตอเปาหมาย การดําเนินงาน • โอนเปลี่ยนแปลง ในปท่ีผานมา • มีเงินกันปท่ีผานมา (ท่ียังไมกอหนี้ผูกพัน)

การทบทวนปรับลดงบประมาณจาก

รายการโอนเปล่ียนแปลง

(Review)

การทบทวนปรับลดงบประมาณจาก

ผลการดําเนินงานกิจกรรม/โครงการ

(Redeploy):

การจัดสรรงบประมาณเพ่ิมเติม

(Replace)

พิจารณารายการ • งบลงทุนใหมท่ีไมจําเปน • ฝกอบรมท่ีไมใชพันธกิจ • จางท่ีปรึกษาท่ีไมจําเปน • เดินทางราชการ ตปท. • โครงการวิจัยท่ีขาด ความพรอม

ใหความสําคัญรายการ • นโยบายเรงดวนของ รัฐบาล / กระทรวง • นโยบายอ่ืน (ขอ 2-8) • โครงการแกไขปญหา เฉพาะเรื่อง เชน

• ปญหาอุทกภัย • ปญหาภัยแลง

27 ท่ีมา: สํานักงบประมาณ. ๒๕๕๖

28

โครงสรางของงบประมาณ ป 2557 และ 2558

การอนุมัติงบประมาณ

31

พรบ.งบประมาณ

รายจายประจําป

พ.ศ. 255๘

32

พรบ.งบประมาณ

รายจายประจําป

พ.ศ. 255๘

33

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

34

มติคณะรัฐมนตรี วันที่ 3 ก.ย. 56

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

35

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

36

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

37

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

38

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

39

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

40

มาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการใชจายงบประมาณ ป 2558

41

42

43

การควบคุมงบประมาณ (Budget Control)

การควบคุมงบประมาณเปนกระบวนการที่ดําเนินไปพรอมๆ

กับการบริหารงบประมาณ โดยจะเปนการควบคุมทาง

การเงินและการควบคุมผลการดําเนินงาน (Financial and

Performance Control) เพื่อกํากับดูแลใหการปฏิบัติงานและ

การใชจายเงินงบประมาณของสวนราชการ/รัฐวิสาหกิจ ให

เปนไปตามนโยบาย เปาหมายและยุทธศาสตร อยางมี

ประสิทธิภาพคุมคา และเกิดประสิทธิผล

การควบคุมผลการดําเนินงาน:การติดตามประเมินผล

• มุงเนนและใหความสําคัญกับ ภาระรับผิดชอบตอผลงาน (Performance Based Accountability)

• มุงเนนการติดตามประเมินผลในระดับ “ผลผลิต”(Output) และผลลัพธ (Outcome) จากการบริหารงาน เพื่อใหทราบวา

– เปนไปอยางประหยัด (Economy) หรือไม

– เกิดความคุมคาของเงนิ (Value for money) หรือไม

– มีประสิทธิภาพ (Efficiency) หรือไม

– มีประสิทธิผล (Effectiveness) หรือไม

– สามารถตอบสนองความตองการ ปญหา หรือความสนใจของประชาชน/กลุมเปาหมาย หรือไม

45

เรื่อง ยาสีฟนของในหลวง

ภาพจําลอง 46