สารวิจัยเพื่อชุมชน - Mahasarakham University · 2017. 3....
Transcript of สารวิจัยเพื่อชุมชน - Mahasarakham University · 2017. 3....
สารวจยเพอชมชน
ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2560
ม ห า ว ท ย า ล ย ม ห า ส า ร ค า ม
M S U R e s e a r c h D i g e s t
สารวจยเพอชมชน (MSU Research Digest)เจาของ มหาวทยาลยมหาสารคาม
วตถประสงคเพอสงเคราะหและถอดองคความรจากงานวจยและงานสรางสรรคเผยแพรสชมชน
ทปรกษาอธการบดมหาวทยาลยมหาสารคามศาสตราจารย นพ.ดร.เรอน สมณะ ราชบณฑตศาสตราจารย ดร.สรพล วรณรกษ ราชบณฑตศาสตราจารย ดร.ประดษฐ เทอดทลรองศาสตราจารย ดร.ปพฤกษบารม อตสาหะวาณชกจ
บรรณาธการศาสตราจารย ดร.ปรชา ประเทพา
ผชวยบรรณาธการรองศาสตราจารย ดร.ประยกต ศรวไลรองศาสตราจารย ดร.สมบต ทายเรอคำา
กองบรรณาธการศาสตราจารย เภสชกรหญง ดร.มาลน จลศรศาสตราจารย นพ.ดร.เรอน สมณะ ราชบณฑตศาสตราจารย ดร.ยนตวมล เลณบรศาสตราจารย ดร.ละอองศร เสนาะเมองศาสตราจารย ดร.สำาเนา ขจรศลปรองศาสตราจารย ดร.กาญจนา แกวเทพรองศาสตราจารย ดร.เฉลมศร ภมมางกรรองศาสตราจารย ดร.ณฐจาพร พชยณรงครองศาสตราจารย ดร.นวฒ เสนาะเมองรองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาดรองศาสตราจารย ดร.บรรจง ขาวสทธวงษรองศาสตราจารย ดร.พรเทพ ถนนแกวรองศาสตราจารย ดร.ไพฑรย คงสมบรณ
รองศาสตราจารย ดร.ไพโรจน ประมวลรองศาสตราจารย ดร.วทยา สจรตธนารกษรองศาสตราจารย ดร.ศภชย สงหยะบศยรองศาสตราจารย ดร.สนนท สายกระสนรองศาสตราจารย ดร.สพรรณ ศรอำาพรรองศาสตราจารย ดร.อนงคฤทธ แขงแรงรองศาสตราจารย ดร.พทกษ นอยวงคลงรองศาสตราจารยยน ภวรวรรณผชวยศาสตราจารย ดร.กาญจน เรองมนตรผชวยศาสตราจารย ดร.บววรณ ศรชยกลผชวยศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสรผชวยศาสตราจารย ดร.ภเบศร สมทรจกรผชวยศาสตราจารย ดร.สมชย ภทรธนานนทอาจารย ดร.พมพยพา ประพนธอาจารยธวชวงศ ลาวลยMr.Paul Alexander Dulfer
เลขานการนางพกตรวไล รงวสย
ผชวยเลขานการนางพชยา โชตวรรณกลนางจรารตน ภสฤทธ
สำานกงานกองบรรณาธการ กองสงเสรมการวจยและบรการวชาการมหาวทยาลยมหาสารคาม ตำาบลขามเรยง อำาเภอกนทรวชยจงหวดมหาสารคาม 44150โทร.043-754416
บทบรรณาธการ
เรยนผอานสารวจยเพอชมชน มหาวทยาลยมหาสารคาม
ตามทมหาวทยาลยมหาสารคามมปรชญาและนโยบาย
ในการเปนมหาวทยาลยเพอชมชนและทองถน มหาวทยาลย
มหาสารคามจงไดจดโครงการใหบรการแกชมชนและอนรกษ
ศลปและวฒนธรรม โดยผานรปแบบโครงการหนงหลกสตร
หนงชมชน หนงคณะหนงศลปวฒนธรรม นอกจากน ยงมหลาย
โครงการทลงไปใหความรและเรยนรรวมกบชมชน โดยการสนบสนน
ทนจากหลายองคกรในระดบชาต ยงกวานนทางมหาวทยาลย
มหาสารคามยงไดจดสรรทนใหอาจารยและนกวจยของมหาวทยาลย
มหาสารคามเปนจำานวนมากในแตละป เพอใหอาจารยและนกวจย
ไดทำาวจยเพอนำาผลงานวจยไปใชประโยชนในการพฒนาประเทศ
ตลอดจนชมชนและทองถนไดใชประโยชนอยางแทจรง จากผลงาน
วจยทเกดขนและกองสงเสรมการวจยและบรการวชาการไดจดทำา
สารวจยเพอชมชน โดยจดทำาปละ 3 ฉบบ โดยฉบบท 1 เดอน
มกราคม - เดอนเมษายน ฉบบท 2 เดอนพฤษภาคม - เดอน
สงหาคม ฉบบท 3 เดอนกนยายน - เดอนธนวาคม สดทายน
กองบรรณาธการตองขอบพระคณเปนอยางสงตอผทรงคณวฒ
ประจำาวารสารวจยเพอชมชน มหาวทยาลยมหาสารคาม ทได
กรณาอานและแกไขเพมเตมเนอหาใหสมบรณมากขน
ดวยความเคารพ
กองบรรณาธการ
6 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
สารบญ
เรอง หนา
สารสกดจากนำามนปลากบการรกษาภาวะขอสะโพกอกเสบเรอรงในสนข
•อตถพร รงสทธชย 9
หอยหางดนดำา
•ชนดาพร ตมปสวรรณ, ศกดบวร ตมปสวรรณ 13
อนภาคไมโครของพอล(ดแอลแลกไทด-โค-แอลแลกไทด-โค-ไกลโคไลด)
สำาหรบนำาสงยาแบบควบคมการปลดปลอย
•ยอดธง ใบมาก, นวลใจ โคตรแสง 16
การเตรยมและศกษาลกษณะเฉพาะของเอปไซลอน-แคโพรแลกโทนโอลโกเมอร
ทมศกยภาพใชเปนพลาสตไซเซอรสำาหรบฟลมพลาสตกชวภาพพอลแลกตกแอซด
•ยอดธง ใบมาก, ธนนชาต อมสมบต 22
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน :
ราชอาณาจกรไทย
•นำาทพย คำาแร และคณะ 28
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน :
ราชอาณาจกรกมพชา
•บญญต สาล และคณะ 39
ความไมสมบรณของรอยตอระหวางวสด
ปจจยทสงผลตอการทำางานของหวอานฮารดดสกไดรฟ
•ชนตา บตรรตนะ และ พรรณวด จรมาศ 54
สารบญ
เรอง หนา
ผลของการแปรรปอาหารตอเสถยรภาพของสารตานอนมลอสระในเมลดพช
•ชอผกา เทพธาน 63
การใชรงสอนฟราเรดเพอทำาลายไขดวงงวงขาวในขาวสาร
•อดศกด ผมไผ 69
การใชสารพวเทรสซนยดอายปกแจกนกลวยไมสกลหวาย
•สดารตน ถนนแกว และอสราภรณ อนสนน 74
สารบญ (ตอ)
เรอง หนา
สารสกดจากนำามนปลากบการรกษาภาวะขอ
สะโพกอกเสบเรอรงในสนข
อตถพร รงสทธชย
ภาควชาคลนกทางสตวแพทยศาสตร
คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง การใช
สารสกดจากนำามนปลาเพอควบคมความเจบปวดในสนขทม
ภาวะขอสะโพกอกเสบแทนการใชยาแกอกเสบ
ทนอดหนนการวจย งบประมาณแผนดน ปงบประมาณ
2558
ภาวะขอสะโพกอกเสบ เปนภาวะความเสอมของ
รางกายสนข ซงแตกอนเชอวามกเกดกบสนขพนธใหญ และอาย
มากเทานน ปจจบนพบวาภาวะดงกลาวสามารถพบไดในสนข
ทกอาย ทกขนาด และทกสายพนธ โดยภาวะขอสะโพกอกเสบ
ทำาใหชวตความเปนอยของสนขเปลยนไป เนองจาก สรางความ
เจบปวดใหกบสนขมาก ทำาใหสนขมความลำาบากในการใชขาหลง
10 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
อาจรนแรงจนกระทงสนขไมอยากทจะลงนำาหนกขาหลง สงผล
ใหเกดความเสอมอนๆ ของรางกายตามมาได
การตรวจวนจฉยภาวะขอสะโพกอกเสบทำาไดโดยการตรวจ
ทางอายรกรรม รวมการการตรวจทางรงสวทยา และออรโธปดก
ส โดยในการศกษาน นายสตวแพทยไดทำาการตรวจทง 3 วธจน
มนใจวาสนขมภาวะขอสะโพกอกเสบอยางแทจรง นอกจากนยง
มการประเมนใหคะแนนความเจบปวด เพอประเมนระดบความ
รนแรงของภาวะขออกเสบอกดวย โดยในระดบคลนก สตวแพทย
สามารถทำาไดโดยการใหคะแนนความเจบปวดขณะเดนและวง
เหยาะ (คะแนน 1-6) ขณะขยบขอตอ (คะแนน 1-3) และขณะ
ตรวจพสยการเคลอนไหวของขอตอ (คะแนน 1-4)
การรกษาภาวะขอสะโพกอกเสบมงหวงเพอลดความเจบ
ปวดบรเวณขอสะโพกตอ โดยการรกษาทนยมทำากน ไดแก การ
ใชยาแกอกเสบชนดสเตยรอยด และชนดทไมใชสเตยรอยด ซง
ทำาใหความเจบปวดบรเวณขอสะโพกลดลงอยางเหนไดชด โดย
การใชยาแกอกเสบทงสองชนดมกทำารวมกบการจดการอยาง
อนรวมดวย เชน การออกกำาลงกาย การทำากายภาพบำาบด การ
จดการอาหาร ฯลฯ แตขอเสยของยาแกอกเสบทงสองชนดกมาก
ดวยเชนกนหากมการใหสนขกนเปนเวลานาน กลาวคอ สนขทได
รบยาแกอกเสบชนดใดชนดหนงเปนเวลานานในการรกษาภาวะ
ขอสะโพกอกเสบ อาจทำาใหเกดแผลหลมในกระเพาะอาหาร
ตบวาย ไตวาย หรอเสยชวตได
สารสกดจากนำามนปลา ประกอบดวยสารสำาคญสอง
ชนด ไดแก EPA และ DHA ซงเปนตวสำาคญทชวยลดปฏกรยา
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 11
การอกเสบตางๆ ในรางกายไดเปนอยางด การศกษาปจจบนพบ
วาสนขทมภาวะขอสะโพกอกเสบไดรบสารสกดจากนำามนปลาดง
กลาวเขาไปอยางตอเนองเปนเวลา 4 สปดาห พบวาสนขมภาวะ
ความเจบปวดบรเวณขอสะโพกลดลง โดยประเมนจากคะแนน
ความเจบปวดขณะเดนและวงเหยาะ ขณะขยบขอตอ และขณะ
ตรวจพสยการเคลอนไหวของขอตอ พบวาคะแนนความเจบปวด
ลดลงอยางมนยสำาคญทางสถตในทกวการตรวจ หรออาจสงเกต
งายๆ ไดจาก สนขมการลงนำาหนกขาหลงมากขน และใชขาหลง
ทเคยเจบปวดในการดำาเนนชวตปกตมากขน จนบางรายสามารถ
ใชขาหลงไดใกลเคยงกบภาวะปกต
การศกษาดงกลาวทำาใหทราบวาสารสกดจากนำามนปลา
สามารถชวยลดการอกเสบบรเวณขอสะโพกของสนขไดเปนอยาง
ด นอกจากนยงสามารถใหสนขกนเปนระยะเวลานานไดหลาย
สปดาห ซงเปนขอดในการใชแทนยาแกอกเสบ เพราะจากการ
ศกษาวจยพบวา สารสกดจากนำามนปลาดงกลาวไมไปรบกวน
การทำางานของตบและไต กลาวคอ ไมสงผลใหเกดภาวะตบวาย
หรอไตวายหากตองใชอยางตอเนองเปนเวลานาน นอกจากนยง
พบวา สารสกดจากนำามนปลาดงกลาวยงสามารถใหในรายทม
โรคทางระบบ เชน สนขทมความดนโลหตสง หรอสนขทมภาวะ
โรคหวใจ เนองจากการใชยาแกอกเสบทงชนดสเตยรอยด และ
ชนดทไมใชสเตยรอยดมฤทธตอตานกบยาลดความดนโลหต หรอ
ยากลมรกษาโรคหวใจ แตการใหสารสกดจากนำามนปลาดงกลาว
ไมมฤทธตอตานกบยาลดความดนโลหต และยากลมรกษาโรค
12 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
หวใจ ทำาใหสารสกดจากนำามนปลาสามารถนำามาประยกตให
ในสนขทอายมาก มปญหาความดนโลหตสง หรอสนขกลมโรค
หวใจทมภาวะขอสะโพกอกเสบ เนองจากสามารถใหรวมกบยาลด
ความดนโลหต และยากลมโรคหวใจไดอยางไมมฤทธตอตานกน
เอกสารอางอง
Roush JK, Dodd CE, Fritsch DA, Allen TA, Jewell DE,
Schoenherr WD, Richardson DC, Leventhal
PS and Hahn KA 2010. Multicenter veterinary
practice assessment of the effects of omega-3
fatty acids on osteoarthritis in dogs. J Am Vet
Med Assoc. 236(1): 59-66.
Wall R, Ross RP, Fitzgerald GF and Stanton C 2010.
Fatty acids from fish: the antiinflammatory
potential of long-chain omega-3 fatty acids.
Nutr Rev. 68(5): 280-289.
Zainal Z, Longman AJ, Hurst S, Duggan K, Caterson B,
Hughes CE and Harwood JL 2009. Relative
efficacies of omega-3 polyunsaturated fatty
acids in reducing expression of key proteins
in a model system for studying osteoarthritis.
Osteoarthr Cartilage. 17(7): 896-905.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 13
หอยหางดนดำา
ชนดาพร ตมปสวรรณ, ศกดบวร ตมปสวรรณ
ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
หอยหางดน เปนหอยทากบกทจดอยในสกล Cryptaustenia
เปนหอยทมเปลอกกำาลงลดรปเหลอประมาณ 3-4 วงเปลอก
หอยกลมนลำาตวยาวโดยเฉพาะสวนหางจนไมสามารถหดตวเขา
เปลอกไดทงหมด โดยมพฤตกรรมทใชหางดนหนศตรไดรวดเรว
เมอมสงมชวตอนมาโดนตว หอยพวกนจะสามารถสะบดหาง
จนสามารถหลดไดอยางรวดเรว จงเปนทมาของหอยหางดนดำา
ลกษณะสำาคญ หอยหางดนดำาจดเปนพวกหอยทากท
กำาลงลดเปลอก โดยมเปลอกคอนขางกลม ขนาดเลก บางชนด
ออนไมคงรป บางชนดแขงคงรป โดยเปลอกมสเหลองออน
บางใส ทำาใหสามารถมองเหนอวยวะภายในไดชดเจน มวง
เปลอกจำานวนนอย 3-4 วงเปลอก สวนตวหอยมลำาตวสขาว
หรอสเหลองออน สวนหางแบนตง มแถบสเขมอยดานบนและ
ดานลาง นอกจากนเปลอกของหอยหางดนยงมแผนบางๆ
ทเรยกวา เยอแมนเทล (mantle) จำานวน 3 แผนปกคลมเปลอก
14 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
และสามารถคลมเปลอกไดทงเปลอกเพอใหเปลอกมความชมชน
ตลอดเวลา เมอหอยถกรบกวนจากสงมชวตชนดอน หอยหางดน
นอยสามารถสะบดหางไปมาเหมอนกบการดนทำาใหหอยหลดจาก
สงทยดเกาะไดเรว หรอรวงจากกงหรอใบไมและรอดพนจากผลา
ได จงเปนทมาของ ชอ “หอยหางดนดำา” นอกจากนบรเวณทาย
ของสวนหางยงมเมอกเหนยวทชวยทำาใหตวหอยสามารถแปะตด
กบใบไมกงไม ในระหวางทหอยทงตวลงมาไดงาย
การสบพนธ หอยทากบกในสกล Cryptaustenia เปน
หอยทากทมสองเพศในตวเดยวกน แตการสบพนธจำาเปนตอง
มการผสมขามตวเนองจากเซลลสบพนธเพศผกบเซลลสบพนธ
เพศเมยเจรญเตมทไมพรอมกน และพบการเขาคผสมพนธกน
มากในชวงปลายเดอนตลาคมของทกป
ถนทอยอาศย หอยทากในสกลนพบอาศยตามปาไมท
มความชมชน พบมากหลงฝนตกตงแตเดอนกนยายนถงตลาคม
โดยพบเกาะอยตามใบไมหรอกงไมทสงประมาณตงแต 1-5 เมตร
การแพรกระจาย หอยสกล Cryptaustenia มการแพร
กระจายแคบมรายงานครงแรกทดอยสเทพ จงหวดเชยงใหม
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 15
ภาพท 1 หอยหางดนดำาสกล Cryptaustenia
เอกสารอางอง
Benthem Jutting, W.S.S. VAN. 1950. Critical studies of
the Javanese pulmonate land-shell of the families
Helicarionidae, Pleurodontidae, Fruticicolidae and
Streptaxidae. Treubia. 20: 381-505.
Blanford, W.T. & Godwin-Austen, H.H. 1908. Mollusca:
Testacellidae and Zonitidae. In: Bingham, C.T.
(ed.), The Fauna of British India including Ceylon
and Burma. Taylor and Francis, London, 311 p.
16 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
อนภาคไมโครของพอล(ดแอลแลกไทด-โค-แอล
แลกไทด-โค-ไกลโคไลด) สำาหรบนำาสงยาแบบ
ควบคมการปลดปลอย
ยอดธง ใบมาก, นวลใจ โคตรแสง
หนวยวจยพอลเมอรแตกสลายทางชวภาพได ภาควชาเคม
คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง อนภาค
ไมโครของพอล(ดแอลแลกไทด-โค-แอลแลกไทด-โค-ไกลโคไลด)
เตรยมดวยเทคนคการระเหยตวทำาละลายของอมลชนแบบนำามน
ในนำาสำาหรบนำาสงยาแบบควบคมการปลดปลอย
ชอทนอดหนน งบประมาณเงนรายได ประจำาปงบประมาณ
2559
การรกษาโรคโดยการใหยา (drug therapy) นน ผทำาการ
รกษาจะตองทำาการควบคมระดบความเขมขนของยาในพลาสมา
ของผปวย (plasma concentration of drug) ใหมคาใหอยใน
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 17
ชวงของการรกษา (therapeutic level) เพอใหยาเกดผลในการ
รกษาไดอยางมประสทธภาพ เพราะหากความเขมขนของยาม
คามากกวาชวงของการรกษาจะทำาใหผปวยเกดอาการขางเคยง
จากการไดรบยาเกนขนาด และหากความเขมขนของยามคาตำา
กวาชวงของการรกษาจะทำาใหไมมประสทธภาพในการรกษา
ดงนนจำาเปนตองมการใหยาแกผปวยหลายๆครงในการรกษา
โดยความเขมขนของยาจะมคามากขนเมอมการใหยาในแตละ
ครง ซงบางครงอาจทำาใหมความเขมขนของยามากกวาชวงของ
การรกษา จากนนความเขมขนของยาจะมคาลดลง ซงบางครง
อาจมคาลดลงตำากวาชวงของการรกษา ซงการใหยาแบบดง
กลาวจะทำาใหมการเปลยนแปลงความเขมขนของยาเปนแบบฟน
เลอย โดยแสดงการเปลยนแปลงความเขมขนของยาทเปนแบบ
ฟนเลอยไดดงเสนปะ (---) ในรปท 1 ดงนนจงไดมการพฒนา
ระบบนำาสงยาแบบควบคมการปลดปลอย (controlled-release
drug delivery systems) ซงยาจะคอย ๆ ถกปลดปลอยออก
มาจากระบบนำาสงยาทำาใหความเขมขนของยามคาอยในชวง
ของการรกษาตลอดระยะเวลาของการปลดปลอย โดยแสดงการ
เปลยนแปลงความเขมขนของยาไดดงเสนทบ (¾) ในรปท 1
ซงนอกจากจะเปนการชวยลดอาการขางเคยงทเกดจากการได
รบยาเกนขนาดแลวยงเปนการเพมประสทธภาพในการบรหาร
ยาดวย นอกจากนยาเกาทถกเลกใชเพราะมอาการขางเคยงท
รนแรงอาจไดรบการพฒนานำากลบมาใชในรปแบบระบบนำาสง
ยาแบบควบคมการปลดปลอยดวย
18 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
รปท 1 ระดบความเขมขนของยาในเลอดผปวย (plasma concentration of drug)
กบเวลา เมอมการใหยา (*) ในแตละครง (---) กบการใหยาในรปแบบควบคมการ
ปลดปลอยยา (¾) [1]
ระบบนำาสงยาแบบควบคมการปลดปลอยทมการศกษา
วจยมากทสด ไดแก อนภาคไมโครของพอลด แอลแลกตกแอ
ซด-โค-ไกลโคลคแอซด (PDLL-LL-G) เนองจากสามารถสลาย
ตวทางชวภาพไดภายในระยะเวลาทเหมาะสมและไมมผลกทำาให
ยามการกระจายตวอยางสมำาเสมอภายในอนภาค [2-3] อยางไร
กตามสารตงตนในการสงเคราะห PDLL-LL-G ไดแก ดแอล-แลก
ตกแอซดและไกลโคลคแอซดมราคาแพงมาก ขณะทแอล-แลก
ตกแอซดมราคาถกมากกวา ดงนนในงานวจยนจงมความสนใจ
ในการใชแอล-แลกตกแอซดเปนองคประกอบในการสงเคราะห
PDLL-LL-G ทไมมความเปนผลก เพอใหไดพอลเมอรทมราคา
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 19
ถกลงในการประยกตใชเปนอนภาคนำาสงยาแบบควบคมการ
ปลดปลอย และใชยาตวอยางทละลายนำาไดนอย ไดแก ยาอน
โดเมธาซน ในการบรรจในอนภาคไมโครเหลาน
ในงานวจยนไดทำาการสงเคราะหโคพอลเมอรทมอตราสวน
DLL/LL/G เทากบ 75/0/25, 67.5/7.5/25, 60/15/25,
52.5/22.5/25, 45/30/25 และ 37.5/37.5/25 โดยโมล
ทมนำาหนกโมเลกลประมาณ 10,000 กรมตอโมล โดยโคพอ
ลเมอรทสงเคราะหไดทงหมดไมมความเปนผลก กอนทำาการ
เตรยมอนภาคของโคพอลเมอรทบรรจยาดวยเทคนคการระเหย
ตวทำาละลายของอมลชนแบบนำามนในนำา พบวาสามารถเตรยม
อนภาคทมรปรางเปนทรงกลมได ดงแสดงในรปท 2 โดยมขนาด
อนภาคเฉลย 84 – 98 ไมครอน และมประสทธภาพการบรรจ
ยาในชวง 60 – 70 %
จากกราฟการปลดปลอยยาทพลอตระหวางคาเปอรเซนต
การปลดปลอยยา (%drug release) และเวลา พบวามรปแบบ
การปลดปลอยยาของอนภาคไมโครตางๆทคลายคลงกน โดยม
การปลดปลอยยาเกอบสมบรณ (90 – 96 % drug release)
ภายใน 24 ชวโมงของการทดสอบแบบ อน วโทร (พเอช 7.4 ท
37 °C) ผลการปลดปลอยยาชใหเหนวาการผสมแอลแลกไทด
ในอตราสวนตางๆในงานวจยนไมมผลตอการปลดปลอยยาจาก
อนภาคไมโคร ดงนนอนภาคไมโครของ PDLL-LL-G ทมราคาถก
กวา PDLL-G จงสามารถใชงานเปนอนภาคไมโครนำาสงยาแบบ
ควบคมการปลดปลอยทดแทนอนภาคไมโครของ PDLL-G ซงม
ราคาแพงกวาได
20 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
รปท 2 ภาพถายกลองจลทรรศนอเลคตรอนแบบสองกราดของอนภาคไมโครบรรจยา
ทมอตราสวน DLL/LL/G เทากบ (a) 75/0/25, (b) 67.5/7.5/25, (c) 60/15/25,
(d) 52.5/22.5/25, (e) 45/30/25 and (f) 37.5/37.5/25 โดยโมล (สเกลบาร
= 100 ไมครอน)
รปท 3 กราฟการปลดปลอยยาแบบ อน วโทร ของอนภาคไมโครบรรจยาทม
อตราสวน DLL/LL/G เทากบ (¨) 70/0/25, (■) 67.5/7.5/25, (■) 60/15/25,
(à) 52.5/22.5/25, (■) 45/30/25 และ (D) 37.5/37.5/25 โดยโมล
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 21
เอกสารอางอง
[1] U. Edlund, A.-C. Albertsson, Adv. Polym. Sci.,
A.-C. Albertsson, Ed.; Springer: Berlin, 2002, 157, 72.
[2] D.T. O’Hagan, M. Singh, R.K. Gupta. Adv. Drug
Deliv. Rev., 1998, 32, 225-246.
[3] A.P. Acharya, J.S. Lewis, B.G. Keselowsky.
Biomaterials, 2013, 34, 3422-3430.
22 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
การเตรยมและศกษาลกษณะเฉพาะของเอปไซ
ลอน-แคโพรแลกโทนโอลโกเมอรทมศกยภาพ
ใชเปนพลาสตไซเซอรสำาหรบฟลมพลาสตก
ชวภาพพอลแลกตกแอซด
ยอดธง ใบมาก, ธนนชาต อมสมบต
หนวยวจยพอลเมอรแตกสลายทางชวภาพได ภาควชาเคม
คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง การเตรยม
และศกษาลกษณะเฉพาะของเอปไซลอน-แคโพรแลกโทน
โอลโกเมอรทมศกยภาพใชเปนพลาสตไซเซอรสำาหรบฟลมพลาสตก
ชวภาพพอลแลกตกแอซด
ชอทนอดหนน งบประมาณเงนรายได ประจำาปงบประมาณ
2559
เนองจากปญหามลภาวะตางๆ ทเกดขนจากขยะพลาสตก
ทผลตจากวตถดบทางปโตรเลยมและกาซธรรมชาตจงทำาใหม
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 23
ความสนใจในการศกษาวจยและพฒนาพลาสตกทางชวภาพ
ทแตกสลายทางชวภาพได (biodegradable bioplastics) ท
ผลตไดจากวตถดบหมนเวยน คอ พชและสตว ปจจบนพอล
แลกตกแอซด (polylactic acid; PLA) เปนพลาสตกชวภาพทได
รบความสนใจในการใชงานมากทสดเนองจากมตนทนการผลต
ตำาและมสมบตหลายอยางใกลเคยงกบพลาสตกทใชงานทวไป
ในชวง 30 ปทผานมา เนองจากพอลแลกตกแอซดยงมราคา
คอนขางสง สวนใหญจงไดมการวจยพฒนาในการประยกตใช
งานพอลแลกตกแอซด เปนอปกรณโครงยดชวคราว (temporary
scaffolds) ทางการแพทย ไดแก ไหมเยบแผลชนดละลายได หรอ
ไหมละลาย (bioabsorbable sutures) และ อปกรณยดกระดก
(bone fixation devices) เปนตน และทางเภสชกรรม ไดแก
ระบบนำาสงยาแบบควบคมการปลดปลอย (controlled-release
drug delivery systems) และ ระบบนำาสงยาสเปาหมาย (drug
targeted delivery systems) เปนตน ปจจบนราคาพอลแลก
ตกแอซดไดลดลงอยางมากจงมการประยกตใชงานทวไป เชน
ฟลม และขวด เพอลดมลภาวะจากขยะพลาสตกทไมสลายตว
ทตองมการกำาจดดวยการเผา หรอ ฝงกลบ ทำาใหเกดมลภาวะ
ตางๆ ตอสงแวดลอมได
อยางไรกตามพอลแลกตกแอซดเปนพลาสตกชวภาพ
ทมความเปราะมาก ซงเปนขอจำากดทสำาคญในการประยกตใช
งาน จงไดมการทำาการวจยอยางกวางขวางเพอลดความเปราะ
ของพอลแลกตกแอซด ซงวธสวนใหญทนยมใชไดแก การผสม
24 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
พอลเมอร (polymer blending) ดวยการใชพอลเมอรอนๆทม
ความยดหยนมากกวาพอลแลกตกแอซด โดยตองคำานงถงความ
เขากนไดกบพอลแลกตกแอซดดวย เพราะถาเกดการแยกเฟส
ของพอลเมอรผสมจะทำาใหสมบตตางๆเกดความไมสมำาเสมอ
และสมบตเชงกลลดลงอยางมาก
วธการลดความเปราะหรอเพมความยดหยนใหกบ
พลาสตกเรยกวาการเสรมสภาพพลาสตก (plasticization) โดย
การผสมสารเสรมสภาพพลาสตก (plasticizers) สำาหรบสาร
เสรมสภาพพลาสตกของพอลแลกตกแอซดทมการรายงาน ไดแก
พอลเอทลนไกลคอล (polyethylene glycol) พอลโพรพลนไกล
คอล (polypropylene glycol), triethyl citrate (TEC), tributhyl
citrate (TBC) และ acetyl tributyl citrate (ATBC) เปนตน
โดยสารเสรมสภาพพลาสตกเหลานทำาใหพอลแลกตกแอซดม
ความยดหยนมากขน อยางไรกตามสารเหลานมปญหาสำาคญ
ในการใชงานคอเกดการเคลอนยาย (migration) ของสารเสรม
สภาพพลาสตกทผสมอยภายในเนอไปยงผวพลาสตกขณะทำาการ
เกบรกษา ทำาใหประสทธภาพการเสรมสภาพพลาสตกลดลง
ดงนนในการวจยนจงมความสนใจในการสงเคราะหโอ
ลโกเมอรรปรางโมเลกลคลายดาวทมสวนประกอบของเอปไซ
ลอน-แคโพรแลกโทน (e-caprolactone; CL) เพอใหเขากนได
กบเฟสพอลแลกตกแอซดมากขน ในการสงเคราะหใช Boltorn
H2004 เปนตวเรมปฏกรยาซงมหมไฮดรอกซล 6 หมทปลาย
ทง 6 แขน โดยทำาการเชอมตอหนวยแคโพรแลกโทนแขนละ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 25
2 หนวย (เรยกวา Boltorn-2CL) และ 4 หนวย (เรยกวา Boltorn-
4CL) กอนทำาการเตรยมฟลมพอลแลกตกแอซดผสมโอลโกเมอร
เหลานดวยอตราสวนผสมตางๆโดยการละลายผสมกอนทำาการ
ระเหยตวทำาละลาย ซงทำาการเตรยมฟลมพอลแลกตกแอซดผสม
Boltorn ดวยเพอเปรยบเทยบ
ฟลมพอลแลกตกแอซดผสมทเตรยมไดพบวามรพรน
ภายในเนอฟลม ซงบงบอกถงการแยกเฟสกนระหวางเฟสพอ
ลแลกตกแอซดและสารทใชผสม ดงตวอยางในรปท 1 อยางไร
กตามพบวาการผสม Boltorn-2CL และ Boltorn-4CL มขนาด
รพรนเหลานเลกกวาการผสม Boltorn เมออตราสวนผสมเทา
กน แสดงวาพอลแลกตกแอซดมความเขากนไดกบ Boltorn-2CL
และ Boltorn-4CL ไดดกวา Boltorn สวนความยดหยนของฟลม
พอลแลกตกแอซดสามารถวเคราะหไดจากเสนโคงความเคน-
ความเครยดของฟลมดงตวอยางในรปท 2 จะเหนวาฟลมพอล
แลกตกแอซดมการยดตวมากขน (โดยมคาความเครยด (strain)
มากขน) เมออตราสวนผสมกบ Boltorn-2CL เพมขน สำาหรบ
การผสม Boltorn-4CL นนทำาใหฟลมพอลแลกตกแอซดมการ
ยดตวเพมขนเชนกน ขณะทการผสม Boltorn พบวาฟลมพอล
แลกตกแอซดไมมการยดตวเพมขน สรปไดวาการเชอมตอหนวย
แคโพรแลกโทนกบ Boltorn ทำาใหมความเขากนไดกบพอลแลก
ตกแอซดมากขน และสงผลใหฟลมพอลแลกตกแอซดมความ
ยดหยนมากขน
26 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
รปท 1 ภาพถายกลองจลทรรศนอเลคตรอนแบบสองกราดของรอยตดขวางของฟลม
ผสม PLA/Boltorn-2CL ทมอตราสวนผสม (a) 100/0, (b) 95/5, (c) 90/10 และ
(d) 80/20 โดยนำาหนก (สเกลบาร = 5 ไมครอน)
รปท 2 เสนโคงความเคน-ความเครยดของฟลมผสม PLA/Boltorn-2CL ทมอตราสวน
ผสม (a) 100/0, (b) 95/5, (c) 90/10 และ (d) 80/20 โดยนำาหนก
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 27
เอกสารอางอง
[1] Theryo G, Jing F, Pitet LM, Hillmyer MA.
Macromolecules, 2010, 43, 7394-7397.
[2] Hu Y, Hu V, Topolkaraev V, Hiltner A, Baer
E. Polymer, 2003, 44, 5711-5720.
[3] Kulinski, Z., Piorkowska, E., Gadsinowska, K.,
Stasiak M. Biomacromolecules, 2006, 7, 2128-2135.
[4] Liu, H., Zhang, J. Journal of Polymer Science
Part B : Polymer Physics, 2011, 49, 1051-1083.
[5] E. Piorkowska, Z. Kulinski, A. Galeski, R. Ma-
sirek. Polymer, 2006, 47, 7178-7188.
28 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรไทย
นำาทพย คำาแร และคณะ
สาขาวชาสงแวดลอมศกษา
คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรไทย
ชอทนการวจย ทนอดหนนสำาหรบนสตระดบบณฑต
ศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณเงนรายได ประจำาปงบประมาณ
พ.ศ. 2559
คมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรไทย เมอนำาไปพฒนาใชกบนสต
ปรญญาตร ชนปท 1 พบวา นสตสามารถทำาแบบทดสอบระหวาง
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 29
ฝกอบรมไดคะแนนรวมเฉลยรอยละ 90.11 และมคะแนนจาก
การทดสอบหลงฝกอบรมรวมเฉลยรอยละ 84.33 ซงเปนไปตาม
เกณฑประสทธภาพทตงไว แสดงวา การพฒนาคมอฝกอบรม
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรไทย
มประสทธภาพตามเกณฑ 90.11/84.33 ซงมประสทธภาพไป
ตามเกณฑ 80/80 ทตงไว เนองจากผวจยไดเนนความสำาคญ
ของการเรยนร โดยการพฒนาคมอฝกอบรมทมขนตอนในการ
จดกจกรรมฝกอบรมการเรยนรทกขนตอน ตงแตขอมลทวไป
ประเทศไทย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย
ปญหาและการจดการปญหาสงแวดลอมของไทย ซงมการเรยบ
เรยงเนอหาสาระความรใหม เพอใหนสตเกดความร ความเขาใจ
สามารถเขาใจงาย มความเหมาะสมกบวยนสต ทำาใหนสตมความ
สนใจในการเรยนร ซงลกษณะของคมอดงกลาวสอดคลองกบท
ปรชา ชางขวญยน และคณะ (2551:127) ไดใหความหมายไว
วาคมอ เปนหนงสอทใชควบคไปกบการกระทำาสงใดสงหนงเปน
หนงสอทใชแนวทางปฏบตใหกบผใชสามารถกระทาสงนนๆ ให
บรรลผลตามเปาหมายสวนคมอครนนเปนหนงสอใหแนวทางและ
แนะนำาเกยวกบสาระ วธการกจกรรม สอ วสด อปกรณและแหลง
ขอมล แหลงอางองตางๆ ปกตมกจะใชควบคกบหนงสอเรยน
เปนหนงสอทคร ไดศกษาดวยตนเอง และภญญาพชญ เชอจนทร
ยอด (2555 : 45) สรปวา ลกษณะของคมอทดควรระบวาเปน
คมอของใคร กำาหนดวตถประสงคใหชดเจน ใหหลกการและคำา
แนะนำา ผใชเกยวกบความร การเตรยมตว ขนตอนการใช ควร
30 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ใชภาษาทเขาใจงาย และควรออกแบบคมอใหสวยงามนาสนใจ
พอจะสรปไดวา คมอการจดการเรยนรทด ซงสอดคลองกบงาน
วจยของจนทจรา รตนไพบลย (2549 : บทคดยอ) ไดศกษา
เรอง การพฒนาชดกจกรรมคายอนรกษสงแวดลอมสำาหรบ
นกเรยนระดบชวงชนท 4 ผลการวจย พบวา ชดกจกรรมคาย
อนรกษสงแวดลอมทพฒนาขนมประสทธภาพ 84.14/83.00
ซงมประสทธภาพไปตามเกณฑ 80/80 ผลสมฤทธทางการเรยน
ความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอม ของนกเรยนหลงการ
ฝกอบรมสงกวากอนการอบรมและพฤตกรรมการทำางานกลมของ
นกเรยนหลงฝกอบรมมคะแนนเฉลย 4.83 อยในระดบดมาก
ความรเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรไทยของนสตกลมทดลอง พบวา นสต
กลมทดลองมคะแนนเฉลยหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝก
อบรม แสดงใหเหนวาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสง
แวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรไทย มความเหมาะสมพรอมกบ
เนอหาทแสดงรายระเอยดทนาสนใจ ทำาใหนสตเกดความเขาใจใน
เนอหาขอคมอเพมมากยงขน ซงคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรไทย มงเสรมสรางให
นสตไดรบประสบการณของความรใหม ๆ ทมอยในเนอหา เพอ
เปนแนวทางสำาหรบปฏบตตนใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม
ไปในทางทตองการ สอดคลองกบแนวคดของ ชวาล แพรรตกล
(2526 : 201-225) ไดกลาววา การวดความรความเปนการวด
สมรรถภาพสมองดานการระลกออกของความจำานนเอง เปนการ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 31
วดเกยวกบเรองราวทเคยมประสบการณหรอเคยรเคยเหนและ
ทำามากอนแลวทงสน ซงการวดความร ความจำา สามารถสราง
คำาถามวดสมรรถภาพดานนไดหลายลกษณะดวยกน ลกษณะ
ของคำาถามจะแตกตางกนออกไปตามชนดของความรความจำา
แตกจะมลกษณะรวมกนอยอยางหนงคอ เปนคำาถามทใหระลก
ถงประสบการณทผานมาทจำาไดไวกอนแลวไมวาจะอยในรป
คำาศพท นยาม ระเบยบ แบบแผน หรอหลกการ ทฤษฎใดๆ
และเสรมศร เมนะเศวต (2525 : 43-44) กลาววาความรเปน
สงสำาคญมากในการดำาเนนกจกรรมตางๆเพราะเปนกระบวนการ
ททำาใหเกดการเปลยนแปลงทางพฤตกรรมทกชนดทงในทางทด
และไมด ซงสอดคลองกบงานวจยของ ชยธช จนทรสมด (2552
: บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรอง การพฒนาหลกสตรฝกอบรมการ
วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สำาหรบบคลากรองคกรปกครอง
สวนทองถน มวตถประสงคเพอสรางและพฒนาหลกสตรฝก
อบรมการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สำาหรบบคลากร
องคกรปกครองสวนทองถนพบวาบคลากรองคกรปกครองสวน
ทองถนโดยรวมและจำาแนกตามอาย และตำาแหนงงานมความ
รและความตระหนกในการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม
โดยรวมและเปนรายดานเพมขนจากกอนฝกอบรมอยางม
นยสำาคญทางสถตทระดบ .05
32 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ทศนคตตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน :
ราชอาณาจกรไทย ของนสตกลมทดลอง พบวา นสตกลมทดลอง
มคะแนนเฉลยหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรม แสดง
ใหเหนวาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรไทย นนมงเนนใหนสตเกดความรสก
ทมตอความสำาคญในดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
พรอมความเขาใจในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 33
แวดลอมในประเทศใหมประโยชนอยางสงสด และทำาใหนสต
กลมทดลองมทศนคตทดตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
ประเทศเพมมากขน ทศนคตเปนระดบของความมากนอยของ
ความรสกในดานบวกและลบทมตอสงหนงซงอาจจะเปนอะไร
ไดหลายอยางเชนสงของบคคลบทความองคการความคดฯลฯ
ความรสกเหลานผรสกสามารถบอกความแตกตางวาเหนดวย
หรอไมเหนดวย ซงสอดคลองกบงานวจยของประยร วงศจนทรา
(2553 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยแนวทางการประยกตใชหลก
ทางพระพทธศาสนาในการสอนการอนรกษ ปาไมและสตว เพอ
ศกษาแนวทางการประยกตใชหลกทางพทธศาสนา ในการสอน
การอนรกษปาไมและสตวปาโดยนำาหลกทางพระพทธศาสนาจด
กจกรรมตางๆ เกยวกบการอนรกษปาไมและสตวปา สวนใหญ
เหนวาโดยรวมทงดานวตถประสงค ดานเนอหา ดานกจกรรม
และดานการประเมนผล มความเหมาะสมมาก
34 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ทกษะในการเปนวทยากรฝกอบรมทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมอาเซย :ราชอาณาจกรไทยทนสตประเมนตนเอง
และวทยากรเปนผประเมน โดยรวมอยในระดบมาก แสดงใหเหน
วาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน:
ราชอาณาจกรไทย สงผลใหนสตกลมทดลองมทกษะในการเปน
วทยากร เนองจากนสตกลมทดลองทไดเขารวมฝกอบรมไดรบ
ความรโดยตรงจากวทยากรทมประสบการณในการนำาเสนอ
และไดใชคมอการฝกอบรมจงทำาใหมความรความเขาใจและเกด
ทกษะและแนวทางในการเปนวทยากร ดงนนนสตกลมทดลอง
จงมทกษะในการเปนวทยากรฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอมอาเซยน: ราชอาณาจกรไทยสงกวานสตกลมควบคม
ซงสอดคลองกบแนวคดของสมชาต กจยรรยง (2545 : 36-37)
กลาววาวทยากร คอ ผทมความร ความสามารถ คำาในภาษา
องกฤษตรงกบคำาวา Resource Person หากวเคราะหจากคำา
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 35
ภาษาไทย วทยากร มาจาก วทยา แปลวา ความร กร แปลวา มอ
หรอ ผถอ ดงนนวทยากร คอ ผทรงไวซงความร ความสามารถ
และมผใหคำานยามไวหลายคำา เชน วทยากรประดจเปนทรพย
สมบต วทยากรเปนผมความคดสรางสรรค วทยากรเปนผทม
ความร ความสามารถ และเชยวชาญ ฯลฯ นนกคอ บคคลทเปน
วทยากรไดจะตองเปนผทมความร และความสามารถในการทำาให
ผอนมความร ความเขาใจในเรองนนๆ ตามทตนตองการ กบ
แนวคดของ อนกล เยยงพฤกษาวลย (2558 : เวบไซต) กลาววา
วทยากร คอ ผนำาการเปลยนแปลงโดยการนำาเสนอความร ทกษะ
และเจตคตดวยการสอสาร ใชเทคนคการฝกอบรมทเหมาะสมกบ
กลมเปาหมาย ปฏบตใหดในสงทพด เปนตนแบบอยางมศลปะ
เพอใหผเขารบการฝกอบรม พอใจ ไดความร เกดทกษะทำาไดจรง
และมพลงเจตคตเชงบวก บรรลวตถประสงคตามทคาดหวงของ
ทกฝาย และสามารถบรหารจดการสภาพแวดลอม ตลอดจนขอ
จำากดไดเปนอยางดซงสอดคลองกบงานวจยของ อดศกด สงห
สโว (2549 : บทคดยอ) ไดวจยเรองการพฒนาหลกสตรสถาน
ศกษาเรองปรมาณสมพนธทเนนการพฒนาความสามารถในการ
แกปญหาและการตดสนใจ มความมงหมายเพอ พฒนาหลกสตร
สถานศกษาเรอปรมาณสมพนธทเนนการพฒนาความสามารถ
ในการแกปญหาและการตดสนใจ ผลการวจยพบวา นกเรยนท
เรยนตามหลกสตรสถานศกษา เรองปรมาณสมพนธทเนนการ
พฒนาความสมารถในการแกปญหาและการตดสนใจมคะแนน
ผลสมฤทธทางการเรยนสงกวาคะแนนจดตดอยางมนยสำาคญ
36 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบงานวจยของ วรรณศกด
พจตร บญเสรม (2557 : 161) เรอง การพฒนากจกรรมสง
แวดลอมโดยใชกระบวนกวสเขยว(Green Poem)สำาหรบนสต
ปรญญาตรสาขาสงแวดลอมศกษา พบวา ผเขารวมกจกรรมสวน
ใหญใหความสนใจมความกระตอรอรนเขารวมกจกรรม พรอม
ทงสามารถอภปรายและสรปความสำาคญของบทกวทมตอการ
อนรกษสงแวดลอมไดอยางถกตอง สวนผลการเปรยบเทยบ
คะแนนทกษะในการใชบทกวเพอการอนรกษสงแวดลอม พบ
วา เปนไปตามสมมตฐานการวจย ผเขารวมกจกรรมมทกษะใน
การใชบทกวเพอการอนรกษสงแวดลอม
เอกสารอางอง
จนทรจรา รตนไพบลย.(2549). การพฒนากจกรรมคายอนรกษสง
แวดลอม เรอง การอนรกษสงแวดลอมสำาหรบนกเรยน
ชวงชนท 4 ทเรยนโดยใชชดกจกรรมคายอนรกษสง
แวดลอมเปนกลม.ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต
บณฑตวทยาลย.
ชวาล แพรตกล. (2526). เทคนคการวดผล. กรงเทพฯ, ไทย
วฒนาพานช.
ชยธช จนทรสมด. (2553). การพฒนาหลกสตรฝกอบรมการ
วเคราะหผลกระทบสงแวดลอมสำาหรบบคลากรองคกร
ปกครองสวนทองถน. ปร.ด. สาขาวชา สงแวดลอม
ศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 37
ปรชา ชางขวญยน และคณะ. (2551). เทคนคการเขยนและ
ผลตตำารำา. กรงเทพฯ, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
พมพครงท 5.
ประยร วงศจนทรา. (2553 ). แนวทางการประยกตใชหลกทาง
พระพทธศาสนาในการสอนการอนรกษ ปาไม และ
สตวปา. วารสารศกษาศาสตร. มหาวทยาลยนเรศวร.
ฉบบท 12 ปท 1 2553.
ภญญาพชญ เชอจนทรยอด. (2555). การพฒนาคมอฝกอบรม
วทยากรแกนนาการจดคายภาษาองกฤษ. นานสำานกงาน
เขตพนทการศกษาประถมศกษานาน เขต 2.
วรรณศกด พจตรบญเสรม. (2557). การพฒนากจกรรมสง
แวดลอมโดยใชกระบวนกวสเขยว (Green Poem)
สำาหรบนสตปรญญาตรสาขาสงแวดลอมศกษา. ปรญญา
นพนธเสนอตอบณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยสารคาม.
หลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาวชาสง
แวดลอมศกษา.
สมชาต กจยรรยง. (2545).เทคนคการเปนวทยากรฝกอบรม.
กรงเทพฯ, มลตอนฟอรเมชน.
เสรมศร เมนะเศวต. (2525). จตวทยาการศกษา. เชยงราย,
คณะวทชาครศาสตร วทยาลยครเชยงราย.
38 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
อดศกด สงหสโว. (2549). การพฒนาหลกสตรสถานศกษา
เรอง ปรมาณสมพนธทเนนการพฒนา ความสามารถ
ในการแกปญหาและการตดสนใจ.ปรญญานพนธเสนอ
ตอบณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.
หลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาวชา
วทยาศาสตรศกษา.
อนกล เยยงพฤกษาวลย.(2558).ขอคดการเปนวทยากร.
[ออนไลน]. ไดจาก: http://anukulyieng.blogspot.
com/2012/04/blog-post_15.html. [สบคนเมอวน
ท 2 กมภาพนธ 2558].
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 39
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา
บญญต สาล และคณะ
สาขาวชาสงแวดลอมศกษา
คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา
ชอทนการวจย ทนอดหนนสำาหรบนสตระดบบณฑต
ศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณเงนรายได ประจำาปงบประมาณ
พ.ศ. 2559
การพฒนาคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสง
แวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา โดยผวจยไดทำาการ
พฒนาคมอฝกอบรมจากการศกษาแนวคดเกยวกบการพฒนา
คมอ โดยมขนตอนในการพฒนาคมอไว 3 ขนตอน คอ 1) การ
40 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
สรางคมอโดยศกษาเนอหาสาระขอมลพนฐานและศกษาจาก
เอกสารงานวจยทเกยวของ 2) การพฒนาคมอจากการประเมน
โดยผทรงคณวฒ และนำาไปทดลองใชเพอหาคณภาพของคมอ
3) การใชคมอโดยการนำาคมอทไดจากการพฒนาไปใชกบกลม
ตวอยาง ซงศกษาจากแนวคดของ ยพเรศ วงยายฉม (2540 :
37-38) โดยคมอฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา ทผวจยพฒนาขน มประสทธภาพ
เทากบ 94.20/92.10 หมายความวานสตไดคะแนนจากการ
ทำาแบบทดสอบความรระหวางการทำากจกรรมฝกอบรม คดเปน
รอยละ 94.20 และคะแนนเฉลยจากการทำาแบบทดสอบความร
หลงการฝกอบรมคดเปนรอยละ 92.10 แสดงวาคมอฝกอบรม
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชา ทผวจยสรางขนมประสทธภาพสงกวาเกณฑ 80/80
แสดงวาคมอมประสทธภาพทเหมาะสม เนองจากกระบวนการ
ทผวจยใชในการสรางคมอฝกอบรมไดถกออกแบบอยางเปน
ระบบ โดยการผสมผสานขนตอนทประกอบดวยการศกษา การ
คนควา วเคราะหเอกสารทางวชาการทเชอถอได การรวบรวม
แนวทางจากแหลงขอมลตางๆ และมการวางแผนอยางเหมาะ
สมผานการตรวจและไดขอเสนอแนะจากผเชยวชาญ ตลอดจน
มการปรบปรงแกไขตามคำาแนะนำาจากผเชยวชาญ และนำาไปใช
กบกลมตวอยาง ซงผลทไดจากการนำาคมอไปใชกบกลมตวอยาง
โดยอยในรปแบบของการจดกจกรรมฝกอบรม ซงคมอทพฒนา
ขนมประสทธภาพเหมาะสมกบการนำาไปใชในการจดกจกรรม
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 41
ฝกอบรม เพอสงเสรมใหนสตมความร พฒนาการสตปญญา
มทกษะในการเขารวมในกจกรรมฝกออบรม ซงกจกรรมฝกอบรม
เปนกระบวนการทมความสำาคญในการชวยสงเสรม เปนไปตาม
แนวคดทฤษฎของ แซกเซอร (Zacher, 1994 : 13-28) กลาว
วาการออกแบบคมอ โดยทวไปแลวใชหลกการออกแบบเดยวกน
กบสงพมพตางๆ สงสำาคญตองรวาผอานคอใคร ใชอานทไหน
และเพอวตถประสงคอะไร ซงสงเหลานทำาใหสามารถตดสนใจ
ออกแบบรปลกษณะและขนาดของคมอไดสำาหรบหลกการ
พนฐานอยางงายทจะชวยใหการออกแบบประสบความสำาเรจ
ซงจะตองมความสมดล การลำาดบ ความตาง ความเรยบ สดสวน
ความเปนเอกภาพ ความเปนเอกภาพทดนนคอ แตละสวนจะตอง
สมบรณและไปดวยกนไดกบภาพรวมทงหมด เชน การใชตวพมพ
กระดาษและสของหมกพมพ โดยจากการพฒนาคมอฝกอบรม
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชา ดงกลาวจงทำาใหคมอฝกอบรมมประสทธภาพเทากบ
94.20/92.10 ซงสงกวาเกณฑ 80/80 ทตงไว ซงสอดคลอง
กบงานวจยของจนทรจรา รตนไพบลย (2549 : บทคดยอ)
ไดศกษาเรอง การพฒนาชดกจกรรมคายอนรกษสงแวดลอมสำาห
รบนกเรยนระดบชวงชนท 4 ผลการศกษาพบวา ชดกจกรรมคาย
อนรกษสงแวดลอมทพฒนาขนมประสทธภาพ 84.14/83.00
ซงมประสทธภาพไปตามเกณฑ 80/80 ผลสมฤทธทางการ
เรยนความตระหนกตอการอนรกษสงแวดลอม ของนกเรยนหลง
การฝกอบรมสงกวากอนการอบรมและพฤตกรรมการทำางาน
42 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
กลมของนกเรยนหลงฝกอบรมมคะแนนเฉลย 4.83 อยในระดบ
ดมาก ดชนประสทธผลของคมอฝกอบรม มคาเทากบ 0.8804
แสดงวา นสตกลมทดลองมความกาวหนาในการเรยนเพมขน
หลงจากการใชคมอฝกอบรมรอยละ 88.04 ซงการทนสตกลม
ทดลองทเขารบการฝกอบรมมความกาวหนาในการฝกอบรม
อาจเนองมาจากการใชคมอฝกอบรมทมเนอหาสาระทมความ
เหมาะสมกบผเขาฝกอบรม มเนอหาสาระทไมซบซอนไมกอให
ผเขารบการฝกอบรมเกดความสบสนมการใชตวอกษรทอานงาย
มการสรปเนอหาสาระ และในระหวางการจดกรรมฝกอบรมม
แบบทดสอบทายหนวยกจกรรมทใชเปนตวกระตนเพอใหผเขา
ฝกอบรมมความสนใจ ผลทไดจากการจดกจกรรมฝกอบรม จง
ทำาใหนสตกลมทดลองมการตอบสนองในการทำากจกรรมฝก
อบรมไดรวดเรว และทำาใหนาสนใจมากขน ซงนสตสามารถ
ศกษาเนอหาสาระเพมเตมได จากคมอฝกอบรม และใชคมอฝก
อบรมในการทำาแบบทดสอบเพอเปนการตรวจสอบความกาวหนา
ความเขาใจในหวขอทฝกอบรม จงทำาใหนสตกลมทดลองมความ
กาวหนาในการฝกอบรม เปนไปตามแนวคดทฤษฎของอดศกด
ถระแกว (2548:38) ไดกลาวถงการประเมนผลของโปรแกรม
การฝกอบรมไววา โปรแกรมการฝกอบรมจะประสบความสำาเรจ
บรรลวตถประสงคหรอไมใหประเมนผฝกอบรมหรอกลมเปา
หมาย คอ 1) ใหกลมเปาหมายหรอผฝกอบรมทำาแบบทดสอบ
ความร 2) ใหกลมเปาหมายหรอผฝกอบรมพดเกยวกบสงท
พวกเขาไดกระทำาระหวางฝกอบรม 3) ใหกลมเปาหมาย หรอ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 43
ผฝกอบรมเขยนบทความสนๆ เกยวกบสงทพวกเขาชอบหรอ
ประทบใจในกจกรรมการฝกอบรมหรอในกจกรรม การใชคมอ
ฝกอบรมประกอบในการจดกจกรรมฝกอบรม ซงผเขารบการ
ฝกอบรมมความกาวหนาในการเรยนเพมขนหลงจากการใชคมอ
ฝกอบรม รอยละ 88.04 ซงสอดคลองกบงานวจยของสมโชค
ศรหารกษา (2554 : บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การพฒนาชดฝก
อบรมสงแวดลอมศกษาเรอง ขยะมลฝอยในชมชนสำาหรบอาสา
สมครสาธารณสขประจำาหมบานในเขตอำาเภอเมองสกลนคร
ผลการศกษาพบวา ชดฝกอบรมสงแวดลอมศกษาเรอง ขยะ
มลฝอยในชมชน สำาหรบอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน
ทผวจยพฒนาขนมประสทธภาพเทากบ 90.61/89.90 ซงสง
กวาเกณฑ 80/80 ทตงไว และดชนประสทธของการอบรม มคา
เทากบ 0.6030 หมายความวา อาสาสมครสาธารณสขประจำา
หมบานมความกาวหนาในการเรยนร รอยละ 60.30
44 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
จากการใชคมอฝกอบรมทพฒนาขนทำาใหผเขารบ
การฝกอบรมมคะแนนเฉลยความรหลงการฝกอบรมสงกวา
กอนการฝกอบรม แสดงใหเหนวานอกจากการใชคมอฝกอบรม
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา
จะมประสทธภาพทเหมาะสมแลว วธการ หรอกระบวนการฝก
อบรมทผวจยใชในการฝกอบรมกมผลทำาใหความรของนสตกลม
ทดลองเพมขน เนองจากกระบวนการทใชในการฝกอบรมผวจย
ไดใชเทคนคในการฝกอบรมทหลากหลาย โดยการบรรยายเกยว
กบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชา ทชวยใหนสตพฒนาความร เสรมสรางทกษะ และ
เพมพนความร และทศนคต อนเหมาะสม จนกอใหเกดความ
เปลยนแปลงในพฤตกรรม และทศนคตตอการปฏบตงานในหนาท
ใหมประสทธภาพยงขน อกทงมกจกรรมนนทนาการ กจกรรม
อภปรายเปนกลม ซงทำาใหนสตกลมทดลองมความกระตอรอรน
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 45
ไมเบอหนายตอการฝกอบรม จงสงผลใหนสตกลมทดลองม
ความรหลงการฝกอบรมสงขนเปนไปตามแนวคดทฤษฎของ
สมชาต กจยรรยง และอรจรย ณ ตะกวทง (2539 : 13) กลาว
วา การฝกอบรม คอ กระบวนการการเรยนการสอนเพอใหเกด
การเรยนร เสรมสรางทกษะและแลกเปลยนทศนคตตามความมง
หวงทกำาหนดไว อนนำาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมซงอาจจะ
เปนการเรยนการสอนในชนเรยนหรอในสถานททำางานกได อกทง
ในการจดกจกรรมฝกอบรมผวจยใชคมอ ในการบรรยายประกอบ
การฝกอบรมทำาใหนสตมความเขาใจไดงายขนและศกษาคนควา
หาความรเพมเตมนอกเหนอจากการบรรยายทวทยากรบรรยาย
มความสอดคลองกนสงผลใหนสตผเขารบการฝกอบรมเกดทกษะ
ในกระบวนการเรยนรเกดแรงจงใจสามารถยอมรบในสงทกำาลง
เผชญ ตลอดจนการเกดความรความเขาใจทเพมมากขนกวาเดม
ทงนอาจเนองมาจากความสนใจเปนพเศษในการใหความรเกยว
กบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชา การทนสตมความรเพมขนอาจเปนเพราะวธการฝก
อบรม มการใชเทคนคทมความหลายหลาย เพอชวยใหนสต
เกดความนาสนใจมากยงขนมการใชเทคนคการบรรยาย เทคนค
การอภปรายใหผเขารวมกจกรรรมรวมแสดงความรสกและแสดง
ความคดเหนเกยวกบกจกรรมฝกอบรม รวมทงสรปความรทได
รบจากการเขารวมกจกรรม เทคนคการถามตอบ เพอเปนการ
ใหผเขารวมกจกรรมฝกอบรมมความรความเขาใจมากขน และ
ในการจดกจกรรมยงมสอประกอบทผาการหาประสทธภาพแลว
46 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
คอ คมอการฝกอบรม ซงสอดคลองกบงานวจยของ จรรตน หลก
ภย (2550 : บทคดยอ) ศกษาการพฒนาคมอฝกอบรมคร เรอง
การวจยในชนเรยน สำาหรบสถานศกษาขนพนฐาน อำาเภอกะเปอร
สำานกงานเขตพนทการศกษาจงหวดระนอง ผลการศกษาพบวา
ครผสอนทยงไมผานการอบรม เรองการวจยในชนเรยนมความร
ความเขาใจเรองการวจยในชนเรยนอยในระดบปานกลางและม
ความตองการในการพฒนาตนเองในเรองการวจยในชนเรยนอย
ในระดบมาก และเมอหลงการใชคมอการฝกอบรมการทำาวจยใน
ชนเรยนสงผลใหครมความรความสามารถในการทำาวจยในชนเรยน
สงกวากอนใชคมอ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 47
ทศนคตตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน
: ราชอาณาจกรกมพชา ของนสตกลมทดลองกอนและหลง
การฝกอบรม พบวา นสตกลมทดลองมทศนคตหลงการฝก
อบรมสงกวากอนการฝกอบรม แสดงใหเหนวาคมอฝกอบรม
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชาและกจกรรมฝกอบรมมผลทำาใหทศนคตของนสตกลม
ทดลองเพมสงขน และอาจเนองมาจากกระบวนการทใชในการ
ฝกอบรม และสอทใชในการถายทอดคอ คมอฝกอบรม แผนพบ
การยกตวอยางสถานการณจำาลอง การบรรยาย อภปราย และการ
48 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ชกจงผเขารบการฝกอบรมสนใจเพอจะนำาไปสการพฒนาเจตคต
ความตระหนก ทศนคต และทกษะของผเขารบการฝกอบรมอน
จะทำาใหคนเหนคณคาและความรบผดชอบตอการอนรกษสง
แวดลอมนนๆ ซงเปนไปตามแนวคดทฤษฎของนพนธ แจงเอยม
(2544 : 19) กลาววา ทศนคตคอสงทอยภายในจตใจของบคคล
ทจะตอบสนองตอ สงใดสงหนงซงเราไมสามารถสงเกตหรอวดได
โดยตรงแตเรากสามารถรไดโดยดจากพฤตกรรมของบคคลวาจะ
ตอบสนองตอสงเราอยางไรเรากจะทราบทนท สงแวดลอมศกษา
คอกระบวนการทจะทำาใหคนเหนคณคาและเขาใจหลกการของ
ระบบความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมอนจะนำาไปส
การพฒนาเจตคต ความตระหนก และความรบผดชอบในการ
ดแลรกษาสงแวดลอม รวมถงการพฒนาทกษะในการตดสนใจ
เกยวกบสงแวดลอม และการสรางจรยธรรมทดในการปฏบตตอ
สงแวดลอมเพอคณภาพสงแวดลอมทดและการทนสตกลมทดลอง
มทศนคตตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมราชอาณาจกร
กมพชา คมอการฝกอบรมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา เปนสอทใชในการฝกอบรม ซง
เปนปจจยททำาใหทศนคตของนสตกลมทดลองเพมมากขนกวา
กอนฝกอบรม และทำาใหนสตกลมทดลองมทศนคตสงกวากลม
ควบคม โดยในการจดกจกรรมฝกอบรมผวจยไดสรางและการ
จำาแนกคมอฝกอบรม โดยคำานงถงกลมเปาหมายในการนำาไป
ใช ซงเนนใหนสตกลมทดลอง คอ นสตปรญญาตรสามารถนำา
ไปใช ใหเกดประโยชนได หรอสามารถนำาไปเรยนควบคกบตำารา
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 49
ทเรยนในวชาตามปกตได ซงสอดคลองกบงานวจยของ คมสนต
ชมอภย (2557 : บทคดยอ) ไดทำาการศกษาเรอง การพฒนา
กจกรรมฝกอบรมผนำาสงแวดลอมในโรงเรยนมธยมศกษา อำาเภอ
นำาพอง จงหวดขอนแกน ผลการศกษาพบวา นกเรยนทเขา
รบการฝกอบรมผนำาสงแวดลอม มคะแนนเฉลยทศนคตของ
นกเรยนทเขารบการฝกอบหลงการฝกอบรมสงกวากอนการ
ฝกอบรมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05
ทกษะในการเปนวทยากรฝกอบรมเกยวกบ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน : ราชอาณาจกร
กมพชา ทนสตประเมนตนเองและวทยากรประเมนนสตหลง
การฝกอบรมโดยรวมนสตมทกษะในการเปนวทยากรอยใน
ระดบมาก ซงการทนสตกลมทดลองมทกษะในการเปนวทยากร
อาจเนองมาจากนสตกลมทดลองไดเขารบการฝกอบรมและม
คมอการฝกอบรมเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม
อาเซยน : ราชอาณาจกรกมพชา ทใชประกอบในการฝกอบรม
จงทำาใหมความร ความเขาใจในเรองนนๆ โดยการฝกอบรม
เปนกรบวนการทางสงแวดลอมศกษา ซงเปนการบอกเลา การ
ปลกฝง การฝกใหทำา โดยการกจกรรมการเรยนรมการบรรยาย
การใชสอ การปฏบตเปนตวอยาง เพอเสรมสรางความร ความ
เขาใจ และทกษะในการปฏบตตน อกทงเปนการแลกเปลยน
ทศนคตตามความมงหวงทกำาหนดไว อนนำาไปสการเปลยนแปลง
พฤตกรรมจนทำาใหมความร ความสามารถ และทกษะตางๆ
ในการแสดงออก ซงเปนไปตามแนวคดของประยร วงศจนทรา
50 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
(2553 : 393 – 394) กลาววา การถายทอดองคความรทาง
สงแวดลอมเปนการใหความรผานไปสประชากรเปาหมาย จะดวย
วธใดกไดทสามารถใหความรเลอนไหลไป ประชากรเปาหมาย
จะไดรบความรทางสงแวดลอมอยางครบวงจรและสามารถคด
เปน ทำาเปน และแกไขปญหาสงแวดลอมได ซงวธการถายทอด
สงแวดลอมมหลากหลาย ไดแก การบอกเลา การบอกหรอ
สอน การทำาใหดหรอสาธต การทำาโครงงานหรอกรณศกษา การ
สบเสาะคนหาคำาตอบ การสมมตฐานหรอจำาลองสถานการณ
การอภปราย การศกษาในพนท การประชมสมมนา การถายทอด
ผานสอและสอมวลชน และการจดนทรรศการสงแวดลอม ซง
กระบวนการทใชมผลทำาใหผเขารบการฝกอบรมเกดการเรยน
ร เสรมสรางทกษะ และแลกเปลยนทศนคตอนนำาไปสการปรบ
เปลยนพฤตกรรม จนสามารถนำาไปบอกเลา หรอถายทอดใหคน
อนได ซงในการเปนวทยากรอนดบแรกวทยากรจะตองมความร
ความเขาใจในเรองนนๆ จงจะสามารถเปนวทยากรฝกอบรมได
และตองมทกษะในการถายทอดเนอหาด มวธการกระตน เรงเรา
สรางความสนใจได และวทยากรตองมความศรทธา ความรสก
ทด เหนคณคา ประโยชนมความเชอมนในการเปนวทยากร เพอ
ใหสามารถเปนวทยากรในการบรรยายเนอหาสาระในการถายทอด
องคความรได และจากการ จดกจกรรมฝกอบรมไดใหนสตกลม
ทดลองไดฝกการเปนวทยากรฝกอบรม โดยใหตวนสตไดฝกเปน
วทยากรนนเปนวธการทใหนสตไดลงมอปฏบตจรงดวยตนเอง
และใหนสตไดแสดงออกถงความสามารถเฉพาะตวทมในการเปน
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 51
วทยากร ซงจากการจดกจกรรมวทยากรไดกำาหนดการประเมน
โดยใหนสตกลมทดลองแสดงออกใน 3 ดาน คอ ดานทกษะการ
บรรยายเนอหาสาระในการถายทอดองคความร ดานทกษะใน
การใชสอและเทคโนโลยในการฝกอบรม และดานทกษะในการ
โนมนาวในการขบเคลอนฝกอบรม ซงการวดผลการประเมนโดย
ผานกระบวนการฝกอบรมมคมอประกอบในการประเมนนสต
เปนผประเมน และวทยากรเปนผประเมนนสต พบวา นสตม
ความร ความเขาใจ มทศนคต และทกษะในการเปนวทยากร
ฝกอบรมเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอาเซยน :
ราชอาณาจกรกมพชาเพมมากขน ซงการเนนการเรยนโดยการกระ
ทำาหรอปฏบต ซงมนษยตองเผชญกบปญหา จงตองฝกใหมนษย
แกปญหา เพอใหเกดการเรยนรจากการกระทำาฝกปฏบต ฝกคด
ฝกลงมอทำา ฝกทกษะกระบวนการตางๆ โดยสรป กระบวนการ
สอนสงแวดลอมศกษาโดยการสอดแทรกจรยธรรมทำาใหนสต
มความรสงแวดลอมและจรยธรรมสงแวดลอมในระดบสงและ
มากกวานสตกลมควบคมจงควรสนบสนน และสงเสรมใหคร
ผสอนนำาไปใชในกระบวนการเรยนการสอนสงแวดลอมศกษา
ในระดบปรญญาตรตอไป
52 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
เอกสารอางอง
คมสนต ชมอภย. (2557). การพฒนากจกรรมฝกอบรมผนำา
สงแวดลอมในโรงเรยนมธยมศกษา อำาเภอนำาพอง
จงหวดขอนแกน. ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสง
แวดลอมศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม.
จนทรจรา รตนไพบลย. (2549). การพฒนาชดกจกรรมคาย
อนรกษสงแวดลอม เรอง การอนรกษสงแวดลอม
สำาหรบรกเรยนชวงชนท 4. กรงเทพฯ, ปรญานพนธ
กศ.ม.มหาวทยาลยศรนครนทรวโรต.
จรรตน หลกภย. (2550). การพฒนาคมอฝกอบรมครเรองการ
วจยในชนเรยน สำาหรบสถานศกษาขนพนฐาน อำาเภอ
กะเปอร สำานกงานเขตพนทการศกษาจงหวดระนอง.
วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการ
บรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน.
นพนธ แจงเอยม. (2544). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ, โรงพมพ
เอกมยการพมพ.
ประยร วงศจนทรา. (2553). วทยาการสงแวดลอม. มหาสารคาม,
สำานกพมพมหาวทยาลยมหาสารคาม (มอเกา).
ยพเรศ วงยายฉม. (2540). การพฒนาคมอศกษาธรรมชาตประจำา
เสนทางเดนปาในอทยานแหงชาตเขาใหญ. วทยานพนธ
ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอม
ศกษามหาบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 53
สมโชค ศรหารกษา. (2554). การพฒนาชดฝกอบรมสงแวดลอม
ศกษาเรอง ขยะมลฝอยในชมชนสำาหรบอาสาสมคร
สาธารณสขประจำาหมบาน ในเขตอำาเภอเมองสกลนคร.
วทยานพนธ ปร.ด.สงแวดลอมศกษา : มหาวทยาลย
มหาสารคาม.
สมชาต กจยรรยง และอรจรย ณ ตะกวทง. (2539). เรอง เทคนค
การจดฝกอบรมอยางมประสทธภาพ.กรงเทพฯ, ซเอด
ยเคชน.
อดศกด ถระแกว. (2548). การใชสงแวดลอมศกษาเพอปองกน
อนตรายจากโลหะหนกเปนพษ. วทยานพนธวทยา
ศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา มหาวทยาลย
ราชภฎพระนคร.
Zacher, L.J.(1994). A study of factors affection of
environment of eleventh grade students in
Montana. Dissertation Abstracts International.
54 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ความไมสมบรณของรอยตอระหวางวสด ปจจย
ทสงผลตอการทำางานของหวอานฮารดดสก
ไดรฟ
ชนตา บตรรตนะ และ พรรณวด จรมาศ
ภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง แบบ
จำาลองการสงผานสปนในโครงสรางวสดสองชนทพจารณาผล
ของการแพรบรเวณรอยตอ
ชอทนอดหนน การวจยเพอพฒนานสตระดบบณฑต
ศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณเงนรายไดประจำาปงบประมาณ
2559
ประเทศไทยเปนฐานการผลตอปกรณการบนทกขอมล
รายใหญของโลกจงทำาใหอตสาหกรรมการบนทกขอมลมความ
สำาคญตอเศรษฐกจของประเทศเปนอยางมาก การศกษาคณสมบต
เกยวกบสปนของอเลกตรอนจงมความจำาเปนเนองจากสามารถ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 55
นำาคณสมบตของสปนมาประยกตใชในการพฒนาเทคโนโลย
การบนทกขอมลเชนฮารดดสกไดรฟ (Hard disk drive, HDD)
และหนวยความจำาเขาถงแบบสม (Magnetic random access
memory, MRAM) [1-3] ฮารดดสกไดรฟประกอบดวยสามสวน
หลกคอ หวอานขอมล หวเขยนขอมล และแผนบนทกขอมลดง
ภาพท 1 (ก) สำาหรบงานวจยนสนใจทจะศกษาปจจยทสงผล
ตอการทำางานของหวอานขอมลเพอพฒนาหวอานขอมลและ
เปนการเพมประสทธภาพของฮารดดสกไดรฟ ในหวอานขอมลม
สวนประกอบสำาคญคอสปนวาลว (Spin vales) ซงเปนโครงสราง
วสดแมเหลกทประกอบดวยวสดเฟอโรแมกนตก (Ferromagnetic
material, FM) สองชนทถกคนดวยวสดทไมมความเปนแม
เหลก(Nonmagnetic, NM) [4-8] ดงภาพท 1 (ข) แมกนไทเซชน
ในชนวสดเฟอโรแมกนตกชนแรกถกลอคทศทางซงเรยกชนวสด
เฟอโรแมกนตกนวาชนพน (pinned layer) ในขณะทแมกนไท
เซชนในชนวสดเฟอโรแมกนตกชนทสองสามารถเปลยนทศทาง
ไดอยางอสระซงเรยกชนนวาชนอสระ (free layer) หลกการ
ทำางานของหวอานขอมลอาศยการวดคาความตานทานแมเหลก
ปรมาณมาก (Giant magnetoresistance, GMR) ซงเกดจาก
การสงผานสปน (spin transport) ทกระเจงในบรเวณรอยตอ
ของโครงสรางวสดแมเหลก การอานขอมลเกดขนไดในสองกรณ
โดยกรณแรกคอแมกนไทเซชนในแผนบนทกขอมลเหนยวนำาให
แมกนไทเซชนในชนอสระมทศทางเดยวกนกบแมกนไทเซชนใน
ชนพนความตานทานทวดไดจะมคานอยกวาในกรณทแมกนไท
56 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
เซชนในชนอสระมทศทางตรงกนขามกบชนพน
(ก) (ข)
ภาพท 1 (ก) ฮารดดสกไดรฟซงประกอบดวยหวอานขอมล หวเขยนขอมล และ
แผนบนทกขอมล (ข) โครงสรางของสปนวาลวประกอบดวยชนวสดทไมมคณสมบต
แมเหลก (NM) อยระหวางชนเฟอโรแมกนตก (FM) สองชนโดยลกศรสดำาแสดงถง
แมกนไทเซชนในชนวสด
การศกษาปจจยทสงผลตอการสงผานของสปนภายใน
โครงสรางวสดแมเหลกจงมความจำาเปนอยางยงสำาหรบการพฒนา
ประสทธภาพของหวอานในฮารดดสกไดรฟ แบบจำาลองโครงสราง
วสดแมเหลกในงานวจยทางทฤษฎทผานมาสวนใหญจะถกกำาหนด
ใหมรอยตอระหวางชนวสดแบบอดมคต (ideal interface) ซง
ไมมพจารณาการแพรกระจายของไอออนระหวางชนวสดทตด
กนทำาใหรอยตอมลกษณะเรยบซงเปนแบบจำาลองอยางงายและ
ไมใกลเคยงกบโครงสรางวสดแมเหลกจรง [10-12] ในความเปนจรง
กระบวนการปลกฟลมจะมผลทำาใหรอยตอระหวางชนวสดจะม
ความขรขระ (diffuse interface) เนองจากมการแพรกระจาย
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 57
ระหวางไอออนของธาตตางชนดกน (interdiffusion) [9] ซงทำาให
เกดความกวางของบรเวณรอยตอ (tIF) ดงภาพท 2 (ขวา) รอยตอ
ลกษณะนสงผลใหความเขมขนของอะตอม (concentration) ท
บรเวณรอยตอใหมคาตอเนองซงสงผลตอพฤตกรรมการสงผาน
สปน ดงนนลกษณะของบรเวณรอยตอระหวางชนวสดภายใน
โครงสรางแมเหลกจงเปนปจจยหลกทสงผลตอพฤตกรรมการ
สงผานของสปนและคาความตานทานของแมเหลกปรมาณมาก
ภาพท 2 (ซาย) รอยตอแบบอดมคตซงไมพจารณาการแพรของอะตอมระหวาง
โคบอลต (Co) และทองแดง (Cu) ทบรเวณรอยตอทำาใหความเขมขนของอะตอม
มคาไมตอเนอง (ขวา) รอยตอทเกดการแพรกระจายของอะตอมระหวางโคบอลต
และทองแดงทำาใหความเขมขนของอะตอมเกดความตอเนองซงแสดงถงการผสมกน
ระหวางอะตอมภายในโครงสรางวสด
งานวจยนจะพจารณาผลของรอยตอโดยศกษาผลของ
การแพรของอะตอมในบรเวณรอยตอภายในโครงสรางวสดแม
เหลกโดยกำาหนดใหความกวางของบรเวณรอยตอมคาเปน 0.5
58 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
1 1.5 และ 2 นาโนเมตร เมอความกวางของบรเวณรอยตอม
คามากทศทางของแมกนไทเซชนมลกษณะคลายกบแมกนไทเซ
ชนในกำาแพงโดเมน ในขณะทโครงสรางวสดแมเหลกทมรอยตอ
แบบอดมคตแมกนเทเซชนจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวท
บรเวณรอยตอ ดวยเหตนจงทำาใหคาความตานทานแมเหลกท
คำานวณจากอตราการเปลยนแปลงของการสะสมสปนมคาสงซง
แสดงใหเหนวาสปนเกดการกระเจงอยางมากทบรเวณรอยตอโดย
สามารถแสดงไดดงภาพท 3 เมอความกวางของบรเวณรอยตอม
คามากขนการกระเจงของสปนจะมคานอยทำาใหคาความตานทาน
แมเหลกรวมมคานอยกวากรณรอยตอแบบอดมคต ผลการศกษา
ทไดนมความสอดคลองกบงานวจย [13] และผลการทดลอง [14]
ทผานมาซงสามารถอธบายไดวาความกวางของบรเวณรอยตอ
ซงถกควบคมโดยความรอนและระยะเวลาทใชในกระบวนการ
ปลกฟลมสงผลอยางมากตอคาความตานทานแมเหลกภายใน
โครงสรางสปนวาลว นอกจากนนชนดของวสดยงสงผลตอความ
ตานทานแมเหลกเนองจากมคณสมบตการสงผานสปนทแตกตาง
กนโดยในโครงสรางทประกอบดวยวสดโคบอลตกบวสดทองแดง
กลาวคอ Co(4nm)/Cu(4nm) มความตานทานแมเหลกนอย
กวาโครงสรางทประกอบดวยวสดโคบอลตกบวสดนกเกลไอรอน
กลาวคอ Co(4nm)/NiFe(4nm) เนองจากคณสมบตการสงผาน
สปนของวสดโคบอลตแตกตางจากวสดนกเกลไอรอนมากกวา
วสดทองแดง
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 59
ภาพท 3 ความตานทานแมเหลกในกรณทแมกนไทเซชนมทศทางเดยวกนเมอพจารณา
ความกวางของบรเวณรอยตอทเกดจากการแพร
จากการศกษาพบวาความไมสมบรณของรอยตอทเกด
จากกระบวนการปลกฟลมไมวาจะเปนความรอนหรอระยะ
เวลาทใชในการปลกฟลมสงผลโดยตรงกบการสงผานสปนภาย
ในโครงสรางวสดแมเหลก การแพรกระจายของไอออนระหวาง
วสดตางชนดกนทำาใหเกดความกวางของรอยตอแมเพยงในระดบ
อะตอมกเปนปจจยทสงผลตอความตานทานแมเหลกได ดงนน
ในกระบวนการสรางโครงสรางวสดแมเหลกจงมความจำาเปนท
จะตองใชเทคนคทปองกนการแพรกระจายของไอออนทบรเวณ
รอยตอเพอลดปญหาสญญาณรบกวนเมอวดคาความตานทาน
แมเหลกปรมาณมากในโครงสรางสปนวาลว
60 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
เอกสารอางอง
[1] Cardoso S, Freitas PP, de Jesus C, Wei P and
Soares JC. “Spin-tunnel-junction thermal stability
and interface interdiffusion above 300 oC”. Applied
Physics Letters 2000; 76:610-612.
[2] Wolf SA, Awschalom DD, Buhrman RA, Daughton
JM, von Molnar S, Roukes ML, et al. “Spintronics:
A spin-based electronics vision for the future”.
Science 2001; 294(5546):1488-1495.
[3] Zutic I, Fabian J and Das Sarma S. “Spintronics:
Fundamentals and applications”. Reviews of
Modern Physics 2004; 76(2):323-410.
[4] Baibich MN, Broto JM, Fert A, Van Dau FN, Petroff
F, Etienne P, et al. “Giant magnetoresistance of
(001)Fe/(001)Cr magnetic superlattices”. Physical
Review B 1988; 61(21):2472-2475.
[5] Binasch G, Grunberg P, Saurenbach F and Zinn
F. “Enhanced magneto-resistance in layered
magnetic structures with antiferromagnetic
interlayer exchange”. Physical Review B 1989;
39(7):4828-4830.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 61
[6] Daughton JM. “GMR applications”. Journal
of Magnetism and Magnetic Materials 1999;
192(2):334-342.
[7] Dieny B, Speriosu VS, Parkin SSP, Gurney BA,
R. WD and Mauri D. “Giant magnetoresistive in
soft ferromagnetic multilayers”. Physical Review
B 1991; 43(1).
[8] Thompson DA and Best JS. “The future of magnetic
data storage technology”. IBM Journal of Research
and Development 2000; 44(3):311-322.
[9] Schwickert M, Coehoorn R, Tomaz M, Mayo
E, Lederman D, O’Brien W, et al. “Magnetic
moments, coupling, and interface interdiffusion
in Fe/V (001) superlattices”. Physical Review B
1998; 57(21):13681.
[10] Julliere. M. “Tunneling between ferromagnetic
films”. Physics Letters A 1975; 54(3).
[11] Petter Morten J, Brataas A and Belzig W. “Spin
transport and magnetoresistance in F/S/F spin
valves”. arXiv preprint cond-mat/0501566 2005.
[12] Eid K, Fonck R, Darwish MA, Pratt Jr W and Bass
J. “Current-perpendicular-to-plane-magnetoresistance
properties of Ru and Co/Ru interfaces”. Journal
of applied physics 2002; 91(10):8102-8104.
62 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
[13] Chureemart P, Cuadrado R, D’Amico I and
Chantrell RW. “Modeling spin injection across
diffuse interfaces”. Physical Review B 2013;
87(19).
[14] Read J, Nakatani T, Smith N, Choi Y-S, York B,
Brinkman E, et al. “Current-perpendicular-to-the-
plane giant magnetoresistance in spin-valves with
AgSn alloy spacers”. Journal of Applied Physics
2015; 118(4):043907.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 63
ผลของการแปรรปอาหารตอเสถยรภาพของ
สารตานอนมลอสระในเมลดพช
ชอผกา เทพธาน
ภาควชาเทคโนโลยการอาหารและโภชนศาสตร
คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง การ
ศกษาความคงตวของสารพฤกษเคมในเมลดพชนำามนตอการ
แปรรปอาหาร
ชอทนอดหนน การวจยเพอพฒนานสตระดบบณฑต
ศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณเงนรายได ปงบประมาณ 2559
การแปรรปอาหารถอวาเปนกระบวนการทสำาคญในการ
ผลตอาหารเพอใหไดผลตภณฑอาหารทสะอาด สะดวก ปลอดภย
และตรงกบความตองการของผบรโภค อยางไรกตามการแปรรป
อาหารอาจสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงคณลกษณะและ
คณภาพดานตางๆ ของอาหาร ทงทางดานกายภาพ เคม รวมถง
คณคาทางโภชนาการอกดวย
64 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ปจจบนผบรโภคไดใหความสำาคญกบการใชสารเจอปน
ในอาหารจากธรรมชาตมากกวาทไดจากการสงเคราะห เนองจาก
คำานงถงความปลอดภยตอสขภาพ เชน สารตานอนมลอสระ
จากพช แตปญหาหลกทมกพบในสารสกดจากธรรมชาต คอม
เสถยรภาพตอการแปรรปอาหารคอนขางตำา ซงอาจจะสงผลตอ
ปรมาณและคณสมบตเชงหนาทของสารตานอนมลอสระได เชน
ฤทธในการตานอนมลอสระอาจลดลง อยางไรกตามมรายงาน
วจยอยางกวางขวางทเกยวของกบผลกระทบของการแปรรปตอ
การเปลยนแปลงของสารตานอนมลอสระ ผลของการแปรรป
อาหารตางๆ ไดแก ผลของการแปรรปดวยความรอน ผลของการ
แปรรปโดยไมใชความรอน (Pokorny และ Schmidt, 2001)
การแช (soaking) เปนกระบวนการในการชวยทำาให
เปลอกหมเมลดมความนม และงายตอกระบวนการปรงสก
นอกจากนอาจทำาใหปรมาณสารตานอนมลอสระลดลง โดยเมอ
แชนำาผนงเซลลทแขงกจะนมมากขนจงสงผลใหสารประกอบฟ
นอลกบางชนดทละลายนำาสามารถละลายออกมาอยในนำาทแช
ได และเอนไซมโพลฟนอลออกซเดส (polyphenol oxidase)
ทำางานเปนผลใหสารโฟลฟนอลเกดการสญเสย (Jood et al.,
1986) นอกจากนอาจเกดการรวมตวของสารโพลฟนอลกบสาร
อนทรยชนดอน เชน คารโบไฮเดรตหรอโปรตน (Bravo, 1998)
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 65
ภาพท 1 การแชเมลดทานตะวน
การงอก (germination) อาจทำาใหปรมาณสารตาน
อนมลอสระลดลง เนองจากสารฟนอลกอาจถกนำาไปใชสรางสาร
ลกนน และนำาไปใชในการเจรญดานอนๆ รวมทงอาจเกดการ
ทำางานของเอนไซมโพลฟนอลออกซเดส และเอนไซมแคตาบอ
ลกอนๆ (Gujral et al., 2011) นอกจากนเมลดพชนำามนบาง
ชนดในระหวางกระบวนการงอกปรมาณสารตานอนมลอสระ
เพมขน ทงนเกดจากกระบวนการงอกทำาใหสารประกอบฟนอ
ลกเพมขน เอนไซมกลโคซเดสทถกสรางขนจากกระบวนการทาง
ชวเคมภายในเมลดทำาหนาทเปนตวเรงในการสรางสารประกอบ
ฟนอลก (Abdel-Aal et al., 2006)
66 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ภาพท 2 การงอกเมลดทานตะวน
การคว (roasting) เปนการใหความรอนสงกบอาหาร
ทำาใหผวดานนอกมอณหภมสงกวาอณหภมผวดานในของอาหาร
จงทำาใหบรเวณผวดานนอกจะเกดการเปลยนแปลงหลายอยาง
การใหความรอนทำาใหความสามารถในการตานอนมลอสระลด
ลง เนองจากความรอนมผลตอการเปลยนแปลงองคประกอบทาง
เคมของพช เชน สารตานอนมลอสระ สารฟนอลก สารฟลาโว
นอยด และสารอาหารรอง (Micronutrients) ตางๆโดยเฉพาะ
ในกลมของสารอาหารพวกวตามน สารพฤกษเคม สารทตยภม
(Secondary metabolite) ลดลง สารเหลานมคณสมบตเปน
สารตานอนมลอสระ นอกจากนความรอนยงทำาใหเอนไซมตางๆ
ถกทำาลายหรอเสยสภาพธรรมชาตโดยเฉพาะเอนไซมทเกยวกบ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 67
กจกรรมการตานอนมลอสระ (Antioxidant enzyme activities)
จงทำาใหปรมาณสารตานอนมลอสระลดลง (Lee et al., 2003)
ภาพท 3 การควเมลดทานตะวน
เอกสารอางอง
Abdel-Aal, E.-S. M., Young, J. C. and Rabalski, I. (2006).
Anthocyanin Composition in Black, Blue,
Pink, Purple, and Red Cereal Grains. Journal
of Agricultural and Food Chemistry, 54(13),
4696-4704.
68 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
Bravo, L. (1998). Polyphenols: Chemistry, Dietary Sources,
Metabolism, and Nutritional Significance. Nutrition
Reviews, 56(11), 317-333.
Gujral, H. S., Sharma, P. and Rachna, S. (2011). Effect
of sand roasting on beta glucan extractability,
physicochemical and antioxidant properties of
oats. LWT - Food Science and Technology,
44(10), 2223-2230.
Jood, S., Chauhan, B. M. and Kapoor, A. C. (1986).
Saponin content of chickpea and black gram:
Varietal differences and effects of processing
and cooking methods. Journal of the Science
of Food and Agriculture, 37(11), 1121-1124.
Lee, J. Y., Park, H. J., Lee, C. Y. and Choi, W. Y. (2003).
Extending shelf-life of minimally processed apples
with edible coatings and antibrowning agents.
LWT - Food Science and Technology, 36(3),
323-329.
Pokorný, J., and Schmidt, Š. (2001). Natural antioxidant
functionality during food processing. In: Antioxidants
in Food. Edited by: Pokorný, J., Yanishlieva,
N. and Gordon, M. Cambridge: Woodhead
Publishing. pp. 331-354.
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 69
การใชรงสอนฟราเรดเพอทำาลายไขดวง
งวงขาวในขาวสาร
อดศกด ผมไผ
ภาควชาเทคโนโลยการอาหารและโภชนศาสตร
คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง การใช
รงสอนฟราเรดเพอทำาลายวงจรชวตของมอดขาว Sitophilus
oryzae L.) ในขาวสาร
ชอทนอดหนน การวจยเพอพฒนานสตระดบบณฑต
ศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณรายได ปงบประมาณ 2559
ขาวสาร (Oryzae sativa L.) เปนหนงในธญพชหลกท
มความสำาคญในโลก มประชากรมากกวาครงโลกบรโภคขาวเปน
อาหารหลก ทสำาคญเปนแหลงของอาหารทใหพลงงาน ประกอบ
ดวยคารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน เสนใย วตามน และแรธาต
นอกจากนยงเปนสนคาสงออกทสำาคญมากทสดในประเทศไทย
70 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
ซงในระหวางการเกบรกษามกพบการเขาทำาลายของดวงงวงขาว
(Sitophilus oryzae L.) โดยอาจตดเขาไปในระยะไขและฟกเปน
ตวเตมวย ดงภาพประกอบท 1 และ 2 ซงตวเตมวยนสามารถกด
กนทงภายในและภายนอกเมลดขาวได สงผลเสยในดานคณภาพ
และปรมาณ (Zho et al., 2015) ทสำาคญทำาใหเกดปญหาเรอง
ความปลอดภย และการปนเปอนในอาหาร
ภาพประกอบท 1 ลกษณะการทำาลายเมลดขาวและการวางไขของดวงงวงขาว
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 71
ภาพประกอบท 2 ลกษณะการวางไขของดวงงวงขาวในเมลดขาว
การควบคมแมลงโดยทวไปใชสารรมควน ไดแก เมทล
โบรไมด (methyl bromiade) และ ฟอสไฟน (phosphine)
แตเนองจากเปนอนตรายตอผบรโภค จงไดมการประยกตใช
รงสอนฟราเรดกำาจดดวงงวงขาวตวเตมวยในการเกบรกษาขาว
เปลอก (Ramatchima et al., 2012) ซงเทคนควธการใชรงส
อนฟราเรดมศกยภาพในการกำาจดแมลงในขาว และยงไมกอให
เกดมลพษตอสงแวดลอม ถอเปนเทคโนโลยทางเลอกใหมทนา
จะเหมาะสมในการกำาจดแมลงศตรพช เนองจากรงสอนฟราเรด
มคณสมบตเปนรงสความรอน สามารถถายโอนความรอนให
กบผววสดโดยตรง สามารถทะลผานเขาไปในเนอวสดไดระดบ
หนง ใหความรอนกบวตถไดรวดเรว มกระจายความรอนอยาง
72 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
สมำาเสมอ และประกอบตดตงงาย มศกยภาพในการนำามาใช
ควบคมและกำาจดแมลงศตรพชในขาวไดโดยไมกอใหเกดมลพษ
ตอสงแวดลอม และเพมความปลอดภยใหกบผบรโภค ดงนน
การใชความรอนดวยรงสอนฟราเรดจงมความนาสนใจทจะใช
เพอกำาจดไขดวงงวงขาวในขาวสารรวมถงคณภาพของขาวทผาน
การใหความรอนดวยรงสอนฟราเรดกอนและหลงการเกบรกษา
โดยใชเครองใหความรอนดวยรงสอนฟราเรดทมแหลงกำาเนดรงส
ความรอนแบบใชไฟฟา ดงภาพประกอบท 3
ภาพประกอบท 3 เครองใหความรอนดวยรงสอนฟราเรดระดบหองปฏบตการ
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 73
พบวาการใหความรอนดวยรงสอนฟราเรดทอณหภม
50 55 และ 60 องศาเซลเซยส ใชระยะเวลาการใหความรอน
อยางตำา 2 นาท สามารถฆาไขดวงงวงขาวไดรอยละ 100 และ
มคณภาพขาวสารหลงการเกบรกษา 4 เดอน คอคณภาพดาน
เคมกายภาพ ไดแก ความชน นำาหนกเมลด คาความขาว และ
ปรมาณสารหอม 2AP มแนวโนมลดลง ในขณะทรอยละการ
แตกราวเพมขน และคณภาพการหงตม ไดแก ระยะเวลาการ
หงตมและคาความแขงมแนวโนมเพมขน สวนปรมาณของแขงท
ละลายไดในนำาขาวสกและคาความเหนยวมแนวโนมลดลง และ
จากการวเคราะหพนผวตอบสนองของอณหภมและเวลาการได
รบความรอนจากรงสอนฟราเรด ควรใชทอณหภม 53.6 องศา
เซลเซยส และระยะเวลา 1.2 นาท เพอรกษาคณภาพขาวหลง
ผานการใหความรอนดวยรงสอนฟราเรด
เอกสารอางอง
Ramatchima, P., S. Sudajan, C. Junsiri and T. Thivavarnvongs
(2012) A Study of Paddy Heating for Insect
Elimination and Improving Milled Rice Quality.
Journal of Advanced Materials Research, 472-
475 (2012), 1707-1713.
Zhou, L., Ling, B., Zheng, A., Zhang, B., Wang, S., (2015)
Developing radio frequency technology for post-
harvest insect control in milled rice. Journal of
Stored Products Research, 62, 22-31.
74 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
การใชสารพวเทรสซนยดอายปกแจกนกลวยไม
สกลหวาย
สดารตน ถนนแกว และอสราภรณ อนสนน
หลกสตรความหลากหลายทางชวภาพ
สถาบนวจยวลยรกขเวช มหาวทยาลยมหาสารคาม
สงเคราะหและถอดบทเรยนจากงานวจยเรอง ผลของ
สารพวเทรสซนตออายการปกแจกนและการแสดงออกของยน
ACC synthase และ ACC oxidase ในกลวยไมสกลหวาย
ชอทนอดหนน ทนอดหนนการวจยเพอพฒนานสตระดบ
บณฑตศกษา (ปรญญาโท) งบประมาณเงนรายไดปงบประมาณ
พ.ศ 2559
กลวยไมสกลหวาย (Dendrobium spp.) เปนหนงใน
ไมตดดอกทมความสำาคญทางเศรษฐกจในการปลกขายทงใน
ประเทศและตางประเทศ เนองจากมความหลากหลายทงขนาด
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 75
รปราง ลกษณะลำาลกกลวย ใบ ลกษณะดอกและสสนของกลบ
ดอก (รปท 1) ทำาใหดอกกลวยไมสกลหวายเปนทงไมตดดอก
และไมกระถางทมปรมาณการสงออกและจำาหนายสงทสด
รปท 1 ดอกกลวยไมสกลหวายทขายตามทองตลาด
อยางไรกตาม ถงแมวาการสงออกกลวยไมจะมแนว
โนมทด แตปญหาทพบสวนใหญคอ การเสอมสภาพของดอก
กลวยไมหลงจากทมการตดดอก กลาวคอ ดอกกลวยไมมอาการ
แหงเหยว กลบดอกชำา และเกดการหลดรวงในทสด ทำาใหดอก
กลวยไมมมลคาตำาและไมเปนทตองการของตลาด ในปจจบน
อตสาหกรรมการผลตกลวยไมตดดอก สวนใหญนยมใชสาร
เคมเพอชวยยดอายการใชงานของดอกกลวยไมใหยาวนานขน
ซงมคณสมบตในการยบยงการทำางานและสรางเอทลน ไดแก
ซลเวอรไธโอซลเฟต (silver thiosulfate, (STS)), แตสารนม
ขอจำากดในการกำาจดและอาจเปนพษตอสงแวดลอม ดงนน
การเลอกใชสารเคมทยอยสลายไดในธรรมชาต ไดแก สารพว
76 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
เทรสซน (putrescine) ซงเปนสารกลมพอลเอมน (polyamine)
ทมบทบาทสำาคญในทางสรรวทยาของพชและไมเปนพษตอสง
แวดลอม และยงมรายงานวาสามารถชวยยดอายการปกแจกน
ของเบญจมาศและดอกรกเรได จงเกดความสนใจทจะศกษาใน
การยดอายการปกแจกนในดอกกลวยไมสกลหวาย ซงขณะนยง
ไมพบวามรายงาน ดงนนทางคณะผวจยจงไดศกษาและทดลอง
ใชสารพวเทรสซนรวมกบนำาตาลซโครสในการยดอายปกแจกน
ของกลวยไมสกลหวายสายพนธ 5N พบวาสารละลายพวเท
รสซนทมความเขมขน 2 มลลโมลาร ชวยยดอายการปกแจกน
ของดอกกลวยไมสกลหวายสายพนธไดดทสด (24.37 วน) เมอ
เปรยบเทยบกบชดการทดลองควบคมทแชกานชอดอกกลวยไม
ในนำากลน (20.87 วน) และยงสามารถยดอายการปกแจกน
ไดเทากบการใชสารซลเวอรไธโอซลเฟต (23.00 วน) (ตารางท
1) และนอกจากนพบวาสามารถชวยเพมการบานของดอกตม
(53.03 เปอรเซนต) และลดการหลดรวงของดอกบาน (19.30
เปอรเซนต) ไดอกดวย
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 77
ตารางท 1 อายการปกแจกน และการเปลยนแปลงในเชงคณภาพของดอกกลวยไมสกลหวายสายพนธ 5N ท แชโคนกานชอดอกในสารละลายตางๆ
ชดการทดลอง อายการปก
แจกน (วน)*
การบานของ
ดอกตม (%)
การรวงของ
ดอกบาน (%)
Control 20.87c42.56 27.17
0.25 mM Putrescine 22.75abc 49.15 25.03
0.50 mM Putrescine 22.12bc 49.62 31.014
1 mM Putrescine 23.12abc 50.87 29.84
2 mM Putrescine 24.37ab 53.03 19.30
1% Sucrose 21.62bc 45.45 34.61
2% Sucrose 23.00abc 47.96 25.77
4% Sucrose 23.25abc 51.37 25.51
6% Sucrose 21.87bc 45.24 36.63
STS 23.00abc 49.92 23.16
78 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
รปท 2 ลกษณะของดอกกลวยไมสกลหวายสายพนธ 5N ทผานการแชกานชอดอก
ในสารละลายชนดตางๆ
สำาหรบการใชสารพวเทรสซนทมความเขมขน 2 มลล
โมลาร รวมกบนำาตาลซโครส 1 เปอรเซนต (20.28 วน) พบวา
ชวยยดอายการปกแจกนของดอกกลวยไมไดดเชนเดยวกบสาร
ยดอายการปกแจกนทางการคา (AVB) (21.00 วน) ซงนยม
ใชเพอยดอายการปกแจกน และดกวาการใชสารซลเวอรไธโอ
ซลเฟต (17.57 วน) (ตารางท 2) นอกจากนยงพบวาชวยเพม
การบานของดอกตม (100 เปอรเซนต) และลดการหลดรวงของ
ดอกบานได (17.92 เปอรเซนต)
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 79
ตารางท 2 อายการปกแจกนของดอกกลวยไมสกลหวายสายพนธ
5N ทแชกานชอดอกในสารละลายผสมชนดตางๆ
ชดการทดลอง อายการปก
แจกน (วน)**
การบานของ
ดอกตม (%)
การรวงของ
ดอกบาน (%)
Control 17.14abc 66.73 30.19
2 mM putrescine 19.00abc 91.01 27.63
4% sucrose 17.71abc 91.78 27.79
6% sucrose 19.42abc 91.83 31.19
2 mM putrescine+ 1%
sucrose
20.28ab
100 17.92
2 mM putrescine+ 2%
sucrose
18.57abc
88.26 30.16
2 mM putrescine+ 4%
sucrose
16.85bc
73.24 31.74
2 mM putrescine+ 6%
sucrose
16.14c
97.62 40.70
STS 17.57abc 85.71 26.84
AVB* 21.00a 71.43 15.53
80 / สารวจยเพอชมชน:ปท6ฉบบท1มกราคม-เมษายน2560
รปท 3 ลกษณะของดอกกลวยไมสกลหวายสายพนธ 5N ทผานการแชกานชอดอก
ในสารละลายผสมชนดตางๆ
ดงนน สารพวเทรสซนจงมความสำาคญและเปนอกหนง
ทางเลอกใหอตสาหกรรมการสงออกกลวยไมสกลหวายไดเลอก
ใชสารเคมทเปนมตรตอสงแวดลอมในอนาคต
มหาวทยาลยมหาสารคาม \ 81