แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา Development Guidelines for Small and Micro Community

Enterprises in Songkhla Lake Basin

ผชวยศาสตราจารย ดร.ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร ดร.อทศ สงขรตน

ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร Department of Educational Foundation, Faculty of Liberal Arts

Prince of Songkla University 2556

ก

บทคดยอ ในการศกษานมวตถประสงคของการศกษาคอ 1) เพอศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชน

ในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2) เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา และ 3) เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยผวจยใชการศกษาเชงคณภาพดวยการศกษาเชงส ารวจ การสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการ จ านวน 32 ราย ดวยการสมตวอยางแบบเจาะจง Snowball sampling และการสนทนากลมดวยการเชญผเชยวชาญ ผประกอบการวสาหกจชมชน และเจาหนาทรฐ จ านวน 9 ทาน มารวมอภปรายเพอหาแนวทางในการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในการศกษาครงน ผวจยใชการวเคราะหขอมลดวยวธการ PESTLE analysis SWOT analysis การวเคราะหบรบทเชงเนอหา และการวเคราะหเชงบรรยาย

ผลการศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชนพบวา ปจจยดานการเมอง ปจจยทางดานเศรษฐกจ และปจจยทางดานสงคม เอออ านวยตอผประกอบการวสาหกจชมชน สวนปจจยทางดานเทคโนโลย และปจจยทางนเวศวทยา เปนปจจยทเปนอปสรรคตอการด าเนนงาน ในดานปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนมดงน ปญหาดานการตลาด ปญหาดานบญชและการเงน ปญหาดานการผลต ปญหาดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ปญหาดานการออกแบบผลตภณฑ และปญหาตนทนการผลต โดยแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน หนวยงานภาครฐเปนหนวยงานส าคญของการพฒนาวสาหกจชมชน ทงในดานการใหความร การพฒนาทกษะดานตางๆ การสนบสนนดานการตลาด และการก าหนดระเบยบตางๆ เพอสนบสนนวสาหกจชมชน

ข

Abstract

The objective of this study is 1) to study the situation of community enterprises in the Songkhla Lake Basin; 2) to study a problem and threat to the operation of community enterprises in the Songkhla Lake Basin; and 3) to study development guidelines for the operation of community enterprises in the Songkhla Lake Basin. Researchers conducted a fieldwork survey and in-depth interviews with 32 entrepreneurs using the purposive, snowball sampling technique. In addition, researchers also used the focus group technique by inviting 9 people (experts, entrepreneurs, and representatives from government agencies) to discuss the development of community enterprises, and we analyzed this data using PESTLE, SWOT, content, and descriptive analyses.

From this study, we found that political, economic, and social factors encourage community enterprises; however, technological and ecological factors are barriers to community enterprises. The problems and threats to community enterprises are marketing, finances and accounting, production, management information systems, product design, and the cost of production. We found that the state agency is an important unit in the development of and support for community enterprises in knowledge, all aspects of production and management skill, marketing support, and in specifying the regulations for community enterprises.

ค

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทไดสนบสนนทนวจยส าหรบโครงการวจยเรองน ท าใหผวจยสามารถด าเนนโครงการวจยไดจนส าเรจดวยด ขอขอบคณผทใหขอมลในการสมภาษณแบบเจาะลก และทกทานทสละเวลาในการเดนทางมารวมในการสนทนากลม ขอขอบคณ คณพงศภพ สกลเอยม ทขบรถพานกวจยเดนทางไปเกบขอมลในพนทและยงไดชวยจดบนทกขอมลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลก

สดทายนคณะผวจยขอยกคณคาทงหลายทไดรบจากงานวจยฉบบนแด บดา-มารดา และบรพาจารยของคณะผวจย รวมทงผมพระคณทกทานทคณะผวจยไมไดเอยนามในทน

ผชวยศาสตราจารย ดร.ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร ดร.อทศ สงขรตน

ง

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญตาราง ฉ สารบญภาพ ช บทท 1 บทน า 1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 2. ค าถามงานวจย 3 3. วตถประสงคของการวจย 3 4. ผลทคาดวาจะไดรบ 4

5. ขอบเขตของการวจย 4 6. นยามศพท 4 บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 1. ความหมายของวสาหกจชมชน 6 2. พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 7 3. งานวจยทเกยวของ 16

4. กรอบแนวคดในการวจย 21 บทท 3 วธด าเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง 22 2. วธการศกษา 22 3. พนทศกษา 24 4. การวเคราะหขอมล 24 บทท 4 ผลการศกษา

1. การสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการวสาหกจชมชน 25 2. สภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา 44 3. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน 47 4. แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา 49

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 1. สรปผลการศกษา 52 2. การอภปรายผลการศกษา 55 3. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 56

จ

สารบญ (ตอ) หนา บรรณานกรม 58 ภาคผนวก 61

ฉ

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1 แสดงสรปผลการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค 53

ช

สารบญภาพ หนา ภาพท 1 ภาพแสดงกรอบแนวคดในการวจย 21 ภาพท 2 ภาพแสดงพนทลมทะเลสาบสงขลา 24

1

บทท 1 บทน ำ

1. ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ในชวงหลายปทผานมา ประเทศไทยไดเผชญกบวกฤตเศรษฐกจหลายครง ท าใหรฐบาลในแตละยคสมย ตางกมแนวความคดทจะหาวธท าใหประเทศสามารถก าหนดยทธศาสตรของประเทศ ใหมความสามารถในการแขงขนทสงขน สอดคลองกบการเปลยนแปลงของเศรษฐกจโลก รฐบาลไทยทผานๆมาจงก าหนดกรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจ โดยมองภาพของเศรษฐกจอยางเปนระบบ และมเปาหมายทจะรกษาไวซงการเตบโตของเศรษฐกจอยางมคณภาพและเสถยรภาพ เนนความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจระดบฐานราก และการส รางความเชอมโยงเศรษฐกจภายในประเทศกบเศรษฐกจโลก อยางรเทาทนภายในระบบเศรษฐกจแบบเสร ดวยความเชอมนวาสงคมไทยยงมศกยภาพ และสามารถพฒนาขนมาได รฐบาลจงหาทางทจะสรางรายไดใหกบประชาชนและประเทศชาต ทงนตองหาทางเปลยนมมมองในชมชนใหเหนวาสงทตนมอยนน คอทรพยสนทมราคาสามารถเพมรายได หากรจกการจดการกบทรพยสนนนอยางชาญฉลาด

แนวทางการพฒนาวสาหกจชมชน เปนแนวทางหนงทจะชวยแกปญหาความยากจนของประชาชนและเปนแนวทางทสรางเศรษฐกจ สงคม และชมชนใหมความยงยน เพราะเปนการสงเสรมใหชมชนรจกใชทรพยากรทองถน ท าใหพวกเขาสามารถพงพาตนเองในระยะยาวไดอยางมนคง ซง กลมงานพฒนาวสาหกจเกษตรชมชน กรมสงเสรมการเกษตร (2549) ไดอธบายความหมายของวสาหกจชมชนไววา วสาหกจชมชน (SMCE หรอ small and micro community enterprise) หมายถง กจการของชมชนทเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรออนๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใด หรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายไดและเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชน และระหวางชมชน หรอกลาวโดยสรปกคอ การประกอบการเพอการจดการทนของชมชนอยางสรางสรรคเพอการพงตนเอง ซงทนของชมชนนน กจะหมายรวมถงทรพยากร ผลผลตทางการเกษตร ความร ภมปญญา วฒนธรรม ประเพณของทองถน

เพอใหมองเหนความส าคญของวสาหกจชมชนกบการพฒนา ผวจยจงขอยกตวอยางค าอธบายของ สเมธ ตนตเวชกล (2536: 15) ทไดอธบายไววา ประชาชนนนแหละคอผมความร เขาท างานมาหลายชวอายคนแลว โดยเขาท ากนอยางด มความเฉลยวฉลาด และรวาตรงไหนควรท ากสกรรมและทไหนควรเกบรกษาไว นอกจากนน เอกวทย ณ ถลาง (2543: 126) ไดกลาวไวอกวา ชาวบานมศกยภาพ มภมปญญา และมใจมงมนทจะแกปญหาและพฒนาชวตความเปนอยของเขา ตลอดจนหวงใยบ ารงรกษาสงแวดลอม ทเขาเหนความส าคญไดอยางชนชม จากตรงนจะเหนไดชดวา ชาวบานและชมชนมความส าคญเปนอยางยงตอการพฒนาในทกๆดาน ซงวสาหกจชมชนเปนสวนหนงทจะพฒนาความเขมแขงทางดานเศรษฐกจ และยงเปนสวนเสรมแรงตอไปยงการพฒนาดานอนๆ นอกจากนน สรเชษฐ เวชชพทกษ (2553) กลาวไววา ไมมประเทศใดเขมแขง หากทองถนออนแอ ค าวาออนแอในทนหมายถง ออนแอทางปญญาเปนหลก หากปญญาเขมแขง แมเศรษฐกจจะตดลบ มหนมสน กรอดได รอดแลวกพอเพยงได พอเพยงแลวกยงมงคงตอไปไดอก ซง Khamanarong (2000)

2

ไดอธบายวา ประเทศไทยจะพฒนาไดดวยการพฒนาอตสาหกรรมชนบท โดยเฉพาะวสาหกจชมชน ซงมากกวา 80 เปอรเซนตของวสาหกจในประเทศไทยนน อยในภาคของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

ในพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 มเจตนารมณเพอใหมการสงเสรมความรและภมปญญาทองถน การสรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน การพฒนาความสามารถในการจดการ และการพฒนารปแบบของวสาหกจชมชน มผลใหชมชนพงพาตนเองได และพฒนาระบบเศรษฐกจชมชนใหมความเขมแขง พรอมส าหรบการแขงขนทางการคาในอนาคตไมวาในระดบใด รวมถงการพฒนาวสาหกจชมชนไปสการเปนผประกอบกจการในระดบสงขนตอไป ซงสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 ทมจดมงหมายในการแกปญหาความยากจนและยกระดบคณภาพชวตของคนสวนใหญของประเทศ เพอใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทย ภายใตแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เนนการสรางความเขมแขงของชมชน และสงคมใหเปนรากฐานการพฒนาทส าคญของประเทศ โดยใหความส าคญกบการสรางความมนคงของเศรษฐกจชมชน ดวยการบรณาการกระบวนการผลตบนฐานศกยภาพ และความเขมแขงของชมชนอยางสมดล เนนการผลตเพอการบรโภคอยางพอเพยงภายในชมชน รวมทงพฒนาระบบการบมเพาะวสาหกจชมชนควบคไปกบการสรางผประกอบการใหมดวยการพฒนาความรดานการจดการ การตลาดองคความรเกยวกบการผลตสนคาทมแอลกอฮอลเฉพาะถน พฒนามาตรฐานสนคา การสรางตราสนคา การจดการเรองทรพยสนทางปญญา และการพฒนาทกษะในการประกอบอาชพของกลมตางๆ ใหสอดคลองกบความหลากหลายของชมชน เพอลดความเสยงทางเศรษฐกจ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2549)

ส าหรบลมน าทะเลสาบสงขลา เปนเขตพนทหนงทเปนเปาหมายและยทธศาสตรส าหรบการพฒนาของหนวยงานภาครฐในระดบตางๆ ทงในระดบอ าเภอ จงหวด และในระดบประเทศ โดยทะเลสาบสงขลาเปนแหลงน าทมความส าคญแหงหนงของประเทศไทย เปนแหลงน าขนาดใหญซงมทงน าจด น ากรอย และน าเคมอยใกลเคยงกน จงท าใหมความหลากหลายทางชวภาพ เนองจากมการเปลยนแปลงของระบบนเวศนอยตลอดเวลา โดยปจจบนพนทในลมทะเลสาบสงขลาเปนแหลงผลตขาวทส าคญของภาคใต โดยเฉพาะบรเวณฝงตะวนตก หรอพนทของจงหวดพทลงในปจจบน ขณะเดยวกนทะเลสาบทเกดขนกเปนแหลงของสตวน านานาชนด เสาวภา องสภานช (2546) ไดอธบายถงความส าคญของลมทะเลสาบสงขลาไววา ทะเลสาบสงขลาเปนแหลงน าตนขนาดใหญ แตมความพเศษเนองจากเปนทะเลสาบน ากรอยทไดรบอทธพลจากน าทะเลเกอบตลอดปและมน าจดมากในฤดฝน ซงเปนปจจยทควบคมการแพรกระจายของพชน าทงกลมน าจดและน าเคมไมใหมมากเกนไปจนเกดการทบถมของซากพชในทะเลสาบ อกทงมการพดพาซากและตะกอนตางๆ ออกสทะเลไดโดยกระแสน าขนน าลงและน าหลากในฤดฝนตกหนก เหลอเพยงซากบางสวนส าหรบเปนอาหารของสตวหนาดน ทะเลสาบสงขลาจงไมคอยจะตนเขนตามธรรมชาต ซงทะเลสาบสงขลาเปนพนททมความอดมสมบรณทางทรพยากรธรรมชาตคอนขางมาก อยางไรกตามถาในอนาคต มกจกรรมและการพฒนาทไมเหมาะสมเกดขนบรเวณทะเลสาบจนเกดผลกระทบตอระบบนเวศใหเปลยนแปลงไป อาจจะสงผลตอระบบนเวศของทะเลสาบสงขลาและการพฒนาทะเลสาบสงขลาทยงยน

3

จากบทความของ จรญ หยทอง-แสงอทย (2551) ไดอธบายถงปญหารอบๆทะเลสาบสงขลาไวหลายสวน อาทเชน การพฒนาชมชนและทองถนในอ าเภอชะอวด ตงแตอดตทผานมา ไดท าใหชมชนและทองถนลมสลาย ไมวาจะเปนประเพณ วฒนธรรม การเมอง สงแวดลอมและเศรษฐกจ โดยเฉพาะสาเหตทเศรษฐกจลมสลายกดวยมาจากสาเหตทรฐบาลเปดประเทศมากเกนไป และนกการเมองในประเทศไทยท างานอยบนพนฐานของผลประโยชนจนลมมองผลประโยชนสวนรวมของชมชน นอกจากนน ยงอภปรายไววา การลมสลายของลมน าทะเลสาบสงขลา เกดจากการพฒนาทสงตรงมาจากสวนกลาง

สมโชค ชวยเนอง (2551) ซงเปนประธานวสาหกจชมชนเพาะเลยงสตวน า อ าเภอปาพะยอม จงหวดพทลง ไดอธบายวา ในอดตกงสามน าในทะเลสาบสงขลามปรมาณมาก แตปจจบนกงกามกรามในทะเลสาบสงขลาลดลงอยางมาก จนกระทบตอการประมงพนบาน ท าใหตองหนมาเลยงกงในบอน าจด ดวยการรวมกลมของชาวประมงจดตงเปนวสาหกจชมชนเพาะเลยงสตวน า อ าเภอปาพะยอม แตอยางไรกตามทางกลมวสาหกจกยงพบกบปญหาเชน ไมสามารถผลตไดตามค าสงทลกคาตองการ ได จากการศกษาของ ประภาพร แสงทอง (2553) ไดสรปไววาวสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรทอผาเกาะยอ มจดออนดานตราสนคา ฉลากและบรรจภณฑ ซงไมมความสวยงามและไมสามารถดงดดและจงใจลกคาได

ซงจากทกลาวมานน จะพบวาการศกษาเกยวกบวสาหกจชมชนแมจะพบประโยชนในดานตาง ๆ ทจะเกดขนกบชมชนในการปรบน าไปใช แตปญหาทเกดขนอนเกดจากการด าเนนงานของวสาหกจชมชนกยงมอย อาทเชน ดานการบรหารจดการ ดานการตลาด ดานการเงน บญช ดานการสนบสนนจากภาครฐ ดานการพฒนาองคความร และอนๆอกมากมาย ดงนนจงเปนเรองส าคญและจ าเปนตองมการศกษาในวจย เพอหาแนวทางการพฒนาวสาหกจชมชนใหมความชดเจน และน าไปปรบใชใหเกดประโยชนสงสดในชมชนตอไป 2. ค ำถำมวจย

1. สภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลาเปนอยางไร 2. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ม

อะไรบาง 3. แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลาเปน

อยางไร

3. วตถประสงค 1. เพอศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2. เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบ

สงขลา 3. เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา

4

4. ผลทคำดวำจะไดรบ ผลการศกษาจะใหประโยชนดงตอไปน

1. ทราบถงสภาวการณของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2. ทราบปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบ

สงขลา 3. ทราบแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา

เพอใชเปนประโยชนตอหนวยงานทงภาคราชการและเอกชนในการสนบสนน สงเสรมวสาหกจชมชนตอไปในอนาคต

5. ขอบเขตกำรวจย ในการวจยครงน ผวจยใชวธการศกษาเชงคณภาพ ดวยการสงเกต (Observation) สมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview) และการสนทนากลม (Focus group) โดยมขอบเขตการวจยดงตอไปน ขอบเขตดานประชากร ในการวจยครงนผวจยไดก าหนดหนวยของการวเคราะห (Unit of analysis) คอ วสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยเกบขอมลจากตวแทนวสาหกจชมชน ไดแก ประธาน รองประธาน เหรญญก หรอสมาชกซงประธานไดมอบหมายใหเปนผใหขอมลแกผวจย ขอบเขตดานพนท ผวจยจะท าการศกษาวสาหกจชมชนในพนทในเขตลมทะเลสาบสงขลา ซงประกอบไปดวย 1) จงหวดนครศรธรรมราช ประกอบไปดวย อ าเภอชะอวด อ าเภอหวไทร จงหวดพทลง ประกอบไปดวย อ าเภอเมอง อ าเภอควนขนน อ าเภอบางแกว อ าเภอเขาชยสน อ าเภอปากพยน และ 2) จงหวดสงขลาประกอบไปดวย อ าเภอระโนด อ าเภอสทงพระ อ าเภอกระแสสนธ อ าเภอสงหนคร อ าเภอเมอง อ าเภอควนเนยง อ าเภอบางกล า และอ าเภอหาดใหญ 6. นยำมศพท

วสำหกจ หมายถง วสาหกจของชมชนทมงประกอบการเพอการพงพาตนเองของครอบครวชมชน และระหวางชมชนโดยน าวตถดบทรพยากรและภมปญญาของชมชน รวมทงงานวจยตนแบบมาสรางสรรคผลผลตเพอกอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเรยนรของชมชน วสำหกจชมชน หมายถง กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอการอนๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใดหรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายได และเพอการพฒนาตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน กลมวสำหกจชมชนแปรรปสนคำเกษตร หมายถง กลมวสาหกจชมชนทน าผลตผลจากพชและสตว มาท าการแปรรปเพอเปนสนคาเกษตรอาทเชน ผลตภณฑสมนไพร การผลตปจจย การผลตและเครองดม ตลอดจนการผลตพช การผลตปศสตว และการผลตประมง กลมวสำหกจชมชนแปรรปสนคำอำหำร หมายถง กลมวสาหกจชมชนทน าผลตผลทางการเกษตรทงพชและสตวมาท าการแปรรปเพอเปนอาหาร อาทเชน ขาวแตน น าพรก และแหนม เปนตน

5

กลมวสำหกจชมชนแปรรป/ประดษฐเครองอปโภค-บรโภค หมายถง กลมวสาหกจชมชนทน าวสดอปกรณตางๆ มาท าการแปรรปหรอประดษฐเพอเปนเครองอปโภค -บรโภค อาทเชน ผลตภณฑผาทอ/เสอผา เครองจกสาน และเครองไม/เฟอรนเจอร เปนตน

กำรด ำเนนงำน หมายถง กจกรรมหรอการด าเนนงานในดานโครงสรางการบรหารจดการองคกร การผลต การตลาด และการเงน ตลอดจนการสนบสนนสงเสรมของเจาหนาทภาครฐ

6

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

วสาหกจชมชน เปนการประกอบการโดยชมชนทมสมาชกในชมชนเปนเจาของปจจยการผลต

ทงทางดานการผลต การคา และการเงน และใชปจจยการผลตในชมชนใหออกดอกออกผล ทงทางเศรษฐกจและสงคม ดวยการสรางรายไดและอาชพ สวนดานสงคมคอการผสานสมพนธความเปนครอบครวเอาไว ดวยการใหครอบครวและชมชนรวมคด รวมท า รวมรบผดชอบ แบงทกข แบงสข ซงกนและกน โดยผานกระบวนการ การประกอบการของชมชน ซงวสาหกจชมชนจงเปนเครองมอในการสรางฐานรากทางเศรษฐกจและสงคมใหเขมแขง ท าใหเกดรากฐานทเขมแขงทคงทนตอการเปลยนแปลงของโลกและของทนนยม (ณรงค เพชรประเสรฐ และ พทยา วองกล , 2554 น.32) โดยในบทท 2 มสาระดงตอไปน

1. ความหมายของวสาหกจชมชน 2. พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 3. งานวจยทเกยวของ 4. กรอบแนวคดในการวจย

1. ความหมายของวสาหกจชมชน

เสร พงศพศ (2545) ไดกลาวไววาค าวา “วสาหกจ” แปลจากภาษาองกฤษวา “Enterprise” ซงแปลวา “การประกอบการ” แตในปจจบนมค าวา “วสาหกจชมชน” (SMCE: Small and Micro Community Enterprise) เกดขน ซงผคนเรมหนมาใหความส าคญกบวสาหกจชมชนจนกลาวไดวาเปนยคแหงวสาหกจชมชน วสาหกจชมชนเปนแนวคดท ม งแปรรปผลผลตตามธรรมชาต หรอสรางผลตภณฑหรอผลตผลโดยครอบครวในชมชน โดยองคกรชมชน และเครอขายองคกรชมชน เพอการบรโภคและสรางรายไดใหแกชมชนโดยมหลกการคดทส าคญ คอ สรางความหลากหลายของผลผลตและผลตภณฑในชมชน เพอการบรโภคแบบพงพาตนเอง ลดรายจายใหครอบครว สรางเสรมสขภาพอนามยท ดใหตนเอง และมคณธรรมรบผดชอบตอสมาชกคนอนๆ ทอยรวมในชมชน ไมเหนแกประโยชนดานก าไรสงสดและเอาเปรยบผบรโภค

วสาหกจชมชนเกดจากการทคนกลมหนงในชมชนมารวมมอกนท าอะไรบางอยางทเกยวกบการผลต การแปรรป การจดการทรพยากร การจดการทน การจดการตลาด โดยมการซอขายในลกษณะสหกรณ แตแตกตางกนทระเบยบและกฎเกณฑ ซงวสาหกจชมชนเนนการแบงปน กา รชวยเหลอกน มากกวาการแขงขน วสาหกจชมชนจงเปนหนวยทท าใหเกดความรวมแรงรวมใจ ไมแตกแยก แบงพวก และไมตอสเพอผลประโยชนของตนและพวกพอง เพราะวสาหกจชมชนคอการเนนการชวยเหลอกน (เสร พงศพศ, 2552 น.9-10)

พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 ไดใหความหมายของค าวาวสาหกจชมชนไววาหมายถง กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการ หรอการอน ๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถช วตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการ

7

ดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใดหรอไมเปนนตบคคลเพอสรางรายไดและเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน (ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน, 2548)

โดยหลกการของวสาหกจชมชน มวตถประสงคเพอสงเสรมสนบสนนเศรษฐกจชมชน ซงเปนพนฐานของการพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง และจ านวนหนงอยในระดบทไมพรอมจะเขามาแขงขนทางการคาใหไดรบการสงเสรมดานความรและภมปญญาทองถน การสรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน การพฒนาความสามารถในการจดการและพฒนารปแบบของวสาหกจชมชนใหกลายเปนระบบเศรษฐกจชมชนทมความเขมแขง สามารถพฒนาไปสการเปนผประกอบการของหนวยธรกจทสงขนตอไป เสร พงศพศ (2548 น.40) ไดอธบายวา วสาหกจชมชนจะตองมลกษณะส าคญ 7 ประการคอ

1) ชมชนเปนเจาของและผด าเนนการ 2) ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน 3) รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน 4) มฐานภมปญญาทองถน ผสมผสานภมปญญาสากล 5) ด าเนนการแบบบรณาการ เชอมโยงกจกรรมตางๆ ใหเปนระบบ 6) มกระบวนการเรยนรเปนหวใจ 7) มการพงตนเองของครอบครวและชมชนเปาหมาย และทงน กฎหมายไดก าหนดใหมการสงเสรมวสาหกจชมชนอยางครบวงจรไว 3 ระดบ

ไดแก 1) ระดบปฐมภม สงเสรมการจดตง การใหความร การศกษาวจยในการน าทนชมชนมาใชเหมาะสม การรวมมอกนในชมชน เพอใหชมชนมความเขมแขงและพงตนเองได 2) ระดบสงขน สงเสรมการพฒนาผลตภณฑ การรกษาคณภาพ การศกษาวจยเทคโนโลยและการตลาด การสรางความเชอถอทางธรกจ และความปลอดภยแกผบรโภค การประสานงานแหลงเงนทน เพอใหสามารถเปนผประกอบการหรอพฒนาไปสการประกอบธรกจขนาดกลางและขนาดยอมตอไปในอนาคต และ 3) การสงเสรมเครอขายวสาหกจชมชน รฐจะใหการสนบสนนการจดตงการประกอบการ การตลาด ความสมพนธและความรวมมอกนระหวางเครอขาย หรอภาคธรกจหรออตสาหกรรมอน เพอขยายและสรางความมนคงใหแกกจการวสาหกจชมชน 2. พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548

ในหวขอนเปนการน าเสนอรายละเอยดของพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 ซงรวบรวมโดย สรศกด วาจาสทธ, ธระพล อรณะกสกร, ปฏนนทร สนตเมทนดล, สถาพร ลมมณ, ไพฑรย นาคฉ า, สรยกานต ชยเนตร และ นมล เรองตอ แหงส านกพมพวญญชน ซงรวบรวมไวในป พ.ศ. 2548 โดยมสาระส าคญดงตอไปน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการสงเสรมวสาหกจชมชน

8

จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา ดงตอไปน มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา "พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. ๒๕๔๘" มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป* มาตรา ๓ ในพระราชบญญตน "วสาหกจชมชน" หมายความวา กจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอการอน ๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใดหรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายไดและเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชนและระหวางชมชน ทงน ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนด "เครอขายวสาหกจชมชน" หมายความวา คณะบคคลทรวมตวกนโดยมวตถประสงคในการจดท ากจกรรมอยางหนงอยางใดเพอประโยชนในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเครอขาย "กจการวสาหกจชมชน" หมายความวา กจการของวสาหกจชมชนหรอเครอขายวสาหกจชมชน "คณะกรรมการ" หมายความวา คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน "กรรมการ" หมายความวา กรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน "คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด " หมายความวา คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนกรงเทพมหานครหรอคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด แลวแตกรณ "รฐมนตร" หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน มาตรา ๔ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน

หมวด ๑

วสาหกจชมชน มาตรา ๕ วสาหกจชมชนใดทจะขอรบการสงเสรมตามพระราชบญญตนตองยนค าขอจดทะเบยนตอกรมสงเสรมการเกษตรตามระเบยบทคณะกรรมการประกาศก าหนด มาตรา ๖ เมอกรมสงเสรมการเกษตรไดรบค าขอจดทะเบยนและเหนวาวสาหกจชมชนทยนค าขอจดทะเบยนมลกษณะและวตถประสงคถกตองตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศก าหนดใหกรมสงเสรมการเกษตรรบจดทะเบยนและออกใบส าคญแสดงการจดทะเบยนแกวสาหกจชมชนนน มาตรา ๗ การจดทะเบยนวสาหกจชมชนอยางนอยตองมรายการ ดงตอไปน (๑) ชอและทตงของวสาหกจชมชน (๒) ชอและทอยของผมอ านาจท าการแทนวสาหกจชมชน (๓) ชอและทอยของสมาชกวสาหกจชมชน (๔) กจการทวสาหกจชมชนมความประสงคจะด าเนนการ

9

มาตรา ๘ ภายในสามสบวนนบแตวนสนปปฏทนใหวสาหกจชมชนทไดจดทะเบยนตอกรมสงเสรมการเกษตรซงประสงคจะด าเนนกจการตอไปแจงใหกรมสงเสรมการเกษตรทราบ ตามวธการทคณะกรรมการก าหนด วสาหกจชมชนใดไมแจงความประสงคตามวรรคหนงเปนเวลาสองปตดตอกน ใหกรมสงเสรมการเกษตรมหนงสอเตอนใหวสาหกจชมชนนนแจงภายไนระยะเวลาทก าหนดแตตองไมนอยกวาสบหาวน ถาไมมการแจงตามค าเตอนดงกลาว ใหกรมสงเสรมการเกษตรถอนชอออกจากทะเบยน วสาหกจชมชนใดประสงคจะเลกกจการใหแจงกรมสงเสรมการเกษตรทราบภายในสามสบวนนบแตวนทเลกกจการ ตามวธการทคณะกรรมการก าหนด

หมวด ๒ เครอขายวสาหกจชมชน

มาตรา ๙ ใหน าบทบญญตในหมวด 1 มาใชบงคบแกการจดทะเบยนจดตง การแจงด าเนนกจการ และการเลกกจการเครอขายวสาหกจชมชนโดยอนโลม ใหเครอขายวสาหกจชมชนทจดทะเบยนตอกรมสงเสรมการเกษตรแลวมสทธขอรบการสงเสรมตามพระราชบญญตน มาตรา ๑๐ การบรการจดการเครอขายวสาหกจชมชนใหเปนไปตามขอบงคบของเครอขายวสาหกจชมชนนน ขอบงคบตามวรรคหนงอยางนอยจะตองก าหนดใหการด าเนนการของเครอขายวสาหกจชมชนเปนไปตามความสมครใจโดยจะเปนนตบคคลหรอไมเปนนตบคคลกได มาตรา ๑๑ เครอขายวสา\lกจชมชนอาจด าเนนการดงตอไปนได (๑) ใหค าแนะน าและชวยเหลอกจการภายในของวสาหกจชมชนในเครอขาย ดงตอไปน (ก) ใหความชวยเหลอในการจดตงหรอการศกษาวจยเกยวกบการน าวตถดบ ทรพยากรหรอภมปญญาของชมชนมาใชใหเหมาะสมกบวสาหกจชมชนและสภาพทองถน (ข) ใหความร การฝกอบรม หรอความชวยเหลอในการปรบปรงหรอพฒนาการผลตการใหบรการ การบรหารจดการ การหาทน การตลาด และอน ๆ อนเปนประโยชนตอการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเครอขาย (ค) ใหค าแนะน าหรอด าเนนการใด ๆ เพอประโยชนในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเครอขายทงในระดบพนท ระดบภมภาค และระดบประเทศ (๒) ใหค าแนะน าและชวยเหลอกจการภายนอกของวสาหกจชมชนในเครอขาย ดงตอไปน (ก) เปนคนกลางในการตดตอกบสวนราชการ รฐวสาหกจ องคการมหาชน หรอหนวยงานอนของรฐ รวมทงองคกรภาคเอกชน เพอขอรบความชวยเหลอและการสงเสรมวสาหกจชมชนในเครอขาย (ข) ประสานงานกบเครอขายวสาหกจชมชนหรอวสาหกจชมชนอนเพอแลกเปล ยนความรหรอด าเนนกจกรรมอนอนเปนประโยชนหรอเพมพนประสทธภาพในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเครอขาย

10

(๓) เปนศนยกลางในการสงเสรมความสามคคและการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน และความรวมมอทางวชาการ เพอใหวสาหกจชมชนมความเขมแขงและมประสทธภาพในการด าเนนงานไมวาในดานคณภาพของสนคาหรอผลตภณฑ การบรหารจดการ และการพฒนาการตลาด (๔) เสนอความเหนตอคณะกรรมการเกยวกบนโยบายหรอมาตรการในการสงเสรมวสาหกจชมชนของสวนราชการ รฐวสาหกจ องคการมหาชน หรอหนวยงานอนของรฐ

หมวด ๓ คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน

มาตรา ๑๒ ใหมคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนประกอบดวย (๑) นายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมายเปนประธานกรรมการ (๒) กรรมการจากสวนราชการและหนวยงานทเกยวของ จ านวนสบสามคน ไดแก รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม อธบดกรมการพฒนาชมชน อธบดกรมสงเสรมการสงออกอธบดกรมสงเสรมอตสาหกรรม อธบดกรมสรรพากร ผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ผอ านวยการสถาบนพฒนาองคกรชมชน ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และผอ านวยการธนาคารออมสน (๓) กรรมการผแทนวสาหกจชมชน จ านวนสบคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากบคคลซงไดรบการสรรหาจากผด าเนนกจการวสาหกจชมชนตามระเบยบทรฐมนตรก าหนด (๔) กรรมการผทรงคณวฒ จ านวนสามคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากบคคลซงมความรความเชยวชาญและประสบการณในดานการบรหารธรกจหนงคน ดานการ เงนหนงคน และดานการคาและอตสาหกรรมหนงคน ใหอธบดกรมสงเสรมการเกษตรเปนกรรมการและเลขานการ และใหอธบดกรมสงเสรมการเกษตรแตงตงผแทนกรมสงเสรมการเกษตรหนงคนเปนผชวยเลขานการ และใหอธบดกรมการพฒนาชมชนแตงตงผแทนกรมการพฒนาชมชนอกหนงคนเปนผชวยเลขานการ มาตรา ๑๓ คณะกรรมการมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบาย มาตรการและแผนการพฒนาและสงเสรมกจการวสาหกจชมชน (๒) ประสานงานกบหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของเพอใหการสงเสรมกจการวสาหกจชมชนเปนไปอยางมเอกภาพและมประสทธภาพ (๓) ใหความชวยเหลอ การสนบสนน หรอใหค าแนะน าแกวสาหกจชมชนและเครอขายวสาหกจชมชนในการค าเนนงานใหมประสทธภาพยงขน (๔) ใหการสงเสรมและชวยเหลอในการขอจดทะเบยนสทธบตร เครองหมายการคา หรอทรพยสนทางปญญาอน หรอการใด ๆ เพอประโยชนของกจการวสาหกจชมชน (๕) สนบสนนการศกษาวจยเพอการสงเสรมและพฒนาการต าเนนงานกจการวสาหกจชมชน

11

(๖) ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการ หรอตามทคณะรฐมนตรมอบหมาย มาตรา ๑๔ กรรมการตามมาตรา ๑๒ (๓) และ (๔) ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน (๑) มสญชาตไทย (๒) ไมเปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า (๓) ไมเปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอของราชการสวนทองถน (๔) ไมเคยถกไลออก ปลดออกหรอใหออกจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรตตอหนาท หรอถอวากระท าการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ (๕) ไมเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง สมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน กรรมการทปรกษา หรอผด ารงต าแหนงทรบผดชอบในการบรหารพรรคการเมอง หรอเจาหนาทของพรรคการเมอง เวนแตกรณทเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน ไมถอวามลกษณะตองหามเปนกรรมการผทรงคณวฒตามมาตรา 12 (4) (๖) ไมเปนบคคลลมละลาย (๗) ไมเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๘) ไมเคยตองค าพพากษาถงทสตใหจ าคกโดยไมรอการก าหนดโทษหรอรอการลงโทษเวนแตในความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ มาตรา ๑๕ กรรมการตามมาตรา ๑๒ (๓) และ (๔) มวาระการต ารงต าแหนงสามป ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงตามวาระ แตยงมไดแตงตงกรรมการใหมใหกรรมการนนปฏบตหนาทไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงตงกรรมการใหม

กรรมการซงพนจากต าแหนงตามวาระ อาจไดรบแตงตงอกได มาตรา ๑๖ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระ กรรมการตามมาตรา ๑๒ (๓) และ (๔) พนจากต าแหนง เมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะรฐมนตรใหออก เพราะบกพรองตอหนาท มความประพฤตเสอมเสย หรอหยอนความสามารถ (๔) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคกโดยไมรอการก าหนดโทษหรอรอการลงโทษ เวนแตในความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๕) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๔ มาตรา ๑๗ ในกรณทกรรมการตามมาตรา ๑๒ (๓) และ (๔) พนจากต าแหนงกอนวาระใหคณะรฐมนตรแตงตงผ อนด ารงต าแหนงแทน และใหผไดรบแตงตงอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของผซงตนแทน เวนแตวาระของกรรมการเหลออยไมถงเกาสบวนจะไมด าเนนการเพอใหมการแตงตงกรรมการแทนกได

12

มาตรา ๑๘ การประชมของคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมด จงจะเปนองคประชม ใหประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทไค ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด มาตรา ๑๙ คณะกรรมการจะแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดแทนคณะกรรมการหรอตามทคณะกรรมการมอบหมายได และใหน าความในมาตรา ๑๘ มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๒๐ ใหมคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวดทกจงหวด ดงตอไปน (๑) ในกรงเทพมหานคร ใหมคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนกรงเทพมหานครประกอบดวย ผวาราชการกรงเทพมหานครหรอรองผวาราชการกรงเทพมหานครทผวาราชการกรงเทพมหานครมอบหมาย เปนประธานกรรมการ ปลดกรงเทพมหานคร ผแทนกรมการพฒนาชมชนผแทนกรมสงเสรมการสงออก ผแทนกรมสงเสรมอตสาหกรรม ผแทนกรมสรรพากร ผแทนส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ผแทนสถาบนพฒนาองคกรชมชน ผแทนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผแทนธนาคารออมสน ผแทนวสาหกจชมชนจ านวนหกคนซงผวาราชการกรงเทพมหานครแตงตงจากบคคลซงไตรบการสรรหาจากผต าเนนกจการวสาหกจชมชนในกรงเทพมหานครตามระเบยบทรฐมนตรก าหนด และผทรงคณวฒจ านวนสามคนซงผวาราชการกรงเทพมหานครแตงตงจากบคคลซงมความรความเชยวชาญและประสบการณในดานการบรหารธรกจหนงคน ดานการเงนหนงคน และดานการคาและอตสาหก รรมหนงคนในกรงเทพมหานคร เปนกรรมการ และเกษตรจงหวด เปนกรรมการและเลขานการ (๒) ในจงหวดอน ใหมคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด ประกอบดวยผวาราชการจงหวดหรอรองผวาราชการจงหวดทผวาราชการจงหวดมอบหมาย เปนประธานกรรมการ ปลดจงหวด นายแพทยสาธารณสขจงหวด พฒนาการจงหวด พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด พาณชยจงหวด อตสาหกรรมจงหวด ผแทนกรมสรรพากรทมส านกงานตงอยในจงหวดนนหนงคน ผแทนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรทมสาขาตงอยในจงหวดนนหนงคน ผแทนธนาคารออมสนทมสาขาตงอยในจงหวดนนหนงคน ผแทนวสาหกจชมชนจ านวนหกคนซงผวาราชการจงหวดแตงตงจากบคคลซงไดรบการสรรหาจากผด าเนนกจการวสาหกจชมชนในจงหวดนน ตามระเบยบทรฐมนตรก าหนด และผทรงคณวฒจ านวนสามคนซงผวาราชการจงหวดแตงตงจากบคคลซงมความรความเชยวชาญ และประสบการณไนคานการบรหารธรกจหนงคน ดานการเงนหนงคน และดานการคาและอตสาหกรรมหนงคน ในจงหวดนน เปนกรรมการ และเกษตรจงหวด เปนกรรมการและเลขานการ มาตรา ๒๑ คณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด มอ านาจหนาทดงตอไปน (๑) เสนอความเหนตอคณะกรรมการเกยวกบนโยบาย มาตรการ และแผนการพฒนาและสงเสรมกจการวสาหกจชมชนในกรงเทพมหานครหรอในจงหวด แลวแตกรณ

13

(๒) ประสานงานกบหนวยงานทางภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของเพอใหการสงเสรมกจการวสาหกจชมชนในกรงเทพมหานครหรอในจงหวด แลวแตกรณ เปนไปอยางมเอกภาพและมประสทธภาพ (๓) ใหการสงเสรมและชวยเหลอในการขอจดทะเบยนสทธบตร เครองหมายการคา หรอทรพยสนทางปญญาอน หรอการใด ๆ เพอประโยชนขอกจการวสาหกจชมชนในกรงเทพมหานครหรอในจงหวด แลวแตกรณ (๔) พจารณาหรอเสนอแนะตอคณะกรรมการเกยวกบการสงเสรมวสาหกจชมชนในจงหวดตามทบญญตไวในหมวด ๔ (๕) ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด หรอตามทคณะกรรมการมอบหมาย การด าเนนการตาม (๒) (๓) หรอ (๔) ของคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวดจะตองไมขดหรอแยงกบนโยบาย มาตรการ หรอแผนการพฒนาและสงเสรมวสาหกจชมชนทคณะกรรมการก าหนดหรอเสนอตอคณะรฐมนตร มาตรา 22 ใหน าความในมาตรา ๑๔ มาตรา ๑๕ มาตรา ๑๖ และมาตรา ๑๗ มาใชบงคบแกกรรมการผแทนวสาหกจชมชนและกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวดซงผวาราชการกรงเทพมหานครหรอผวาราชการจงหวด แลวแตกรณ แตงตงโดยอน โลม เวนแตการพนจากต าแหนงของกรรมการดงกลาวตามมาตรา ๑๖ (๓) ใหพนจากต าแหนงเมอผวาราชการกรงเทพมหานครหรอผวาราชการจงหวด แลวแตกรณ ใหออก ใหน าความในมาตรา ๑๘ และมาตรา ๑๙ มาใชบงคบแกคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวดโดยอนโลม มาตรา ๒๓ ใหกรรมการ อนกรรมการ กรรมการตามมาตรา ๒๐ และกรรมการตามมาตรา ๓๑ ไดรบเบยประชม คาพาหนะ คาเบยเลยง คาเชาทพก และคาใชจายอยางอนในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตนตามทคณะรฐมนตรก าหนด มาตรา ๒๔ ใหกรมสงเสรมการเกษตรท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของคณะกรรมการรบผดชอบงานธรการ งานประชม การศกษาขอมล และกจกรรมตาง ๆ ท เกยวกบงานของคณะกรรมการ ใหส านกงานเกษตรจงหวดท าหนาทและรบผดชอบงานตามวรรคหนงทเกยวกบงานของคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวด

หมวด ๔ การสงเสรมวสาหกจชมชน

มาตรา ๒๕ วสาหกจชมชนหรอเครอขายวสาหกจชมชนทจดทะเบยนตอกรมสงเสรมการเกษตรแลวสามารถขอรบการสงเสรม หรอสนบสนนจากคณะกรรมการได ตามวธการทคณะกรรมการก าหนด มาตรา ๒๖ ใหคณะกรรมการจดใหมมาตรการในการสงเสรมและสนบสนนการพฒนากจการวสาหกจชมชนระดบปฐมภมในการประกอบกจการอยางครบวงจร รวมถงการใหความรและการ

14

สนบสนนในการจดตง การรวมมอซงกนและกน การศกษาวจยเกยวกบการน าวตถดบทรพยากร หรอภมปญญาของชมชนมาใชใหเหมาะสมกบกจการวสาหกจชมชนและสภาพทองถนนน ๆ หรอการใหความรเกยวกบขบวนการผลตและการบรหารจดการธรกจทกดาน ไมวาการบรหารงานบคคล การบญช การจดหาทน หรอการตลาด ทงน เพอใหกจการวสาหกจชมชนในระดบปฐมภมมความเขมแขงและพงพาตนเองได มาตรา ๒๗ ใหคณะกรรมการจดใหมมาตรการในการสงเสรมและสนบสนนการพฒนากจการวสาหกจชมชนทมความเขมแขงและพงพาตนเองไดแลวตามมาตรา 26 อยางตอเนองรวมถงการใหความรและการสนบสนนในการประกอบกจการวสาหกจชมชนในระดบทสงขนตามความพรอมและความตองการของกจการวสาหกจชมชน เชน การสงเสรมและพฒนาผลตภณฑของกจการวสาหกจชมชนและการออกแบบททนสมยตามความตองการของตลาด การรวมมอซงกนและกน หรอใหความชวยเหลอในการศกษาวจยเพอพฒนาเทคโนโลยในดานตาง ๆ ทงในดานคณภาพการผลต การจดการ และการตลาด เพอสรางความพรอมใหแกกจการวสาหกจชมชนในระคบทสงยงขน มาตรา ๒๘ ในกรณทวสาหกจชมชนประสงคจะรวมตวกนจดตงเปนเครอขายวสาหกจชมชนหรอด าเนนการจดตงเปนองคกรธรกจใด ๆ ใหคณะกรรมการใหการสนบสนนในการจดตงการประกอบการ การตลาด รวมทงสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกนระหวางเครอขายวสาหกจชมชนหรอภาคธรกจหรออตสาหกรรมอน เพอขยายและสรางความมนคงใหแกกจการวสาหกจชมชน มาตรา ๒๙ ใหคณะกรรมการสงเสรมการด าเนนกจการวสาหกจชมชนเกยวกบการรกษาคณภาพผลตภณฑและการรบรองเกยวกบแหลงก าเนด สวนประกอบ วธการผลต คณภาพ หรอคณลกษณะอนใดของสนคาหรอการรบรองเกยวกบสภาพ คณภาพ ชนด หรอคณลกษณะอนใดของบรการ เพอใหสนคาหรอบรการของกจการวสาหกจชมชนเปนทเชอถอ รวมทงปลอดภยตอผบรโภคหรอผใชบรการ ในการสงเสรมตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการพจารณาใหค าปรกษาหรอใหความชวยเหลอแกกจการวสาหกจชมชนในการขอจดทะเบยนเครองหมายรบรองตามกฎหมายวาดวยเครองหมายการคา หรอใหค าปรกษาหรอใหความชวยเหลออนใดเพอใหความคมครองแกสนคาหรอบร การของกจการวสาหกจชมชนนนตามทเหนสมควร มาตรา ๓๐ ในการสงเสรมและสนบสนนกจการวสาหกจชมชน ใหคณะกรรมการพจารณาด าเนนการในเรองดงตอไปน (๑) ประสานกบหนวยงานท เกยวของเพอใหการสงเสรมและสนบสนนมาตรการทคณะกรรมการจดใหมขนตามมาตรา ๒๖ และมาตรา ๒๗ และการสงเสรมหรอการสนบสนนตามมาตรา ๒๘ และมาตรา ๒๙ (๒) ใหการสงเสรมและสนบสนน หรอประสานกบหนวยงานทเกยวของใหการสนบสนนแกกจการวสาหกจชมชนทมปญหาเกยวกบเงนทนในการประกอบการ (๓) จดใหมการฝกอบรมหรอการถายทอดความรทเปนประโยชนและเปนไปตามความตองการของกจการวสาหกจชมชน เชน การฝกอบรมดานการจดการ การบญช ภาษอากร หรอการถายทอดความรหรอเทคโนโลยดานการผลตหรอการตลาด

15

(๔) เสนอแนะใหมการแกไขกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบใด ๆ ทเปนอปสรรคตอการค าเนนงานหรอการสงเสรมกจการวสาหกจชมชน (๕) ด าเนนการในเรองอนใดทคณะกรรมการเหนวาเปนประโยชนตอการสงเสรมกจการวสาหกจชมชน มาตรา ๓๑ ใหมคณะกรรมการประสานนโยบายกองทนเพอพฒนากจการวสาหกจชมชนประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนประธานกรรมการ และกรรมการอนอกไมเกนสบสองคนซงคณะกรรมการแตงตง มหนาทดงตอไปน (๑) ประสานการด าเนนการของกองทนตาง ๆ เพอใหสามารถสนบสนนกจการวสาหกจชมชนอยางมประสทธภาพ ลดการซ าซอนทไมเกดประโยชน และสงเสรมสนบสนนซงกนและกน (๒) ตดตาม และประเมนการด าเนนงานของกองทนตาง ๆ ทมวตถ ประสงคเกยวกบกจการวสาหกจชมชน (๓) เสนอแนะตอกองทนทเกยวของหรอคณะกรรมการเกยวกบแนวทางการด าเนนงานหรอการแกไขปญหาเงนทนในการสนบสนนกจการวสาหกจชมชน (๔) ด าเนนการอนใดตามทคณะกรรมการมอบหมาย ใหน าความในมาตรา ๑๕ มาตรา ๑๖ และมาตรา ๑๗ มาใชบงคบแกกรรมการประสานนโยบายกองทนเพอพฒนากจการวสาหกจชมชนซงคณะกรรมการแตงตงโดยอนโลม เวนแตการพนจากต าแหนงของกรรมการดงกลาวตามมาตรา ๑๖ (๓) ใหพนจากต าแหนงเมอคณะกรรมการใหออก ใหน าความในมาตรา ๑๘ มาตรา ๑๙ และมาตรา ๒๔ มาใชบงคบแกคณะกรรมการประสานนโยบายกองทนเพอพฒนากจการวสาหกจชมชนโดยอนโลม มาตรา ๓๒ ในกรณทมกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบใดก าหนดใหกจการวสาหกจชมชนตองด าเนนการใดอนเปนภาระทไมเหมาะสมหรอเกนสมควร คณะกรรมการอาจเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาด าเนนการใหมการลดภาระดงกลาวแกกจการวสาหกจชมชนไดตามทเหนสมควร มาตรา ๓๓ ในกรณทคณะกรรมการประสานงานกบสวนราชการ รฐวสาหกจ องคการมหาชนหรอหนวยงานอนของรฐทเกยวของเพอด าเนนการตามมาตรา ๓๐ แลวไมบรรลผล ใหคณะกรรมการเสนอเรองดงกลาวตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาต าเนนการตอไป

บทเฉพาะกาล มาตรา ๓๔ ในวาระเรมแรก ใหนายกรฐมนตรต าเนนการเพอใหมการแตงตงกรรมการตามมาตรา ๑๒ (๓) และ (๔) กรรมการผแทนวสาหกจชมชนและกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชนจงหวดตามมาตรา ๒๐ ใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

โดยสรป เปาประสงคของการสงเสรมวสาหกจชมชนหรอเครอขายวสาหกจชมชน กเพอพฒนากจการวสาหกจชมชนใหเขมแขง พงพาตนเองได ดงนนการสงเสรมจะครอบคลมทกดาน ทงดานคณภาพการผลต การบรหารจดการ เงนทน การตลาด การบรรจภณฑ การบรหารงานบคคล การบญช การจดการทน การวจยประเมนผล การจดการวตถดบ และดานอนๆ โดยพจารณาสงเสรมผานหนวยงานภาคเอกชน และสงเสรมผานสวนราชการทเกยวของ

16

พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 มเจตนาทจะพฒนาวสาหกจชมชน เพอใหเศรษฐกจชมชนเขมแขง และสามารถพฒนาตนเองไปสการเปนผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และสามารถแขงขนทางการคาภายใตโลกาภวตนไดตอไปในอนาคต โดยมจดมงหมายใหหนวยงานภาครฐตางๆ ไดรวมกนท างานและสนบสนนวสาหกจชมชนอยางมเอกภาพ โดยการใหมกฏหมายรองรบและรบรองสถานภาพของวสาหกจชมชนและเครอขายวสาหกจชมชนอยางชดเจน นอกจากนน หนวยงานภาครฐตางๆ ยงสามารถบรณาการในการท างานรวมกนเพอพฒนาวสาหกจชมชน ซงเปนหนวยเศรษฐกจฐานราก และเปนหนวยเลกๆหนวยหนงในสงคม ใหมความร ความสามารถ พฒนาตนเอง และน าไปสความอยดมสข มเศรษฐกจชมชนทเขมแขงและยงยนตอไปในอนาคต 3. งานวจยทเกยวของ รงสรรค ปตปญญา (2542) ไดอธบายวาธรกจชมชน เปนธรกจของชมชน โดยมคนในชมชนรวมกนเปนเจาของ รวมกนคด รวมกนท า และรวมกนรบผดชอบผลทเกดจากการด าเนนงาน ถอวาเปนเครองมอส าคญในการพฒนาใหเศรษฐกจชมชนมความเจรญกาวหนาอยางยงยน การสงเสรมใหชาวบานท าธรกจชมชน เปนการสงเสรมใหชาวบานมโอกาสเรยนรวธการจดการธรกจ การท างานรวมกนเพอตวเองและเพอสวนรวม ตลอดจนไดเรยนรถงการจดการผลประโยชนเพอพฒนาชมชน การเรยนรผานการท าธรกจชมชนนจะท าใหชาวบานและชมชนสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงไปไดอยางเหมาะสม และเกดการพฒนาทตอเนอง ดงนนธรกจชมชน จงนบวาเปนวธการหรอกระบวนการทมประโยชนอยางยงตอ “การพฒนาคนและชมชน” ซงนอกจากนผลตอการพฒนาเศรษฐกจของชมชนโดยตรงแลวยงเชอวาจะมผลตอการพฒนาความเขมแขงของชมชนดวย ในการศกษาเรองผประกอบการในประเทศแอฟรกาใตของ Adonisi and Wyk (2012) พบวามปจจย 8 ดาน ของระบบการบรหารงานบคคลทสงผลตอดานการตลาดของผประกอบการ คอ การตดสนใจในการท างาน สงสนบสนนดานการจดการ ระบบแรงจงใจ การไดมาซงนวตกรรม การสนบสนนทางการเงน เวลาในการท างานทยดหยน ขอบเขตขององคการ และระยะเวลาการท างาน ในดานของการเงนชมชน ปทมาวด ซซก (2552 : 20-21) ไดอธบายไววา องคกรการเงนในชมชน เปนเครองมอหนงทชาวบานใชเปนเครองมอในการพฒนา ดวยการกยมแหลงเงนทดอกเบยต าทสดมาเปนเครองมอในการด าเนนกจกรรม เชน การเกษตร อยางไรกตาม ชาวบานยงคงจ าเปนตองกเงนจากหลายแหลง เพราะองคกรการเงนในชมชนไมสามารถตอบสนองความตองการทางการเงนใหแกชาวบานตอรายไดอยางเพยงพอ Promsaka Na Sakolnakorn (2010) ไดอธบายถงปญหาของผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไดวา ปญหาของผประกอบการ คอ 1) เกดจากนโยบายภาครฐ และสงทรฐสนบสนน ไมสามารถตอบสนองความตองการและความเปนจรงของการเปลยนแปลงทางอตสาหกรรมวสาหกจได 2) มปญหาทางการเงน เชน ไมสามารถยมเงนจากสถาบนการเงนได 3) ขาดความรความสามารถดานตางๆ 4) ปญหาดานแรงงาน โดยเฉพาะทกษะแรงงานทหายาก และแรงงานมอตราการเขา-ออก จากงานสง และ 5) ขาดความรความเขาใจทางดานการตลาด นอกจากนน เฉลมพล จตพร ศภพร ไทยภกด ปราโมทย สฤษดนรนดร และ

17

สาวตร รงสภทร (2550) ไดศกษาการพฒนาอยางยงยนของเกษตรกร ชมชน และวสาหกจชมชน ทอ าเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร โดยผลการศกษาพบวาในสวนของวสาหกจชมชน จะตองรบปรงการด าเนนงานในเรองการตลาด การบรหารการผลต กระบวนการจดการสนคา และความรบผดชอบตอชมชน สดาณ คาด และคณะ (2547) ไดศกษาเกยวกบการจดการองคความรเพอขยายผลการผลตแปรรปน ามนงาปลอดสารเคม สวสาหกจชมชนพงตนเอง ในจงหวดแมฮองสอน ผลวจยพบวาองคความรในการปลกงาและสกดน ามนงา ไดรบการสบทอดจากบรรพบรษ ซงเปนภมปญญาของชาวไทยใหญ โดยสถาบนครอบครวเปนแหลงกอเกดการเรยนรสงสมจนกลายเปนองคความร และมการพฒนาตอเนององคความรในการสกดนามนงาจากเดมโดยอาศยความคดรเรมสรางสรรค โดยพฒนากระบวนการสกดนามนงาจากเดม แบบใชครกไมกบแรงงานวว/ควาย ในการสกดมาเปนการใชครกไมกบพลงนาหรอกงหนนา และแบบประยกตโดยใชครกไมกบพลงงานไฟฟาในการสกดนามนงา ส านกงานเกษตรจงหวดแพร (2554 : 58) ไดรายงานสถานการณของวสาหกจชมชนจงหวดแพรทเกยวของกบหนวยงานรฐไววา 1) มปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะดานเจาหนาทและระบบการทางานสงเสรมวสาหกจชมชน 2) หนวยงานภาคยงไมใหการสนบสนนสงเสรมเทาทควร 3) การบนทกขอมลในระบบสารสนเทศวสาหกจชมชนชา 4) เนอหาแบบประเมนศกยภาพมมากเกนไปควรปรบใหกระชบเพอสะดวกและรวดเรวและเขาใจงายและนาไปใชประโยชนไดจรง 5) แบบรายงานวสาหกจมมากเกนไปควรจดหมวดหมทเปนขอมลทส าคญนาไปใชไดจรง 6) เจาหนาทบนทกขอมลมงานบนทกปรมาณมากทาใหเกดความลาชาในการบนทกขอมล 7) การตดตามการดาเนนงานกลมหนวยงานภาคระดบอ าเภอใหความรวมมอนอย 8) หนวยงานภาคไมไดใชประโยชนจากขอมลการประเมนศกยภาพหรอขอมลอน ๆ ในระบบสารสนเทศวสาหกจชมชนในการพจารณาสงเสรมและสนบสนนวสาหกจชมชน และ 9) วสาหกจชมชนมจานวนมากและเจาหนาทมจานวนนอยทาใหการตดตามความกาวหนาของกลมวสาหกจชมชนไมทวถง

จากขอมลของ ส านกงานเกษตรจงหวดพษณโลก (2554: 45) ไดวเคราะหปญหา อปสรรคในการสงเสรมวสาหกจชมชนของจงหวดพษณโลก ไวดงน 1) กรมสงเสรมการเกษตรและหนวยงานภาคใหความส าคญตอการสงเสรมและสนบสนนวสาหกจชมชนนอย ไมจรงจง และแนวทางการสงเสรมไมชดเจนและตอเนองอกทงยงไมเขาใจบทบาทหนาทความรบผดชอบตองานสงเสรมและสนบสนนวสาหกจชมชน 2) กลมวสาหกจชมชนบางกลมไดเขารวมกจกรรมกบหนวยงานภาคหลายหนวยงานและมการใชชออนในการเขารวมกจกรรมทงทเปนกลมเดยวกน ท าใหเกดการสบสนและเขาใจผดระหวางหนวยงานทใหการสนบสนน 3) วสาหกจชมชนยงไมสามารถพงพาตนเองไดและยงตองพงพาปจจยการผลต และเงนทนจากภายนอก 4) หนวยงานภาคในระดบอ าเภอ / จงหวด ยงท างานแบบไมบรณาการและยงไมเหนความส าคญเนองจากมความเขาใจวาวสาหกจชมชนเปนงานของกรมสงเสรมการเกษตร และ 5) วสาหกจชมชนบางแหงทมาจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชน ไมไดเกดจากปญหาหรอความตองการของชมชนอยางแทจรง แตมาจดทะเบยนเพอรอรบการสงเสรมสนบสนนของหนวยงานตางๆ และเพอหวงกเงนในอตราดอกเบยต า ซงมไดประกอบกจกรรมอยางแทจรงและตอเนอง

18

จากการศกษาของ วทยา จนทะวงศศร (2547) เรอง ปจจยทมผลตอความส าเรจของกล มวสาหกจชมชน อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ไดกลาววา ส าห รบปจจยทตองพจารณาและใหความส าคญ ส าหรบการน าแนวทางเลอกวสาหกจชมชนน าไปปรบใชกบกลมเพอผลตอความส าเรจ ประกอบดวยปจจยตาง ๆ ดงน

1. ปจจยดานการผลต ปจจยดานการผลตถอเปนปจจยทมความส าคญ ในการตดส นใจท าการผลตของแตละกล ม โดยแตละกล มตองพจารณาถงความได เปร ยบโดยเปรยบเทยบหรอโอกาสในสนคาทกลมผลตทจะสามารถด ารงประโยชนและสรางรายไดใหแกกลม ดงนนในการผลตจงจ าเปนอยางยงทจะตองมแหลงวตถดบทเพยงพอและสามารถหาไดสะดวก เพอลดตนทนอนเกดจากการจดหาวตถดบ นอกจากนทกษะและความรความสามารถหรอภ มป ญญาชาวบานของสมาชกในการผลตจะชวยให ส นคาท ผล ตได น นมค ณภาพไดมาตรฐาน

2. ปจจยดานการตลาด ปจจยดานการตลาดถอเปนปจจยทมความส าคญตอปจจยดานการผลต การผลตนนแมจะมความไดเปรยบในการผลตแตหากไมสามารถหาตล าดมารองรบผลผลตทผลตไดนน การด าเนนกจกรรมกลมไมอาจประสบความส าเรจได โดยทวไปแลวตลาดของผลผลตทกลมผลตไดมกอยในทองถนและพนทใกลเคยงเปนส าคญ

3. ปจจยดานการบรหารจดการ ปจจยดานการบรหารจดการนมไดเปนหนาทหรอความรบผดชอบของบคคลใดบคคลหนง แตเปนหนาทของสมาชกทกคน เนองจากสมาชกทเขารวมควรมสวนรวมในการคดเลอกผท จะมาท าหนาทแทน อยางไรกตามสมาชกทไมไดเขามารวมในสายการบงคบบญชากยงสามารถเขามามสวนรวมในการเสนอความเหนหรอรวมตดสนใจในการด าเนนกจกรรมกลมวสาหกจชมชนได กลมทประสบความส าเรจมกมการจดแบงอ านาจหนาท ตลอดจนความรบผดชอบไวอยางชดเจน

4. ปจจยดานการเงน ส าหรบปจจยดานการเงนนเปนปจจยทมความส าคญอยางยง โดยสวนใหญแลวเงนทนทกลมจดหานนมกอยในรปของการออกทรพย หรอการถอหน เรอนหน การสะสมทน การด าเนนกจกรรมดานการเงน การบญช การก าหนดการจดสรรผลก าไรอยางเปนสดสวน และมระบบทชดเจนจะสามารถชวยใหการด าเนนงานกลมเปนไปไดดวยด

5. ปจจยดานการมสวนรวมในกลมวสาหกจชมชน ในการพจารณาถงการมสวนรวมของสมาชกภายในกลมหรอชมชนนมความจ าเปนอยางยงทจะตองพจารณาทงการมสวนรวมในแงของการก าหนดนโยบายเปาหมายของการด าเนนกจกรรม การมสวนรวมในการจดสรรคดเลอกผทจะเขามามอ านาจในการตดสนใจหรอรบผดชอบในงานทรบมอบหมาย ตลอดจนการมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในอนทจะเปนประโยชนตอการด าเนนงาน การมสวนรวมในการเสนอความคดเหนในอนทจะเปนประโยชนตอการด าเนนงาน การมสวนรวมในการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขน เหลานลวนแตเปนเกณฑทสามารถสะทอนใหเหนถงความสามารถในการประสบความส าเรจจากการน าแนวทางเลอกวสาหกจชมชนมาปรบใชทงสน ดวยเหตทหวใจหลกของวสาหกจชมชนกคอ การใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการด าเนนงานตาง ๆ ตลอดจนการเสนอความเหนและการตดสนใจเปนส าคญ

19

6. ปจจยทเกยวกบความเปนผน า ปจจยทเกยวกบความเปนผน านถอเปนเร องทส าคญทจะท าใหการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนประสบความส าเรจหรอลมเหลว เนองจากผน ามบทบาททส าคญในการรเรมการเสนอแนวทางเลอกและด าเนนการ นอกจากนยงมสวนส าคญในการเปนผน าในการวางแผน ตลอดจนก าหนดนโยบายตาง ๆ เพอใหเกดความเปนระเบยบในการด าเนนกจกรรม

7. ปจจยดานแรงงาน การด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนทสามารถใชแรงงานทมอยในชมชนนน นอกจากจะเปนการสรางงานใหเกดขนในชมชนซงเทากบเปนการชวยแกไขปญหาการเขาไปขายแรงงานในเมองในเขตเมองหลวงไดแลว การใชแรงงานทมอยในชมชนยงเปนการชวยใหแรงงานนนเปนแรงงานทมทกษะเปนการสรางมลคาเพมใหแกตวแรงงานเอง และทส าคญกคอการทแรงงานสามารถใชแรงงานในทองถ นท ตนเองอาศยอย ไดน น ยอมสงผลใหปญหาครอบครวลดลง เนองจากในปจจบนนนเมอลกหลานเตบโตขนตางกเขาไปหางาน าในเมองท าใหสภาพของชวตครอบครวเปล ยนไป ดงน นการทชมชนสามารถสรางกจกรรมและอาชพทเปนของคนในชมชนขนมาไดนน ยอมท าใหคณภาพชวตของคนในชมชนดขน

8. ปจจยทเกยวกบการมปฏสมพนธกบภายนอก การมปฏสมพนธม 2 ลกษณะคอ การมปฏสมพนธท เปนบวก (Positive interaction) และปฏสมพนธท เปนลบ (Negative Interaction) ทงนขนอยกบชมชนทจะตองเรยนรและหาใหพบวาการเขามามปฏสมพนธจากสถาบนภายนอกนนเปนไปในลกษณะใด ชมชนทสามารถประสบความส าเรจนนสามารถสรางไดจากการมปฏสมพนธภายนอกกบสถาบนตางๆ โดยการเขามาของสถาบนจากภายนอกนสวนใหญแลวจะเปนการเขามาใหความชวยเหลอท งในสวนของเงนทน และการพฒนาความรความสามารถตลอดจนการฝกทกษะใหแกชาวบาน

9. ปจจยทเกยวกบสมาชก เนองจากสมาชกในชมชนถอเปนสงทมความส าคญทสดในการด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชน การไดรบความรวมมอจากชาวบานตลอดจนการทชาวบานมความอดทนและพยายามสรางสงทมความหมายตอการด าเนนกจกรรมอยางไรกด ชาวบานทเปนสมาชกกควรตระหนกและใหความส าคญกบการด าเนนงานหรอกจกรรมทตนเขาเปนสมาชก โดยสมาชกตองหมนตดตามความคบหนาขององคกรและใหความรวมมอใหกจกรรมตาง ๆ อาทเชน การเขารวมประชม การรวมตดตามศกษาดงาน พรอมทงรวมคดและเสนอความเหนทเปนประโยชนตอองคกรหรอชมชนทตนอาศยอย

10. ปจจยท เกยวกบขอมลขาวสาร ซงเปนปจจยทมความส าคญและจ าเปน ส าหรบกลมวสาหกจชมชนเพอการพฒนาของกลม โดยกลมตองมการตดตอกบสมาชกอยางทวถงและสม าเสมอ มการพบปะแลกเปลยนขอมลขาวสารกนระหวางผน า สมาชกและระหวางกลม หรอบคคลหรอองคกรภายนอกทน าความรหรอขาวสารใหม ๆ มาแลกเปลยนและสามารถน าไปปรบใชไดกบกลม จากการศกษาของ มนเทยร โรหตเสถยร (2549) ทไดท าการศกษาเรอง การด าเนนงานของวสาหกจชมชน กลมผลตภณฑจากผาในจงหวดเชยงใหม ไดกลาววาปจจยแหงความส าเรจของวสาหกจคอ การบรการลกคา ความเรวของตลาด และนวตกรรม ปจจยแหงความส า เรจน จะสอดคลองกบกลยทธความแตกตางและกลยทธการเปนผน าดานตนทนทต ากวา สามารถวด

20

คาปจจยแหงความส าเรจไดโดยการแบงปจจยแหงความส าเรจออกเปนปจจยดานการเงน ดานลกคา กระบวนการภายในธรกจ การเรยนรและการสรางนวตกรรมใหมและปจจยอน ๆ เพ อสามารถตดตามวดผลการด าเนนงานดานตางๆ ได

ซงนอกจากปจจยดานตางๆ ทกลาวมาขางตนแลว ผวจยมความคดเหนวา ยงมปจจยภายนอกอนๆ เชน ความสมพนธกบรฐบาล การใหบรการของภาครฐ การสอสาร กลวนแตเปนปจจยแหงความส าเรจของการประกอบธรกจเชนกน นอกจากนน สมแกว รงเลศเกรยงไกร (2547) ไดท าการศกษาเรองรปแบบของการด าเนนงานวสาหกจชมชนของโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑพบวา ปจจยทมผลตอรปแบบการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ประกอบไปดวย 1) ลกษณะทวไปของวสาหกจชมชน ซงเกยวกบลกษณะผรบผดชอบ ลกษณะของวสาหกจชมชนและโอกาสทางธรกจ และ 2) ลกษณะของผรบผดชอบ โดยเกยวกบลกษณะทวไปของวสาหกจชมชน และพบวารปแบบการด าเนนงานวสาหกจชมชนทเหมาะสม คอ การจดวางระบบ การจดการในแตละกจกรรมทางธรกจใหมระบบมากขน พรอมกบเพมศกยภาพทางการจดการโดยเฉพาะทางดานการเงนและการบญช

อยางไรกตาม ณฐพล นมมานพชรนทร (2552) ไดอภปรายถงรายงานสถานการณวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ซงรวมไปถงวสาหกจชมชน ทไดท าการส ารวจในป พ.ศ. 2552 ไววา ปจจยทสงผลกระทบตอการประกอบการไดแก ล าดบท 1 ปจจยดานเศรษฐกจไทย เนองจากความ วตกกงวลเรอง การลงทน ความเชอมน และความสามารถในการสงออก ล าดบท 2 สถานการณทางการเมอง เนองจาก SMEs ยงคงวตกกงวลเรอง ความขดแยงทยดเยอและยาวนาน อนจะสงผระทบตอความเชอมน การทองเทยว และเศรษฐกจไทย จนท าใหพฤตกรรมผบรโภคหนกลบมาเกบออมแทนการบรโภคทนาจะเปนตามนโยบายกระตนเศรษฐกจของรฐบาล โดยเฉพาะ SMEs ในพนทภาคกลาง ล าดบท 3 พฤตกรรมผบรโภค โดยคาดวาพฤตกรรมของผบรโภคภายในประเทศนาจะเปนปจจยทสงผลกระทบตอการประกอบธรกจเนองจาก SMEs มความวตกกงวลวาเหตการณทางการเมองจะสงผลการออมมากกวาบรโภคตามปกต ล าดบท 4 เศรษฐกจโลก ล าดบท 5 การแขงขนภายในประเทศ เนองจาก SMEs ประเมนวาเหตการณภายในประเทศในปจจบนนาจะสงผลให เกดการชะลอการลงทนดานการตลาด ยงคงวตกกงวลเรองการแยงชงสวนแบงทางการตลาดจากผประกอบการรายใหญ หรอผทมศกยภาพ จนท าใหตนเองไมสามารถอยรอดได

วระวฒ หลาทม (2540) ไดอธบายไววา กลมเกษตรกรการผลตทมประสทธภาพในการด าเนนงานประกอบไปดวยปจจยดงน 1) คณะกรรมการของกลมตองเขาใจบทบาทหนาทของตนเอง ท าตามระเบยบขอบงคบ และสามารถวเคราะหปญหาของกลมได 2) สมาชกกลมตองเขาใจและปฏบตตามระเบยบของกลม ซอสตย ใหความคดเหนเพอพฒนากลมและใหความรวมมอในการด าเนนกจกรรมตางๆ 3) การเงนตองมความรดกม มการวางแผน และปฏบตตามขอบงคบอยางเครงครด 4) มการด าเนนการวางแผนดานปจจยการผลตเปนอยางด และ 5) มระบบการจดการกลมทดเชน การวางแผน การพฒนาความรสมาชก และการสนบสนนการท างานและขวญก าลงใจ

ความรความเขาใจทางดานบญชเปนปญหาทพบโดยทวไปในวสาหกจชมชน (มานตย มานษยานนท, 2552 น.58) ท าใหกลมวสาหกจชมชนโดยทวไปมการบนทกบญชโดยไมเปนระบบและไมถกตอง (กนตกนษฐ พงศกระพนธ, 2552 น.64) ซงสอดคลองกบท นนทรตน นามบร (2555) ได

21

อธบายไววา วสาหกจชมชนโดยสวนใหญในสามจงหวดชายแดนใตมปญหาเรองการจดท าบญช-การเงน เพราะขาดความรและทกษะในการปฏบตงาน ซงภาครฐควรจะเขาไปสนบสนนในการฝกอบรมในสวนนใหมากขน เพอใหวสาหกจชมชนสามารถบรหารจดการดานบญชและการเงนไดดวยตนเองอยางตอเนอง จะไดไมตองขอรบความชวยเหลอจากหนวยงานอนๆ อยตลอดเวลา 4. กรอบแนวคดในการวจย

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ผวจยสามารถน ามาสรางกรอบแนวคดในการวจยไดดงตอไปน

ภาพท 1 แสดงกรอบแนวคดในการวจย

22

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

ในการศกษาเรองแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา มวตถประสงคของการศกษาคอ 1) เพอศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2) เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา และ 3) เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Method) ดงตอไปน 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรและกลมตวอยางคอ ผประกอบการวสาหกจชมชน โดยแบงกลมวสาหกจออกเปน 3 กลม คอ 1) กลมวสาหกจชมชนแปรรปสนคาเกษตร 2) กลมวสาหกจชมชนแปรรปสนคาอาหาร และ 3) กลมวสาหกจชมชนแปรรป/ประดษฐเครองอปโภค-บรโภค 2. วธกำรศกษำ

2.1 กำรศกษำสภำวกำรณของวสำหกจชมชน ในเขตลมทะเลสำบสงขลำ ผวจยศกษาดวยการใชหลกการวเคราะหสภาพแวดลอมทางธรกจ (PESTLE Analysis) ซง

เปนการพฒนามาจากแนวคดของ Aguilar (1967) โดยใชวธการสงเกตการณ (Observation) โดยการทผวจยไดเดนทางไปสงเกตการณกลมวสาหกจชมชนในเขตพนทลมทะเลสาบสงขลาและใชการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการจ านวน 32 ผประกอบการ

PESTLE Analysis คอ วธการวเคราะหสภาพแวดลอมทวไป โดยใชหลกการวเคราะหบรบท มแนวคดในการน ามาวเคราะหดงนคอ 1) ปจจยดานการเมอง (Political factors) ประกอบดวย (1) การเมอง (2) การปกครอง (3) กฎหมายตางๆทเกยวของ 2) ปจจยทางดานเศรษฐกจ (Economic factors) ประกอบดวย (1) ผลตภณฑมวลรวมระดบประเทศ (2) ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (3) ความแปรผนทางการเงน (4) ภาระการวางงาน (5) ศกยภาพทางเศรษฐกจของพนท 3) ปจจยทางดานสงคม (Social factors) ประกอบดวย (1) แนวโนมทางประชากร (2) การตงถนฐานทอยอาศย (3) วฒนธรรมและประเพณ

23

(4) โครงสรางทางสงคม (5) สถานะสขภาพ (6) การรหนงสอ (7) สภาพแวดลอม (8) ศกยภาพของชมชน 4) ปจจยทางดานเทคโนโลย (Technological factors) ประกอบดวย (1) เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2) เทคโนโลยดานการแพทยและการสาธารณสข (3) การแลกเปลยนความร (4) การวจยและพฒนา 5) ปจจยทางนเวศวทยา (Ecological analysis) (1) ทรพยากรธรรมชาต (2) สภาวะอากาศ

เมอไดท าการสงเกตการณแลว ผวจยไดน าขอมลทสงเกตไดมาเขยนรายงานการวจยดวยการใชการวเคราะหเนอหาสาระ (Content analysis) คอ น าขอมลทสงเกตไดจากเหตการณตางๆ ทเกดขนมาวเคราะหเนอหาสาระอยางเปนระบบ นอกจากนนผวจยน าเสนอสถานการณปจจบนดวยการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (SWOT analysis) 2.2 กำรศกษำปญหำและอปสรรคในกำรด ำเนนงำนของวสำหกจชมชน ในเขตลมทะเลสำบสงขลำ

ผวจยท าการศกษาดวยการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview) กลมประชากร โดยท าการสมภาษณผประกอบการหรอตวแทนผประกอบการวสาหกจชมชนทอยในเขตลมทะเลสาบสงขลา จ านวน 32 ผประกอบการ ดวยการสมตวอยางแบบเจาะจง และใชวธการสมแบบ Snowball sampling แลวมาวเคราะหขอมลดวยการใชการวเคราะหเนอหาสาระ (Content analysis) และการวเคราะหเชงบรรยาย (Descriptive analysis)

2.3 กำรศกษำเพอหำแนวทำงกำรพฒนำกำรด ำเนนงำนของวสำหกจชมชน ในเขตลมทะเลสำบสงขลำ

ผวจยใชการศกษาเชงคณภาพ โดยใชวธการสนทนากลม (Focus Group) ดวยการเชญผเชยวชาญทเกยวของกบวสาหกจชมชนเชน นกวชาการ เจาหนาทของรฐในพนท และผประกอบการวสาหกจชมชน จ านวน 9 ทาน (รายชอในภาคผนวก ข) มาสนทนากลม เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา และวเคราะหขอมลดวยการใชการวเคราะหเนอหาสาระ (Content analysis) และการวเคราะหเชงบรรยาย (Descriptive analysis) 3. พนทศกษำ

พนทในการเกบขอมลวจยคอ ลมทะเลสาบสงขลาซงอยในเขตพนทอ าเภอตางๆ ในเขต 3 จงหวดดงน 1) จงหวดนครศรธรรมราช ประกอบไปดวย อ าเภอชะอวด และอ าเภอหวไทร 2) จงหวด

24

พทลง ประกอบไปดวย อ าเภอเมอง อ าเภอเขาชยสน อ าเภอปากพยน อ าเภอควนขนน และอ าเภอบางแกว และ3) จงหวดสงขลาประกอบไปดวย อ าเภอระโนด อ าเภอสทงพระ อ าเภอกระแสสนธ อ าเภอสงหนคร อ าเภอเมอง อ าเภอหาดใหญ และอ าเภอรตภม ดงแสดงในภาพท 2

ภำพท 2 ภาพแสดงพนทลมทะเลสาบสงขลา

ทมำ : http://www.tei.or.th/songkhlalake/images/map/carcare_gps2_map.html 4. กำรวเครำะหขอมล ในการศกษาครงน มการวเคราะหขอดวยวธการดงตอไปน 1) การวเคราะหสภาพแวดลอมทางธรกจ (PESTLE analysis) 2) การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (SWOT analysis) 3) การวเคราะหเชงบรบทของเนอหา (Content analysis) และ 4) การวเคราะหเชงบรรยาย (Descriptive analysis)

25

บทท 4 ผลการศกษา

ในการศกษาเรองแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบ

สงขลา โดยมวตถประสงคของการศกษาคอ 1) เพอศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2) เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา และ 3) เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยจะมแนวทางในการน าเสนอดงตอไปน

1. การสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการวสาหกจชมชน 2. สภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา 3. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน 4. แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา

1. การสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการวสาหกจชมชน

ในการสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการวสาหกจชมชน ผวจยจะใชวธการสมแบบลกโซ (Chain Sampling) โดยมรายละเอยดดงตอไปน

กรณศกษากลมผาทอเกาะยอ “กลมรมไทร เรมทอผามาตงแตรนบดา (นายกรม สนธรตน) ซงตอมาไดเปนครภมปญญาไทย ดาน

อตสาหกรรมและหตถกรรม โดยในกลมวสาหกจฯ มสมาชกจ านวน 17 คน ผลตภณฑทผลตคอ ผาตดเสอ ผาส าหรบตดชดไทยทมลวดลายเฉพาะ ผาขาวมา ตอมามการประยกตน าผาทอไปเปนสวนประกอบอนๆ เชนตกแตงโคมไฟ โตะ หมเกาอ กลองใสกระดาษเชดหนา กลองดนสอ ฯลฯ ในปจจบนทอผาใหมหาวทยาลยหาดใหญทกปเพอท าปกใบปรญญาบตร นอกจากนนกมหนวยงานเอกชนอนๆ มาสงผาทอเพอใชในวาระตางๆ เชน โรงแรมในจงหวดสงขลา มาสงท าผาปโตะ หรอประดบตกแตง หรอธนาคารกรงไทยกมาใหทอผาส าหรบตดชดพนกงาน โดยวสาหกจไดรบการสนบสนนจากหนวยงานราชการเชน อตสาหกรรมจงหวดสงขลาทใหขอมลขาวสารการออกรานตามงานแสดงสนคาตางๆ ของจงหวด และสวนกลาง ในสวนของมหาวทยาลยราชภฏสงขลา ไดใหชวยเหลอในการสรางแผนพบและโปสเตอรประชาสมพนธ และมหาวทยาลยธรรมศาสตรใหการชวยเหลอในการอบรมสมาชกใหประยกตรปแบบผาทอไปเปนเครองใชอนๆ ทงชวยสอนการออกแบบลวดลายใหมๆ

ปญหาอปสรรคของวสาหกจในปจจบน คอ 1) ปญหาการสบทอดจากคนรนใหมนอยลง เพราะปจจบนสมาชกททอผามอาย 45 ปขนไป กลววาตอไปจะขาดคนสบทอดการทอผา หนวยงานของรฐควรสนบสนนใหเยาวชนในทองถนเขามาศกษาเรยนรการทอผา แมวาเคยมโรงเรยนทงประถมและมธยมเขามาศกษา แตไมมใครทจะเขามาท างานทอผาอยางจรงจง เมอเดกๆ โตขน เขามาหาวทยาลย เขากไปเรยนอยางอนไมกลบมาทอผาอก ผาใหโรงเรยนท าเปนหลกสตรทองถน และสอนในโรงเรยน ทางกลมยนดทจะเปนวทยากรสอนให 2) ขาดแรงงาน เพราะบางครงงานทมค าสงซอเขามาแตท าไมทน แรงงานมจ ากด อกทงแรงงานซงเปนสามาชกกลมกตองท าอยางอนดวย เชนจะตองให

26

อาหารปลากะพง (เลยงปลากะพงดวย) จงมาทอผาทกลมเชาๆ ไมได ตอนเยนตองกลบไปใหอาหารปลา รบลกหลานจากโรงเรยน ฯลฯ ท าใหการท างานของกลมใชเวลาคอนขางจ ากด 3) สงสนคาไมทน เพราะการทอหากใครทอลายใดทรบค าสงผลตแลว คนนนตองทอใหเสรจ คนอนทอแทนกไมไดเพราะความประณต และฝมอแตละคนไมเหมอนกน กใครกกมน (ใครทอกไหนตองทอผากนนใหเสรจเปนชนๆไมยงกน) 4) วสดตองสงมาจากสวนกลาง คอใยฝาย หรอเสนดายตองสงมาจากกรงเทพฯ เพราะทนไมไดปลกฝาย บางทการสงมาจากกรงเทพฯ ลาชา หรอเขาสงของไมทน สงผลใหงานทตองสงลกคาลาชาไปดวย 5) ขาดความรในการยอมผาจากสธรรมชาต การยอมทเปนเคมซงสงซอดายส าเรจทมการยอมทางเคมนน สวนดคอผาสไมตก แตเราไมสามารถทจะสงออกไดเพราะตางประเทศไมนยมผาทอมอทยอมดวยสเคม เคยสงไปญปนแตกถกสงกลบ อนนเปนปญหาทส าคญเชนกน

นอกจากทกลาวมาแลว ทางกลมวสาหกจฯ อยากใหมการชวยเหลอดานการอนรกษภมปญญาทองถนเชน อนรกษลวดลายผา อนรกษคนทอผาใหสามารถท างานทอผาและมรายไดเพยงพอในสภาวะเศรษฐกจปจจบน ซงบางครงสมาชกบางคนกทอแท การดแลชวยเหลอจากภาครฐสวนใหญมกชวยเหลอโดยไมคอยจรงจง บางครงหนวยงานตางๆ มาเยยมชม มาถายรปแลวกกลบ เมอมปญหา ภาครฐกจะแจงชาวบานวาจะสนบสนนและชวยเหลอ แตในทสดกเงยบหายไป เปนตน

กรณศกษาวสาหกจกลมบางดานศลปประดษฐ กลมบางดานศลปประดษฐ ตงอยหมท 1 บานบางดาน ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวด

สงขลา เรมด าเนนกจการมาตงแตป พ.ศ. 2526 ดวยสมาชกเรมตน 48 คน ในปจจบนมสมาชกจ านวน 139 คน โดยเปนผผลตและจ าหนายดอกไม พวงกญแจ และตางห ทผลตจากเกลดปลา โดยการรวมกลมสมาชกเกดจากกลมแมบานตองการใชเวลาวางใหเปนประโยชน และหารายไดเสรม ในปจจบนสมาชกแตละคนทมารวมกลมท างานจะมรายไดเฉลยเดอนละ 2,000 บาท วตถดบทใชในการผลตสวนมากไดมาจากการซอในราคาไมแพงเกนไปเชน เกลดปลาซอจากตลาด ลวดหรอส าลซอจากรานคาสะดวกซอทวไป เปนตน

ทางกลมวสาหกจฯ มการจ าหนายสนคาทสถานประกอบการ และไปขายตามงานทหนวยงานราชการเปนคนจดพนทให แตตองไมไกลจากจงหวดสงขลามากนก โดยไดรบการสนบสนนดานตางๆ จากส านกงานเกษตรอ าเภอเมองสงขลา และ องคการบรหารสวนต าบลเขารปชาง ในดานการใหความรดานตางๆ การมาฝกสอนทกษะการผลต สนบสนนการไปจดแสดงสนคา และเขามาดแลอยเปนประจ าในทกๆ เดอน

จากการศกษาพบปญหาของวสาหกจนคอ 1) ปญหาทเกดจากการผลต เพราะสมาชกทเขามาใหมยงไมมความช านาญ เพราะเปนงานฝมอตองใชเวลาฝกหด 2) ปญหาดานคแขง เพราะมผผลตทมผลตภณฑลกษระเดยวกนจ านวนมาก 3) บรรจภณฑยงไมมการออกแบบทดงดดความสนใจจากลกคา 4) ชองทางการตลาดยงมอยจ ากด และ 5) ราคาวตถดบในการผลตมราคาสงขน

กรณศกษาวสาหกจกลม เกาะยอ ท.เอม.พ. โปรดกส กลม เกาะยอ ท.เอม.พ. โปรดกส เปนวสาหกจทผลตและจ าหนายหนงปลากระพงขาวทอด

กรอบ ซงหนงปลากระพงขาว เปนสนคาทมชอเสยงอยางหนงของเกาะยอ เพราะพนทเกาะยอมการเลยงปลากระพงขาวจ านวนมาก เมอเอาปลามาช าแหละกจะมชนสวนทเหลอจากการน าไปบรโภค และหนงปลากเปนสวนหนงทเหลอจากการช าแหละ จงมการน ามาตากแดดหรออบใหแหงแลวทอด

27

ซงหนงปลากระพงขาวเปนหนงปลาทเหมาะจะน ามาทอดเปนอาหารประเภทขบเคยว หรอเปนอาหารทใชทานเลนในงานเลยงตางๆ ได หนงปลากระพงขาวทอดกรอบของกลมเกาะยอ ท.เอม.พ. โปรดกส ปจบนเปนสนคาทแพรหลายและเปนทรจกทงภายและภายนอกประเทศ จากการสมภาษณคณยายฟอง เจรญพรทพย เรมกจการโดยท าเปนงานอดเรกคนเดยวกอน ท าขายไปเรอยๆ กขายไดและกลายเปนทตองการของตลาดมากขนจนผลตไมทน หลงจากนนจงชวนเพอนบานเขารวมกลมผลตในป พ.ศ. 2545 ปจจบนมสมาชก 16 คน ชวยกนผลตสงออกขายทวไปทงในหางสรรพสนคาชนน า ในประเทศ และสงออกตางประเทศ โดยในการด าเนนการเรองการตลาดเปนเรองของลกชายทเขามาชวย ซงไดแกคณพงศสวสด ยอดสรางค ซงเปนผจดการ หนงปลากระพงขาวทอดกรอบของกลมสามารถสงขายทง มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ไตหวน ฮองกง และญปน โดยคณพงศสวสด ยอดสรางค เปนผตดตอตลาดทงหมด โดยสถานทและกระบวนการผลต ใชทตงกลมเปนทผลตสนคา มการแบงหนาทกนรบผดชอบ เชน ฝายบรรจหบหอ ฝายอบแหง ฝายทอด ฝายควบคมการผลต รวมไปถงฝายการตลาด เปนตน โดยสนคาทงหมดจะมการออกเดนสายไปแสดงในงานเทศการสนคาตางๆ ทวประเทศ

ผลตภณฑหนงปลากะพงขาวทอดกรอบของกลมฯ มหลายรสชาต เพอสนองความตองการของผบรโภค ใหมากยงขน ครอบคลมกลมเปาหมาย ทกระดบอาย เชน รสธรรมดา รสเผด รสตมย า และรสมนเคม ซงเปนรสชาตทลกคานยมมากทสด ผลตภณฑหนงปลากะพงขาว ผลตเปนสนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) ทขนชอและมยอดจ าหนายทสงของจงหวดสงขลา โดยปญหาอปสรรคของกลมวสากจประกอบไปดวย 1) ปญหาการผลตไมทนตามความตองการของตลาด โดยเฉพาะตลาดตางประเทศเชน อนโดนเซย สงคโปร และญปนทมความตองการมาก บางชวงฤดทมการเลยงปลากะพงนอย หรอมปลาขนาดเลกไมสามารจบได กสงผลกระทบตอกระบวนการผลตเชนกน 2) กระบวนการออกแบบบรรจภณฑ ยงไมสมบรณ เชน ตองซอถงพลางตกแขงมาบรรจผลตภณฑโดยทไมไดพมพตราสนคาจงใชวธตดสตกเกอร (ตราสนคา) ตดลงบนถงพลาสตกแขงทละถงๆ ซงตอไปคดวาจะปรบปรงดวยการพมพลายลงบนถงบรรจภณฑ

ในสวนของการอยากไดรบการสนบสนนจากภาครฐ คอ 1) อยากใหมสถานทแสดงสนคาทเหมาะสม เชน การสรางทแสดงสนคาทกชนดทเกดจากลมของชมชนบรเวณทนกทองเทยวจอดรถ สนคากจะเปนทรจกและไดรบการยอมรบจากตลาดมากขน 2) อยากใหหนวยงานทองถนสงเสรมผลผลตของชมชนกลมอนๆ ใหมากวาน ทงนมองวารฐ หรอเจาหนาทมกเขาไปชวยเหลอในรายทประสบผลส าเรจแลวสวนกลมทเพงเรม มกจะถกมองขาม และหาเงนมาลงทนจากแหลงยากมาก และ 3) รฐควรท าหนาเปนกระบอกเสยงใหกบชาวบานและชมชนทรวมกลมกนใหมากกวาน สนคาของชมชนจะไดเปนทยอมรบมากขน

กรณศกษาวสาหกจกลมแมบานเกษตรกรบานหนองปลง กลมแมบานเกษตรกรบานหนองปลง เปนกลมทแมบานรวมตวกนประมาณ 25 คน ท าขนม

ขาวตงอบเนย บรรจใสถงใชตราสญลกษณเปนตวอกษรวา “กลมแมบานเกษตรกรบานหนองปลง” แรกเรมท าการผลตมาคดกนวา หลงจากแมบานเสรจจากงานประจ าคอตดยางพาราเสรจแลว ชวงกลางวนมเวลาวางนาจะหารายไดเสรม แตกไมรวาจะท าอะไรด ซงสนคาทท าจะตองเปนสนคาทไมเสยงาย เกบไวไดนาน ในทสดกมาลงทการท าขาวตงอบเนย โดยกระบวนการท าเรมจากการเอา

28

ขาวสารเหนยวมาแชน าประมาณ 3 ชวโมงเสรจแลวเอาไปควใหสก ท าเปนแผนๆ หยอดนาตาลเคยวเปนวงกลมใหทวปลอยไวจนแหง แลวน าไปอบเนย กจะไดขาวตงอบเนยทกรอบอรอย

หลงจากนนน ามาบรรจในถงทพมพตราสนคาของกลม ใสถงละ 8 แผนแลวปดปากถงดวยเครองผนกโดยใชความรอนจากเสนลวดผานกระแสไฟฟาแลวน าออกจ าหนายตามชมชน รานคาของหมบาน งานออกรานของชมชน อ าเภอ และจงหวดจนปจจบนเปนทรจกกนทวไป นอกจากขายในจงหวดแลวยงสงไปขายตามจงหวดอนๆ ดวย เชน จงหวดตรง จงหวดนครศรธรรมราช จงหวดสงขลา และสตล เปนตน โดยทางกลมจะไปสงเพอใหพอคาประจ าจงหวดนนๆ น าไปขายตออกทหนง โดยในอนาคตทางกลมคดจะขยายสนคาเปนขนมอยางอนเพมเตมดวย เชน กะละแม กลวยฉาบ มนฉาบ ซงคดวาอาจเพมรายไดใหกบกลมมากขน

ปญหาอปสรรคทพบในการด าเนนกจการวสาหกจชมชนคอ 1) ปญหาดานการตลาด และการท าบญช ดวยสมาชกทงหมดเปนกลมแมบาน ไมคอยมความรเรองการตลาดเทาใดนก อยากใหภาครฐเขามาชวยเหลออบรมสมาชกใหมความรในดานนเพอใหกจการของกลมมความกาวหนา 2) ปญหาเรองบรรจภณฑ สนคาทกลมท าอาจมบรรจภณฑทไมสวยงามหรอแปลกใหม ทางกลมมเครองมออปกรณทเกยวกบการท าบรรจภณฑนอย การไปจางรานออกแบบสญลกษณหรอตราสนคา บางทไดมาไมตรงกบความตองการของสมาชก หลายคนบอกวาดไมทนสมย ไมดงดดลกคาใหซอ และ 3) กลมยงขาดทนทรพยในการจดการพฒนา และเพมผลตภณฑรายไดทเปนอยแมวาจะสามารถอยไดเปนรายไดเสรม แตกตองลงทนเยอะเหมอนกน ปจจบนตองการท าตอบขนาดใหญ ตองการบรรจภณฑททนสมย ละบงบอกถงความเปนทองถน ซงตองจางท าทงถงหรอภาชนะบรรจ ซงอาจเปนตะกรา ชะลอม แตเหลานตองลงทนเพม

กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมผลตขนมไขกรอบ ตงอยทซอย 24 ถนนวดหาดใหญใน อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา จากการศกษาพบวากลม

วสาหกจนมจดแขงคอ สนคาเปนทนยมของลกคา ราคาถก สวนจดออนของกลมวสาหกจคอ อปกรณและเครองมอเพอการผลตยงมไมครบตามทตองการ บรรจภณฑยงไมไดรบการพฒนา ขาดเงนลงทนเพอขยายกจการ และผลตไมทนความตองการของลกคา อยางไรกตามจากสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจในปจจบน (พ.ศ. 2555) ซงสภาพเศรษฐกจยงอยในสภาวการณทด ท าใหลกคานยมสงขนมไขกรอบเพอไปใชในงานพธตางๆ จ านวนมาก นอกจากนนท าใหเกดโอกาสในชองทางการจดจ าหนายมาก เพราะกจะมรานคาตางๆ มารบขนมไปขายตอเพอท าก าไรสวนตางๆ ซงทางกลมวสาหกจกจะขายราคาขายสงใหส าหรบรานคาทมาซอไปจดจ าหนายอกทอดหนง ในดานการสนบสนนจากภาครฐนน ยงไมคอยมมากนก ทางกลมวสาหกจจงอยากใหภาครฐเขามาสนบสนนใหมากกวาน โดยเฉพาะความรดานบรรจภณฑ และสนบสนนเครองจกรอปกรณ เงนลงทนเพอขยายกจการ เปนตน

กรณศกษาวสาหกจกลมสวนตลเครองส าอางสมนไพร ตงอยทหม 5 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา โดยมกจกรรมคอ การปลกพช

สมนไพรเพอน ามาแปรรป เปนเครองส าอางและผลตภณฑตางๆ ทใชในครวเรอน ไดจดทะเบยนเมอป พ.ศ. 2548 และปจจบนมสมาชกจ านวน 65 คน ในการผลตทางกลมวสาหกจฯ ใชวตถดบคอสมนไพรทปลกเองในทองถน สวนวตถดบบางประเภททางกลมวสาหกจฯ สงซอโดยตรงจากบรษทตวแทน

29

จ าหนายในกรงเทพมหานคร โดยในการผลตจะผลตเมอมการสงซอจากลกคา โดยสมาชกจะนดมารวมตวกนทสถานประกอบการและชวยกนผลต โดยเฉลยมการผลตประมาณเดอนละ 2-3 ครง

กลมวสาหกจฯ ไดรบการสนบสนนจากส านกงานเกษตรอ าเภอเมองสงขลา เกยวกบเงนสนบสนนจ านวน 15,000.- บาท และไดรบการฝกอบรมความรดานตางๆ จากมหาวทยาลยทกษณ เปนตน จากการศกษาพบปญหาคอ ดานการตลาด เพราะมคแขงมากทผลตสนคาในลกษณะเดยวกน การออกแบบบรรจภณฑยงไมมความสวยงาม มเงนทนหมนเวยนนอย ไมสามารถผลตครงละเปนจ านวนมากได เนองดวยสถานทผลตคบแคบ อยางไรกตามกลมวสาหกจฯ มความตงใจในการพฒนาตนเองดวยการไปอบรม ศกษาดงานอยเสมอ โดยเฉพาะผน ากลมมการถายทอดความรตางๆ ทตนเองไดเรยนรมาใหแกสมาชกอยเปนประจ า

กรณศกษาวสาหกจกลมเกษตรกรขาวสงหยด “ขาวเมองลง” การรวมกลมเรมจากกระแสการอนรกษพนธขาวพนบานทไดรบการสนบสนนสงเสรมจาก

โครงการพระราชด ารของสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ ซงทรงเหนวาขาวพนธสงหยดเปนพนธขาวพนเมองดงเดมของจงหวดพทลง นบวนจะสญหายไป ทงนเพราะเกษตรกรสวนใหญหนไปปลกขาวหอมมะล และขาวพนธอนๆ ทกรมการขาวกระทรวงเกษตรและสหกรณสงเสรมแทน ขาวพนธสงหยดเปนขาวพนธพนเมองทมรสชาตอรอย เมอหงแลวขาวจะเรยงเมลดไมแฉะ มคณคาทางอาหารสง เมลดขาวจะออกสน าตาล ทางกลมเหนวาปจจบนมขาสารบรรจถงขายทวไปตามทองตลาด ซงสวนใหญเปนขาวหอมมะล หากมการน าขาวสงหยดซงเปนขาทองถนบรรจถง โดยใชตราสญลกษณทองถนกนาจะเปนทางเลอกหนงใหกบตลาดในกระแสอนรกษทองถนจงนาจะขายได กระบวนการผลตสมาชกของกลมสวนใหญรบชวงน าขาวเปลอกจากชาวนาในทองทต าบลทามะเดอ อ าเภอบางแกว จงหวดพทลงมาผานกระบวนการสเปนขาวกลอง แลวน าไปบรรจถง มถงละ 1 กโลกรม, 3 กโลกรม และ 5 กโลกรม แตทจ าหนายไดมากทสดเปนขนาด 1 กโลกรม ทงนการเลอกซอขาวเปลอกกลมจะเลอกเฉพาะชาวนาทไมใชสารเคมในการท านา ปยกใชปยทมาจากมลคางคาวในถ าบนเขาชยสน ดงนนขาวสงหยดของกลมจงเปนทนยมทวไปในจงหวดพทลง ซงปจจบนมกลมอนๆ ทท าขาวสารบรรจถงเพมขนเรอยๆ ปจจบนสมาชกของกลมไดรบทนเงนกจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาบางแกว ซงเปนการกยมรายบคคลไมไดกในนามกลม โดยปญหาอปสรรคในการด าเนนกจการวสาหกจ คอ 1) การผลตของกลมยงไมเปนการผลตแบบครบวงจร เพราะสมาชกของกลมยงมนอย ซงการท าใหครบวงจรนาจะเรมตงแตกลมตองลงมอท านากนเอง แลวน าผลผลตของสมาชกมาแปรรป กลมตองมโรงสเอง แตปจจบนกลมเพยงแคน าขาวสารทสแลวมาบรรจในถง 2) โรงเรอนและสถานทประกอบการยงไมพรอม ท าใหกลมด าเนนการโดยใชบานของสมาชกเปนทด าเนนการ นอกจากนควรมโรงเรอนทใชประกอบการอยางเมาะสม เชน ตองมการตงโรงส การสรางโรงอบขาว หร อโรงเรอนส าหรบบรรจผลตภณฑททนสมย อยากใหรฐใหการสนบสนน กลมธรกจชมชนกลมใหมๆ ใหมากขนกวาทเปนอย หากรฐไมสนบสนนงบประมาณอาจท าใหกลมตองเลกกจการได 3) ขาดความรเรองบญช และการตลาด เพราะกลมยงรวมตวกนใหมๆ ยงไมมความรเรองนอยากใหหนวยงานของรฐมาอบรมใหความร

30

นอกจากน ควรมหนวยงานภาครฐทท าหนาทถายทอดความรใหกบคนในชมชน และสมาชกถงการประการวสาหกจ ทงนเพราะเชอวาในชมชนบางแกว ทามะเดอยงมผลตภณฑของชมชนทสามารถสรางรายได หรอสามารถจดตงกลมประกอบการได แตขาดแรงกระตน และการใหโอกาส รวมไปทงการสงเสรมอยางเปนรปธรรม และภาครฐควรสนบสนนสงเสรมดวยการจดแหลงเงนทนใหกลมไดกยม ในราคาดอกเบยต า และยดอายในการสงเงนตน เพราะหากดอกเบยสงและสงจ านวนงวดมากอาจจะท าใหการด าเนนการกจกรรมของกลมอาจเปนอปสรรคในการด าเนนกจการ

กรณศกษาวสาหกจกลมหตกรรมกะลามะพราว ต าบลชยบร วสาหกจกลมน เรมจากนายปลม ชคง หวหนากลมทไดน ากะลามะพราวซงเปนของเหลอใช

ในครวเรอน กลบมาสรางมลคาเพมโดยการน ามาประดษฐ เปนเครองมอเครองใช เชน จวก กระบวย ทพพ ชอน กระปกออมสน ฯลฯ ตอมาเมอมงานเพมมากขน นายปลม ชคง ท าไมทน จงไดเชญชวนเพอนบานมารวมกลมกนท า จนในทสดกลมกใหญขนเรอยๆ จากไมกครวเรอน ปจจบนมสมาชกทงหมด 124 ครวเรอน ผลงานของกลมเปนทยอมรบอยางกวางขวาง ทงในประเทศ และตางประเทศ จนต าบลชยบร โดยเฉพาะหมท 1 ไดชอวาเปน “หมบานหตถกรรมกะลา” ผลผลตของกลมทสงขายตางประเทศ ไดแก ญปน สหรฐอเมรกา ฝรงเศส แคนนาดา สวสเซอรแลนด เยอรมน เปนตน ชวงแรกๆมปญหาในการทส งไปขายในตลาดตางประเทศ แตการกาวไปตรงจดนได เรมจากมนกทองเทยวชาวตางชาตทมาทองเทยวในจงหวดพทลง และสถานทส านกงานการทองเทยวจงหวดพทลง แนะน ากคอ “หมบานหตถกรรมกะลา” เมอนกทองเทยวเหลานมาชมผลผลตของกลมก Orders มา แตปญหาของกลมกคอการสอสารกบชาวตางชาต เพราะสมาชกสวนใหญเปนชาวบานไมรภาษาองกฤษ จงไปไหววานครสอนภาษาองกฤษโรงเรยนสตรพทลงมาชวยสอความให จนหลงสมาชกกเรมทจะคนเคย และกเรมท าตลาดตางประเทศไดโดยสงสนคาไปตามสถานททชาวตางชาตใหไว และจางคนทรภาษาเปนคนสง ในสวนของชาวบานทมารวมกลม หวหนากลมหตถกรรมกะลามะพราวนายปลม ชคง ไดใหสมาชกไปผลตกนเองภายในครอบครวโดยจะใหแบบตามค าสงซอทลกคาสงมา ใครผลตไดมากกจะมรายไดมากใครผลตนอยกจะไดนอยตามความถนดของแตละคน สวนใหญมกจะชวยกนท าเปนครอบครว ซงชวยกนท าภายในครวเรอน โดยเฉพาะเดกๆจะชวยครอบครวในตอนเยนหลงจากเลกเรยนแลว ปจจบนกลมเปนทรจกกนทวไป ตลาดในประเทศสวนใหญจะเปนลกคาประจ าในจงหวดตางๆ ทค าสงซอ มา แลวน าไปจ าหนายตอ สนคาจงมขายอยทวไปในหางสรรพสนคากมจ าหนาย นอกจากนนกจะมจ าหนายตามสถานททองเทยวทวไปโดยเฉพาะในเมองทองเทยวใหญๆ ของประเทศ เชน ภเกต พงงา เชยงใหม เกาะสมย อยธยา เปนตน การด าเนนการของกลมในปจจบนเปนไปดวยด เพราะไดรบการสนบสนนจากอตสาหกรรมจงหวดพทลง การทองเทยวแหงประเทศไทยสาขาภาคใต กลมจงมการออกแสดงสนคา พรอมทงจ าหนายไปดวยตามงานตางๆ ทอตสาหกรรมจงหวด หรอกระทรวงอตสาหกรรม รวมไปถงงานแสดงสนคาตางๆทการทองเทยวแหงประเทศไทยเปนผจดและสนบสนน อยางไรกตามวสาหกจยงพบปญหาอปสรรคทประกอบไปดวย 1) ปญหาทส าคญของกลมกคอการผลตทไมทนตอความตองการของลกคาทไดสงซอเขามา ทงนเพราะสนคาของกลมมหลากหลายรปแบบมาก ซงแตละแบบนนคนทท ามความเชยวชาญและถนดไมเทากน บางแบบมคนทผลตไดเพยงไมกคน แตสนคาบางอยางซงไมละเอยดมาก

31

นกทกคนกสามารถทจะท าได แตหากมลกคาสงงานทยากๆ และตองใชความถนดเฉพาะบคคลกจะท ายากขน และตองใชเวลา 2) การออกแบบผลตภณฑของกลมอาจยงไมมความเปนสากล สมาชกกลมอาจตองเรยนรเกยวกบการออกแบบ ทงการออกแบบรปทรงของผลตภณฑ และการออกแบบลวดลายทเปนงานประยกตศลป ตองการใหรฐหรอหนวยงานทเกยวของเขามาสอนชาวบานทเปนสมาชกของกลมใหมความรความเขาใจในการออกแบบผลตภณฑ รวมไปถงการออกแบบลวดลาย 3) ขาดความรทางดานภาษา โดยเฉพาะเมอมค าสงซอจากตางประเทศจงมความจ าเปนมากทจะตองเรยนรเรองภาษาองกฤษ และ 4) การขาดแคลนวตถดบ เพราะบางฤดกาลมะพราวกหายาก

นอกจากนน ในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยจะเขาสกลมกลมประเทศเศรษฐกจอาเซยน จงอยากใหหนวยงานทางการศกษาเขามาชวยสอนภาษาองกฤษใหกบสมาชกของกลมตางๆ อยากใหจงหวดสรางสถานทแสดงสนคาของชมชน โดยรวมผลตผลตทเปนวสาหกจชมชนไวดวยกนทกวสาหกจ เปนศนยรวมของทกกลม ควรมหนวยงานดานการประชาสมพนธทเกยวของกบวสาหกจชมชนอยางเปนรปธรรม มศนยรวมขอมลดานวสาหกจชมชนอยางครบถวน มสอทเปนมลตมเดยแสดงใหเหนกระบวนการผลต ขนตอนตางๆ เพอนกทองเทยวทสนใจจะไดดหรอเขาใจเปนเบองตนกอนทจะไปเยยมชมผลงานของกลมในพนท หรอเหนของจรงในชมชน และหนวยงานรฐควรมการจดการประกวดผลงานของวสาหกจชมชนในระดบตางๆ ตงแตระดบทองถน ระดบจงหวด ระดบภาค หรอประเทศ เพอสรางแรงจงใจใหวสาหกจทเพงเรมรวมกลมไดมความภาคภมใจทจะสรางสรรคผลงานออกสตลาด กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมจกรสานกระจดปาค านง ตงอยทต าบลควนหลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา สวนสถานทจดจ าหนายหลกคอทตลาดน าคลองแห ต าบลคลองแห อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา โดยเปนผผลตและจ าหนายผลตภณฑจกรสานจากตนกระจดเชน กระเปา เสอรองนง ตะกรา เปนตน กลมวสาหกจไดเรมกอตงเมอป พ.ศ. 2543 ดวยสมาชก 30 คน แตปจจบนคงเหลอเพยงแค 12 คน ดวยสมาชกจ านวนหนงคดวาการไปประกอบอาชพอนๆ สรางรายไดใหมากกวามาสานกระเปาจากกระจด จากการด าเนนงานทผานมาวสาหกจประสบกบปญหาอาทเชน สมาชกในกลมมกจะมความคดเหนทไมสอดคลองกนในการท างาน การออกแบบผลตภณฑยงเปนขอจ ากด โดยกลมลกคาหลกทชอบการออกแบบผลตภณฑของกลมวสาหกจคอผสงอายเปนหลก ทางกลมวสาหกจยงไมสามารถเจาะกลมลกคาวยรนหรอวยกลางคนไดมากนก ปญหาเรองวตถดบเพอการผลตเปนอกปญหาหนงทผประกอบการไมสามารถแกไขปญหาได เพราะพนทธรรมชาตโดนท าลายไปอยางมาก ท าใหตนกระจดหายากมากขน นอกจากนนการใชกระจดอยางเปนจ านวนมากของประชากรในพนท โดยเฉพาะเพอการผลตสนคาของกลมวสาหกจตางๆ ท าใหตนกระจดเตบโตไมทนกบความตองการใช และไมสามารถฟนฟตวเองไดในสถานการณทปาไมเชน ปาพร โดนบกรกอยางมากโดยผมอทธพล สงททางกลมวสาหกอยางใหหนวยงานภาครฐด าเนนการคอ การทหนวยงานภาครฐทเกยวของกบปาไมและทรพยากรธรรมชาตจะตองดแล ปราบปราม จบกมผกระท าผดทบกรกปา และเอาใจใสอยางจรงจงในเรองทรพยากรธรรมชาตท เปนของสวนรวมใหดกวาในปจจบน อนดบตอมาคอ การสนบสนนดานความรในการออกแบบผลตภณฑ ดานการเงน และเงนลงทนเพอขยายกจการ เพราะไมไดรบการสนบสนนเทาทควร และสดทายคอ รฐ

32

ควรจจะจดพนทส าหรบการปลกตนกระจดส าหรบวสาหกจชมชนทมความตองการใช โดยใหเปนพนทสาธารณะและชวยกนดแลโดยกลมวสาหกจทใชกระจดเปนวตถดบในการผลตโดยเฉพาะ

กรณศกษาวสาหกจกลมกะละแม “บานนางลาด” กลมกาละแมของกลมแมบานบานนางลาด ในต าบลทามหร า อ าเภอเมอง จงหวดพทลง เกด

จากการรวมตวกนของกลมแมบาน จ านวน 22 คน โดยมนางประคอง เหตทอง เปนคนรเรมชวนสมาชกมารวมกลม แรกๆ ท าขายในชมชนเปนงานอดเรก ตอมาเรมขยายกจการเพราะลกคา และตลาดมความตองการมากขน ในทสดกรวมกลมกนออกทนท าเปนวสาหกจชมชน โดยสมาชก 6 คนไดรวมกลมกนเปนเบองตน และมสมาชกเพมขน 22 คนในปจจบน กระบวนการผลตใชบานของนางประคอง เหตทอง เปนทตงของกลมและเปนทผลตดวย โดยสมาชกแตละคนเมอเสรจจากงานบานกจะมาทกลมชวยกนผลตมการแบงหนาทกนท า ทงการเตรยมอปกรณการกวนกาละแม การหอ และบรรจภณฑ แรกๆ กมปญหาในการผลตเชนสตรในการผลตไมแนนอน บางครงกกวนแลวเหนยวเกนไปหอยาก บางครงกหวานเกนไป ไมคงทคงวา ตอมาจงคดวาทกอยางตองท าตามสตรเชน ใชถวยตวง จบเวลาในการกวน ชงกโลใหไดตามน าหนก เปนตน ในการด าเนนกจการชวงแรกๆ ไดจ าหนายสนคาตามศนยรานคาชมชนเชน รานคาในชมชน ตลาดสด ตอมากไปตดตอตามศนยราชการตางๆ เชน สหกรณชมชน โรงพยาบาล เปนตน และคอยสงขายตามศนยการคา ปจจบนยงสงตามรานสะดวกซอดวย โดยรายไดของกลมวสาหกจอยทประมาณ 30,000 บาทตอเดอน และมแนวโนมเพมมากขน โดยขนอยกบขนาดตลาดและความตองการของลกคา ซงกาละแมเหมาะทจะเปนของทานเลน ของฝาก ของทระลก จงไดพฒนาผลตโดยช บรรจภณฑททนสมยสวยงาม เพอใหลกคาสามารถน าไปเปนของทระลก ของฝากไดดวย จงไดสงท าชะลอม ตะกรา ตลอดจนกลองกระดาษหลากสทสามารถหว หรอถอไดสะดวก และสวยงามทนสมยมาท าเปนบรรจภณฑ ท าใหสามารถขายสนคาและขยายตลาดไดมากขน

ปญหาอปสรรคทกลมวสาหกจนพบคอ 1) สมาชกในกลมไมมความรเรองการท าบญชรายรบรายจาย การท าบญชปจจบนใชวธการคดแบบชาวบานไมคอยทนสมย จงอยากไดรบการพฒนาการจดท าบญชอยางเปนระบบ และทนสมยเชน การใชเครองคอมพวเตอรมาประมวลผลการคดท ารายรบรายจาย แตสมาชกกลมแมบานทงหมดไมมความรเรองระบบคอมพวเตอร ปจจบนลกหลานของสมาชกชวยบางในเรองน แตทางกลมจะจดท าขอมลเองโดยใหลกหลานเปนผสอน แตยงไมมเครองคอมพวเตอรและอปกรณเพอใชในการท างาน 2) การบรรจภณฑยงไมคอยมความทนสมย ท าใหการเกบรกษาผลตภณฑไมคอยไดนานบางทกขนรา เพราะทางกลมไมใชสารกนบดในการรกษาผลตภณฑ จงท าใหมขอจ ากดในการผลตคอ การผลตทตองผลตเพอเพยงพอจ าหนาย สนคาของกลมจงเปนสนคาใหมๆ เสมอ แตหากมการบรรจดวยระบบสญญากาศไดกจะท าใหผลตภณฑเกบไวไดนานกวาทเปนอย

ในสวนของความชวยเหลอสนบสนนจากภาครฐ ประกอบไปดวย 1) ทางกลมวสาหกจอยากใหรฐหรอหนวยงานทเกยวของสนบสนนดานงบประมาณ เพอขยายกจการ การเปนลกคาของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และธนาคารออมสนกเปนสวนหนงทสมาชกในกลมเปนลกคาอยแลว แตอยากใหมการกในนามกลมเพอขยายกจการของกลม หากมการใหกในอตราดอกเบยต าทางกลมอยากไดตรงนมากกวา 2) หนวยงานของรฐ หรอหนวยงานทเกยวของอนๆ ควรเขามาชวยเหลอ ดแลวสาหกจชมชนอยางจรงจงในทกดาน ทงการใหความรเรองการตลาด การจดอบรมให

33

ความรดานอนๆทเกยวของกบการบรหารจดการ การสรางศนยแสดงสนคาของชมชน หรอจงหว ดตลอดจนการโฆษณาประชาสมพนธสนคาชมชนใหเปนทรจกกนอยางกวางขวางมากยงขน 3) ควรมศนยเรยนรของชมชนเพอใหวสาหกจตางๆ ในชมชน หรอจงหวดไดมการแลกเปลยนเรยนรแลกเปลยนประสบการณซงกนและกนในทกๆ ดาน เพอพฒนาวสาหกจชมชนใหมความมนคงยงยน กรณศกษาวสาหกจเครองดมรงนก “กลมแมบานเพงอาด”

“รงนกนางแอน” เปนอาหารเสรมทมคณคาทางโภชนาการซงเปนทรจกกนทวไปตงแตอดตจวบจนปจจบน จงหวดพทลง โดยเฉพาะเกาะสเกาะหา เปนแหลงท ารงของนกนางแอนซงเปนสนคาส าคญของเมองสงขลาพนทบรเวณเกาะสเกาะหาเปนพนททอยในเขตอ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง ซงในอดตชมชนไดเกบผลผลตรงนกไดเมอตองการทจะน ามาบ ารงผปวย หรอผทมอาการออนเพลยหลงจากฟนไข จากความส าคญของรงนกนางแอน ชาวบานต าบลฝาละมในอ าเภอปากพะยนจงไดสราง “บานรงนก” ขนมาเลยนแบบถ า จนหลายบานกลายเปนททนกนางแอนมาอาศย และเมอปลอยใหนกท ารงประมาณ 2-3 ป กสามารถเกบผลผลตรงนกได อ าเภอปากพะยนจงกลายเปนแหลงผลตรงนกส าคญในปจจบน กลมแมบานบานเพงอาด ต าบลฝาละม จงหวดพทลง จงไดรวมกลมกนซอผลผลตรงนกมาแปรรปเปนเครองดมรงนกแท “กลมแมบานบานเพงอาด” ขนมาจ าหนาย โดยไดรบการสนบสนนจากอตสาหกรรมจงพทลงน าไปศกษาดงานการผลตจากบรษทผลตรงนกของเอกชน แลวน าความรทไดด าเนนการแบบวสาหกจชมชน ปจจบนสนคาเครองดมรงนกของกลมแมบานบานเพงอาดก าลงเปนทนยมของตลาด โดยเฉพาะในพนทจงหวดพทลงและจงหวดใกลเคยง สนคาไดกระจายไปสศนยการคาในจงหวดสงขลา โดยเฉพาะในพนทอ าเภอหาดใหญ รานสะดวกซอทวไป ซงสามารถท ารายไดใหกบกลมแมบานเปนอยางด และทางกลมก าลงพฒนาการผลต และหาตลาดใหมๆ เพมเตม ซงทางกลมคดวานอาจเปนทางเลอกใหมใหกบกจการอาหารเสรมเครองดมรงนก

ปญหาอปสรรคและสงทตองการการสนบสนน คอ 1) อยากใหรฐหรอหนวยงานทเกยวของเขามาสนบสนนดานงบประมาณ เพอขยายการผลต โดยเฉพาะการซอเครองจกร อปกรณในการผลตทสามารถผลตไดทนตามความตองการของตลาด 2) การบรหารจดการของกลม เปนการด าเนนการแบบชาวบานทขาดความรประสบการณในหลายดาน ทงการจดท าบญช การจดการเรองตลาด รวมไปถงบรรจภณฑทยงไมสามารถด าเนนการใหเปนอยางเปนระบบ และทนสมย รฐควรเขามาชวยเหลอเพมเตม โดยเฉพาะการอบรมใหความรกบสมาชก 3) กลมอยากใหมรานคาสวสดการชมชน ทเปนแหลงรวมผลผลตของกลมแมบานตางๆ เขาดวยกน มทแสดงผลตภณฑของชมชนอยางเปนรปธรรม และ 4) อยากใหหนวยงานชองรฐชวยเหลอดานการประชาสมพนธสนคา ทงนสนคาของกลมสวนใหญไมไดมการประชาสมพนธผานสอใดๆ แตจะน าออกแสดงตามงานตางๆ ของจงหวด และยงไมเปนทรจกกนกวางขวางนก หากมการประชาสมพนธในรปแบบตางๆ โดยหนวยงานตางๆ ของจงหวดสนคาของกลมจะเปนทรจกกนกวางขวางขน

กรณศกษากลมวสาหกจเครองหนง “Mr.World” กลมวสาหกจเรมท ากจกรรมเครองหนงอยางจรงจงเมอ 10 ปกอน โดยสามซงเปนคนทชอบ

เครองหนงเปนทนเดม เพราะชอบซอรองเทาหนง เสอหนง หรอเขมขดหนง คอชอบแตงต วแบบคาวบอย เวลาไปทไหนหากมรานเครองหนงกมกสนใจเขาไปคยกบชางท าเครองหนงเสมอ ในทสดกม

34

ความรเกยวกบการท าเครองหนงมากขนๆ จงเรมซออปกรณและลงมอท าดวยตวเอง ซงตอนนนสามยงอยทกรงเทพฯ เพราะขนไปเรยนมหาวทยาลยรามค าแหงเมอจบแลวจงยดอาชพท าเครองหนงขาย แถวหนามหาวทยาลย ชวงเวลาดงกลาวสนคาเครองหนงทท าขายเรมเปนทรจกและขายไดดสามารถยดเปนอาชพได หลงจากทแตงงานกนแลวจงชวนกนกลบมาตงหลกปกฐานทพทลง เพราะสามเปนคนพทลง สวนคณบญฑตตา เปนคนจงหวดนครศรธรรมราช เมอแตงงานกนแลวจงมาอยทบานสาม และท างานเครองหนงสงตามทลกคาไดออเดอร ทงนเพราะเดมกมลกคาประจ าอยพอสมควรแลว งานทท าเปน แฮนดเมดจงเปนทตองการของตลาด เพราะสนคาทกชนจะเปนสนคาทไมเหมอนใคร เมอกลบมาบานทพทลงแลว กเรมมคนรจกผลงานมากขนโดยเฉพาะกลมทชนชอบงานหนง จงมงานมากขนและท าไมคอยทน เพราะท ากนใครครอบครว จงดงญาตๆ มาชวยโดยเฉพาะลกหลานทเรยนจบและยงไมมงานท าเขาชวยผลต และสอนงานใหท า มอยครงหนงไดน าสนคาออกแสดงในงานออกรานของจงหวด มผใหญในจงหวดหลายคนชนชอบผลงาน อตสาหกรรมจงหวดเหนวาผลงานทงหมดเปนงานฝมอทประณต จงใหท าเปนกลมวสาหกจ และสนบสนนใหกเงนจาก ธกส. มารวมลงทน และขายาตลาดโดยเชญไปแสดงงานอยเนองๆ สนคาจงเปนทรจกมากขนมลกคาท งในและตางประเทศ ปจจบนมเวปไซดน าเสนอสนคาเปนของกลม และกลายเปนสนคา OTOP ของจงหวดพทลง มรายไดทสามารถอยได กลมวสาหกจปจจบนมสมาชก 12 คน สวนใหญเปนเครอญาต และลกหลาน ท าการผลตเครองหนงทกชนดตามความตองการของลกคา

ปญหาอปสรรคและสงทตองการการสนบสนนจากภาครฐ คอ 1) ปญหาทส าคญของกลมกคอการผลตท ไมทนตอความตองการของลกคาท ไดส งซอเขามา ท งน เพราะสนคาของกลมมลกษณะเฉพาะ มหลากหายรปแบบ ซงแตละแบบนนคนทท ามความเชยวชาญและถนดไมเทากน หากเปนงานยากๆ กจะใหสามเปนคนท า แตหากงานทไมยากมากกจะใหคนอนท า 2) อยากใหมทแสดงสนคาโดยเฉพาะ เพราะงานทงหมดนนไมมททจะโชวสนคา อกทงบานหรอสถานทผลตไมไดอยตดถนน คนทรจกกคอลกคาประจ า สวนลกคาทวไปไมสามารถเขาถงสนคาได หากมศนยแสดงสนคาของกลมทสรางโดยหนวยงานราชการกจะท าใหสนคาเปนทรจกกวางขวางมากขน 3) อยากใหหนวยงานของรฐเขามาสนบสนน สงเสรมการถายทอดความรการท าเครองหนงสเยาวชน เชน การเผยแพรความรใหกบนกเรยนในโรงเรยนหรอวทยาลย เพอสรางทางเลอกใหมๆ ใหกบเยาวชนในสายอาชพ ซงทางกลมยนดทจะเปนวทยากร แตหนวยงานของรฐมกไมเหนความส าคญของชางชมชนเทาทควร และ 4) อยากใหจงหวดท าฐานขอมลทกวสาหกจของจงหวดเผยแพรทางเวปไซดของจงหวด หรอการทองเทยวจงหวด เพอเผยแพรผลงานของวสาหกจของจงหวดในวงกวางมากขน เพราะพลงของกลม ไมวากลมใดๆ อาจไมเพยงพอหาขาดการสนบสนนจากภาครฐ

กรณศกษาวสาหกจกลมแมบานเกษตรกรปลายตรอกรวมใจ ตงอยทหม 9 ต าบลทะเลนอย อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง เปนผผลตสนคาหตถกรรมทท า

มาจากตนกระจด เชน กระเปาถอ กระเปาสะพาย เปนตน จากการศกษาพบวา เนองดวยเปนผลตภณฑทผลตโดยชาวบานท าใหยงขาดการออกแบบผลตภณฑทด เงนทนหมนเวยนไมตอยมเพราะเปนสนคาทขายยาก เปนสนคาทมความตองการของลกคาเฉพาะกลม ลกคาทมาซอไปขายตอ มกจะซอโดยเงนเชอ และตดคางคาสนคาเปนเวลานาน ไมมการวางแผนในการท างานอยางเปนระบบ ไมมการบรหารจดการทด โดยเฉพาะระบบบญช -การเงน ท าใหไมทราบตนทนการผลตทแทจรง

35

ผประกอบการวสาหกจชมชนใชการประมาณตนทนราคาขาย และประมาณราคาขายสนคา ท าใหไมใชตนทนและราคาทแทจรง

อนดบตอมาคอ การทกลมวสาหกจตงอยในพนทหางไกลจงไมเปนทรจกของลกมากนก ซงทางกลมวสาหกจอยากใหหนวยงานภาครฐทงองคกรปกครองสวนทองถนและรฐบาลโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ สนบสนนดานการใหความรและการฝกอบรมอยางตอเนอง โดยเฉพาะการบรหารจดการดานตางๆ นอกจากนนกเปนเรองรฐควรจะสนบสนนเงนทนเพอด าเนนกจการเชน การลดเงอนไขการขอสนเชอจากสถาบนการเงนลงเพอใหวสาหกจชมชนสามารถขอสนเชอไดงายขน และสดทายการชวยสนบสนนดานการตลาดเชน การประชาสมพนธ การหาสถานทจ าหนายสนคา และการเปนสอกลางระหวางผขายสนคากบผบรโภค เปนตน

กรณศกษาวสาหกจผลตเมลดพนธขาว “กลมขาวชมชน บานหนองเสอ” กลมกลมขาวชมชน บานหนองเสอ เปนกลมวสาหกจชมชนทจดตงขนมาตงแตป พ.ศ. 2543

โดยมนางนรนด เสยงออน เปนหวหนากลม มจดมงหมายเพอผลตเมลดพนธขาวบรรจถงเพอออกจ าหนายแกเกษตรกรผปลกขาวโดยทวไป เชน พนธขาวเฉยงพทลง พนธขาวชยนาท และพนธขาวพษณโลก 2 เปนตน

หลงจากจดตงเปนวสาหกจชมชนแลว ไดรบการสนบสนนพนธขาวจากศนยวจยขาวจงหวดปตตาน จ านวน 800 กโลกรม แตหลงจากน ามาปลก กพบกบปญหาน าทวม ท าใหผลผลตไมไดตามเปาหมาย ในป พ.ศ. 2555 ไดรบการสนบสนนมา 2,000 กโลกรม ซงตงแตด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนมา 12 ป สามารถผลตเพอตอบสนองความตองการเมลดพนธขาวของชมชนไดในบางป และเปนสวนนอย เพราะสวนใหญจะพบกบปญหาอทกภย

ซงการจดตงวสาหกจชมชน สามารถแกปญหาความยากจนไดเพยงเลกนอย เพราะอปสรรคส าคญเกดจากภยธรรมชาต โดยเฉพาะอทกภยเปนปญหาส าคญ ถงแมจะมระบบคลองสงน ากไมสามารถชวยไดนก และในบางครงคลองสงน ากมน าทะเลหนน ท าใหไมสามารถน าน าในคลองมาท าการเกษตรได ซงอยากใหรฐมาชวยแกปญหาเรองน าทวม และการจดการไมใหคลองมน าทะเล หรอมการจดการระบบชลประทานทดกวาน

ในดานการสนบสนนจากภาครฐพบวา หนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนไมไดใหการสนบสนนใดๆ มเพยงส านกงานเกษตรอ าเภอ ทคอยชวยเหลอดานความรและการฝกอบรม แตอยางไรกตาม ส านกงานเกษตรอ าเภอกไมสามารถสนบสนนเรองเงนทนได

กรณศกษาวสาหกจชมชน กลมเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ต าบลชะแล วสาหกจชมชน กลมเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ต าบลชะแล มสมาชกโดยสวนใหญเปนผสงอาย

ดงนนวสาหกจชมชนนจงเนนการท ากจกรรมรวมกนของผสงอายในชมชน โดยปจจบนมสมาชกในกลม 40 คน มทรพยสนประมาณ 80,000 บาท และเงนทนหมนเวยนประมาณ 18,000 โดยเฉลยมก าไรตอปประมาณ 20,000 บาท โดยมผลตภณฑทใชวตถดบในทองถนคอสมนไพรประเภทตางๆ อาทเชน สบ ยาสระผม ยานวดสมนไพร ยาดมสมนไพร ลกประคบ ขาวสารบรรจถงทผลตจากเกษตรกรในชมชน เปนตน

ปญหาหลกของวสาหกจนคอ การตลาด เพราะยงเปนการผลตเพอขายในชมชน และนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวในต าบลชะแลเปนสวนใหญ ถดมาคอ สมาชกสวนใหญของ

36

วสาหกจชมชนเปนผสงอาย ท าใหมก าลงการผลตไมไดเตมท แตอยางไรกตามวสาหกจชมชนนกสามารถด าเนนตามวตถประสงคไดคอ การท ากจกรรมรวมกนของผสงอาย อยางไรกตามการทมสมาชกถง 40 คนนน ท าใหสมาชกสามารถลดรายจายในครวเรอนไดดวยการน าวตถดบไปผลตสบ ยาสระผม และอนๆ เพอใชเอง ท าใหไมตองซอสนคาจากภายนอก นอกจากนน การทสมาชกชวยกนผลตและน ามาจ าหนายผานวสาหกจชมชนกเปนการชวยเพมรายไดอกทางหนง

ในการพฒนาวสาหกจชมชนกลมเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ต าบลชะแล ผใหขอมลสมภาษณอธบายวา จะตองพฒนาวสาหกจชมชนควบคไปกบการทองเทยว เชน ท าใหต าบลชะแลกลายเปนต าบลทองเทยวในรปแบบ Home stay และประชาสมพนธใหนกทองเทยวรจกและอยากเดนทางมา ซงจะสามารถเพมยอดขายได โดยอาศยการทองเทยว และเนนให Home stay หนมาใชผลตภณฑวสาหกจชมชน เชน สบ ยาสระผม เปนตน ในการใหบรการแกนกทองเทยว

วสาหกจชมชน ยงตองการไดรบการสนบสนนดานความรตางๆทงจากภาครฐและเอกชน เชน การออกแบบผลตภณฑ บรรจภณฑ หรอการท าการตลาดผานระบบออนไลท เปนตน ซงปจจบนสนคาของชมชนไดอาศยชองทางเวปไซดของจงหวด เปนชองทางการจดจ าหนายชองทางหนง นอกจากนน อยากใหรฐสงเสรมเรองผลตภณฑสมนไพร ภมปญญาทองถนทเกยวของกบสขภาพ เพราะจะท าใหผลตภณฑทเกยวของกบสขภาพของวสาหกจชมชนตางๆ ไดรบความสนใจเพมมากขน

กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมหตถกรรมใยตาลสทงพระ กลมหตถกรรมใยตาลสทงพระ ผลตสนคาจากใยตาล เชน กระเปาถอ กระเปาสะพาย หมวก

โคมไฟ กลองใสนามบตร เปนตน โดยใชวตถดบจากใยตาลทหาไดในทองถน เรมจดตงกลมวสาหกจตงแตป พ.ศ. 2548 กลมหตถกรรมในตาลน มค าสงซอจากลกคาตลอด การไปออกงานแสดงสนคากไดรบความสนใจเปนอยางมาก แตอยางไรกตาม การด าเนนกจการกยงมอปสรรค และไมสามารถขยายตลาดไดอยางกวางดวยเหตผลดงน เชน เมอมค าสงซอมาก แตไมสามารถผลตไดตามค าสงซอ เพราะก าลงแรงงานสมาชกในวสาหกจมไมพอ ขาดเครองจกร เชน เครองทอ เครองรดไม ในการท าโครงไมของโคมไฟ ตนทนสนคาราคาแพงเพราะใชแรงงานเปนหลก มตนทนคาแรงงานสง คดเปนประมาณ 70 เปอรเซนตของตนทนการผลต นอกจากนนในปจจบนวตถดบซงคอใยตาลหายากมากขน ท าใหวตถดบทจะสงใหสมาชกกลมเพอการผลตมนอย สงผลใหผลตไมทนตามค าสงซอ

ตอมาคอปญหาดานเงนทน กลาวคอถงแมจะมสถาบนการเงนจ านวนมากทสามารถปลอยกใหแกวสาหกจชมชนได แตกลมหตถกรรมใยตาลสทงพระ กไมสามารถกเงนจากสถาบนการเงนได เหตเพราะปญหาภายในองคกรตนเอง คอ ไมมสมาชกคนใดอยากจะเซนค าประกนส าหรบการกเงนของวสาหกจกลมหตถกรรมใยตาลสทงพระ เพราะไมอยากรบผดชอบตอวสาหกจในเรองการเงนดงกลาว สดทายคอดานการออกแบบผลตภณฑ เพราะถงแมจะมหนวยงานภาครฐมาชวยออกแบบผลตภณฑให แตกลมหตถกรรมใยตาลกไมมความสามารถในการผลตตามแบบนนได เพราะขาดเครองมอและอปกรณ

นอกจากนน ทางกลมวสาหกจชมชนมความช านาญเฉพาะดานการผลต แตไมมความช านาญทางดานการตลาด ทางกลมจงแกปญหาดวยการขายสนคาใหแกบรษททมความช านาญทางการตลาด ซงคอบรษททเครอญาตของสมาชกจดตงขนเพอท าการตลาดอยางเดยว โดยเครอญาตทจดตงบรษท

37

เพอท าการตลาดใหกลมวสาหกจน มความช านาญ ความร และไดรบการศกษาข นสงในการบรหารจดการ

ในการสนบสนนจากภาครฐทผานมารฐไดใหความร ชวยเหลอโดยการฝกอบรม แตรฐไมมเงนสนบสนน นอกจากนนภาครฐยงชวยเหลอเรองการจดงานแสดงสนคาตามจงหวดตางๆ และใหวสาหกจชมชนไปแสดงสนคาโดยไมเสยคาใชจาย ซงถารฐสามารถชวยเหลอดานจดหาอปกรณเพอการผลตใหแกกลมวสาหกจชมชนโดยไมมคาใชจายหรอใหผอนสงไดโดยไมตองค าประกน กจะสงผลดตอการผลตตอไปในอนาคต

กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมผาบาตกเกาะเพชร วสาหกจชมชนกลมผาบาตกเกาะเพชร ด าเนนกจการมาได 8 ป มสมาชก 7 คน ผลตเสอบา

ตก สงหนวยงานราชการ เชน องคกรปกครองสวนทองถน ภาคราชการ และมหาวทยาลยตางๆ เปนตน ทผานมาไดรบการสนบสนนจากภาครฐ เชน การอบรมดานตางๆ ไดรบการสนบสนนผามาสองมวน และเตารดไอน าตอนจดตงวสาหกจชมชน โดยเฉลยขายไดประมาณพนกวาตวตอป

ปญหาหลกคอ การตลาดเพราะตลอดระยะเวลา 8 ปทผานมา ผลตเพอขายหนวยงานภาครฐเปนหลก การไปออกงานแสดงตามงานตางๆ ทหนวยงานภาครฐจดขนมากสามารถไปไดเพยงในจงหวดหรอพนทของตนเอง เพราะสมาชกวสาหกจตางกมภาระทางบานทตองดแล ท า ใหวสาหกจชมชนเปรยบเสมอนเปนเพยงอาชพเสรมเพอสรางรายไดกนเทานน นอกจากนนสนคายงมราคาแพง ต าสดอยทราคา 450 บาทตอหนงตว ดวยตนทนการผลตแพง เชน คาแรงงานในการตดเยบ คาส เปนตน อยางไรกตามการมาด าเนนกจการวสาหกจ ถอวาเปนการเ พมรายไดแมเพยงเลกนอย ท าใหสามารถน ารายไดมาใชจายในชวตประจ าวนได และชวยบรรเทาหนสนบางอยางไดเชนกน

กรณศกษาวสาหกจชมชนผลตภณฑกระจดราตรชะอวด วสาหกจชมชนผลตภณฑกระจดราตรชะอวด มสมาชกประมาณ 8 คน ผลตกระเปาถอ

กระเปาสะพาย และผลตภณฑตางๆ ทท ามาจากตนกระจด โดยมการออกแบบผลตภณฑดวยตนเอง และวตถดบทน ามาผลตประมาณ 90 เปอรเซนต เปนสนคาจากชาวบาน หรอวสาหกจชมชนอนๆ เชนสงซอผาบาตกจากวสาหกจชมชนทจงหวดภเกตมาตดเยบเปนสายสะพายกระเปา หรอผกเปนโบวกระเปา เปนตน

ผประกอบการวสาหกจน ผลตสนคาคณภาพด มการออกแบบ และเลอกท าการตลาดกลมลกคาผมรายไดคอนขางสง มการท าการตลาดผานงานแสดงสนคาตางๆ ทภาครฐสนบสนนใหไปขายโดยไมเสยคาใชจาย มเวปไซดเปนของตนเองขายผานระบบออนไลท ซงในปจจบนวสาหกจกระจดราตรชะอวดผลตสนคาไดมาจ านวนเทาไหรกขายสนคาไดหมด อยางไรกตามถงแมจะขายสนคาไดหมดแตกยงไมสามารถตอบสนองความตองการของลกคาได ดวยสาเหตดงตอไปน 1) ผลตไมทนกบค าสงซอ เพราะใชแรงงานสมาชกวสาหกจผลตเปนหลก ทกชนตองใชเวลาในการผลตพอสมควร 2) วตถดบคอ กระจด หาไดยากขน จงมวตถดบส าหรบการผลตนอย 3) ปญหาเกยวกบผลตภณฑ เชน การเปนเชอราทกระจด ท าใหสนคาเสยหาย 4) แรงงาน เพราะวสาหกจชมชนผลตภณฑกระจดราตรชะอวด มลกษณะเปนผบรหารจดการการผลตสนคา ดวยการจางชาวบานใหผลตสนคาให ซงถาชาวบานหยดงาน การผลตกจะหยดชะงก ซงในปจจบนชาวบานทรบจางผลตมการหยดงานตาม

38

เทศกาลตางๆ เชน เทศกาลวนทางศาสนา งานแตงงาน งานศพ งานบวช งานบญประเพณตางๆ ท าใหการผลตมความลาชา

นอกจากปญหาดงกลาว ยงพบปญหาการละเมดลขสทธ เพราะผลตภณฑโดนลอกเลยนแบบ ซงวสาหกจฯ แกปญหาดวยการไปจดอนสทธบตรของกระทรวงพาณชยในผลตภณฑหลากหลายชนด แตอยางไรกตามการลอกเลยนแบบกยงมอยอยางกวางขวาง และผลอกเลยนแบบยงสามารถขายสนคาไดในราคาต ากวาเจาของลขสทธตวจรง เพราะสนคาทลอกเลยนแบบผลตออกมาในจากโรงงานในรปแบบสนคาอตสาหกรรมทผลตในคราวละมากๆ จงมตนทนทคอนขางต า

ในดานของวตถดบทมาจากทรพยากรธรรมชาตพบวา กระจดมปรมาณลดลง หายากขน ท าใหวตถดบในการผลตมจ านวนลดลง ซงเกดจากปญหาหลายประการ เชน การเกดไฟไหมปาพรอยบอยครง หรอการใชทรพยากรอยางไมจ ากดโดยขาดการทดแทน เปนตน

กรณศกษาวสาหกจกลมสตรสหกรณบานคลองฉนวน กลมสตรสหกรณบานคลองฉนวน เปนวสาหกจชมชนผลตน าตาลโตนด ด าเนนกจกรรมการ

ผลตมาประมาณ 10 ป มสมาชก 7 คน มการผลตเพอไปขายในงานแสดงตางๆ ทภาครฐสนบสนนและใหไปจดแสดงและขายสนคาโดยไมเสยคาใชจาย นอกจากนนยงผลตตามค าสงผลตทลกคาโทรศพทเขามาสงซอ และมารบสนคาเอง โดยในปจจบนสงททางกลมวสาหกจอยากใหภาครฐสนบสนนเรองงบประมาณในการปรบปรงอาคาร เพอจะขยายกจการ เพราะกลมวสาหกจฯ ไมมเงนทนเพอใชลงทนดงกลาว และไมมความสามารถในการกเงนจากสถาบนการเงน

ปญหาดานการตลาดเปนปญหาหนงทพบเพราะ สนคาจะขายไดเปนชวงๆ ตามฤดกาลทองเทยว กลาวคอ ถาเปนชวงฤดกาลการทองเทยวของพนทภาคใต สนคาของกลมวสาหกจฯ กจะไดรบค าสงซอจากผขายสนคาตามแหลงทองเทยว แตถาชวงไหนไมใชฤดกาลการทองเทยวค าสงซอกจะนอยมาก นอกจากนน ดวยสมาชกกลมเปนแมบานจงคอยจะสะดวกไปขายในงานแสดงตางๆททางราชการจดให นอกจากนนทางกลมก าลงพฒนาตนเองไปสการไดมาตรฐานผลตภณฑชมชน และมาตรฐานของ อย. (องคการอาหารและยา) ซงกลมวสาหกจฯ ยงตองการใหหนวยภาครฐชวยเหลอในการพฒนาตนเองไปสมาตรฐานดงกลาว ตอไป

กรณศกษากลมวสาหกจสตรท าขนมบานชะแม กลมวสาหกจสตรท าขนมบานชะแม มสมาชกกลม 8 คน ผลตขนมงาขาว งาด า ขนมโกสอด

ไส มะมวงหมพานตเคลอบตาลโตนด ขนมลากรอบ เปนตน เรมรวมกลมวสาหกจตงแต ป พ.ศ. 2541 ส าหรบการด าเนนกจการหลงจาดจดทะเบยนวสาหกจชมชน กไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ในการไปขายและแสดงสนคาตามงานแสดงสนคาทภาครฐเปนผจดโดยไมเสยคาใชจาย แตอยางไรกตามการไปออกงานแสดงโดยสวนมากไมไดก าไร และประมาณมากกวา 60 เปอรเซนตของการไปออกงานแสดงจะเสมอตว คอ เทาทนเมอรวมกบคาเดนทาง คาขนสงแลว ในดานปญหาดานการตลาดพบวา วสาหกจชมชนสวนใหญมความคลายคลงกนในดานความไมแนนอนทางการตลาด ขายไดบาง ไมไดบาง และใชการผลตเมอมคนสงซอ นอกจากนนขนมทผลตไดมานน มกจะอยไดไมนาน ถงแมจะมหนวยงานภาครฐน าไปวจยเพอใหขนมอยไดนานยงขน แตกยงไมมผลวจยตอบกลบมาวาวสาหกจชมชนฯ ควรจะท าการผลตอยางไรเพอใหอยไดนานขน (มากกวา 1เดอน โดยไมตองแชเยน) ในการแกปญหาน ส านกงานเกษตรอ าเภอ / จงหวด พยายามสงเสรม สนบสนนดวยการฝกอบรมให แต

39

ปญหาการจดการดานการตลาด เชน กลยทธการขาย ชองทางการจดจ าหนาย กยงเปนปญหาของวสาหกจชมชนฯ เพราะสมาชกวสาหกจชมชนมาจากพนฐานความรทไมสงนก และเตบโตมาในสงคมการใชแรงงานในภาคเกษตรกรรม การพฒนาดานการตลาด จงยงเปนอปสรรคส าคญ

ปญหาถดมาคอ เรองเงนทนหมนเวยน เพราะวสาหกจขายแบบเงนเชอ คอใหลกคามารบสนคาไปกอนแลวมาจายในภายหลง โดยอาศยความเชอใจกน ตามแบบสงคมในชนบท ซงท าใหเงนสดหมนเวยนไมคอยม เพราะผซอมกจะน าเงนมาจายเมอน าสนคาไปแลวขายไดหมดแลวและจะมารบสนคาไปขายใหมจงจะจายของคางเกา ซงท าใหระบบการเงนของวสาหกจชมชนนไมคอยมสภาพคลองเทาทควร ในการสนบสนนจากรฐนน วสาหกจชมชนนอยากใหรฐชวยสนบสนนดานการตลาด เชน การทรฐเปนผจดการดานชองทางการจดจ าหนายและชวยท าการตลาดใหวสาหกจชมชน นอกจากนน กคอเรองการสนบสนนเงนทนในรปแบบของเงนกดอกเบยต าหรอปลอดดอกเบย เพอการพฒนาและปรบปรงกจการ เปนตน

กรณศกษาวสาหกจชมชนแปรรปลกตาลบานชายเคอง วสาหกจชมชนแปรรปลกตาลบานชายเคอง ผลตน าตาลสด ลกตาลลอยแกว วนกรอบ เปน

ตน โดยเปนผลตภณฑทท ามาจากมะพราวทรบซอจากชาวบานในชมชน โดยมสมาชกวสาหกจชมชนทงหมด 6 คน เรมด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนมาตงแตป พ.ศ. 2551 จากการศกษาพบวา สนคาเกบไดไมนาน ท าใหตองผลตตามค าสงซอของลกคาเพยงเทานน และใชวธการผลตแบบภมปญญาชาวบาน แตกยงพบกบปญหาเรองอปกรณการผลตซงคออปกรณททนสมยทจ าเปนทตองใชเพอใหไดคณภาพ มาตรฐาน และความสะอาด ยงมไมครบ และทางวสาหกจชมชนไมสามารถจดซอจดหาไดดวยตนเองเพราะมราคาสง จงอยากใหภาครฐชวยสนบสนนเรองเงนทน

นอกจากนน การตลาดยงเปนปญหาหลก เพราะผลตเพอขายทหนาราน ณ สถานทตงวสาหกจ และผลตบางสวนเพอไปขายตามงานแสดงสนคาตางๆทภาครฐสนบสนนเทานน แตการไปแสดงสนคาในพนทตางๆ กมขอจ ากดดานตนทนการเดนทาง ผประกอบการวสาหกจจงเลอกทจะเดนทางไปแสดงและขายสนคาเฉพาะในจงหวดสงขลา พทลง นครศรธรรมราช หรอจงหวดใกลเคยงเทานน เพอประหยดคาใชจาย นอกจากนน ยงผลตน าตาลสดบางสวนบรรจขวดสงพอคาคนกลาง ทน าไปขายในประเทศมาเลเซยอกตอหนง โดยพอคาคนกลางทมารบซอจะน าไปตดยหอหรอตราสนคาของตนเองเมอไปถงประเทศมาเลเซย

กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรผกกดรงเรอง วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรผกกดรงเรอง มสมาชกจ านวน 9 คน ผลตจมกขาวกลอง

เพอสขภาพ ใชชงดมเพอสขภาพของรางกาย วสาหกจชมชนนมการผลตและการออกแบบบรรจภณฑคอนขางด แตปญหาหลกคอการตลาด เพราะถงแมจะไปขายสนคาตามงานแสดงทภาครฐสนบสนน หรอมการประชาสมพนธผานเวปไซดหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) ของจงหวด หรอน าไปฝากขายจามวสาหกจชมชนอนๆ ในพนท กยงขายไมคอยดหนก ท าใหรายไดไมแนนอน และไมมเงนสดหมนเวยน การประกอบวสาหกจชมชนจงเปนการเสรมรายไดเพยงเลกนอยจากอาชพอนๆ ทท าอยเปนประจ า

40

กรณศกษาวสาหกจชมชนเรยนรเกษตรธรรมชาตบางแกว วสาหกจชมชนเรยนรเกษตรธรรมชาตบางแกว ผลตท าเครองจกสาน เสอ กระเปา ตะกรา

และอปกรณเครองใชในบานอาธ ทรองหมอหงขาวจากกานมะพราว ทรองแกว และมผลตภณฑอนอกเชน ผลตขาวสงหยด ขนมขมอด ขาวเกรยบ น าจมกขาวฯลฯ โดยปจจบนสนคายงไมเปนทรจกหลากหลาย ยงไมมหนวยงานของภาครฐเขามาเทาทควร สวนใหญแลวจะเปนชาวบานรวมมอและจดกลมกนเองโดยมพหวน (นางนลน และครอบครว) เปนผน าทมและหาวตถดบรวมทงลงทนในการซอวสดหรออปกรณตางๆ กอน นอกจากนนยงพบวาขาดตลาดทตองการสนคาพวกนทแนนอน เพราะไมมระบบการสงเสรมการตลาด และกลยทธการตลาดทด แตยงขายไดกบคนทวไปและนกทองเทยวรายยอยๆ ทเขามาเยยมชมกลมวสาหกจและชมชน ซงกมจ านวนไมมากนกตอเดอน

ทผานมาตงแตด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชน ยงไมมภาครฐเขามาใหการสนบสนนในเรองตางๆเลย ทางกลมจดกนเอง เคยมภาครฐเขามาสอบถามและบอกวาจะเขามาสนบสนนใหงบประมาณในการพฒนาวสาหกจแตกเงยบหายไป ซงทางกลมวสาหกจอยากใหรฐสนบสนนเรองการท าการตลาด เชน ท าอยางไรจะใหสนคาทตองการของตลาดและผพบเหน เพอทจะกระจายรายไดใหทวถงกบคนทสนใจและมฝมอในงาน อยากใหรฐมาชวยแนะน าวาท าอยางไรจะพฒนามาตรฐานสนคาใหไดมาตรฐานผลตภณฑชมชน รฐควรจะสนบสนนเรองงบประมาณและชวยในการพฒนาฝมอแรงงาน ความรความสามารถดานตางๆ เพอใหชาวบานสามารถบรหารจดการวสาหกจใหสามารถแขงขนไดตอไปในอนาคต

กรณศกษาวสาหกจชมชนอ าเภอรตภม (ผลตครมรงนก) เรมกอตงประมาณป พ.ศ. 2553 อยทศนยสาธตฝกอาชพเศรษฐกจพอเพยง อ าเภอรตภม

โดยเปนผจ าหนายผลตภณฑจากครมรงนก เพอใชเปนครมบ ารงผวพรรณของรางกายและบรเวณใบหนา นอกจากนนยงผลตและจ าหนายสนคาน ามนเทพธาโร ซงเปนน ามนทสกดจากเมลดเทพธาโร ดวยมคณสมบตในการรกษาตางๆ เชน แกไอ เจบคอ ขบเสมหะ เปนตน และยงผลตสนคาทท าดวยมอ (Handicraft) เชน ดอกไมประดษฐ ลกปดรอยเปนพวงกญแจ เปนตน

ในสวนของผลตภณฑครมรงนก ทางกลมวสาหกจจะเปนผซอวตถดบ และจดสงวตถดบใหคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เปนผผลตให เพราะทางกลมวสาหกจฯ ไมมความพรอมในดานอปกรณการผลต ซงหลงจากคณะเภสชศาสตร ผลตใหแลว ทางกลมกจะรบสนคาส าเรจรปมาบรรจหบหอและจดจ าหนายดวยตนเอง ในสวนของสนคาน ามนเทพธาโร ทางกลมวสาหกจฯ กสงน ามนจากผผลตและเปนเพยงผน ามาบรรจและจ าหนายเทานน

ในปจจบนกลมวสาหกจฯ ไดรบการสนบสนนการจดท าบานรงนกจากบรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) เพอท าใหกลมวสาหกจฯ สามารถลดตนทนการผลตและไมตองสงซอวตถดบในอนาคตอนใกล ซงในอนาคตทางกลมวสาหกจฯ มแนวคดทจะพฒนาตนเองไปสการเปนผผลตสนคาดวยตนเองตอไป และพยายามพฒนาตนเองไปสการใชวตถดบในทองถนเพอลดตนทนการผลต พฒนาสนคาใหสามารถมอายการเกบรกษาใหนานยงขน เพราะปจจบนครมรงนกมอายการเกบรกษาเพยง 30 วน สวนทางส านกงานเกษตรอ าเภอรตภม ใหความชวยเหลอดานความรในการบรหารจดการดานตางๆ เชน การวางแผน และการสนบสนนใหไปจดแสดงสนคาในงานแสดงสนคาทมภาครฐเปนผจดโดยไมเสยคาใชจายในการเชาพนทจ าหนายสนคา

41

ในดานปญหาของกลมวสาหกจพบวา 1) การทวสาหกจฯ ไมไดใชวตถดบทมอยในชมชน ท าใหตองมตนทนในการสงซอ ซงทางกลมวสาหกจฯ ก าลงหาทางแกไขปญหาน 2) ทางกลมวสาหกจฯ ยงไมไดรบการรบรองมาตรฐานวสาหกจชมชน หรอ มาตรฐานตางๆ เชน อ.ย. เปนตน จงยงไมสามารถสรางความเชอมนใหแกลกคาไดเทาทควร 3) ไมมอปกรณในการผลตสนคาทตนเองจดจ าหนาย 4) สมาชกบางสวนตองการตงกลมเพอกยมเงนจากสถาบนการเงนเพอมาใชสวนตว ไมไดคดทจะน ามาบรหารจดการในวสาหกจฯ ท าใหบรหารจดการยาก 5) ขาดการประชาสมพนธ โดยเฉพาะผานระบบสนคาออนไลท 6) การใชภาษาองกฤษเพอตดตอสอสารในการท าตลาดตางประเทศเปนปญหาหนง เพราะถงแมจะไดรบความสนใจจากกลมแมบานในประเทศอนโดนเซย มาเลเซย และฟลปปนส แตกไมสามารถสอสารเพอขายสนคาได 7) การเขาสกระบวนการสนคาฮาลาล เปนสงทตองการมการพฒนาตอไป

กลมวสาหกจชมชนกลมหตถกรรมดอกไมจากใบยางพารา บานหแร กลมวสาหกจฯ ตงอยทบานหแร หม 3 ต าบลทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ โดยเรมรวมกลมมา

ตงแตป พ.ศ. 2513 โดยเกดจากแนวคดการหารายไดและใชประโยชนจากตนยางพารา เพราะทผานมาชาวบานจะกรดเพอขายน ายางเทานน ดงนนการพฒนาแนวคดการน าใบตนยางพารามาท าเปนดอกไมประดษฐ จงเปนแนวคดเพอการใชประโยชนจากวตถดบทมอยในทองถนเพอน ามาสรางรายไดใหมากขน ในชวงเรมตน กลมวสาหกจฯ ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐคอกระทรวงเกษตรฯ ไดมาพบปะแลกเปลยนกบชาวบานและไดพาชาวบานไปศกษาดงานทจงหวดพงงา หลงจากนนศนยหตถกรรมฯ กไดเขามาชวยเหลอในเรองการผลตดวยการฝกสอนชาวบาน ชวยออกแบบ และไดผลตเพอน าไปทดลองจ าหนาย และรวมกอตงกลมวสาหกจฯ โดยมรวมกอตงจ านวน 20 คน

กลมวสาหกจฯ ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐหลายหนวยงานเชน ส านกงานเกษตรอ าเภอ องคกรปกครองสวนทองถน ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอ และกรมพฒนาฝมอแรงงาน เปนตน โดยการสนบสนนจากภาครฐจะสนบสนนในรปแบบการใหความร การฝกอาชพ แตไมไดสนบสนนเรองคาใชจายดานตางๆ โดยวสาหกจชมชนฯ นเปนแหลงปฎสมพนธของคนในชมชน เพราะคนในชมชนจะใชเวลาวางจากการท างานอนๆ มาชวยกนผลตดอกไทประดษฐ สรางรายไดเสรมและแลกเปลยนพดคยเรองตางๆ ท าใหสงคมมความแนนแฟนและมนคงยงขน

การท าการตลาด นอกจากกลมวสาหกจฯ จะผลตเพอขายสนคาใหแกผซอในทองถนแลว ยงผลตเพอรองรบการซอจากทงในและตางประเทศ เชน กรงเทพมหานคร ผลตเพอขายตามงานสนคาทหนวยงานภาครฐตางๆ เปนผจด และยงรบผลตตามค าสงของลกคาจากอนโดนเซย มาเลเซย และออสเตรเลย เปนตน อยางไรกตาม ปจจบนมปญหาทเกดจากวตถดบเพราะใบไมจากตนยางพารามในบางฤดกาล ดงนนจงอยระหวางการแกปญหาดวยการหาวตถดบทดแทนเชน ใบโพธ อกทงกระบวนการผลตตองใชเวลานาน ท าใหใชเวลาในการผลตมาก เมอวตถดบมปญหาและใชเวลาในการผลตนาน กไมสามารถผลตไดทนตามก าหนดของลกคาได

วสาหกจชมชนแปรรปอาหาร “กลมแมบานเกษตรกรคลองล าหลง” ตงอยท หม 13 ต าบลต านาน อ าเภอเมอง จงหวดพทลง เปนผผลตและจ าหนายขาวพอง

เสนขนมจน โดนทกลวยหอม โรตกรอบ และขนมขาไก โดยในการผลตสมาชกในกลมจะใชเวลาทวางจากการประกอบอาชพหลกมาผลต โดยมการแบงหนาทกนท า เชน การผลต การหบหอและบรรจ

42

ภณฑ เปนตน โดยจดจ าหนายในศนยการเรยนรในชมชนตางๆ รานคาชมชน สหกรณทตงอยในหนวยงานราชการตางๆ และน าไปจดจ าหนายในงานเทศกาลแสดงสนคาตางๆ

วตถดบทใชในการผลตไดมาจากการซอเสนขนมจนมาจากโรงงานผลตเสนขนมจนทอยในพนทใกลเคยง และบางสวนไดจากการใชวตถดบในทองถน เชน ตาลโตนด (ซอจากชาวบาน) โดยปญหาหลกของกลมวสาหกจคอ ความรดานการบรหารจดการ เชน การท าบญชรายรบ-รายจาย ไมมความรเรองการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศและคอมพวเตอร นอกจากนน กเปนเรองของบรรจภณฑ ทยงขาดการออกแบบใหทนสมย สนคาทผลตอยไดไมนาน และทางกลมวสาหกจฯ ไมอยากใชสารกนบด และสถานทผลตอยไกลจากถนน ตองเขามาในชมชน ท าใหไมเปนทรจกของลกคา

ในดานความตองการทอยากไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ทางกลมวสาหกจฯ อยากใหรฐเขามาสนบสนนดานเครองจกรและอปกรณการผลต รวมไปถงเงนสนบสนนเพอการพฒนากจการ ซงบางสวนกไดรบการสนบสนนจากวทยาลยเทคนคพทลงในสวนของอปกรณการผลตแตกยงไมเพยงพอ นอกจากนน กอยากใหรฐใหความส าคญอยางจรงจง เชน การอบรมความรดานการบรหาร การตลาด และการจดศนยแสดงสนคาของจงหวดและเปดโอกาสใหผประกอบการวสาหกจชมชนไปจดแสดงเพอขายสนคาไดโดยไมมคาใชจาย กรณศกษาวสาหกจกลมผลตภณฑจากกานธปฤาษและเสนใยพช ตงอยหมท 9 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา โดยเปนผผลตผลตภณฑเครองใชตางๆ เชน ตะกรา กลองใสทชช หมวก และกระเปา เปนตน โดยวตถดบทใชในการผลตบางสวนมาจากในชมชน เชน ตนธป บางสวนสงซอจากภายนอก เชน เชอกตนกลวย และเสนใยของใบลาน โดยเรมด าเนนกจการในป พ.ศ. 2537 เรมจากสมาชกจ านวน 25 คน แตปจจบนมสมาชกเหลอ 20 คน โดยการรวมกลมของชาวบานทมาด าเนนวสาหกจนท าใหมการใชเวลาวางใหเปนประโยชน มรายไดเสรมจากรายไดหลก และการใชวตถดบในทองถนมาเพมมลคาทางการตลาด กลมวสาหกจไดรบการสนบสนนจากหลายหนวยงาน เชน ส านกงานเกษตรอ าเภอเมองสงขลา ศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาค 11 กรมแรงงาน และส านกงานพาณชยอตสาหกรรม ในดานการฝกอบรม การพฒนาทกษะ การใหกลมวสาหกจไปจดแสดงสนคาโดยไมเสยคาใชจายในงานขายสนคาทจดโดยภาครฐ จากการศกษาพบวา การออกแบบผลตภณฑ รปลกษณของผลตภณฑยงไมดเทาทควร สนคามราคาจ าหนายคอนขางสงเมอเทยบกบสนคาอยางเดยวกนทผลตจากโรงงานอตสาหกรรม สมาชกยงมทกษะไมเพยงพอในการผลต ทางกลมมปญหาดานการตลาด เชน การทไมมตลาดจดจ าหนายทแนนอน สนคาข ารดงายอาทเชน ขนราเมออยในอณภมทมความชนสง กรณศกษาวสาหกจกลมทาสะอานไฮโดรโปนกส เปนกลมวสาหกจทด าเนนกจกรรมการปลกและจ าหนายผกปลอดสารพษ เชน ผกคะนา ผกกาด ผกสลด ผกขม ผกกวางตงฮองเต และผกบง เปนตน โดยกลมวสาหกจตงอยทหม 8 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา โดยการรวมกลมวสาหกจฯ ท าใหมรายไดเพมจากการปลกผกและท างานทบาน โดยใชเวลาวางใหเปนประโยชน โดยทกษะทไดจากการผลตทางกลมใชการคนควาจากทางสอออนไลทตางๆ และไปศกษาดงานทแหลงเรยนรอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ โดยวตถดบทน ามาผลตทางกลมวสาหกจฯ จะตองสงซอมาทงหมด เชน เมลดพนธซอจากกรงเทพฯ สวนปย และ

43

อปกรณเสรมเพอการผลตตางๆ หาซอไดจากภายในจงหวดสงขลา โดยการแบงรายไดทางกลมจะแบงใหสมาชกเปนอตรารอยละของรายไดจากผกทสมาชกน ามาสงใหกลมวสาหกจฯ และขายได หนวยงานทเขามาสนบสนนกลมวสาหกจฯ ประกอบไปดวย ส านกงานเกษตรอ าเภอเมองสงขลา และส านกงานตรวจบญชสหกรณ ซงชวยดแลเรองการจดท าบญชและการตรวจสอบบญชของกลมวสาหกจ ปจจบนทางกลมวสาหกจฯ จ าหนายผกปลอดสารพษตามตลาดนดในจงหวดสงขลา เชน ตลาดนดหนามหาวทยาลยราชภฎสงขลา และมการไปขายตามงานแสดงสนคาทภาครฐเปนผจดและใหทางกลมวสาหกจฯ ไปขายผกปลอดสารพษโดยไมเสยคาใชจายในการเชาพนท ปญหาของวสาหกจชมชนฯ เชน ปญหาทเกดจากแมลงศตรพช สภาพภมอากาศ วตถดบในการเพาะปลกตองซอท าใหมตนทน ชองทางการจดจ าหนายยงนอย สมาชกจ านวนหนงยงขาดความรความเขาในในเรองเกษตรอนทรยท าใหเกดความเสยหายแกผลผลต และการมสนคาทดแทนคอผกทปลกบนดนประเภทอนๆ กรณศกษาวสาหกจกลมกาละแมแมประคอง วสาหกจกลมกาละแมแมประคองเรมด าเนนกจการมาตงแตประมาณเมอ 60 กวาปทแลว โดยเรมตนจากการผลตขนมและพฒนามาสการผลตกาละแม ปจจบนตงอยบานเลขท 388/6 ต าบลคหาสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดพทลง โดยจดเดนของผลตภณฑคอ กาละแมมความหลากหลายรปแบบ และพฒนาบรรจภณฑจนสามารถชวยยดอายการรกษากาละแมเมอบรรจแลวจาก 7-10 วน เปน 20 วนในปจจบน ปญหาของกลมวสาหกจนคอ ผลตภณฑเกบไดเพยง 20 วน ถาขายไมหมดกตองทง นอกจากนนกเปนเรองการตลาดทยงขาดการโฆษณาและประชาสมพนธ ซงในดานนทางกลมวสาหกจอยากใหรฐเขามาชวยเรองการสงเสรมการตลาดและประชาสมพนธใหมากขน กรณศกษาวสาหกจกลมเหรยญโปรยทาน กลมวสาหกจชมชนนตงอยทชมชนบานคอหงส 1 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ปจจบนมสมาชก 5 คน โดยใชเวลาวางจากการท างานประจ ามาผลตเหรยญโปรยทาน กลมวสาหกจปจจบนใชเงนทนของสมาชกในการลงทน โดยเรมตนกจการมาไดประมาณ 2 ป โดยไดรบการสนบสนนจากเทศบาลคอหงศในเรองการสนบสนนใหไปขายสนคาในงานแสดงสนคาทหนวยงานราชการเปนผจด โดยไมเสยคาใชจาย กลมวสาหกจนมจดแขงคอบคลากรมความช านาญในการผลต สนคาเรมเปนทรจก มชองทางการจดจ าหนายทด และวสาหกจตงอยใกลกบแหลงผลตวตถดบคอ กระดาษสาซงน ามาใชหอเหรยญประเภทตางๆ

อยางไรกตามจากการทมคแขงมากท าใหก าไรคอนขางนอย นอกจากนนการคดและการออกแบบผลตภณฑเชน กระดาษหอเหรยญมกจะโดนคแขงลอกเลยนแบบ ยงขาดการประชาสมพนธเทาทควรและผผลตยงไมมสถานทไวส าหรบจดจ าหนายและแสดงสนคา พบปญหาการขาดแคลนแรงงานมาชวยผลตในกรณทมค าสงการผลตมากท าใหไมสามารถผลตไดตามความตองการของลกคา ยงไมมการจดโครงสรางองคกรและการบรหารจดการทดเชน ยงไมมการท าระบบบญชการเงน ปจจบนผประกอบการใชจายโดยรวมกบเงนรายไดจากสวนอนๆ ท าใหไมสามารถค านวณตนทนการผลตไดอยางแทจรง ซงทางกลมวสาหกจอยากใหภาครฐเขามาสนบสนนมากกวานเชน การพฒนาทกษะดานตางๆ ความรทางการบรหารจดการและการตลาด แหลงเงนทนเพอขยายกจการ และรฐ

44

ควรจดสถานทแสดงสนคาเพอใหวสาหกจชมชนไดน าสนคาของตนไปแสดงไดตลอดเวลาโดยไมมคาใชจาย เปนตน

กรณศกษาวสาหกจกลมเพาะเหด วสาหกจกลมเพาะเหด ตงอยเลขท 342/1 หม 8 ต าบลฦาละม อ าเภอปากพะยน จงหวด

พทลง ปจจบนมสมาชกประมาณ 25 คน โดยสมาชกลงทนคนละ 3,000 บาท โดยแตละทานกยมเงนมาจากกองทนหมบาน ในการปฏบตงานไดรบความรจากส านกงานเกษตรอ าเภอและการไปศกษาดงานจากวสาหกจอนๆ แลวน าความรทไดมาด าเนนกจการของตนเอง ซงในแตละวนจะมการแบงงานกนมาดแลโรงเพาะเหดตลอด 24 ชวโมง โดยแบงเวรกนเปนชวงเวลา ชวงเวลาละ 3 คน

การด าเนนวสาหกจดงกลาว มปญหาพอสมควรซงเกดจาก แมลงศตรพช การไมมสถานทในการกอสรางโรงเพาะเหดเพราะเปนวสาหกจขนาดเลก และยงมปญหาระบบการจดการในโรงปลกเชน การรดน ามากเกนไปท าใหเหดเสยหาย ซงปญหาดงกลาวท าใหรายไดจากการท าวสาหกจนไมมากนก นอกจากนนกเปนเรองของระบบการตลาดทสมาชกยงไมไดออกไปขายเหดนอกพนทมากนก ปจจบนจะมพอคามาซอเหดถงทกลมวสาหกจและพอคาจะน าไปขายตออกทนง ปญหาอนๆ คอคแขงขนทผลตเหดเหมอนกนมจ านวนมากพอสมควร ท าใหการท าการตลาดยากยงขน การพฒนาตอไปในอนาคตอยากใหรฐสนบสนนเงนทนเรองขยายกจการและสนบสนนสถานทในการขายเหดอยางถาวรเพอใหกลมวสาหกจสามารถขายเหดของตนในพนทตางๆ ไดดวยตนเองโดยไมตองอาศยพอคาคนกลาง

กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมเกาะหมกรงนก ตงอยบานเลขท 96/8 หม 11 ต าบลคลองแห อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เปนวสาหกจ

ชมชนผผลตกรงนก โดยเปนกลมทท าหตถกรรมจกรสานกรงนกทไดรบการถายทอดองคความรจากรนสรน ปจจบนมสมาชก 6 คน โดยทงหมดเปนเครอญาต และแบงหนาทกนเปนสองฝายหลกๆ คอผลตและขาย โดยปญหาหลกของกลมวสาหกจนคอวตถดบเชน หวายและไมซงตองจดซอมาจากผอน เพราะในทองถนไมมวตถดบดงกลาว นอกจากนนกเปนปญหาเรองการตลาด เพราะไมมการโฆษณาและประชาสมพนธ และทางรานขายสนคาตามทลกคามาสงซอเทานน อนดบตอมาคอเรองการเงนและบญช เพราะทางกลมวสาหกจไมไดมการท าอยางเปนระบบ ในดานการสนบสนนจากภาครฐ ทางกลมวสาหกจอยากใหรฐเขามาสนบสนนผผลตกรงนกตางๆ ใหมการแลกเปลยนเรยนรและท าการตลาดดานตางๆ รวมกน รวมไปถงการจดหาวตถดบเพราะจะท าใหไดราคาถกและมวตถดบเพอการผลตตลอดทงป และรฐควรจะจดทแสดงสนคาอยางถาวรส าหรบกลมวสาหกจตางๆ เพอไปน าเสนอสนคาของตนโดยไมมคาใชจายในการเชาพนท

2. สภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา

2.1 สภาวการณของวสาหกจชมชน ในการวเคราะหสภาวการณของวสาหกจชมชน ผวจยใชหลกการวเคราะหบรบท (PESTLE

Analysis) ซงเปนการพฒนามาจากแนวคดของ Aguilar (1967) โดยใชวธการสงเกตการณ (Observation) โดยการทผวจยไดเดนทางไปสงเกตการณกลมวสาหกจชมชนในเขตพนทลมทะเลสาบสงขลาดวยตนเอง โดยผวจยสามารถวเคราะหไดดงนคอ

45

1) ปจจยดานการเมอง (Political factors) จากการศกษาพบวาพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน ป พ.ศ. 2548 ซงมเหตผลของการประกาศพระราชบญญตนคอ “เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทเศรษฐกจชมชนเปนพนฐานของ การพฒนาเศรษฐกจแบบพอเพยง และโดยทเศรษฐกจชมชนในปจจบนจ านวนหนงยงอยในระดบทไมพรอมจะเขามาแขงขนทาง การคาทงในระดบภายในประเทศและระหวางประเทศ สมควรใหมการสงเสรมความรและ ภมปญญาทองถน การสรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน การพฒนาความสามารถในการจดการ และ การพฒนารปแบบของวสาหกจชมชน อนจะยงผลใหชมชนพงพาตนเองไดและพฒนาระบบเศรษฐกจชมชน ใหมความเขมแขงพรอมส าหรบการแขงขนทางการคาในอนาคตไมวาในระดบใด รวมไปถงการพฒนาวสาหกจชมชนไปสการเปนผประกอบกจการขนาดยอมและขนาดกลางตอไป จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน” (พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548 , 2548) ซงพระราชบญญตนท าใหการรวมกลมของวสาหกจชมชนตางๆ ไดรบการรบรองและจดทะเบยนโดยหนวยงานภาครฐ ท าใหไดรบการสนบสนนและสงเสรมดานตางๆ เชน ความรทางดานการบรหารจดการ ทกษะและฝมอแรงงาน บางวสาหกจกไดรบการสนบสนนเนองเงนทนหรออปกรณเพอการผลต นอกจากนนยงไดรบการสนบสนนใหไปขายสนคาในงานแสดงสนคาทภาครฐเปนผจดโดยไมเสยคาใชจายในการเชาพนท

2) ปจจยทางดานเศรษฐกจ (Economic factors) จากการศกษาพบวา ลมทะเลสาบสงขลามความไดเปรยบทางดานเศรษฐกจอยหลายประการ โดยสภาพเศรษฐกจโดยรวมของพนทลมน าทะเลสาบสงขลามการขยายตวอยางตอเนอง โดยมปจจยสนบสนนทส าคญคอ การขยายตวทางภาคการทองเทยว การใชจายภาคเอกชน การลงทนภาคเอกชน การสงออก และการใชจายภาครฐบาลในเขตพนทเปนตน และในขณะเดยวกนภาคการเกษตรกไดรบผลดจากยางพาราซงเปนพชเศรษฐกจทราคาขยบตวเพมขน รวมถงการท าประมงทขยายตวอยางตอเนองเชนเดยวกน จากปจจยทงหลายประการนท าใหมปรมาณเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจเพมขน

ซงจากปจจยทางดานเศรษฐกจดงกลาว วสาหกจชมชนจงเปนสวนหนงทางสงคมและเศรษฐกจทชวยท าใหเศรษฐกจในครวเรอนดขนและประชาชนในพนทไดใชเวลาวางใหเปนประโยชนดวยการมาสรางรายไดจากการรวมกลมวสาหกจเพอการผลต การคา และการบรการตางๆ นอกจากนนวสาหกจชมชนยงเปนพนทแลกเปลยนเรยนรทางสงคมของคนในสงคมนนๆ และยงเปนสถานทประกอบกจกรรมส าหรบผสงอาย แมบาน และบคคลทวไปใหมาใชเวลาวางท ากจกรรมรวมกน ไดสทนากน และมรายไดเสรม ซงดกวาจะอยบานเฉยๆ โดยไมท าอะไรเลย

3) ปจจยทางดานสงคม (Social factors) จากการศกษาพบวา วสาหกจชมชนท าใหการยายถนฐานเพอหางานท าลดลง เพราะสมาชกในชมชนสามารถท างานทบานของตนเองได ซงท าใหการตงถนฐานในสงคมชนบทโดยคนรนใหมมจ านวนเพมมากขนเพราะไมตองยายออกไปหางานท าทอนๆ ซงท าใหหวหนาครอบครว สาม-ภรรยาย สามารถท างานทบานไดกมโอกาสไดอยดแลบตร หลานของตนเอง และสามารถดแลผสงอายในครอบครวเชน พอ-แม หรอ ป-ยา ตา-ยาย ไดดยงขน ครอบครวอบอนเพราะไดอยใกลชดกน การด ารงรกษาประเพณวฒนธรรมกยงคงสามารถถายทอดไปสรนถดไปไดงายมากขน นอกจากนนยงพบวาชมชนในแตละพนทจะมความสามารถและทกษะทางดานการผลต

46

เปนอยางด เพราะไดรบการถายทอดมาจากรนพอ-แม หรอรนกอนหนา เปนตน เพราะการผลตของวสาหกจชมชนจ านวนมากเกดจากการผลตโดยใชภมปญญาทองถนทถายทอดมาจากรนสรน

4) ปจจยทางดานเทคโนโลย (Technological factors) จากการส ารวจพบวา สงแวดลอมทางดานเทคโนโลยของประเทศและพนทศกษามการพฒนาไปอยางมาก แตอยางไรกตามชาวบานทรวมกลมกนด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนยงมความรความเขาใจเกยวกบการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยในการบรหารจดการคอนขางนอย โดยเฉพาะการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยในดานการตลาด ในสวนของการพฒนาตนเองดานการแลกเปลยนเรยนรในดานทกษะการบรหารจดการและทกษะการผลต วสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลามการด าเนนกจกรรมการพฒนาความรไดเปนอยางดเชน การศกษาดงานวสาหกจอนๆ การไปฝกอบรมตามโครงการของรฐ และพฒนาตนเองในดานอนๆ

5) ปจจยทางนเวศวทยา (Ecological factors) ในพนทลมทะเลสาบสงขลา ทรพยากรธรรมชาตทวสาหกจชมชนเคยใชเปนวตถดบของการผลต มปรมาณลดลงเปนอยางมาก เชน ในวสาหกจผลตสนคาทมาจากตนกระจด กขาดแคลนกระจดทจะน ามาใชในการผลต หรอการเกดฝนทงชวงอนสบเนองมาจากผลกระทบจากสภาวะโลกรอน กสงผลกระทบตอผประกอบการวสากจทางดานการเกษตรเชน กลมวสาหกจผลตขาม หรอกลมวสาหกจทผลตเมลดพนธขาว เปนตน 2.2 วเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา จากการศกษาวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยสามารถน ามาวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ไดดงน จดแขง (Strengths)

1. ความสามารถของก าลงคน 2. ความไดเปรยบดานวตถดบทมราคาต า 3. วตถดบเพอการผลตหาไดในทองถน 4. ความมนคงทางการเงน 5. ตนทนในการผลตต า 6. ชอเสยงดานคณภาพผลตภณฑ 7. ตนทนในการจดจ าหนายต า 8. ความสามารถในการสรางก าไรสง จดออน (Weaknesses) 1. อปกรณขาดความทนสมย 2. ทกษะดานเทคนคและการผลต 3. กลมเปนทเชอถอและรจกของบคคลไมมากนก 4. ขาดความรและทกษะในการจดการระบบบญชและการเงน 5. สวนแบงการตลาดไมสง 6. การขาดความมประสทธภาพของหนวยงานขาย 7. การขาดการวจย พฒนา และนวตกรรมดานผลตภณฑ

47

โอกาส (Opportunities) 1. จ านวนลกคามมาก 2. ความสม าเสมอของวตถดบทมจากผขายวตถดบ 3. ความชวยเหลอจากหนวยงานของรฐบาลทเกยวของกบโครงการวสาหกจชมชน 4. กระแสนยมในการใชผลตภณฑทผลตจากวสดธรรมชาต 5. กระแสความนยมทเกดจากสนคาทผลตดวยฝมอแรงงาน (Handicraft) 6. ความสนใจของบคคลทวไปทมตอสนคาจากโครงการวสาหกจชมชน 7. การประสานงานระหวางหนวยงานของรฐบาลทเกยวของ อปสรรค (Treats) 1. การขาดบคคลหรอสถานทในการอ านวยความสะดวกทางการตลาดของสนคาจากกลม 2. ทกษะทางดานภาษาตางชาตและการตดตอสอสาร 3. รายไดของประชากรทเปนกลมลกคาไมสง 4. การขาดความรและทกษะแรงงานขนสง 5. ภาวะการออมนอย และหนสนของประชากรมมาก 6. การเพมขนของเทคโนโลยทใชประโยชนแกผผลตวสาหกจชมชนมนอย 7. การขาดการสนบสนนดานเงนทนจากหนวยงานของรฐ 8. การขาดการรบรองมาตรฐานสนคาจากหนวยงานทเกยวของ

3. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน

จากการส ารวจและสมภาษณวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยสามารถวเคราะหปญหาในการด าเนนงานของวสาหกจไดดงตอไปน

1) ปญหาดานการตลาด ปญหาการตลาดเปนปญหาใหญของวสาหกจชมชนจ านวนมาก เพราะการพฒนาวสาหกจชมชนโดยสวนมากเกดจากการรวมตวกนของชาวบานผอยในชนบทซงมกจะขาดความรความเขาใจในการบรหารจดการ และวถชาวบานมกจะใชการผลตน าการตลาด กลาวคอผลตสนคาในสงทตนเองชอบหรอมความช านาญ เมอผลตเสรจแลวจงคอยมาคดวาจะผลตแลว ขายใคร ขายทไหน ขายอยางไร ซงตามหลกการบรหารการตลาดแลว กอนจะผลตอะไรผผลตจะตองส ารวจตลาดกอนวาผบรโภคตองการสนคาแบบไหน อยางไร ราคาเทาไหร ใครคอผบรโภค เพอทจะไดผลตสนคาและบรการไดตามความตองการของผบรโภคหรอตลาด

ถดมากเปนเรองของชองทางการจดจ าหนาย และการขยายตลาด จากการศกษาพบวาวสาหกจชมชนจ านวนไมนอย ไมไดมชองทางการจดจ าหนายมากนก อาศยงานแสดงสนคาของหนวยงานภาครฐกบการขายหนารานของตนเองเปนหลก ปญหาการขาดแหลงจ าหนายสนคา คอไมมสถานทในการจดจ าหนายสนคา ปญหาการขาดเครอขายในการจ าหนายสนคา คอการขาดผน ากลมทจะรวมสนคาไปจดจ าหนายใหกบผบรโภคโดยตรง การท าการตลาดตางประเทศกเปนปญหาหนงเพราะการขาดความรทางดานภาษาตางประเทศเชน ภาษาองกฤษ ภาษามาลาย เปนตน

2) ปญหาดานบญชและการเงน จากการศกษาพบวาวสาหกจชมชนจ านวนไมมระบบญชทด หรอไมมเลย ท าใหไมทราบตนทนการผลตทแทจรง มการใชเงนหมนเวยนของวสาหกจชมชนของตน

48

ไปปะปนกบคาใชจายสวนตว หรอในกรณทสมาชกมการผลตสนคาหลายอยางและมการจดทะเบยนวสาหกจหลายกลม กไมมการจ าแนกแยกแยะระบบบญชของแตละกลมวสาหกจทชดเจน ท าใหการใชเงนมลกษณะทปะปนกนจนไมสามารถจ าแนกแยกแยะไดวา รายไดตรงไหนหรอรายจายตรงไหน เปนของสนคาหรอวสาหกจประเภทใด

สวนปญหาดานการเงนเกดจากการขาดเงนลงทนเพอพฒนากจการ เพราะถงแมเมอจดทะเบยนรวมกลมเปนวสาหกจชมชนแลวจะสามารถขอสนเชอจากสถาบนการเงนได แตวสาหกจโดยสวนมากจะไมมโอกาสไดขอสนเชอดงกลาวเพราะการขอสนเชอจากสถาบนการเงน สมาชกในวสาหกจชมชนจะตองรวมกนเปนผค าประกนใหแกวสาหกจชมชนในการขอสนเชอ แตสมาชกโดยสวนมากจะไมอยากเปนผค าประกนใหแกวสาหกจชมชน ดวยสาเหตหลายประการเชน ไมอยากรบผดชอบถาวสาหกจผอนสงไมได หรอการขอสนเชอจากสถาบนการเงนมาแลวมกจะไมไดน ามาใชในกจการของวสาหกจชมชนแตสมาชกมกจะน าไปแบงกนเพอใชเปนการสวนตว อนดบตอมาคอ ปญหาการขาดกระแสเงนสดหมนเวยนในองคกร เพราะผประกอบการวสาหกจชมชนจ านวนหนง ขายสนคาดวยระบบเงนเชอใหแกพอคาคนกลาง ซงพอคาคนกลางหรอผทมาซอไปขายตอ จะจายคาสนคา กตอเมอน าสนคาไปแลวขายได ซงระบบนเกดจากความไววางใจและเกดขนโดยทวไปในระบบการคาของสงคมชนบท

3) ปญหาดานการผลต ในการผลตบางประเภทตองใชแรงงานทมทกษะพอสมควรแตการพฒนาทกษะใหแกสมาชกทมาท าการผลตยงไมสามารถพฒนาไดดท าใหสงผลตอคณภาพของสนคา อนดบตอมาคอ ปญหาทเกดจากตนทนของวตถดบเพอการผลต เนองดวยวสาหกจชมชนจ านวนไมนอยไมไดผลตสนคาทใชวตถดบทมาจากฐานทรพยากรในทองถน จงท าใหมคาใชจายดานตนทนวตถดบเพราะการก าหนดราคาวตถดบขนอยกบผขายวตถดบ นอกจากนนผผลตบางรายทใชวตถดบในทองถน โดยเฉพาะวตถดบทมาจากทรพยากรธรรมชาต กมปญหาขาดแคลนวตถดบเพราะใชวตถดบธรรมชาตมากเกนไปจนธรรมชาตไมสามารถฟนฟและเจรญเตบโตไดทนกบปรมาณการใช

นอกจากนนกเปนปญหาดานการพฒนาตนเองไปสการไดรบการรบรองมาตรฐานการผลตเชน วสาหกจทเปนผผลตอาหาร เครองดม กตองการพฒนาตนเองไปสการไดรบการรบรองมาตรฐานขององคการอาหารและยา (อ.ย.) หรอการพฒนาตนเองไปสการไดรบใบรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) ซงวสาหกจจ านวนมากยงไมสามารถพฒนาตนเองในมาตรฐานดงกลาวได ซงสงผลตอความเชอมนของผบรโภค

4) ปญหาดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ จากการศกษาพบวาผประกอบการจ านวนมากไมไดใชเทคโนโลยสารสนเทศในการด าเนนงานเชน การสรางเวปไซคหรอโฮมเพจเพอการสอสารและประชาสมพนธ หรอไมมการใชระบบโปรแกรมทางดานบญชทใชคอมพวเตอรในการชวยท างาน ซงมบางวสาหกจทไดรบการสนบสนนโปรแกรมส าเรจรปทางดานบญชเพอใชงานในวสาหกจ แตพอไปอบรมมาแลวในทางปฏบตกไมสามารถท าได ซงท าใหถงแมจะมโปรแกรมส าเรจรปแตกยงท าบญชแบบเกาอย

5) ปญหาดานการออกแบบผลตภณฑ การออกแบบผลตภณฑเปนปจจยหนงทสรางความดงดดใหแกผบรโภคทงในสวนของบรรจภณฑและผลตภณฑ อยางไรกตามวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลาจ านวนมากตางกยอมรบวา การออกแบบผลตภณฑของตนเอง รวมไปถงบรรจภณฑ

49

ยงไมดเทาทควร ถงแมบางวสาหกจจะไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐเชน มหาวทยาลยในพนทเพอชวยในการออกแบบบรรจภณฑ แตกยงไมสามารถสงผลตบรรจภณฑตามทออกแบบไดเพราะมตนทนคอนขางสง ดงนนวสาหกจตางๆ จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองพฒนาการออกแบบผลตภณฑและบรรจภณฑดวยตนเอง โดยใชวสดหรอวตถดบทหาไดจากทองถนหรอสงผลตจากโรงงานอตสาหกรรมไดในราคาไมสงมาก นอกจากนนกยงพบวาในบางวสาหกจทมการออกแบบผลตภณฑทดและสามารถเขาสตลาดผบรโภคไดดแลว กมกจะโดนลอกเลยนแบบโดยผผลตขนาดกลางและขนาดใหญ โดยผลตสนคาแบบเดยวกน แตน ามาจ าหนายในราคาทถกกวาทวสาหกจชมชนจ าหนาย

6) ปญหาตนทนการผลต จากการศกษาพบวาการผลตจ านวนมากเปนงานฝมอ โดยใชทกษะแรงงานของสมาชกผลตเปนหลก โดยมการใชเครองจกรคอนขางนอย ท าใหตนทนโดยสวนใหญอยทตนทนคาจางแรงงานเพอการผลต ซงเมอรวมตนทนทกอยางเมอผลตสนคาเสรจและตงราคาจ าหนาย ท าใหมราคาจ าหนายคอนขางสง เมอเทยบกบสนคาประเภทเดยวกนกบสนคาจากโรงงานอตสาหกรรมทสามารถใชทดแทนกนได ซงถาผประกอบการรายได ไมมการก าหนดต าแหนงผลตภณฑสนคาทด และ/หรอไมมการออกแบบผลตภณฑทดแลว การผลตเพอขายสนคาและแขงขนกบคแขงอนๆ กจะท าไดคอนขางล าบาก

4. แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา

ในหวขอนเปนการศกษาเพอหาแนวทางพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยผวจยใชวธการสนทนากลม (Focus group) ผวจยไดเชญเจาหนาทส านกงานเกษตรอ าเภอ เจาหนาทและผบรหารหนวยงานภาครฐ ผประกอบการวสาหกจชมชน และผเชยวชาญดานการจดการวสาหกจ รวมทงหมด 9 ทาน (รายนามผเชยวชาญทไดรบเชญมาสนทนากลมอยในภาคผนวก ข) มารวมอภปรายและสนทนากลม โดยสามารถสรปแนวทางพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลาดงน

1) แนวทางการพฒนาดานการตลาด จากการศกษาพบวาวสาหกจชมชนมปญหาดานการตลาดมาก ดงนนผประกอบการจะตองเปลยนวธการผลตจากการผลตน าการตลาด มาเปนการตลาดน าการผลต กลาวคอกอนทจะผลตอะไรผประกอบการวสาหกจชมชนจะตองศกษากอนวาสนคาทจะผลตเปนทตองการของผบรโภคหรอไม ผลตแลวกลมผบรโภคคอใคร ผบรโภคชอบผลตภณฑแบบไหน และผลตแลวจะไปขายทไหน เปนตน

หนวยงานภาครฐโดยเฉพาะส านกงานเกษตรจงหวด ควรจะเขามามบทบาทดานนเพมมากขน โดยอาศยความรวมมอเชงบรณาการกบองคกรปกครองสวนทองถนเชน องคการบรหารสวนจงหวด ในการจดหาสถานทแสดงสนคาอยางถาวรส าหรบวสาหกจชมชนประจ าจ งหวด โดยใหผประกอบการวสาหกจชมชนสามารถน าสนคาของตนมาแสดงไดโดยไมเสยคาใชจาย และหนวยงานภาครฐควรจะเขามามบทบาทในการเปนตวกลางระหวางวสาหกจชมชนกบผบรโภคเพมมากขน ส าหรบโอกาสทางการตลาด ซงพจารณาจากจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคพบวา จดแขงคอ ความไดเปรยบดานวตถดบ และภาวะความเปนผน าของกลม จดออนคอ อปกรณขาดความทนสมย และขาดดานสวนแบงตลาด โอกาส คอ กระแสนยมในการใชผลตภณฑทผลตจากวสดธรรมชาต

50

จ านวนคแขงขนมไมมากและจ านวนลกคามมาก และอปสรรคคอ การออมของประชากรยงมนอย ขาดการรบรองมาตรฐานสนคาจากหนวยงานทเกยวของและรายไดของประชากรยงอยในระดบต า

2) การพฒนาดานระบบบญชและการเงน จากการศกษาพบวา ถงแมวสาหกจชมชนเกอบทกแหงจะไดรบการอบรมความรดานการท าบญชรายรบ-รายจาย แตมวสาหกจจ านวนหนงเทานนทจดท าบญชดงกลาว ท าใหไมรรายรบ -รายจายทแทจรง หรอไมรตนทนการผลตทแทจรง ดงนนหนวยงานภาครฐนอกจากจะจดอบรมแลว จะตองออกระเบยบเรองการท าบญชของวสาหกจชมชน และมการตรวจบญชจากภาครฐอยเสมอ เพอใหวสาหกจชมชนทกแหงไดจดท าบญชรายรบ-รายจาย และสามารถบรหารงานการเงนไดตามความเปนจรง และจะท าใหสามารถค านวณรายรบ -รายจาย และตนทนการผลตทแทจรงไดตอไป

3) การพฒนาดานการออกแบบผลตภณฑ หนวยงานภาครฐ โดยเฉพาะส านกงานเกษตรจงหวดจะตองเปนผประสานงานหรอสอกลางระหวางวสาหกจชมชนในพนทกบสถาบนการศกษา เพอใหสถาบนการศกษาทมการเรยนการสอนในสาขาวชาการออกแบบ มาเปนผชวยออกแบบผลตภณฑใหวสาหกจชมชน โดยน ากรณศกษาการออกแบบผลตภณฑของแตละวสาหกจชมชน เปนกรณศกษาแกนกศกษาในสถาบนการศกษา หรอการทสถาบนการศกษาสามารถใหความรดานการออกแบบผลตภณฑ และการใหค าปรกษาโดยไมคดคาใชจาย ซงจะท าใหวสาหกจชมชนสามารถพฒนาตนเองในดานนไดตอไป

4) การพฒนาการผลต รฐจะตองสนบสนนวสาหกจชมชนทใชวตถดบทตนเองมในทองถนเพอน ามาใชในการผลต นอกจากนนตองพฒนาความเขาใจดานการอนรกษทรพยากรทน ามาใชเปนวตถดบในการผลตดวยเชนกน การพฒนาฝมอแรงงานจ าตองมการอบรมทกษะสมาชกวสาหกจทเขามาท างานใหมใหมทกษะความสามารถกอนทจะท าการผลตสนคา นอกจากนกเปนเรองของการทรฐจะตองสนบสนนวสาหกจชมชนใหพฒนาตนเองไปสการไดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมตางๆ ดวยการใหความร ความเขาใจ และพฒนาดานตางๆ โดยหนวยงานภาครฐเชน ส านกงานเกษตรจงหวดจะตองเปนเจาภาพหลกในการใหการสนบสนนวสาหกจชมชนในเขตพนทของตนเอง

5) แนวทางการพฒนาดานภาษาตางชาต ในการพฒนาดานนเปนอปสรรคส าคญเปนอยางมากของการพฒนา เพราะขนอยกบปจเจกบคคลวามความพรอมและความปราถนาทจะพฒนาทกษะดานภาษาของตนมากนอยขนาดไหน โดยปจจยส าคญทจะท าใหการพฒนาทกษะดานภาษานสมฤทธผลได ภาครฐจะตองเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการในดานตางๆ เชน การกระตน การสรางแรงจงใจ การจดอบรมดานภาษา และการประสานงานกบสถาบนการศกษาตางๆ เปนตน

6) การลดตนทนการผลต เปนหวใจส าคญของการผลตสนคาและบรการเพอการแขงขน ดงนนผประกอบการจะตองเนนการใชวตถดบทมในทองถนของตนเองเ พอจะไดไมตองมตนทนการจดซอวตถดบเพอการผลต การอนรกษและธ ารงรกษาไวซงวตถดบซงเปนทรพยากรธรรมชาตดวยการปลกทดแทน และไมใชทรพยากรมากเกนไปจนกระทงทรพยากรธรรมชาตไมสามารถฟนฟตนเองได นอกจากนนปญหาทพบเปนสวนมากของวสาหกจชมชนทใชทกษะฝมอแรงงานในการผลตคอ ปญหาตนทนแรงงาน วธการแกปญหานผบรหารวสาหกจชมชนจะตองเปลยนวธการจายคาแรงจากการจายคาแรงเปนรายวนเปลยนมาจายคาแรงสมาชกผผลตสนคาเปนรายชน

51

7) การพฒนาดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การพฒนาดานนมความส าคญไมนอยเชน การใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการตลาด การโฆษณาและประชาสมพนธสนคา โดยผานสอออนไลทตางๆ เชน เวปไซดของหนวยงานราชการ หรอการสรางเวปไซดเพอประชาสมพนธสนคาและเพอการจ าหนายสนคาดวยตนเองเปนตน โดยภาครฐจะตองสนบสนนใหผประกอบการวสาหกจชมชนไดพฒนาตนเองดวยการฝกอบรม การสรางเวปเพจโดยใชแอพพลเคชนส าเรจรปทมใหใชฟร เปนตน

52

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ในการศกษาเรองแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยมวตถประสงคของการศกษาคอ 1) เพอศกษาสภาวการณของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา 2) เพอศกษาปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา และ 3) เพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน ในเขตลมทะเลสาบสงขลา โดยผวจยใชการศกษาเชงคณภาพดวยการศกษาเชงส ารวจ การสมภาษณแบบเจาะลกผประกอบการ จ านวน 32 ราย ดวยการสมตวอยางแบบเจาะจง และ Snowball sampling และการสนทนากลม และในการวจยคร งน ผวจยใชการวเคราะหขอมลดวย การวเคราะหสภาพแวดลอมทางธรกจ (PESTLE analysis) การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (SWOT analysis) วเคราะหเชงเนอหา และการวเคราะหเชงบรรยาย โดยผวจยสามารถสรปผลการศกษา อภปรายผล และน าเสนอขอเสนอแนะดงตอไปน 1. สรปผลการศกษา

1.1 สภาวการณของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ในการวเคราะหสภาวการณของวสาหกจชมชน ผวจยใชหลกการวเคราะหบรบท (PESTLE

Analysis) ซงเปนเทคนควธการวเคราะหทพฒนามาจากแนวคดของ Aguilar (1967) โดยใชวธการสงเกตการณ (Observation) และการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลก โดยผวจยสามารถวเคราะหไดดงนคอ

1) ปจจยดานการเมอง พบวาพระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน ป พ.ศ. 2548 ท าใหการรวมกลมของวสาหกจชมชนตางๆ ไดรบการรบรองและจดทะเบยนโดยหนวยงานภาครฐ ท าใหไดรบการสนบสนนและสงเสรมดานตางๆ เชน ความรทางดานการบรหารจดการ ทกษะและฝมอแรงงาน การสนบสนนใหไปขายสนคาในงานแสดงสนคาทภาครฐเปนผจดโดยไมเสยคาใชจายในการเชาพนท เปนตน

2) ปจจยทางดานเศรษฐกจ พบวา ลมทะเลสาบสงขลามความไดเปรยบทางดานเศรษฐกจอยหลายประการ โดยสภาพเศรษฐกจโดยรวมของพนทลมน าทะเลสาบสงขลามการขยายตวอยางตอเนอง โดยมปจจยสนบสนนทส าคญคอ การขยายตวทางภาคการทองเทยว การใชจายภาคเอกชน การลงทนภาคเอกชน การสงออก และการใชจายภาครฐบาลในเขตพนทเปนตน จากปจจยทงหลายประการนท าใหมปรมาณเงนหมนเวยนในระบบเศรษฐกจเพมขน

3) ปจจยทางดานสงคม พบวา วสาหกจชมชนท าใหการยายถนฐานเพอหางานท าลดลง เพราะสมาชกในชมชนสามารถท างานทบานของตนเองได การด ารงรกษาประเพณวฒนธรรมกยงคงสามารถถายทอดไปสรนถดไปไดงายมากขน เพราะการผลตของวสาหกจชมชนจ านวนมากเกดจากการผลตโดยใชภมปญญาทองถนทถายทอดมาจากรนสรน

53

4) ปจจยทางดานเทคโนโลย พบวา ชาวบานทรวมกลมกนด าเนนกจกรรมวสาหกจชมชนยงมความรความเขาใจเกยวกบการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยในการบรหารจดการคอนขางนอย โดยเฉพาะการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอชวยในดานการตลาด

5) ปจจยทางนเวศวทยา ในพนทลมทะเลสาบสงขลา ทรพยากรธรรมชาตทวสาหกจชมชนเคยใชเปนวตถดบของการผลต มปรมาณลดลงเปนอยางมาก เกดจากการบกรกปา การเขาไปครอบครองพนทโดยผดกฎหมาย การเผาปา ซงสงเหลานท าใหทรพยากรธรรมชาตทเปนวตถดบการผลตลดลงเปนอยางมาก

1.2 วเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของวสาหกจชมชนในเขตล มทะเลสาบสงขลา จากการศกษาวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยสามารถวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ดงแสดงในตารางท 1 ดงน ตารางท 1 แสดงสรปผลการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค จดแขง - ความสามารถของก าลงคน

- ความไดเปรยบดานวตถดบทมราคาต า

- วตถดบเพอการผลตหาไดในทองถน - ความมนคงทางการเงน - ตนทนในการผลตต า - ชอเสยงดานคณภาพผลตภณฑ - ตนทนในการจดจ าหนายต า - ความสามารถในการสรางก าไรสง

จดออน - อปกรณขาดความทนสมย - ทกษะดานเทคนคและการผลต - กลมเปนทเชอถอและรจกของบคคลไม

มากนก - ขาดความรและทกษะในการจดการ

ระบบบญชและการเงน - สวนแบงการตลาดไมสง - การขาดความมประสทธภาพของ

หนวยงานขาย - การขาดการวจย พฒนา และนวตกรรม

ดานผลตภณฑ โอกาส - จ านวนลกคามมาก

- ความสม าเสมอของวตถดบทมจากผขายวตถดบ

- ความชวยเหลอจากหนวยงานของรฐบาลทเกยวของกบโครงการวสาหกจชมชน

- กระแสนยมในการใชผลตภณฑทผลตจากวสดธรรมชาต

- กระแสความนยมทเกดจากสนคาทผลตดวยฝมอแรงงาน (Handicraft)

- ความสนใจของบคคลทวไปทมตอสนคาจากโครงการวสาหกจชมชน

- การประสานงานระหวางหนวยงานของรฐบาลทเกยวของ

อปสรรค - การขาดบคคลหรอสถานทในการอ านวยความสะดวกทางการตลาด

- ทกษะทางดานภาษาตางชาตและการตดตอสอสาร

- รายไดของประชากรทเปนกลมลกคาไมสง และมภาวะหนสนมาก

- การขาดความรและทกษะแรงงานขนสง - การเพมขนของเทคโนโลยทใชประโยชน

แกผผลตวสาหกจชมชนมนอย - การขาดการสนบสนนดานเงนทนจาก

หนวยงานของรฐ - การขาดการรบรองมาตรฐานสนคาจาก

หนวยงานทเกยวของ

54

1.3 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา จากการส ารวจและสมภาษณวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยสามารถ

วเคราะหปญหาในการด าเนนงานของวสาหกจไดดงตอไปน 1) ปญหาดานการตลาด ผประกอบการสวนมากไมมความรขนสงในดานการจดการทาง

การตลาด เชน ไมมชองทางการจดจ าหนาย การโฆษณา ประชาสมพนธ ปญหาการท าการตลาดตางประเทศเพราะการขาดความรทางดานภาษาตางประเทศ เปนตน

2) ปญหาดานบญชและการเงน ผประกอบการไมมระบบบญชทด ท าใหไมสามารถค านวณตนทนการผลตทแทจรงได การตงราคาขายจงเกดจากการประมาณการณ และการใชประสบการณ สวนการเงนเชน การขาดกระแสเงนสด เพราะขายสนคาเปนเงนเชอ และการขาดเงนทนเพอการขยายกจการ

3) ปญหาดานการผลต เปนปญหาดานทกษะแรงงานของสมาชกทยงพฒนาไดยงไมไดมาตรฐานฝมอแรงงานทดพอ สงผลตอคณภาพของผลตภณฑ

4) ปญหาดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ผประกอบการจ านวนมากไมไดใชเทคโนโลยสารสนเทศในการด าเนนงานเชน การสรางเวปไซคหรอโฮมเพจเพอการสอสารและประชาสมพนธ หรอไมมการใชระบบโปรแกรมทางดานบญชทใชคอมพวเตอรในการชวยท างาน

5) ปญหาดานการออกแบบผลตภณฑ วสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา มการออกแบบผลตภณฑของตนเอง รวมไปถงบรรจภณฑยงไมดเทาทควร ซงวสาหกจตางๆ มความจ าเปนอยางยงทจะตองพฒนาการออกแบบผลตภณฑและบรรจภณฑดวยตนเอง โดยใชวสดหรอวตถดบทหาไดจากทองถนหรอสงผลตจากโรงงานอตสาหกรรมไดในราคาไมสงมาก

6) ปญหาตนทนการผลต เชน ตนทนคาจางแรงงาน และตนทนวตถดบ มราคาสง ท าใหสนคาทผลตออกมามราคาสงกวาสนคาประเภทเดยวกนในตลาด ดงนนวสาหกจชมชนมความจ าเปนตองแกปญหาดวยวธการบรหารจดการทดยงขน หรอเนนผลตสนคาทขายกลมลกคาทไมสนใจดานราคาแตชอบซอสนคาทผลตโดยฝมอชาวบานเปนหลก

1.4 แนวทางการพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลา ผวจยใชวธการสนทนากลม (Focus group) ผวจยไดเชญเจาหนาทส านกงานเกษตรอ าเภอ

เจาหนาทและผบรหารหนวยงานภาครฐ ผประกอบการวสาหกจชมชน และผเชยวชาญดานการจดการวสาหกจ รวมทงหมด 9 ทาน มารวมอภปรายและสนทนากลม โดยสามารถสรปแนวทางพฒนาการด าเนนงานของวสาหกจชมชนในเขตลมทะเลสาบสงขลาดงน

1) แนวทางการพฒนาดานการตลาด ผประกอบการจะตองเปลยนแนวคดจากการผลตน าการตลาด มาเปนการตลาดน าการผลต หนวยงานภาครฐจะตองจดหาสถานทแสดงสนคาอยางถาวรส าหรบวสาหกจชมชนประจ าจงหวด โดยใหผประกอบการวสาหกจชมชนสามารถน าสนคาของตนมาแสดงไดโดยไมเสยคาใชจาย

2) การพฒนาดานระบบบญชการเงน หนวยงานภาครฐผรบจดทะเบยนวสาหกจชมชน ควรจะตองออกระเบยบเรองการท าบญชของวสาหกจชมชน และมการตรวจบญชจากภาครฐอยเสมอ เพอใหวสาหกจชมชนทกแหงไดจดท าบญชรายรบ-รายจาย และสามารถบรหารงานการเงนไดตามความเปนจรง และจะท าใหสามารถค านวณรายรบ-รายจาย และตนทนการผลตทแทจรงไดตอไป

55

3) การพฒนาดานการออกแบบผลตภณฑ การพฒนาดานนตองอาศยหนวยงานภาครฐ โดยเฉพาะส านกงานเกษตรจงหวดจะตองเปนผประสานงานกบสถาบนการศกษา เ พอใหสถาบนการศกษามาเปนผชวยออกแบบผลตภณฑใหวสาหกจชมชน และใหค าปรกษาโดยไมคดคาใชจาย ซงจะท าใหวสาหกจชมชนสามารถพฒนาตนเองในดานนไดตอไป

4) การพฒนาการผลต รฐจะตองสนบสนนวสาหกจชมชนทใชวตถดบทตนเองมในทองถนเพอน ามาใชในการผลต นอกจากนนตองพฒนาความเขาใจดานการอนรกษทรพยากรทน ามาใชเปนวตถดบในการผลต รฐจะตองสนบสนนวสาหกจชมชนใหพฒนาตนเองไปสการไดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมตางๆ

5) แนวทางการพฒนาดานภาษาตางชาต ภาครฐจะตองเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการในดานตางๆ เชน การกระตน การสรางแรงจงใจ การจดอบรมดานภาษา และการประสานงานกบสถาบนการศกษาตางๆ เปนตน

6) การลดตนทนการผลต ผประกอบการจะตองเนนการใชวตถดบทมในทองถนของตนเองหรอใชวตถดบทมตนทนในการจดซอต า และผบรหารวสาหกจชมชนควรจะตองเปลยนวธการจายคาแรงจากการจายคาแรงเปนรายวนเปลยนมาจายคาแรงสมาชกผผลตสนคาเปนรายชน

7) การพฒนาดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การใช เทคโนโลยสารสนเทศเพอการตลาด การโฆษณาและประชาสมพนธสนคา โดยผานสอออนไลทตางๆ เชน เวปไซดของหนวยงานราชการ หรอการสรางเวปไซดเพอประชาสมพนธสนคาและเพอการจ าหนายสนคาดวยตนเองเปนตน

2. อภปรายผลการศกษา การจะพฒนาวสาหกจชมชนผสนบสนนส าคญทจะท าใหเกดการพฒนาคอ หนวยงานภาครฐตางๆ ทงรฐบาลสวนกลาง เชน กระทรวง กรม และฝายและแผนกตางๆ และองคกรปกครองสวนทองถน โดยทกหนวยงานภาครฐจะตองรวมมอกนท างานเชงบรณาการ กลาวคอท างานรวมกน แลกเปลยนขอมลกน ไมใชตางหนวยงานกตางท ากนไปโดยขาดการประสานงานกนอยางเชนในปจจบน นอกจากนนวสาหกจชมชนจะตองมการพฒนาตนเองในดานการเรยนร การจดการความรในองคกรของตน ซง Wasko & Faraj (2000) ไดอธบายวา การจดการความรเปนสวนส าคญเปนอยางยงตอการพฒนาองคการ ซงการจดการความรคอ การคนพบ การแลกเปลยน การถายทอดองคความร และการไดมาซงองคความร ในความรทกระจางชดโดยผเชยวชาญ หรอการน าความรทอยในคนเชน ประสบการณทไดรบมาแลกเปลยนกน ซงการพฒนาวสาหกจชมชนใหเปนองคกรแหงการเรยนร กคอวถทางทจะชวยใหองคการประสบความส าเรจอยางยงยน

ดานตนทนการผลต โดยเฉพาะตนทนแรงงาน และตนทนวตถดบ เปนประเดนส าคญทท าใหตนทนราคาขายสนคาของวสาหกจชมชนมราคาสง ซงผประกอบการจะตองหาวธการบรหารจดการ เชน เปลยนการจายคาแรงจากการจายเปนรายวนมาจายเปนรายชน หรอใชวธการจางเหมา ซง Yang & Huang (2000) ไดอธบายวา การทจดการธรกจทดขนเชนการลดตนทนการผลต จะท าใหเกดการปรบปรงประสทธภาพในการบรหารจดการและคณภาพของสนคาและบรการทดขน ในดานการแกปญหาการท าการตลาด ผประกอบการวสาหกจชมชนนอกจากจะผลตสนคาภายใตตราสนคาผลตภณฑของตนเองแลว ยงสามารถเขาไปสการพฒนาตนเองไปเปนผรบชวงการ

56

ผลตจากอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดใหญได เชน การรบจางเยบผา การรบจางเยบรองเทา โดยรบคาแรงเปนรายชนจากผวาจาง ซง Promsaka Na Sakolnakorn (2011) ไดใหขอคดเหนไววา การทวสาหกจชมชนเขามาเปนผรบชวงการผลต จะท าใหฐานะทางเศรษฐกจดขนเพราะมรายไดเพมเตมมากขน นอกจากจะสงผลทางเศรษฐกจแลว ยงสงผลทางสงคมคอ การมงานท าของคนในชมชนท าใหไมตองมการยายถนฐานเพอหางานท า ครอบครวไดอยดวยกน พอ-แมไดท างานอยในชมชนของตนกมเวลาไดเลยงดบตร-หลาน เลยงดตา-ยาย ป-ยา สงผลใหครอบครวอบอน นอกจากนนกเปนประเดนทางดานการพฒนาบรรจภณฑ ดงเชนท ประภาพร แสงทอง (2553) ไดอธบายไววาวสาหกจชมชนควรจะมการออกแบบผลตภณฑเชน ฉลาก ตราสนคา และบรรจภณฑ เพอสงผลตอการดงดดผบรโภคและสรางมลคาเพมในผลตภณฑ

ในดานการบรหารการเงนและบญช ซงเปนปจจยดานทมผลตอความอยรอดของวสาหกจ โดยการเงนเปนปญหาทส าคญในปจจบนทก าลงเกดกบวสาหกจหลายประเภท ไมวาจะเปนปญหาของการหาแหลงเงนทนจากทางสถาบนการเงนหรอเงนทนหมนเวยน ซงปญหาเหลานสวนหนงเกดจากองคการเองทไมมการจดการทางดานการเงน และการบญชในองคการอยางเปนระบบ และไมมการก าหนดนโยบายหรอการวางแผนในการใชเงนอยางถกวธ จาการศกษาของ Promsaka Na Sakolnakorn, et al. (2009) ไดอธบายไววา ผประกอบการทมวสยทศนจะตองก าหนดนโยบายการจดการทางดานการเงนลงในแผนธรกจขององคการทเขมงวด และตองมการใชทรพยากรทางการเงนใหมประสทธภาพมากทสด นอกจากนน ผประกอบการจะตองรหลกของการบรหารทางการเงนและการจดการดานการบญชทถกตอง โดยผประกอบการทขาดความรดานการบรหารการเงนและบญช ควรจะไปขอรบค าปรกษาจากการใหบรการของหนวยงานภาครฐตางๆ เพอการพฒนาวสาหกจชมชนของตนเองตอไป กลาวโดยสรป หนวยงานภาครฐเปนหนวยงานส าคญของการพฒนาวสาหกจชมชน เพราะวสาหกจชมชนเกดจากประชาชนผเปนฐานรากทางสงคม อยในสงคมชนบท หางไกลความเจรญ การด าเนนงานของรฐเกยวกบวสาหกจชมชนในชวงหลายปทผานมา รฐไดพฒนานโยบายเพอการสนบสนนวสาหกจชมชนอยางตอเนอง อยางไรกตาม สงทยงเปนอปสรรคของการจดการภาครฐคอ การบรหารงานดวยการบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ ของภาครฐเอง นอกจากนนรฐจะตองสนบสนนการฝกอบรมใหวสาหกจชมชนอยางตอเนอง และจะตองพฒนาหลกสตรฝกอบรมทเหมาะสม โดยการศกษาของ สมแกว รงเลศเกรยงไกร และคณะ (2542) ไดใหขอเสนอแนะไววา วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในภาคใต มความตองการไดรบความรและการฝกอบรมในดานตางๆ เรยงล าดบตามความส าคญคอ ดานการตลาด การจดการ การผลต การบญช การเงน 3. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

รฐบาลควรจะใหมหนวยงานเพยงหนวยงานเดยว ทดแลวสาหกจชมชน หนงต าบลหนงผลตภณฑ วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และผประกอบการอนๆ เพอใหเกดการท างานทสมฤทธผลอยางแทจรง ไมใชมหลายหนวยงาน หลายโครงการทสนบสนนผประกอบการการผลตประเภทตางๆ ซงสดทายแลวผประกอบการแตละแหงกคอ “ผประกอบการธรกจ” นนเอง เพราะในปจจบน จากการศกษาพบวา ผประกอบการวสาหกจชมชนหลายแหงกไดจดทะเบยนหลายอยางเชน

57

จดทะเบยนในนาม “หนงต าบลหนงผลตภณฑ” แลวกจดทะเบยน “วสาหกจชมชน” ดวย ดงนนการศกษาครงนจงมขอเสนอแนะเชงนโยบายดงตอไปน

1. ภาครฐควรสนบสนนในการสรางองคความรเกยวกบการบรหารจดการใหกบวสาหกจชมชนแบบครบวงจรเชน การท าบญช การใชเทคโนโลยการผลตในวสาหกจแบบเดยวกน การออกแบบผลตภณฑ การสรางแบรนดสนคาและการจดการดานตลาดตลาด โดยใหสถาบนการศกษาโดยเฉพาะมหาวทยาลยในทองถน ซงมสาขาวชาทเกยวของเปนพเลยงและฝกปฏบตจรงใหแกวสาหกจชมชน

2. ภาครฐควรจะเปนผสนบสนนและประสานงานใหมการเชอมโยงวสาหกจแบบเดยวกนเขาเปนเครอขาย เพอใหวสาหกจชมชนเหลานสามารถทจะชวยเหลอดแล ถายทอดความรซงกนและกนได โดยมการจดการแลกเปลยนความความรผานการศกษาดงาน

3. ควรมการลดขนตอนตางๆ ทวสาหกจชมชนตองเกยวของกบหนวยงานราชการลง เชน การจดทะเบยนจดตงวสาหกจชมชน การขอมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมตางๆ รวมไปถงลดขนตอนแตเพมชองทางในการตดตอขอความชวยเหลอตางๆ ทวสาหกจชมชนตองการการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ

4. รฐควรมการประเมนสถานะของวสาหกจชมชนในทกป เพอสงเสรมใหวสาหกจทสามรถด าเนนการธรกจไดใหกาวหนายงขน และใหการชวยเหลอวสาหกจชมชนทประสบปญหา ทงดานงบประมาณ ความรในการจดการ รวมไปถงเงนทน โดยใหการสนบสนนเงนกดอกเบยต า ในระยะเวลาทเหมาะสมกบสภาพของวสาหกจนนๆ

5. รฐบาลควรจะใหมหนวยงานเพยงหนวยงานเดยวเปนผสนบสนนดแลวสาหกจชมชน โครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ และวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม รวมไปถงผประกอบการอนๆ เพอใหเกดการท างานทสมฤทธผลอยางแทจรง และลดการซ าซอนในการปฏบตงาน

58

บรรณานกรม

กลมงานพฒนาวสาหกจเกษตรชมชน กรมสงเสรมการเกษตร. (2549). วสาหกจชมชนหนทาง พงพาตนเองอยางยงยน. สบคนเมอ 17 มถนายน 2553, จาก http://www.moac.go.th/builder /aid/articleupdate.php?id=86.

กนตกนษฐ พงศกระพนธ. (2552). ปญหาการด าเนนงานของวสาหกจชมชน. สราษฏรธาน : มหาวทยาลยราชภฎสราษฏรธาน.

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ส านกงาน. (2549). แผนพฒนาฯ ฉบบท 10: สงคมทมความสขอยางยงยน. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

จรญ หยทอง-แสงอทย. (2551). “ปากค า” คนลมน าทะเลสาบสงขลา: วาทกรรม พฤตกรรมและ วบากกรรม.วารสารทกษณคด, 7(2), 67-85.

เฉลมพล จตพร ศภพร ไทยภกด ปราโมทย สฤษดนรนดร และ สาวตร รงสภทร. (2550). แนว ทางการพฒนาทยงยนของเกษตรกรและชมชน : กรณศกษาแนวพระราชด าร “ทฤษฎใหม” และวสาหกจชมชน อ าเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร. วทยาสารเกษตรศาสตร (สงคม), 28(2), 265-275.

ณรงค เพชรประเสรฐ และ พทยา วองกล. (2554). วสาหกจชมชน กลไกเศรษฐกจฐานราก. พมพ คร งท 5. กรงเทพฯ : เอดสนเพลส โปรดกส.

ณฐพล นมมานพชรนทร. (2552). สารพดปญหารมกระทบ SMEs แนวโนมดงเหวทสดในรอบ 5 ป. สบคนเมอ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2553, จาก http://www.manager.co.th/SMEs/ ViewNews.aspx?NewsID=9520000040879.

นนทรตน นามบร. (2555). การพฒนาระบบบญชส าหรบวสาหกจชมชนในเขตสามจงหวดชายแดนใต. วารสารวชาการ มหาวทยาลยราชภฏสงขลา, 5(1), 14-25.

ประภาพร แสงทอง. (2553). แนวทางการพฒนาทางการตลาด ส าหรบผลตภณฑชมชน : กรณศกษาวสาหกจแมบานเกษตรกรทอผาเกาะยอ ต าบลเกาะยอ อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา. วารสารวชาการ มหาวทยาลยราชภฏสงขลา, 3(1), 1-6.

ปทมาวด ซซก. (2552). Microfinance และการเงนชมชน. เศรษฐ’ธรรมศาสตร สมมนา ล าดบท 4. กรงเทพฯ : โอเพนบกส

พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548. (2548). พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548. กรงเทพฯ : วญญชน.

มนเทยร โรหตเสถยร. (2549). การด าเนนงานของวสาหกจชมชนกลมผลตภณฑจากผาในจงหวดเชยงใหม. การคนควาแบบอสระ หลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

มานตย มานษยานนท. (2552). การพฒนาระบบบญชและการ เ งนของกล มผล ต ต าบล ท าศาลา อ า เ ภอ เ มอง เช ย ง ให ม . ว ทย า นพนธป รญญามหาบณฑ ต บณฑ ตมหา วทยา ลย มหา วทยาล ย เช ย ง ใหม .

59

รงสรรค ปตปญญา. (2542). ศกยภาพของชมชนในการท าธรกจชมชนอตสาหกรรม. Applied Economics Journal, 5(2), 99-113.

วระวฒ หลาทม. (2540). ประสทธภาพของกลมเกษตรกรตามความคดเหนของเกษตรต าบลในจงหวดเลย. การคนควาแบบอสระ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงเสรมการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

วทยา จนทะวงศศร. (2547). ปจจยทมผลตอความส าเรจของกลมวสาหกจชมชน อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม. รายงานการศกษาอสระ ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรธรกจ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สมแกว รงเลศเกรยงไกร. (2547). รปแบบของการด าเนนงานวสาหกจชมชนของโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ. ภาควชาบรหารธรกจ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สมแกว รงเลศเกรยงไกร และคณะ (2542). ลกษณะและความตองการการฝกอบรมของวสาหกจ ขนาดกลางและขนายอมในภาคใต. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 5(3), 235-243.

สดาณ คาด และคณะ. (2547). รายงานวจย : การจดการองคความรเพอขยายผลการผลตและแปร รปน ามนงา (อดงา) ปลอดสารเคม สวสาหกจชมชนพงตนเอง อาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ระยะท 1. สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย.

สรเชษฐ เวชชพทกษ. (2553). ไมมประเทศใดเขมแขงไดหากทองถนออนแอ. สบคนเมอ 17 มถนายน 2553, จาก http://www.ceithai.com/index.php?option=com _content&task=view&id=54&Itemid=1.

สเมธ ตนตเวชกล. (2536). พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบการพฒนาชนบท ในภมปญญากบการ พฒนาชนบท. กรงเทพฯ: มลนธภมปญญาและมลนธหมบาน.

เสร พงศพศ. (2545). วสาหกจชมชนไมใชธรกจชมชน. อางโดย ณรงค เพชรประเสรฐ และพทยา วองกล. วสาหกจชมชน กลไกเศรษฐกจฐานราก. (พมพคร งท 1) บรรณาธการ. กรงเทพมหานคร: บรษทเอดสนเพรสโปรดกส จ ากด.

เสร พงศพศ (2548). ฐานคด จากแผนแมบทสวสาหกจชมชน. กรงเทพฯ : เจรญวทยการพมพ. เสร พงศพศ. (2552). คมอท าวสาหกจชมชน. กรงเทพฯ : พลงปญญา. เสาวภา องสภานช. (2546). ทะเลสาบสงขลา – ท าไมจงมความส าคญ. สบคนเมอ 25 กรกฎาคม

พ.ศ. 2553, จาก http://www.khlong-u-taphao.com/index.php?file=topic&obj =forum.view(cat_id=04,id=20).

ส านกงานเกษตรจงหวดพษณโลก (2554). รายงานขอมลวสาหกจชมชน จงหวดพษณโลก. พษณโลก : กลมสงเสรมและพฒนาเกษตรกร ส านกงานเกษตรจงหวดพษณโลก (อดส าเนา).

ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน. (2548). พระราชบญญตสงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ. 2548. กรงเทพฯ: กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (อดส าเนา).

60

เอกวทย ณ ถลาง. (2543). พลวตรสงคม-วฒนธรรม: ความอยรอดหรอหายนะ ในมองอนาคต: บท วเคราะหเพอปรบเปลยนทศทางสงคมไทย. พมพคร งท 5. กรงเทพฯ: มลนธภมปญญา.

Adonisi, M. and Wyk, R. van. (2012). The Influence of Market Orientation, Flexibility and Job Satisfaction on Corporate Entrepreneurship. International Business & Economic Research Journal, 11(5), 477-485.

Aguilar, Francis J. (1967). Scanning the Business Environment. New York : Macmillan. Khamanarong, S. (2000). The Role of SMEs and Development Administration in

Thailand. Paper presented at the International Conference on The Role of SMEs and Development in Asia, Nagoya, Japan.

Promsaka Na Sakolnakorn, T., Aim-Im-Tham, S. and Khamanarong, S. (2009). Management Strategy for Administration of Textile Industries in Developing Country: Case Study Thailand. Journal of Business Case Studies, 5(3), 37-44.

Promsaka Na Sakolnakorn, T. (2010). The Analysis of Problem and Threat of Small and Medium Sized Enterprizes in Northeast Thailand. International Business & Economic Research Journal, 9(9), 123-131.

Promsaka Na Sakolnakorn, T. (2011). Economic and Social Development by Management Using Outsourcing and Subcontracting Strategy. The International Journal of Environmental, Cultural, Economic & Social Sustainability, 7(5), 273-286.

Wasko, M. and Faraj, S. (2000). It is What One Does: Why People Participate and Help Others in Electronic Communities of Practice. Journal of Strategic Information Systems, 9(2-3), 155–173.

Yang, C., and Huang, J.B. (2000). A decision model for IS outsourcing, International Journal of Information Management, 20(3), 225-239.

61

ภาคผนวก

62

ภาคผนวก ก รายนามผใหสมภาษณแบบเจาะลก

63

วสาหกจชมชนทใหขอมลสมภาษณแบบเจาะลก ล าดบ ชอวสาหกจชมชน ทอย

1 ขาวชมชนบานหนองเสอเหนอ เลขท 137 หม 2 ต าบลบางเขยด อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา

2 กลมผาทอเกาะยอ กลมรมไทร

เลขท 53/1 หมท 5 ต าบลเกาะยอ อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

3 กลม เกาะยอ ท.เอม.พ. โปรดกส เลขท 18/3 หมท 4 ต าบลเกาะยอ อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

4 กลมแมบานเกษตรกรบานหนองปลง เลขท 56 หมท 5 ต าบลนาทอม อ าเภอเมองจงหวดพทลง

5 กลมเกษตรกรขาวสงหยด เลขท 42 หมท 5 ต าบลทามะเดอ อ าเภอบางแกว จงหวดพทลง

6 กลมหตกรรมกะลามะพราว ต าบลชยบร เลขท 32 หมท 1 ต าบลชยบร อ าเภอเมอง จงหวดพทลง

7 กลมกะละแม บานนางลาด

เลขท 388 ถนนคหาสวรรค ต าบลทามหร า อ าเภอเมอง จงหวดพทลง

8 วสาหกจเครองดมรงนก กลมแมบานเพงอาด เลขท 327 หม 11 ต าบลฝาละม อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง

9 กลมวสาหกจเครองหนง “Mr.World” ต าบลทะเลนอย อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง

10 วสาหกจชมชน กลมเรยนรเศรษฐกจพอเพยง ต าบลชะแล

เลขท 26 หมท 3 ต าบลชะแล อ าเภอสงหนคร จงหวดสงขลา

11 กลมหตถกรรมใยตาลสทงพระ ตรงขามทวาการอ าเภอสทงพระ อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา

12 วสาหกจชมชนกลมผาบาตกเกาะเพชร เลขท 69 หม 3 ต าบลเกาะเพชร อ าเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช

13 วสาหกจชมชนผลตภณฑกระจดราตรชะอวด เลขท 27 ถนนถาวรรตน ต าบลชะอวด อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช

14 กลมสตรสหกรณบานคลองฉนวน เลขท 11 หม 5 ต าบลชมพล อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา

15 วสาหกจชมชนกลมผลตขนมไขกรอบ ซอย 24 ถนนวดหาดใหญใน อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

16 วสาหกจชมชนกลมจกรสานกระจดปาค านง ต าบลควนหลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

64

วสาหกจชมชนทใหขอมลสมภาษณแบบเจาะลก (ตอ) ล าดบ ชอวสาหกจชมชน ทอย 17 กลมวสาหกจสตรท าขนมบานชะแม เลขท 39/1 หม 6 ต าบลดหลวง

อ าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา 18 วสาหกจชมชนแปรรปลกตาลบานชายเคอง เลขท 14/1 หม 2 ต าบลระวะ อ าเภอ

ระโนด จงหวดสงขลา 19 วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรผกกด

รงเรอง เลขท 39 บานผกกด ต าบลบานใหม อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา

20 วสาหกจชมชนเรยนรเกษตรธรรมชาตบางแกว หมท 6 ต าบลทามะเดอ อ าเภอบางแกว จงหวดพทลง

21 วสาหกจชมชนกลมเกาะหมกรงนก บานเลขท 96/8 หม 11 ต าบลคลองแห อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

22 วสาหกจกลมเพาะเหด เลขท 342/1 หม 8 ต าบลฝาละม อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง

23 วสาหกจกลมเหรยญโปรยทาน ชมชนบานคอหงส 1 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

24 วสาหกจกลมกาละแมแมประคอง บานเลขท 388/6 ต าบลคหาสวรรค อ าเภอเมอง จงหวดพทลง

25 วสาหกจกลมทาสะอานไฮโดรโปนกส หม 8 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

26 วสาหกจกลมผลตภณฑจากกานธปฤาษและเสนใยพช

หมท 9 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

27 วสาหกจชมชนแปรรปอาหาร “กลมแมบานเกษตรกรคลองล าหลง”

หม 13 ต าบลต านาน อ าเภอเมอง จงหวดพทลง

28 วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมดอกไมจากใบยางพารา บานหแร

หม 3 ต าบลทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

29 วสาหกจชมชนอ าเภอรตภม (ผลตครมรงนก) ศนยสาธตฝกอาชพเศรษฐกจพอเพยง อ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

30 กลมแมบานเกษตรกรปลายตรอกรวมใจ เลขท 221 หม 9 ต าบลทะเลนอย อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง

31 วสาหกจกลมสวนตลเครองส าอางสมนไพร หม 5 ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

32 วสาหกจกลมบางดานศลปประดษฐ หม 1 บานบางดาน ต าบลเขารปชาง อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

65

ภาคผนวก ข รายนามผเชยวชาญทไดรบเชญมาสนทนากลม

66

รายนามผเชยวชาญทไดรบเชญมาสนทนากลม

1. นายสมโชค เกอเสง นายกองคการบรหารสวนต าบลปาบอน จงหวดพทลง 2. นายสมบรณ กนตะพงษ นายกเทศมนตรเทศบาลต าบลเขาชยสน จงหวดพทลง 3. นางปราณ ชอนมณ นกวชาการพฒนาชมชนช านาญการ จงหวดพทลง 4. นายเฉลม สขทอง พฒนาการจงหวดพทลง 5. นายจรญ หยทอง-แสงอทย รองผอ านวยการสถาบนทกษณคดศกษา มหาวทยาลยทกษณ จงหวดสงขลา 6. นายไพศาล แกวบตรด นกวชาการเกษตรช านาญการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ 7. นายวชย มาระเสนา ตวแทนผประกอบการวสาหกจชมชน กลมผาเกาะยอ จงหวดสงขลา 8. นายอดพร เบญจรตนฉตร ตวแทนผประกอบการวสาหกจชมชน กลมผลตกระเปากระจด จงหวดนครศรธรรมราช 9. นายสรศกด จนทรสวาง ตวแทนผประกอบการวสาหกจชมชน กลมวสาหกจชมชนแปรรปสนคาเกษตร

จงหวดนครศรธรรมราช