คมอปฏบตงาน

การใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

นางสาวรงอรณ ค าเปกเครอ

บรรณารกษ

ศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

ก

ค ำน ำ

การใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ถอเปนงานบรการทส าคญอยางหนงของหองสมด ศนย-

วทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ทมสวนสนบสนนการเรยนการสอน และการศกษาคนควา

หาความรของนกศกษา อาจารย บคลากร และประชาชนทวไป ใหไดทรพยากรสารสนเทศทตรงกบความ

ตองการมากทสด ดวยความถกตอง ครบถวน และสมบรณ เพอน าไปใชงานไดอยางมประสทธผล

ดงนน ผจดท าจงไดจดท าคมอปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เพอใชเปนแนวทางดานวธการ ขนตอน

และค าอธบายตางๆ ของการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทย-

พฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง กบบคลากรอนทมหนาทใหบรการของศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เพอแกปญหาชวงเวลาทบรรณารกษไมไดอยปฏบตงานในพนท หรอ

ผมสวนรบผดชอบ มภารกจอน ซงจะชวยลดขอผดพลาดจากการปฏบตงานได สงผลใหผรบบรการไดรบ

ทรพยากรสารสนเทศทตรงกบความตองการอยางถกตองสมบรณ

(นางสาวรงอรณ ค าเปกเครอ)

บรรณารกษ

ข

สารบญ

หนา ค ำน ำ ก สำรบญ ข

บทท 1 บทน า 1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญ 1 วตถประสงค 1 ขอบเขตของคมอ 2 นยำมศพททเกยวของ 2 ประโยชนทไดรบ 2

บทท 2 การวเคราะหงาน 3 โครงสรำงศนยวทยพฒนำ มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช ล ำปำง 3 โครงสรำงกำรบรหำรของศนยวทยพฒนำ มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช ล ำปำง 4 โครงสรำงกำรปฏบตงำนของศนยวทยพฒนำ มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช ล ำปำง 5 ภำระหนำทของศนยวทยพฒนำ มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช ล ำปำง 6 ภำระหนำทของงำนบรกำรสอและเทคโนโลยกำรศกษำ 7 ภำระหนำทของต ำแหนง 8

บทท 3 องคประกอบของงาน 11 องคประกอบกำรใหบรกำรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน (OPAC) 11

สวนน ำเขำ (Input) 11 ทรพยำกรสำรสนเทศ 11 ระบบ OPAC 13 ผใชบรกำรหองสมด 15

สวนกระบวนกำร (Process) 15 กำรคนคนสำรสนเทศ 15

สวนผลลพธ (Output) 20 รำยกำรขอมลทำงบรรณำนกรมทรพยำกรสำรสนเทศ 20 กำรเขำถง กำรน ำทรพยำกรสำรสนเทศมำใช 20 กำรประเมนผล 21

ค

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ขนตอนและวธการปฏบตงาน 23

แผนผงขนตอนกำรปฏบตงำนกำรใหบรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน 23

กำรสมภำษณผใชบรกำร 24 กำรกรอกแบบฟอรมขอใชบรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน (OPAC) 25 กำรตรวจสอบควำมถกตองสมบรณของแบบฟอรมขอใชบรกำรสบคน 26 กำรคนคนทรพยำกรสำรสนเทศ 26 กำรสบคนแบบ Basic search 26 กำรสบคนแบบ Advanced search 28 กำรสบคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล 30 กำรสบคนแบบ Advanced search โดยใชเครองมอกำรกรองผลกำรสบคน 32 กำรประเมนผลกำรสบคน 34 กำรเขำถง/กำรใหใชทรพยำกรสำรสนเทศ 34 กำรประเมนควำมพงพอใจในกำรใหบรกำร 38

บทท 5 ปญหาอปสรรค และแนวทางแกไข 39 ปญหำอปสรรคในกำรปฏบตงำน 39 แนวทำงแกไขปญหำในกำรปฏบตงำน 40 แนวทำงกำรพฒนำ 42

บรรณำนกรม 43 ภำคผนวก 44

ประกำศมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช เรองโครงสรำงกำรบรหำร ศนยวทยพฒนำ มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช 45 ระเบยบมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช วำดวยกำรใชหองสมด พ.ศ. 2544 46 ประกำศมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช เรองขอก ำหนดในกำรยมวสดสำรสนเทศ

หองสมดมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช พ.ศ. 2557 51 ประกำศมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช เรองกำรก ำหนดอตรำคำธรรมเนยม

และคำบรกำรกำรใชหองสมดมหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช พ.ศ. 2557 53 แบบฟอรมกำรขอใชบรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน (OPAC) 57 แบบประเมนควำมพงพอใจกำรใหบรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน (OPAC) 58

ประวตผเขยน 59

บทท 1

บทน ำ

1.ควำมเปนมำและควำมส ำคญ

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง จดตงขนเพอสนบสนนและรองรบกจกรรม

การเรยนการสอน การฝกอบรม งานบรการการศกษาในระบบการสอนทางไกล เปนเครอขายของ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชในงานบรการหองสมดและสอการศกษา รวมทงประชาสมพนธและเผยแพร

ขอมลขาวสารของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชในระดบภมภาค

ปจจบนทรพยากรสารสนเทศ มเปนจ านวนมาก หลากหลายรปแบบ ทงสอสงพมพ สอโสตทศน สอ

อเลกทรอนกส รวมทงความตองการทรพยากรสารสนเทศของผใชมความหลากหลาย และแตกตางกน จน

อาจเกนความสามารถของผใชทจะสบคนทรพยากรสารสนเทศไดดวยตนเอง กอปรกบการปฏบตงานของ

บคลากรศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง มภารกจในการท างานหลายหนาท ท าให

บางชวงเวลาไมมบรรณารกษปฏบตหนาทในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ อกทงส านกบรรณ-

สารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ไดน าระบบหองสมดอตโนมต MATRIX ซงเปนระบบหองสมด

อตโนมตระบบใหมมาใช ท าใหบรรณารกษและผท าหนาทแทน ขาดทกษะในการใหบรการ หากเจาหนาทผให

บรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ไมมความรความเชยวชาญในการสบคนทรพยากรสารสนเทศ จะท าให

สนเปลองเวลา และทส าคญอยางยงคอไมตรงตามความตองการของผใชบรการ

ดงนนการจดท าคมอปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง จะชวยใหเจาหนาทในศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ทปฏบตหนาทแทนบรรณารกษ รวมทงบรรณารกษทปฏบตงานใหม

สามารถสบคนทรพยากรสารสนเทศใหกบผใชบรการไดถกตอง ครบถวน ตรงตามความตองการของผใชบรการ

2. วตถประสงค 2.1 เพอเปนแนวทางใหบรรณารกษและเจาหนาทศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง ในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

2.2 เพอใหผใชบรการไดรบทรพยากรสารสนเทศตรงตามความตองการ

2

3. ขอบเขตของคมอ การจดท าคมอปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมด

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง มขอบเขตดงน

3.1 มงศกษากลมผใชบรการหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ทงผใช

ภายใน นกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช อาจารย เจาหนาท และผใชภายนอกซงเปนประชาชนทวไป

3.2 ท าการศกษาจากสภาพแวดลอมของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

3.3 เนอหาทใชในการจดท า จะศกษาโดยองจากระเบยบมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช วาดวยการ

ใชหองสมด พ.ศ. 2544 ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองขอก าหนดในการยมวสดสารสนเทศ

หองสมด มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557 ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองการ

ก าหนดอตราคาธรรมเนยมและคาบรการการใชหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557

3.4 ระยะเวลาทใชในการจดท า พฤษภาคม พ.ศ. 2561 – กรกฎาคม พ.ศ. 2561

4. นยำมศพททเกยวของ 4.1 ระบบกำรคนคนสำรสนเทศออนไลน (OPAC : Online public access catalog) หมายถง

ระบบหนงของโปรแกรมระบบหองสมดอตโนมต MATRIX ทบนทกรายการขอมลบรรณานกรมทรพยากร

สารสนเทศทมอย ในหองสมดมหาวทยาลยส โขทยธรรมาธราชท งสวนกลางและ ศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ทง 10 แหง โดยเกบไวในฐานขอมลเครองคอมพวเตอรแมขาย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

4.3 กำรบรกำรสบคนทรพยำกรสำรสนเทศออนไลน หมายถง การบรการคนหาทรพยากร

สารสนเทศ ทเกบเปนฐานขอมลไวในระบบการคนคนสารสนเทศออนไลน (OPAC : Online public access

catalog) โดยสบคนโดยใชเครองคอมพวเตอรลกขาย ของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง ผานระบบออนไลน ขอมลทคนไดประกอบดวย ชอผแตง ชอเรอง หวเรอง เลขเรยกทรพยากร

สารสนเทศ เปนตน ใหตรงตามความตองการของผใชบรการซงสามารถคนได

5. ประโยชนทไดรบ 5.1 บรรณารกษ เจาหนาทผปฏบตงาน ไดใชเปนแนวทางในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

ออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช ล าปาง 5.2 ผใชบรการไดรบทรพยากรสารสนเทศตรงตามความตองการ 5.3 ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง สามารถด าเนนงานบรการการศกษา

บรการทรพยากรสารสนเทศ แกนกศกษา และประชาชน

บทท 2

การวเคราะหงาน

การจดท าคมอการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนย-

วทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ผจดท าคมอไดวเคราะหงานออกเปนดงน

(1) โครงสรางศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง (2) โครงสรางการบรหารศนย

วทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง (3) โครงสรางการปฏบตงานของศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง (4) ภาระหนาทของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช ล าปาง (5) ภาระหนาทของงานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา (6) ภาระหนาทของ

ต าแหนงบรรณารกษ ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

1. โครงสรางศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

โครงสรางศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ตามประกาศมหาวทยาลย-

สโขทยธรรมาธราช เรอง โครงสรางการบรหารศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

พ.ศ. 2550

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง จดตงขนเพอสนบสนนและรองรบ

กจกรรมการเรยนการสอน การฝกอบรม งานบรการการศกษาในระบบการสอนทางไกล เปนเครอขาย

อธการบด

รองอธการบดฝายบรการวชาการและพนธกจสมพนธกบชมชน

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

งานอ านวยการและธรการงานสงเสรม

และบรการการศกษางานบรการสอ

และเทคโนโลยการศกษา

4 ของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ในงานบรการหองสมดและสอการศกษา ประชาสมพนธและ

เผยแพรขอมลขาวสารของมหาวทยาลยในระดบภมภาค มขอบเขตพนทความรบผดชอบใหบรการ

ครอบคลม 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน คอ แมฮองสอน เชยงใหม ล าพน ล าปาง เชยงราย พะเยา แพร

และ นาน แบงโครงสรางการบรหารภายในเปน 3 งาน ประกอบดวย งานอ านวยการและธรการ งาน

สงเสรมและบรการการศกษา งานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา

2. โครงสรางการบรหารของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

อธการบด

รองอธการบดฝายบรการวชาการและพนธกจสมพนธกบชมชน

ผอ านวยการศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

หวหนางานอ านวยการและธรการ

(เจาหนาทบรหารงานทวไป)

- เจาหนาทบรหารงานทวไป

- พนกงานขบรถยนต

- พนกงานขบรถยนต

- พนกงานสถานท

- พนกงานทวไป

- คนสวน

หวหนางานสงเสรมและบรการการศกษา(นกแนะแนวการศกษา

และอาชพ)

- นกวชาการศกษา

- นกวชาการศกษา

- ชางศลป

หวหนางานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา

(บรรณารกษ)(รกษาการในต าแหนงหวหนางาน)

- นกวชาการโสตทศนศกษา

- นกวชาการคอมพวเตอร

- บรรณารกษ

- บรรณารกษ

- ชางอเลกทรอนกส

5

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง การบรหารงานขนตรงตออธการบด

เพอความคลองตวในการบรหารงาน ไดมอบอ านาจใหรองอธการบดฝายบรการวชาการและพนธกจ

สมพนธกบชมชนในการก ากบดแล มผอ านวยการศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง เปนผบรหารภายในศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

มหวหนางานของแตละฝายท าหนาทก ากบดแลรองลงมา ประกอบดวย หวหนางานอ านวยการและ

ธรการ หวหนางานสงเสรมและบรการการศกษา และหวหนางานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา

3. โครงสรางการปฏบตงานของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง

นางตสมารน อธจตตาผอ านวยการศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

นางณฐพร ทวมเพมทรพยเจาหนาทบรหารงานทวไป

หวหนางานอ านวยการและธรการ

นายสพจน สระทองพนนกแนะแนวการศกษาและอาชพ ช านาญการ

หวหนางานสงเสรมและบรการการศกษา

นางสาวรงอรณ ค าเปกเครอบรรณารกษ

รกษาการในต าแหนงหวหนางานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา

นางณฐพร ทวมเพมทรพย

เจาหนาทบรหารงานทวไป

นางสาวธญาภรณ สเขยว

นกวชาการศกษา

นายณฐพล ปรงฤทธ

นกวชาการศกษา

นายวฒไกร ส ารราษฎร

ชางศลป

นางสาวรงอรณ ค าเปกเครอ

บรรณารกษ

นายวรพร ปานโชต นกวชาการคอมพวเตอร ช านาญการ

นายเนต ณ นคร ชางอเลกทรอนกส ช านาญงาน

นางกรณาภค สระทองพน

บรรณารกษ

นายสมควร พนธโหมด

พนกงานขบรถยนต

นายเฉลมพล ตยวงค

พนกงานขบรถยนต

นางอรณ ทรายมล

พนกงานสถานท

นางมาล วรรณกล

พนกงานทวไป

นายไพรง พรมเวยง

คนสวน

6

4. ภาระหนาทของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ไดด าเนนการตามภารกจดานการ

รองรบกจกรรมการเรยนการสอน การบรการการศกษา และการบรการทางวชาการ การบรการทส าคญ

มดงตอไปน

4.1 งานอ านวยการและธรการ

(1) งานสารบรรณ การรบสงหนงสอราชการ สงหนงสอใหงานอน ตามทผอ านวยการ

ศนยมอบหมาย

(2) งานการเงน ท าหนาทเบกจายงบประมาณในการด าเนนกจกรรม คาตอบแทน

คาใชสอย คาวสด กจกรรมโครงการ เพอใหงานส าเรจลลวง

(3) งานพสด ครภณฑ จดซอ จดจาง เบกจายวสดในการด าเนนกจกรรม

(4) งานอาคารสถานท ดแลสถานทใหสะอาด เรยบรอย ดแลในการจดสถานท

จดหองอบรมสมมนา

(5) งานบคคล จดท าประวตการลาของบคลากร การสรรหาบคลากรในต าแหนงลกจาง

ชวคราวรายเดอน

4.2 งานสงเสรมและบรการการศกษา

(1) ใหบรการสถานท และอ านวยความสะดวกในการจดสมมนาเสรมบณฑตศกษาจด

สอนเสรมนดหมาย ระดบปรญญาตร จดอบรมประสบการณวชาชพ ประกาศนยบตรบณฑต แขนง

หลกสตรและการสอน สาขาวชาศกษาศาสตร และกจกรรมวชาการอน ๆ ตามทมหาวทยาลยมอบหมาย

(2) การรบสมครนกศกษาใหม หลกสตรปรญญาตร ปรญญาโท หลกสตรสมฤทธบตร

และหลกสตรประกาศนยบตรอน ๆ ทมหาวทยาลยฯ เปดสอน เปนบรการเรมตนแกนกศกษาใหม โดย

จ าหนายระเบยบการสมครและรบสมครเปนนกศกษาใหม ณ ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช ล าปาง

(3) การรณรงครบสมครนกศกษาใหม โดยออกเดนทางไปบรการตามสถานทตาง ๆ

ในจงหวดเขตพนทรบผดชอบ เชน โรงเรยนประจ าจงหวด หองสมดประชาชนประจ าจงหวด เพอรณรงค

รบสมครนกศกษาใหม และแนะแนวการศกษา

(4) การรบลงทะเบยนเรยนชดวชาพนฐาน โดยนกศกษาจะไดรบชดวชาพนฐานทนท

โดยไมตองรอการจดสงจากสวนกลาง ท าใหนกศกษาสามารถศกษาเอกสารการสอนไดทนททสมครเปน

นกศกษาใหม

7

(5) การใหบรการยนค ารองตาง ๆ เชน การลาพกการศกษา การเปลยนชอ-สกล

การท าบตรประจ าตวนกศกษาใหม พรอมรบช าระคาธรรมเนยมตาง ๆ รวมทงการรบเรองราว

ของนกศกษาเพอประสานกบส านกทะเบยนและวดผล และสาขาวชา ในกรณทไมสามารถด าเนนการให

แลวเสรจทศนยวทยพฒนาได

(6) การใหบรการค าแนะน าปรกษาและตอบปญหานกศกษา เพอสงเสรมความส าเรจ

ของนกศกษาในรปแบบตาง ๆ เชน การสงจดหมายตดตามนกศกษา การใหค าปรกษา แนะน าการเรยน

การสอนทงในและนอกสถานท

(7) การสนบสนนและสงเสรมกจกรรมของชมรมนกศกษาในพนทบรการ ใหบรการจด

กจกรรมชมรมนกศกษา ตามแผนการจดกจกรรม ใหบรการจดโครงการพชวยนองเพอสงเสรมการศกษา

4.3 งานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา

(1) ใหบรการศกษาคนควา ในหองสมด ระหวางวนจนทร - วนเสาร ในเวลาราชการ

และใหบรการในวนอาทตย กรณทมการอบรมหรอสมมนาเสรม

(2) ใหบรการศกษาคนควาผานเครอขายอนเทอรเนต และใหบรการคนควา ยม-คน

ระหวางหองสมดในพนทบรการ

(3) ใหบรการสออเลกทรอนกส ในการศกษาเรยนรผานสอออนไลน และสอออฟไลน

เชน ศกษาชดวชาผานเครอขายอนเทอรเนต หรอศกษาเรยนรจากแผนวดทศน แผนการสอนดวย

คอมพวเตอร

(4) การบรการเทคโนโลยการศกษาตาง ๆ บรการโสตทศนปกรณ ในการเรยนการสอน

การอบรมสมมนา การสมมนานกศกษาบณฑตศกษา การสอนเสรมนกศกษาปรญญาตร บรการ

โสตทศนปกรณ กจกรรมอน ๆ ตามทมหาวทยาลยฯ มอบหมาย

(5) การบ ารงรกษาโสตทศนปกรณ และคอมพวเตอร

(6) การผลตสอพนฐาน สอส าหรบการเรยนการสอน การอบรมสมมนา และผลตสอเพอ

การประชาสมพนธ

5. ภาระหนาทของงานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา งานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง รบผดชอบการใหบรการหองสมดและสอการศกษา การบรการเทคโนโลยการศกษา การผลตสอ

พนฐาน ประสานการเชอมโยงเครอขายคอมพวเตอร การสงเสรมอนรกษศลปวฒนธรรมทองถน

การบ ารงรกษาโสตทศนปกรณและคอมพวเตอร การสรางเครอขายระหวางหองสมดในเ ขตพนท

รบผดชอบ และงานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย

8

บคลากรงานบรการสอและเทคโนโลยการศกษา ประกอบดวย

5.1 บรรณารกษ (รกษาการในต าแหนงหวหนางาน) รบผดชอบ บรการสบคนทรพยากร

สารสนเทศ บรการตอบค าถามและชวยคนควา บรการยม-คนทรพยากรสารสนเทศ จดหาและจดเรยง

ทรพยากรสารสนเทศ ลงทะเบยน ตรวจรบทรพยากรสารสนเทศ บรการการอาน บรการสงเสรมการ

ใชหองสมด บรการท าส าเนา งานท าน-บ ารงศลปวฒนธรรม และ งานอน ๆ ทไดรบมอบหมาย

5.2 นกวชาการคอมพวเตอร ช านาญการ รบผดชอบ ดแลซอมบ ารงระบบคอมพวเตอร

ระบบเครอขายคอมพวเตอร เขยนปรบปรงแกไขโปรแกรมคอมพวเตอร ดแลระบบการประชมทางไกล

ผานจอภาพ ออกแบบจดท าพฒนาปรบปรงเวบไซต

5.3 นกวชาการโสตทศนศกษา รบผดชอบ ควบคมดแลโสตทศนปกรณ บนทกภาพนง วดทศน

ผลตสอประชาสมพนธรายการวทย สปอต โฆษณา สอประชาสมพนธออนไลน

5.4 ชางอเลกทรอนกส ช านาญงาน รบผดชอบ ดแลการจดท าแผนและงบประมาณของงาน

บรการสอและเทคโนโลยการศกษา ดแล ซอมบ ารงระบบไฟฟา อเลกทรอนกส ใหบรการ

โสตทศนปกรณ ดแลซอมบ ารงระบบโทรศพท ระบบเครองปรบอากาศ จดหาวสดอปกรณไฟฟา

อเลกทรอนกส

6. ภาระหนาทของต าแหนง ภาระงานของต าแหนงบรรณารกษ ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง สามารถแบงภาระงานตามประเภทของภาระงานได 3 ประเภท คอ (1) ภาระงานหลก

(2) ภาระงานรอง และ (3) ภาระงานทไดรบมอบหมาย

6.1 ภาระงานหลก ประกอบดวย (1) บรการตอบค าถามและชวยคนควา (2) บรการยม-คน

ทรพยากรสารสนเทศ (3) จดหาและจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ (4) บรการการอาน

6.1.1 บรการตอบค าถามและชวยคนควา เปนบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ท

เปนหวใจของการด าเนนงานดานบรการสารสนเทศ ในการชวยผใชใหไดรบสารสนเทศทถกตอง

ครบถวน โดยการชวยคนหา สบคน หรอท าการสอนแนะน าใหผใชรจกวธคนหาทรพยากรสารสนเทศ

ดวยตนเอง ชวยแนะน าการเลอกทรพยากรสารสนเทศ ไดแก หนงสอ วารสาร และทรพยากรสารสนเทศ

รปแบบอน โดยมงผใชเปนศนยกลางของการใหบรการสารสนเทศ ทตอบสนองตรงตามความตองการ

ของผใชบรการ (มาล ล าสกล. 2546: 5)

6.1.2 บรการยม-คนทรพยากรสารสนเทศ เปนงานดานบรการทเกยวกบการ

ใหบรการยม-คนทรพยากรสารสนเทศ ซงเรมตงแตการรบสมคร งานทะเบยนสมาชก การตออายการ

เปนสมาชก งานใหยม-รบคน งานตดตามทวงถาม งานตดสทธการใหยม การปรบ บรการจอง บรการ

9 ส ารอง และการจดเกบสถตและรายงานผลการด าเนนงานบรการยม-คน (มาล ล าสกล. 2546: 40) โดย

ยดระเบยบมหาวทยาลยส โขทยธรรมาธราช วาดวยการใชหองสมด พ.ศ. 2544 ประกาศ

มหาว ทยาล ยส โ ขท ย ธร รมาธ ร าช เ ร อ ง ข อก าหนด ในการย ม ว ส ด ส า รสน เทศห อ งสม ด

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557 และ ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชเรองการ

ก าหนดอตราคาธรรมเนยมและคาบรการการใชหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557

6.1.3 บรการจดหาและจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ เปนการจดหาทรพยากร

สารสนเทศประเภทวารสาร นตยสาร หนงสอพมพ เพอตอบสนองผใชในทองถน เพมเตมจากทส านก

บรรณสารสนเทศจดหาให การตรวจรบและจดเรยงทรพยากรสารสนเทศทไดรบจากส านกบรรณ-

สารสนเทศ การจดเรยงทรพยากรสารสนเทศใหอยในสภาพเปนระเบยบ ถกตอง พรอมใชงาน เพอให

ผใชบรการสามารถเขาถงทรพยากรสารสนเทศไดอยางสะดวก รวดเรว

6.1.4 บรการการอาน เปนงานอ านวยความสะดวกแกผใชในดานการอาน การ

คนควาหาความร และการสงเสรมการอานใหกวางขวางและทวถง จ าเปนตองมการจดสถานทนง

อานใหเหมาะสม ด าเนนการจดท าแผนของบประมาณ เพอจดหาครภณฑทดแทนครภณฑทช ารด

หรอลาสมย จดหาเครองคอมพวเตอรเพอใหบรการโดยประสานงานกบนกวชาการคอมพวเตอร ม

การปรบปรงหองสมดใหสะอาด ทนสมย เปนระเบยบ การประดบตกแตงใหสวยงาม ดแลระบบแสง

สวางใหเพยงพอ โดยการประสานงานกบชางอเลกทรอนกสเรองระบบแสงสวาง

6.2. ภาระงานรอง ประกอบดวย (1) บรการสงเสรมการใชหองสมด และ (2) บรการท าส าเนา

6.2.1 บรการสงเสรมการใชหองสมด เปนกจกรรมทหองสมดจดขน เพอสงเสรมการ

เขาใชหองสมด สงเสรมการศกษาคนควา มทงการจดนทรรศการทงในหองสมดศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง การจดนทรรศการนอกสถานท เชน การแนะน าหนงสอท

นาสนใจ การแนะน าหนงสอใหม การใหบรการหองสมดเคลอนททกวนพธ โดยศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ไดออกหนวยเคลอนทใหบรการ ณ หองสมดประชาชนจงหวด

ล าปาง

6.2.2 บรการท าส าเนา เปนบรการท าส าเนาเอกสารจากทรพยากรสารสนเทศใน

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ทผใชไมประสงคจะยมออกไปใชนอก

หองสมด หรอทรพยากรสารสนเทศทไมอนญาตใหยมออกนอกหองสมด

6.3 ภาระงานทไดรบมอบหมาย ประกอบดวย (1) บรการรบสมครนกศกษาใหม รบลง

ทะเบยนเรยน รบค ารอง (2) งานอ านวยการและธรการ (3) จดโครงการบรการวชาการแกสงคม

(4) จดโครงการสงเสรมศลปวฒนธรรม

10 6.3.1 บรการรบสมครนกศกษาใหม รบลงทะเบยนเรยน รบค ารอง โดยมทงการออก

หนวยบรการนกศกษาตามจงหวดตาง ๆ ณ หองสมดประชาชน

6.3.2 งานอ านวยการและธรการ ไดรบมอบหมายใหชวยงานอ านวยการ และ

ธรการในการท าหนาทปอนขอมลวนลา ในระบบการลาอเลกทรอนกส การเบกจายพสดและปดพสด

ประจ าเดอน ปอนขอมลรายงานตวชวดผลการด าเนนงาน (AE)

6.3.3 จดโครงการบรการวชาการแกสงคม เพอเผยแพรความรดานตาง ๆ สประชาชน

ชมชน ในพนทรบผดชอบ ไดแก

(1) โครงการพฒนาเครอขายหองสมด มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

เพอสงคม ของศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เปนโครงการทศนยวทย-

พฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ไดรบงบประมาณจากส านกบรรณสารสนเทศ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เพอสรางความสมพนธ และประสานความรวมมอกบหองสมด

ประชาชนทเปนเครอขาย ใหประชาชนในพนทไดน าความรไปพฒนาชมชน และเปนการประชาสมพนธ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

(2) โครงการบรการวชาการแกสงคม เปนโครงการทไดรบการจดสรร

งบประมาณจากกองแผนงาน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เพอน ามาจดโครงการดานการอบรม

สมมนา ใหความรกบประชาชนในพนท โครงการทจด ไดแก โครงการอบรมเชงปฏบตการการถายท า

และตดตอวดโอเพอสรางรายไดใน YouTube

6.3.4 จดโครงการสงเสรมศลปวฒนธรรม เปนโครงการทสงเสรม สนบสนนและ

อนรกษศลปวฒนธรรมในทองถน ชมชนใหคงสบไป โดยไดรบการจดสรรงบประมาณจากส านก

การศกษาตอเนอง มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช โดยการน าศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถนของ

ชมชนมาเผยแพร อบรม ใหความร เพอใหเยาวชน ประชาชนสามารถด าเนนกจกรรมศลปวฒนธรรม

หรอน าไปตอยอดประกอบอาชพได รวมทงยงเปนการอนรกษไมใหสญหาย กจกรรมทผานมาไดแก

การท าผาหมอฮอมลานนา โดยด าเนนการทจงหวดแพร

บทท 3

องคประกอบของงาน

การจดท าคมอปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมด

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ผจดท าคมอการปฏบตงานขอน าเสนอองคประกอบ

การใหบรการการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ดงน (1) สวนน าเขา (Input) ประกอบดวย

ทรพยากรสารสนเทศ ระบบ OPAC ผใช (2) สวนกระบวนการ (Process) ประกอบดวย การคนคนสารสนเทศ และ (3) สวนผลลพธ (Output) ประกอบดวย รายการขอมลทางบรรณานกรมทรพยากรสารสนเทศ การเขาถงหรอการน าทรพยากรสารสนเทศมาใช การประเมนผล

องคประกอบการใหบรการการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

สวนน าเขา (Input)

สวนกระบวนการ (Process)

สวนผลลพธ (Output)

- ทรพยากรสารสนเทศ - ระบบ OPAC - ผใช

- การคนคนสารสนเทศ

- รายการขอมลทาง บรรณานกรมทรพยากร สารสนเทศ - การเขาถงหรอการน า ทรพยากรสารสนเทศมา ใช

การประเมนผล

1. สวนน าเขา (Input) ประกอบดวย (1) ทรพยากรสารสนเทศ (2) ระบบ OPAC (3) ผใช

1.1 ทรพยากรสารสนเทศ (Information Resource) หมายถง วสดชนดตางๆ ทบนทกขอมล ความร

ทเปนหลกฐาน และคดเลอกมาเพอการบรการสารสนเทศ ตามภารกจหรอภาระหนาทของหนวยงาน (มาล

ล าสกล. 2553: 1-7) โดยในสวนของทรพยากรสารสนเทศของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ทงสวนกลาง

ส านกบรรณสารสนเทศ และศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชทง 10 แหง จะไดรบการ

คดเลอก จดหา วเคราะหหมวดหม และบนทกระเบยนทรพยากรสารสนเทศ โดยส านกบรรณสารสนเทศ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช โดยจะใชฐานขอมลเดยวกนในการจดเกบ

12

ส าหรบทรพยากรสารสนเทศ ทมอย ณ ศนยวทยพฒนา มสธ. ล าปาง ประกอบดวย (1) สอสงพมพ

ไดแก หนงสอทวไป เอกสารการสอนชดวชาของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนงสออางอง นตยสาร

วารสาร หนงสอพมพ (2) สอโสตทศน ไดแก แผนซดเสยง แผนซดภาพยนต แผนซดสอการสอนประจ าชดวชา

(3) สออเลกทรอนกส ไดแก สอทเปนขอมลในรปแบบดจทล สามารถเปดไดดวยเครองคอมพวเตอร เชน

วทยานพนธในรปแบบ PDF ฐานขอมลอเลกทรอนกส หนงสออเลกทรอนกส

ส าหรบการวเคราะหเนอหาของทรพยากรสารสนเทศ และวเคราะหหมวดหม จะท าการวเคราะหโดย

ใชระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน หรอแอลซ (Library of Congress Classification System – LC System)

จดแบงหมวดหมเนอหาความรทงหลายออกเปน 21 หมวดใหญ โดยใชสญลกษณอกษรโรมนตวพมพใหญแทน

เนอหาวชาในแตละหมวด (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-18) ดงน

หมวด สาขาวชา A ความรทวไป

B ปรชญา จตวทยาและศาสนา

C ศาสตรทเกยวของกบประวตศาสตร D ประวตศาสตรทวไปและโลกเกา

E-F ประวตศาสตรอเมรกา G ภมศาสตร มานษยวทยา การบนเทง

H สงคมศาสตร

J รฐศาสตร K กฎหมาย

L การศกษา

M ดนตร N วจตรศลป

P ภาษาและวรรณคด

Q วทยาศาสตร R แพทยศาสตร

S เกษตรศาสตร T เทคโนโลย

U วชาการทหาร

V นาวกศาสตร Z บรรณานกรมและบรรณารกษศาสตร

13

1.2 ระบบ OPAC (Online Public Access Catalog) OPAC คอฐานขอมลระเบยนทรพยากร

สารสนเทศขององคการสารสนเทศ โดยใหขอมลรายละเอยดทางบรรณานกรมของทรพยากรสารสนเทศทม

ใหบรการในองคการสารสนเทศนน ดงนน OPAC จงเปรยบเทยบไดกบบตรรายการขององคการสารสนเทศใน

ยคทยงใชตบตรรายการนนเอง แต OPAC เปนตบตรรายการออนไลนทสามารถคนหาทรพยากรสารสนเทศ

ผานเครอขายคอมพวเตอรได (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-27)

ระบบ OPAC เปนโปรแกรมยอย (module) ของโปรแกรมระบบหองสมดอตโนมต OPAC เรมมการ

พฒนามาตงแต ค.ศ. 1980 โดยระยะแรกจดท าเปนระบบงายๆ ส าหรบตรวจสอบรายการทรพยากรสารสนเทศ

ในองคการสารสนเทศ ซงไดรบการพฒนาใหมความสามารถทงในแงประสทธภาพการคนคนและระบบการ

เชอมประสานกบผใชอยางตอเนอง (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-27)

ระบบ OPAC เปนองคประกอบหนงของระบบหองสมดอตโนมต โดยระบบหองสมดอตโนมต คอการ

น าระบบคอมพวเตอรมาท างานในหองสมดแทนระบบมอ เพอใหการท างานพนฐานหลกๆ คอ การจดหา

ทรพยากรสารสนเทศ การจดท าระเบยนทรพยากรสารสนเทศและวเคราะหหมวดหม การควบคมวารสาร

การควบคมการยมคนทรพยากรสารสนเทศ และการยมระหวางหองสมดและการจดสงเอกสารเกดความ

รวดเรวในการท างาน และสะดวกส าหรบผใช (กาญจนา ใจกวาง. 2553: 12-5)

ระบบ OPAC เปนระบบทอ านวยความสะดวกแกผใชใหสามารถคนและเขาถงทรพยากรสารสนเทศท

มบรการภายในหองสมดไดอยางรวดเรว และสามารถแสดงผลทางหนาจอไดหลายรปแบบ ซงผใช สามารถ

เลอกใชไดตามความเหมาะสม ในการคนหาสารสนเทศทเฉพาะเจาะจงหรอซบซอน ระบบยงมฟงกชนตางๆ

ทเออในการคนหาอกดวย ในปจจบนยงสามารถคนระเบยนทรพยากรสารสนเทศของหองสมดแหงใดแหงหนง

หรอหลายๆ แหง ผานเครอขายอนเทอรเนตไดโดยผใชไมจ าเปนตองเดนทางไปยงหองสมดนน จงท าใหผใชไม

ตองเสยเวลาในการเดนทาง (กาญจนา ใจกวาง. 2553: 12-6)

เนองจาก ระบบ OPAC จดท าดวยคอมพวเตอร ดงนนจงท าใหสามารถคนหาทรพยากรสารสนเทศ

ดวยจดเขาถงทหลากหลาย จดเขาถงทส าคญในการคนหาทรพยากรสารสนเทศจาก OPAC คอ ชอเรอง

ชอผแตง หวเรอง เลขเรยกหนงสอ ปทพมพ ค าส าคญ เปนตน ขอดของการททรพยากรสารสนเทศสามารถ

เขาถงดวยจดเขาถงทหลากหลายนคอ การเพมโอกาสใหคนพบทรพยากรสารสนเทศทตองการ ไดอยาง

เฉพาะเจาะจงขน (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-22)

ส าหรบการเลอกใชจดเขาถงในการคนหาทรพยากรสารสนเทศจาก OPAC สามารถทราบไดจากความ

ตองการทรพยากรสารสนเทศของผใช เชนการก าหนดหรอคดหาค าศพทขนมาอยางนอย 1 ค า ค าศพททเลอก

มานเปนตวแทนความตองการสารสนเทศของผใชซงเรยกวาค าคน (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-21)

14

โดยทวไปการคนทรพยากรสารสนเทศดวย OPAC นยมคนดวยจดเขาถง จดเขาถงหลกทนยมใช ไดแก

ชอเรอง ชอผแตง หวเรอง และค าส าคญ

(1) การคนดวยชอเรอง (title) ใชในกรณทผคนทราบชอเรองของทรพยากรสารสนเทศ และ

ใชชอเรองของทรพยากรสารสนเทศเปนจดเขาถง

(2) การคนดวยชอผแตง (author) ใชในกรณททราบชอผแตง

(3) การคนดวยหวเรอง (subject) ใชในกรณทผคนไมทราบชอเรองและชอผแตงของ

ทรพยากรสารสนเทศ ดงนน ผคนจงตองใชเรองทตนตองการมาเปนค าคน

(4) การคนดวยค าส าคญ (keyword) ในท านองเดยวกบการคนดวยหวเรอง ปจจบน

เครองมอชวยคนเออใหสามารถก าหนดค าศพทแทนความตองการสารสนเทศ โดยไมจ าเปนตองระบจดเขาถง

เปนการเฉพาะดงเชนขางตน จงไดก าหนดใหม “ค าส าคญ” ขน เพอรวบรวมค าศพททงจากชอเรอง ชอผแตง

หวเรอง หรอในบางระบบอาจครอบคลมถงสารบญและสาระสงเขป เปนตน ไวดวยกน ท าใหผคนสามารถ

คนหาไดโดยไมจ าเปนตองระบจดเขาถงทเฉพาะเจาะจงดงเชนในอดต (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-27 -

10-31)

ส าหรบในประเทศไทยมการน าระบบหองสมดอตโนมตมาใชหลายระบบดวยกน เชน ระบบหองสมด

อตโนมต Horizon มใชในหอสมดแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร ส านกหอสมดกลางมหาวทยาลยศรนครนทร-

วโรฒ ส านกหอสมดมหาวทยาลยแมโจ เปนตน ระบบหองสมดอตโนมต VTLS (Virtual Tech Library

System) มใชในส านกวทยบรการมหาวทยาลยอบลราชธาน เปนตน ระบบหองสมดอตโนมต INNOPAC ม

ใชใน ส านกหอสมดมหาวทยาลยขอนแกน ส านกหอสมดมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ส านกหอสมด

มหาวทยาลยเชยงใหม เปนตน ในสวนของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ในระยะเรมแรกมการน าระบบ

หองสมดอตโนมต VTLS มาใชงาน แตเนองจากในระยะหลงระบบหองสมดอตโนมต VTLS ไมมบรษท

รบผดชอบดแลในประเทศไทย ท าใหการประสานงานมความยงยากและมคาใชจายในการด าเนนงานทสง ในป

พ.ศ. 2561 ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงไดน าระบบหองสมดอตโนมต MATRIX

มาใช ซงเปนระบบหองสมดอตโนมตทถกพฒนาโดยบรษท Extreme-e Co., Ltd. พฒนาจากซอฟตแวร

เปดเผยรหส (Open Source) Koha ซงไมมลขสทธ สามารถปรบแตง แกไขและพฒนาฟงกชนตาง ๆ เพมเตม

ตามตองการได รองรบ Mobile Application ทง IOS และ Android การท างานของระบบเปนการท างานใน

ลกษณะของเวบแอปพลเคชน (Web Application) รองรบการบรหารจดการทรพยากรสารสนเทศทกประเภท

ทมอยในหองสมด เชน หนงสอ วารสาร ซด เปนตน ครอบคลมฟงกชนการท างานของหองสมด ไดแก งาน

จดหา งานวเคราะหทรพยากร งานยม-คน งานสบคน งานวารสาร งานดรรชนวารสาร และการออก

รายงานสถตตาง ๆ

15

1.3 ผใชบรการหองสมด ประกอบดวย (1) ผใชบรการหองสมดบคคลภายใน และ (2) ผใชบรการ

หองสมดบคคลภายนอก

(1) ผใชบรการหองสมดบคคลภายใน คอ นกศกษา อาจารย และบคลากร ทสงกด

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สามารถเขามาใชบรการหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมา-

ธราช ล าปาง โดยแสดงบตรนกศกษา บตรประจ าตวขาราชการ และท าการสมครสมาชกหองสมดไดโดยไมม

คาใชจาย เมอสมครสมาชกแลว สามารถยมทรพยากรสารสนเทศออกจากหองสมดไดตามขอก าหนดในการยม

ทรพยากรสารสนเทศของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

(2) ผใชบรการหองสมดบคคลภายนอก คอ นกเรยน นกศกษา คร อาจารย และประชาชน

ทวไป ทไมไดสงกดกบมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชสามารถเขามารบบรการภายในหองสมดศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง แตไมสามารถยมทรพยากรสารสนเทศออกจากหองสมดศนยวทย-

พฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ได หากตองการยมทรพยากรสารสนเทศออกจากหองสมด

ตองท าการสมครเปนสมาชกหองสมดประเภทสมทบ โดยตองเสยคาธรรมเนยม และคาบ ารงหองสมด

ตามระเบยบมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช วาดวยการใชหองสมด พ.ศ. 2544 ประกาศมหาวทยาลย -

สโขทยธรรมาธราช เรองขอก าหนดในการยมวสดสารสนเทศหองสมด มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

พ.ศ. 2557 และ ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองการก าหนดอตราคาธรรมเนยมและคาบรการ

การใชหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557

2. สวนกระบวนการ (Process) ประกอบดวย (1) การคนคนสารสนเทศ

2.1 การคนคนสารสนเทศ โดยทวไปการคนหาทรพยากรสารสนเทศมวธการคนทแตกตางกน เพอ

ตอบสนองวตถประสงคทแตกตางกน ไดแก

(1) การคนหาทผคนรวาตองการเอกสารรายการใดรายการหนงเปนการเฉพาะเจาะจง

(known-item search) สวนใหญการคนหาประเภทน ผคนสามารถระบชอเรองหรอชอผแตงทตองการคน จง

สามารถก าหนดจดเขาถงในการคนไดอยางชดเจน เชน รชอผแตงกใชชอผแตงเปนจดเขาถงในการคนหา รชอ

หนงสอกใชชอเรองเปนจดเขาถงในการคนหา การคนหาทรพยากรสารสนเทศจาก OPAC สวนใหญเปนการคน

ประเภทน

(2) การคนหาประเดนทเฉพาะเจาะจง เปนการคนหาค าตอบในเรองใดเรองหนงทคอนขาง

เจาะจง เชน ตองการทราบวาประเทศไทยมกอ าเภอ เมองหลวงแหงใหมของประเทศสหรฐอเมรกาชออะไร

เปนตน

(3) การคนหาสารสนเทศอยางครอบคลมในเรองใดเรองหนงทตองการ เชน ตองก าร

สารสนเทศเกยวกบเรองไขหวด 2009 ใหละเอยดและครบถวน ทงในดานสาเหตของโรค การระบาดของโรค

16 อบตการณของโรค กลมผปวย การปองกน การรกษา และแนวโนมตางๆ ทอาจเกดขน เชน การดอยา เปนตน

ผคนตองใชเทคนค กลวธการคนและเครองมอชวยคนหลายเครองมอ เพอสามารถคนหาสารสนเทศทเกยวของ

กบเรองไขหวด 2009 ใหครบถวนมากทสด ทงนอาจตองปรบวธการคนหลายครง เชน ปรบเปลยนค าคน

เปลยนเทคนคทใชคน ฯลฯ การคนประเภทนตองใชเทคนควธการทซบซอน (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-23)

การคนทรพยากรสารสนเทศดวย OPAC ดวยจดเขาถง จดเขาถงหลกทนยมใช ไดแก ชอเรอง

ชอผแตง หวเรอง และค าส าคญ (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-27)

ภาพแสดงรายการขอมลบรรณานกรมและจดเขาถงในระบบ OPAC

(1) การคนดวยชอเรอง (title) เชน ตองการคนหาหนงสอชอ “เทคโนโลยการผลตทเรยน”

ผคนตองคนดวยชอเรอง “เทคโนโลยการผลตทเรยน” โดยตองพมพชอเรองทถกตอง พรอมระบจดเขาถงให

หวเรอง

ชอเรอง ชอผแตง

เลขเรยกหนงสอ

ส านกพมพ , ปทจดพมพ

17 ถกตอง ผลทไดรบคอระเบยนหนงสอทมชอเรอง “เทคโนโลยการผลตทเรยน” ทงหมดในองคการสารสนเทศ

นนๆ โดยครอบคลมระเบยนชอเรองน แตตางผแตงกนดวย (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-27)

(2) การคนดวยชอผแตง (author) เชน รวาชอผแตงของหนงสอทตองการคอ “หรญ หรญ

ประดษฐ” ผคนตองพมพชอผแตงทถกตอง พรอมระบจดเขาถงใหถกตอง ผลทไดรบคอระเบยนหนงสอทงหมด

ทแตงโดย “หรญ หรญประดษฐ” ทมในองคการสารสนเทศ (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-28)

(3) การคนดวยหวเรอง (subject) เชน ตองการหนงสอทมเนอหาเกยวกบการผลตทเรยน

สามารถใชค าวา “ทเรยน--การผลต” พรอมระบจดเขาถงใหถกตอง ผลทไดรบคอระเบยนทรพยากร

สารสนเทศทมหวเรอง “ทเรยน--การผลต” ซงจะเชอมโยงไปยงระเบยนหนงสอชอเทคโนโลยการผลตทเรยน

ได ขอดของการคนดวยหวเรอง คอ ไดสารสนเทศในหวเรองนนๆ อยางครบถวน แตขณะเดยวกนมขอจ ากด

คอ จ าเปนตองใชค าศพทตามทก าหนดในบญชหวเรอง เชน หากคนดวยค าวา “การผลตทเรยน” อาจไมไดผล

การคน เพราะเปนศพททไมตรงกบค าในบญชหวเรองนนเอง (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-29)

(4) การคนดวยค าส าคญ (keyword) เชน ผคนตองการทรพยากรสารสนเทศในเรองใดเรอง

หนง แตไมทราบทงชอผแตงและชอเรองทแนนอน อาจใชค าทเปนสวนหนงของชอเรอง ชอผแตง ฯลฯ ได ใน

ทนจงใชค าวา “ทเรยน” เปนค าส าคญในการคน กรณนผคนตองเลอกคนดวยค าส าคญเปนจดเขาถง ผลท

ไดรบคอระเบยนทรพยากรสารสนเทศทมค าวา “ทเรยน” เปนสวนหนงของชอเรอง หวเรองและแมกระทงผ

แตง หากในระบบมผแตงชอ ทเรยน ทงนผลการคนทงหมดมระเบยนหนงสอชอเทคโนโลยการผลตทเรยน

รวมอยดวย (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-31)

ในการสบคนดวยระบบการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ในทนผเขยนขอน าเสนอการ

สบคน 4 รปแบบ คอ (1) การสบคนแบบ Basic search (2) การสบคนแบบ Advanced search (3) การสบคน

แบบ Advanced search โดยใช Boolean และ (4) การสบคนแบบ Advanced search โดยใชเครองมอการ

กรองผลการสบคน

2.1.1 การสบคนแบบ Basic search เปนการสบคนแบบงาย ไมซบซอน โดยใชกลมค าใน

การสบคน เชน องกฤษ อาหารลดความอวน ทองเทยว ออมเพอการลงทน เปนตน โดยใชประเภทของจดเขาถง

เปนตวจ ากดการคนหา การสบคนแบบงายสามารถสบคนทรพยากรสารสนเทศไดทนทจากค าคนทตองการ แต

ผลลพธทไดจะมจ านวนมาก ตองใชเวลาในการคดเลอกทรพยากรสารสนเทศทตองการเปนเวลานาน

2.1.2 การสบคนแบบ Advanced search เปนการสบคนแบบขนสง ทมการระบขอบเขต

ของการสบคนใหจ ากดอยในกลมทตองการ สามารถใชค าคนไดมากกวา 1 ค า และสามารถเลอกประเภทของ

จดเขาถง เพอใหไดผลลพธทตรงกบความตองการมากขน ลดระยะเวลาในการเลอกทรพยากรสารสนเทศ

18

2.1.3 การสบคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล (Boolean logic) ตรรกะแบบบล (Boolean logic) เปนวธการพนฐานทใชกนอยางแพรหลายในการคนหาสารสนเทศ

โดยอาศยหลกการพนฐานในวชาคณตศาสตรเรองการด าเนนการของเซต คอ ยเนยน (union) อนเทอรเซคชน (intersection) และคอมพลเมนตสมพทธ (relative complement) ทมองวาการคนหาสารสนเทศเปนการคนหาสมาชกของเซตมากกวาหนงเซตทมลกษณะตามตองการ การใชตรรกะแบบบลในการคนหาสารสนเทศมวตถประสงคเพอเชอมความสมพนธระหวางเนอหาของเรองทตองการคนทมประเดนมากกวาหนงประเดนขนไปในค าสงคนเพยงค าสงเดยว ตรรกะแบบบลทใชในการเชอมโยงความสมพนธม 3 ตว คอ AND, OR และ NOT โดยค าทงสามนถกก าหนดวาเปนค าสงเพอเชอมโยงค าศพท ในการอธบายการท างานของตรรกะแบบบลใชแผนภาพเวนน (Venn diagram) โดยวงกลม 1 วงใชแทนสารสนเทศเรองใดเรองหนงและใชตรรกะแบบบลสรางความสมพนธระหวางวงกลม (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-37)

(1) AND ใชในกรณทตองการจ ากดเงอนไขเนอหาของสารสนเทศทตองการวาผลการคนตองมเนอหามากกวา 2 ประเดนอยในสารสนเทศเดยวกน เชน ในบทความเดยวกน ในเอกสารรายการเดยวกน เปนตน ดงนน การใช AND จงท าใหผลการคนมความเฉพาะเจาะจงมากขน

สมมตวา A คอสารสนเทศเรองการเลยงแมว B คอสารสนเทศเรองการเลยงสนข การใช AND เพอเชอมโยงความสมพนธของ A และ B ท าใหไดสารสนเทศทเปนกลมใหมเกดขน นนคอ C ซงเปนสารสนเทศทมเนอหา 2 ประเดน คอเรองการเลยงแมวและการเลยงสนข (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-37)

การเลยงแมว AND การเลยงสนข (2) OR ใชในกรณทตองการเชอมโยงสารสนเทศทมเนอหามากกวา 2 เรองเขาไวดวยกน โดยทเนอหาของสารสนเทศนนอาจมความเกยวของสมพนธกนหรอไมจ าเปนตองเกยวของกนกได การใช OR จะท าใหผลการคนคนมจ านวนมากขน โดยทวไปมกใช OR กบค าทมความหมายเดยวกนหรอใกลเคยงกน เชน มสธ. OR มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

A BC

19 สมมตวา A คอสารสนเทศเรองการเลยงแมว B คอสารสนเทศเรองการเลยงสนข การใช OR เพอเชอมโยงความสมพนธของ A และ B จะท าใหไดสารสนเทศกลมเดมทงสองกลมซงมขนาดใหญขนทงเรองการเลยงแมวและการเลยงสนข (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-38)

การเลยงแมว OR การเลยงสนข

(3) NOT ใชในกรณทตองการจ ากดขอบเขตสารสนเทศ โดยไมใหมสารสนเทศทไมตองการปรากฏอยในผลการคนคน

สมมตวา A คอสารสนเทศเรองการเลยงแมว B คอสารสนเทศเรองการเลยงสนข การใช NOT เพอเชอมโยงความสมพนธของ A และ B จะท าใหไดสารสนเทศทไมมเรองการเลยงสนข มเพยงเรองการเลยงแมวเทานน (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-38)

การเลยงแมว NOT การเลยงสนข

โดยสรป การคนคนสารสนเทศโดยใชตรรกะแบบบล ชวยใหสามารถเชอมค าศพทมากกวาหนงค าในค าสงคนเพยงค าสงเดยว และยงท าใหผลการคนทแตกตางกนดวย กลาวคอการใช AND ท าใหผลการคนมจ านวนนอยกวาการใช OR หรอ NOT ซงอาจหมายความวาสารสนเทศทไดรบมความเฉพาะเจาะจงกบความตองการมากกวา ในขณะทการใช OR ท าใหผลการคนมจ านวนมากขน แตอาจหมายความวามจ านวนสารสนเทศทตองตรงกบความตองการหรอเกยวของนอยลงกได ตรรกะแบบบลเปนเทคนคทไดรบความนยมทงในสวนของผพฒนาระบบคนคนสารสนเทศ เนองจากเขยนค าสงไดงาย และในสวนของผคนเพราะไมซบซอนยงยาก นบวาตรรกะแบบบลเปนเทคนคพนฐานในการคนสารสนเทศและยงสามารถใชประกอบกบเทคนควธการคนในแบบอนๆ อก เพอใหไดรบผลการคนทตรงกบความตองการ (สปาน ทรพยทอง. 2553: 10-38)

A B

A B

20

2.1.4 การสบคนแบบ Advanced search โดยใชเครองมอการกรองผลการสบคน

ประเภทของการสบคน แบบ Advanced search มประเภทของการสบคน ดงน

(1) Item Type คอ การเลอกลกษณะทรพยากรสารสนเทศ เชน วสดโสตทศนวสด จดหมายเหต CD-

ROM นวนยาย หนงสอทวไป วารสาร หนงสออางอง หนงสอจอง วทยานพนธ เพอจ ากดการคนหา

(2) Publication date range คอ การก าหนดระยะเวลาทหนงสอมการตพมพ เชนตองการหนงสอท

ไมเกน 10 ป เชน 2008-2018 เปนตน

(3) Language คอ การเลอกวาตองการทรพยากรสารสนเทศภาษาอะไร

(4) Library คอ การเลอกโลเคชนของหองสมด

(5) Sort by คอ การเลอกวาจะใหผลลพธเรยงอยางไร เชน เรยงจากปพมพปจจบน เรยงจากความ

นยมในการยมออก เรยงจาก A-Z เปนตน

(6) Audience คอ การเลอกประเภทของผใชบรการ เชน เยาวชน ผใหญ ผเชยวชาญ เปนตน

(7) Content คอ การเลอกเนอหาทตองการ เชน นวนยาย ชวประวต เปนตน

(8) Format คอ การเลอกลกษณะทรพยากรสารสนเทศ เชน หนงสอ CD เปนตน

(9) Additional content types for books/prints materials คอ การเลอกประเภททรพยากร

สารสนเทศ เชน อตชวประวต ดกชนนาร ดรรชน เปนตน

3. สวนผลลพธ (Output) ประกอบดวย (1) รายการขอมลทางบรรณานกรมทรพยากรสารสนเทศ

(2) การเขาถง การน าทรพยากรสารสนเทศมาใช (3) การประเมนผล

3.1 รายการขอมลทางบรรณานกรมทรพยากรสารสนเทศ ประกอบดวย ชอหนงสอ ชอผแตง

เลขเรยกหนงสอ สถานะของหนงสอ สถานทจดเกบ หวเรอง เปนตน เพอใชในการหาทรพยากรสารสนเทศของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ประกอบดวย (1) สอสงพมพ คอทรพยากร

สารสนเทศทบนทกลงบนกระดาษ ซงสวนใหญตองผานกระบวนการพมพ ไดแก หนงสอทวไป เอกสารการสอน

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนงสออางอง นตยสาร วารสาร หนงสอพมพ (2) สอโสตทศน เปน

ทรพยากรสารสนเทศทมลกษณะเปนภาพและเสยงทชวยในการศกษาเรองราวตาง ๆ ใหเขาใจไดอยางรวดเรว

และจดจ าไดนาน สอโสตทศนในหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ไดแก ซด

เสยงชดวชา ซด/ดวด วดทศนประจ าชดวชา ซด/ดวดภาพยนตร และ (3) สออเลกทรอนกส เปนทรพยากร

สารสนเทศทบนทกอยในสออเลกทรอนกส ไดแก ฐานขอมลวทยานพนธ หนงสออเลกทรอนกสหรออ-บก

(e-book)

3.2 การเขาถง การน าทรพยากรสารสนเทศมาใช เมอทราบเลขเรยกหนงสอทบรรณารกษไดท า

การคนหาใหแลว ล าดบตอไปคอการเขาถง การน าทรพยากรสารสนเทศมาใช โดยหองสมดศนยวทยพฒนา

21 มสธ. ล าปาง แบงการจดหนงสอออกเปน 4 ประเภท คอ หนงสอทวไป เอกสารชดวชาส าหรบนกศกษา

ปรญญาตร ประมวลสาระชดวชาส าหรบนกศกษาปรญญาโท และหนงสออางอง ใชระบบหอสมดรฐสภา

อเมรกน หรอแอลซ (Library of Congress Classification System – LC System) ในการจดเรยงหนงสอ

ส าหรบการยมทรพยากรสารสนเทศออกจากหองสมด ผใชบรการหองสมดบคคลภายในและ

ผ ใชบรการหองสมดบคคลภายนอก ท เปนสมาชกสามารถยมทรพยากรสารสนเทศไดตามระเบยบ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช วาดวยการใชหองสมด พ.ศ. 2544 ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

เรองขอก าหนดในการยมวสดสารสนเทศหองสมด มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557 และ

ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองการก าหนดอตราคาธรรมเนยมและคาบรการการใชหองสมด

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557

ในสวนของผใชทไมไดเปนสมาชกหองสมด ไมสามารถยมทรพยากรสารสนเทศออกจากหองสมด แต

สามารถขอถายส าเนาได โดยหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง มบรการถาย

ส าเนาเอกสารเพอใหบรการผใช มอตราคาถายส าเนาตามทมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชก าหนด

กรณไมมทรพยากรสารสนเทศ ณ หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

แตมทรพยากรสารสนเทศ ณ ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช นกศกษาในระดบ

บณฑตศกษา สามารถใชบรการน าสงเอกสาร โดยบรการจะครอบคลมการคนควาขอมล บรการถายส าเนา

เอกสาร และจดสงเอกสารใหกบนกศกษาทางไปรษณยอเลกทรอนกสหรอทางไปรษณย ทงนการส าเนาเอกสาร

ตองเปนไปตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทวาดวยการส าเนาเอกสาร ในสวนของคาใชจายนกศกษา

สามารถช าระเงนทางธนาณต โดยขอใชบรการไดทางเวบไซตส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช

ส าหรบทรพยากรสารสนเทศประเภทหนงสออเลกทรอนกส (e-book) ผใชสามารถขอส าเนาลงบน

แผนซดหรอ USB flash drive ได โดยมอตราคาบรการตามอตราทมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชก าหนด

3.3 การประเมนผล เพอใหทราบคณภาพของการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน

(OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เปนการพจารณาตดสนคณคา

ของงานบรการ มความถกตอง สมบรณ เปนทพงพอใจของผใชหรอไม เพยงใด การด าเนนการมประสทธผล

เพยงใด สามารถท าการประเมนโดยใชแบบประเมนความพงพอใจ การสมภาษณ และการสงเกต

ในทนผ เขยนขอน าเสนอการประเมนความพงพอใจ โดยใชแบบประเมนความพงพอใจในการ

ใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทย-

ธรรมาธราช ล าปาง (แบบประเมนความพงพอใจ แสดงในภาคผนวก) โดยท าการเกบรวบรวมจากกลมตวอยาง

ของผทมาใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ทงผใชภายใน อาจารย บคลากร และผใช

ภายนอก นกศกษา ประชาชนทวไป โดยท าการประเมนความพงพอใจในการใหบรการ 3 ดาน คอ

22 (1) ดานการใหบรการของบรรณารกษ

- ความเอาใจใส กระตอรอรน พรอมใหบรการ

- ใหบรการดวยความสภาพ และเปนกนเอง

- มความร ความสามารถในการใหบรการ

(2) ดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ

- มความชดเจนในการอธบาย ชแจง และแนะน าขนตอนการใหบรการ

- ขนตอนการใหบรการมความคลองตวและไมยงยาก

- มความสะดวกรวดเรวในการใหบรการ

(3) ดานคณภาพการใหบรการ

- ไดรบบรการ/สอ ทตรงตามความตองการ

- ชนหนงสอหางาย มความเปนระเบยบเรยบรอย

- ผลการใหบรการในภาพรวม

มหลกเกณฑทใชในการวเคราะหขอมลระดบคะแนน ดงน

มความพงพอใจมากทสด ระดบคะแนน เทากบ 5

มความพงพอใจมาก ระดบคะแนน เทากบ 4

มความพงพอใจปานกลาง ระดบคะแนน เทากบ 3

มความพงพอใจนอย ระดบคะแนน เทากบ 2

มความพงพอใจนอยทสด ระดบคะแนน เทากบ 1

จากนนน าขอมลทเกบรวบรวมได มาวเคราะหโดยหาผลรวม คาสถต คารอยละ คาเฉลย เพอน าผล

การประเมนทไดมาปรบปรงกระบวนการท างานใหดยงขนตอไป

บทท 4

ขนตอนและวธการปฏบตงาน

ขนตอนและวธการปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง มรายละเอยดทตองปฏบตตามขนตอน

ดงตอไปน (1) การสมภาษณผใชบรการ (2) การกรอกแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

(3) การตรวจสอบความถกตองสมบรณของแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ (4) การคนคน

ทรพยากรสารสนเทศ (5) การประเมนผลการสบคน (6) การเขาถง/การใหใชทรพยากรสารสนเทศ

(7) การประเมนความพงพอใจในการใหบรการ

แผนผงขนตอนการปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

สมภาษณผใช

การเขาถง/การใหใชทรพยากรสารสนเทศ

การคนคนทรพยากรสารสนเทศ

ประเมนความพงพอใจ

เรมตน

กรอกแบบฟอรม

จบ

ตรวจสอบความถกตองสมบรณ

ประเมนผลการสบคน

ใช

ไม

ไม

ใช

24

1. การสมภาษณผใชบรการ ขนตอนและวธการปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เรมจากผขอใชบรการมความตองการ

ทรพยากรสารสนเทศในหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เชน ครหรอ

อาจารยมความตองการทรพยากรสารสนเทศเพอประกอบการเรยนการสอน นกศกษามความตองการหนงสอ

เพอประกอบการท ารายงาน ในขนตอนนผใหบรการจะซกถามหรอสมภาษณผใชบรการ เพอใหไดมาซง

วตถประสงคความตองการทรพยากรสารสนเทศประเภทใด เรองใด ภาษาใด ของผใชบรการ ผใหบรการจะ

ท าหนาทกลนกรองค าถาม โดยมสงทจะตองปฏบตตามขนตอน (1) การสมภาษณหรอการซกถาม (2) การ

จ าแนกประเภทค าถาม และ (3) การสรปประเดนความตองการของผใชลงในแบบฟอรมการขอใชบรการสบคน

ทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

1.1 การสมภาษณหรอการซกถาม เปนขนตอนส าคญในกระบวนการการใหบรการสบคนทรพยากร

สารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง มทง

ค าถามจากผใชบรการมาตดตอดวยตวเองทหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

และโทรศพทเขามาสอบถาม เปนขนตอนทชวยใหรจดประสงคของผใชบรการเพอเปนแนวทางในการสบคน

ทรพยากรสารสนเทศ โดยหากผใหบรการไมทราบจดประสงคของผใชเปนทแนชด กจะไมสามารถคนหา

ทรพยากรสารสนเทศไดถกตอง ผใหบรการจะซกถามหรอสมภาษณผใชบรการถงความตองการ เพอใหผใช

บอกสงทตองการหรอ keyword ของทรพยากรสารสนเทศทตองการ โดยมสาระส าคญของการสมภาษณดงน

1.1.1 ประเภทของสารสนเทศทผใชตองการ เชน หนงสอชดวชา หนงสอทวไป สอโสตทศน

1.1.2 ความร จดประสงค ชอเรอง หวเรอง ชอผแตง ทผใชตองการ เชน การลงทน กฎหมาย

อาญา การปลกขาว พจนานกรมภาษาจน การพดภาษาองกฤษ เปนตน

1.1.3 จ านวนสารสนเทศ เชน เนอเรองสน ๆ เนอเรองขนาดยาวจากหนงสอวชาการ

หรอจากทรพยากรสารสนเทศหลายประเภท

1.1.4 จดประสงคของการน าสารสนเทศไปใช ผใชตองการน าไปอภปราย บรรยาย ท าวจย

หรอเพยงตองการอานเพอเปนความร

1.1.5 ระดบของสารสนเทศ เปนบทความงาย ๆ หรอเนอหาขนสงส าหรบงานวจย

1.1.6 ผใชมสารสนเทศอยบางหรอไม มมากนอยเทาไหร เพอจะไดไมคนควาเรองซ ากน

1.2 การจ าแนกประเภทค าถาม เพอเปนแนวทางทผใหบรการจะไดพจารณาแหลงและประเภทของ

ทรพยากรสารสนเทศ อาจจะจ าแนกประเภทตามเนอหาหรอหวขอวชา เชน ศกษาศาสตร นตศาสตร เปนตน

หรอจ าแนกตามวตถประสงคของผใช เพอน าไปใชประโยชน เชน ตองการทรพยากรสารสนเทศไปประกอบ

อาชพ การเกษตร การท าธรกจ หรอตองการทรพยากรสารสนเทศไปท ารายงาน ท าวทยานพนธ

25

วนท..................................................

ตวอยางการสรปประเดนความตองการของผใชในฟอรมการขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

1.3 การสรปประเดนความตองการของผใช ในขนตอนนผใหบรการหรอบรรณารกษ จะท าการ

รวบรวมประเดนตาง ๆ ทไดสมภาษณผใชบรการมาวเคราะหถงประเดนประเภทของทรพยากรสารสนเทศ

ค าคนหรอหวเรอง ชอหนงสอ ชอผแตง ซงจะเปนกญแจหลกส าคญน าไปสค าตอบ ผใหบรการจะก าหนด

ค าศพทแทนประเดนสารสนเทศทผใชตองการ และจดกลมเปนค าคนหรอหวเรอง

แบบฟอรมการขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

ชอ-สกล.................................................................รหสนกศกษา……………………………………..

ปรญญาตร ปรญญาโท สมฤทธบตร อาจารย ประชาชนทวไป

หมายเลขโทรศพท................................................... Email………………………………………………….

หวขอค าถาม/หวขอการสบคน..................................................................................................... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------

สวนของเจาหนาท

ประเภทของทรพยากรสารสนเทศ

หนงสอทวไป หนงสอชดวชา หนงสอวชาการ

วารสาร นตยสาร งานวจย วทยานพนธ สอโสตทศน สออเลกทรอนกส

ค าคนหรอหวเรอง

ชอหนงสอ...................................................... ...................... ชอผแตง................................................

ค าคน........................................................................หวเรอง....................................... ......................

ผลการสบคน

เลขเรยกหนงสอ...................ชอผแตง...............................สถานทจดเกบ................สถานะของหนงสอ.............

เลขเรยกหนงสอ...................ชอผแตง...............................สถานทจดเกบ................สถานะของหนงสอ.... .........

ผสบคน.............................................

2. ขนตอนการกรอกแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) เปนการใหผใชบรการกรอกขอมลในสวนของผใชเพมเตม ประกอบดวย ชอ-สกล รหสนกศกษา

ประเภทของผใชบรการ หมายเลขโทรศพท และหวขอค าถามหรอหวขอของการสบคนเพมเตมจากทได

สมภาษณซกถาม

การวจยในชนเรยน & คณตศาสตร & มธยมศกษา

26

3. การตรวจสอบความถกตองสมบรณของแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ในขนตอนนผใหบรการจะตรวจสอบขอมลในแบบฟอรม มความถกตอง ครบถวนหรอไม หากไม

ครบถวน ถกตอง ใหผใชกรอกขอมลใหครบถวนถกตอง รวมทงเปนการทบทวนสงทผใชตองการอกครงหนง

หากผใชมหวขอค าถาม ประเดน หรอสงทตองการเพมเตม

4. การคนคนทรพยากรสารสนเทศ ในขนตอนน บรรณารกษจะท าการคนคนทรพยากรสารสนเทศ โดยใชเครองมอสบคนทรพยากร

สารสนเทศออนไลน (OPAC) ในระบบหองสมดอตโนมต MATRIX โดยใชกลวธ เทคนค การคนคนสารสนเทศ

จากคมอปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ในบทท 3

ระบบการคนคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน เปนการสบคนขอมลทรพยากรสารสนเทศของ

หองสมดผานเวบไซต โดยทผ ใชสามารถสบคนฐานขอมลผานทาง Web browser ท Address

https://opac01.stou.ac.th โดยมฟงกชนการสบคนทครอบคลมการใหบรการแกผใช และสามารถรองรบผ

ใชไดหลายคนในเวลาเดยวกน ท าใหสามารถสบคนและคนหาทรพยากรทตองการไดอยางรวดเรว สามารถ

ทราบผลไดทนทวามทรพยากรสารสนเทศใดสามารถใชบรการได และจดเกบอยทใด

ในการคนคนดวยระบบการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ในทนผเขยนของน าเสนอ

การคนคนเพอเปนแนวทางในการสบคน 4 รปแบบ คอ (1) การสบคนแบบ Basic search (2) การสบคนแบบ

Advanced search (3) การสบคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล (Boolean logic) และ

(4) การสบคนแบบ Advanced search โดยใชเครองมอการกรองผลการสบคน

4.1 การสบคนแบบ Basic search มขนตอนการสบคนดงน

4.1.1 เปดโปรแกรม Browser Google Chrome หรอ Mozila Firefox จากนนพมพ

https://opac01.stou.ac.th ในชอง Address bar หรอ ชองทอยของเวบไซต

พมพ https://opac01.stou.ac.th

27

4.1.2 เมอปรากฎหนาจอของการสบคนใหคลกเลอกประเภทของการสบคน จากนนพมพ

ค าคนทตองการสบคนลงในชองสบคน และคลกเครองหมายคนหา

โดยประเภทของการสบคนจะประกอบดวย

(1) Title คอ สบคนจากชอเรอง เชน พทธธรรม , ชดวชาไทยศกษา , ค าพพากษา

(2) Author คอ สบคนจากชอผแตง เชน ป. อ. ปยตโต , ชาต กอบจตต , JK.Rowling

(3) Subject คอ สบคนจากหวเรองทเปนค า กลมค า ทใชแทนเนอหา เชน ประวตศาสตร

(4) ISBN คอ สบคนจากเลขมาตรฐานสากลประจ าหนงสอ เชน 978-616-200-784-4

(5) Call number คอ สบคนจากเลขเรยกหนงสอ เชน AC 159 M37, BF 697.5 S46

ภาพการเลอกประเภทและการสบคนแบบ Basic search

จะปรากฏผลลพธทไดซงไดผลลพธเปนจ านวนมาก ดงภาพในกรอบสแดง

ภาพแสดงผลลพธการสบคน

1. เลอกประเภทท

ตองการสบคน 2. พมพค าคนทตองการสบคน 3. คลกคนหา

28

4.2 การสบคนแบบ Advanced search มขนตอนดงน

4.2.1 เมอเขาหนาจอของการสบคนหนาแรกสด ใหคลกเลอกทเมน Advanced search

4.2.2 คลกเลอกประเภท Keyword ทตองการสบคน และใสขอมลทตองการสบคนลงใน

ชองการสบคน

โดย Keyword จะม 7 ประเภทใหเลอก คอ

(1) Subject คอ หวเรองค าคน อาจจะเปนค าหรอวล เชน อาหาร การอบแหง การศกษา

(2) Title คอ ชอเรอง เชน ชดวชาไทยศกษา , คมอมนษย , แผนดนอน

(3) Author คอ ชอผแตง เชน วนทร เลยววารน , กนกพงศ สงสมพนธ

(4) Publisher คอ ชอส านกพมพ เชน มตชน , ซเอด , อมรนทรพรนตง

(5) Publisher location คอ ทตงส านกพมพ เชน กรงเทพฯ , เชยงใหม , นนทบร

2. พมพค าคนทตองการสบคน

1. เลอก Keyword ทตองการสบคน

คลก Advanced search

29

(6) ISBN คอ เลขมาตรฐานสากลหนงสอ เชน 978-616-200-784-4

(7) Barcode คอ เลขบารโคดของหนงสอ เชน 1000422757 , 1000186374

ภาพแสดงการเลอก Keyword ประเภทตางๆ

จากนนคลกปม Search เพอท าการคนหา

คลกปม Search

30

ผลลพธทปรากฏ จะมเพยงเรองเดยวทเกยวของมากทสด

4.3 การสบคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล (Boolean logic) โดยมขนตอน

ของการสบคนขนสงแบบ Advanced search โดยใขตรรกะแบบบล (Boolean logic) ดงน

4.3.1 ในหนาจอการสบคนขนสงแบบ Advanced search คลกท ของ

หนาจอการสบคน

คลก

31

4.3.2 คลกเลอก Keyword ทตองการ โดยจะม Keyword ทละเอยดเพมขน และพมพค าท

ตองการสบคน

4.3.3 ในแถวท 2 คลกเพอเลอก and or not จากนนคลกเลอก keyword จากนนพมพ

ค าคนทตองการในชองสบคน หากมค าคนในแถวท 3 ใหคลกและพมพเพม จากนนคลกปม Search

ตวอยางการสบคนแบบ Advanced search โดยใช Boolean

1. เลอก Keyword ท

ตองการ

1. คลกเลอก and or not 2. เลอก Keyword

2. พมพค าทตองการสบคน

3. พมพค าคนทตองการสบคน

4. คลกทปม Search

32 ผลลพธทปรากฏ จะพบวามเรองทเกยวของจ านวน 4 รายการ

4.4 การสบคนแบบ Advanced search โดยใชเครองมอการกรองผลการสบคน โดยการคลก

เลอกประเภทของการสบคน ในหนาจอการสบคนแบบ Advanced search จากนนคลกปม Search เพอท า

การคนหา ดงภาพ

2. คลกทปม Search

1. คลกเลอกประเภทของการสบคน

33 การแสดงผลลพธการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

เมอท าการสบคนทรพยากรสารสนเทศตามค าคนและวธการสบคน 4 วธการขางตนแลว จะปรากฏ

ผลลพธการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ดงภาพ

โดยมรายละเอยด (1) กลมของผลการสบคน เชน กลมของชอผแตง สถานทจดเกบทรพยากร

สารสนเทศ โดยสามารถคลกเลอกกลมของผลการสบคน เพอใหแสดงผลเฉพาะกลมของผลการสบคนท

ตองการได เชน คลกเลอก LP Genneral จะแสดงทรพยากรสารสนเทศทจดเกบ ณ หองสมดศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง (2) จ านวนผลของการสบคน จ านวนหนาของผลการสบคน และ

(3) ขอมลเบองตนของทรพยากรสารสนเทศ ประกอบดวย ชอเรอง ชอผแตง เลขเรยกหนงสอ ประเภทของ

ทรพยากร ขอมลการพมพ สถานะการยม สถานทจดเกบ

เมอคลกทชอเรอง จะแสดงขอมลของทรพยากรสารสนเทศโดยละเอยดเพมขน แสดงสถานทจดเกบ

ของทรพยากรสารสนเทศ ณ สถานทตาง ๆ โดยสถานทจดเกบ ณ หองสมดศนยวทยพฒนามหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช ล าปาง จะแสดงขอความ LP General Collection

2. จ านวนผลการสบคน

3. ขอมลเบองตนของทรพยากรสารสนเทศ

1. กลมของผลการสบคน

34

ภาพแสดงรายละเอยดของทรพยากรสารสนเทศ

5. การประเมนผลการสบคน เมอไดรายละเอยดของทรพยากรสารสนเทศทท าการสบคน ผใหบรการจะสอบถามผใชบรการ ในสวน

ของผลการสบคน ครบถวน ตรงตามความตองการของผใชหรอไม โดยหากมผลการสบคนหลายเรอง

จะสอบถามผใชเรองใดทผใชตองการ โดยการอธบายถงเรองทสบคนได หรอใหผใชดผลการสบคนจากหนาจอ

เครองคอมพวเตอร จากนนจะน าขอมลทางบรรณานกรมเรองทผใชตองการกรอกลงในแบบฟอรมการขอใช

บรการ

6. การเขาถง/การใหใชทรพยากรสารสนเทศ ในขนตอนน จะน าแบบฟอรมการขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ทกรอกขอมลรายการทางบรรณานกรมของ

ทรพยากรสารสนเทศทผใชตองการเรยบรอยแลว ซงไดแก เลขเรยกหนงสอ ชอผแตง สถานทจดเกบ สถานะ

แสดงสถานทจดเกบหนงสอ (Current location)

เลขเรยกหนงสอ (Call number) สถานะ (Status)

ก าหนดสง (Date due) บารโคด (Barcode)

ทรพยากรสารสนเทศ

ณ หองสมดศนยวทยพฒนา

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ล าปาง

35 ของหนงสอ ใหผใชบรการท าการหาทรพยากรสารสนเทศ ณ ชนวางทรพยากรสารสนเทศของหองสมด

ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง พรอมทงท าการแนะน าชนวางทรพยากรสารสนเทศ

ในเบองตน หรอเจาหนาทอาจจะเปนผจดหาทรพยากรสารสนเทศใหหากผใชแจงความประสงค โดยหองสมด

ศนยวทยพฒนา มสธ. ล าปาง แบงการจดหนงสอออกเปน 4 ประเภท คอ หนงสอทวไป เอกสารชดวชาส าหรบ

นกศกษาปรญญาตร ประมวลสาระชดวชาส าหรบนกศกษาปรญญาโท และหนงสออางอง ใชระบบหอสมด

รฐสภาอเมรกน หรอแอลซ (Library of Congress Classification System – LC System) ในการจดเรยง

ตวอยาง เลขหมวดหมหนงสอ

หองสมดศนยวทยพฒนา มสธ. ล าปาง จะท าการเรยงทรพยากรสารสนเทศจากซายไปขวา จากบนลง

ลาง และจากเลขนอยไปหามาก เรยงพยญชนะ ก-ฮ และ A-Z เรยงจากเลขนอยไปหามาก

ตวอยางการจดเรยงทรพยากรสารสนเทศ

HD 30.28

เลขหมหนงสอ

ว63 เลขประจ าตวผแตง หรอ เลขชอหนงสอ

2549 ปทพมพ

36 ดานหนาชนหนงสอจะมปายบอกเลขเรยกหนงสอ จากภาพชนท 1 เลขเรยกหนงสอ A1 – DS569 อย

ทางดานขวา ในสวนของเลขเรยกหนงสอ DS570-H99 อยทางดานซาย

ภาพชนหนงสอทวไป

ภาพชนหนงสอเอกสารการสอนชดวชามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

37 ชนหนงสอแตละชนยอย จะมปายบอกเลขเรยกหนงสอก ากบไว จากภาพชนนจะมหนงสอ จดเรยง

จากเลขเรยกหนงสอ HD 56 – HD 57.9 โดยจดเรยงจากซายไปขวา

เมอผใชไดหนงสอทตองการ สามารถน ามาอานไดภายในหองสมดหรอขอถายส าเนา หรอหาก

ประสงค จะท าการย ม ไป ใชภ ายนอกห องสม ด สามารถ ท าการย ม–คน ได ต ามระ เบ ยบของ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

38

7. การประเมนความพงพอใจในการใหบรการ ขนตอนการประเมนความพงพอใจในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง เปนขนตอนกระบวนการสดทายในการ

ใหบรการ โดยใหผใชกรอกแบบประเมนความพงพอใจการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน

(OPAC) (แบบประเมนความพงพอใจ แสดงในภาคผนวก) และน าขอมลทเกบรวบรวมได มาวเคราะหโดยหา

ผลรวม คารอยละ คาเฉลย ผลการวเคราะหจะน าเสนอเปนตารางสรปดงน

ค าถาม มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

คาเฉลย

1.ดานการใหบรการของบรรณารกษ 1.1 ความเอาใจใส กระตอรอรน พรอมใหบรการ

1.2 ใหบรการดวยความสภาพ และเปนกนเอง

1.3 มความร ความสามารถในการใหบรการ 2. ดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ

2.1 มความชดเจนในการอธบาย ชแจง และแนะน า ขนตอนการใหบรการ

2.2 ขนตอนการใหบรการมความคลองตว และไมยงยาก

2.3 มความสะดวกรวดเรวในการใหบรการ

3. ดานคณภาพการใหบรการ 3.1 ไดรบบรการ/สอ ทตรงตามความตองการ

3.2 ชนหนงสอหางาย มความเปนระเบยบเรยบรอย

3.3 ผลการใหบรการในภาพรวม รวม

เมอไดสรปผลการประเมนความพงพอใจแลว ท าการศกษาพจารณาวาการใหบรการสบคนทรพยากร

สารสนเทศออนไลน มความถกตอง สมบรณ เปนทพงพอใจของผใชหรอไม เพยงใด หรอมขอเสนอแนะจาก

การประเมนหรอไม อยางไร เพอท าการปรบปรงคณภาพการใหบรการใหดยงขนตอไป

บทท 5

ปญหาอปสรรค และแนวทางแกไข

1. ปญหาอปสรรคในการปฏบตงาน ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของ

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง ในการปฏบตงานประสบปญหาการ

ใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศแกผใชบรการ ขอสรปปญหาตามทผเขยนไดใหบรการ ตามขนตอนและ

วธการปฏบตงาน ดงน

1.1 ขนตอนการสมภาษณผใช

(1) ผใชมความเรงรบท าใหไมสามารถสมภาษณไดอยางละเอยด

(2) ผใชใหขอมลของสารสนเทศทตองการนอยเกนไป

(3) ผใชใหขอมลของสารสนเทศทตองการกวางเกนไป

(4) ผใชไมกลาซกถาม

(5) ผใชมลกษณะไมเปนมตร

1.2 ขนตอนการกรอกแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

(1) ผใชมความเรงรบไมสามารถกรอกแบบฟอรมได

(2) ผใชไมสามารถเขยนได

1.3 ขนตอนการคนคนทรพยากรสารสนเทศ

(1) ไมสามารถเขาระบบการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลนได

(2) ระบบไมมเสถยรภาพ

(3) ไมพบผลการคนคน

(4) ผลการคนคนมมากเกนไป

(5) ผลการคนคนไมตรงตามความตองการ

1.4 ขนตอนการเขาถง/การใหใชทรพยากรสารสนเทศ

(1) ผใชไมไดเปนสมาชกหองสมด ไมสามารถยมทรพยากรสารสนเทศได

(2) ผใชไมพบทรพยากรสารสนเทศบนชน

40

2. แนวทางแกไขปญหาในการปฏบตงาน 2.1 ขนตอนการสมภาษณผใช

ปญหาอปสรรค แนวทางแกไข (1) ผใชมความเรงรบท าใหไมสามารถ สมภาษณไดอยางละเอยด

ซกถามใหเขาประเดนโดยไว ไมออกนอกเรอง หรออาจจะถามระบเฉพาะเจาะจงถงชอเรองและชอผแตง

(2) ผใชใหขอมลของสารสนเทศทตองการนอย เกนไป

สรางความเปนกนเองใหเกดขนระหวางผใชและผใหบรการ ซกถามเพมเตมถงสงทผใชตองการ

(3) ผใชใหขอมลของสารสนเทศทตองการกวาง เกนไป

ซกถามใหเขาประเดนถง ชอเรอง ชอผแตง ค าส าคญ

(4) ผใชไมกลาซกถาม สรางความเปนกนเองใหเกดขนระหวางผใชและผใหบรการ การเรมซกถาม เรมดวยเรองเบาๆ ใหความส าคญกบผใช เมอพดสบตาผใช ไมแสดงอาการจบจองจนกระทงผใชรสกประหมา

(5) ผใชมลกษณะไมเปนมตร ผซกถามตองใหความส าคญแกผใชทงโดยการใชค าพด ภาษา กรยาอาการ เชน ยนตอนรบ ภาษา สหนา แววตา และน าเสยงเปนมตร ใชภาษาและหวขอสนทนาทเหมาะสม จะชวยสรางบรรยากาศทดระหวางสนทนา สรางสภาพทางจตวทยาทเกดผลทางบวก ผใชเกดความพงพอใจและไววางใจทจะใชบรการหรอขอความชวยเหลอ (มาล ล าสกล. 2546: 29)

2.2 ขนตอนการกรอกแบบฟอรมขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ

ปญหาอปสรรค แนวทางแกไข

(1) ผใชมความเรงรบไมสามารถกรอก แบบฟอรมได

ด าเนนการขนตอนการคนคนทรพยากรสารสนเทศ โดยการซกถามพรอมการคนคน

(2) ผใชไมสามารถเขยนได ปญหานโดยสวนใหญผใชจะลมน าแวนสายตามา ใหซกถามแลวกรอกแบบฟอรมใหผใช หรอมแวนสายตาส าหรบผสงอายใหยมในหองสมด

41

2.3 ขนตอนการคนคนทรพยากรสารสนเทศ

ปญหาอปสรรค แนวทางแกไข (1) ไมสามารถเขาระบบการสบคนทรพยากร สารสนเทศออนไลน (OPAC) ได

- ตรวจสอบการเชอมตออนเทอรเนต ตรวจสอบสายแลน มการเชอมตอถกตอง หรอไม - แจงนกวชาการคอมพวเตอรเพอตรวจสอบ ปญหา - ท าการประสานกบเจาหนาทผดแลระบบการ สบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลย- สโขทยธรรมาธราช เพอท าการตรวจสอบและ แกปญหา

(2) ระบบไมมเสถยรภาพ - ใชโปรแกรม Browser Google Chrome หรอ Mozila Firefox ในการเขาระบบการ สบคน - แจงนกวชาการคอมพวเตอรเพอตรวจสอบ ปญหา

(3) ไมพบผลการคนคน ใชการคนคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล ฟงกชน OR และควรใชค าทมความหมายเดยวกนหรอใกลเคยงกน เชน มสธ. OR มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

(4) ผลการคนคนมมากเกนไป ใชการสบคนแบบ Advanced search โดยใชตรรกะแบบบล ฟงกชน AND หรอ NOT

(5) ผลการคนคนไมตรงตามความตองการ ท าการซกถามเพมเตมถงประเดนอนทผใชตองการ หรอวเคราะหหาค าทจะใชในการคนคนใหม หรอค าทดแทนทใกลเคยงกน ความหมายใกลเคยงกน

42

2.4 ขนตอนการเขาถง/การใหใชทรพยากรสารสนเทศ

ปญหาอปสรรค แนวทางแกไขปญหา (1) ผใชไมไดเปนสมาชกหองสมด ไมสามารถยม ทรพยากรสารสนเทศได

- แนะน าใหผใชสมครสมาชกหองสมด - ถายส าเนาใหผใช

(2) ผใชไมพบทรพยากรสารสนเทศบนชน

- ท าการหาทรพยากรสารสนเทศใหผใช - หากไมมทรพยากรสารสนเทศ ใหท าการ ตรวจสอบวามทรพยากรสารสนเทศท ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชหรอไม ถาม ใหแนะน าการใชบรการน าสงเอกสาร

3. แนวทางการพฒนา 3.1 จดท าสอแผนพบแนะน าการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) เพอใหผใชสามารถ

สบคนไดดวยตวเอง

3.2 จดฝกอบรมการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

3.3 ใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ผานทางระบบ Line หรอ Facebook

หองสมด

3.4 ประสานงานหาเครอขายหองสมดเพมเตม เพอใหบรการทรพยากรสารสนเทศระหวางหองสมด

ไดครอบคลมความตองการ

43

บรรณานกรม

ขนษฐา รจโรจน, ชตมา สจจานนท, ทศนยวรรณ ศรประดษฐ, มาล ล าสกล, สฤษดพงษ ลมปษเฐยร,

สมพร พทธาพทกษผล, ...อารย ชนวฒนา. (2553). สารสนเทศศาสตรเบองตน. นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

บค โปรโมชน. (2561). MATRIX SYSTEM GUIDE OPAC Training Version 2.0 [เอกสารอดสาเนา].

กรงเทพฯ : ผแตง

พมลพรรณ เรพเพอร, สมพร พทธาพทกษผล, และอารย ชนวฒนา. (2545). การบรการและเผยแพร

สารสนเทศ. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2544). ระเบยบมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชวาดวยการใชหองสมด พ.ศ. 2544 . ประกาศ ณ วนท พฤศจกายน 2544.

______________________. (2550). ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรอง โครงสรางการบรหาร ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ประกาศ ณ วนท 25 สงหาคม 2550.

______________________. (2557). ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองการก าหนดอตรา คาธรรมเนยมและคาบรการการใชหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557. ประกาศ ณ วนท 19 กมภาพนธ 2557.

______________________. (2557). ประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรองขอก าหนดในการยมวสด สารสนเทศหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2557. ประกาศ ณ วนท 12 มถนายน 2557. สานกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2561). การสบคนทรพยากรสารสนเทศหองสมดดวย

ระบบ Chamo. เขาถงจาก https://library.stou.ac.th/wp-content/uploads/pdf/how-to-

Chamo.pdf.

ภาคผนวก

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

แบบฟอรมการขอใชบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC)

หองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

ชอ-สกล.................................................................รหสนกศกษา……………………………………..

ปรญญาตร ปรญญาโท สมฤทธบตร อาจารย ประชาชนทวไป

หมายเลขโทรศพท................................................... Email………………………………………………….

หวขอค าถาม.................................................................................................................. ............... ---------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------

สวนของเจาหนาท

ประเภทของทรพยากรสารสนเทศ

หนงสอทวไป หนงสอชดวชา หนงสอวชาการ

วารสาร นตยสาร งานวจย วทยานพนธ สอโสตทศน สออเลกทรอนกส

ค าคนหรอหวเรอง

ชอหนงสอ............................................................... ชอผแตง....................................... .....................

ค าคน........................................................................หวเรอง.... .........................................................

ผลการสบคน

เลขเรยกหนงสอ...................ชอผแตง...............................สถานทจดเกบ................สถานะของหนงสอ.... .........

เลขเรยกหนงสอ...................ชอผแตง...............................สถานทจดเกบ................สถานะของหนงสอ.............

เลขเรยกหนงสอ...................ชอผแตง...............................สถานทจดเกบ................สถานะของหนงสอ.... .........

ผสบคน.............................................

วนท..................................................

58

แบบประเมนความพงพอใจการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศออนไลน (OPAC) ของหองสมดศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง

ขอมลทวไปของผมาใชบรการ อาจารย บคลากร นกศกษา บคคลภายนอก

ความพงพอใจในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศ (กรณาท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด)

ความพงพอใจ มากทสด

5

มาก

4

ปานกลาง

3

นอย

2

นอยทสด

1

1.ดานการใหบรการของบรรณารกษ

1.1 ความเอาใจใส กระตอรอรน พรอมใหบรการ

1.2 ใหบรการดวยความสภาพ และเปนกนเอง

1.3 มความร ความสามารถในการใหบรการ

2. ดานกระบวนการ/ขนตอนการใหบรการ

2.1 มความชดเจนในการอธบาย ชแจง และแนะน า

ขนตอนการใหบรการ

2.2 ขนตอนการใหบรการมความคลองตว

และไมยงยาก

2.3 มความสะดวกรวดเรวในการใหบรการ

3. ดานคณภาพการใหบรการ

3.1 ไดรบบรการ/สอ ทตรงตามความตองการ

3.2 ชนหนงสอหางาย มความเปนระเบยบเรยบรอย

3.3 ผลการใหบรการในภาพรวม

ขอเสนอแนะ

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

59

ประวตผเขยน

ชอ-สกล นางสาวรงอรณ ค าเปกเครอ

ประวตการศกษา ศลปศาสตรบณฑต (สารสนเทศศกษา) มหาวทยาลยเชยงใหม

ศลปศาสตรมหาบณฑต (สารสนเทศศกษา) มหาวทยาลยเชยงใหม

ประวตการท างาน

2549-2555 พนกงานปฏบตงาน หองสมดคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

2555-ปจจบน บรรณารกษ ศนยวทยพฒนา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ล าปาง