รายงานฉบบสมบรณ

โครงการ ผลของการใชไคโตซานตอคณภาพและการควบคมโรคหลงเกบเกยวของพรก

Effects of chitosan on fruit quality and postharvest diseases control in chili peppers

โดย

พรพงษ แสงวนางคกล และคณะ

กนยายน พ.ศ.2552

สนบสนนโดยศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม

ขอตกลงเลขท มก.ว.2./ 2551

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการ ผลของการใชไคโตซานตอคณภาพและการควบคมโรคหลงเกบเกยวของพรก

Effects of chitosan on fruit quality and postharvest diseases control in chili peppers

คณะผวจย

1.นายพรพงษ แสงวนางคกล สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2.นางนวลวรรณ ฟารงสาง สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 3.นายอดม ฟารงสาง คณะเกษตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 4.นายเจรญ ขนพรม สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 5.นายสมนก ทองบอ สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 6.นางสาวยพน ออนศร สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 7.นายชศกด คณไทย สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สนบสนนโดยศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม

บทคดยอ

ป 2549 ประเทศไทยสงออกพรกสดและผลตภณฑคดเปนมลคามากถง 2,139 ลานบาท แตผลผลตสวนใหญยงคงมปญหาเรองคณภาพทไมไดมาตรฐาน การมโรคและแมลงทาลายตงแตในแปลงจนถงหลงเกบเกยว และการมสารพษตกคาง เปนตน ในการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาผลของไคโตซานตอการงอก การเจรญเตบโต คณภาพผลและการควบคมโรคของพรกตลอดขนตอนการผลต โดยศกษาผลของการแชเมลดพนธพรกขหนซเปอรฮอทและพรกมนบางชางในสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm พบวา การแชเมลดพนธพรกทมอตราการงอกตา เชน พรกมนพนธบางชางในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm สามารถเพมอตราการงอกไดดยงขน และการแชเมลดพนธในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 และ 200 ppm กอนการเพาะมผลสงเสรมการเจรญเตบโตของตนกลาพรกทงสองชนด ตนกลามขนาดตนและใบใหญกวาตนทไมไดรบสารและตนทผานการแชเมลดในสารละลายเขมขน 50 ppm และเมอนาตนกลาทงหมดแบงออกเปน 2 สวน เพอยายปลกลงกระถางและแปลงเกษตรกรและพนดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 100 และ 200 ppm ทกสองสปดาห พบวา การพนไคโตซานเขมขน 200 ppm เรงใหตนกลาพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm เจรญเตบโตไดเรวกวาการไมพนและการพนดวยไคโตซานเขมขน 100 ppm ทงนการแชเมลดและการพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานไมมผลตอการเจรญเตบโตและปรมาณผลผลตของพรกมนบางชาง แตการแชเมลดและพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซานมแนวโนมลดปรมาณผลผลตทถกโรคและแมลงทาลาย อยางไรกตามการพนไคโตซานความเขมขนสง 200 และ 100 ppm ทาใหผลพรกขหนมลกษณะโคงงอมากขน อยางมนยสาคญ การทดลองพนไคโตซานในสภาพแปลงปลกเกษตรกร พบวา การพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซาน 100 ppm มผลใหเปอรเซนตผลเกดโรคนอยลงถง 7.7% แตไมแตกตางทางสถต เมอเทยบกบการไมพนไคโตซานแตปฏบตตามวธการของเกษตรกร ซงพบวาผลผลตพรกทพนตามวธของเกษตรกรมปรมาณสาร profenofos ตกคาง 0.15 มลลกรม/นาหนกพรกสด 1 กโลกรม

สาหรบการศกษาผลของการเคลอบผวผลพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm หลงเกบเกยว และเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ พบวา ผลผลตทงหมดมคณภาพไมแตกตางกน

Abstract

In 2006, Thailand exported chili and its products for 2,139 million Baht. However, there are some fresh produces which low quality, infected with disease and insect or contain pesticide sold in local market. In this study, we aim to investigate the effect of chitosan on seed germination, growth, fruit quality and disease controlling of chili. ‘Superhot’ (disease tolerance and commercial cultivar) and ‘Baangchang’ (susceptible cultivar) chili seeds were soaked with water and 50 100 and 200 ppm chitosan overnight before planting. The result showed that 100 ppm chitosan pretreatment enhanced seeds germination of the ‘Baangchang’ chili. Both 100 and 200 ppm chitosan pretreatment increased seedling growth of both cultivars. Seedling hight and their leaves sizes were bigger than those without chitosan and with 50 ppm pretreatment. All seedlings were divided into 2 groups for transplanting into pots and farmer’s field and then sprayed with 0 100 and 200 ppm every 2 weeks. The results showed that 200 ppm chitosan spraying enhanced growth of water pretreated and 100 ppm chitosan pretreated ‘Superhot’ seedlings. However, there are no effects of chitosan pre-germination treatment and spraying on seedling growth and yield of ‘Baangchang’ chili. Chitosan pre- and post-germination treatments trended to reduc percentage of disease and insect infected fruits, but high chitosan concentration, 200 and 100 ppm, caused malformed fruits, significantly.

In the farmer’s field experiment, 100 ppm chitosan post-germination treatment reduced percentage of infected fruits of ‘Superhot’ chili by 7.7% but not significantly when compared to non-chitosan, farmer’s pesticidal treatment which fruit contained 0.15 mg profenofos residue per one kilogram of fresh chili.

Postharvest chitosan coating was investigated at 0 50 100 and 200 ppm in concentration. All treatments were store at 9๐C for 21 days and transferred to room temperature weekly. The result showed no significantly on fruit quality of ‘Superhot’ chili.

บทนา กรมสงเสรมการเกษตรไดรายงานพนทเพาะปลกพรกโดยเฉลย 5 ปเพาะปลก (2541/42-2545/46)

รวม 597,157 ไร/ป ไดผลผลตสดรวม 311,831 ตน/ป ซงผลผลตทไดนไดถกจาหนายเพอการบรโภคสดและแปรรป เชน พรกแหง พรกดอง และบรรจกระปอง เพอจาหนายในประเทศและเพอการสงออก ซงจากสถตการสงออกและนาเขาของกรมศลกากรป 2549 พบวา ปรมาณการสงออกผลตผลพรกสดและแปรรปมปรมาณรวม 34,653 ตน ซงคดเปนมลคามากถง 2,139 ลานบาท อยางไรกตามการผลตพรกในประเทศไทยนนมปญหาเรองคณภาพ ทงเรองของ มาตรฐานสนคา และการควบคมโรคและแมลง ทาใหมอตราการสญเสยสง จาหนายไดปรมาณนอยลงและราคาถกเนองจากผลตผลดอยคณภาพ ซงในป 2550 อภตา และคณะ ไดรายงานวาการสญเสยของผลผลตพรกนนเกดขนสงในแปลงปลก มากกวาทตรวจพบ ณ จดรวบรวม และบรษทสงออก กลาวคอ มผลพรกไมไดมาตรฐาน เนองจากสผลไมสมาเสมอ ไมมกานขวผล ผลสนกวา 4.5 ซม. และผลโคงงอ นอกจากนยงพบผลพรกทเปนโรคแอนแทรคโนส (Colletotrichum capsici และ C. gloeosporioides) และหนอนแมลงวนเขาทาลายสงกวาผลพรกทตรวจสอบ ณ จดอน ทงนพบอาการผลเหยวและขวเหยวเกดขนมาก ณ จดรวบรวม และบรษทสงออก และทสาคญไดตรวจพบสารเคมตกคาง triazophos ซงอยในกลม organophosphate ในผลผลตพรกซงมปรมาณมากกวาทกาหนด (<0.01 ppm) ซงการทเกษตรกรใชสารเคมในปรมาณทสงจนสงผลใหมสารเคมตกคางปรมาณมากน นอกจากจะเปนอนตรายตอผบรโภคทงในประเทศแลวยงทาใหไมสามารถสงออกไดเนองจากถกกดกนทางการคาโดยเฉพาะตลาดกลมประเทศยโรปและญปนทมกาลงซอสง

คณภาพของพรกนนนอกจากจะพจารณาทขนาดและรปทรงของผลแลว ความเขยวของกานผลและฐานรองดอกยงบงบอกถงความสดของผลดวย ซงหากมการปฏบตหลงการเกบเกยวทไมเหมาะสม ผลตผลมการสญเสยนามากจะสงผลใหสวนดงกลาวนเกดลกษณะเหยวและมสคลาดาขนในระหวางการเกบรกษาและวางจาหนาย ทาใหผลตผลมคณภาพและราคาทควรขายไดตาลง

ดงนนในการทดลองนจงมวตถประสงคเพอลดการใชสารเคมทมพษตกคางในกระบวนการผลตพรกเพอการผลตผกคณภาพปลอดสารพษและเพอการสงออก โดยจะไดศกษาถงผลของไคโตซานตอการลดความเสยหายของผลผลตพรกเนองจากการเขาทาลายของโรคและแมลงและลดการสญเสยนาของขวผลเพอปองกนการเปลยนส เนองจากไคโตซานเปนสารประกอบอนพนธธรรมชาตทสกดไดจากเปลอกกงและป (ศภจตรา, 2548) จงไมมพษตอสงแวดลอมและผทเกยวของ และเนองจากคณสมบตของไคโตซานทเปน elicitor มโครงสรางคลายผนงเซลลของเชอจลนทรยเองจงมศกยภาพในการตานการเขาทาลายของเชอโรค (ศภจตรา, 2548) ไคโตซานยงกระตนการสราง cystatin ในมะเขอเทศซงสามารถยบยงการทางานของ

proteinase ทแมลงสรางขน (Siqueira-Junior et al., 2002) นอกจากนไคโตซานยงมผลใหปากใบมะเขอเทศหรลงและลดการสญเสยนาไดอยางมประสทธภาพ (Lee et al., 1999) และไคโตซานยงมผลทาใหตนขาวฟางสงขน ความยาวรวงและนาหนกเมลดเพมขนดวยนอกเหนอจากความสามารถในการตานทานโรคทเพมขน (Sharathchandra et al., 2004) ดงนนจงมความเปนไปไดสงมากทไคโตซานจะมผลลดการสญเสยของพรกทงจากโรคและแมลงและจากการสญเสยนาซงมผลตอคณภาพหลงการเกบเกยว และยงมศกยภาพในการเพมปรมาณผลผลตดวย ซงในการทดลองนจะไดทดสอบผลของการใชสารละลายไคโตซานกอนและหลงเกบเกยวตอคณภาพและการควบคมโรคหลงเกบเกยวในพรกขหนพนธซเปอรฮอทเปนพชทดลอง และทาการศกษาในแปลงเกษตรกรในพนท จ.นครปฐม และขางเคยง และใชไคโตซานทผลตโดย ศนยวสดชวภาพไคตน-ไคโตซาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย เนองจากมการควบคมการผลตททาใหทราบคณสมบตทางเคมของสารแนนอนตางจากทผลตและจาหนายโดยเอกชน

การตรวจเอกสาร

การผลตพรกในประเทศไทยในปจจบนนน พบวามพนธทนยมปลกเปนการคาอยเพยง 5 ชนดคอ พรกขหนผลใหญ พรกขหนสวน พรกชฟา พรกหยวกและพรกยกษ ซงกรมสงเสรมการเกษตรไดรายงานพนทเพาะปลกพรกโดยเฉลย 5 ปเพาะปลก (2541/42-2545/46) รวม 597,157 ไร/ป ไดผลผลตสดรวม 311,831 ตน/ป โดยพรกทปลกมากทสดคอพรกขหนเมดใหญ ไดแก พนธจนดา หวเรอ หวยสทนและยอดสน ลาดบท 2 คอพรกชฟา และลาดบท 3 คอพรกขหนสวน (กมล, 2549) อยางไรกตามการผลตพรกในประเทศไทยนนมปญหาเรองคณภาพ ทงเรองของ มาตรฐานสนคา และการควบคมโรคและแมลง ซงสงผลตอราคาของผลตผลและรายไดของเกษตรกรตามมา ในป 2550 อภตา และคณะ ไดรายงานวาความเสยหายของผลผลตพรกนนเกดขนสงในแปลงปลก มากกวาทตรวจพบ ณ จดรวบรวม และบรษทสงออก กลาวคอ ผลพรกไมไดมาตรฐาน เนองจากสผลไมสมาเสมอ ไมมกานขวผล ขนาดผลสนกวา 4.5 ซม. และผลโคงงอ นอกจากนยงพบผลพรกทเปนโรคแอนแทรคโนสและหนอนแมลงวนเขาทาลายสงกวาผลพรกทตรวจสอบ ณ จดอน ทงนพบอาการผลเหยวและขวเหยวเกดขนมาก ณ จดรวบรวม และบรษทสงออก และทสาคญไดตรวจพบสารเคมตกคาง triazophos ซงอยในกลม organophosphate ในผลผลตพรกซงมปรมาณมากกวาทกาหนด (<0.01 ppm) ซงการทเกษตรกรใชสารเคมในปรมาณทสงจนสงผลใหมสารเคมตกคางปรมาณมากน นอกจากจะเปนอนตรายตอผบรโภคทงในประเทศแลวยงทาใหไมสามารถสงออกไดเนองจากถกกดกนทางการคาโดยเฉพาะตลาดกลมประเทศยโรปและญปนทมกาลงซอสง

คณภาพของพรกนนนอกจากจะพจารณาทขนาดและรปทรงของผลแลว ความเขยวของกานผลและฐานรองดอกยงบงบอกถงความสดของผลดวย ซงหากมการปฏบตหลงการเกบเกยวทไมเหมาะสม ผลตผลมการสญเสยนามากจะสงผลใหสวนดงกลาวนเกดลกษณะเหยวและมสคลาดาขนในระหวางการเกบรกษาและวางจาหนาย ทาใหผลตผลมคณภาพและราคาทควรขายไดตาลง

ดงนนในการทดลองนจงมวตถประสงคทจะลดความเสยหายของผลผลตพรกเนองจากการเขาทาลายของโรคและแมลงและลดการสญเสยนาของขวผลเพอปองกนการเปลยนสโดยลดการใชสารเคมทเปนอนตรายตอทงเกษตรกร ผบรโภค และสงแวดลอม โดยการใชไคโตซานซงเปนสารประกอบอนพนธธรรมชาตซงสามารถสกดไดจากเปลอกกงและป (ศภจตรา, 2548) จงไมมพษตอสงแวดลอมและผทเกยวของ โดยมรายงานวาไคโตซานสามารถกระตนการแสดงออกของยนทเกยวของกบกลไกการปองกนตวของพช เชน ยนทสราง phenylalanine ammonialyase (PAL) (Notsu et al., 1994) ซงเปนเอนไซมทสรางสารประกอบ phenol เชน lignin ซงเปนองคประกอบของผนงเซลล และ phytoalexin ซงมฤทธยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยดงนนการใหไคโตซานแกพชจงมผลใหเซลลพชแขงแรงและทนตอการเขาทาลาย

ของเชอโรคไดมากขน ทงนการทไคตนและไคโตซานมคณสมบตเปนตวกระตน (elicitor) ใหพชสรางภมคมกนโรคพชไดนนเนองจากไคตนและไคโตซานเปนองคประกอบของผนงเซลลของเชอรา (Peberdy, 1990) เมอพชไดรบไคตน และ/หรอ ไคโตซาน จากภายนอก จงไปกระตนใหพชเกดกระบวนการสรางภมคมกนขนโดยการสรางเอนไซม chitinase และ chitosanase (Collinge et al., 1993; Grenier and Asselin, 1990) ขนมาตอตานโรคพชไดอกดวย El Ghaouth et al. (1992) รายงานการใชไคโตซาน เขมขน 0.75 – 6.0 mg/ml ยบยงการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Collectrotichum gloeosporiodes และ Rhizopus stolonifera ซงเปนเชอทกอใหเกดโรคหลงการเกบเกยวทสาคญ เชน โรคแอนแทรกโนส และโรคผลเนาในพรก (ดนย, 2549) และเนองจากเชอโรคหลงการเกบเกยวบางชนด เชน โรคแอนแทรกโนส นนเปนโรคแฝงทเขาทาลายกอนเกบเกยว ซงเรมเขาทาลายไดตงแตระยะกลา จงควรควบคมการเกดโรคตงแตเรมตน ดงนนในการศกษาครงนจงมวตถประสงคสวนหนงทจะศกษาผลของไคโตซานตอการงอก การเจรญเตบโตและการเกดโรคในระยะตนกลาดวย

ในสวนของการควบคมการเขาทาลายของแมลง มรายงานวา ไคโตซานมผลกระตนการสราง cystatin ในมะเขอเทศซงสามารถยบยงการทางานของ proteinase ทแมลงสรางขน (Siqueira-Junior et al., 2002) นอกจากนไคโตซานยงมผลใหปากใบมะเขอเทศ และ Commelina communi หรลงโดยการควบคมของ Ca2+ และ H2O2 การใชไคโตซานจงลดการสญเสยนาและเพมประสทธภาพการใชนาในการผลตพชไดอยางมประสทธภาพ (Lee et al., 1999) นอกจากนการหรตวของปากใบยงชวยปองกนการเขาทาลายของเชอราผานทางปากใบไดอกดวย ไคโตซานยงมผลสงเสรมการเจรญเตบโตของพชดวยโดยมรายงานวา การแชเมลดขาวฟางในสารละลายไคโตซานกอนปลก มผลใหตนขาวฟางสงขน ความยาวรวงและนาหนกเมลดเพมขนดวยนอกเหนอจากความสามารถในการตานทานโรคทเพมขน (Sharathchandra et al., 2004) สาหรบผลของไคโตซานทใชหลงเกบเกยวนนนอกจากมผลควบคมการเกดโรคหลงการเกบเกยวและลดการสญเสยนาดงทกลาวแลวยงมผลลดกจกรรมของเอนไซม peroxidase ซงเปนสาเหตการเกดสนาตาลทผวผลลนจ (Zhang และ Quantick, 1997) และมผลลดการทางานของเอนไซม polygalacturonase และ pectate lyase ในมะเขอเทศดวย (Bhaskara Reddy et al., 1998) ดงนนจะเหนวาไคโตซานมศกยภาพสงมากและมแนวโนมทสามารถลดการสญเสยของพรกทงการสญเสยจากโรคและแมลงและจากการสญเสยนาซงมผลตอคณภาพหลงการเกบเกยว และยงมศกยภาพในการเพมปรมาณผลผลตดวย ทงนเนองจากพรกเปนพชในตระกลเดยวกบมะเขอเทศ คอ Solanaceae และมโครงสรางผวผลทคลายคลงกน กลาวคอ ม lycopene และ cuticle เปนองคประกอบทผวผล ซงการใชไคโตซานในมะเขอเทศมประสทธภาพดดงทกลาวไว

วธดาเนนงานวจย

การทดลองท 1 การศกษาหาระยะการเจรญเตบโตของตนและผลพรกทเหมาะสมตอการใชไคโตซาน การทดลองท 1.1 ผลของการแชเมลดพรกในสารละลายไคโตซานความเขมขนตาง ๆ ตอเปอรเซนตการงอกและการเกดโรคในระยะตนกลา

เนองจากเชอโรคหลงการเกบเกยวบางชนด เชน โรคแอนแทรกโนส นนเปนโรคแฝงทเขาทาลายกอนเกบเกยว ซงเรมเขาทาลายไดตงแตระยะกลา จงควรควบคมการเกดโรคตงแตเรมตน

ทาการทดลองโดยแชเมลดพรกมนพนธบางชางและพรกขหนพนธซเปอรฮอท (super hot) ดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ความเขมขนละ 4 ซา ๆ ละ 50 เมลด ทงไว 1 คน (ประมาณ 16 ชวโมง) นาเมลดมาเพาะในกระบะเพาะเมลดพนธโดยใชพทมอสเปนวสดเพาะ จากนนทาการตรวจสอบ เปอรเซนตการงอก อตราการเจรญเตบโตของตนกลา และอตราการเกดโรคในระยะตนกลาทกสปดาหจนกระทงตนกลาพรอมยายปลก (กลาอาย 30 วน มใบจรงประมาณ 5 ใบ) จงสมตวอยางตนกลาเพอวเคราะหปรมาณนาหนกสดและแหง ปรมาณสารประกอบฟนอลและจานวนปากใบ ในการศกษาครงนไดวางแผนการทดลองแบบ Factorial in CRD ม 2 ปจจย คอ พนธ และความเขมขนของสารละลายไคโตซาน การทดลองท 1.2 ผลของการพนสารละลายไคโตซานความเขมขนตางกนตอการเจรญเตบโตและคณภาพของพรกและเปอรเซนตการเกดโรคแอนแทรคโนส

การศกษาเปรยบเทยบผลของสารละลายไคโตซานความเขมขนตางกนตอการเจรญเตบโตของตน ปรมาณและคณภาพของผลผลต และเปอรเซนตการเกดโรคและแมลงทาลาย โดยทดลองในสองสภาพแวดลอมทตางกน คอ 1) ในกระถางปลก ณ สถาบนวจยและพฒนา กาแพงแสน (เนองจากมฝนตกตอเนองไมสามารถเตรยมแปลงปลกได) และ 2) ในแปลงเกษตรกรโดยการวาจางเกษตรกรดแล

1) ในการทดลองสภาพการปลกในกระถางไดทาการศกษาโดยพนตนกลาดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 100 และ 200 ppm แกตนพรกทง 2 ชนด คอ พรกมนบางชางและพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm พนทกสองสปดาหหลงยายปลกจนถงระยะ 7 วนกอนเกบเกยว เปรยบเทยบกบตนทไมไดรบสาร วางแผนการทดลองแบบ Factorial in CRD ม 2 ปจจย คอ การแชเมลด และ การพนสาร ความเขมขนละ 8 ซา (ตน) (ศกษาสองพนธแยกจากกน) เพอทาการศกษาอตราการเจรญเตบโต และคณภาพผลพรกเมอเกบเกยวมา และเปอรเซนตผลเกดโรคและแมลงทาลาย

2) ในสภาพแปลงปลกของเกษตรกรไดทาการศกษาโดยพนตนกลาดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 และ 100 ppm แกตนพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ทไดจากการทดลองท 1.1 พนทกสองสปดาหหลงยายปลกจนถงระยะเกบเกยว เปรยบเทยบกบตนทไมไดรบสาร วางแผนการทดลองแบบ Factorial in CRD ม 2 ปจจย คอ การแชเมลด และ การพนสาร ความเขมขนละ 4 ซา ๆ ละ 10 ตน เพอทาการศกษาอตราการเจรญเตบโต และคณภาพผลพรกเมอเกบเกยวมา และเปอรเซนตผลเกดโรคและแมลงทาลาย รวมทงวเคราะหหาปรมาณสารพษตกคางในกลม organophosphate ดวยวธ gas chromatography โดยการสมตวอยางผลพรกจากทกตนในแตละทรทเมนตมารวมกนเปน 1 ตวอยาง/ทรทเมนต เพอสงวเคราะห

หลงจากนนเกบรกษาพรกทอณหภม 9+1 ๐C นาน 3 สปดาห ทาการบนทกคณภาพ ดงน 1. สผวผลและกานผล 2. การสญเสยนาหนก 3. เปอรเซนตผลเกดโรคแอนแทรคโนส ( % disease incident)โดยการนบจานวนผลพรกทแสดง

อาการของโรคเทยบกบจานวนผลทงหมดทเกบเกยวไดแตละทรทเมนต ดงน เปอรเซนตผลเกดโรคแอนแทรคโนส = จานวนผลพรกทแสดงอาการ/ทรทเมนต x 100

จานวนผลพรกทงหมดทเกบเกยวได/ทรทเมนต การทดลองท 2 การศกษาหาความเขมขนของไคโตซานทเหมาะสมสาหรบเคลอบผวผลพรกหลงเกบเกยวเพอยดอายการเกบรกษา

ทาการรวบรวมพรกจากแปลงเกษตรกรมาทาการคดขนาดและคณภาพใหไดตามมาตรฐานและโดยลางผลพรกใหสะอาดดวยสารละลายไฮเปอรคลอไรดเขมขน 100 ppm แลวผงใหแหง จากนนเคลอบผวผลพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ความเขมขนละ 2 ซา ๆ ละ 100 กรม ผงผลใหแหง บรรจลงถาดโฟมหมดวยฟลมยดชนด PVC และนาไปเกบรกษาทอณหภมหองและท 9+1 ๐ซ ตรวจสอบคณภาพและการเกดโรคหลงการเกบรกษาทกสปดาห เปนเวลา 3 สปดาห

ผลและวจารณ

การทดลองท 1 การศกษาหาระยะการเจรญเตบโตของตนและผลพรกทเหมาะสมตอการใชไคโตซาน การทดลองท 1.1 ผลของการแชเมลดพรกในสารละลายไคโตซานความเขมขนตาง ๆ ตอเปอรเซนตการงอกและการเกดโรคในระยะตนกลา

การศกษาผลของการแชเมลดพรกมนพนธบางชางและพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ตอเปอรเซนตการงอก อตราการเจรญเตบโตของตนกลา และอตราการเกดโรคในระยะตนกลาทกสปดาหจนกระทงตนกลาพรอมยายปลก (กลาอาย 30 วน มใบจรงประมาณ 5 ใบ) พบวา การแชเมลดพนธพรกในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm กระตนการงอกของเมลดพนธพรกสงสดอยางมนยสาคญ กลาวคอมเปอรเซนตการงอกของเมลดเทากบ 70.7 ในสปดาหทหนง และเพมขนเปน 91.6 เปอรเซนต ในสปดาหทสองหลงเพาะเมลด (ตารางท 1) ทงนการแชเมลดในสารละลายไคโตซานไมมผลตอเปอรเซนตการงอกของเมลดพรกขหนพนธซเปอรฮอทแตมผลสงเสรมการงอกของเมลดพรกมนบางชางโดยการแชเมลดพรกมนบางชางในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm กระตนการงอกของเมลดพนธพรกสงสดอยางมนยสาคญ (ตารางท 1)

ตารางท 1 เปอรเซนตการงอกของเมลดพรกทผานการแชเมลดดวยไคโตซานความเขมขนตางกน เมอกลาอาย 1 และ 2 สปดาห

Week 1 Week 2 Chitosan concentration (ppm) Chitosan concentration (ppm) Cultivars

0 50 100 200 means

0 50 100 200 means

BaangChang Superhot

33.2±5.1c 83.2±1.0a

35.1±6.1c 81.7±1.1a

57.7±2.2b 83.7±1.1a

30.3±1.8c 82.2±2.9a

39.1b 82.4a

70.2±3.3d 93.7±1.0a

76.4±5.1c 93.3±3.3a

88.5±1.6b 94.7±1.0a

85.1±1.8b 94.7±1.0a

80.0b 94.1a

Means 58.2 b 58.4 b 70.7 a 56.2 b 82.0 c 84.8 b 91.6 a 89.9 a P-value of Cultivars < 0.0001 P-value of Concentration < 0.0001 P-value of Cultivars × Concentration < 0.0001

<0.0001 <0.0001 <0.0001

การแชเมลดในสารละลายไคโตซานมผลสงเสรมการเจรญเตบโตของตนกลาพรกโดยพบวาการแช

เมลดพรกกอนเพาะในสารละลายความเขมขน 50 100 และ 200 ppm สงเสรมการยดยาวของตนกลาพรกเมอกลาอาย 4 สปดาห แตกตางจากตนกลาทเพาะจากการแชนาเพยงอยางเดยวอยางมนยสาคญยง ทงนไมพบความแตกตางของความสงของตนกลาเมอกลาอายนอยกวา 4 สปดาห (ตารางท 2) นอกจากนการแชเมลดพรกในสารละลายไคโตซานยงมผลตอการขยายขนาดของใบพรกและนาหนกสดของตนกลาดวย

โดยพบวาตนกลาพรกอาย 4 สปดาห ทผานการแชเมลดในสารละลายไคโตซานเขมขน 200 ppm มความกวางของใบ (ตารางท 3) และนาหนกสดของตนกลา (ตารางท 4) มากทสด แตกตางจากตนกลาทผานการแชเมลดในสารละลายเขมขน 100 และ 50 ppm และตนกลาทไมไดรบสารอยางมนยสาคญยง สอดคลองกบรายงานของ Sharathchandra et al. (2004) ทพบวา การแชเมลดขาวฟางในสารละลายไคโตซานกอนปลก มผลใหตนขาวฟางสงขน ความยาวรวงและนาหนกเมลดเพมขนดวยนอกเหนอจากความสามารถในการตานทานโรคทเพมขน ทงนการแชเมลดพรกในสารละลายไคโตซานไมมผลตอเปอรเซนตนาหนกแหงของตนกลาเมอกลาอาย 4 สปดาห กอนยายปลก (ตารางท 4) ซงอาจแสดงใหเหนวาขนาดของตนและใบทใหญขนนาจะเปนผลจากการสะสมนาในใบและตนพรกไดด ตนพรกมประสทธภาพในการเปดปดปากใบและการใชนาดขน ตารางท 2 ความสงของตนกลาพรกทผานการแชเมลดในสารละลายไคโตซาน เมอกลาอาย 3 และ 4 สปดาห

Week 3 Week 4 Chitosan concentration (ppm) Chitosan concentration (ppm) Cultivars

0 50 100 200 Means

0 50 100 200 means

BaangChang Superhot

6.3 ± 1.2 6.1 ± 1.0

7.0 ± 0.4 6.5 ± 0.4

7.1 ± 0.3 6.4 ± 0.4

7.6 ± 0.5 6.8 ± 0.8

7.0 a 6.5 b

8.1 ± 0.3 7.6 ± 0.2

9.0 ± 0.5 8.0 ± 0.3

9.3 ± 0.7 8.3 ± 0.5

9.3 ± 0.8 8.5 ± 0.4

8.9 a 8.1 b

Means 6.2 6.8 6.7 7.2 7.8 b 8.5 a 8.8 a 8.9 a P-value of Cultivars 0.0389 P-value of Concentration 0.0737 P-value of Cultivars × Concentration 0.8296

<0.0001 0.0010 0.5830

ตารางท 3 ความกวางของใบพรกเมอกลาอาย 4 สปดาห

Chitosan concentration (ppm) Cultivars 0 50 100 200 means

พรกมนบางชาง พรกขหน Super hot

1.75 ± 0.05 1.63 ± 0.06

1.88 ± 0.07 1.70 ± 0.11

1.97 ± 0.13 1.69 ± 0.10

2.03 ± 0.14 1.98 ± 0.13

1.91 a 1.75 b

Means 1.69 c 1.79 bc 1.83 b 2.01 a P-value of Cultivars 0.0002 P-value of Concentration <0.0001 P-value of Cultivars × Concentration 0.1865

ตารางท 4 นาหนกสดและเปอรเซนตนาหนกแหงของตนกลาพรกเมอกลาอาย 4 สปดาห 4 weeks old - seedling fresh weight (g) 4 weeks old - seedling dry weight (%)

Chitosan concentration (ppm) Chitosan concentration (ppm) Cultivars 0 50 100 200

means

0 50 100 200 means

BaangChang Superhot

0.55±0.03 0.39±0.02

0.71±0.05 0.44±0.03

0.62±0.07 0.43±0.02

0.71±0.11 0.54±0.11

0.65 a 0.45 b

86.6±1.8 83.8±2.3

88.2±0.7 84.1±3.2

87.6±1.2 82.5±0.8

88.3±1.0 83.8±6.9

87.7 a 83.5 b

Means 0.47 c 0.58 ab 0.52 bc 0.62 a 85.2 86.1 85.1 86.0 P-value of Cultivars <0.0001 P-value of Concentration 0.0007 P-value of Cultivars × Concentration 0.2934

0.0006 0.8458 0.8860

จากการทตนกลาพรกอาย 4 สปดาห ทผานการแชเมลดในสารละลายไคโตซานเขมขน 200 ppm ม

การเจรญเตบโตสงสดและมขนาดของใบใหญทสดน เมอศกษาถงโครงสรางใบ พบวา ใบพรกทไดรบการพนไคโตซานเขมขน 200 และ 100 ppm มจานวนปากใบตอพนทสงเกตนอยกวาใบพรกทพนดวยนาและไคโตซานเขมขน 50 ppm ตามลาดบ (ตารางท 5) ทงนเนองจากขนาดของเซลลในใบพรกทใหญกวาซงอาจเปนผลจากการสะสมนาในเซลล

นอกจากนยงพบวา โดยทวไปแลวใบพรกมจานวนปากใบตอพนทสงเกตทางดานลางใบมากกวาดานหลงใบ (ดานบน) ประมาณ 2 เทา ในพรกทงสองพนธ

ตารางท 5 จานวนปากใบของใบตนกลาพรกเมอกลาอาย 4 สปดาห

Number of stomata on upper leaves Number of stomata on lower leaves Chitosan concentration (ppm) Chitosan concentration (ppm) Cultivars 0 50 100 200

means

0 50 100 200 means

BaangChang Superhot

13.0 11.7

11.4 12.0

9.7 10.2

8.7 9.5

10.9 10.7

25.9 29.2

25.3 27.4

21.7 20.7

16.3 16.8

22.3 23.5

Means 12.4 11.7 9.9 9.1 27.5 a 26.4 ab 21.2 bc 16.6 c P-value of Cultivars 0.8592 P-value of Concentration 0.0842 P-value of Cultivars × Concentration 0.8454

0.4902 0.0013 0.8250

จากการวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลในตนกลาพรกทงสองพนธ พบวา ตนกลาพรกขหน

พนธซเปอรฮอทอาย 4 สปดาหหลงเพาะเมลดมปรมาณฟนอลมากกวาตนกลาพรกมนบางชางทอายเทากน ซงอาจเปนสาเหตใหตนกลาพรกขหนพนธซเปอรฮอทมความแขงแรงและตานทานตอโรคและแมลงซงเปน

ลกษณะประจาพนธไดดกวาพรกมนบางชาง อยางไรกตามในการศกษานไมพบตนกลาพรกทแสดงอาการเปนโรคในระยะตนกลาในทกวธการในพรกทงสองชนด (ตารางท 6) นอกจากนยงพบวา การแชเมลดดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 50 และ 100 ppm กอนปลกสงเสรมการสะสมปรมาณฟนอลในตนกลาพรกพนธซเปอรฮอทใหมมากขนอยางมนยสาคญ ตารางท 6 ปรมาณสารประกอบฟนอล (มลลกรม/กรมนาหนกสด) ในตนกลาพรกอาย 4 สปดาห

Chitosan concentration (ppm) Cultivars 0 50 100 200

means

พรกมนบางชาง พรกขหน Super hot

1,003 ± 11 b 933 ± 49 bc

920 ± 58 c 1,188 ± 113 a

919 ± 21 c 1,239 ± 70 a

901 ± 8 c 982 ± 86 bc

936 b 1,086 a

Means 968 b 1,054 a 1,079 a 941.83 b P-value of Cultivars <0.0001 P-value of Concentration <0.0001 P-value of Cultivars × Concentration <0.0001 การทดลองท 1.2 ผลของการพนสารละลายไคโตซานความเขมขนตางกนตอการเจรญเตบโตและคณภาพของพรกและเปอรเซนตการเกดโรคแอนแทรคโนส 1) การทดลองในสภาพกระถาง

ทาการศกษาเปรยบเทยบผลของไคโตซานความเขมขนตางกนตอการเจรญเตบโตของตนปรมาณผลผลตตอตน คณภาพของผลพรกและเปอรเซนตการเกดโรคและแมลงทาลาย ในการทดลองสภาพการปลกในกระถางไดทาการศกษาโดยพนตนกลาดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 100 และ 200 ppm แกตนพรกมนบางชางและพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm พนทกสองสปดาหหลงยายปลกจนถงระยะเกบเกยว เปรยบเทยบกบตนทไมไดรบสาร พบวา การพนไคโตซานเขมขน 200 ppm เรงใหตนกลาพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm เจรญเตบโตไดเรวกวาการไมพนและการพนดวยไคโตซานเขมขน 100 ppm (เดอนพฤศจกายนและธนวาคม) ทงนการแชเมลดและการพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานไมมผลตอการเจรญเตบโตและปรมาณผลผลตของพรกมนบางชาง (ตารางท 7 และ 8)

ตารางท 7 ความสงของตนกลาพรกภายหลงยายปลกลงกระถางและไดรบการพนไคโตซานความเขมขนตางกนจากตนทเพาะเมลดโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซาน 100 ppm

พรกขหน Super hot พรกมนบางชาง การแชเมลด

การพน ไคโตซาน พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ.

นา 0 ppm

100 ppm 200 ppm

15.3 abc 12.9 c 16.8 a

21.1 bc 27.1 ab 24.6 abc

34.6 36.6 36.1

35.3 37.3 36.9

14.9 13.5 14.3

20.3 23.0 24.3

25.0 27.5 23.5

27.3 30.0 25.6

ไคโตซาน 100 ppm

0 ppm 100 ppm 200 ppm

13.4 bc 13.6 bc 16.1 ab

22.3 bc 19.8 c 30.0 a

41.0 37.0 36.0

41.8 37.7 36.7

12.3 12.8 11.6

18.8 19.8 17.2

27.2 28.0 27.0

29.7 30.5 29.4

F-test * * ns ns ns ns ns ns C.V. (%) 25.1 35.5 22.2 22.2 18.7 26.6 22.2 22.2

ตารางท 8 ปรมาณผลผลตพรกมนบางชางจากตนทเพาะเมลดโดยการแชนาและไคโตซาน และพนตนดวยสารละลายไคโตซานระหวางการเจรญของตนทระดบความเขมขนตางกนเมอทดสอบในสภาพกระถาง

จานวนผลผลต นาหนกผลผลต (กรม) การพนไคโตซาน (ppm) การพนไคโตซาน (ppm)

การแชเมลด

0 100 200 means

0 100 200 means

นา 1.5 3.3 3.7 3.0 10.3 23.4 25.0 20.7 ไคโตซาน 100 ppm 5.3 2.0 2.5 3.6 25.2 11.8 10.4 17.1

Means 3.8 2.8 3.2 19.2 18.7 19.2

P-value (การแชเมลด) 0.5072 P-value (การพนตน) 0.6840 P-value (การแชxการพน) 0.0557

0.6362 0.9998 0.2753

การพนไคโตซานระหวางการเจรญของตนพรกไมมผลตอปรมาณผลผลตพรกทงสองชนด คอ

พรกมนบางชาง (พนธออนแอ) (ตารางท 8) และ พรกขหนพนธซเปอรฮอท (พนธตานทาน) (ตารางท 9) นอกจากนยงพบวา การพนไคโตซานความเขมขนสง 200 และ 100 ppm สงผลเสยตอคณภาพผลพรกขหนพนธซเปอรฮอท โดยทาใหมจานวนผลโคงงอมากขนอยางมนยสาคญ ซงอาจเกดจากความเครยด (stress) ซงจากการทดลองเบองตนโดย ดร.รฐ พชญางกร หวหนาศนยวสดชวภาพไคตน-ไคโตซาน สถาบนวจยโลหะและวสด จฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวา ไคโตซานความเขมขนสงกวา 50 ppm ไมสงผลดตอการเจรญเตบโตของตนพรก (ขอมลจากการสนธนา) อยางไรกตามจากการศกษาครงนพบวา การแชเมลดและ

พนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซานมแนวโนมลดปรมาณผลผลตทถกโรคและแมลงทาลาย (ตารางท 9)

ตารางท 9 ปรมาณและคณภาพผลผลตพรกขหนพนธซเปอรฮอทจากตนทเพาะเมลดโดยการแชนาและไคโตซาน และพนดวยสารละลายไคโตซานระหวางการเจรญของตนทระดบความเขมขนตางกนเมอทดสอบในสภาพกระถาง

จานวนผลผลต นาหนกผลผลต (กรม) การพนไคโตซาน (ppm) การพนไคโตซาน (ppm) การแชเมลด 0 100 200

means 0 100 200

means

นา 67.8 54.0 78.0 66.6 96.5 64.9 89.5 83.6 ไคโตซาน 100 ppm

74.0 55.5 88.5 72.7 103.9 83.6 100.6 92.0

Means 70.9 54.8 83.3 100.2 74.2 95.1 P-value (การแชเมลด) 0.5216 P-value (การพนตน) 0.0674 P-value (การแชxการพน) 0.9253

0.4127 0.3374 0.9512

จานวนผลโคง จานวนผลเนา และแมลงทาลาย

การพนไคโตซาน (ppm) การพนไคโตซาน (ppm) การแชเมลด

0 100 200

means

0 100 200

means

นา 21.2 37.7 42.3 33.7 28.4 27.4 24.0 26.6 ไคโตซาน 100 ppm

37.7 37.7 47.8 41.1 25.8 19.8 21.0 22.2

Means 29.5 b 37.7 ab 45.0 a 27.1 23.6 22.5 P-value (การแชเมลด) 0.0749 P-value (การพนตน) 0.0150 P-value (การแชxการพน) 0.2389

0.3364 0.6838 0.8827

2) การทดลองในสภาพจรงทแปลงเกษตรกร

การพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm ระหวางการเจรญของตนสงผลใหมเปอรเซนตผลด ไมเปนโรคและโคงงอมากขนอยางมนยสาคญ (ตารางท 10) โดยพบวา การพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซาน 100 ppm มผลใหเปอรเซนตผลเกดโรค

นอยลงถง 7.7% แตไมแตกตางทางสถต เมอเทยบกบการไมพนไคโตซานแตปฏบตตามวธการของเกษตรกรคอ พนดวยสาร Abamectin (สารกลม pyrethroid) สลบกบ Acetamiprid และ Profenofos ทกสองสปดาห ซงพบวาผลผลตพรกทไมพนไคโตซานแตพนตามวธของเกษตรกรมปรมาณสาร profenofos ตกคาง 0.15 มลลกรม/นาหนกพรกสด 1 กโลกรม โดยไมพบสาร abamectin และสารอนในกลม organophosphate (ตรวจสอบโดย บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จากด ตามวธการของ Steinwandter, 1985)

ตารางท 10 นาหนกผลผลต เปอรเซนตผลด ผลโคงและผลทมโรคและแมลงเขาทาลายเมอเพาะเมลดพรกขหนพนธซเปอรฮอทโดยการแชนาและไคโตซานความเขมขนตางกนและมการพนตนดวยไคโตซานทกสองสปดาห

นาหนกผลผลตรวม เปอรเซนตผลด การแชเมลดดวยไคโตซาน (ppm) การแชเมลดดวยไคโตซาน (ppm)

การพนตนกอนเกบเกยว

0 50 100 200 means

0 50 100 200 means

ไมพน 223 237 290 210 240 60.1 56.2 52.3 53.1 55.41 b พนไคโตซาน 100 ppm

163 154 265 213 199 61.9 66.9 68.9 64.2 65.48 a

Means 193 196 277 211 61.0 61.6 60.6 58.7 P-value (การพนตน) 0.1222 P-value (การแชเมลด) 0.0952 P-value (การพนxการแช) 0.6598

0.0299 0.9695 0.6904

เปอรเซนตผลโคง เปอรเซนตผลเนาและแมลงทาลาย

การแชเมลดดวยไคโตซาน (ppm) การแชเมลดดวยไคโตซาน (ppm) การพนตนกอนเกบเกยว

0 50 100 200

means

0 50 100 200

Means

ไมพน 14.0 15.0 17.7 11.3 14.6 25.9 28.6 30.1 35.6 30.0 พนไคโตซาน 100 ppm

10.5 11.7 13.3 13.2 12.2 27.6 21.4 17.8 22.6 22.3

Means 12.3 13.5 15.5 12.2 26.8 25.0 23.9 29.1 P-value (การพนตน) 0.1136 P-value (การแชเมลด) 0.3569 P-value (การพนxการแช) 0.4043

0.0916 0.8497 0.6235

เมอพจารณาการสะสมอาหารในกงและผลพรกจากปรมาณคารโบไฮเดรตทไมเปนโครงสราง (total nonstructural carbohydrate หรอ TNC) พบวา พรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 50 ppm มปรมาณ TNC ในกงสงสดแตไมตางจากการแชเมลดในนากอนปลก แตแตกตางอยางมนยสาคญในผลพรกขหนดงกลาว (ตารางท 11) นอกจากนการพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm ทกสองสปดาหกอนเกบเกยวไมมผลตอปรมาณ TNC ในกงและพบวามปรมาณในผลนอยกวาการไมพนสาร จงอาจเปนผลใหมปรมาณผลผลตไมแตกตางกน (ตารางท 10) ตารางท 11 ปรมาณ total nonstructural carbohydrate (TNC; g/ g dry weight) และ phenol (mg/ g fresh weight) ในกงและผลพรกพนธซเปอรฮอท

ปรมาณ TNCในกง ปรมาณ TNC ในผลพรก การแชเมลดในไคโตซาน (ppm) การแชเมลดในไคโตซาน (ppm)

การพนตนกอนเกบเกยว

0 50 100 200 means

0 50 100 200 means

ไมพน 21.0 a 16.3 b 14.4 b 14.4 b 16.5 46.4 d 71.9 a 53.0 bc 55.9 b 56.8 a พนไคโตซาน 100 ppm

13.5 b 19.3 a 13.5 b 14.6 b 15.2

55.3 b 47.7 cd 49.5 cd 46.9 d 49.8 b

Means 17.3 a 17.8 a 13.9 b 14.5 b 50.8 b 59.8 a 51.23 b 51.4 b P-value (การพนสาร) 0.0606 P-value (การแชเมลด) 0.0002 P-value (การพนxการแช) < 0.0001

< 0.0001 < 0.0001 < 0.0001

ปรมาณ phenol ในผลพรก ปรมาณ phenol ในขวผลพรก

การแชเมลดในไคโตซาน (ppm) การแชเมลดในไคโตซาน (ppm) การพนตนกอนเกบเกยว

0 50 100 200 means

0 50 100 200 means

ไมพน 340 c 410 a 346 c 349 bc 361 b 346 d 405 bc 443 ab 454 ab 411.95 พนไคโตซาน 100 ppm

387 ab 397 a 390 ab 417 a 398 a

421 ab 458 a 369 cd 332 d 395.12

Means 364 b 403 a 368 b 383 ab 383 b 431 a 406 ab 393 b P-value (การพนสาร) 0.0009 P-value (การแชเมลด) 0.0308 P-value (การพนxการแช) 0.0367

0.1516 0.0371 <0.0001

การพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm ทาใหกานผลพรกมสเขยวเขม โดยเฉพาะตนพรกทเพาะโดยการแชเมลดในสารละลายไคโตซาน 50 และ 100 มคา a* นอยทสด แตไมแตกตางจากคาทอานไดจากกานผลพรกวธการอน นอกจากนกานผลพรกทเกบเกยวจากตนทพนไคโตซาน 100 ppm กอนเกบเกยวยงมคา L* และ chroma สงกวากานผลพรกทไมไดพนไคโตซานแสดงใหเหนวาการพนไคโตซานอาจมผลใหกานผลมสเขมขน (ตารางท 12) อยางไรกตามความเขมของสกานพรกไมสมพนธกบปรมาณคลอโรฟลล (ตารางท 13) ทพบวา การพนสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm ระหวางการเจรญของตนพรก มผลใหปรมาณคลอโรฟลล a และ b ทกานผลลดลง แตอาจเปนการผสมระหวางรงควตถหลายชนดดงทพบวากานผลพรกกลมดงกลาวมปรมาณแคโรทนอยดสงสด

การแชเมลดพรกพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซาน เขมขน 50 200 และ 100 ppm กอนเพาะเมลด มผลตอการสะสมปรมาณคลอโรฟลล a และ b ทขวผลพรกมากกวาการแชเมลดในนากลนตามลาดบ (ตารางท 13) นอกจากนยงพบวา กานผลพรกทงหมดมสดสวนของปรมาณคลอโรฟลล a ประมาณ 2.5 (+0.1) มลลกรม/นาหนกสด 1 กรม ตอ ปรมาณคลอโรฟลล b 1 มลลกรม/นาหนกสด 1 กรม

ตารางท 12 สของกานผลพรกขหนพนธซเปอรฮอทเมอเพาะเมลดโดยการแชนาและไคโตซานความเขมขนตางกนและพนตนดวยไคโตซานทกสองสปดาห

สกานผลพรก การพนตนกอนเกบเกยว

การแชเมลดใน ไคโตซาน (ppm) L* a* b* C* h*

0 41.8 -9.2 10.5 13.9 bcd 131.5 50 41.6 -9.2 7.1 11.7 d 142.3

100 38.9 -8.9 9.8 13.3 cd 131.7 ไมพน

200 38.7 -9.3 9.4 13.2 cd 134.3 0 50.4 -11.7 12.1 17.0 a 134.1

50 51.0 -12.1 9.0 15.1 abc 143.2 100 49.0 -12.2 10.4 16.0 ab 139.4

พนไคโตซาน 100 ppm

200 38.8 -8.0 9.5 12.6 cd 130.9 F-test ns ns ns ** ns

C.V. (%) 10.3 15.3 15.6 7.2 5.7

ตารางท 13 ปรมาณคลอโรฟลล a และ b และแคโรทนอยดทกานผลพรก เมอเพาะเมลดโดยการแชนาและไคโตซานความเขมขนตางกนและมการพนตนดวยไคโตซานทกสองสปดาห

Chlorophyll a (mg/g FW) Chlorophyll b (mg/g FW) Carotenoids (mg/g FW) การแชเมลดในไคโตซาน (ppm) การแชเมลดในไคโตซาน (ppm) การแชเมลดในไคโตซาน (ppm)

Means การพนสาร

0 50 100 200

Means

0 50 100 200

Means

0 50 100 200

ไมพน 288 e 429 a 307 d 344 c 342 a 109 e 170 a 123 d 136 c 134 a 82 e 111 b 77 f 88 d 89 b

พนไคโตซาน 100 ppm

343 c 263 f 374 b 344 c 331 b 133 c 102 e 144 b 137 c 129 b 118 a 72 g 97 c 91 d 95 a

Means 315 c 346 a 341 b 344 ab 121 b 136 a 133 a 136 a 100 a 91 b 87 c 90 b

P-value (การพนตน) <0.0001 P-value (การแชเมลด) <0.0001 P-value (การพนxการแช) <0.0001

0.0086 0.0003 <0.0001

<0.0001 <0.0001 <0.0001

ผลของการใชไคโตซานกอนเกบเกยวตอคณภาพผลผลตพรกภายหลงเกบรกษาทอณหภม 9 ๐ซ เมอนาผลผลตพรกจากการทดลองในสภาพแปลงปลกเกษตรกรมาเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน พบวา การแชเมลดกอนปลกและการพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานกอนเกบเกยวไมมผลตอสของกานผลพรกขหนพนธซเปอรฮอทหลงเกบรกษาทอณหภมตานาน 21 วน ผลพรกทงหมดมคา L* a* และ b* ของกานผลไมแตกตางกนทางสถต (ตารางท 14) อยางไรกตามเมอวเคราะหปรมาณคลอโรฟลลพบวา กานผลพรกทเกบเกยวจากตนทเพาะโดยการแชเมลดในสารละลายไคโตซานเขมขน 50 ppm ทงตนทไมไดรบการพนไคโตซานและตนทพนดวยไคโตซานกอนเกบเกยวทกสองสปดาหมปรมาณคลอโรฟลลทง a และ b สงสด ตามลาดบ (ตารางท 15) สาหรบปรมาณฟนอลทกานผลพรกซงแสดงการเกดอาการสนาตาลของกานผลพรกนนพบวาผลผลตทงหมดมปรมาณฟนอลไมแตกตางกนทางสถต แตมปรมาณลดลงเมอเกบรกษาทอณหภมตานาน 21 วน (ตารางท 16)

ตารางท 14 คา L* a* และ b* ของกานผลพรกทไดจากตนทเพาะเมลดโดยการแชและไมแชไคโตซาน และผานการพนและไมพนไคโตซานกอนเกบเกยวทกสองสปดาห เมอนามาเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน

คา L* คา a* คา b* Days after storage at 9 C Days after storage at 9 C Days after storage at 9 C การพนตน

การแชเมลดในไคโตซาน

(ppm) 0 7 14 21 0 7 14 21 0 7 14 21 0 41.8 42.0 40.4 38.0 -9.2 -5.8 -7.1 -8.4 10.5 11.3 15.7 12.0 50 41.6 37.2 40.7 33.2 -9.2 -6.1 -8.4 -5.7 7.1 13.3 16.0 14.3

100 38.9 38.9 41.1 37.9 -8.9 -5.7 -8.6 -6.0 9.8 9.1 15.8 16.1 ไมพน

200 38.7 43.8 39.0 43.8 -9.3 -6.8 -7.0 -9.7 9.4 12.7 14.3 14.2 0 50.4 42.5 43.1 47.1 -11.7 -7.7 -6.5 -1.1 12.1 10.1 14.2 6.2 50 51.0 40.8 42.7 56.7 -12.1 -5.3 -6.0 0.1 9.0 13.6 15.0 2.3

100 49.0 35.7 38.1 45.7 -12.2 -3.1 -5.7 -4.0 10.4 12.9 15.8 9.8

พน ไคโตซาน 100 ppm

200 38.8 34.2 40.5 42.6 -8.0 -5.0 -7.9 -1.5 9.5 13.8 13.4 6.0 F-test Ns ns Ns ns ns Ns ns ns ns ns ns ns C.V. (%) 10.3 12.4 8.0 14.4 15.3 41.5 35.5 60.6 15.6 28.4 15.7 55.5 ตารางท 15 ปรมาณ chlorophyll a และ b ในกานผลพรกทไดจากตนทเพาะเมลดโดยการแชและไมแชไคโตซาน และผานการพนและไมพนไคโตซานกอนเกบเกยวทกสองสปดาห เมอนามาเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน

Chlorophyll a (mg/g FW) Chlorophyll b (mg/g FW) Days after storage at 9 C Days after storage at 9 C การพน

สาร

การแชเมลดใน ไคโตซาน 0 7 14 21 0 7 14 21

0 ppm 438.6 d 404.5 d 222.3 d 198.0 a 186.4 cd 188.4 c 114.2 c 103.6 c 50 ppm 616.0 a 556.4 a 298.1 a 162.5 e 245.2 a 246.5 a 148.7 a 81.9 f

100 ppm 348.5 g 350.8 f 211.8 f 197.2 b 139.6 f 161.4 d 110.0 d 101.2 c ไมพน

200 ppm 443.5 d 380.3 e 190.3 g 229.7 a 175.9 d 168.0 d 96.1 e 115.3 b 0 ppm 493.1 c 428.7 c 218.6 de 232.0 a 196.3 c 189.6 c 109.7 d 119.5 a

50 ppm 530.0 b 444.2 b 215.1 ef 197.5 b 210.0 b 197.6 b 111.2 d 102.7 c 100 ppm 361.3 f 421.6 c 289.2 b 174.9 d 142.4 f 193.7 bc 147.0 a 90.2 d

พน ไคโตซาน100 ppm

200 ppm 389.9 e 420.2 c 270.3 c 182.1 c 156.2 e 187.6 c 131.4 b 90.5 d F-test ** ** ** ** ** ** ** ** C.V. (%) 1.11 0.88 0.77 1.57 3.04 1.67 0.68 1.72

ตารางท 16 ปรมาณสารประกอบฟนอล (มลลกรม/กรมนาหนกสด) ในกานผลพรกทไดจากตนทเพาะเมลดโดยการแชและไมแชไคโตซาน และผานการพนและไมพนไคโตซานกอนเกบเกยวทกสองสปดาห เมอนามาเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน

Days after storage at 9 C การพนสาร การแชเมลด 0 7 14 21

0 230.12 264.64 211.71 131.68 50 255.06 293.32 221.41 126.20

100 241.20 277.38 196.94 124.14 ไมพน

200 222.90 256.34 182.00 114.21 0 256.36 294.81 235.85 149.10 50 265.98 305.88 230.50 131.38

100 217.54 250.17 177.62 122.56 พนไคโตซาน

100 ppm 200 234.00 269.10 215.18 148.54

F-test ns ns ns ns C.V. (%) 7.18 7.18 8.03 9.88

การทดลองท 2 การศกษาหาความเขมขนของไคโตซานทเหมาะสมสาหรบเคลอบผวผลพรกหลงเกบเกยวเพอยดอายการเกบรกษา ทาการรวบรวมพรกขหนพนธซเปอรฮอทจากแปลงเกษตรกรมาทาการคดขนาดและคณภาพใหไดตามมาตรฐาน ลางผลพรกใหสะอาดดวยสารละลายไฮเปอรคลอไรดเขมขน 100 ppm แลวผงใหแหง จากนนเคลอบผวผลพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ความเขมขนละ 2 ซา ๆ ละ 100 กรม ผงผลใหแหง บรรจลงถาดโฟมหมดวยฟลมยดชนด PVC และนาไปเกบรกษาทอณหภมหองและท 9+1 ๐ซ ตรวจสอบคณภาพและการเกดโรคแอนแทรคโนสหลงการเกบรกษาทกสปดาห เปนเวลา 4 สปดาห พบวาผลพรกขหนพนธซเปอรฮอททไดรบการเคลอบผวผลดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 50 100 และ 200 ppm มเปอรเซนตการสญเสยนาหนกภายหลงเกบรกษาทอณหภมหอง (25+1๐ซ) เปนเวลา 3 วน ไมแตกตางกนทางสถตแตแตกตางจากผลทไมเคลอบผวอยางมนยสาคญ (ตารางท 17) ทงนไมพบความแตกตางกนทางสถตของเปอรเซนตการสญเสยนาหนกในผลพรกทกทรทเมนตภายหลงเกบรกษาทอณหภมหอง นาน 5 และ 7 วน และทอณหภม 9๐ซ นาน 7 และ 14 วน โดยผลพรกทเคลอบดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 50 ppm เกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน มเปอรเซนตสญเสยนาหนกมากทสด เปอรเซนตผลเกดโรคภายหลงเกบรกษาทอณหภมหอง นาน 3 - 7 วน และทอณหภม 9๐ซ นาน 21 วน ไมแตกตางกนในทกทรทเมนต (ตารางท 18) ทงนอาจเปนเพราะผลพรกทรบซอมาเปนผลผลตทเกบเกยวในชวงฤดฝนจงมการเขาทาลายของเชอแอนแทรคโนสซงเปนเชอแฝงเกดขนตงแตในแปลงจงยากตอ

การควบคมภายหลงเกบเกยวอกทงความเขมขนของสารละลายไคโตซานทใชเคลอบมความเขมขนนอยเพยง 50 – 200 ppm ประกอบกบผวผลพรกมความมนเงายากตอการจบตวของไคโตซาน จงควรพจารณาเพมความเขมขนหรอผสมสารประกอบชนดอน เชน เจลลาตน ดวย การเคลอบผลพรกดวยสารละลายไคโตซานความเขมขน 50 และ 100 ppm แสดงอาการกานดานอยทสดภายหลงเกบรกษาทอณหภม 9๐ซ นาน 14 วน (ตารางท 19) ทงนไมพบความแตกตางทางสถตของเปอรเซนตผลแสดงอาการกานดาในทกทรทเมนตเมอเกบรกษาทอณหภมหองนาน 3-7 วน ตารางท 17 เปอรเซนตสญเสยนาหนกของผลพรกขหนพนธซเปอรฮอทภายหลงเกบรกษาทอณหภม 25๐ซ นาน 7 วน และ 9๐ซ นาน 21 วน

Storage times at 25๐C Storage times at 9๐C Chitosan concentration (ppm) 3 days 5 days 7 days 7 days 14 days 21 days

0 50 100 200

4.1 ± 0.1 a 3.6 ± 0.2 b 3.6 ± 0.1 b 3.4 ± 0.1 b

5.3 ± 0.5 4.8 ± 0.3 4.5 ± 0.3 4.4 ± 0.4

5.7 ± 0.2 5.7 ± 0.4 5.5 ± 0.4 5.2 ± 0.3

1.2 ± 0.0 1.3 ± 0.0 1.0 ± 0.1 0.9 ± 0.2

1.4 ± 0.1 1.6 ± 0.1 1.3 ± 0.0 1.3 ± 0.1

2.1 ± 0.1 b 2.3 ± 0.0 a 2.1 ± 0.1 b 1.9 ± 0.1 b

F-test CV. (%)

* 2.9

Ns 8.0

ns 6.5

ns 8.78

Ns 7.06

* 2.63

ตารางท 18 เปอรเซนตผลเกดโรคภายหลงเกบรกษาทอณหภม 25๐ซ นาน 7 วน และ 9๐ซ นาน 21 วน

Storage times at 25๐C Storage times at 9๐C Chitosan concentration (ppm) 3 days 5 days 7 days 7 days 14 days 21 days

0 50

100 200

32.6 ± 28.4 23.3 ± 5.3 32.2 ± 10.2 28.9 ± 11.4

21.1 ± 6.3 24.4 ± 1.6 27.2 ± 2.3 39.3 ± 9.6

37.6 ± 1.5 40.0 ± 2.1 61.3 ± 28.0 57.2 ± 8.4

1.2 ± 1.7 0.0 ± 0.0 7.0 ± 3.2 4.6 ± 0.3

10.5 ± 1.2 11.2 ± 4.9 10.3 ± 0.7 5.2 ± 3.8

8.1 ± 2.3 11.2 ± 5.3 5.1 ± 0.1 4.8 ± 0.1

F-test CV. (%)

ns 55.9

Ns 21.2

ns 30.0

ns 57.1

ns 34.5

ns 39.5

ตารางท 19 เปอรเซนตผลแสดงอาการกานดาภายหลงเกบรกษาทอณหภม 25๐ซ นาน 7 วน และ 9๐ซ นาน 21 วน

Storage times at 25๐C Storage times at 9๐C Chitosan concentration (ppm) 3 days 5 days 7 days 7 days 14 days 21 days

0 50

100 200

13.2 ± 18.6 19.6 ± 10.5 14.0 ± 4.9 18.3 ± 14.1

14.7 ± 8.7 34.9 ± 0.0 47.8 ± 1.5 49.5 ±17.0

43.1 ± 6.5 64.6 ±22.5 66.4 ±28.4 53.3 ± 6.4

4.7 ± 0.2 4.9 ± 6.9 0.0 + 0.0

11.7 ± 10.4

12.4 ±1.5a 6.3 ± 2.0b 6.4 ± 1.3b 15.2 ±0.8a

6.8 ± 2.7 11.2 ± 1.8 12.6 ± 6.9 15.7 ± 8.8

F-test CV. (%)

ns 80.1

Ns 26.1

ns 32.8

ns 117.2

** 14.6

ns 50.3

สรป

1. การแชเมลดพนธพรกทมอตราการงอกตาเชน พรกมนพนธบางชางในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm สามารถเพมอตราการงอกไดดยงขน ทงนตนกลาพรกทงสองชนดทผานการแชเมลดพนธในสารละลายไคโตซานเขมขน 100 และ 200 ppm กอนการเพาะมผลสงเสรมการเจรญเตบโตของตนกลา โดยพบวาตนกลาทผานการแชเมลดในสารละลายดงกลาวมขนาดตนและใบใหญกวาตนทไมไดรบสารและตนทผานการแชเมลดในสารละลายเขมขน 50 ppm

2. การพนไคโตซานเขมขน 200 ppm เรงใหตนกลาพรกขหนพนธซเปอรฮอททเพาะโดยการแชเมลดในนาและสารละลายไคโตซานเขมขน 100 ppm เจรญเตบโตไดเรวกวาการไมพนและการพนดวยไคโตซานเขมขน 100 ppm แตไมมผลตอการเจรญเตบโตและปรมาณผลผลตของพรกมนบางชาง

3. การแชเมลดและพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทดวยสารละลายไคโตซานมแนวโนมลดปรมาณผลผลตทถกโรคและแมลงทาลาย แตการพนไคโตซานความเขมขนสง 200 และ 100 ppm ทาใหผลพรกขหนมลกษณะโคงงอมากขน

4. การพนตนพรกขหนพนธซเปอรฮอทในสภาพแปลงปลกเกษตรกร ดวยสารละลายไคโตซาน 100 ppm มผลใหเปอรเซนตผลเกดโรคนอยลงถง 7.7% แตไมแตกตางทางสถต เมอเทยบกบการไมพนไคโตซานแตปฏบตตามวธการของเกษตรกร ซงพบวาผลผลตพรกทพนตามวธของเกษตรกรมปรมาณสาร profenofos ตกคาง 0.15 มลลกรม/นาหนกพรกสด 1 กโลกรม

5. การเคลอบผวผลพรกดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 50 100 และ 200 ppm หลงเกบเกยว มคณภาพไมแตกตางจากผลพรกทไมไดเคลอบผวผล

คาขอบคณ ขอขอบคณศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม ทใหการสนบสนนทนวจย

เอกสารอางอง

กมล เลศรตน. 2549. การผลต การปลก การแปรรป และการตลาดของพรกและผลตภณฑพรกใน

ประเทศไทย. http://rescom2006.trf.or.th/display/show_colum_print.php?id_colum=1936 ดนย บณยเกยรต. 2549. โรคหลงเกบเกยวของผกและผลไม. สานกพมพโอเดยนสโตร. กรงเทพฯ. 200น. ศภจตรา ชชวาลย. 2548. ผลของไคโตซานทมตอพช. เอกสารประกอบการอบรมเรอง การใชไคโต

ซานในการเพาะเลยงเนอเยอพช จดโดย ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต และศนยวสดชวภาพไคตน-ไคโตซาน เมอวนท 7 กรกฎาคม 2548. 9 น.

อภตา บญศร, เจรญ ขนพรม, สมนก ทองบอ, ชยณรงค รตนกรฑากล, รงนภา กอประดษฐสกล, มณ ตนตรงกจ และอรวรรณ ชวนตระกล. 2550. ความเสยหายของผลพรกระหวางขนตอนการเกบเกยวและขนสงถงบรษทสงออก. วารสารวทยาศาสตรเกษตร 38 : 5 (พเศษ) : 66-69.

Bhaskara Reddy, B.M.V., Ait Barka, E., Castaigne, F., Arul, J. 1998. Effect of chitosan on growth and toxin production by Alternaria alternata f. sp. Lycopersici. Biocontrol Sci. Tech. 8:33-43.

Collinge, D.B., Kragh, K.M., Mikkelsen, J.D., Nielsen, K.K., Rasmussen, U., and Vad, K. 1993. Plant chitinases. Plant J. 3:31-40.

El Ghaouth, , A., Arul, J., Asselin, A., Benhamou, N. 1992. Antifungal activity of chitosan on post-harvest pathogens: induction of morphological and cytological alterations in Rhizopus stolonifer. Mycology Research. 96:769-779.

Grenier, J. and Asselin, A. 1990. Some pathogenesis-related proteins are chitosanases with lytic activity against fungal spores. Mol. Plant-Microbe Interact. 3:401-407.

Lee, S., Choi, H., Suh, S., Doo, I-S., Oh, K-Y., Choi, E.J., Schroeder Taylor, A.T., Low, P.S., Lee, Y. 1999. Oligogalacturonic acid and chitosan reduce stomatal aperture by inducing the evolution of reactive oxygen species from guard cells of tomato and Commelina communis. Plant Physiol. 121:147-152.

Notsu, S., Saito, N., Kosaki, H., Inui, H., Hirano, S. 1994. Stimulation of phenylalanine ammonialyase activity and lignification in rice callus treated with chitin, chitosan, and their derivatives. Biosci. Biotech. Biochem. 58:552-553.

Peberdy, J.F. 1990. Fungal cell walls – a review. In P.J. Kuhn, A.P.J. Trinci, M.J. Jung, M.W. Goosey, L.G. Copping (eds.). Biochemistry of Cell Walls and Membranes in Fungi. Springer Verlag, Berlin, p.5-30.

Sharathchandra, R.G., Niranjan Raj, S., Shetty, N.P., Amruthesh, K.N., Shekar Shetty, H. 2004. A chitosan formulation Elexa TM induces downy mildew disease resistance and growth promotion in pearl millet. Crop Protection. 23:881-888.

Siqueira-Junior, C.L., Fernandes, K.V.S., Machado, O.L.T., da Cunha, M., Gomes, V.M. Moura, D., Jacinto, T. 2002. 87kDa tomato cystatin exhibits properties of a defense protein and forms protein crystals in prosystemin overexpressing transgenic plants. Plant Physiol. Biochem. 40:247-254.

Steinwandter, H. 1985. Universal 5 min on-line method for extracting and isolating pesticide residues and industrial chemicals. Fresenius, Z. Anal. Chem. No. 1155.

Zhang, D. and Quantick, P.C. 1997. Effects of chitosan coating on enzymatic browning and decay during postharvest storage of litchi (Litchi sinensis Sonn.) fruit. Postharvest Biol. Tech. 12: 195-202.

ภาคผนวก

1) การทดสอบการงอกและการเกดโรคระยะตนกลาของ (ก) พรกขหนพนธซเปอรฮอทและ (ข) พรกมนบางชาง

2) การทดลองผลของการแชเมลดและการพนตนพรกดวยสารละลายไคโตซานในสภาพกระถางและแปลงปลกของเกษตรกร

3) การทดลองในสภาพแปลงปลกจรงของเกษตรกรโดยการวาจางเกษตรกรดแล

ก ข

4) การทดลองเกบรกษาพรกเคลอบดวยสารละลายไคโตซานเขมขน 0 50 100 และ 200 ppm ท 9๐ซ นาน 21 วน