(1)

ความหลากหลายทางชวภาพและการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน

Biodiversity and Conservation Data Perception of Seagrasses at Kho Pha-Ngan, Surat Thani Province

พสฐ แปนหอม Phisit Paenhom

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Science in Environmental Management Prince of Songkla University

2557 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ความหลากหลายทางชวภาพและการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน ผเขยน นายพสฐ แปนหอม

สาขาวชา การจดการสงแวดลอม

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

…………………………..……………… ..………..…………………….ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.พงศศกด เหลาด) (ผชวยศาสตราจารย ดร.สวทย สวรรณโณ) ……………....……………..………….กรรมการ อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม (ผชวยศาสตราจารย ดร.พงศศกด เหลาด)

..………………………………………… …...…………………...………….…….กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ระพพร เรองชวย) (ผชวยศาสตราจารย ดร.ระพพร เรองชวย) ……...…………………...…………….กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.อญชนา ประเทพ) ……...………...……………………….กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ชลนดา อรยเดช)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการสงแวดลอม

………………………………………. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ........................................................ (ผชวยศาสตราจารย ดร.พงศศกด เหลาด)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ........................................................ (นายพสฐ แปนหอม)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ........................................................ (นายพสฐ แปนหอม)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ ความหลากหลายทางชวภาพและการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน ผเขยน นายพสฐ แปนหอม สาขาวชา การจดการสงแวดลอม ปการศกษา 2556

บทคดยอ

จากการศกษาความหลากหลายทางชวภาพ ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจายของหญาทะเล และการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน จ านวน 6 จดศกษา ไดแก จดศกษาอาวในวก อาววกตม อาวบางจาร อาวบานใต อาวศรกนตรง และอาวโฉลกหล า ตงแตเดอนมถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555 พบหญาทะเลทงหมด 4 ชนด จาก 4 สกล 2 วงศ ไดแก Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halodule uninervis, และ Halophila ovalis ชนดเดน ไดแก Enhalus acoroides หญาทะเลทงหมดมปรมาณพนท จ านวน 1,452 ไร (230 เฮกตาร) สภาพความสมบรณของหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน จดอยในระดบปานกลาง ปรมาณรอยละการปกคลมพนทเฉลย เทากบ 47.18 โดยจดศกษาอาววกตม อาวในวก อาวบางจาร และอาวบานใต จดอยในระดบสมบรณด ส าหรบอาว ศรกนตรง และอาวโฉลกหล า จดอยในระดบเสอมโทรม การศกษาคณภาพน าทะเล พบวา อณหภมน าทะเลมคาเฉลย 30.3±1.1 ๐C ความเคม 30.33±1.64 ppt ความขน 2.79±2.91 FTU ความเปนกรด-ดาง 8.1± 0.2 ปรมาณออกซเจนละลายในน า 5.83± 0.31 mg/l ปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจน 0.52 ± 0.51 mg/l ปรมาณฟอสเฟต 0.23±0.45 mg/l และปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจน 3.61 ± 1.10 mg/l การศกษาลกษณะพนทองทะเล สวนใหญเปนดนรวนปนทราย โดยองคประกอบของดนทราย ดนทรายแปง และดนเหนยว อยในชวงรอยละ 16.54-82.99 16.93-83.31 และ 0.08-0.15 ตามล าดบ การศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน พบวา ประชาชนสวนใหญมความสะดวกในการรบรขาวสารทวไป จากชองทางสอโทรทศน สอวทย และสอหนงสอพมพ ตามล าดบ ส าหรบขาวสารในการอนรกษหญาทะเล ประชาชนสวนใหญมการรบรจากชองทางสอโทรทศน สอปายประชาสมพนธ และสออนเตอรเนต ตามล าดบ สวนการศกษาความรและประสบการณการมสวนรวมในการอนรกษหญาทะเลของประชาชน พบวา จดอยในระดบต า

(6)

Thesis Biodiversity and Conservation Data Perception of Seagrasses at Kho Pha-Ngan, Surat Thani Province

Author Mr. Phisit Paenhom Major Program Environmental Management Academic Year 2013

Abstract A study on biodiversity of seagrass beds, their environmental parameters, and

conservation data perception of Seagrasses of people at Kho Pha-Ngan, Surat Thani province were investigated. Seagrass, water and soil samples were collected from 6 different sites: Voktum, Naivok, Bangjaru, Bantai, Srikuntung, and Chalokhlom from June 2011 to March 2012. The seagrass composed of four species in four genus and two families. They were Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halophila ovalis, and Halodule uninervis. The dominant species in the study area was Enhalus acoroides. The total coverage of seagrass beds in the Island was approximately 230 ha (1,452 rai) and the coverage percentage in the six sites was 47.18. The status of seagrass beds in Voktum, Naivok, Bangjaru, and Bantai sites were good .The status of seagrass beds in Srikuntung and Chalokhlom sites were poor. Environmental parameters in the study sites were temperature 30.3±1.1 ๐C, salinity 30.33±1.64 ppt, turbidity 2.79±2.91 FTU, pH 8.1± 0.2, dissolved oxygen 5.83± 0.31 mg/l, nitrate-nitrogen 0.52 ± 0.51 mg/l, phosphate 0.23±0.45 mg/l, and ammonia-nitrogen 3.61 ± 1.10 mg/l respectively. The soil type in most of the study sites were loamy sand. The ratio of sand, silt and clay in the study sites were 16.54-82.99, 16.93-83.31 and 0.08-0.15. The study of conservation data perception of people was found that most people have easy access the general information via TV, radio and newspaper. For the information of seagrass conservation, most people have access via TV, sign board and internet. The study of people’s knowledge and experience participation to conservation guidelines for seagrass were low.

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย (5) บทคดยอภาษาองกฤษ (6) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) รายการตาราง (10) รายการภาพประกอบ (11) บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและทมาของการวจย 1 1.2 ตรวจเอกสาร 2 1.3 วตถประสงคของงานวจย 40 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 40 1.5 ขอบเขตการวจย 40 2 ระเบยบวธการศกษาวจย 2.1 วสดอปกรณในการศกษา 42 2.2 การก าหนดพนทศกษา 43 2.3 การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล 44 2.4 การศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพ 47 ความสมบรณของหญาทะเล 2.5 การศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน 48 3 ผลการศกษาและอภปรายผล 3.1 ลกษณะทวไปทางกายภาพของพนทจดศกษา 54 3.2 ผลการศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล 59 3.3 ผลการศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจาย 67 และสภาพความสมบรณของหญาทะเล

3.4 ผลศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน 79

(9)

สารบญ (ตอ) หนา

4 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 4.1 สรปผลการศกษาวจย 105 4.2 ขอเสนอแนะ 107 เอกสารอางอง 108 ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการศกษาวจย 114 ข รายชอผทรงคณวฒในการตรวจสอบเครองมอ 123 ค วธการวเคราะหลกษณะพนทองทะเล 125 ประวตผเขยน 129

(10)

รายการตาราง

ตารางท หนา

1-1 ชนดของหญาทะเลบรเวณอาวไทยและอนดามนจ าแนกตามจงหวดในประเทศไทย 24 2-1 แสดงจ านวนประชากรตวอยางทท าการศกษา 49 2-2 แสดงจ านวนขนาดของกลมตวอยางทท าการศกษา 49 3-1 แสดงจ านวนชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงนในอดตถงปจจบน 61 (+ พบหญาทะเล, - ไมพบหญาทะเล) 3-2 ชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงน ในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง 63

เดอนมนาคม 2555 (+ พบหญาทะเล, - ไมพบหญาทะเล) 3-3 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) จ าแนกตามจดศกษา 66 3-4 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) จ าแนกตามฤดกาล 67 3-5 ปรมาณพนทและสถานภาพความสมบรณของหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน 67 3-6 คาเฉลยปจจยคณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามจดศกษา 75 3-7 คาเฉลยปจจยคณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามฤดกาล 76 3-8 ชนดของพนทองทะเลทางกายภาพบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามจดศกษา 78 3-9 ล าดบความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ 84 3-10 ชองทางการรบรขอมลขาวสารในการอนรกษหญาทะเลจ าแนกตามประสบการณ 86 3-11 ความรเรองหญาทะเลจ าแนกรายขอ 89 3-12 ประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลจ าแนกตามกลมตวอยาง 92 3-13 ปญหาและอปสรรคในการอนรกษแหลงหญาทะเลจ าแนกตามกลมตวอยาง 95 3-14 ขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษแหลงหญาทะเลจ าแนกตามกลมตวอยาง 96 3-15 คาสหสมพนธ (Pearson’s correlation; r2) ระหวางความร และประสบการณ 99 กบปจจยสวนบคคล (n = 357)

(11)

รายการภาพประกอบ

ภาพท หนา1-1 Enhalus acoroides (a) ลกษณะของราก (b) ลกษณะของดอก (c) ลกษณะของดอก 8 1-2 Thalussia hemprichii (a) ลกษณะทวไป (b) ปลายใบมลเรยบ 9 1-3 Halophila ovalis (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะใบและเสนใบ (c) ลกษณะใบเกลด 10 (d) ต าแหนงของดอกเพศเมย (e) ลกษณะของผล (f) สวนของกานชยอดเกสรตวเมย 1-4 Halophila minor (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะใบและเสนใบ (c) ลกษณะใบเกลด 11

(d,e) ลกษณะดอกเพศผ (f) ต าแหนงดอกเพศผบรเวณโคนกานใบ (g) ดอกเพศเมย (h) ลกษณะกานชเกสรดอกตวเมย (i) ลกษณะผล

1-5 Halophila decipiens (a) ลกษณะทวไปมดอกเพศผและเพศเมย (b) ภาพตดขวางใบ 12 แสดงขนใบ (c) ใบเกลดมขน (d) ดอกเพศผและเพศเมยโดยเอากาบหมอดกออก (e) ดอกเพศเมย (f) ดอกเพศผและผลทเกดอยบนตนเดยวกน (g) ผล 1-6 Halophila beccarii (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ 13 1-7 Syringodium isoetifolium (a) ลกษณะทวไป (b) สวนของดอกเพศผ 14 (c) สวนของดอกเพศเมย (d) ภาพตดขวาง 1-8 Halodule uninervis (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ 15 1-9 Halodule pinifolia (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ 16 1-10 Cymodocea serrulata (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ 17 1-11 Cymodocea rotundata (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ 18 1-12 Ruppia maritima (a) ลกษณะของใบ (b) ลกษณะของชอดอก (c) ลกษณะทวไปของตน 19 2-1 พนทศกษาบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 43 2-2 แผนภาพ Seagrass-Watch (2001) ส าหรบประเมน % coverage 45 2-3 แผนผงการวางแนวเสนเกบตวอยาง (line transect) 46 3-1 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาววกตม 55 (a)(b) แนวหญาทะเลตากแหง (c) แนวหาดหนบรเวณชายฝง (d) ส ารวจหญาทะเลบรเวณชายฝง 3-2 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวในวก (a) 55 แนวหญาทะเลตากแหง (b)(c) แนวหาดหนสลบหาดทราย (d) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวหาดทราย

(12)

รายการภาพประกอบ (ตอ)

ภาพท หนา 3-3 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวบางจาร 56 (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) สะพานทาเทยบเรอดานคมนาคม (c) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวชายฝง 3-4 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวบานใต 57 (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) ทาเทยบเรอชาวประมงพนบาน (c) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวชายฝง 3-5 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวศรกนตรง 58 (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) ส ารวจความหลากหลายและคณภาพน าทะเล (c) ลกษณะแนวชายฝง (d) ลกษณะดนตะกอน 3-6 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวโฉลกหล า 59 (a) ล าคลองไหลลงสบรเวณชายฝงทะเล (b) ลกษณะแนวเขอนหนกนคลน (c) ลกษณะแหลงหญาทะเล (d) ลกษณะชมชน/สะพานทาเทยบเรอชาวประมง 3-7 ชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงน (a) ชนด Enhalus acoroides 61 (b) ชนด Thalassis hemprichii (c) ชนด Halodule uninervis และ (d) ชนด Halophila ovalis 3-8 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของหญาทะเล จ าแนกตามจดศกษาและฤดกาล 65 3-9 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของชนดหญาทะเล จ าแนกตามฤดกาล 66 3-10 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของชนดหญาทะเล จ าแนกตามจดศกษา 66 3-11 คาเฉลยอณหภมน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 68 ถงเดอนมนาคม 2555 3-12 คาเฉลยความเคมน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 69 ถงเดอนมนาคม 2555 3-13 คาเฉลยความขนของน าทะเล จ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 70 ถงเดอนมนาคม 2555 3-14 คาเฉลยความเปนกรด-ดางของน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 71 2554 ถง เดอนมนาคม 2555

(13)

รายการภาพประกอบ (ตอ)

ภาพท หนา 3-15 คาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 72 2554 ถงเดอนมนาคม 2555 3-16 คาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอน 73 มถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555 3-17 คาเฉลยปรมาณฟอสเฟตในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 74 2554 ถงเดอนมนาคม 2555 3-18 คาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอน 75 มถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555 3-19 องคประกอบของพนทองทะเลทางกายภาพบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามจดศกษา 78 3-20 จ านวนรอยละของประเภทกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล 80 3-21 จ านวนรอยละของเพศของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล 81 3-22 จ านวนรอยละของอายของกลมตวอยางทท าการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญา 81 3-23 จ านวนรอยละของระยะเวลาอาศยอยบรเวณเกาะพะงนของกลมตวอยาง 82 ทท าการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล 3-24 จ านวนรอยละของระดบการศกษาของกลมตวอยางทท าการศกษาการรบรขอมลการ 82 อนรกษหญาทะเล 3-25 จ านวนรอยละของระดบรายไดของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษ 83 หญาทะเล 3-26 จ านวนรอยละของอาชพของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล 83 3-27 ระดบความรเรองหญาทะเลจ าแนกตามกลมตวอยาง 88 3-28 ลกษณะประเภทของความรเรองหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง 90 3-29 ระดบประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลจ าแนกตามกลมตวอยาง 91

1

บทท 1

บทน ำ 1.1 ควำมส ำคญและทมำของกำรวจย

ทรพยากรทางทะเลและชายฝงของประเทศไทย มความหลากหลายและอดมสมบรณไปดวยสงมชวตหลายชนด เปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมคณคา และมความสวยงามมาก พนทบรเวณชายฝงอาวไทยทงทางดานตะวนออกและตะวนตก และชายฝงทะเลอนดามน ตางมทรพยากรทหลากหลายโดดเดนแตกตางกนไป ไมวาจะเปนชายหาด ปาชายเลน แนวปะการง แนวหญาทะเล หรอพนทชมน าตางๆ ในปจจบนมการใชประโยชนจากพนทดงกลาว และทรพยากรธรรมชาตตางๆอยางมากมาย โดยขาดมาตรการในการจดการ การวางแผน เพอรองรบสภาพปญหาทอาจจะเกดขนตามมา จงสงผลใหเกดมลพษ ความเสอมโทรม และปญหาสงแวดลอมตางๆ สาเหตสวนใหญมาจากการเพมของประชากร การใชประโยชนและพฒนาพนท เพอรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจและการทองเทยว กจกรรมเหลานสงผลกระทบตอระบบนเวศบรเวณชายฝงทะเล ซงทรพยากรธรรมชาตทส าคญและมคณคามหาศาลอยางหนง ทไดรบผลกระทบทงทางตรงและทางออม คอ หญาทะเล (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2549)

ในปจจบนพบวา แหลงหญาทะเลในประเทศไทยมแนวโนมเสอมโทรมและปรมาณพนทลดลง สาเหตสวนใหญถกคกคามจากกจกรรมของมนษย โดยเฉพาะอยางยงการใชทรพยากรธรรมชาต เพอพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเล การกอสรางทาเทยบเรอ การปลอยน าทงน าเสยจากกจกรรมตางๆของมนษย การท าประมงทไมเหมาะสม และการเกบสตวน าทะเลบางชนด ซงองอาศยอยในระบบนเวศหญาทะเลในปรมาณมากเกนไป จนท าใหระบบนเวศเสยสมดล (อญชนา และคณะ, มป) โดยขาดการจดการวางแผนเพอรองรบสภาพปญหา ท าใหเกดมลพษตางๆมากขน สงผลกระทบตอระบบนเวศของหญาทะเล พนทบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน เปนสถานททองเทยวทมแนวโนมการขยายตวทางดานธรกจทองเทยว ท าใหมประชาชนเขามาใชประโยชนบรเวณพนทชายฝงทะเลจ านวนมาก ปลกสรางอาคารทพกอาศย สถานททองเทยว สรางถนน และทาเทยบเรอ (อ าเภอเกาะพะงน, 2554) ผลกระทบทตามมา คอ การชะลางของดนตะกอนจ านวนมากไหลลงสชายฝง การปลอยน าทงจากชมชน ทพกอาศย สถานททองเทยว และสถานประกอบการตางๆลงสทะเล ท าลายระบบนเวศและหวงโซอาหารของแหลงหญาทะเล นอกจากน การท าประมงทขาดความตระหนก และไมเหมาะสมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เชน การใช

2

อวนลาก อวนรน อวนทบตลง การถกใบพดเรอและสมอเรอโดยตรงในขณะท าประมงชวงน าลด และการจบสตวน าทะเลตางๆมากเกนไป นอกจากปจจยทเกดจากพฤตกรรมของมนษยทงทางตรงและทางออมแลว ยงมปจจยทางธรรมชาต เชน ภาวะโลกรอน ภยธรรมชาต สงผลใหวงจรชวตของหญาทะเลเปลยนไป (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2549)

จากสภาพปญหาการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต การพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเล และการท าประมงทไมเหมาะสม ถาหากเกนความสามารถหรอขดจ ากด (carrying capacity)ในการรองรบดานกายภาพ เคม ชวภาพของสงแวดลอม และสงคม จะท าใหสภาพพนทบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน เสยสมดลของระบบตางๆไป อาจกอใหเกดปญหามลพษดานสงแวดลอมตามมา และทส าคญจะสงผลกระทบตอแหลงหญาทะเลบรเวณชายฝง ดงนนจงไดท าการศกษาวจยครงน โดยการศกษาความหลากหลายทางชวภาพ ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล ตลอดจนศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน เพอเปนฐานขอมลในการเฝาระวง ตดตามการเปลยนแปลงสถานภาพของหญาทะเล และน าผลการศกษาวจยไปใชในการจดการ การวางแผน และหาแนวทางในการอนรกษแหลงหญาทะเล โดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานของรฐ ใหเกดความย งยนตอไป 1.2 กำรตรวจสอบเอกสำร 1.2.1 ขอมลทวไปของพนทศกษำ อ าเภอเกาะพะงน อยในจงหวดสราษฎรธาน ลกษณะพนทเปนเกาะมน าทะเลลอมรอบ ตงอยบรเวณชายฝงทะเลอาวไทย เปนอ าเภอทมพนทนอยทสดของจงหวด หางจากตวจงหวดไปทางทศตะวนออกประมาณ 100 กโลเมตร ประกอบดวยเกาะขนาดใหญ 2 เกาะ คอ เกาะพะงนมพนท 168 ตารางกโลเมตร และเกาะเตามพนท 25 ตารางกโลเมตร รวมพนททงหมด 193 ตารางกโลเมตร ประชากรรวม 15,283 คน แยกเปนชาย 7,437 คน หญง 7,846 คน อตราความหนาแนน 75.65 คน ตอ ตารางกโลเมตร (อ าเภอเกาะพะงน, 2554)

ลกษณะภมประเทศ พนทสวนใหญมลกษณะเปนแนวภเขาสงและทลมลาดชน โดยบรเวณกลางเกาะเปนแนวภเขาสง ทางทศตะวนตกสวนใหญเปนพนทราบลมลาดชน และทางทศตะวนออกเปนแนวโขดหน เกาะพะงนมทรพยากรทางธรรมชาต ทรพยากรทางทะเล มผนปาทอดมสมบรณ มกจกรรมการทองเทยวทหลากหลาย เชน ด าน าตน ด าน าลก เดนปา ดนก ชมวถชวตชาวเกาะและชาวประมงพนบาน (อ าเภอเกาะพะงน, 2554)

3

ลกษณะภมอากาศ ไดรบอทธพลจากลมมรสมท ง 2 ดาน คอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ฤดกาลแบงออกเปน 2 ฤด คอ ฤดรอนและฤดฝน โดย ฤดรอน เรมตงแตเดอนกมภาพนธ ถง เมษายน เปนชวงปลายลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ อากาศจะคลายความชมชน ประกอบกบมกระแสน าอนพดจากทะเลจนใต ท าใหมฝนตกนอยและอณหภมสงขน แตคลนลมสงบ น าทะเลใส เหมาะแกการทองเทยวเปนอยางยง ส าหรบฤดฝนเรมตงแตเดอนพฤษภาคมถงมกราคม ในชวงเดอนพฤษภาคมถงตลาคม เปนชวงลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ท าใหมฝนตกชกไปจนถงเดอนมกราคมของทกป โดยเฉพาะเดอนพฤศจกายน มจ านวนวนทฝนตกโดยเฉลยถง 20.20 วนตอเดอน ปรมาณน าฝน 1,919.20 มลลเมตรตอป (ศนยภมอากาศ, 2555)

ลกษณะการปกครองสวนภมภาค แบงเขตการปกครองเปน 3 ต าบล 17 หมบานไดแก ต าบลเกาะพะงน จ านวน 8 หมบาน ต าบลบานใต จ านวน 6 หมบาน ต าบลเกาะเตา จ านวน 3 หมบาน การปกครองสวนทองถน ประกอบดวยองคกรปกครองสวนทองถน 4 แหงไดแก เทศบาลต าบลเกาะพะงน ครอบคลมพนทบางสวนของต าบลเกาะพะงน และบางสวนของต าบลบานใต องคการบรหารสวนต าบลเกาะพะงน ครอบคลมพนทต าบลเกาะพะงน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลต าบล เกาะพะงน) องคการบรหารสวนต าบลบานใต ครอบคลมพนทต าบลบานใต (เฉพาะนอกเขตเทศบาลต าบลเกาะพะงน) และองคการบรหารสวนต าบลเกาะเตา ครอบคลมพนทต าบลเกาะเตา (อ าเภอเกาะพะงน, 2554)

สภาพทางเศรษฐกจ ประชากรรอยละ 90 ประกอบอาชพเกษตรกรรม ท าสวนมะพราว สวนผลไม เลยงสตวในครวเรอน สวนการท าประมงเปนลกษณะประมงพนบานชายฝง มเรอจบปลาหมกเปนหลก อาชพธรกจการทองเทยวรอยละ 5 และอาชพอนๆรอยละ 5 รายไดเฉลย 36,000 บาทตอคนตอป (อ าเภอเกาะพะงน, 2554)

ทรพยากรการทองเทยว เกาะพะงนมอทยานแหงชาตธารเสดจ-เกาะพะงน หาดทรายสวยงาม โขดหน น าตก และชายหาดบางแหงมลกษณะเปนอาวขนาดใหญ สภาพอากาศอบอนตลอดป จงมความพรอมส าหรบรองรบนกทองเทยวใหมาสมผสความสวยงามของธรรมชาต ชายหาดทเปนทรพยากรการทองเทยวของเกาะพะงน เชน หาดรนตงอยหมท 4 ต าบลบานใต เปนชายหาดทสวยงามและมชอเสยงของเกาะพะงน เพราะมการจดกจกรรม " ฟลมนปารต" อาวทองนายปาน ตงอยหมท 5 ต าบลบานใต เปนชายหาดทสวยงามอนดบสองรองจากหาดรน เพราะมความอดมสมบรณของทรพยากรทางทะเล คลนลมสงบ ลกษณะของชายหาดเปนอาวเสนโคง สามารถด าน าดปะการงทเกาะมา หาดบานใตจะอยใกลทาเรอทองศาลา มตนมะพราวจ านวนมาก เปนจดทใชส าหรบชมพระอาทตยตก อาววกตมไมเหมาะกบการเลนน า แตเหมาะแกการตกปลา อาวในวกมลกษณะอาวเปนรปโคงเวาสามารถเลนน าได มตนมะพราวมาก อาวโฉลกหล าเปนอาวทมแนวเขอน

4

หนก าบงคลนลม จงมเรอประมงเขามาจอดชมชนทใหญทสดของอ าเภอเกาะพะงน จ านวนมาก และอาวทองศาลาเปนทาเรอและแหลง (อ าเภอเกาะพะงน, 2554)

1.2.2 ขอมลทวไปของหญำทะเล หญาทะเลเปนพชชนสงทอยใตน าทะเล มววฒนาการและปรบตวจากพชบก

ลงไปอาศยอยในน าทะเลไดอยางสมบรณ ซงมลกษณะเดนและส าคญมากในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ท าใหหลายๆประเทศประกาศเปนสงมชวตทไดรบความคมครองทางทะเล (Spalding et al., 2003) ลกษณะและรปรางโดยทวไปแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ พวกทมลกษณะใบยาวร และพวกทมลกษณะใบกลมร (ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน อนเนองมาจากพระราชด าร, 2556) โครงสรางโดยทวไปสามารถแบงออกเปน 3 สวน คอ สวนแรกเปนล าตนเหนอดน ประกอบดวย ใบ กาบใบ กานใบ และใบเกลด โดยใบของหญาทะเลแตละชนดจะมลกษณะแตกตางกน เชน มลกษณะเปนแผนแบน รปรางกลม หรอทอกลม สวนทสองเปนล าตนใตดน ประกอบดวย เหงา (Rhizome) ซงจะทอดยาวขนานไปใต พนดน มลกษณะเปนขอเปนปลอง และสวนทสามเปนสวนของราก มแบบทแตกแขนง และไมแตกแขนง ปรมาณขนและความยาวของราก มความแตกตางกนในแตละชนดและลกษณะการเจรญเตบโต (อญชนา และคณะ, มป)

หญาทะเลจดเปนพชช นสงทมดอก อยในดวชน Magnoliophyta ช น Liliopsida ลกษณะภายนอกคลายพชบกทวไป (den Hartog, 1970) มใบเลยงเดยว มดอกทงตวผและตวเมย เมอผสมพนธจะเกดเปนผลและเมลด มรากทแทจรง มระบบล าเลยงกาซ และระบบล าเลยงธาตบนเหงา ทวางราบขนานกบพนดน ภายในใบมชองอากาศจ านวนมาก ท าใหใบสามารถตงตรงในน าได หญาทะเลชอบอาศยอยบรเวณชายฝงน าตน ทมแสงแดดสองถง (ชชร, 2543) สามารถปรบตวใหเจรญและขยายพนธตามสภาพแวดลอมทมความแตกตางกนมากไดด โดยมการพฒนาให ด ารงชวตอยใตน า และทนตอการผงแหงในขณะน าขนน าลง (กาญจนภาชน และคณะ, 2534) จงไดรบผลกระทบตอการเปลยนแปลงคณสมบตของน าทะเล ทงดานกายภาพและดานเคม ท าใหหญาทะเลพฒนาลกษณะของราก ล าตน ใบ ดอก และ ผล ใหเหมาะกบการเจรญเตบโตและแพรพนธ (จตตมา, 2538) ปจจบนประเทศไทยพบหญาทะเล 7 สกล 12 ชนด มการแพรกระจายทงทะเลฝงอาวไทย และอนดามน มกมการแพรกระจายและขยายพนธไดรวดเรว (ชชร, 2543)

การเจรญเตบโตของหญาทะเลสามารถขยายพนธได 2 แบบ คอ การสบพนธแบบอาศยเพศ โดยมน าและคลนลมชวยในการผสมเกสรของดอก เกดเปนผลและภายในมเมลดทใชในแพรขยายพนธ ดอกของหญาทะเลแตละชนดมความแตกตางกน มทงแบบแยกตนแยกเพศ (dioecious) และดอกทอยในตนเดยวกนทงสองเพศ (monoecious) สามารถใชดอกในการจ าแนกชนดของหญาทะเลได และการสบพนธแบบไมอาศยเพศ โดยการแตกกงกาน หรอยอดใหมจาก

5

เหงา ซงมความส าคญตอการเจรญทดแทนในแนวหญาทะเล และการสรางแนวหญาทะเลใหมไดอยางรวดเรว (อญชนา และคณะ, มป) (ชชร, 2549 ) เนองจากในแนวหญาทะเลมปจจยหลายอยางทท าใหจ านวนปรมาณพนทลดปรมาณลงและเสอมโทรม เชน สตวทกนหญาทะเลเปนอาหาร การเปลยนแปลงของอณหภม ความเคม ความขนใสของน า สารอาหารตางๆ ซงหญาทะเลสามารถเจรญทดแทนได โดยการขยายพนธแบบไมอาศยเพศ แตในบรเวณทมการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมอยางฉบพลน ท าใหหญาทะเลตายอยางรวดเรว การขยายพนธแบบอาศยเพศจงมความส าคญอยางยง เนองจากเมลดของหญาทะเลจากบรเวณอนสามารถลอยน ามาและเจรญเตบโต สรางแนวหญาทะเลขนมาใหมได (ชชร, 2549) แตในการขยายพนธแบบอาศยตองอาศยการไหลของน า การขนลงของน า ในการผสมเกสรของดอก และสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการงอกของเมลด โดยธรรมชาตหญาทะเลจะมการผลตดอกและออกผลไดประมาณรอยละ 10 เนองจากถกคกคามจากสงตางๆในระบบนเวศ ดงนนการขยายพนธแบบไมอาศยเพศ โดยการเจรญเตบโตและยดยาวของล าตนใตดน จงเปนการขยายพนธทส าคญ ซงท าใหแนวหญาทะเลเพมพนทไดมากกวาการเพมจ านวนตนทเกดจากการสบพนธแบบอาศยเพศ (Gallegos et al., 1992) การเกดดอกของหญาทะเลถกควบคมโดยอณหภม และความเขมแสง ในเขตอบอนหญาทะเลมกเกดดอกในชวงปลายฤดใบไมผล เนองจากน าทะเลมอณหภมสงขน และความเขมแสงเพมขน (Phillips et al., 1983) เมลดหญาทะเลมเพยงรอยละ1-10 เทานนทมโอกาสงอก เนองจากปจจยหลายอยาง เชน ถกสตวกนเปนอาหาร ความสามารถในการงอกของเมลด การถกพดพาไปตกในบรเวณทไมมความเหมาะสมตอการงอก ลกษณะของพนดนทองทะเลไมเหมาะสม หรอถกตะกอนทบถมฝงในระดบทลกเกนไป (Heminga and Duarte, 2000)

6

1.2.3 อนกรมวธำนของหญำทะเลทพบในประเทศไทย จากการศกษาหญาทะเลในประเทศไทย จากอดตจนถงปจจบนมการคนพบ

หญาทะเลทงสน 3 วงศ 7 สกล 12 ชนด โดยจดเรยงล าดบตามอนกรมวธานไดดงน

Division Magnoliophyta Class Lilipsida Order Hydrocharitales Family Hydrocharitaceae Genus Enhalus ไดแก Enhalus acoroides (Linnaeus f.) Royle Genus Thalassia ไดแก Thalassia hemprichii (Ehrenberg) Ascherson Genus Halophila ไดแก Halophila ovalis (R.Brown) Hooker f. Halophila minor (Zollinger) den Hartog

Halophila decipiens Ostenfeld Halophila beccarii Ascherson Order Potamogetonales Family Cymodoceaceae Genus Syringodium ไดแก Syringodium isoetifolium (Ascherson) Dandy Genus Halodule ไดแก Halodule uninervis (Forsskal) Ascherson Halodule pinifolia (Miki) den Hartog Genus Cymodocea ไดแก Cymodocea serrulata (R. Brown) Ascherson

and Magnus Cymodocea rotundata Ehrenberg and Hemprich, ex Ascherson

Family Potamogetonaceae Genus Ruppia ไดแก Ruppia maritima Linnaeus ทมำ: กาญจนภาชน และคณะ (2534) และ ชชร (2549)

7

1.2.4 รปวธำนของหญำทะเลทพบในประเทศไทย 1. ใบ มลนใบ.........................................................Family Cymodoceaceae และ Potamogetonaceae

2. ใบแบนยาว................................................................................................................................3

3. ขอบใบเรยบ ปลายใบมน......................................................................................................4

4. ใบมสนใบ 1-3 เสน ความกวางของใบ 0.2-3.4 มม...................................Genus Halodule

5. ใบมเสนใบ 1 เสน ความกวางของใบ 0.2-1.7 มม.........................................H. pinifolia

5. ใบมเสนใบ 3 เสน ความกวางของใบ 1.0-3.4 มม........................................H. uninervis

4. ใบมเสนใบ 8-17 เสน ความกวางของใบ 1.4-9.1 มม............................Genus Cymodocea

6. เสนใบ 8-12 เสน ปลายใบเรยบ..................................................................C. rotundata

6. เสนใบ 13-17 เสน ปลายใบมรอยหยกเปนฟนเลอน....................................C. serrulata

3. ขอบใบหยกปลายใบแหลม..........................................................................Ruppia maritima

2. ใบกลมยาว..........................................................................................Syringodium isoetifolium

1. ใบ ไมมลนใบ.........................................................................................Family Hydrocharitaceae

7. ใบแบนยาว แบงเปนกาบใบและตวใบ.......................................................................................8

8. ความกวางของใบมากกวา 1 ซม................................................................Enhalus acoroides

8. ความกวางของใบนอยกวา 1 ซม............................................................Thalassia hemprichii

7. ใบแบน รปไขหรอรยาว แบงเปนกาบใบและตวใบ.........................................Genus Halophila

9. ใบรยาว แตละขอมใบเปนกลม จ านวน 4-8 ใบ......................................................H. beccarii

9. ใบรปไข แตละขอมใบเปนคหรอเปนกลมไมเกน 3 ใบ.......................................................10

10. ขอบใบมรอยหยกและมขนบนผวใบ............................................................H. decipiens

10. ขอบใบเรยบ..................................................................................................................11

11. ใบมขนาดเลก ความยาวไมเกน 1 ซม. เสน cross vein ม 6-8 ค....................H. minor

11. ใบมขนาดใหญ ความยาวตงแต 1 ซม. เสน crosss vein มมากกวา 10 ค.......H. ovalis

ทมำ: กาญจนภาชน และคณะ (2534) และ ชชร (2549)

8

1.2.5 ชนดและลกษณะหญำทะเลทพบในประเทศไทย การศกษาชนดของหญาทะเลในประเทศ ผศกษาวจยไดรวบรวมองคความร

จากแหงตางๆ พบวา ในปจจบนประเทศไทยพบหญาทะเลทงหมด 12 ชนด แตส าหรบการเรยกชอหญาทะเลทเปนภาษาไทยนน ยงมความหลากหลายของชอ ซงแตกตางกนไปตามพนทของชมชนบรเวณชายฝงทะเล ทงฝงอาวไทยและฝงทะเลอนดามน (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2549 อางถงใน สมบต, 2534) ดงนน ในการศกษาวจยครงนจะใชชอวทยาศาสตรของหญาทะเลเปนหลก เพอเปนมาตรฐานสากลตอไป

ชอวทยำศำสตร : Enhalus acoroides (Linnaeus f.) Royle ชอไทย : หญาคาทะเล หญาชะเงาใบยาว หญางอ หญาชะเงา

ลกษณะ : หญาชนดนมขนาดใหญทสด ล าตนสงถง 1 เมตร หรอสงกวา ล าตนตงตรงขนเปนกอจากเหงาขนาดใหญ และฝงลก โดยมรากแขงแรงยดแนน แตละตนม 2-5 ใบใบมลกษณะแบน ยาวประมาณ 19.4-86.7 ซม. กวางประมาณ 0.75-1.5 เซนตเมตร ปลายใบมน ขอบใบหนาเรยบไมมลนใบ (ภาพท 1-1)

แหลงทพบ : จงหวดตราด จนทบร สราษฎรธาน ชมพร นครศรธรรมราช สตล ตรง กระบ ภเกต พงงา และระนอง มการแพรกระจายสง ขนไดทงน าเคมและน ากรอย ทงพนทรายและพนโคลน มกขนบรเวณชายฝงทะเลตนๆ หรอในคลองทตดตอกบทะเล รากสามารถยดดนตะกอนและกรวดทรายไดด ปองกนการพงทลายของชายฝง และมสตวน าชนดตางๆอาศยอยมาก

ภำพท 1-1 Enhalus acoroides (a) ลกษณะของราก (b) ลกษณะของดอก (c) ลกษณะของดอก ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a

b c

9

ชอวทยำศำสตร : Thalassia hemprichii (Ehrenberg) Ascherson ชอไทย : หญาเตา หญาชะเงาเตา

ลกษณะ : ล าตนตงตรงมความสงประมาณ 4 – 24 เซนตเมตร ตนประกอบดวยใบ 2-6 ใบ ใบมลกษณะแบนโคงงอ ปลายใบมนกลมมรอยหยกคลายฟนเลอยเลกๆ ขอบใบเรยบสวนลางเปนกาบใบบางใส มราก 2-4 เสน เหงามรอยแผลเปน เมอใบเนาจะยงเหลอกาบใบซอนกนหลายชน (ภาพท 1-2)

แหลงทพบ : จงหวดสราษฎรธาน นครศรธรรมราช ระนอง ตรง ภเกต กระบ สตล และพงงา มกพบอยบรเวณทมซากปะการง เพราะสามารถหยงรากเกาะพนไดมนคง บางครงพบบรเวณพนททรายบนโคลน

ภำพท 1-2 Thalussia hemprichii (a) ลกษณะทวไป (b) ปลายใบมลเรยบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

b

a

10

ชอวทยำศำสตร : Halophila ovalis (R.Brown) Hooker f ชอไทย : หญาใบมะกรด หญาเงา หญาอ าพน

ลกษณะ : ล าตนมความสงประมาณ 2-6 เซนตเมตร ตรงขอมใบ 1 ค ตวใบร รปไข ปลายใบมนกลม ขอบใบเรยบ มเสนขวางใบ 12-19 ค ใบออนมลกษณะบาง ใส เปราะหกงาย มราก 1 เสนตรงขอ (ภาพท 1-3)

แหลงทพบ: มกจะมการแพรกระจายสงมาก พบเกอบทกจงหวดในนานน าไทย ไดแก ประจวบครขนธ ตราด ระยอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน สตล ระนอง ตรง ภเกต กระบ และพงงา

ภำพท 1-3 Halophila ovalis (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะใบและเสนใบ (c) ลกษณะใบเกลด (d) ต าแหนงของดอกเพศเมย (e) ลกษณะของผล (f) สวนของกานชยอดเกสรตวเมย ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a

c

f

b

e

d

11

ชอวทยำศำสตร : Halophila minor (Zollinger) den Hartog ชอไทย : หญาใบมะกรดแคระ หญาเงาใบเลก หญาเงารปไข หญาใบมะกรดเลก

ลกษณะ : เปนหญาทะเลทมขนาดเลกทสด ตนผอมบางและเปราะ มความสงประมาณ 0.9-2 เซนตเมตร ตรงขอมใบ 1 ค ปลายใบมน ขอบใบเรยบ มเสนขวางใบ 6-8 ค โคนกานใบมใบเกลดรองรบ 1 ค มราก 1 เสนตรงขอ (ภาพท 1-4)

แหลงทพบ: จงหวดระยอง ชลบร สราษฎรธาน ระนอง พงงา และตรง ขนอยบรเวณทรายบนโคลน

ภำพท 1-4 Halophila minor (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะใบและเสนใบ (c) ลกษณะใบเกลด (d,e) ลกษณะดอกเพศผ (f) ต าแหนงดอกเพศผบรเวณโคนกานใบ (g) ดอกเพศเมย (h) ลกษณะกานชเกสรดอกตวเมย (i) ลกษณะผล

ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a b c

d e

f

g

h i

12

ชอวทยศำสตร : Halophila decipiens Ostenfeld ชอไทย : หญาเงาใส หญาใบมะขาม หญาใบมะกรดขน

ลกษณะ : ล าตนมความสงประมาณ 1.5–3 เซนตเมตร ตรงขอมใบ 1 คหรออาจม 3 ใบ ตวใบรยาว ผวใบมขนทงดานบนและดานลาง มเสนขวางใบ 6-8 ค ขอบใบมรอยหยกเลกๆ โคนกานใบแผกวาง และมใบเกลด 1 ครองรบ ใบเกลดมขนดานนอก มราก 1 เสนตรงขอ พบดอกและผลประมาณเดอนเมษายน (ภาพท 1-5)

แหลงทพบ: จงหวดตราด ระยอง ชลบร สราษฎรธาน ตรง ภเกต พงงา และระนอง

ภำพท 1-5 Halophila decipiens (a) ลกษณะทวไปมดอกเพศผและเพศเมย (b) ภาพตดขวางใบ แสดงขนใบ (c) ใบเกลดมขน (d) ดอกเพศผและเพศเมยโดยเอากาบหมอดกออก (e) ดอกเพศเมย (f) ดอกเพศผและผลทเกดอยบนตนเดยวกน (g) ผล ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a

b

c

d e f g

13

ชอวทยำศำสตร : Halophia beccarii Ascherson ชอไทย : หญาเงาแคระ หญาแคระ หญาใบพาย

ลกษณะ : ล าตนมความสงประมาณ 4 – 8 เซนตเมตร ตนประกอบดวยใบเปนกระจก 4-8 ใบ กานใบผอมยาว ตวใบรยาว ขอบใบเรยบ มเสนใบตามยาว 3 เสน แตไมมเสนขวางใบ โคนใบแผกวางเปนกาบหมล าตน และมใบเกลด 1 ครองรบทฐานใบ มราก 1 เสนตรงขอ ดอกเพศผและดอกเพศเมยพบทงแยกตนและอยบนตนเดยวกน ดอกเพศผมกานสนๆ มกาบดอก 2 กาบบางใสไมมส ดอกเพศเมยไมมกาน รงไขรปร กานชยอดเกสรมสามแฉก ผลรปลายมจงอย พบดอกและผลประมาณเดอนตลาคม (ภาพท 1-6)

แหลงทพบ : จงหวดตราด สราษฎรธาน สงขลา ปตตาน สตล ภเกต ตรง พงงา ระนอง พทลง และนราธวาส ขนบรเวณชายฝงน าทวมถง ลกษณะพนโคลน โคลนปนทราย บรเวณอาวคลนลมสงบ หรอปากแมน า บางครงมตะกอนคลมตน

ภำพท 1-6 Halophila beccarii (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

b

a

14

ชอวทยำศำสตร : Syringodium isoetifolium (Ascherson) Dandy ชอไทย : หญาใบสน หญาตนหอมทะเล

ลกษณะ : ล าตนตงตรง มความสงประมาณ 7-24 เซนตเมตร ตนประกอบ ดวยใบ 1-3 ใบ ตวใบกลมยาวอวบน า เปราะหกงาย ปลายใบแหลม โคนใบแคบ มราก 1-6 เสน อาจแตกแขนงได ดอกเปนชอมกาบหม ดอกเพศผมกาน มอบเรณ 2 อน ดอกเพศเมยไมมกาน ม 2 รงไขแยกกน พบดอกและผลระหวางเดอนมกราคม ถง มนาคม (ภาพท 1-7)

แหลงทพบ: จงหวดระนอง ภเกต ตรง กระบ และพงงา

ภำพท 1-7 Syringodium isoetifolium (a) ลกษณะทวไป (b) สวนของดอกเพศผ (c) สวนของดอก เพศเมย (d) ภาพตดขวาง ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

c

a

b

d

15

ชอวทยำศำสตร : Halodule uninervis (Forsskal) Ascherson ชอไทย : หญากยชายทะเล หญาชะเงาใบแคบ

ลกษณะ : ล าตนตงตรง มความสงประมาณ 7-15 เซนตเมตร ล าตนสนมกาบใบหม เมอใบหลดรวงจะมรอยแผลเปนชดบนล าตน ตนประกอบดวยใบ 2-5 ใบ กาบใบยาวไมมส ตวใบยาวสเขยวเขม ปลายใบมรอยหยก 3 หยก เสนกลางใบเหนไดชดเจน โคนใบแคบ มราก 2-11 เสน (ภาพท 1-8)

แหลงทพบ: หญาทะเลชนดนมการแพรกระจายสง พบเกอบทกจงหวดในนานน าไทย ไดแก จงหวดตราด จนทบร ระยอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน นราธวาส สตล ระนอง

ภำพท 1-8 Halodule uninervis (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a

b

16

ชอวทยำศำสตร : Halodule pinifolia (Miki) den Hartog ชอไทย : หญากยชายเขม หญาผมนาง หญาชะเงาฝอย

ลกษณะ : ล าตนตงตรงมความสงประมาณ 5-24 เซนตเมตร ในแตละตนจะประกอบดวยใบ 1-4 ใบ ลกษณะใบผอมยาว โคนใบแผเปนกาบหมล าตน ปลายใบมนมรอยหยกแหลม ขอบใบเรยบ มราก 2-5 เสน (ภาพท 1-9)

แหลงทพบ: จงหวดตราด จนทบร ระยอง ประจวบครขนธ สงขลา ภเกต ตรง กระบ พงงา ปตตาน และระนอง มกพบบรเวณพนทรายปนโคลน ทระดบความลก 3 เมตร ขณะน าลงต าสด

ภำพท 1-9 Halodule pinifolia (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

a

b

17

ชอวทยำศำสตร : Cymodocea serrulata (R. Brown) Ascherson and Magnus ชอไทย : หญาชะเงาใบฟนเลอย หญาชะเงาใบสนปลองยาว หญาชะเงาสนปลายหนาม

ลกษณะ : ล าตนตงตรง มความสงประมาณ 10-30 เซนตเมตร ตนประกอบ ดวยใบ 2-5 ใบ กาบใบสวนโคนแคบ สวนทตอกบตวใบกวาง ตวใบโคงงอ ปลายใบมนมรอยหยกเปนฟนเลอยเลกๆ ขอบใบตอนลางเรยบ ตอนปลายมหนาม เสนใบขนานกนมจ านวน 13-17 เสน เสนกลางใบเหนไดชดเจน มราก 1-3 เสน แตกแขนงได (ภาพท 1-10)

แหลงทพบ: จงหวดพงงา ระนอง ภเกต กระบ และสตล มกพบบรเวณทรายปนโคลน หรอทรายปนซากปะการง

ภำพท 1-10 Cymodocea serrulata (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

b

a

18

ชอวทยำศำสตร : Cymodocea rotundata Ehrenberg and Hemprich, ex Ascherson ชอไทย : หญาชะเงาใบมน หญาชะเงาใบกลม หญาชะเงาสนปลายมน

ลกษณะ: ล าตนตงตรงมความสงประมาณ 10-25 เซนตเมตร แตละตนจะประกอบดวยใบ 2-5 ใบ ตวใบตรงหรอโคงเลกนอย ปลายใบมนกลม ขอบใบเรยบ มเสนใบขนานจากโคนใบสปลายใบ จ านวน 8-12 เสน เสนกลางใบไมเดนชด เมอใบเนาหรอหลดรวงไป กาบใบไมหลดรวงยงคงเหลอหมล าตนอย จะเหลอรอยบนล าตนเปนวงๆเรยงเปนระยะๆ มราก 1-3 เสน (ภาพท 1-11)

แหลงทพบ: จงหวดพงงา กระบ ระนอง ภเกต และสตล มกพบบรเวณทรายปนโคลน หรอทรายปนซากปะการง

ภำพท 1-11 Cymodocea rotundata (a) ลกษณะทวไป (b) ลกษณะของใบ ทมำ : Phillips and Mene'z (1988)

b

a

19

ชอวทยำศำสตร : Ruppia maritima Linnaeus ชอไทย : หญาตะกานน าเคม

ลกษณะ : ใบมลกษณะผอมยาว ปลายแหลม และมรอยหยกทบรเวณขอบใบ ความกวางของใบ 0.5-1.0 มม. ความยาว 5-10 ซม.โคนใบแผกวางเปนกาบหม รากไมแตกแขนง เกดตรงขอ ขอละ 1 เสน ดอกเกดเปนชอ ดอกตวผและดอกตวเมยอยบนชอเดยวกน มตงแต 4-8 ดอก โดยมกาบใบหม ผลมลกษณะเหมอนดอกบวตม อยรวมเปนชอ แตละชอม 4-8 ผล ผลเมอแกมสด า ไมคอยพบดอก เนองจากมขนาดเลกและซอนอยในกาบใบ (ภาพท 1-12)

แหลงทพบ : จงหวดชลบร เพชรบร สงขลา และปตตาน มกพบบรเวณพนโคลน ความเคม อยในชวง 10-14 ppt

ภำพท 1-12 Ruppia maritima (a) ลกษณะของใบ (b) ลกษณะของชอดอก (c) ลกษณะทวไป ของตน ทมำ : กาญจนภาชน และคณะ (2534)

a

c

b

20

1.2.6 ระบบนเวศบรเวณแหลงหญำทะเล บรเวณแหลงหญาทะเลเปนระบบนเวศทมความส าคญ เนองจากมลกษณะ

โครงการทซบซอน และความหลากหลายทางชวภาพสง (Poovachiranon and Chansang, 1994) หญาทะเลเปนผผลตทส าคญ อยในล าดบตนๆของระบบนเวศทางทะเล เชนเดยวกบแพลงคตอนพช สาหรายทะเล รวมทงปาชายเลน ลกษณะและโครงสรางของสงมชวตในบรเวณแหลงหญาทะเล มผลตอความหลากหลาย ปรมาณการแพรกระจายและสภาพความสมบรณของหญาทะเล เนองจากมการถายทอดพลงงานในหวงโซอาหารไปยงระบบนเวศอนๆ พบสงมชวตตางๆจากแนวปะการงและปาชายเลนเขามาหากน วางไข หลบภยในแหลงหญาทะเล นอกจากน ยงพบสตวทะเลหายากใกลจะสญพนธ เชน พะยน เตาทะเล ใชหญาทะเลเปนแหลงอาหาร (ชชร, 2549) สรปไดวา ระบบนเวศแหลงหญาทะเลมความหลากหลายของสงมชวตทงลกษณะและโครงสราง หญาทะเลเปนผผลตขนตนในระบบหวงโซอาหารทส าคญมาก เมอหญาทะเลตายจะเกดการเนาเปอย ถกยอยสลายกลายเปนสารอนทรยสะสมในน าทะเลและตะกอนดนพนทองทะเล และจะมการหมนเวยนธาตอาหารไปเปนทอดๆตามธรรมชาต ดงนน ถาหากหญาทะเลเสอมโทรมหรอสญหายไป จะท าใหระบบนเวศและหวงโซอาหารขาดความสมดล และกระทบตอระบบตางๆตอไป

1.2.7 ปรมำณและกำรแพรกระจำยของหญำทะเล จากการศกษาพบหญาทะเลไดตงแตบรเวณเขตน าขนน าลง ซงมการโผลพน

น าและตากแหงในชวงเวลาน าลง ไปจนถงอยบรเวณใตน าตลอดเวลา ลกษณะการแพรกระจายดงกลาว อาจสงผลตอความสามารถในการเจรญเตบโต และการปรบตวใหเหมาะสมกบภาวะแวดลอมบรเวณนนๆ หญาทะเลสวนใหญพบการแพรกระจาย และเจรญเตบโตไดดบนพนทองทะเลทมความหลากหลาย ตงแตพนทราย ทรายปนเศษเปลอกหอยหรอปะการง และโคลน บรเวณทมคลนลมสงบ มลกษณะเปนอาว หรออาวกงปด (อญชนา และคณะ, มป)

การแพรการกระจายของหญาทะเล พบตลอดแนวชายฝงทวโลกทงเขตรอนและเขตอบอน สวนใหญพบในแถบรอน (tropical zone) และแถวกงรอน (subtropical zone) ตงแตบรเวณรมชายฝงทะเลจนถงบรเวณน าลกประมาณ 5-6 เมตร และอาจพบบางในน าลกมากกวา 10 เมตร ทงนขนอยกบความขนใสของน าทะเลในบรเวณนน (จตตมา, 2544) จากการรวบรวมขอมล และรายงานการแพรกระจายของหญาทะเลโลก ในอดตถงปจจบน พบวา ในป ค.ศ. 1993 Fortes (1993) ไดจ าแนกหญาทะเลวาเปนพชน า ซงอยใน Division Anthophyta, Class Monocotyledoneae, Order Helobiae พบหญาทะเลทวโลกประมาณ 58 ชนด 13 สกล 4 วงศ Short et al. (2001) พบหญาทะเลประมาณ 60 ชนด 13 สกล 5 วงศ แพรกระจายอยท วโลก ตงแต North Pacific, Chile, North

21

Atlantic, Caribbean, Southwest Atlantic, Mediterranean, South Atlantic, South Africa, Indo-Pacific จนถง Southern Australia จากการอางโดย อญชนา (มป) พบวา ทวโลกมการรายงานการพบหญาทะเลไวแตกตางๆกน เชน Hemminga and Duarte (2000) รายงานวาพบ 51 ชนด Kuo and den Hartog (2001) รายงานวาพบ 57 ชนด และ Spalding et al. (2003) รายงานวาพบหญาทะเล 59 ชนด จากการรวบรวมขอมลมขอสงเกตวา ชนดของหญาทะเลทวโลกมคนศกษาและพบวามจ านวนชนดทความแตกตางกนนน เนองจากเกณฑในการจดจ าแนกชนด และการแปรผนทางสณฐานวทยาภายในชนดของหญาทะเล ยงมหลากหลายในบางสกล ขณะเดยวกน บรเวณแถบอนโด-แปซฟก (Indo - Pacific Region) พบวา มจ านวนชนดของหญาทะเลกระจายตวอยมากทสด คอ 24 ชนด (Short et al., 2001) ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต พบหญาทะเล 16 ชนด (จตตมา, 2544)

ส าหรบในประเทศไทย สวนใหญจะพบหญาทะเลแพรกระจายอยในบรเวณชายฝง บรเวณใกลกบปาชายเลน และบรเวณตดกบแนวปะการง (อญชนา และคณะ, มป) มรายงานการพบหญาทะเลทงสน 12 ชนด 7 สกล 3 วงศ แพรกระจายทงบรเวณฝงทะเลอาวไทยและฝงทะเลอนดามน เรยงตามล าดบการแพรกระจายสงสดไปหาต าสด ไดแก Halophila ovalis (HO), Halodule uninervis (HU), Enhalus acoroides (EA), Halodule pinifolia (HP), Halophila beccarii (HB), Thalassia hemprichii (TH), Cymodocea rotundata (CR), Halophila decipiens (HD), Cymodocea serrulata (CS), Syringodium isoetifolium (SI), Ruppia maritima (RM) และ Halophila minor (HM) ตามล าดบ โดยใน 12 ชนด พบวา หญาทะเลชนด Cymodocea rotundata จะพบเฉพาะบรเวณฝงทะเลอาวไทย สวนชนด Halophila decipiens และชนด Ruppia maritima จะพบเฉพาะบรเวณฝงทะเลอนดามน (ตารางท 1-1) (กาญจนภาชน และคณะ, 2534 ; สมบต และคณะ, 2549) จากการส ารวจของสถาบนวจย และพฒนาทรพยากรทางทะเลชายฝงทะเล และปาชายเลน (2549) พบวา แหลงหญาทะเลในประเทศไทยแพรกระจายอยตามจงหวดตางๆ 19 จงหวด มพนทรวมทงสนประมาณ 150 ตารางกโลเมตร หรอ 94,193 ไร โดยแยกเปนฝงทะเลอาวไทย จ านวน 13 จงหวด ไดแก ชลบร ระนอง จนทบร ตราด เพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฏรธาน นครศรธรรมราช พทลง สงขลา นราธวาส และปตตาน ซงมพนทโดยรวมประมาณ 55 ตารางกโลเมตร หรอ 34,540 ไร และฝงทะเลอนดามน จ านวน 6 จงหวด ไดแก ระนอง พงงา กระบ ภเกต ตรง และสตล ซงมพนทรวมประมาณ 95 ตารางกโลเมตร หรอ 59,653 ไร

ลกษณะการแพรกระจายของหญาทะเลตามแนวชายฝงทะเล สวนใหญจะแพรกระจายอยในบรเวณน าคอนขางใส เชน หญาทะเลสกล Halodule จะขนไดดกวาชนดอน ในเขตระหวางน าขนสงสด กบน าลงต าสดจะพบหญาทะเลสกล Halodule และสกล Zostera ขนหนาแนน ในเขต upper sublittoral zone จะพบหญาทะเลสกล Enhalus ขนชกชม สวนในเขตน า

22

ทะเลลกจะพบหญาทะเลสกล Halophila หรอ Enhalus เทานนทสามารถขนอยได หญาทะเลสกล Halophila จะมการแพรกระจายพนทในวงกวางไดด แตมขอจ ากดในเรองของขนาดตนทเลก ท าใหมความสามารถในการแกงแยงพนทไดนอย เมอเทยบกบหญาทะเลชนดอนๆทมขนาดใหญกวา ในขณะทหญาทะเลสกล Enhalus ซงมขนาดของตนใหญ ท าใหมสามารถในการแกงแยงพนทกบหญาทะเลชนดอนๆไดดกวา แตมความสามารถเจรญเตบโตไดเฉพาะในบรเวณทเหมาะสมเทานน (สวลกษณ, 2546) ลกษณะแหลงทอยอาศยทแตกตางกนของหญาทะเลแตละชนด จะมผลตอการแพรกระจาย โดยขนอยกบปจจยดานสงแวดลอม ไดแก อณหภม ความเคม คลนลม กระแสน า ความลก และลกษณะพนทอยอาศย นอกจากน ฤดกาลยงมผลในการจ ากดความสามารถในการสงเคราะหแสง โดยขนอยกบความเขมแสง ปรมาณธาตอาหาร และการเกดโรค สวนการเปลยนแปลงสงแวดลอมทเกดจากกจกรรมของมนษย เปนปจจยทส าคญในการเพมตะกอนดน และการเปลยนแปลงของปรมาณธาตอาหาร (Short et al., 2001)

การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเลทเกยวของ พบวา สวลกษณ (2532) พบชนดหญาทะเล ในอ าเภอเกาะสมย และเกาะพะงน 5 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides แพรกระจายบรเวณทรายหยาบและเศษปะการง ชนด Halodule uninerviss แพรกระจายอยบรเวณทรายละเอยดจนถงทรายหยาบปานกลาง สวนชนด Halophila minor ชนด Halophila ovalis และชนด Halophila decipiens แพรกระจายอยบรเวณทรายปนเศษปะการง ตอมาในป พ.ศ.2534 กาญจนภาชน และคณะ (2534) พบหญาทะเลเพมเตมอก 2 ชนด ไดแก ชนด Halophila beccarii และ Thalassia hemprichii แตไมพบชนด Halophila minor เพราะหญาทะเลชนดนจะมการเจรญเตบโตในบางฤดกาล Nateekanjanalarp et al. (1992) ไดศกษาชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลในจงหวดสราษฎรธาน พบวา เกาะพะงนบรเวณจดศกษาอาวในวก พบหญาทะเล 2 ชนด คอ Enhalus acoroides และ Thalassia hemprichii ลกษณะพนทองทะเลสวนใหญเปนกลมทราย มลกษณะเปนอาวเปด โดยจะพบการแพรกระจายของหญาทะเลในบรเวณทมน าตนมากกวาน าลก อจฉรย (2536) พบวา บรเวณทมองคประกอบของพนทองทะเลเปนทรายละเอยดมากและทรายละเอยด จะพบหญาทะเลหลากหลายชนด ส าหรบการเปลยนแปลงตามฤดกาล จะสงผลใหหญาทะเลมการเปลยนแปลงสภาพเลกนอย เนองจากมการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของน าทะเลไมมากนก ณฐวด (2548) ไดศกษาการแพรกระจายของหญาทะเลในจงหวดสราษฎรธาน พบหญาทะเล 9 ชนด 6 สกล 2 วงศ ไดแก Enhalus acoroides, Thalassis hemprichii, Halophila ovalis, Halodule uninervis, Halodule pinifolia, Halophila beccarii, Cymodocea rotundata, Halophila decipiens และ Syringodium isoetifolium ในพนทบรเวณเกาะพะงน พบหญาทะเลทงหมด 5 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halophila ovalis, Halodule uninervis และ

23

Cymodocea rotundata ชนดทพบมากทสด ไดแก Enhalus acoroides และมปรมาณรอยละการปกคลมพนทเทากบ 80 จ านวนพนทแหลงหญาทะเลทงหมด 1,942 ไร ณฐวด และคณะ (2551) พบหญาทะเลบรเวณอ าเภอเกาะสมยจ านวน 5 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides (หญาคาทะเล) Halophila ovalis (หญาใบมะกรด) Halophila minor (หญาใบมะกรดเลก) Halophila decipiens (หญาเงาใส) และ ชนด Halodule uninervis (หญากยชายทะเล) สวนบรเวณอ าเภอเกาะพะงน พบหญาทะเลจ านวน 5 ชนด ไดแก Enhalus acoroides (หญาคาทะเล) Halodule uninervis (หญากยชายทะเล) Halophila ovalis (หญาใบมะกรด) Thalassia hemprichii (หญาชะเงาเตา) และ Cymodocea rotundata (หญาชะเงาใบมน) กนกวรรณ (2550) ไดท าการศกษาชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน พบหญาทะเล 4 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Cymodocea rotundata และ Halophila ovalis โดยชนด Enhalus acoroides เปนลกษณะเดนแพรกระจายครอบคลมทกพนทศกษา ลกษณะพนดนทองทะเลทพบหญาทะเล สวนใหญมลกษณะเปนโคลนปนทรายและทรายปนซากปะการง รวมพนทแหลงหญาทะเลทงหมด 1,654 ไร แยกเปนจดศกษาอาวในวกและอาววกตม 786 ไร อาวบางจารและอาวบานใต 831 ไร และอาว ศรกนตรง 37 ไร

จากการศกษาตดตามตรวจสอบ สภาพความสมบรณของแหลงหญาทะเล ในประเทศไทย พบวา บรเวณชายฝงทะเลอนดามน แหลงหญาทะเลประมาณรอยละ 40 จดอยในสภาพความสมบรณตามธรรมชาต รอยละ 30 จดอยในสภาพความสมบรณระดบปานกลาง และรอยละ 30 จดอยในสภาพทเสอมโทรม ส าหรบบรเวณชายฝงทะเลอาวไทย แหลงหญาทะเลโดยทวไปมสภาพความสมบรณด มเพยงบางแหงทมแนวโนมเสอมโทรมลงอยางรวดเรว เชน บรเวณอาวปตตาน สาเหตมาจากการท าประมงโดยใชเครองมอไมเหมาะสมประเภทอวนรน อวนลาก ตลอดจนการปลอยน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม การขยายทาเทยบเรอ การขยายตวของนากง และการเพาะเลยงชายฝง ส าหรบบรเวณเกาะสมย และเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน พบวา หญาทะเลมสภาพความสมบรณอยระดบปานกลาง สาเหตความเสอมโทรมมาจากกจกรรมของมนษย ไดแก การพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเล ซงกอใหเกดตะกอนดนไหลลงสทะเล โดยเฉพาะในชวงฤดฝนพบตะกอนดนอยางมากมาย ท าใหหญาทะเลตายหรอมการเจรญเตบโตลดนอยลง (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2549)

24

ตำรำงท 1-1 ชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลบรเวณอาวไทยและอนดามนในประเทศไทย

จงหวดทพบ ชนดของหญำทะเลทพบ

CR CS EA HB HD HM HO HP HU RM SI TH บรเวณทะเลอาวไทย

ชลบร + + + ระยอง + + + + + + + จนทบร + + + + ตราด + + + + + + + + + เพชรบร + ประจวบครขนธ + + ชมพร + + + สราษฎรธาน + + + + + + + + + นครศรธรรมราช + + + + + พทลง + + สงขลา + + + ปตตาน + + + + + นราธวาส + +

บรเวณทะเลอนดามน ระนอง + + + + + + พงงา + + + + + + + + + + ภเกต + + + + + + + + + + กระบ + + + + + + + + + + ตรง + + + + + + + + + + สตล + + + + + + + +

ทมำ : สมบตและคณะ (2549)

25

1.2.8 ปจจยสงแวดลอมบำงประกำรทมผลตอกำรแพรกระจำย และควำมสมบรณของแหลงหญำทะเล

การแพรกระจายของหญาทะเลทางภมศาสตร เกยวของกบววฒนาการของเปลอกโลกทผานมา นอกจากน ยงมปจจยสงแวดลอมอนๆ อาท ความเขมแสง ความลกของน า ลกษณะพนดน การผงแหงขณะน าลง และความเรวของกระแสน า เขามาเกยวของดวย (ชชร และสวลกษณ, 2547) จากการตรวจสอบเอกสารสามารถสรปปจจยสงแวดลอมบางประการไดดงตอไปน

1) ลกษณะของพนทองทะเลและตะกอนดน เปนปจจยทมผลตอชนด การเจรญเตบโต สภาพความสมบรณ และการอยรอดของหญาทะเล ซงหญาทะเลสามารถเจรญไดในพนทองทะเลทมลกษณะหลากหลาย ตงแตโคลนละเอยด ทรายปนโคลน ทรายปนซากปะการง ไปจนถงทรายหยาบ ท งนตะกอนดนตองมความหนามากพอทรากของหญาทะเลจะยดเกาะได (สวลกษณ, 2546 ; อญชนา และคณะ, มป) และสารอนทรยจะยดเกาะเนอดนทมอนภาคละเอยด มความเหนยวสงไดดกวาดนตะกอนหยาบ มปรมาณของทรายปนมาก เมอมปรมาณสารอนทรยมาก ยอมสงผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเลไดดกวา (วลาสน, 2533) หญาทะเลชนด Enhalus acoroides เจรญเตบโตไดดบนทรายปนโคลน ชนด Thalassia hemprichii และ Halophila ovalis สามารถเจรญเตบโตไดดบนทรายปนซากปะการงในบรเวณใกลแนวปะการง (Lewmanomont et al., 1996)

2) อณหภม ทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของหญาทะเลแตละชนด มความแตกตางกน ขนอยกบเขตทางดานภมศาสตร และสภาพอากาศบรเวณนน (ชชร, 2549) อณหภมของน าจงมบทบาทส าคญและมผลตอกระบวนการตางๆ ในหญาทะเล เชน การสงเคราะหแสง การหายใจ และสงผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตในเขตน าขนน าลง (กาญจนภาชน และคณะ, 2534) หญาทะเลสามารถทนตอการแปรผนของอณหภมในชวง 0-40 oC (Hillman et al., 1995) เขตรอนสามารถเจรญเตบโตไดดทอณหภม 20-36 oC อตราการสงเคราะหสงสดท 28-30 oC หากอณหภมของน าเพมขนรวมกบมความเคมลดลง จะสงผลใหหญาทะเลบางชนดตายอยางรวดเรว (Short, 1980)

จากการศกษาของ Lee et al. (2007) พบวา ปจจยสงแวดลอมทมความสมพนธตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล ประกอบดวย แสง อณหภม และสารอาหาร ซงหญาทะเลสามารถเพมผลผลตและเจรญเตบโตไดในภาวะทมแสงนอย อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญของหญาทะเล ในเขตรอนหรอกงเขตรอนจะอยในชวง 23.0-32.0 oC นอกจากน ผลผลตของหญาทะเลยงถกควบคมโดยสารอาหารในน าทะเลอกดวย โดยหญาทะเลสามารถดดซมสารอาหารผานทางรากและ

26

ใบ และจากการศกษาของ ชาครต (2550) พบวา อณหภมทเหมาะสมกบตอความอดมสมบรณของหญาทะเลอยในชวง 28.9-34.4 oC

3) ความรนแรงของคลนลม หญาทะเลสวนใหญแพรกระจายและเจรญเตบโตไดด ในบรเวณชายฝงทะเลทมแนวก าบงคลนลม หรอมความรนแรงของคลนลมนอย สวนในบรเวณทมคลนลมรนแรงมกจะพบไดนอยหรอไมมเลย เนองจากมการฟงกระจายของตะกอนดนตลอดเวลา พนไมแนนท าใหรากไมสามารถยดเกาะพนดนไดด และประสทธภาพในการสงเคราะหแสงลดลง นอกจากนล าตนและใบฉกขาดไดงาย (ชชร, 2549) ส าหรบความแรงของกระแสน า จะพดพาสารอาหารไปยงแหลงหญาทะเล ท าใหเกดการเปลยนแปลงอณหภม ความเคม ความเขมแสง และการกระจายแพรพนธของหญาทะเล (สวลกษณ, 2546)

4) ความเคม ในทะเลเปดน าทะเลจะมความเคมอยในชวง 32.0-37.5 ppt ความเคมของน าทะเลอาจแตกตางหรอเปลยนแปลง ขนอยกบลกษณะภมประเทศ การระเหยของน า ปรมาณน าฝน การละลายของน าแขง และปรมาณน าทไหลจากแผนดนลงสทะเล (ชชร, 2549 อางถงใน สมถวล, 2540) หญาทะเลแตละชนดสามารถทนตอการเปลยนแปลงของระดบความเคมไดแตกตางกน ชนดททนตอการเปลยนแปลงไดด จะเจรญเตบโตบรเวณปากแมน าหรอน ากรอย สวนชนดทไมสามารถทนตอการเปลยนแปลงไดด จะเจรญเตบโตในบรเวณทระดบความเคมคงท โดยภาพรวมหญาทะเลสามารถทนอยไดในความเคมชวง 6 - 60 ppt และสามารถเจรญเตบโตไดในน าจดเฉพาะชวงเวลาสนๆ (สวลกษณ, 2546) หญาทะเลชนด Halophila ovalis สามารถทนความเคมไดในชวง 10-40 ppt แตเจรญเตบโตไดดทความเคม 25-35 ppt ถาความเคมนอยกวา 10 ppt การเจรญเตบโตจะลดลงและตายภายใน 4 เดอน (Hillman et al., 1989) จากการศกษาของ ชาครต (2550) พบวา ความเคมทเหมาะสมตอความอดมสมบรณของหญาทะเลอยในชวง 14.86-33.94 ppt

5) ฤดกาล ชวงฤดรอน จะมอณหภมสงขนและมระดบน าทต าลง จะสงผลใหหญาทะเลมการเจรญเตบโต และแพรกระจายไดนอยกวาในชวงฤดฝน (กาญจนภาชน และคณะ, 2534) การโผลพนน าทะเลนานๆ ท าใหหญาทะเลแหง และความรอนท าใหหญาทะเลตาย อณหภมและแสงแดดมผลตอการออกดอก และเมลดของหญาทะเล (สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน, 2549) ส าหรบในชวงฤดฝนพบวา ปรมาณน าจดทไหลลงสทะเล จะพดพาเอาสารอาหารและสารอนทรยตางๆลงมาดวย ท าใหหญาทะเลเจรญเตบโตไดด (กาญจนภาชน และคณะ, 2534) ดงนน การเจรญเตบของหญาทะเลในแตละชวงฤด จ าเปนตองอาศยปจจยหลายๆอยางทเหมาะสม เชน อณหภม แสงแดด ความรอน ความเคม คลนลม การขนลงของน าทะเล และการตากแหงของหญาทะเล รวมถงลกษณะทางภมศาสตรในพนทนนๆ ตลอดจนกจกรรมตางๆ ทเกดจากกจกรรมของมนษย

27

8) ความขนของน า เกดจากการแขวนลอยของตะกอนดน หรออนภาคของสารตางๆในมวลน า โดยจะมผลตอคณภาพของแสงทสงผานผวน าลงมา และอตราการสงเคราะหแสงของหญาทะเล ซงหญาทะเลแตละชนดจะมระดบความทนทานแตกตางกนออกไป (วสา และคณะ, 2543) ทระดบลกลงไป ความเขมแสงจะลดลง แตความขนของน าจะมากขน ท าใหไมเหมาะสมตอการสงเคราะหแสง ดงนนเราจงพบวา หญาทะเลมการแพรกระจายทหนาแนนบรเวณชายฝงเทานน (กาญจนภาชน และคณะ, 2534) การชะลางตะกอนบนแผนดนไหลลงสทะเล และการเกดพายในทะเล ท าใหน าทะเลขน มการเปลยนแปลงความเคม ปรมาณออกซเจนละลายในน า และปรมาณอนทรยสาร สงเหลานมผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล (Hillman et al., 1995)

9) ธาตอาหาร หญาทะเลใชสารประกอบแอมโมเนย ไนเตรท และฟอสเฟต เปนแหลงของไนโตรเจน และฟอสฟอรส (ชชร, 2549) ดงน นการศกษาทางดานธาตอาหารทมความส าคญตอหญาทะเล สวนใหญเปนการศกษาเกยวกบไนโตรเจนและฟอสฟอรส ซงเปนธาตสารอาหารทมผลตอการเจรญเตบโตและการแพรกระจายของหญาทะเล หญาทะเลจะไดรบไนโตรเจนจากการหมนเวยนในดนและในน า รวมถงกระบวนการตรงไนโตรเจนทเกดจากสาหรายสเขยวแกมน าเงน ทเปนอพไฟต (Epiphyte) อยบนใบหญาทะเล (สวลกษณ, 2546) และความเขมขนของสารอนทรยในน าสง มกพบความเขมขนของสารอนทรยในตะกอนดนสงดวย ความละเอยดของอนภาคดนตะกอน จะสงผลตอการสะสมสารอนทรยในตะกอนดนดวยเชนกน (วลาสน, 2533) การทหญาทะเลไดรบไนโตรเจนเพยงอยางเดยว ท าใหมการเจรญเตบโตในชวงเวลาส นๆ ดงนน การเจรญเตบโตทด จะตองมปรมาณและสดสวนของไนโตรเจน และฟอสฟอรสทเหมาะสม โดยการดดซบธาตอาหารเขาทางใบและราก (Heminga and Duarte, 2000)

การศกษาของ ชาครต (2550) พบวา หญาทะเลแตละชนดมความอดมสมบรณภายใตระดบของปจจยสงแวดลอมทมความจ าเพาะ โดยหญาทะเลไดรบอทธพลอยางชดเจนจากระดบของธาตอาหารภายในดนในชวงจ าเพาะ ไดแก แอมโมเนยม-ไนโตรเจน (424.39-530.34 µm)ซลเกต-ซลคอน (40.00-54.97 µm) และออรโธฟอสเฟต-ฟอสฟอรส (5.54-6.77 µm) ซงระดบของธาตอาหารสามารถน าไปประยกตใช เพอการพจารณาหาพนททมศกยภาพในการพฒนาเปนแหลงหญาทะเลแหงใหมตอไป

สรปการศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจายและความสมบรณของหญาทะเล ผวจยเลอกศกษาปจจย 2 ดาน คอ ดานคณภาพน าทะเล ไดแก อณหภมน าทะเล ความเคม ความเปนกรด-ดาง ปรมาณออกซเจนละลายในน า ความขน ไนเตรท-ไนโตรเจน ฟอสเฟต และแอมโมเนย-ไนโตรเจน และปจจยดานลกษณะพนทองทะเลทางดานกายภาพ

28

1.2.9 ประโยชนของหญำทะเล จากการศกษาประโยชนของหญาทะเล ผ ศกษาไดรวบรวมความรจาก

การศกษาของ อญชนา (มป) ; ชชร (2549) และ ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบนอนเนองมาจากพระราชด าร (2556) สามารถสรปไดดงน

1) เปนแหลงอาหารส าหรบสตวน าและสงมชวตตางๆ รวมถงเปนอาหารโดยตรงแกสตวทะเลหายากใกลสญพนธ ไดแก เตาทะเล และพะยน เนองจากหญาทะเลเปนผผลตทส าคญในระบบหวงโซอาหาร เมอหญาทะเลเนาเปอยจะถกยอยสลายกลายเปนสารอาหารทมคณคา และจะถกกนถายเทพลงงานไปเปนทอดๆ 2) เปนแหลงทอยอาศยและหลบภยของสตวน านานาชนด เนองจากบรเวณแหลงหญาทะเลมลกษณะและโครงสรางทซบซอน เออตอการหากนและหลบซอนเมอมภยอนตราย

3) เปนแหลงวางไข และอนบาลสตวน าวยออน เนองจากแนวหญาทะเลมโครงสรางในระบบนเวศทเหมาะสม ส าหรบวางไขของสตวน า เชน หมก ปลา แหลงอนบาลปลาวย ออน แหลงหลบแสงแดดและกนความรอนในขณะน าลง 4) เปนแหลงเศรษฐกจทส าคญในการท าประมง เนองจากบรเวณแหลงหญาทะเล จะมสตวน าหลากหลายชนดอาศยอยจ านวนมาก เชน กง หอย ป ปลาชนดตางๆ และปลงทะเล ชาวประมงพนบานสามารถหาสตวน าไปบรโภคหรอจ าหนาย ชวยสรางงานสรางรายได 5) เปนแนวปองกนการพงทลายบรเวณชายฝงทะเล เนองจากรากและล าตนใตดน จะชวยยดดนไมใหถกกดเซาะจากคลนลมในชวงมรสม สวนของใบจะชวยลดความรนแรงของคลนและกระแสน า เมอความเรวของน าลดลง จะมการตกตะกอนของสารอนทรย และสาร อนนทรย ท าใหบรเวณแหลงหญาทะเลมความอดมสมบรณของธาตอาหารสง 6) ชวยดกจบตะกอนทฟงกระจาย กรองและบ าบดน าเสย จากกจกรรมตางๆของมนษย กอนไหลลงสทะเลไปยงระบบนเวศปะการง และระบบนเวศอนๆ 7) ประโยชนดานอนๆ เชน ใชเปนอาหาร สามารถน าเมลดของ Enhalus acoroides มาใชท าคกก น าใบของ Syringodium isoetifolium มาดองกบน าสมใชเปนผกดอง และการใชเหงาของ Enhalus acoroides เปนอาหาร นอกจากนชาวประมงพนบานบางพนทน าสวนใบ และล าตนใตดนของหญาทะเลมาใชรกษาอาการทองรวง สานเปนตระกรา ท าเสอ มงหลงคา วสดกนเสยงกนความรอน ผลตกระดาษ และท าเปนปย เปนตน

1.2.10 สำเหตทท ำใหหญำทะเลเสอมโทรม ปจจบนแหลงหญาทะเลถกคกคามจากกจกรรมตางๆอยางมากมาย ท าใหมสภาพเสอมโทรมและมแนวโนมจ านวนลดลง มสาเหตหลก 2 ประการ (ชชร, 2549) ดงน

29

1) สาเหตทเกดจากพฤตกรรมของมนษย ไดแก การพฒนาพนทชายฝงทะเล เนองจากการเพมของประชากร การขยายตวทางเศรษฐกจ มการปลอยน าเสยและมลพษตางๆ รวมถงกจกรรมตางๆ ทกอใหเกดปรมาณตะกอนมากขน เชน การสรางเขอนบรเวณชายฝง เขอนกนทราย การถมทะเล การสรางทาเทยบเรอ และการท าลายหนาดน สงเหลานสงผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล การสงเคราะหแสง การหายใจ การแลกเปลยนกาซและอาหาร การท าประมงดวยเครองมอทไมเหมาะสม เชน การใชอวนรน อวนลาก อวนทบตลง ซงเครองมอเหลานถกลากผาน ท าใหใบ ล าตน หรอรากของหญาทะเลฉกขาด หลมรวง กจกรรมตางๆ ทกอใหเกดมลพษตอคณภาพน าทะเล เชน การปลอยน าทงจากแหลงชมชน อตสาหกรรม เกษตรกรรม และสะพานปลา

สาเหตทเกดจากพฤตกรรมของมนษย สวนใหญเกดจากการขาดความรความเขาใจ จตส านกถงคณคาและความส าคญของระบบนเวศหญาทะเล การขาดการมสวนรวมในเรองการตดสนใจ การแสดงความคดเหน การตรวจสอบโครงการตางๆ และทส าคญ คอ การบงคบใชกฎหมายทเกยวของไมมประสทธภาพ ท าใหหญาทะเลไดรบผลกระทบ เสอมโทรมและลดจ านวนลงอยางรวดเรว

2) สาเหตทเกดจากธรรมชาต ไดแก พายทมความรนแรง สงผลใหคลนและกระแสน ารนแรง ท าใหใบหญาทะเลขาด ดนตะกอนบรเวณพนทองทะเลถกซดออกไปจ านวนมากจนท าใหรากหญาทะเลไมสามารถยดอยได หรอมการพดเอาดนตะกอนมาฝงกลบบรเวณแหลงหญาทะเลจ านวนมากจนท าใหไมสามารถสงเคราะหแสงและตาย การเปลยนแปลงคณภาพของน าทะเลตามฤดกาล โดยเฉพาะในฤดฝนท าใหความเคมและความขนใสของน าลดลงอยางรวดเรว การเพมจ านวนของสตวทกนหญาทะเลเปนอาหาร เชน พะยน เตาทะเล เมนทะเล เปนตน การเกดโรค Wastning disease เกดจาก เชอราเมอก Labyrinthula zosterae (Spalding, 2003)

1.2.11 แนวคดเกยวกบกำรรบร จากการศกษาแนวคดเกยวกบการรบรของประชาชน จะตองท าความเขาใจ

ในเรองของความหมาย กระบวนการรบร และปจจยทมผลตอการรบร ซงในเรองของความหมายของการรบร มบคคลจางๆไดใหความหมายไวหลากหลาย ซงสามารถสรปได ดงน

สชา และสรางค (2520) ไดใหความหมายของการรบรไว 3 ประเดน คอ ประเดนท 1 หมายถง การจดระบบการรวบรวมและตความหมายจากพนธนาการ (Sensation) ประเดนท 2 หมายถง ขบวนการทสงมชวตรบเอาเรองราวตางๆ โดยอาศยอวยวะรบสมผสเปนสอกลาง และประเดนท 3 หมายถง ขบวนการทเกดขนอยระหวางสงเราและการตอบสนองสงเรา

" สงเรา (Stimulation) การรบร (Perception) การตอบสนอง (Response) "

30

จ าเนยร (2526) กลาวถงความหมายของการรบรวา กระบวนการทบคคลไดน าเอาสงเราภายนอกทบคคลไดเหน ไดยน ไดสมผส ไดรสก เขามาจดระเบยบ ตความ และใหความหมาย เพอใหเกดเปนความรความเขาใจ

วภาพร (2540) ไดกลาวถงความหมายของการรบรวา กระบวนการซงบคคลไดแปลหรอตความหมายของประสาทสมผสทไดรบจากตา จมก ห และผวหนง ออกมาเปนพฤตกรรมทรจกเขาใจได การทมนษยสามารถจะแปลความหมายจากการรสกสมผสและมปฏกรยาโตตอบตอสงแวดลอมภายนอกไดดมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบความรสกเดมหรอประสบการณในอดต ระดบสตปญญา การสงเกตพจารณา เจตคตความเชอ คานยม การคาดหวง สภาวะจตใจของบคคลในขณะนน ตลอดจนชนดและธรรมชาตของสงเราดวย

จารวรรณ (2542) กลาวถงการรบรวา การรบรเปนปจจยหนงทท าใหแตละบคคลมความแตกตางกน ในการแปรความจากการรบร จะเกยวของกบความรและประสบการณเดม

จากการศกษาความหมายของการรบร ผวจยสามารถสรปไดวา การรบร หมายถง กระบวนการทบคคลไดรบการกระตนจากสงเราภายนอก ผานประสาทสมผสตางๆโดยอาศยลกษณะเฉพาะสวนบคคล สตปญญา ทศนคต ความรเดมและประสบการณเดม เปนตวชวยในการแปลหรอตความหมายใหเกดความร ความคดเหน และตอบสนองตอสงเราในลกษณะของพฤตกรรมการกระท า

กระบวนการของการรบร สถต (2525) ไดกลาวถงกระบวนการรบรไววา การรบรตองเปนไปตามขนตอน

ตอไปน ขนท 1 ขนสงเรา โดยสงเราจากภายนอกมากระทบกบประสาทสมผสของรางกาย ขนท 2 ขนการรสก โดยกระแสประสาทสมผสตางๆ สงผานไปยงระบบประสาท

สวนกลางทสมอง ขนท 3 ขนตความ โดยสมองจะแปลความหมายออกมาเปนความร ความเขาใจ

ความคดเหน โดยอาศยความรเดม ประสบการณเดม ความจ า เจตคต และความตองการ วภาพร (2540) ไดกลาวถงกระบวนการรบรไววา กระบวนการรบรประกอบดวย

องคประกอบ 3 อยาง คอ 1) ธรรมชาตและชนดของสงเราทเขามาเราอวยวะรบสมผส 2) การรสกสมผส เพอใหบคคลรบรสงแวดลอมรอบๆตว โดยมนษยจะสามารถรบรสงเราโดยผานทางตามากทสด รองลงมา คอ การรบรทางห 3) การตความ หรอการแปลความหมายจากการรสกสมผสจากการท างานของสมองมนษย เรมจากการวเคราะหขอมลจากระบบรบความรสก น ามาตความ หรอแปลความหมาย

31

1.2.12 ปจจยทมผลตอกำรรบรของบคคล จากการศกษาแนวคดของ สถต (2525) กลาววา ปจจยทมผลตอการรบรของ

บคคล แบงออกเปน 2 ลกษณะใหญๆ คอ 1) ลกษณะของผรบรทางกายภาพ เชน เพศ อาย เชอชาต ระดบการศกษา และทางจตวทยา เชน ความจ า ความพรอม สตปญญา การสงเกตพจารณา ความสนใจ ตงใจ ทกษะ คานยมวฒนธรรม ซงเปนผลมาจากการเรยนรเดม 2) ลกษณะของสงเรา เปนปจจยภายนอกทท าใหคนเราเกดความสนใจทจะรบร หรอท าใหการรบรของคนเราคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง ดงนน ผวจยจงไดประยกตศกษาปจจยทมผลตอการรบรของประชาชนในครงน คอ อาย เพศ ระยะเวลาทอยอาศย การศกษา รายได อาชพ การฝกอบรมหรอการเรยนร ประสบการณในอดต การรบรขาวสาร และบทบาทหนาท ดงน

1) เพศ เนองจากเพศแสดงถงความแตกตางทางชวภาพของบคคล ซงมผลตอการแสดงพฤตกรรม และเพศยงมผลตอสตปญญา และการรบรของบคคล โดยมแนวโนมวาเพศชายมความสามารถในการเรยนรสงกวาเพศหญง ทงนเนองจากความแตกตางทางโครงสรางของสมอง ทมผลท าใหสตปญญา และความรสกนกคดแตกตางกน ประกอบกบเพศชายมบทบาทในสงคม และมโอกาสศกษามากกวาเพศหญง (Schaffer, 1981)

2) อาย อายมผลตอการรบร เนองจากอายมความสมพนธกบระดบพฒนาการ และประสบการณตาง ๆ ในอดต เมอบคคลมวฒภาวะมากขน ยอมมการตดสนในหาทางเลอกทด และมการตดสนใจทถกตอง แตความสามารถดงกลาวจะลดลงในวยสงอาย บคคลทมอายแตกตางกนจะมความสามารถในการเรยนรแตกตางกน ผทมอายมากกวาจะมวฒภาวะมากกวา และมประสบการณเกยวกบสงตางๆ มากกวาผทมอายนอย นอกจากน อายจะสงผลถงความแตกตางในการแสดงออกของพฤตกรรมทเกดจากการรบร การมองปญหาความเขาใจ การใชเหตผล และการตดสนใจทจะแสดงพฤตกรรมของแตละบคคล (Palank, 1991) การศกษาของ สโท (2515) พบวา อายเปนตวก าหนดความแตกตางของบคคล ดงนนบคคลทมระดบอายทแตกตางกน จะมความรความเขาใจ และการรบรตอสงใดสงหนงทแตกตางกนดวย

3) การศกษา จะเปนตวชวยพฒนาสตปญญา สงผลใหบคคลมความสามารถในการคด และวเคราะหขอมลจากสงตางๆ อยางมเหตผล และมความเขาใจเกยวกบสงแวดลอมหรอปฏกรยาของบคคลอนๆ ไดอยางถกตองและเหมาะสม (วรรณสทธ, 2526) และการศกษาเปนสงเกอหนนการรบรตางๆ ของบคคล เพราะการศกษาจะชวยใหบคคลเขาถงสงตางๆ เหตการณหรอสถานการณทตนรบรไดอยางรวดเรว ผทมระดบการศกษาสงมกจะไดเปรยบเรองการรบร และเกดการเรยนรไดดกวาผทมระดบการศกษาต า โดยผทมการศกษาสงจะมโอกาส แสวงหาสงทเปน

32

ประโยชน วธการคด วเคราะห หรอสงทเอออ านวยตอการปฏบตแตกตางจากผทมการศกษาต ากวา นอกจากการศกษาจะมผลตอพฤตกรรมแลว การศกษายงมผลตอการรบรของบคคล (จ าเนยร, 2528)

4) การฝกอบรมหรอการเรยนร มความจ าเปนส าหรบบคคล เพราะจะชวยท าใหพฒนาการรบรใหกวางขวางยงขน การเรยนรและการรบรมกเกดควบคกนไป เมอมการเรยนรมากขนกจะขยายขอบเขตของการรบรใหกวางขวางยงขนดวย (ธรนนท, 2543)

5) ประสบการณในอดต ถาหากเปนประสบการณทดจะเปนขอดทชวยใหบคคลรบรเหตการณไมรนแรงเกนไป ในทางตรงกนขาม หากมประสบการณทไมดอาจท าใหบคคลรบรเหตการณนนเลวรายกวาทควรจะเปน (สมจต, 2537) บคคลทมประสบการณมากจะรบรถงสงตาง ๆ ทตนเองประสบไดงายกวาบคคลทมประสบการณนอย หรอไมมประสบการณเลย (Molzahn and Northcott, 1989)

6) บทบาทหนาท มสวนส าคญในการรบร ซงความแตกตางของการรบรอาจมาจากการด ารงไวซงบทบาท และความคาดหวงในบทบาทของแตละบคคล ท าใหบคคลมรปแบบการตอบสนองตอการรบรทแตกตางกน กลาวไดวา การรบรจะเชอมโยงไปถงบทบาทหนาทของอาชพทบคคลนนด ารงอย และมสวนส าคญในการแสดงออกพฤตกรรมทเหมาะสม (Molzahn and Northcott, 1989)

7) ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน การอาศยอยในพนทนานๆ จะท าใหบคคลมประสบการณในการรบรจากสงเราภายนอก เกยวกบบรบทของสภาพสงแวดลอมมากไปตามระยะเวลาทอยอาศย ดลพร (2541) ไดท าการศกษาการรบร และความตระหนกของประชาชนในทองถนตอผลกระทบสงแวดลอมจากโครงการโรงไฟฟาพลงความรอน พบวา ประชาชนทอาศยอยในหมบานในระยะเวลาแตกตางกน ยอมมการรบรทแตกตางกนดวย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ p=0.05

8) รายได เนองจากการมรายไดมากหรอนอย ยอมสงผลใหบคคลมแตกตางกนในเรองของการรบรขาวสาร เพราะบคคลทมรายไดสงยอมมโอกาสเสาะแสวงหา หรอมประสบการณตอสงเราภายนอกไดมากกวาคนทมรายไดนอย ประภสรา (2541) ศกษาการรบรปญหาสงแวดลอมของนกทองเทยวระหวางประเทศทเดนทางเขามาเทยวในประเทศไทย พบวา นกทองเทยวระหวางประเทศทมรายได การรบขาวสารทแตกตางกน จะมการรบรปญหาสงแวดลอมทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ p=0.05

สรปไดวา ปจจยทมผลตอการรบรของบคคล มความแตกตางกนไปในแตละบคคล การรบรทถกตองจะเปนพนฐานทส าคญ สงผลใหบคคลมความรทดตามไปดวย การรบรกบการเรยนรมกเกดขนควบคกนไปเสมอ ถาไมมการรบรการเรยนรจะไมเกดขน เพราะการทคนเราจะม

33

ความรสกนกคด ความรและความเขาใจทดนน จะตองเรมจากการรบรทดกอน และผทมการรบรทถกตองกจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม และเปนไปในทางทดตามความรทตนเองมอย จงเหนไดวาการรบรมความสมพนธเชงบวกกบความร ดงนน การวดความร จงสามารถอธบายประสบการณการรบรของบคคลได

1.2.13 กำรวดควำมร (knowledge measurement) การรบรจากสงเราตางๆ กอใหเกดกระบวนการเรยนร และสงผลใหบคคลม

ความร ความรทดยอมเกดจากกระบวนการเรยนรทดและการรบรทดดวย ดงนน ความรของบคคลมความสมพนธไปในทศทางเดยวกนกบการเรยนร และการรบรของบคคล การศกษาของ ประภาเพญ และสวง (2536) ไดใหความหมายของความรไววา เปนความสามารถในการจ าหรอระลกได ซงเกดมาจากประสบการณตางๆทเคยไดรบรมา การวดความรมหลายวธดวยกน คอ 1) การใชแบบทดสอบ ขอสอบ หรอแบบสอบถาม

2) การใชการสมภาษณ การสนทนาหรอการซกถาม โดยผตอบอาจจะกระท าเปนรายบคคลหรอ รายกลมกได

3) การสาธตหรอการปฏบต ผทดสอบหรอผถกทดสอบจะแสดงใหดแลวแตความเหมาะสม โดยการใหผถกทดสอบตอบ หรอชใหเหนวาสงทสาธตหรอแสดงใหดนนถกหรอผดอยางไร 4) การสงเกตของผทดสอบ วธนอาจจะไดผลนอยไมแนนอน เชน การสงเกตสหนา หรอทาทางขณะทผทดสอบวาผถกทดสอบเขาใจหรอไมอยางไร การศกษาความรทเกดจากการรบรของบคคลในครงน จะเลอกใชวธการวดความรโดยการใชแบบสอบถามชนดทดสอบ ถก-ผด (true-false item) ก าหนดขอความทสมบรณใหเพยงขอความเดยว ใหผตอบเลอกตอบวาถกหรอผดเพยงขอเดยว ซงมขอความค าถามทงเชงบวกและเชงลบคละกนไปอยางละเทาๆกน และแปรผลออกเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 3 ระดบ คอ ความรระดบด ความรระดบปานกลาง และความรระดบต า (Bloom, 1971)

1.2.14 แนวคดในกำรจดกำรสงแวดลอม จากการศกษาของ สมทพย (2551) ไดแบงแนวคดในการจดการสงแวดลอม ออกเปน 3 ประเดน ดงน 1) การเขาถงระบบ (system approach) คอ การศกษาท าความเขาใจอยางลกซงในระบบของสงแวดลอม โดยเรยนรกระบวนการของระบบวาเปนอยางไร มความจ าเปนอยางไร ผกพนหรอเกยวพนกนอยางไรในระบบสงแวดลอมตางๆ

34

2) การวเคราะหระบบ (system Analysis) คอ การวเคราะหท าความเขาใจกบระบบสงแวดลอมนนๆวา มสภาพเปนอยางไร สาเหตของปญหาคออะไร ท าไมจงเกด และจะสงผลกระทบตอเนองถงอะไรบาง

3) การจดการระบบ (system management) คอ การเขาไปด าเนนการจดการในระบบสงแวดลอม ใหปจจยตางๆในระบบเปนไปอยางสมดล เหมาะสม หรอการเขาไปจดการควบคมคณภาพของสงแวดลอมใหถกตองและมความเหมาะสม โดยใชความรทางวทยาศาสตร หรอการแกไขพฤตกรรมของประชาชน

แนวทางในการจดการคณภาพสงแวดลอม สมทพย (2551) ไดจ าแนกการด าเนนงานเกยวกบการจดการสงแวดลอม ดงน 1) Standard setting คอ การก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทเหมาะสมกบสภาพสงคม ตองมความยดหยน พอด ไมแคบ ไมกวางเกนไป เพอใหสงคมเกดการยอมรบ และงายตอการปฏบตในการควบคมคณภาพสงแวดลอม 2) Environmental legislation and punitive control คอ การมกฎหมายหรอขอบงคบดานคณภาพสงแวดลอม และการมบทลงโทษทเหมาะสมกบการฝาฝน โดยใหทกคนยอมรบและถอปฏบตอยางเครงครด 3) Economic policies คอ นโยบายทางดานเศรษฐกจทเหมาะสมกบคณภาพสงแวดลอมทเอออ านวยตอกน ควรก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจควบคกบการพฒนาสงแวดลอม มใชมงแตจะหาก าไรจากสงแวดลอมแตอยางเดยว 4) Environmental organization คอ การมองคกรตางๆ ซงมระบบการท างานทประสานกนอยางทวถง เพอการรกษาคณภาพสงแวดลอม โดยการมสวนรวมทงในสวนของภาครฐ และภาคเอกชน ตลอดจนประชาชนในทองถนทสนใจตงเปนองคกรเพอดแลสงแวดลอม

1.2.15 แนวทำงในกำรจดกำรอนรกษหญำทะเล ในปจจบน ทวโลกมการตนตวในการจดการอนรกษแหลงหญาทะเล มการจดตงองคอสระ และเครอขายตางๆ ทงในระดบประเทศ และระดบภมภาค รวมถงโครงการรวมมอระหวางประเทศภมภาคทะเลเอเชยตะวนออก เชน ASEAN-Australia: LCR โครงการ UNEP GEF Project เปนตน เพอเฝาระวง ตดตาม ตรวจสอบสถานภาพของหญาทะเล เชน Seagrass Net, Seagrass watch ส าหรบในประเทศไทยมการจดอบรมอาสาสมคร เกยวกบการเฝาระวง ตดตามสภาพแหลงหญาทะเลหญาทะเล โดยการจดการของภาควชาชววทยา มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยมหดล และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เพอเปนแกนน าในการจดท าแผนแมบทหญาทะเลฝงอาวไทย สวนในดานแหลงขอมลและงานวจย พบวา แหลงขอมลขาวสารเกยวกบหญา

35

ทะเลยงมอยนอย ขาดแคลนผเชยวชาญ/นกวจยทางดานระบบนเวศหญาทะเล และขาดการสนบสนนดานงบประมาณ ซงปจจยเหลาน สงผลตอมาตรการและแนวทางในการอนรกษแหลงหญาทะเลอยางจรงจง จากทกลาวมา แนวโนมของการเสอมโทรมของหญาทะเลในอนาคตมเพมมากขน บางพนทมความจ าเปนตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน ดงนน การจดการอนรกษแหลงหญาทะเล จงมความส าคญอยางยง ตองมการจดการทงระบบนเวศของหญาทะเล ควบคไปกบการจดการพฤตกรรมของมนษย (มนส, 2540) และเพอใหเกดความย งยน ควรเนนการมสวนรวมของประชาชน ผมสวนไดสวนเสย หนวยงานภาครฐและเอกชน ในการจดการระบบนเวศของหญาทะเล จ าเปนตองศกษา ความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล เพอทราบชนด ปรมาณ และการแพรกระจาย ตลอดจนสภาพความอดมสมบรณ ปจจยสงแวดลอมทมผลตอการเจรญเตบโตและการแพรกระจายของหญาทะเล เพอเฝาระวง ปองกน ผลกระทบทจะเกดขนตอแหลงหญาทะเล การจดการพฤตกรรมของมนษย มความส าคญอยางยง เนองจากภยคกคามและผลกระทบตางๆ ทสงผลตอสภาพความอดมสมบรณของหญาทะเล สวนใหญเกดจาก กจกรรมของมนษย ในการจดการมนษยมแนวทางดวยกนหลายวธ แตในงานวจยครงน ผท าการศกษา จะศกษาขอมลลกษณะสวนบคคล ชองทางตางๆในการรบรขอมลขาวสาร ความร ประสบการณการมสวนรวม ปญหาอปสรรค และแนวทางในการอนรกษหญาทะเลของประชาชน ในพนทบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน โดยสมตวอยางประชากรทมสวนไดสวนเสยตอการอนรกษหญาทะเล จ านวน 4 กลมตวอยาง ไดแก 1) กลมผน าชมชน หมายถง ก านน ผใหญบาน และผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนทอยในพนทเกาะพะงน เนองจากเปนกลมประชาชนทมบทบาททางสงคมทส าคญ สามารถออกระเบยบ ขอบงคบ กตกาชมชน หรอกฎหมาย รวมถงการก าหนดนโยบาย การจดการวางแผน การด าเนนงาน พรอมทงสนบสนนงบประมาณในการอนรกษหญาทะเล 2) กลมชาวประมง หมายถง ประชาชนทมอาชพหลกท าการประมง ในพนทเกาะพะงน เนองจากเปนกลมประชาชนทมการใชประโยชนจากแหลงหญาทะเล ถาหากท าการประมงโดยขาดความรและความตระหนกในการอนรกษหญาทะเล โดยใชเครองมอไมถกตองเหมาะสม อาจจะสงผกระทบตอหญาทะเล

3) กลมผประกอบการธรกจทองเทยว หมายถง ประชาชนทมอาชพหลกในการประกอบอาชพทเกยวของกบธรกจทองเทยวบรเวณเกาะพะงน เนองจากเปนกลมประชาชนทมการใชประโยชนจากแหลงหญาทะเล ถาหากผประกอบการธรกจทองเทยว ขาดวามรและความตระหนกในการใชประโยชนและพฒนาพนทบรเวณชายฝง อาจจะสงผลกระทบตอแหลงหญาทะเล

36

4) กลมนกทองเทยว หมายถง ประชาชนทมอายตงแต 18 ป ขนไป เดนทางไปทองเทยวบรเวณเกาะพะงน ในชวงทมการส ารวจขอมล เนองจากเปนกลมประชาชนทมการใชประโยชนจากพนท ถาหากขาดความรและความตระหนกในการอนรกษหญาทะเล อาจจะมการทองเทยวโดยท าลายแหลงหญาทะเลทงทางตรงและทางออม จากการสมตวอยางประชากรทกลาวมา ยงมกลมประชาชนอกหลายกลมทมความส าคญในการอนรกษแหลงหญาทะเล เชน กลมนกเรยน นกศกษาและเยาวชน กลมผใชแรงงาน กลมขาราชการ และอนๆ แตในการศกษาวจยครง ผศกษาไมน ามาเปนกลมตวอยางประชากร เนองยงมบทบาทในการอนรกษคอนขางนอย และการจดการเปนไปคอยขางยาก

กฎหมายทเกยวของกบการอนรกษแหลงหญาทะเล กฎหมาย สวนใหญไมไดเกยวของโดยตรงกบการอนรกษแหลงหญาทะเล แตม

บทบญญตไวบางบางสวน ไดแก พระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2490 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 ในปจจบนพบวา มพนทคมครองแหลงหญาทะเลในประเทศไทยเพยงจงหวดเดยว คอ จงหวดตรง โดยอาศยอ านาจแหงพระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2490 ตามมาตรา 32 และไดมประกาศจงหวดตรง ลงวนท 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 เรอง ก าหนดหามใชเครองมอประมงบางชนด ท าการประมงในบรเวณแหลงหญาทะเลภายในพนททก าหนด สงผลใหจงหวดตรงเปนพนททมแหลงหญาทะเล และระบบนเวศหญาทะเลทมสภาพความอดมสมบรณอยระดบดมาก ซงแสดงใหเหนวาในแตละพนท สามารถก าหนดกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ในการอนรกษแหลงหญาทะเลได ถาหากชมชนมความตระหนก และเหนความส าคญของแหลงหญาทะเล ตลอดจนเปดโอกาสใหทกฝายทเกยวของ มสวนรวมในการหาแนวทางการอนรกษของแหลงหญาทะเล

จากการศกษาแนวทางในการอนรกษหญาทะเลของ สวลกษณ (2546) และสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน (2552) พบวา สวนใหญมแนวทางการด าเนนงานคลายๆกน สามารถสรปแนวทางการอนรกษแหลงหญาทะเล ดงตอไปน 1) หามท าการประมงทไมเหมาะสมตอระบบนเวศของหญาทะเล หรอท าใหแหลงหญาทะเลเสอมโทรม โดยเฉพาะเครองมอประมงทไมเหมาะสม เชน อวนลาก อวนรน อวนทบตลงขนาดใหญ การจบสตวน าในฤดวางไข และจบสตวน าทะเลโดยใชสารเคมหรอกระแสไฟฟา 2) หามาตรการในการเฝาระวง ควบคมและปองกน ผลกระทบทเกดจากการพฒนาพนทชายฝงในรปแบบตางๆ ตะกอนชายฝง การขดเปดหนาดนบนทสงชายฝง การท าเหมองแร การขดลอกปากแมน า หรอการสรางทาเทยบเรอในบรเวณทมแนวหญาทะเลอยใกลเคยง

37

3) ใหความรแกประชาชนทวไป โดยจดท าสอโฆษณา ประชาสมพนธใหตรงกลมเปาหมาย เชน ชาวประมง นกทองเทยว หรอผทเขาไปใชประโยชนจากทรพยากรชายฝงทะเล รวมถงเจาหนาทองคการบรหารสวนทองถน ใหทราบถงลกษณะทวไป ประโยชน ความส าคญของระบบนเวศแหลงหญาทะเล ภยคกคาม และแนวทางในการอนรกษ

4) บรหารจดการทรพยากรในเชงพนท แบบบรณาการโดยการมสวนรวมของชมชน จดใหมการสมมนาเกยวกบการอนรกษหญาทะเล เนนกลมผทใชประโยชนจากทรพยากรชายฝง เพอหาแนวทางรวมกนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ควบคกบการพฒนาทรพยากรมนษย โดยเฉพาะกลมชาวประมงทอาศยท าการประมง ในบรเวณชายฝงทะเลทมแหลงหญาทะเล ผประกอบการธรกจทองเทยว นกทองเทยว และหนวยราชการสวนทองถน

5) จดท าแผนแมบทการจดการหญาทะเลแหงชาต โดยการมสวนรวมจากทกภาคสวน เพอเปนกรอบในการด าเนนการของหนวยงานราชการและชมชนตางๆ ใหเปนรปธรรมในการอนรกษหญาทะเลของประเทศไทย

1.2.16 งำนวจยทเกยวของกบกำรรบรและแนวทำงในกำรอนรกษหญำทะเล อลสา (2538) ไดท าการศกษาแนวคดเกยวกบการรบร พบวา การรบรม

กระบวนการจากปจจยภายนอก ซงเปนสภาพแวดลอมของบคคล เชน กลมอางอง การตดตอกบบคคลอน หรอประสบการณเดมในรปของความรตางๆ และปจจยภายในของบคคล ซงเปนประสบการณทสะสมจากการไดรบการศกษา อาชพ รายได ทศนคตของบคคล การรบขาวสาร กบประสาทสมผสซงเปนลกษณะทางสรระของบคคล กระบวนการรบรจะมการแปลความเพอแสดงออกไป ดงนนระดบของการรบรของบคคลจะสงหรอต า มากหรอนอยยอมตองมปจจยตางๆเขามาเกยวของ มนส (2540) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบ แนวคดในการจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม พบวา ในปจจบนทรพยากรธรรมชาตมแนวโนมเสอมโทรมและจ านวนลดลง มสาเหตมาจาก 2 แหลง คอ การกระท าของธรรมชาต และการกระท าของมนษย ซงการกระท าของธรรมชาตจะสามารถฟนคนสภาพไดอยางรวดเรว แตการกระท าของมนษยจะตองใชระยะเวลาทยาวนาน หรออาจจะไมสามารถฟนคนสภาพไดเลย ดงนน การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จ าเปนตองอาศยการมสวนรวมจากประชาคมหลายฝาย และตองมการจดการมนษยควบคไปกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ชลลดา (2540) ศกษาการรบรและการตอบสนองของประชาชนตอปญหาสงแวดลอม: กรณศกษา ต าบลวงพราว อ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง พบวา ประชาชนมการรบรการเกดปญหาสงแวดลอมในต าบลอยในระดบมาก และตวแปรในการรบรทมแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 คอ อาย รายได และระดบความสนใจ

38

ขาวสาร สวนตวแปรทไมมความแตกตางกน คอ เพศ ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพทางสงคม สชาต (2544) ศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษแหลงหญาทะเล กรณศกษาต าบล ลบง อ าเภอกนตง จงหวดตรง พบวา กระบวนการมสวนรวมของชมชน ในการอนรกษหญาทะเล มการเปลยนแปลงไปตามปจจยหรอเงอนไขทเออตอความเขมแขงของชมชน ปญหาสวนใหญเกดจากกลมท างานดานอนรกษมนอยลง ขาดความเชอมโยงสคนรนหลง เกดความขดแยงของกลมคนในชมชน เชน การรกล าท าการประมงทไมเหมาะสม การปลอยน าเสยจากชมชน ขาดการเอาใจใสจากหนวยงานของรฐ ขาดการบงคบใชหรอมาตรการตางๆ และสกญญา (2550) ศกษาการรบรเกยวกบภาวะโลกรอน ของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร พบวา ควรสงเสรมและใหความส าคญกบการดแลรกษาสภาพแวดลอมของชมชน เพอเปนหนทางหนงในการปองกนและแกไขปญหาเกยวกบภาวะโลกรอนได โดยกลมตวอยางตองการใหมหนวยงานประชาสมพนธ รณรงคอยางจรงจงท งในดานการเผยแพรขอมล และการรณรงคท ากจกรรมทเกยวกบภาวะโลกรอนใหมากขน ควรจดใหมกลม/องคกรรบผดชอบในการเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบภาวะโลกรอน รณรงคใหสอตางๆมการเผยแพรขาวสารมากขน รวมถงการปรบเนอหาใหเขาใจงายขน

สรปไดวา การศกษาวจยดานการรบรขอมลการอนรกษแหลงหญาทะเลของประชาชนในครงน ผวจยจะท าการศกษาปจจยสวนบคคล ชองทางการรบรขาวสารเกยวกบหญาทะเล ความรเรองหญาทะเล ประสบการณการมสวนรวมในกจกรรมการอนรกษหญาทะเล ปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล และขอเสนอแนะในการอนรกษหญาทะเล ผ วจ ยจะท าการศกษาโดยใชแบบสอบถาม เกบขอมลการรบรของประชาชน จากกลมเปาหมายผมสวนไดสวนเสย

39

กรอบแนวคดกำรวจย (conceptual framework)

ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพของหญำทะเล

- ชนด - ปรมาณและการแพรกระจาย - สภาพความสมบรณ

ปจจยสงแวดลอมบำงประกำรทมผลตอกำรแพรกระจำยและควำม

สมบรณของหญำทะเล - คณภาพน าทะเล - ลกษณะพนทองทะเล

กำรรบรขอมลกำรอนรกษของประชำชน (ผน าชมชน ชาวประมง ผประกอบการธรกจทองเทยว และนกทองเทยว)

- ลกษณะทวไปสวนบคคล - ชองทางการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล - ความรเรองหญาทะเล - ประสบการณการมสวนรวมอนรกษหญาทะเล - ความคดเหนเรอง ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางอนรกษหญาทะเล ความคดเหนดานปญหาอปสรรค

กำรจดกำรอนรกษแหลงหญำทะเล

ศกษำวจย เพอจดท ำฐำนขอมล

- การเฝาระวง ตดตาม การเปลยนแปลงสถานภาพของแหลงหญาทะเล

- การจดการอนรกษแหลงหญาทะเลโดยการมสวนรวมของชมน

40

1.3 วตถประสงคของกำรวจย 1.3.1 เพอศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน

จงหวดสราษฎรธาน 1.3.2 เพอศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจาย และ

สภาพความสมบรณของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 1.3.3 เพอศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน บรเวณ

เกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 1.4 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1.4.1 ทราบความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน

จงหวดสราษฎรธาน 1.4.2 ทราบปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจาย และ

สภาพความสมบรณของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 1.4.3 ทราบการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน บรเวณเกาะ

พะงน จงหวดสราษฎรธาน ซงน าไปสการจดการอนรกษตอไป 1.4.4 เพอใชเปนฐานขอมลในการเฝาระวง ตดตาม ศกษาการเปลยนแปลง

สภาพของแหลงหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน 1.5 ขอบเขตกำรวจย

1.5.1 การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล โดยศกษาชนดของหญาทะเล ปรมาณพนทและการแพรกระจายของหญาทะเล และสภาพความสมบรณของหญาทะเล ในชวงเวลาน าลง จ านวน 3 ครง คอ ครงท 1 เดอนมถนายน 2554 (ฤดฝน : ฝนแรก) ครงท 2 เดอนตลาคม 2554 (ฤดฝน : มรสม) ครงท 3 เดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน)

1.5.2 การศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล โดยศกษาคณภาพน าทะเล ไดแก อณหภมน าทะเล โดยใชเทอรโมมเตอร ความเคม โดยใช salinometer ความเปนกรด-ดาง โดยใช pH meter ปรมาณออกซเจนละลายในน า โดยใช DO meter ส าหรบความขน ไนเตรท-ไนโตรเจน ฟอสเฟต และแอมโมเนย-ไนโตรเจนของน าทะเล ศกษาโดยใชเครอง spectrophometer รน DR/2000 จ านวน 3 ครง ในชวงเวลาเดยวกบการส ารวจความหลากหลายทางชวภาพ และศกษาลกษณะพนทองทะเลทางดานกายภาพ ตามวธของ ทศนย (2542) จ านวน 1 ครง

41

1.5.3 การศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน โดยศกษาประชากรทมสวนไดสวนเสยกบแหลงหญาทะเล ไดแก กลมผน าชมชน กลมชาวประมง กลมประกอบการธรกจทองเทยว และกลมนกทองเทยว บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน จ านวน 1 ครง ในชวงเดอนตลาคม 2555

42

บทท 2

ระเบยบวธการศกษาวจย

2.1 วสดอปกรณในการศกษา 2.1.1 วสดอปกรณส ำหรบกำรศกษำควำมหลำกหลำยทำงชวภำพของหญำทะเล

- เครองก ำหนดพกด (global positioning system : GPS) - กรอบสเหลยม (quadrat) ขนำด 50 X 50 เซนตเมตร - กลองถำยรป - หนำกำกกนน ำ - แวนขยำย - กระดำนบนทกขอมลกนน ำ และดนสอ - กระดำษ label ปำกกำเคมกนน ำ - สำยวดควำมยำว

- หมด / เสำไมไผยำว 1.50 เมตร - ทนลอยพรอมเชอก - ขวดโหลเกบรกษำสภำพตวอยำง - แอลกอฮอล 90% - ถงพลำสตกหนำส ำหรบเกบตวอยำงหญำทะเล - พลวมอ - forceps ส ำหรบจบตวอยำง

2.1.2 วสดอปกรณส ำหรบกำรศกษำพนทองทะเลและคณภำพน ำทะเล - เครอง spectrophometry รน DR 2000 - เครองวดอณหภม (thermometer)

- เครองวด pH (pH meter) - เครองวดควำมเคม (salinometer) - เครองวดปรมำณออกซเจนละลำยในน ำ (DO meter)

- สำรเคมส ำหรบวเครำะหดวยเครอง spectrophometry รน DR 2000 - ชดกรองน ำและกระดำษกรองน ำขนำดเสนผำศนยกลำง 110 mm - ถงพลำสตกหนำ ขนำดบรรจ 1 กโลกรม เกบตวอยำงตะกอนดน

43

- ขวดพลำสตกหนำ ขนำดบรรจ 1 ลตร เกบตวอยำงน ำ - ทอ PVC ส ำหรบตกดน ขนำดเสนผำศนยกลำง 1 นว ยำว 1.5 ฟต - ปำกกำเคมกนน ำ

- กลองโฟมขนำดใหญพรอมน ำแขง 2.2 การก าหนดพนทศกษา

กำรก ำหนดพนทศกษำ โดยเลอกจำกบรเวณจดศกษำทเคยมกำรส ำรวจพบแหลงหญำทะเลมำกอน ในบรเวณรอบๆเกำะพะงน จงหวดสรำษฎรธำน ดงนน ในกำรศกษำครงน จะเลอกจดศกษำ จ ำนวน 6 จดศกษำ คอ (ภำพท 2-1)

1) จดศกษำท 1 บรเวณอำววกตม (VOKTUM: VT) 2) จดศกษำท 2 บรเวณอำวในวก (NAIVOK: NV) 3) จดศกษำท 3 บรเวณอำวบำงจำร (BANGJARU: BJ) 4) จดศกษำท 4 บรเวณอำวบำนใต (BANTAI: BT) 5) จดศกษำท 5 บรเวณอำวศรกนตรง (SRIKUNTRUNG: SK) 6) จดศกษำท 6 บรเวณอำวโฉลกหล ำ (CHALOKHLOM: CL)

ภาพท 2-1 พนทศกษำบรเวณเกำะพะงน จงหวดสรำษฎรธำน

โฉลกหล า: CL

วกตม: VT

ในวก: NV

บางจาร: BJ บานใต: BT

ศรกนตรง: SK

50400 60000 60600 61200 62000

1072

00

1082

00

44

2.3 การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล 2.3.1 ระยะเวลำกำรเกบขอมล จ ำนวน 3 ครง ในรอบ 1 ป ด ำเนนกำรเกบตวอยำง

เฉพำะในชวงเวลำน ำลง คอ 1) ครงท 1 เดอนมถนำยน 2554 (ตวแทนฤดฝน: ฝนแรก) 2) ครงท 2 เดอนตลำคม 2554 (ตวแทนฤดฝน: มรสม) 3) ครงท 3 เดอนมนำคม 2555 (ตวแทนฤดรอน)

2.3.2 กำรส ำรวจควำมหลำกหลำยทำงชวภำพของหญำทะเล มขนตอนดงน 1) กำรส ำรวจสภำพพนททวไปในแตละจดศกษำ โดยกำรตรวจสอบและสงเกตลกษณะภมประเทศ สภำพภมอำกำศ กจกรรมทวไปของประชำชน และก ำหนดขอบเขตแนวหญำทะเลครำวๆ โดยกำรซกถำมชำวประมงพนบำน และหนวยงำนทเกยวของ หลงจำกนน ส ำรวจแหลงหญำทะเล โดยใชเครอง global positioning system (GPS) บนทกแนวเขตทพบหญำทะเลในลกษณะเปนแปลงสเหลยม

2) กำรวำงแนวเสนเกบตวอยำง (line transect) ในแตละจดศกษำทบนทกขอบเขตแหลงหญำทะเลเปนแปลงสเหลยมแลว จะพจำรณำวำงแนวเสนเกบตวอยำงใหตงฉำกกบชำยฝงทะเล ระยะหำงเทำๆกน จ ำนวน 4 เสน (Line1, Line2, Line3, Line4) แตละเสน (Line) จะก ำหนดจดเกบตวอยำงระยะหำงเทำๆกน จ ำนวน 4 จด (1, 2, 3, 4) ในแตละจดจะเกบขอมล 4 ซ ำ คอ บนขวำ บนซำย ลำงขวำ และลำงซำย โดยมหลกกำรดงน

- วำงแนวเสนท 1 (Line1) ซงเปนแนวเสนแรกทเรมพบหญำทะเลทำงดำนซำย บนทกพกดจดแรก (Line1.1) ตรงบรเวณทเรมพบหญำทะเลจำกชำยฝงลงมำ และบนทกพกดจดสดทำย (Line1.4) บรเวณแนวนอกสดทพบหญำทะเล หลงจำกนน จะแบงจดศกษำเพมอก 2 จด ระหวำงจดแรกกบจดสดทำย โดยใหมระยะหำงเทำกนตำมขนำดควำมยำวของแนวเสนนนๆ ก ำหนดเปนจดท 2 (Line1.2) และจดท 3 (Line1.3) (ภำพท 2-3)

- วำงแนวเสนท 4 (Line4) ซงเปนแนวเสนนอกสดทพบหญำทะเลทำงดำนขวำ บนทกพกดจดแรก (Line4.1) บรเวณทเรมพบหญำทะเลจำกชำยฝงลงมำ บนทกพกดจดสดทำย (Line4.4) บรเวณแนวนอกสดทพบหญำทะเล หลงจำกนน ระหวำงจดแรกกบจดสดทำย จะแบงจดศกษำเพมอก 2 จด โดยใหมระยะหำงเทำกนตำมขนำดควำมยำวของแนวเสนนนๆ ก ำหนดเปนจดท 2 (Line4.2) และจดท 3 (Line4.3) (ภำพท 2-3)

- วำงแนวเสนเพมอกจ ำนวน 2 เสน ระหวำงแนวเสนท 1 และแนวเสนท 4 โดยแบงใหมระยะหำงเทำกน ก ำหนดเปนแนวเสนท 2 (Line2) และแนวเสนท 3 (Line3) ทงนในแนวเสนท 2 จะเรมบนทกพกดจดแรก (Line2.1) บรเวณทเรมพบหญำทะเลจำกชำยฝงลงมำ และ

45

บนทกพกดจดสดทำย (Line2.4) บรเวณแนวนอกสดทพบหญำทะเล หลงจำกนน จงแบงจดศกษำเพมอก 2 จด ระหวำงจดแรกกบจดสดทำย ใหมระยะหำงเทำกนตำมควำมยำวของแนวเสนนนๆ ก ำหนดเปนจดท 2 (Line2.2) และจดท 3 (Line2.3) ส ำหรบแนวเสนท 3 (Line3) กำรก ำหนดจดแรก (Line3.1) จดท 2 (Line3.2) จดท 3 (Line3.3) และจดสดทำย (Line3.4) ใชหลกกำรตำมแนวทำงเดยวกบกำรก ำหนดจดศกษำของแนวเสนท 2 (ภำพท 2-3)

- หลงจำกก ำหนดแนวเสนเกบตวอยำงและพกดจดแลว ก ำหนดใหในแตละจด ตองเกบขอมล จ ำนวน 4 ซ ำ คอ บนขวำ บนซำย ลำงขวำ และลำงซำย โดยขอบเขตของกำรเกบขอมลจะตองวำงกรอบสเหลยม (quadrat) ขนำด 50X50 เซนตเมตร ตดตอกนเปนรปสเหลยมจตรส (ภำพท 2-3)

3) กำรส ำรวจเกบขอมล/ตวอยำง โดยใชกรอบสเหลยม (quadrat) ขนำด 50X50 เซนตเมตร ส ำรวจตำมจดเกบขอมลทก ำหนดไวของแนวเสนเกบตวอยำง (line transect) โดยในแตละจดจะตองบนทกพกดดวยเครอง GPS ส ำรวจชนดของหญำทะเลทพบ และประเมนปรมำณรอยละกำรปกคลมพนท (%coverage) ของหญำทะเลทงภำพรวม และจ ำแนกชนดตำงๆ จำกกำรสงเกตดวยตำเปลำหรอแวนขยำย โดยอำงอง % coverage จำกแผนภำพ Seagrass-Watch (2001) (McKenzie et al., 2001) และสมเกบตวอยำงหญำทะเลบำงสวน ชนดละ 3 ตวอยำง น ำไปศกษำจ ำแนกชนดในหองปฏบตกำรเพอยนยนผล

ภาพท 2-2 แผนภำพ Seagrass-Watch (2001) ส ำหรบประเมน % coverage ทมา : ดดแปลง, McKenzie et al. (2001)

46

4) กำรจ ำแนกชนดของหญำทะเล จ ำแนกชนดตำมอนกรมวธำนหญำทะเลในประเทศไทยของ กำญจนภำชน และคณะ (2534) และ ชชร (2549) โดยพจำรณำลกษณะตำงๆ ตำมรปวธำนของหญำทะเลในประเทศไทย ศกษำปรมำณและกำรแพรกระจำยของหญำทะเล โดยใชโปรแกรม ArcGIS (โปรแกรมทำงระบบสำรสนเทศภมศำสตร) และศกษำสถำนภำพควำมสมบรณของหญำทะเล โดยแปลผลหรอควำมหมำยจำกปรมำณรอยละกำรปกคลมพนท (%coverage) ตำมหลกเกณฑวธกำรพจำรณำของ สวลกษณ (2546) ดงน

นอยกวำหรอเทำกบ 25% หมำยถง สถำนภำพเสอมโทรม 26% - 50% หมำยถง สถำนภำพสมบรณปำนกลำง 51% - 75% หมำยถง สถำนภำพสมบรณด 76% - 100% หมำยถง สถำนภำพสมบรณดมำก 2.3.3 กำรวเครำะหผลควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ โดยใชสถต descriptive statistics

ปรมำณรอยละกำรปกคลมพนท (% coverage) ของหญำทะเล โดยกำรเปรยบเทยบควำมแตกตำงระหวำง % coverage กบจดศกษำและฤดกำล โดยใชสถต One-way ANOVA ทระดบนยส ำคญ 0.05 ดวยโปรแกรม SPSS for window version 19

ภาพท 2-3 แผนผงกำรวำงแนวเสนเกบตวอยำง (line transect)

47

2.4 การศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล 2.4.1 ปจจยสงแวดลอมบำงประกำรทท ำกำรศกษำ ประกอบไปดวย

1) อณหภมน ำทะเล (water temperature: WT) 2) ควำมเคมน ำทะเล (salinity)

3) ควำมขนของน ำทะเล (turbidity) 4) ควำมเปนกรด-ดำงของน ำทะเล (pH)

5) ปรมำณออกซเจนละลำยในน ำทะเล (dissolved oxygen: DO) 6) ปรมำณไนเตรท-ไนโตรเจนในน ำทะเล (nitrate-nitrogen: NO3-N) 7) ปรมำณฟอสเฟตในน ำทะเล (Phosphate: PO4) 8) ปรมำณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน ำทะเล (ammonia-nitrogen: NH3-N) 9) ลกษณะพนทองทะเล ศกษำกำยภำพ ตำมวธของ ทศนย (2542) 2.4.2 วธกำรตรวจวเครำะหปจจยสงแวดลอมบำงประกำร

ปจจยสงแวดลอม หนวยวด วธกำรตรวจวเครำะห 1. อณหภม (temperature) ๐C ใชเทอรโมมเตอร (thermometer) 2. ควำมเคมน ำทะเล (salinity) ppt ใชเครอง salinometer 3. ควำมขนของน ำทะเล(turbidity) FTU เครอง spectrophotometer รน DR2000 4. ควำมเปนกรด-ดำงน ำทะเล (pH) - เครองวด pH meter 5. ปรมำณออกซเจนละลำยในน ำ ทะเล (dissolved oxygen)

mg/l เครอง spectrophotometer รน DR2000

6. ปรมำณไนเตรท-ไนโตรเจน น ำทะเล (nitrate-nitrogen)

mg/l เครอง spectrophotometer รน DR2000 ตำมวธ 490 (ascorbic acid method)

7. ปรมำณฟอสเฟตน ำทะเล (Phosphate)

mg/l เครอง spectrophotometer รน DR2000 ตำมวธ 353 (nessler method)

8. ปรมำณแอมโมเนย-ไนโตรเจน น ำทะเล (ammonia-nitrogen)

mg/l เครอง spectrophotometer รน DR2000 ตำมวธ 335 (cadmium reduction method)

9. ลกษณะทำงกำยภำพของพน ทองทะเล

- ตำมวธของทศนย (2542) แสดงผลเปน %sand, %silt และ %clay จ ำแนกอนภำพดนโดยใชตำรำงสำมเหลยม (Gee and Bauder, 1986)

48

2.4.2 ระยะเวลำกำรเกบขอมล จ ำนวน 3 ครง ในรอบ 1 ป เฉพำะชวงเวลำน ำลง 1) ครงท 1 เดอนมถนำยน 2554 (ตวแทนฤดฝน : ฝนแรก)

2) ครงท 2 เดอนตลำคม 2554 (ตวแทนฤดฝน : มรสม) 3) ครงท 3 เดอนมนำคม 2555 (ตวแทนฤดรอน)

2.4.3 กำรเกบตวอยำงปจจยสงแวดลอมบำงประกำร เพอด ำเนนกำรศกษำคณภำพน ำทะเล และลกษณะทำงกำยภำพของพนทองทะเล มขนตอนดงตอไปน

1) วำงแนวเสนเกบตวอยำง (line transect) โดยวำงแนวเสนเกบตวอยำง แบบเดยวกบกำรศกษำควำมหลำกหลำยทำงชวภำพของหญำทะเล แตจดเกบตวอยำงน ำทะเลและดนตะกอน ด ำเนนกำรจดเกบในแนวเสนท 2 และเสนท 3 บรเวณรมชำยฝงจดแรกและจดสดทำยทพบหญำทะเล ในของแตละแนวเสนนนๆ [(line2.1) (line2.4) (line3.1) (line3.4)] (ภำพท 2-2)

2) กำรเกบตวอยำงน ำทะเล โดยใชขวดพลำสตกหนำขนำด 1 ลตร ตกน ำทะเลบรเวณผวน ำลกไมเกน 1 ฟต ใสไวในกลองโฟมซงบรรจน ำแขงตลอดเวลำ และน ำไปตรวจคณสมบตทำงเคมทหองปฏบตกำร สวนกำรตรวจคณสมบตทำงกำยภำพ ด ำเนนกำรตรวจบรเวณจดเกบตวอยำงน นๆ ส ำหรบตวอยำงลกษณะทำงกำยภำพของพนทองทะเล เกบโดยใชทอ PVC ขนำดเสนผำศนยกลำง 1 นว ยำว 1.5 ฟต ตกตะกอนดนพนทองทะเลลกลงไปประมำณ 1 ฟต ใสถงพลำสตกหนำ ปรมำณ 1 กโลกรม ปดผนก น ำไปตำกจนแหง แลวทบใหละเอยด รอนดนดวยตะแกรงรอน ขนำด 2 มลลเมตร จำกนนน ำไปวเครำะหหำอนภำค เพอแยกองคประกอบของตะกอนดนทำงกำยภำพ

3) กำรวเครำะหคณภำพน ำทะเล โดยกำรเปรยบเทยบควำมแตกตำงระหวำงคำเฉลยคณภำพน ำกบจดศกษำและฤดกำล โดยใช One-way ANOVA ทระดบนยส ำคญ 0.05 ดวยโปรแกรม SPSS for window version 19 ส ำหรบกำรวเครำะหผลลกษณะทำงกำยภำพของพนทองทะเล จ ำแนกองคประกอบอนภำคดนโดยใชตำรำงสำมเหลยม (Gee and Bauder, 1986) แสดงผลเปน %sand, %silt และ %clay และแปลผลชนดของพนทองทะเลแตละจดศกษำ 2.5 การศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน

2.5.1 ประชำกรและกลมตวอยำง 1) ประชำกร (population) ทใชในกำรศกษำวจยครงน คอ ประชำชนทมอำยตงแต

18 ปขนไป ซงอำศยหรออยในพนทของเกำะพะงน จงหวดสรำษฎรธำน ในชวงเวลำทส ำรวจ 2) กลมตวอยำง (sample) คดเลอกตวแทนจำกประชำกรศกษำทมสวนไดสวนเสย

(stakeholders) ตอกำรอนรกษแหลงหญำทะเล บรเวณเกำพะงน จงหวดสรำษฎรธำน จ ำนวน 4 กลม

49

ตวอยำง โดยกำรสมตวอยำงแบบเจำะจง (purposive sampling) ซงกลมตวอยำงทมสวนเกยวของกบกำรอนรกษหญำทะเล ไดแก ผน ำชมชน และนกทองเทยว ส ำหรบกลมตวอยำงทมกำรใชประโยชนจำกแหลงหญำทะเล ไดแก ชำวประมง และผประกอบกำรธรกจทองเทยว (ตำรำงท 2-1)

ตารางท 2-1 แสดงจ ำนวนประชำกรตวอยำงทท ำกำรศกษำ

ต ำบล ผน ำชมชน ชำวประมง ผประกอบกำร นกทองเทยว รวม เกำะพะงน 60 290 162

2,443 - - บำนใต 41 73 188

รวม 101 363 350 2,443 3,257

3) ขนำดของกลมตวอยำงทงหมด ไดจำกกำรค ำนวณโดยใชสตรของ Taro Yamane (Taro Yamane, 1973) ดงน n = N 1+Ne n = ขนำดของตวอยำง N = จ ำนวนประชำกร e = คำควำมคำดเคลอนในกำรสมตวอยำงก ำหนด (0.05) แทนคำในสตร n = 3,257 1+(3,257)0.05 จะไดกลมตวอยำงทงหมด = 357 คน น ำขอมลทค ำนวณไดมำเทยบบญญตไตรยำงศ ตำมสดสวนของแตละกลมตวอยำง จะไดขนำดของกลมตวอยำงทง 4 กลมตวอยำง (ตำรำงท 2-2) ตารางท 2-2 แสดงจ ำนวนขนำดของกลมตวอยำงทท ำกำรศกษำ

ต ำบล ผน ำชมชน ชำวประมง ผประกอบกำร นกทองเทยว รวม เกำะพะงน 6 24 18

- - - บำนใต 5 16 20

รวม 11 40 38 268 357 สดสวนรอยละ 3.10 11.15 10.75 75.01 100.00

50

5) กำรเกบขอมล โดยวธกำรสมเกบแบบบงเอญ (accidental sampling) เลอกเกบขอมลดวยแบบสอบถำมทพบกลมตวอยำงไปจนครบจ ำนวนทก ำหนดไว

2.5.2 เครองมอทใชในกำรศกษำ เครองทใชในกำรศกษำครงน คอ แบบสอบถำมทผวจยสรำงขนจำกแนวคด

ทฤษฎ เอกสำร และงำนวจยทเกยวของ โดยพจำรณำถงรำยละเอยดใหครอบคลมวตถประสงค ประกอบดวย 5 สวน คอ

สวนท 1 ขอมลทวไป จ ำนวน 7 ขอ ลกษณะค ำถำมแบบปลำยเปด สอบถำมเกยวกบ ประเภทกลมตวอยำง ระยะเวลำอำศยอยในพนท เพศ อำย กำรศกษำ อำชพ และรำยได สวนท 2 ขอมลดำนควำมสะดวกในกำรรบรขอมลขำวสำรทวไป จำกชองทำงตำงๆ จ ำนวน 1 ขอ เปนค ำถำมลกษณะใหเรยงล ำดบจำกควำมสะดวกมำกไปหำควำมสะดวกนอย สวนท 3 ขอมลดำนชองทำงกำรรบรขอมลขำวสำร ในกำรอนรกษหญำทะเล จ ำนวน 1 ขอ เปนค ำถำมลกษณะถำมประสบกำรณ กำรรบรขอมลขำวสำรจำกชองทำงตำงๆ จ ำนวน 3 ตวเลอก คอ เคยรบร ไมแนใจ และไมเคยรบร สวนท 4 ขอมลดำนควำมรในกำรอนรกษหญำทะเล จ ำนวน 20 ขอ ลกษณะค ำถำมใหเลอก 2 ตวเลอก คอ ตอบถก หรอ ตอบผด เปนค ำถำมเกยวกบควำมรเรองหญำทะเลแบงเปน 4 สวน คอ ควำมรทวไปของหญำทะเล 5 ขอ ประโยชนของหญำทะเล 5 ขอ ผลกระทบหรอภยคกคำมทมตอหญำทะเล 5 ขอ และแนวทำงในกำรอนรกษหญำทะเล 5 ขอ เปนค ำถำมทมขอควำมเชงบวกและเชงลบเรยงคละกนไปอยำงละเทำๆกน

เกณฑกำรใหคะแนน ตอบถก ใหคะแนนขอละ 1 คะแนน

ตอบผด ใหคะแนนขอละ 0 คะแนน กำรแปรผลคะแนน Bloom (1974) แบงระดบควำมรออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบด ระดบปำนกลำง และระดบต ำ แบงระดบโดยใชคำรอยละ ดงน ควำมรระดบด หมำยถง ไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป

ควำมรระดบปำนกลำง หมำยถง ไดคะแนนรอยละ 60-79 ควำมรระดบต ำ หมำยถง ไดคะแนนต ำกวำรอยละ 60

สวนท 5 ขอมลดำนประสบกำรณ กำรเขำรวมกจกรรมกำรอนรกษหญำทะเล จ ำนวน 10 ขอ ลกษณะค ำถำมใหเลอก 2 ตวเลอก คอ เคยรวมกจกรรม หรอ ไมเคยรวมกจกรรม เปนค ำถำมเกยวกบประสบกำรณกำรเขำรวมกจกรรมในกำรอนรกษหญำทะเล

51

เกณฑกำรใหคะแนน เคยรวมกจกรรม ใหคะแนนขอละ 1 คะแนน

ไมเคยรวมกจกรรม ใหคะแนนขอละ 0 คะแนน กำรแปรผลคะแนน Bloom (1974) แบงระดบประสบกำรณกำรเขำรวมกจกรรมออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบด ระดบปำนกลำง และระดบต ำ แบงระดบโดยใชคำรอยละ ดงน ประสบกำรณระดบด หมำยถง ไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป

ประสบกำรณระดบปำนกลำง หมำยถง ไดคะแนนรอยละ 60-79 ประสบกำรณระดบต ำ หมำยถง ไดคะแนนต ำกวำรอยละ 60

สวนท 6 ขอมลดำนปญหำ อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทำงในกำรอนรกษหญำทะเล จ ำนวน 2 ขอ เปนลกษณะค ำถำมเกยวกบควำมคดเหน ใหเลอกตอบไดมำกกวำ 1 ขอ หรอไมเลอกตอบขอใด

2.5.3 กำรตรวจสอบคณภำพเครองมอ 1) กำรตรวจสอบควำมตรงเชงเนอหำ (content validity) โดยผวจ ยน ำ

แบบสอบถำมทสรำง ขนใหม ภำยใตค ำแนะน ำจำกอำจำรย ทปรกษำวทยำนพนธ ไปใหผทรงคณวฒทมควำมเชยวชำญ จ ำนวน 3 ทำน ตรวจสอบควำมตรงของเนอหำ ควำมเหมำะสมของภำษำ และน ำมำปรบปรงแกไขตำมขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ ภำยใตค ำแนะน ำของอำจำรยทปรกษำวทยำนพนธ

2) กำรตรวจสอบควำมเทยงของเครองมอ (reliability) โดยน ำแบบสอบถำมทผำนกำรตรวจสอบควำมตรงเชงเนอหำ ไปทดลองใช (try out) กบกลมตวอยำงทมลกษณะคลำยๆกบประชำกรทตองกำรศกษำ ในพนทอ ำเภอเกำะสมย จงหวดสรำษฎรธำน จ ำนวน 30 ชด ทดสอบหำคำควำมเทยง โดยใชสตรสมประสทธแอลฟำ (Cronbach’s alpha coefficient) ตำมวธกำรของ Cronbach ไดคำควำมเทยงเทำกบ 0.81 ซงกำรก ำหนดเกณฑคำควำมเทยงของแบบสอบถำม หำกคำมำกกวำ 0.70 แสดงวำ เปนชดค ำถำมทไมตองปรบปรง (บญธรรม, 2551)

2.5.4 กำรเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมขอมลจำกกลมตวอยำง โดยใชแบบสอบถำม ในชวงเดอนตลำคม พ.ศ. 2555 ตำมขนตอนดงตอไปน 1) ท ำหนงสอขอควำมอนเครำะหในกำรจดเกบขอมล จำกวทยำลยชมชน สรำษฎรธำน ถง ทวำกำรอ ำเภอเกำะพะงน และส ำนกงำนสำธำรณสขอ ำเภอเกำะพะงน จงหวด สรำษฎรธำน

52

2) แนะน ำตว ชแจงว ตถประสงคของกำรศกษำวจย และขนตอนกำรด ำเนนงำนเกยวกบกำรจดเกบขอมล ส ำหรบกำรจดท ำวทยำนพนธ 3) คดเลอกอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำหมบำน ในพนทของเกำะพะงน จงหวดสรำษฎรธำน และด ำเนนกำรประชมชแจงวตถประสงค รำยละเอยด เทคนค ตลอดจนวธกำรจดเกบขอมลดวยแบบสอบถำม 4) ใหอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำหมบำน ทผำนกำรเตรยมควำมพรอม ด ำเนนกำรจดเกบขอมลดวยแบบสอบถำม ตำมขนำดของกลมตวอยำง ในชวงเวลำ และเงอนไขทก ำหนด 5) เมอเกบรวบรวมขอมลครบถวน ตำมจ ำนวนของขนำดกลมตวอยำงแลว ผวจยจะด ำเนนกำรตรวจสอบควำมถกตอง ควำมสมบรณ และครบถวนของแบบสอบถำมแตละชด 6) น ำแบบสอบถำมทถกตอง สมบรณ และครบถวนทงหมดไปวเครำะหตำมวตถประสงคตอไป

2.5.5 กำรวเครำะหขอมล วเครำะหขอมลดวยคอมพวเตอรโปรแกรมส ำเรจรป SPSS for window version 19 โดยก ำหนดใหมนยส ำคญทำงสถตท 0.05 (p<0.05) ดงรำยละเอยดตอไปน สวนท 1 ขอมลทวไป วเครำะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ และคำรอยละ เพอพรรณนำประเภทขอมลแจงนบ

สวนท 2 ขอมลดำนควำมสะดวกในกำรรบรขอมลขำวสำรทวไปจำกชองทำงตำงๆ วเครำะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ และคำรอยละ เพอพรรณนำขอมลเรยงล ำดบจำกมำกไปหำนอย

สวนท 3 ขอมลดำนชองทำงกำรรบรขำวสำรของประชำชน ในกำรอนรกษหญำทะเล วเครำะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ และคำรอยละ เพอพรรณนำขอมลประสบกำรณกำรรบรจำกชองทำงตำง ๆ

สวนท 4 ขอมลดำนควำมร ในกำรอนรกษหญำทะเล วเครำะหโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ คำรอยละ คำเฉลย และสวนเบยงเบนมำตรฐำน จ ำแนกรำยขอ เพอพรรณนำขอมลกำรรบร และควำมรแบบมำตรำสวนประมำณคำ 3 ระดบ สวนท 5 ขอมลดำนประสบกำรณ กำรเขำรวมกจกรรมกำรอนรกษหญำแหลงทะเล วเครำะหโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ และคำรอยละ เพอพรรณนำประสบกำรณกำรเขำรวมกจกรรมในรปแบบตำงๆ แบบมำตรำสวนประมำณคำ 3 ระดบ

53

สวนท 6 ขอมลดำนปญหำ อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทำงในกำรอนรกษหญำทะเล วเครำะหโดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive statistics) ไดแก กำรแจกแจงควำมถ และคำรอยละ เพอพรรณนำควำมคดเหนของประชำชนเกยวกบปญหำอปสรรค และแนวทำงในกำรอนรกษหญำทะเล

สวนท 7 วเครำะหหำควำมสมพนธระหวำงควำมร และประสบกำรณกำรรวมกจกรรมกำรอนรกษหญำทะเลของประชำชน กบ ปจจยสวนบคคล โดยหำคำสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficent) เพอพรรณนำควำมสมพนธระหวำงควำมร และประสบกำรณกำรมสวนรวมในกำรอนรกษหญำทะเลของประชำชน กบปจจยสวนบคคล

54

บทท 3

ผลการศกษาและอภปรายผล

ผลการศกษาความหลากหลายทางชวภาพ ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน จ านวน 6 จดศกษา ไดแก จดศกษาอาววกตม อาวในวก อาวบางจาร อาวบานใต อาวศรกนตรง และอาวโฉลกหล า โดยท าการศกษาในชวงน าลง จ านวน 3 ครง ในรอบ 1 ป คอ ครงท 1 เดอนมถนายน 2554 (ตวแทนฤดฝน : ฝนแรก) ครงท 2 เดอนตลาคม 2554 (ตวแทนฤดฝน : มรสม) และครงท 3 เดอนมนาคม 2555 (ตวแทนฤดรอน) ส าหรบการศกษาการรบรและแนวทางในการอนรกษหญาทะเลของประชาชน โดยใชแบบสอบถามเกบขอมลในกลมตวอยางผน าชมชน นกทองเทยว ชาวประมง และผประกอบการธรกจทองเทยว ชวงเดอนตลาคม 2555 มรายละเอยดดงน

3.1 ลกษณะทวไปทางกายภาพของพนทจดศกษา 3.1.1 จดศกษาอาววกตม (VOKTUM: VT) ตงอยบรเวณพกดทางภมศาสตร ทละตจด 09o44.939' N ลองจจด 099o 59.245' E ลกษณะภมประเทศบรเวณจดศกษาทศเหนอ เปนแนวภเขาสงลาดเทลงสแนวชายฝง ทศใตเปนทราบลม พนทแนวชายฝงสวนใหญเปนหาดหนสลบแนวหาดทราย หนกรวดขนาดเลก และทรายหยาบ พนทองทะเลสวนใหญเปนทรายหยาบปนทรายละเอยดและบางแหงมซากปะการง น าทะเลคอนขางใส คลนลมไมรนแรง ชวงน าลดจะพบแนวหญาทะเลตากแหง ปลงทะเล เมนทะเล ดาวทะเล ปลาตวเลกๆ หอยชนดตางๆ จ านวนเลกนอย กจกรรมการใชประโยชนของพนทศกษา พบวา เปนแหลงชมชนทอยอาศยของชาวบานกลมเลกๆ ดานทศเหนอมพนทอนรกษส าหรบการปลกปาโกงกาง ทศใตมทาเทยบเรอชาวประมงพนบาน พนทตามแนวชายฝงมการสรางทพกอาศย สถานททองเทยว และรสอรท แบบกระจายตว มการปลอยน าเสยโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า (ภาพท 3-1)

55

ภาพท 3-1 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาววกตม (a) (b) แนวหญาทะเลตากแหง (c) แนวหาดหนบรเวณชายฝง (d) ส ารวจหญาทะเลบรเวณชายฝง 3.1.2 จดศกษาอาวในวก (NAIVOK: NV) ตงอยบรเวณพกดภมศาสตรทละตจด 09o43.511' N ลองจจด 099o58.557' E ลกษณะภมประเทศเปนทราบลม พนทบรเวณชายฝงเปนแนวหาดหนสลบหาดทราย พนทองทะเลสวนใหญเปนทรายหยาบปนทรายละเอยดและบางแหงมซากปะการง น าทะเลมลกษณะคอนขางใส คลนลมไมรนแรง ในชวงน าลดพบแนวหญาทะเลตากแหง ปลงทะเล เมนทะเล ดาวทะเล ปลาตวเลกๆ หอยชนดตางๆ จ านวนเลกนอย กจกรรมการใชประโยชนของพนท พบวา เปนแหลงทอยอาศยและสถานททองเทยวแบบกระจายตว มการปลอยน าเสยโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า ทศเหนอมทาเทยบเรอชาวประมงพนบาน (ภาพท 3-2)

3.1.3 จดศกษาอาวบางจาร (BANGJARU: BJ) ตงอยบรเวณพกดภมศาสตรทละตจด 09o42.532' N ลองจจด 099o59.245' E ลกษณะภมประเทศเปนทราบลม พนทแนวชายฝงสวนใหญเปนหนกรวดปนทรายหยาบ พนทองทะเลสวนใหญเปนทรายหยาบปนทรายละเอยดและบางแหงมซากปะการง น าทะเลมลกษณะคอนขางขน คลนลมรนแรง ในชวงน าลดพบแนวหญาทะเลตากแหง ปลงทะเล เมนทะเล ปลาตวเลกๆ จ านวนนอย กจกรรมการใชประโยชนของพนท พบวา เปนแหลงชมชนยานธรกจขนาดใหญ มการกอสรางถนน ทอยอาศย ศนยกลางการคาขาย และทาเทยบเรอน าลกขนาดใหญดานการคมนาคมทส าคญ มการปลอยน าเสยลงสทะเลโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า (ภาพท 3-3)

a

c

b

d

56

ภาพท 3-2 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวในวก (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b)(c) แนวหาดหนสลบหาดทราย (d) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวหาดทราย

ภาพท 3-3 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวบางจาร (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) สะพานทาเทยบเรอดานคมนาคม (c) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวชายฝง

a b

c

c

a

d

b

57

3.1.4 จดศกษาอาวบานใต (BANTAI: BT) ตงอยบรเวณพกดภมศาสตรทละตจด 09o42.240' E ลองจจด 099o 00.026' E ลกษณะภมประเทศเปนทราบลม พนทแนวชายฝงสวนใหญเปนหนกรวด ทรายหยาบปนทรายละเอยด พนทองทะเลสวนใหญเปนทรายหยาบ ทรายละเอยด โคลน และบางแหงมซากปะการง น าทะเลมลกษณะคอนขางใส คลนลมไมรนแรง ในชวงน าลดพบแนวหญาทะเลตากแหง ปลงทะเล เมนทะเล ดาวทะเล ปลาตวเลกๆ หอยชนดตางๆ จ านวนเลกนอย กจกรรมการใชประโยชนของพนท พบวา เปนแหลงชมชนชาวประมงพนบานและทพกอาศย ทศใตเปนทาเทยบเรอขนาดใหญของชาวประมงพนบาน ตลอดแนวชายฝงเปนสถานททองเทยว รสอรทและโรงแรม แบบกระจายตว มการปลอยน าเสยโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า (ภาพท 3-4)

ภาพท 3-4 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวบานใต (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) ทาเทยบเรอชาวประมงพนบาน (c) ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวชายฝง 3.1.5 จดศกษาอาวศรกนตรง (SRIKANTRANG: SK) ตงอยบรเวณพกดภมศาสตรทละตจด 09o40.839' N ลองจจด 100o03.454' E ลกษณะภมประเทศเปนทราบสงแนวภเขาลาดลงสชายฝงตลอดบรเวณจดศกษา พนทแนวชายฝงสวนใหญเปนทรายหยาบปนทรายละเอยด พนทองทะเลสวนใหญเปนโคลนหนาปนทรายละเอยด น าทะเลมลกษณะคอนขางขน คลนลมไมรนแรง ในชวงน าลดพบแนวหญาทะเลตากแหง ปลงทะเล ปลาตวเลกๆ หอยชนดตางๆ จ านวนเลกนอย กจกรรมการใชประโยชนของพนท พบวา เปนแหลงชมชนธรกจการทองเทยวทส าคญของเกาะ

a

c

b

58

พะงน โดยเฉพาะคนเดอนเพญขน 15 ค าของทกเดอน จะมนกทองเทยวจ านวนมากรวมกจกรรม Fullmoon บรเวณชายฝง มการใชประโยชนตลอดแนวพนทชายฝงจ านวนมาก โดยเฉพาะกจกรรมการกอสรางถนน อาคารทพกอาศย สถานททองเทยว รสอรท และโรงแรม มการปลอยน าเสยลงสทะเลโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า (ภาพท 3-5)

ภาพท 3-5 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวศรกนตรง (a) แนวหญาทะเลตากแหง (b) ส ารวจความหลากหลายและคณภาพน า (c)(d) ลกษณะแนวชายฝงบรเวณจดศกษา 3.1.6 จดศกษาอาวโฉลกหล า (CHALOKLOM: CL) ตงอยบรเวณพกดภมศาสตรทละตจด 09o 47.354' N ลองจจด 100o 00.135' E ลกษณะภมประเทศเปนทราบลมเชงเขา เปนอาวเปดขนาดใหญ พนทแนวชายฝงสวนใหญเปนหาดทรายละเอยด พนทองทะเลสวนใหญเปนทรายหยาบปนทรายละเอยด น าทะเลมลกษณะใส คลนลมสงบ ดานตะวนออกของชายฝงมล าคลองไหลลงสทะเล และมแนวเขอนหนกนคลน ตรงกลางพนทมสะพานทาเทยบเรอชาวประมงขนาดใหญ และเปนแหลงชมชนจ าหนายสตวน าทส าคญของเกาะพะงน ทศตะวนออกเปนแหลงทพกอาศย รสอรท แบบกระจายตว กจกรรมการใชประโยชนของพนท พบวา เปนแหลงชมชนท าธรกจดานการประมงขนาดใหญของเกาะพะงน มการใชประโยชนตลอดแนวพนทชายฝง สรางแนวเขอนหนกนคลน สะพานทาเทยบเรอชาวประมง ทพกอาศย รานคาผลตภณฑอาหารทะเล สถานททองเทยว และ รสอรท มการปลอยน าเสยลงสทะเลโดยไมมระบบบ าบดคณภาพน า (ภาพท 3-6)

a

c d

b

59

ภาพท 3-6 แสดงลกษณะทางกายภาพของจดศกษาบรเวณอาวโฉลกหล า (a) ล าคลองไหลลงส บรเวณชายฝงทะเล (b) ลกษณะแนวเขอนหนกนคลน (c) ลกษณะแหลงหญาทะเล (d) ลกษณะชมชน/สะพานทาเทยบเรอชาวประมง 3.2 ผลการศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล 3.2.1 ชนดของหญาทะเล จากการศกษาชนดของหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน โดยการสมส ารวจและจ าแนกตามอนกรมวธานของหญาทะเลในประเทศไทย พจารณาลกษณะตางๆ ตามรปวธานของหญาทะเลในประเทศไทย พบหญาทะเลทงหมด จ านวน 4 ชนด จาก 4 สกล 2 วงศ ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halodule uninervis และ Halophila ovalis (ภาพท 3-7) ชนดทเดน คอ Enhalus acoroides พบไดทกจดศกษาและทกฤดกาล รองลงมา คอ ชนด Thalassis hemprichii พบ 4 จดศกษา ไดแก จดศกษาอาววกตม อาวในวก อาวบางจาร และอาวบานใต ทกฤดกาล ชนด Halodule uninervis พบ 2 จดศกษา ไดแก จดศกษาอาวบางจาร และอาวบานใต ทกฤดกาล ชนด Halophila ovalis พบ 1 จดศกษา ไดแก จดศกษาอาวบานใต เฉพาะในชวงเดอนตลาคม 2554 (มรสม) และเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) (ภาพท 3-9 และภาพท 3-10)

จากการศกษาในครงน หญาทะเลทพบทงหมด 4 ชนด เปนชนดทเคยมรายงานการพบในประเทศไทยมากอน ซงสอดคลองกบการศกษาของ Nateekanjanalarp et al.

a

d c

b

60

(1992) ไดศกษาชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลในจงหวดสราษฎรธาน พบวา เกาะพะงน บรเวณจดศกษาในวก พบหญาทะเล 2 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides และชนดThalassia hemprichii และการศกษาของ สวลกษณ (2546) พบหญาทะเลทบรเวณเกาะสมยและเกาะพะงน 5 ชนด เปนชนดทเหมอนกบการศกษาครงน 3 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Halodule uninervis และ Halophila ovalis สวนชนด Halophila minor และ Halophila decipiens ไมพบในการศกษาครงน ณฐวด (2548) ไดศกษาการแพรกระจายของหญาทะเลในจงหวดสราษฎรธาน พบหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน 5 ชนด เปนชนดทเหมอนกน 4 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halodule uninervis และHalophila ovalis สวนชนด Cymodocea rotundata ไมพบในการศกษาครงน จากการศกษาของ กนกวรรณ (2550) พบหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน 4 ชนด เปนชนดทเหมอนกน 3 ชนดไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii และ Halophila ovalis สวนชนด Cymodocea rotundata ไมพบในการศกษาครงน (ตารางท 3-1)

จากการศกษาตดตามการเปลยนแปลงชนดของหญาทะเลทผานมาในอดตถงปจจบน พบหญาทะเลบรเวณเกาะพะงนทงสน 7 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassia hemprichii, Halodule uninervis, Halophila ovalis, Cymodocea rotundata, Halophila minor และชนด Halophila decipiens โดยชนดของหญาทะเลทรายงานการพบมาตลอดมจ านวน 2 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides และชนด Halophila ovalis ส าหรบชนดของหญาทะเลทพบไมสม าเสมอจากการศกษาในอดตถงปจจบน จ านวน 5 ชนด ไดแก ชนด Thalassia hemprichii, Halodule uninervis, Cymodocea rotundata, Halophila minor และชนด Halophila decipiens สวนหญาทะเล 2 ชนด ไดแก ชนด Halophila minor และ Halophila decipiens หลงจากการศกษาตงแตป 2546 จนถงป 2555 จ านวน 3 ครง ไมมการพบหญาทะเลทง 2 ชนดนมาโดยตลอด จงสนนษฐานวานาจะมการสญพนธ (Extinction)ไปจากพนทบรเวณเกาะพะงน เนองมาจากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโต และอาจถกคกคามจากกจกรรมของมนษย ซงตองท าการศกษาในเชงลกตอไป (ตารางท 3-1)

61

Enhalus acoroides Thalassis hemprichii

Halodule uninervis Halophila ovalis

ภาพท 3-7 ชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงน (a) ชนด Enhalus acoroides (b) ชนด Thalassia hemprichii (c) ชนด Halodule uninervis และ (d) ชนด Halophila ovalis ตารางท 3-1 แสดงจ านวนชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงนในอดตถงปจจบน (+ พบหญาทะเล, - ไมพบหญาทะเล)

ชอผศกษา ปทศกษา จ านวนชนด

ชนดของหญาทะเลทพบ EA TH HU HO CR HM HD

สวลกษณ สาธมนสพนธ 2546 5 + - + + - + + ณฐวด นกเกต 2548 5 + + + + + - - กนกวรรณ ยวนานนท 2550 4 + + - + + - - การศกษาครงน 2555 4 + + + + - - -

หมายเหต : EA= Enhalus acoroides, TH= Thalassia hemprichii, HU= Halodule uninervis, HO= Halophila ovalis , CR= Cymodocea rotundata, HM= Halophila minor, HD= Halophila decipiens

a b

c d

62

3.2.2 ปรมาณและการแพรกระจายของหญาทะเล จากการศกษาปรมาณและการแพรกระจายของหญาทะเล โดยใชโปรแกรมแผนท ArtMap พบวา บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน มพนทรวมของแหลงหญาทะเลประมาณ 1,452 ไร ไดแก จดศกษาอาววกตมพบ 556.45 ไร อาวบานใตพบ 334.10 ไร อาวบางจารพบ 305.85 ไร อาวในวกพบ 233.98 ไร อาวศรกนตรงพบ 21.56 ไร และอาวโฉลกหล าพบ 0.01 ไร (ตารางท 3-2) จดศกษาทพบความหลากหลายและการแพรกระจายของหญาทะเลมากทสด คอ จดศกษาอาวบานใต พบ 4 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides (EA), Thalassia hemprichii (TH), Halodule uninervis (HU) และ Halophila ovalis (HO)โดยชนด Enhalus acoroides พบไดทกจดศกษาและทกฤดกาล มปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) มากทสด สวนชนดอนมการแพรกระจายในบางจดศกษาและบางฤดกาลเทานน ส าหรบจดศกษาทพบความหลากหลายและการแพรกระจายของหญาทะเลนอยทสด คอ จดศกษาอาวศรกนตรง และอาวโฉลกหล า พบ 1 ชนด ไดแก ชนด Enhalus acoroides (ภาพท 3-10)

จากการศกษาตดตามการเปลยนแปลงของปรมาณพน ท และการแพรกระจายของแหลงหญาทะเลในอดตถงปจจบน พบวามแนวโนมของพนทลดลง เนองจากการศกษาของ ณฐวด (2548) ในป พ.ศ. 2548 พบปรมาณพนทแหลงหญาทะเล จ านวน 1,942 ไร สภาพความสมบรณอยในระดบด การศกษาของ กนกวรรณ (2550) ในป พ.ศ.2550 พบปรมาณพนทแหลงหญาทะเล จ านวน 1,654 ไร สภาพความสมบรณอยในระดบด การศกษาในครงน ป พ.ศ. 2555 พบปรมาณพนทแหลงหญาทะเล จ านวน 1,452 ไร สภาพความสมบรณอยในระดบปานกลาง สาเหตสวนใหญนาจะมาจาก การใชประโยชนจากพนทบรเวณชายฝงในการสรางทาเทยบเรอ การท าประมงดวยเครองมอทไมเหมาะสม จบสตวน าในขณะน าลด ท าใหใบพดเรอท าลายตนหญาทะเลโดยตรง นอกจากน จากการสมสมภาษณชาวประมงพนบาน พบวา จดศกษาบรเวณอาวโหลกหล าจะมชาวประมงพนบานบางกลมถอนตนหญาทะเล เพอน าไปเปนสวนประกอบในการท าลอบดกปดกปลา และบรเวณอาวศรกนตรงจะมผประกอบการธรกจทองเทยวบางกลม ขดถอนหญาทะเลทง เพอพฒนาเปนแหลงทองเทยวและสถานทเลนน าทะเล

63

ตารางท 3-2 ชนดของหญาทะเลทพบบรเวณเกาะพะงน ในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง เดอน มนาคม 2555 (+ พบหญาทะเล, - ไมพบหญาทะเล)

Site

Species of seagrass Total

(species)

Area

(rai) Enhalus

acoroides

Thalassia

hemprichii

Halodule

uninervis

Halophila

ovalis

VT + + - - 2 556.45

NV + + - - 2 233.98

BJ + + + - 3 305.85

BT + + + + 4 334.10

SK + - - - 1 21.56

CL + - - - 1 0.01

Total

[site(s)] 6 4 2 1 4 1,451.95

3.2.3 สถานภาพความสมบรณของหญาทะเล

การศกษาสถานภาพความสมบรณของหญาทะเล โดยการสมส ารวจปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) ของแหลงหญาทะเล และน าผลทไดไปแปลความหมายตามหลกเกณฑวธการพจารณาของ สวลกษณ (2546) พบวา แหลงหญาทะเลโดยภาพรวมของบรเวณเกาะพะงน จดอยในสภาพความสมบรณปานกลาง มคาเฉลย % coverage เทากบรอยละ 47.18 อยในชวงรอยละ 43.75-50.97 ส าหรบจดศกษาอาวบานใต อาวในวก อาววกตม และอาวบางจาร แหลงหญาทะเลจดอยในสภาพความสมบรณด โดยมคาเฉลย % coverage เทากบรอยละ 69.29, 62.94, 53.90 และ 51.13 ตามล าดบ และอยในชวงรอยละ 63.81-74.06, 58.44-67.56, 45.19-60.75 และ 44.00-55.94 ตามล าดบ ส าหรบจดศกษาอาวศรกนตรง และอาวโฉลกหล า แหลงหญาทะเลจดอยในสภาพเสอมโทรม โดยมคาเฉลย % coverage เทากบรอยละ 26.17 และ 19.67 ตามล าดบ และอยในชวงรอยละ 24.75-27.50 และ 12.67-26.33 ตามล าดบ จดศกษาทมสภาพความสมบรณของหญาทะเลสงสดอยทบรเวณอาวบานใต มคาเฉลย % coverage เทากบ 74.06 ในเดอนตลาคม 2554 และมคาต าสดอยทบรเวณอาวโฉลกหล า มคาเฉลย % coverage เทากบ 12.67 ในเดอนมนาคม 2555 (ภาพท 3-8)

64

ในรอบฤดกาล 1 ป สภาพความสมบรณของแหลงหญาทะเลมแนวโนมใกลเคยงกน โดยในเดอนตลาคม 2554 (ตวแทนฤดมรสม) มสภาพความสมบรณมากทสด คาเฉลย % coverage เทากบ 50.97 รองลงมา เดอนมนาคม 2555 (ตวแทนฤดรอน) คาเฉลย % coverage เทากบ 46.82 และเดอนมถนายน 2554 (ตวแทนฤดฝนแรก) คาเฉลย % coverage เทากบ 43.75 ตามล าดบ ส าหรบสภาพความสมบรณของหญาทะเลแตละชนด พบวา ชนด Enhalus acoroides (EA) มสภาพความสมบรณมากทสด ในเดอนตลาคม 2554 (% EA=36.99) รองลงมา คอ ชนด Thalassis hemprichii (TH) ในเดอนตลาคม 2554 (% TH=11.43) ชนด Halodule uninervis (HU) ในเดอนตลาคม2554 (% HU=2.24) และ ชนด Halophila ovalis (HO)ในเดอนมนาคม 2555 (% HO=0.47) ตามล าดบ (ภาพท 3-9) โดยจดศกษาทมสภาพความสมบรณของหญาทะเลชนด Enhalus acoroides มากทสด คอ จดศกษาอาวในวก คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของหญาทะเลชนด Enhalus acoroides เทากบ 45.19 รองลงมา คอ จดศกษาอาววกตม % EA เทากบ 42.65 และนอยทสด คอ จดศกษาอาวโฉลกหล า % EA เทากบ 19.67 ตามล าดบ จดศกษาทมความหลากหลาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเลมากทสด คอ จดศกษาอาวบานใต รองลงมา คอ จดศกษาอาวบางจาร และนอยทสด คอ จดศกษาอาวโฉลกหล า ตามล าดบ (ภาพท 3-10)

ส าหรบการศกษาคาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) ของหญาทะเลกบจดศกษา พบวา % coverage รวมของหญาทะเลในแตละจดศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-3) ส าหรบการศกษา % coverage ของหญาทะเลกบฤดกาล พบวา % coverage รวมของหญาทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) สวน % EA, %TH, %HU และ %HO ในแตละฤดกาล ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-4)

จากการศกษาหาความแตกตางของปรมาณ การแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเลมขอสงเกตวา สาเหตสวนใหญนาจะเกดมาจากกจกรรมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตบรเวณชายฝงของชมชนทแตกตางกน เชน จดศกษาบรเวณอาวบางจารเปนแหลงชมชนการคมนาคมทส าคญของเกาะพะงน ศนยกลางคาขาย บรเวณอาวบานใต และ.อาวโหลกหล าเปนแหลงชมชนและทาเรอประมง บรเวณอาวศรกนตรงเปนแหลงชมชนสถานททองเทยว ทพกอาศย นอกจากน ฤดกาลนาจะเปนปจจยทส าคญทมผลตอสภาพความสมบรณของหญาทะเล ซงในการศกษาครงน พบวา หญาทะเลมแนวโนมของการเจรญเตบโตและสภาพความสมบรณในชวงฤดฝนดกวาในชวงฤดรอน และการศกษาของ กาญจนภาชน และคณะ (2534) พบวา การเปลยนแปลงของฤดกาลในบรเวณอาวไทย ท าใหเกดกระแสลมมรสมในทะเล ในชวงฤดรอน อณหภมของอากาศและน าทะเลจะสงขน ระดบน าทะเลต าลง ท าใหหญาทะเล

65

0

20

40

60

80

100

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

บางสวนโผลพนน า เกดการตากแหง สงผลใหหญาทะเลเจรญเตบโตไดนอยและตาย แตจะเรมเจรญเตบโตไดดมากขนในชวงฤดฝน เนองจากปรมาณน าจดทไหลลงสทะเลจะพดพาเอาสารอาหารและสารอนทรยตางๆลงไปดวย จากการศกษาตดตามการเปลยนแปลงสภาพความสมบรณของหญาทะเลจากอดตถงปจจบน พบวา มแนวโนมเสอมโทรมลง โดยท าการเปรยบเทยบจากการศกษาของ ณฐวด (2548) พบปรมาณพนทหญาทะเล 1,942 ไร การศกษาของ กนกวรรณ (2550) พบปรมาณพนทหญาทะเล 1,654 ไร และการศกษาในครงน พบปรมาณพนทหญาทะเล 1,452 ไร สาเหตสวนใหญ นาจะมาจากกจกรรมการใชประโยชนจากพนทของประชาชนบรเวณเกาะพะงน เพอรองรบธรกจการทองเทยว การท าประมงทไมเหมาะสม (ตารางท 3-5)

สรปผลจากการศกษาความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล พบวา แนวโนมเสอมโทรมและปรมาณพนทลดลง ซงสถานการณหรอสภาพปญหาทเกดขน อาจจะสงผลกระทบตอระบบนเวศ หวงโซอาหารของหญาทะเล และจะขยายผลตอเนองไปสวถชวต ความเปนอย และสขภาพของประชาชน ดงนน ประชาชนผมสวนไดสวนเสย หรอผทเกยวของจะตองรวมกลม ระดมความคดเหนหาแนวทางในการแกไขปญหา ตามบรบทของพนทและชมชน รวมกนอนรกษทรพยากรธรรมชาตบรเวณชายฝง โดยกระบวนการใหความรสรางความเขาใจ เพอการลด เลก ละ กจกรรมการใชประโยชนจากพนทบรเวณชายฝง เพอรองรบการทองเทยวทสงผลกระทบตอสงแวดลอม ตลอดจนการสรางความตระหนกใหแกชาวประมง ในการท าประมงทเหมาะสมและเปนมตรกบสงแวดลอม

ภาพท 3-8 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของหญาทะเล จ าแนกตามจดศกษาและฤดกาล

% C

over

age

Site

66

0

20

40

60

80

Jun-11 Oct-11 Mar-12

% Coverage

% EA

% TH

% HU

% HO

ภาพท 3-9 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของชนดหญาทะเล จ าแนกตามฤดกาล

ภาพท 3-10 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนทของชนดหญาทะเล จ าแนกตามจดศกษา

ตารางท 3-3 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) จ าแนกตามจดศกษา Biodiversity VT NV BJ BT SK CL Average %Coverage 53.90±17.58b 62.94±14.67bc 51.13±13.87b 69.29±10.13c 26.17±6.44a 19.67±6.78a 47.18±18.69

%EA 42.65±15.87ab 45.19±13.7ab 37.29±16.59ab 41.10±20.13ab 26.17±6.44a 19.67±6.78a 35.35±16.96

%TH 11.25±15.73b 17.75±20.17b 9.29±15.46ab 19.21±19.36b n/a n/a 9.58±17.76

%HU n/a n/a 4.54±9.60ab 7.42±15.41b n/a n/a 2.69±9.11

%HO n/a n/a n/a 1.56±4.63b n/a n/a 0.26±2.28

หมายเหต ตวอกษร a, b, c ในแนวนอน แทนคาขอมลทมความแตกตางหรอไมแตกตางกนในแตละ ฤดกาล อยางมนยส าคญในทางสถตท p<0.05

0

20

40

60

80

100

VT NV BJ BT SK CL

% Coverage

% EA

% TH

% HU

% HO

% C

over

age

% C

over

age

Site

Site

67

ตารางท 3-4 คาเฉลยปรมาณรอยละการปกคลมพนท (% coverage) จ าแนกตามฤดกาล

Biodiversity Jun-11 (Rainy season)

Oct-11 (Mosoom season)

Mar-12 (Dry season)

Average

%Coverage 43.75±18.83a 50.97±18.13b 46.82±17.83ab 47.18±18.69 %EA 34.62±14.97a 36.90±18.14a 34.42±17.62a 35.35±16.96 %TH 7.58±16.77a 11.43±19.46a 9.74±16.79a 9.58±17.76 %HU 1.55±8.57a 2.24±9.54a 2.19±9.28a 1.99±9.11 %HO n/a 0.31±2.03a 0.47±3.37a 0.26±2.28 หมายเหต ตวอกษร a, b, c ในแนวนอน แทนคาขอมลทมความแตกตางหรอไมแตกตางกนในแตละ ฤดกาล อยางมนยส าคญในทางสถตท p<0.05 ตารางท 3-5 ปรมาณพนทและสถานภาพความสมบรณของหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน

ชอผศกษา ปทศกษา ปรมาณพนท (ไร) สถานภาพ ณฐวด นกเกต 2548 1,942 สมบรณด กนกวรรณ ยวนานนท 2550 1,654 สมบรณด การศกษาครงน 2555 1,452 สมบรณปานกลาง

3.3 ผลการศกษาปจจยสงแวดลอมบางประการ ทมผลตอการแพรกระจายและสภาพความสมบรณของหญาทะเล 3.3.1 คณภาพน าทะเลทางกายภาพและเคม 1) อณหภมน าทะเล (water temperature: WT) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยอณหภมของน าทะเลตลอดทงป เทากบ 30.3±1.1 ๐C อยในชวง 29.0-32.3 ๐C ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 29.3-30.9 ๐C จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 29.6-32.3 ๐C จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 29.8-32.0 ๐C จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 29.3-29.7 ๐C จดศกษาอาว ศรกนตรง มคาอยในชวง 29.0-31.9 ๐C และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 30.0-32.0 ๐C สวนคาเฉลยอณหภมสงสดอยทจดศกษาอาวในวก ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 32.3 ๐C คาเฉลยอณหภมต าสดอยทจดศกษาอาวศรกนตรง ในชวงเดอนมถนายน 2554 และเดอนตลาคม 2554 (ฤดมรสมและฤดรอน) คดเปน 29.0 ๐C (ภาพท 3-11) โดยคาเฉลยอณหภมของน าทะเลในแตละจดศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยอณหภมของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

68

ภาพท 3-11 คาเฉลยอณหภมน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถงเดอน มนาคม 2555

2) ความเคมของน าทะเล (salinity) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยความเคมของน าทะเลตลอดทงป เทากบ 30.33±1.64 ppt อยในชวง 27.25-32.00 ppt ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 27.25-32.00 ppt จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 29.25-32.00 ppt จดศกษาอาว บางจาร มคาอยในชวง 28.50-30.63 ppt จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 30.88-31.63 ppt จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 30.00-31.25 ppt และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 28.25-30.00 ppt สวนคาเฉลยความเคมสงสดอยทจดศกษาอาววกตมและอาวในวก ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 32.00 ppt คาเฉลยความเคมต าสดอยทจดศกษาอาววกตม ในชวงเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 27.25 ppt (ภาพท 3-12) โดยคาเฉลยความเคมของน าทะเลในแตละจดศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยความเคมของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

27

28

29

30

31

32

33

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Temp

eratu

re (o C)

Site

69

ภาพท 3-12 คาเฉลยความเคมน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง เดอน มนาคม 2555

3) ความขนของน าทะเล (turbidity) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยความขนของน าทะเลตลอดทงป เทากบ 2.79±2.91 FTU อยในชวง 1.00-7.50 FTU ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 1.75-3.00 FTU จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 1.50-4.25 FTU จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 1.25-7.50 FTU จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 1.50-5.25 FTU จดศกษาอาว ศรกนตรง มคาอยในชวง 2.00-7.00 FTU และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 1.00-2.00 FTU สวนคาเฉลยความขนสงสดอยทจดศกษาอาวบางจาร ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 7.50 FTU คาเฉลยความขนต าสดอยทจดศกษาอาวโฉลกหล า ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 1.00 FTU (ภาพท 3-13) โดยคาเฉลยความขนของน าทะเลในแตละจดศกษา ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยความขนของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

0

5

10

15

20

25

30

35

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Salin

ity (p

pt)

Site

70

ภาพท 3-13 คาเฉลยความขนของน าทะเล จ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง เดอน มนาคม 2555

4) ความเปนกรด-ดางของน าทะเล (pH) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยความเปนกรด-ดางของน าทะเลตลอดทงป เทากบ 8.1±0.2 อยในชวง 7.8-8.3 ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 8.1-8.2 จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 7.8-8.2 จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 8.0-8.3 จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 7.8-8.2 จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 7.9-8.1 และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 8.1-8.2 สวนคาเฉลยความเปนกรด-ดางสงสดอยทจดศกษาอาวบางจาร ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 8.3 คาเฉลยความเปนกรด-ดางต าสดอยทจดศกษาอาวในวก และอาวบานใต ในชวงเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 7.8 (ภาพท 3-14) โดยคาเฉลยความเปนกรด-ดางของน าทะเลในแตละจดศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยความเปนกรด-ดางของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

0

5

10

15

20

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Site

Turb

idity (F

TU)

71

ภาพท 3-14 คาเฉลยความเปนกรด-ดางของน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555

5) ปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเล (dissolved oxygen: DO) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลตลอดทงป เทากบ 5.83±0.31 mg/l อยในชวง 5.17-6.15 mg/l ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 5.89-6.01 mg/l จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 6.07-6.09 mg/l จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 5.81-5.90 mg/l จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 6.14-6.15 mg/l จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 5.17-5.20 mg/l และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 5.21-6.10 mg/l สวนคาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลสงสดอยทจดศกษาอาวบานใต ในชวงเดอนตลาคม 2554 (ฤดมรสม) และเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 6.15 mg/l คาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลต าสดอยทจดศกษาอาวศรกนตรง ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) และเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 5.17 mg/l (ภาพท 3-15) โดยคาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลในแตละจดศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลในแตละฤดกาล ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-7)

7.4

7.6

7.8

8.0

8.2

8.4

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Site

pH

72

ภาพท 3-15 คาเฉลยปรมาณออกซเจนละลายในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถงเดอนมนาคม 2555

6) ปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนของน าทะเล (nitrate-nitrogen:NO3-N) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนในน าทะเลตลอดทงป เทากบ 0.52±0.51 mg/l อยในชวง 0.10-1.53 mg/l ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 0.15-1.53 mg/l จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 0.23-1.28 mg/l จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 0.25-0.90 mg/l จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 0.20-1.08 mg/l จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 0.15-1.10 mg/l และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 0.10-1.05 mg/l สวนคาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนในน าทะเลสงสดอยทจดศกษาอาววกตม ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 1.53 mg/l คาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนในน าทะเลต าสดอยทจดศกษาอาวโฉลกหล า ในชวงเดอนตลาคม 2554 (ฤดมรสม) และเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 0.10 mg/l (ภาพท 3-16) โดยคาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนของน าทะเลในแตละจดศกษา ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

4.604.805.005.205.405.605.806.006.206.40

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Site

Disso

lyed o

xyge

n (mg

/l)

73

ภาพท 3-16 คาเฉลยปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนของน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอน มถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555

7) ปรมาณฟอสเฟตของน าทะเล (phosphate:PO4) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยปรมาณฟอสเฟตในน าทะเลตลอดทงป เทากบ 0.23±0.45 mg/l อยในชวง 0.02-0.78 mg/l ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 0.26-0.65 mg/l จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 0.04-0.19 mg/l จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 0.13-0.78 mg/l จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 0.02-0.18 mg/l จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 0.09-0.32 mg/l และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 0.03-0.19 mg/l สวนคาเฉลยปรมาณฟอสเฟตในน าทะเลสงสดอยทจดศกษาอาวบางจาร ในชวงเดอนตลาคม 2554 (ฤดมรสม) คดเปน 0.78 mg/l คาเฉลยปรมาณฟอสเฟตในน าทะเลต าสดอยทจดศกษาอาวบานใต ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 0.02 mg/l (ภาพท 3-17) โดยคาเฉลยปรมาณฟอสเฟตของน าทะเลในแตละจดศกษา ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยปรมาณฟอสเฟตของน าทะเลในแตละฤดกาล ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท3-7)

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Nitra

te-nit

roge

n (mg

/l)

74

ภาพท 3-17 คาเฉลยปรมาณฟอสเฟตในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอนมถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555

8) ปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนของน าทะเล (ammonia-nitrogen: NH3-N) บรเวณเกาะพะงนมคาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน าทะเลตลอดทงป เทากบ 3.61±1.10 mg/l อยในชวง 1.74-4.28 mg/l ส าหรบจดศกษาอาววกตม มคาอยในชวง 2.46-4.28 mg/l จดศกษาอาวในวก มคาอยในชวง 2.93-3.79 mg/l จดศกษาอาวบางจาร มคาอยในชวง 3.02-4.19 mg/l จดศกษาอาวบานใต มคาอยในชวง 1.74-4.14 mg/l จดศกษาอาวศรกนตรง มคาอยในชวง 3.49-4.21 mg/l และจดศกษาอาวโฉลกหล า มคาอยในชวง 2.00-4.22 mg/l สวนคาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน าทะเลสงสดอยทจดศกษาอาววกตม ในชวงเดอนมนาคม 2555 (ฤดรอน) คดเปน 4.28 mg/l คาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน าทะเลต าสดอยทจดศกษาอาวบานใต ในชวงเดอนมถนายน 2554 (ฤดฝนแรก) คดเปน 1.74 mg/l (ภาพท 3-18) โดยคาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนของน าทะเลในแตละจดศกษา ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p>0.05) (ตารางท 3-6) ส าหรบคาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนของน าทะเลในแตละฤดกาล มความแตกตางกนอยางมนยส าคญในทางสถต (p<0.05) (ตารางท 3-7)

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Phos

phate

(mg/l)

75

ภาพท 3-18 คาเฉลยปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนในน าทะเลจ าแนกตามจดศกษาในชวงเดอน มถนายน 2554 ถง เดอนมนาคม 2555 ตารางท 3-6 คาเฉลยปจจยคณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามจดศกษา

Parameter VT NV BJ BT SK CL Average WT (๐C) 29.9±0.8 a 30.6±1.2 b 30.6±1.1 b 29.4±0.3 a 30.0±1.5 ab 30.8±1.0 b 30.3±1.1

Salinity (ppt) 30.29±2.32 ab 30.92±1.68 b 30.13±1.42 ab 31.33±1.11 b 30.50±1.00 ab 29.08±0.80 a 30.33±1.64

Turbidity(FTU) 2.58±0.90 a 2.50±1.62 a 3.50±4.70 a 2.83±3.07 a 3.67±4.08 a 1.33±1.03 a 2.79±2.91

pH 8.2±0.1 b 8.1±0.1 ab 8.1±0.2 ab 8.1±0.2 ab 7.9±0.1 a 8.2±0.1 b 8.1±0.2

DO (mg/l) 5.91±0.03 b 6.07±0.02 c 5.90±0.13 b 6.14±0.02 c 5.17±0.06 a 5.80±0.46 b 5.83±0.31

NO3-N (mg/l) 0.63±0.76 a 0.58±0.52 a 0.46±0.34 a 0.49±0.44 a 0.48±0.48 a 0.42±0.52 a 0.52±0.51

PO4 (mg/l) 0.50±0.65 a 0.13±0.11 a 0.36±0.71 a 0.12±0.08 a 0.19±0.11 a 0.08±0.14 a 0.23±0.45

NH3-N (mg/l) 3.61±0.87 a 3.48±0.72 a 3.66±0.76 a 2.92±1.76 a 3.96±1.01 a 3.47±1.14 a 3.61±1.10

หมายเหต ตวอกษร a, b, c ในแนวนอน แทนคาขอมลทมความแตกตางหรอไมแตกตางกนในแตละ จดศกษา อยางมนยส าคญในทางสถตท p<0.05

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

VT NV BJ BT SK CL

Jun-11

Oct-11

Mar-12

Ammo

nia-n

itrog

en (m

g/l)

76

ตารางท 3-7 คาเฉลยปจจยคณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงนจ าแนกตามฤดกาล

Parameter Jun-11

(Rainy season)

Oct-11

(Mosoom season)

Mar-12

(Dry season) Average

WT (๐C) 30.7±1.5 b 29.5±0.4 a 30.4±0.7 b 30.3±1.1

Salinity (ppt) 31.05±1.33 b 31.08±0.80 b 29.35±1.97 a 30.33±1.64

Turbidity (FTU) 4.70±4.40 b 1.90±0.91 a 1.75±0.44 a 2.79±2.91

pH 8.2±0.1 b 8.2±0.1 b 7.9±0.1 a 8.1±0.2

DO (mg/l) 5.91±0.28 a 5.91±0.28 a 5.89±0.37 a 5.83±0.31

NO3-N (mg/l) 1.17±0.39 b 0.21±0.06 a 0.19±0.06 a 0.52±0.51

PO4 (mg/l) 0.12±0.23 a 0.37±0.64 a 0.26±0.36 a 0.23±0.45

NH3-N (mg/l) 2.34±1.22 a 4.05±0.36 b 4.04±0.33 b 3.61±1.10

หมายเหต ตวอกษร a, b, c ในแนวนอน แทนคาขอมลทมความแตกตางหรอไมแตกตางกนในแตละ ฤดกาล อยางมนยส าคญในทางสถตท p<0.05

สรปอภปรายผลการศกษาคณภาพน าทะเล พบวา อณหภมของน าทะเลมคาเฉลย 30.3 ± 1.1 ๐C อยในชวง 29.0-32.3 ๐C ความเคมมคาเฉลย 30.49 ± 1.64 ppt อยในชวง 27.25-32.00 ppt ความขนมคาเฉลย 2.78 ± 2.91 FTU อยในชวง 1.00-7.50 FTU ความเปนกรด-ดางมคาเฉลย 8.1 ± 0.2 อยในชวง 7.8-8.3 ปรมาณออกซเจนละลายในน ามคาเฉลย 5.90 ± 0.31 mg/l อยในชวง 5.17-6.15mg/l ปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนมคาเฉลย 0.52 ± 0.51 mg/l อยในชวง 0.10-1.53 mg/l ปรมาณฟอสเฟตมคาเฉลย 0.25 ± 0.45 mg/l อยในชวง 0.02-0.78 mg/l และปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนมคาเฉลย 3.48 ± 1.10 mg/l อยในชวง 1.74-4.28 mg/l ซงปจจยดานคณภาพน าทะเล อยในชวงทเหมาะสมตอการแพรกระจายและเจรญเตบโตหญาทะเล สอดคลองกบการศกษาของ Kun Seop Lee et al. (2007) พบวา ในบรเวณพนทกงเขตรอนหรอเขตรอน อณหภมของน าทะเลทเหมาะสมตอการเจรญเตบของหญาทะเลอยในชวง 23-32 ๐C การศกษาของ Short (1980) พบวา ในบรเวณเขตรอนหญาทะเลสามารถเจรญเตบโตไดด โดยมอณหภมน าอยในชวง 20-36 ๐C การศกษาของ สวลกษณ (2546) พบวา หญาทะเลแตละชนด สามารถทนตอการเปลยนแปลงของระดบความเคมของน าทะเลไดแตกตางกน ซงมความเคมอยในชวง 6-60 ppt แตหญาทะเลสวนใหญสามารถเจรญเตบโตไดด ในบรเวณทน าทะเลมระดบความเคมคงท การศกษาของ กาญจนภาชน และคณะ (2534) พบวา หญาทะเลสามารถเจรญเตบโตไดด ในบรเวณชายฝงทะเลมากกวาบรเวณน าทะเลลก เนองจากม

77

ความขนของน าทะเลนอย สงผลใหมความเขมแสงมาก จงเหมาะสมตอการสงเคราะหแสง การศกษาของ ชาครต (2550) พบวา อณหภมน าทะเล ความเคม ความเปนกรด-ดาง และปรมาณออกซเจนละลายในน าทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของหญาทะเลอยในชวง 28.9-34.4 ๐C, 14.86-33.94 ppt, 7.6-8.6 และ 5.1-11.3 mg/l ตามล าดบ

จากการศกษาคณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงน โดยน าไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐานคณภาพน าทะเล ของกรมควบคมมลพษ พบวา อณหภมน าทะเล ความเคม ความขนของน าทะเล ความเปนกรด-ดาง ปรมาณออกซเจนละลายในน า จดอยในเกณฑคณภาพน าประเภทท 1 คณภาพน าทะเลเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สวนปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจน ปรมาณฟอสเฟต และปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจน เมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานคณภาพน า ของกรมควบคมมลพษ พบวา มคาเกนมาตรฐานเพยงเลกนอย แตยงอยในชวงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล ดงนน คณภาพน าทะเลบางประการทศกษาบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน จงไมนาจะมผลตอปรมาณ การแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของแหลงหญาทะเล

3.3.2 ลกษณะของพนทองทะเลทางกายภาพ องคประกอบของพนทองทะเล บรเวณเกาะพะงน ทพบหญาทะเล

ประกอบดวย ดนทราย (sand) ดนทรายแปง (silt) ดนเหนยว(clay) และซากปะการง ลกษณะของพนทองทะเลสวนใหญเปนกลมดนทราย โดยมคาองคประกอบของดนทรายอยในชวงรอยละ 16.54-82.99 รองลงมาเปนดนทรายแปงอยในชวงรอยละ 16.93-83.3 และดนเหนยวอยในชวงรอยละ 0.08-0.15 ตามล าดบ ส าหรบองคประกอบของพนทองทะเลทเปนดนทรายมากทสด อยบรเวณจดศกษาอาวบางจาร คดเปนรอยละ 82.99 นอยทสดอยบรเวณจดศกษาศรกงตรง คดเปนรอยละ 16.54 เปนดนทรายแปงมากทสด อยบรเวณจดศกษาอาวศรกนตรง คดเปนรอยละ 83.31 นอยทสดอยบรเวณจดศกษาบางจาร คดเปนรอยละ 16.93 และเปนดนเหนยวมากทสด อยบรเวณจดศกษาอาวศรกนตรง คดเปนรอยละ 0.15 นอยทสดอยทบรเวณจดศกษาบางจาร และจดศกษาโฉลกหล า คดเปนรอยละ 0.08 (ภาพท 3-19)

ลกษณะของพนทองทะเลบรเวณเกาะพะงน พบวา สวนใหญของจดศกษามลกษณะเปนดนทราย ยกเวนจดศกษาศรกนตรง พบวา สวนใหญมลกษณะเปนดนทรายแปง นอกจากน สามารถสรปลกษณะพนทองทะเลจ าแนกตามจดศกษาไดดงน คอ จดศกษาอาววกตมสวนใหญเปนชนดดนรวนปนดนทราย (loamy sand) จดศกษาอาวในวกเปนชนดดนทรายแปงปนดนรวน (silt loam) จดศกษาอาวบางจารเปนชนดดนรวนปนดนทราย (loamy sand) จดศกษาอาวบานใตเปนชนดดนทรายปนดนรวน (sandy loam) จดศกษาอาวศรกนตรงเปนชนดดนทรายแปง (silt) และจดศกษาอาวโฉลกหล าเปนชนดดนทรายแปงปนดนรวน (silt loam) (ตารางท 3-8)

78

จากการศกษาในครงน สอดคลองกบการรายงานของ Nateekanjanalarp and Sudara (1992) ทไดท าการศกษาชนด และการแพรกระจายของหญาทะเลในจงหวดสราษฎรธาน พบวา ลกษณะพนทองทะเลบรเวณเกาะสมย และเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน สวนใหญมลกษณะองคประกอบเปนพนทราย และสอดคลองกบการศกษาของ Lewmonomont et al. (1996) ไดรายงานการศกษาไววา ในประเทศไทยจะพบหญาทะเลสวนใหญเจรญเตบโต และแพรกระจายไดดบนพนทรายปนโคลน

ภาพท 3-19 องคประกอบของพนทองทะเลทางกายภาพบรเวณเกาะพะงน จ าแนกตามจดศกษา ตารางท 3-8 ชนดของพนทองทะเลทางกายภาพบรเวณเกาะพะงน จ าแนกตามจดศกษา

Site % Sand % Silt % Clay Soil type

VT 70.58 29.31 0.11 loamy sand

NV 77.31 22.58 0.12 silt loam

BJ 82.99 16.93 0.08 loamy sand

BT 54.83 45.03 0.14 sandy loam

SK 16.54 83.31 0.15 silt

CL 71.67 28.25 0.08 silt loam

70.58 77.31 82.99

54.83

16.54

71.67

0.11 0.12

0.08

0.14

0.15

0.08

29.31 22.58 16.93

45.03

83.31

28.25

0%

20%

40%

60%

80%

100%

VT NV BJ BT SK CL

% Silt

% Clay

% Sand

Site

79

จากการศกษาความหลากหลายทางชวภาพ และปจจยสงแวดลอมบางประการ สรปไดวา ความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล พบจ านวนชนดของหญาทะเลใกลเคยงกบทเคยพบในอดต ปรมาณพนทแหลงหญาทะเลมแนวโนมลดจ านวนลง การแพรกระจายของหญาทะเลสวนใหญจะพบในบรเวณจดศกษาเดม ส าหรบคณภาพน าทะเลบางประการ พบวา มปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจน ปรมาณฟอสเฟต และปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจน เกนคามาตรฐานคณภาพน าทะเล ประเภทท 1 คณภาพน าทะเลเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ของกรมควบคมมลพษเพยงเลกนอย แตยงอยในชวงทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล และลกษณะพนทองทะเลมองคประกอบของอนภาคดน อยในชวงทมความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล ดงนน สาเหตทท าใหแหลงหญาทะเลเกดความเสอมโทรม และปรมาณพนทลดลง นาจะมาจากกจกรรมตางๆของมนษย ในการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตบรเวณชายฝงทะเล เพอพฒนาพนทบรเวณชายฝงส าหรบรองรบธรกจการทองเทยว เชน การสรางทาเทยบเรอคมนาคม การสรางทาเทยบเรอชาวประมง การขดหญาทะเลทงเพอพฒนาเปนแหลงทองเทยวและสถานทเลนน าทะเล การท าประมงโดยใหเครองมอทไมเหมาะสม เชน อวนรน อวนลาก อวนทบตลง การจบสตวน าทะเลพวกปลงทะเล เมนทะเล หอยตางๆ และป จ านวนมากเกนไป ตลอดจนการท าประมงในขณะน าลด ท าใหใบพดเรอหรอสมอเรอท าลายแหลงหญาทะเล โดยขาดความร ความเขาใจ และความตระหนกในการอนรกษหญาทะเล ซงสอดคลองกบการศกษาของ ชชร (2549) ทรายงานไววา กจกรรมตางๆทกอใหเกดดนตะกอนเพมขน การสรางเขอนบรเวณชายหาด การถมพนทบรเวณชายฝงทะเล การสรางทาเรอ การปลอยน าทงจากชมชน การท าประมงโดยใชอวนลาก อวนรน อวนทบตลง จะสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตและสภาพความสมบรณของหญาทะเล

3.4 ผลศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน

3.4.1 ขอมลทวไป ผลการศกษาขอมลทวไปดานปจจยสวนบคคล ในการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล พบวา ประเภทของกลมตวอยางทท าการศกษา สวนใหญเปนกลมนกทองเทยว จ านวน 268 คน คดเปนรอยละ 75.07 รองลงมาเปนกลมชาวประมง จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 11.20 และนอยทสดเปนกลมผน าชมชน 11 คน คดเปนรอยละ 3.08 ตามล าดบ (ภาพท 3-20) สดสวนของเพศชายและเพศหญงมคาใกลเคยงกน โดยเปนเพศชาย จ านวน 173 คน คดเปนรอยละ 48.46 เพศหญง จ านวน 184 คน คดเปนรอยละ 51.54 ตามล าดบ (ภาพท 3-21) สวนใหญอยในชวงอาย 30-39 ป จ านวน 132 คน คดเปนรอยละ 36.98 รองลงมาอยในชวงอาย 20-29 ป จ านวน 83 คน คดเปนรอยละ 23.25 และนอยทสดอยในชวงอายนอยกวา 20 ป จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 1.40 (ภาพท 3-22)

80

ส าหรบระยะการอาศยอยในพนท พบวา สวนใหญอาศยอยนอยกวา 10 ป จ านวน 282 คน คดเปนรอยละ 78.99 รองลงมาอาศยอยในพนทในชวง 20-29 ป และ 40-49 ป จ านวน 17 คน คดเปนรอยละ 4.76 และอาศยอยในพนทนอยทสดอยในชวงมากกวาหรอเทากบ 60 ป จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.84 (ภาพท 3-23) ระดบการศกษาของกลมตวอยาง พบวา สวนใหญมการศกษาในระดบปรญญาตร จ านวน 136 คน คดเปนรอยละ 38.10 รองลงมาเปนระดบอนปรญญา/ปวส.หรอเทยบเทา จ านวน 73 คน คดเปนรอยละ 20.45 และนอยทสด คอ ไมไดรบการศกษา จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.28 ตามล าดบ โดยกลมผประกอบการธรกจทองเทยว กลมผน าชมชน และกลมนกทองเทยว มการศกษาสวนใหญอยในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 73.68, 54.55 และ 38.06 ตามล าดบ และกลมชาวประมงมการศกษาสวนใหญอยในระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 52.50 (ภาพท 3-24) ผลการศกษารายไดตอเดอน พบวา กลมตวอยางสวนใหญมรายไดอยในชวง 10,000 -29,999 บาท จ านวน 189 คน คดเปนรอยละ 52.94 รองลงมามรายไดอยในชวง 30,000-49,999 บาท จ านวน 90 คน คดเปนรอยละ 25.21 และนอยทสดมรายไดอยในชวง 70,000-89,999 บาท จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.24 และมรายไดมากกวาหรอเทากบ 90,000 บาท จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.24 เทากน ตามล าดบ โดยผประกอบการธรกจทองเทยวสวนใหญมรายไดอยในชวง 30,000-49,999 บาท คดเปนรอยละ 36.84 รองลงมา คอ นกทองเทยวและผน าชมชนมรายไดอยในชวง 10,000-29,000 บาท คดเปนรอยละ 61.57 และ 45.45 ตามล าดบ และชาวประมงมรายไดอยในชวงนอยกวา 10,000 บาท คดเปนรอยละ 47.50 (ภาพท 3-25) ส าหรบอาชพของกลมตวอยาง พบวา สวนใหญประกอบอาชพธรกจสวนตว จ านวน 93 คน คดเปนรอยละ 26.05 รองลงมาประกอบอาชพเกษตรกรรม จ านวน 74 คน คดเปนรอยละ 20.73 และนอยทสด คอ วางงาน จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.28 ตามล าดบ (ตารางท 3-26)

ภาพท 3-20 จ านวนรอยละของประเภทกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล

3%

11%

11%

75%

ผน าชมชม

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

81

1.87

1.40

20.00

27.99

23.25

9.09

15.00

47.37

39.93

36.98

45.45

27.50

28.95

26.12

27.17

45.45

22.50

23.68

4.10

9.52

15.00

1.68

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม < 20 ป

20-29 ป

30-39 ป

40-49 ป

50-59 ป

≥ 60 ป

ภาพท 3-21 จ านวนรอยละของเพศของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญา ทะเล

ภาพท 3-22 จ านวนรอยละของอายของกลมตวอยางทท าการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญา ทะเล

90.91

60.00

57.89

43.66

48.46

9.09

40.00

42.11

56.34

51.54

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผปะกอบการ

นกทองเทยว

รวม

ชาย

หญง

82

ภาพท 3-23 จ านวนรอยละของระยะเวลาอาศยอยบรเวณเกาะพะงนของกลมตวอยางทท าการศกษา การรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล

ภาพท 3-24 จ านวนรอยละของระดบการศกษาของกลมตวอยางทท าการศกษาการรบรขอมลการ อนรกษหญาทะเล

9.09

5.00

28.95

100

78.99

7.50

21.05

3.08

30.00

13.16

4.76

15.00

13.16

3.08

54.55

15.00

13.16

4.76

36.36

20.00

10.53

4.48

7.50

0.84

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม < 10 ป

10 - 19 ป

20 - 29 ป

30 - 39 ป

40 - 49 ป

50 - 59 ป

≥ 60 ป

2.50

9.09

52.50

2.63

15.67

18.21

18.18

40.00

5.26

18.66

19.61

18.18

5.00

18.42

23.13

20.45

54.55

73.68

38.06

38.10

4.48

3.36

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบ…

นกทองเทยว

รวม

ไมไดศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษา

อนปรญญา/เทยบเทา

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

83

ภาพท 3-25 จ านวนรอยละของระดบรายไดของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญา ทะเล

ภาพท 3-26 จ านวนรอยละของอาชพของกลมตวอยางทศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล

3.4.2 ขอมลดานความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ

ผลการศกษาขอมลดานความสะดวกในการรบรขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ โดยเรยงล าดบจากความสะดวกมากไปหาความสะดวกนอย จ านวน 11 ชองทาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญมความสะดวกในการรบรขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ ในล าดบท 1 คอ สอโทรทศน จ านวน 309 คน คดเปนรอยละ 86.55 รองลงมาล าดบท 2 คอ สอวทย จ านวน 134 คน คดเปนรอยละ 37.54 และล าดบท 3 คอ สอหนงสอพมพ จ านวน 120 คน คดเปนรอยละ 33.65

9.09

47.50

6.34

10.36

45.45

35.00

13.16

61.57

52.94

27.27

12.50

36.84

25.37

25.21

18.18

28.95

4.48

7.00

2.50

15.79

0.37

2.24

2.50

5.26

1.87

2.24

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม

< 10,000 บาท

10,000 - 29,999 บาท

30,000 - 49,999 บาท

50,000 - 69,999 บาท

70,000 - 89,999 บาท

≥ 90,000 บาท

27.27

8.21

7.00

5.60

4.20

20.15

15.13

18.18

2.50

100.00

19.40

26.05

2.50

10.07

7.84

77.50

0.37

8.96

27.27

10.00

25.00

20.73

18.18

9.70

7.84

9.09

5.00

1.49

1.96

2.50

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม รบราชการ

พนกงานรฐวสาหกจ

พนกงานบรษท

ธรกจสวนตว

คาขาย

ประมง

เกษตรกรรม

รบจาง

แมบาน

วางงาน

84

ตามล าดบ ส าหรบความสะดวกในการรบรขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ 3 ล าดบสดทาย ไดแก ล าดบท 9 คอ สอจากองคกรเอกชน จ านวน 53 คน คดเปนรอยละ 14.85 ล าดบท 10 คอ สอหอกระจายขาว จ านวน 67 คดเปนรอยละ 18.77 และล าดบท 11 คอ สออนเตอรเนต จ านวน 61 คดเปนรอยละ 17.09 ตามล าดบ (ตารางท 3-9) สรปชองทางตางๆ ทกลมตวอยางสวนใหญ มความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไป โดยเรยงล าดบจากความสะดวกมากไปหาความสะดวกนอย คอ สอโทรทศน สอวทย สอหนงสอพมพ สอทางญาตพนอง/เพอนบาน สอปายประชาสมพนธ สอวารสาร/นตยสาร สอเอกสาร/แผนพบ สอจากเจาหนาท/หนวยงานรฐ สอจากองคกรเอกชน สอหอกระจายขาว และสออนเตอรเนต ตามล าดบ ตารางท 3-9 ล าดบความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ

ล าดบ

ท

หนวย

โทรท

ศน

วทย

สออน

เตอรเน

ต

หอกระจายขาว

หนงส

อพมพ

วารส

าร/นตยสาร

เอกสาร/แ

ผนพบ

ปายป

ระชาสม

พนธ

เจาหน

าท/หนว

ยงานรฐ

องคก

รเอกช

น

ญาตพ

นอง/เพอ

นบาน

1 คน %

309 86.55

14 3.92

31 8.68

0 0.00

0 0.00

5 1.40

1 0.28

0 0.00

0 0.00

0 0.00

4 1.12

2 คน %

40 11.20

134 37.54

84 23.53

16 4.48

36 10.08

2 0.56

0 0.00

12 3.36

7 1.96

1 0.28

27 7.56

3 คน %

2 0.56

73 20.45

45 12.61

25 7.00

120 33.65

22 6.16

1 0.28

5 1.40

12 3.36

11 3.08

43 12.04

4 คน %

0 0.00

53 14.85

35 9.80

38 10.64

62 17.37

23 6.44

24 6.72

36 10.08

21 5.88

24 6.72

41 11.48

5 คน %

0 0.00

34 9.52

24 6.72

32 8.96

44 12.32

38 10.64

32 8.96

45 12.61

40 11.20

17 4.76

51 14.29

6 คน %

1 0.28

5 1.40

14 3.92

27 7.56

15 4.20

64 17.93

54 15.13

46 12.89

52 14.57

42 11.76

36 10.08

7 คน %

0 0.00

12 3.36

20 5.60

14 3.92

33 9.24

58 16.25

52 14.57

52 14.57

52 14.57

30 8.40

36 10.08

8 คน %

3 0.84

6 1.68

15 4.20

35 9.80

14 3.92

53 14.85

55 15.41

56 15.69

62 17.37

42 11.76

14 3.92

9 คน %

2 0.56

5 1.40

9 2.52

23 6.44

18 5.04

40 11.20

68 19.05

30 8.40

76 21.29

53 14.85

31 8.68

10 คน %

0 0.00

1 0.28

19 5.32

67 18.77

4 1.12

46 12.89

36 10.08

42 11.76

24 6.72

78 21.85

33 9.24

11 คน %

0 0.00

20 5.60

61 17.09

80 22.41

11 3.08

6 1.68

34 9.52

33 9.24

11 3.08

59 16.53

41 11.48

85

3.4.3 ขอมลดานชองทางการรบรขาวสารในการอนรกษหญาทะเล จากการศกษาขอมลดานชองทางการรบรขาวสาร ในการอนรกษหญาทะเล พบวา กลมตวอยางสวนใหญมประสบการณการรบรขาวสาร จากชองทางสอโทรทศน จ านวน 224 คน คดเปนรอยละ 62.75 รองลงมา คอ ชองทางปายประชาสมพนธ จ านวน 118 คน คดเปนรอยละ 33.05 และชองทางสออเลกทอนค (อนเตอรเนต) จ านวน 114 คน คดเปนรอยละ 31.93 ตามล าดบ ส าหรบชองทางการรบรขาวสารนอยทสด คอ สอทางหอกระจายขาว จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 5.04 (ตารางท 3-10)

ส าหรบกลมตวอยางผน าชมชน ชาวประมง และนกทองเทยว สวนใหญมประสบการณการรบรขาวสารจากชองทางสอโทรทศน คดเปนรอยละ 90.91, 65.00 และ 57.46 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางผประกอบการธรกจทองเทยวสวนใหญ มประสบการณการรบรขาวสารจากชองทางสออนเตอรเนต คดเปนรอยละ 97.37 (ตารางท 310) สรปชองทางการรบรขอมลขาวสาร ในการอนรกษหญาทะเลของกลม

ตวอยาง เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ สอโทรทศน สอปายประชาสมพนธ สออนเตอรเนต สอ

หนงสอพมพ สอวทย สอวารสาร/นตยสาร สอจากเจาหนาท/หนวยงานของรฐ สอจากญาตพนอง/

เพอนบาน สอจากองคกรเอกชน สอจากเอกสาร/แผนพบ และสอหอกระจายขาว ตามล าดบ

86

ตารางท 3-10 ชองทางการรบรขอมลขาวสารในการอนรกษหญาทะเล จ าแนกตามประสบการณ

ชองทางการรบร การอนรกษ หญาทะเล

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

1.โทรทศน

10 1 0 26 2 12 34 4 0 154 60 54 224 67 66

90.91 % 9.09 % 0.00 % 65.00 % 5.00 % 30.00 % 89.47 % 10.53 % 0.00 % 57.46 % 22.39 % 20.15 % 62.75 % 18.77 % 18.49 %

2.วทย

5 3 3 14 11 15 21 12 5 65 96 107 105 122 130

45.45 % 27.27 % 27.27 % 35.00 % 27.50 % 37.50 % 55.26 % 31.58 % 13.16 % 24.25 % 35.82 % 39.93 % 29.41 % 34.17 % 36.41 %

3.สออเลกทอนค (อนเตอรเนต)

2 5 4 2 7 31 37 0 1 73 59 136 114 71 172

18.18 % 45.45 % 36.36 % 5.00 % 17.50 % 77.50 % 97.37 % 0.00 % 2.63 % 27.24 % 22.01 % 50.75 % 31.93 % 19.89 % 48.18 %

4.หอกระจายขาว

0 3 8 5 5 30 0 19 19 13 54 201 18 81 258

0.00 % 27.27 % 72.73 % 12.50 % 12.50 % 75.00 % 0.00 % 50.00 % 50.00 % 4.85 % 20.15 % 75.00 % 5.04 % 22.69 % 72.27 %

5.หนงสอพมพ

4 2 5 12 9 19 27 11 0 70 62 136 113 84 160

36.36 % 18.18 % 45.45 % 30.00 % 22.50 % 47.50 % 71.05 % 28.95 % 0.00 % 26.12 % 23.13 % 50.75 % 31.65 % 23.53 % 44.82 %

6.วารสาร/นตยสาร

3 2 6 1 11 28 33 4 1 53 72 143 90 89 178

27.27 % 18.18 % 54.55 % 2.50 % 27.50 % 70.00 % 86.84 % 10.53 % 2.63 % 19.78 % 26.87 % 53.36 % 25.21 % 24.93 % 49.86 %

86

87

ชองทางการรบร การอนรกษ หญาทะเล

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

เคยรบร

ไมแนใจ

ไมเคยรบร

7.เอกสาร/แผนพบ

2 2 7 3 9 28 12 15 11 20 92 156 37 118 202

18.18 % 18.18 % 63.64 % 7.50 % 22.50 % 70.00 % 31.58 % 39.47 % 28.95 % 7.46 % 34.33 % 58.21 % 10.36 % 33.05 % 56.58 %

8.ปาย ประชาสมพนธ

6 0 5 8 5 27 19 16 3 85 59 124 118 80 159

54.55 % 0.00 % 45.45 % 20.00 % 12.50 % 67.50 % 50.00 % 42.11 % 7.89 % 31.72 % 22.01 % 46.27 % 33.05 % 22.41 % 44.54 %

9.เจาหนาท/ หนวยงานของรฐ

9 0 2 10 7 23 21 14 3 46 80 142 86 101 170

81.82 % 0.00 % 18.18 % 25.00 % 17.50 % 57.50 % 55.26 % 36.84 % 7.89 % 17.16 % 29.85 % 52.99 % 24.09 % 28.29 % 47.62 %

10.องคกรเอกชน

2 2 7 4 8 28 18 17 3 33 58 177 57 85 215

18.18 % 18.18 % 63.64 % 10.00 % 20.00 % 70.00 % 47.37 % 44.74 % 7.89 % 12.31 % 21.64 % 66.04 % 15.97 % 23.81 % 60.22 %

11.ญาตพนอง/ เพอนบาน

6 0 5 11 3 26 22 4 12 39 47 182 78 54 225

54.55 % 0.00 % 45.45 % 27.50 % 7.50 % 65.00 % 57.89 % 10.53 % 31.58 % 14.55 % 17.54 % 67.91 % 21.85 % 15.13 % 63.03 %

12.อนๆ ระบ.........

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 % 0.00 %

87

88

3.4.4 ขอมลดานความรในการอนรกษหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง จากการศกษาขอมลดานความรในการอนรกษหญาทะเล พบวา กลมตวอยาง

สวนใหญมความรอยในระดบต า จ านวน 155 คน คดเปนรอยละ 43.42 รองลงมา คอ ความรอยในระดบปานกลาง จ านวน 125 คน คดเปนรอยละ 35.01 และ ความรอยในระดบสง จ านวน 77 คน คดเปนรอยละ 21.57 กลมตวอยางทมความรระดบด ไดแก ผประกอบการธรกจทองเทยว (รอยละ 68.42) กลมตวอยางทมความรระดบปานกลาง ไดแก ผน าชมชน (รอยละ 45.45) และกลมตวอยางทมความรระดบต า ไดแก ชาวประมง (รอยละ 52.50) และ นกทองเทยว (รอยละ 47.76) (ภาพท 3-27)

ภาพท 3-27 ระดบความรเรองหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง ส าหรบความรจ าแนกรายขอ พบวา กลมตวอยางสวนใหญตอบค าถามถก

มากทสด คอขอท 19 จ านวน 317 คน คดเปนรอยละ 88.80 รองลงมา คอ ขอท 6 จ านวน 293 คน คดเปนรอยละ 82.07 และขอท 16 จ านวน 289 คน คดเปนรอยละ 80.95 ตามล าดบ สวนกลมตวอยางสวนใหญทตอบค าถามผดมากทสด คอ ขอท 7 จ านวน 236 คน คดเปนรอยละ 66.11 รองล าดบขนมา คอ ขอท 9 จ านวน 194 คน คดเปนรอยละ 54.34 และขอท 18 จ านวน 193 คน คดเปนรอยละ 54.06 ตามล าดบ (ตารางท 3-11)

ถาหากจ าแนกความรเรองหญาทะเลตามประเภทของความร พบวา กลมตวอยางสวนใหญขาดความรในเรองความรทวไปเกยวกบหญาทะเล รองลงมา คอ เรองประโยชนของหญาทะเล เรองผลกระทบทมตอหญาทะเล และแนวทางในการอนรกษหญาทะเล ตามล าดบ ส าหรบกลมตวอยางผน าชมชนสวนใหญขาดความรในเรองลกษณะทวไป และผลกระทบหรอภยคมคามตอหญาทะเล กลมตวอยางชาวประมงขากความรในเรองลกษณะทวไปของหญาทะเล กลมตวอยางผประกอบการธรกจทองเทยวขาดความรในเรองประโยชนและแนวทางการอนรกษหญาทะเล กลมนกทองเทยวขาดความรในเรองประโยชนของหญาทะเล (ภาพท 3-28)

27.27

52.50

7.89

47.76

43.42

45.45

17.50

23.68

38.81

35.01

27.27

30.00

68.42

13.43

21.57

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม

ต า

ปานกลาง

ด

89

ตารางท 3-11 ความรเรองหญาทะเล จ าแนกรายขอ

ขอความค าถาม ตอบถก ตอบผด

คน รอยละ คน รอยละ 1. หญาทะเลคลายพชบก มราก ล าตน ใบ ดอก และผล สามารถเจรญเตบโตอยในน าทะเลได 183 51.26 174 48.74 2. หญาทะเลสวนใหญเจรญเตบโตไดดในน าทะเลลกทแสงแดดสองไมถง 170 47.62 187 52.38 3. หญาทะเลจดเปนวชพชทไมมประโยชนในทองทะเล 263 73.67 94 26.33 4. สตวทะเลหายากและใกลจะสญพนธ เชน พะยน เตาทะเล กนหญาทะเลเปนอาหาร 281 78.71 76 21.29 5. ปลงทะเล เมนทะเล ไสเดอนทะเล เปนสตวทท าลายความอดมสมบรณของแหลงหญาทะเล 208 58.26 149 41.74 6. หญาทะเลเปนแหลงอาหาร หลบภย และวางไขของสตวน า และสงมชวตในทะเลหลายชนด 293 82.07 64 17.93 7. หญาทะเลน าไปเปนอาหาร ยารกษาโรค จกรสาน ท าป ย วสดปองกนเสยงและความรอน 121 33.89 236 66.11 8. ชายฝงทะเลทพบแนวหญาทะเลจ านวนมาก จะเสยงตอการพงทลายของชายฝงไดงาย 265 74.23 92 25.77 9. แหลงหญาทะเล เหมาะแกการท าประมงพนบาน ชวยสรางงานสรางรายไดใหกบชาวประมง 163 45.66 194 54.34 10.ชายฝงทะเลทมหญาทะเลจ านวนมากจะท าใหคณภาพน าทะเลเสย และสตวน าตาย 243 68.07 114 31.93 11. ความเคม อณหภม ฤดกาล ความขนใส และปรมาณสารอาหาร มผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล 287 80.39 70 19.61 12. เครองมอทเหมาะสมส าหรบท าการประมงในแหลงหญาทะเล คอ อวนรน อวนลาก อวนทบตลง 244 68.35 113 31.65 13.การตดไม การสรางถนนบรเวณชายฝงทะเล เปนกจกรรมของมนษยทไมสงผลตอการเจรญเตบโต 184 51.54 173 48.46 14.การขดรองน า สรางสะพาน หรอสรางทาเทยบเรอ สงผลใหแหลงหญาทะเลเสอมโทรมและตาย 218 61.06 139 38.94 15.การปลอยน าเสยจากชมชน อาคารทพกอาศย บรเวณรมชายฝงไมสงผลกระทบตอแหลงหญาทะเล 284 79.55 73 20.45 16.ชาวประมง ควรท าการประมงดวยเครองมอทเหมาะสม และเฝาระวงการท าประมงทผดกฎหมาย 289 80.95 68 19.05 17. การสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานรฐ ชวยใหเกดการอนรกษหญาทะเลเกดความย งยน 279 78.15 78 21.85 18.การอนรกษหญาทะเล ควรใหหนวยงานของรฐบงคบใชกฎหมาย จะมประสทธภาพกวา 164 45.94 193 54.06 19. การใหความรจะท าใหประชาชนเกดความรก และน าไปสแนวทางการอนรกษ หญาทะเลอยางย งยน 317 88.80 40 11.20 20.การอนรกษหญาทะเลจะประสบความส าเรจและย งยนจะตองอาศยการมสวนรวม 282 78.99 75 21.01

89

90

ภาพท 3-28 ลกษณะประเภทของความรเรองหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง

3.4.5 ขอมลดานประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล จากการศกษาขอมลดานประสบการณ การเขารวมกจกรรมการอนรกษหญา

ทะเล พบวา กลมตวอยางสวนใหญมประสบการณ การเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลอยในระดบต า จ านวน 344 คน คดเปนรอยละ 96.36 รองลงมา คอ ระดบสง จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.24 และระดบปานกลาง จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 1.4 ตามล าดบ โดยกลมตวอยางทง 4 กลม สวนใหญมประสบการณการเขารวมกจกรรมในระดบต าทงหมด (ภาพท 3-29)

ประเภทของกจกรรมการอนรกษหญาทะเล กลมตวอยางสวนใหญมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวทางทะเลเชงอนรกษ จ านวน 114 คน คดเปนรอยละ 31.93 รองลงมา คอ การมสวนรวมในการจดหรอชมนทรรศการเกยวกบการอนรกษหญาทะเล จ านวน 95 คน คดเปนรอยละ 26.61 และ การมสวนรวมในการรณรงคปองกนการปลอยน าเสยจากชมชนสทะเล จ านวน 62 คน คดเปนรอยละ 17.37 ตามล าดบ ส าหรบการมประสบการณรวมกจกรรมนอยทสด คอ การมสวนรวมในการจดท าแผนงาน/โครงการ เพอการอนรกษแหลงหญาทะเล จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 3.92 โดยกลมตวอยางผน าชมชนสวนใหญมสวนรวมในการออกระเบยบ ขอบงคบในการอนรกษแหลงหญาทะเล คดเปนรอยละ 54.55 กลมตวอยางชาวประมง ผประกอบกรธรกจทองเทยว และนกทองเทยว สวนใหญมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวทางทะเลเชงอนรกษ คดเปนรอยละ 35.00, 50.00 และ 28.36 ตามล าดบ (ตารางท 3-13)

0

20

40

60

80

100

ตอบถก ตอบผด ตอบถก ตอบผด ตอบถก ตอบผด ตอบถก ตอบผด ตอบถก ตอบผด

ผน าชมชน ชาวประมง ผประกอบการ นกทองเทยว รวม

ลกษณะทวไป

ประโยชน

ผลกระทบ

การอนรกษ

รอยละ

91

72.73

85.00

97.37

98.88

96.36

18.18

2.50

0.75

1.40

9.09

12.50

2.63

0.37

2.24

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ผน าชมชน

ชาวประมง

ผประกอบการ

นกทองเทยว

รวม

ระดบต า

ระดบปานกลาง

ระดบสง

ภาพท 3-29 ระดบประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง

92

ตารางท 3-12 ประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง

กจกรรมการอนรกษหญาทะเล

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย

คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ

1.การมสวนรวมในการจดหรอชมนทรรศการเกยวกบอนรกษหญาทะเล

5

45.45

6

54.55

12

30.00

28

70.00

17

44.74

21

55.26

61

22.76

207

77.24

95

26.61

262

73.39

2.การมสวนรวมในการอบรม สมมนา ความรเรองการอนรกษหญาทะเล

3

27.27

8

72.73

6

15.00

34

85.00

4

10.53

34

89.47

6

2.24

262

97.76

19

5.32

338

94.68

3.การมสวนรวมในการรณรงคใหความรแกประชาชนในการอนรกษแหลงหญาทะเล

1

9.09

10

90.91

6

15.00

34

85.00

1

2.63

37

97.37

7

2.61

261

97.39

15

4.20

342

95.80

4. การมสวนรวมในการจดท าแผนงาน/โครงกาอนรกษแหลงหญาทะเล

1

9.09

10

90.91

8

20.00

32

80.00

1

2.63

37

97.37

4

1.49

264

98.51

14

3.92

343

96.08

5. การมสวนรวมในกจกรรมการท าประมงทไมท าลายแหลงหญาทะเล

4

36.36

7

63.64

10

25.00

30

75.00

1

2.63

37

97.37

6

2.24

262

97.76

21

5.88

336

94.12

92

93

กจกรรมการอนรกษหญาทะเล

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย เคย ไมเคย

คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ คน รอยละ

6. การมสวนรวมในการรณรงคปองกนการปลอยน าเสยจากชมชนสทะเล

5

45.45

6

54.55

9

22.50

31

77.50

14

36.84

24

63.16

34

12.69

234

87.31

62

17.37

295

82.63

7. การมสวนรวมในการออกระเบยบ ขอบงคบ ในการอนรกษแหลงหญาทะเล

6

54.55

5

45.45

6

15.00

34

85.00

3

7.89

35

92.11

6

2.24

262

97.76

21

5.88

336

94.12

8. การมสวนรวมในการท ากจกรรมการปลกหญาทะเล

4

36.36

7

63.64

5

12.50

35

87.50

6

15.79

32

84.21

7

2.61

261

97.39

22

6.16

335

93.84

9. การมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวทางทะเลเชงอนรกษ

5

45.45

6

54.55

14

35.00

26

65.00

19

50.00

19

50.00

76

28.36

192

71.64

114

31.93

243

68.07

10. การมสวนรวมในการเปนคณะกรรมการวางแผน ตดตามและประเมนผล เกยวกบการอนรกษหญาทะเล

4

36.36

7

63.64

7

17.50

33

82.50

1

2.63

37

97.37

4

1.49

264

98.51

16

4.48

341

95.52

93

94

3.4.6 ขอมลดานปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล จากการศกษาขอมลดานปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล โดยการใชแบบสอบถามความคดเหน พบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวา ปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล คอ ประชาชนขาดความรในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 353 คน คดเปนรอยละ 98.88 รองลงมา คอ ขาดสอหรอชองทางใหความรเกยวการอนรกษหญาทะเล จ านวน 319 คน คดเปนรอยละ 89.36 และไมมระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 286 คน คดเปนรอยละ 80.11 ตามล าดบ (ตารางท 3-14)

ส าหรบการศกษาขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษหญาทะเล โดยใชแบบสอบถามความคดเหน พบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวา แนวทางในการอนรกษหญาทะเล คอ ควรจดหาหรอจดท าสอใหความรและประชาสมพนธอยางสม าเสมอ จ านวน 340 คน คดเปนรอยละ 95.24 รองลงมา คอ ควรจดกจกรรมรณรงคการอนรกษหญาทะเล โดยการมสวนรวมของชมชน จ านวน 327 คน คดเปนรอยละ 91.60 และ ควรจดการอบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล จ านวน 325 คน คดเปนรอยละ 91.04 ตามล าดบ (ตารางท 3-15)

95

ตารางท 3-13 ปญหาและอปสรรคในการอนรกษแหลงหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง

ปญหา อปสรรค

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ 1. ประชาชนขาดความรในการอนรกษหญาทะเล

11

100.00

0

0.00

38

95 2 5 37

97.37

1

2.63

267

99.63

1

0.37

353

98.88

4

1.12

2. ขาดสอหรอชองทางใหความรเกยวการอนรกษหญาทะเล

11

100.00

0

0.00

35

87.5

5

12.5

37

97.37

1

2.63

236

88.06

32

11.94

319

89.36

38

10.64

3. ขาดงบประมาณในการอนรกษหญาทะเล หรอมไมเพยงพอ

10

90.91

1

9.09

31

77.5

9

22.5

35

92.11

3

7.89

186

69.4

82

30.6

262

73.39

95

26.61

4. ขาดหนวยงานหรอผรบผดชอบหลก ในการอนรกษหญาทะเล

11

100.00

0

0.00

30

75

10

25

37

97.37

1

2.63

204

76.12

64

23.88

282

78.99

75

21.01

5. ไมมระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล

8

81.82

2

18.18

29

72.5

11

27.5

36

94.74

2

5.26

212

79.1

56

20.9

286

80.11

71

19.89

6. อนๆ ระบ.................... 0

0.00

11

100.00 3 7.5

37

92.5

0

0.00

38

100.00 3

1.12

265

98.88 6

1.68

351

98.32 95

96

ตารางท 3-14 ขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษแหลงหญาทะเล จ าแนกตามกลมตวอยาง

ขอเสนอแนะ แนวทางในการอนรกษ

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ

1. ควรจดหาหรอจดท าสอใหความรและประชาสมพนธอยางสม าเสม

11

100.00

0

0.00

27

67.50

13

32.50

37

97.37

1

2.63

265

98.88

3

1.12

340

95.24

17

4.76

2. ควรจดการอบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล

9

81.82

2

18.18

30

75.00

10

25.00

35

92.11

3

7.89

251

93.66

17

6.34

325

91.04

32

8.96

3. ควรจดกจกรรมรณรงคการอนรกษหญาทะเล โดยการมสวนรวมของชมชน

11

100.00

0

0.00

32

80.00

8

20.00

36

94.74

2

5.26

248

92.54

20

7.46

327

91.60

30

8.40

96

97

ขอเสนอแนะ

แนวทางในการอนรกษ

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ

4.หนวยงานของรฐ หรอ อปท. ควรจดท าแผนงาน/โครงการเพอสนบสนนกจกรรมอนรกษหญาทะเล

10

90.91

1

9.09

28

70.00

12

30.00

37

97.37

1

2.63

213

79.48

55

20.52

288

80.67

69

19.33

5. หนวยงานของรฐ หรอ อปท. ควรจดท าแผนงาน/โครงการเพอสนบสนนกจกรรมอนรกษหญาทะเล

11

100.00

0

0.00

26

65.00

14

35.00

36

94.74

2

5.26

219

81.72

49

18.28

292

81.79

65

18.21

6. ควรจดตงกลม ชมรม หรอองคกร โดยการมสวนรวมของชมชนในการอนรกษหญาทะเล

9

81.82

2

18.18

29

72.50

11

27.50

36

94.74

2

5.26

225

83.96

43

16.04

299

83.75

58

16.25

97

98

ขอเสนอแนะ

แนวทางในการอนรกษ

ผน าชมชน (n=11) ชาวประมง (n=40) ผประกอบการ (n=38) นกทองเทยว (n=268) รวม (n=357)

เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก เลอก ไมเลอก คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ คน รอย

ละ

7. ควรมมาตรการ ระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล

10

90.91

1

9.09

27

67.50

13

32.50

35

92.11

3

7.89

227

84.70

41

15.30

299

83.75

58

16.25

8. ควรมการคดเลอกพนทและประกาศเปนเขตอนรกษแหลง หญาทะเล

9

81.82

2

18.18

31

77.50

9

22.50

32

84.21

6

15.79

202

75.37

66

24.63

274

76.75

83

23.25

9. อนๆ ระบ……...... 0

0.00

11

100.00

0

0.00

40

100.00

0

0.00

38

100.00

3

1.12

265

98.88

3

0.84

354

99.16

98

99

3.4.7 ขอมลดานความสมพนธระหวางความร ประสบการณ กบปจจยสวนบคคล ผลการศกษาความสมพนธระหวางความรกบปจจยสวนบคคล พบวา

ความรของกลมตวอยางทศกษามความสมพนธไปในทศทางเดยวกบ ระยะเวลาทอยอาศยในพนทและรายได อยางมนยส าคญยงทางสถต (r2=0.171, p<0.01 และ r2=0.372, p<0.01) ความรของกลมตวอยางศกษามความสมพนธไปในทศทางเดยวกบอายอยางมนยส าคญทางสถต (r2=0.129, p<0.05)

ประสบการณการเขารวมกจกรรมอนรกษหญาทะเลของกลมตวอยางศกษา มความสมพนธไปในทศทางเดยวกบระยะเวลาทอยอาศยในพนท และอายอยางมนยส าคญยงทางสถต (r2=0.339, p<0.01 และ r2=0.231, p<0.01) ประสบการณการเขารวมกจกรรมอนรกษหญาทะเลของกลมตวอยางศกษา มความสมพนธไปในทศทางเดยวกบรายไดอยางมนยส าคญทางสถต (r2=0.131, p<0.05) (ตารางท 3-16)

ตารางท 3-15 คาสหสมพนธ (Pearson’s correlation; r2) ระหวางความรและประสบการณกบปจจย สวนบคคล (n = 357)

ตวแปร เวลาอาศย อาย การ ศกษา

อาชพ รายได ความร ประสบ การณ

ระยะ เวลาอาศย

Pearson Correlation

1

อาย Pearson Correlation

.527** 1

การศกษา

Pearson Correlation

-.190** -.333** 1

อาชพ Pearson Correlation

.130* .229** -.490** 1

รายได Pearson Correlation

.202** .126* .234** -.136* 1

ความร Pearson Correlation

.171** .129* -.051 .082 .372** 1

ประสบ การณ

Pearson Correlation

.339** .231** -.016 .095 .131* .031 1

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed) * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed)

100

จากการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน โดยสมกลมตวอยางจากผทมสวนไดสวนเสยในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 4 กลมตวอยาง คอ กลมผน าชมชน กลมชาวประมง กลมผประกอบการธรกจทองเทยว และกลมนกทองเทยว โดยกลมตวอยางสวนใหญมสดสวนของเพศชายและเพศหญงใกลเคยงกน อายอยในชวง 30-39 ป อาศยอยในพนทเกาะพะงนนอยกวา 10 ป การศกษาอยในระดบปรญญาตร รายไดอยในชวง 10,000-29,999 บาท อาชพหลกประกอบธรกจสวนตว สรปอภปรายผลไดดงน

ผลการศกษาชองทางการรบรขาวสารทวไปของประชาชน พบวา ประชาชนสวนใหญมความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ โดยเรยงล าดบจากความสะดวกมากไปหาความสะดวกนอย คอ สอโทรทศน สอวทย สอหนงสอพมพ สอทางญาตพนอง/เพอนบาน สอปายประชาสมพนธ สอวารสาร/นตยสาร สอเอกสาร/แผนพบ สอจากเจาหนาท/หนวยงานรฐ สอจากองคกรเอกชน สอหอกระจายขาว และสออนเตอรเนต ตามล าดบ ซงจะเหนไดวา ประชาชนสวนใหญมความสะดวกในการรบรขาวสารทวไปผานชองทางสอโทรทศน สอวทย และสอหนงสอพมพ เนองจากเปนสอทมความหลากหลายในการน าเสนอขอมลขาวสาร สรางความนาสนใจและแรงจงใจในการรบขาวสาร สามารถเขาถงไดงาย และมใชแพรหลายครอบคลมเกอบทกครวเรอน ส าหรบชองทางการรบรขาวสารเกยวกบการอนรกษหญาทะเล พบวา ประชาชนไดรบขาวสารจากชองทางสอตางๆ โดย เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ สอโทรทศน สอปายประชาสมพนธ สออนเตอรเนต สอหนงสอพมพ สอวทย สอวารสาร/นตยสาร สอจากเจาหนาท/หนวยงานของรฐ สอจากญาตพนอง/เพอนบาน สอจากองคกรเอกชน สอจากเอกสาร/แผนพบ และสอหอกระจายขาว ตามล าดบ โดยชองทางการรบรทประชาชนไดรบ สวนใหญเปนชองทางจากสอโทรทศน สอปายประชาสมพนธ และสออนเตอรเนต แตการรบรทประชาชนไดรบจากสอเหลาน พบวา มการเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบการอนรกษหญาทะเลจ านวนนอยมาก สาเหตสวนใหญนาจะมาจากผรบผดชอบขาดความตระหนก หรอขาดงบประมาณสนบสนนการโฆษณา เผยแพรประชาสมพนธ รวมถงประชาชนอาจจะขาดความสนใจในการเลอกรบขาวสาร ซงเปนผลท าใหประชาชนมความรเกยวกบเรองหญาทะเลคอนขางนอย

ผลการศกษาความรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล พบวา ประชาชนสวนใหญมความรเรองหญาทะเลอยในระดบต า โดยเฉพาะชาวประมง และนกทองเทยว สวนผน าชมชนมความรระดบปานกลาง และผประกอบการธรกจทองเทยวมความรระดบด สาเหตสวนใหญนาจะมาจากประชาชนขาดความตระหนกในเรองหญาทะเล และหนวยงานหรอผรบผดชอบขาดการเผยแพรขอมลขาวสาร และใหความรแกประชาชน ลกษณะความรในเรองเกยวกบหญาทะเล ประชาชนสวนใหญยงขาดความรในสวนตางๆ 4 สวน คอ ประโยชนของหญาทะเล ลกษณะทวไปของหญา

101

ทะเล ผลกระทบหรอภยคกคามของหญาทะเล และแนวทางการอนรกษหญาทะเล ตามล าดบ ส าหรบการศกษาหาความสมพนธระหวางความรกบปจจยสวนบคคล พบวา ความรมความสมพนธไปในทศทางเดยวกบระยะเวลาทอยอาศยในพนท อาย และรายได ดงนน ประชาชนทอาศยอยในบรเวณพนททมแหลงหญาทะเลเปนเวลานานๆ มรายไดสง และชวงอายมากขน จะมความรมากขน เนองมาจากมโอกาสในการรบรมากกวา สอดคลองกบการศกษาของ ชลลดา (2540) ไดท าการศกษาการรบรและการตอบสนองของประชาชนตอปญหาสงแวดลอม พบวา ตวแปรทมความแตกตางกนในการรบร คอ อาย รายได และระดบความสนใจขาวสาร สวนตวแปรทไมมความแตกตางกน คอ เพศ ระดบการศกษา อาชพ สถานภาพทางสงคม การศกษาของ Palank (1991) พบวา อายมผลตอการรบร เนองจากมความสมพนธกบระดบการพฒนา และการรบรประสบการณในอดต บคคลทมวฒภาวะมากกวายอมแสดงออกถงพฤตกรรมทสมพนธกบระดบความรทมากกวาดวย และการศกษาของ สโท (2515) พบวา อายเปนตวก าหนดความแตกตางของบคคล ดงนนบคคลทมระดบอายทแตกตางกน จะมความรความเขาใจ และการรบรตอสงใดสงหนงทแตกตางกนดวย

ผลการศกษาประสบการณ การเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลของประชาชน พบวา ประชาชนสวนใหญมประสบการณ ในการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลอยในระดบต า ซงพบทกกลมตวอยาง ไดแก กลมผน าชมชน ชาวประมง ผประกอบการธรกจทองเทยว และนกทองเทยว ส าหรบประสบการณการเขารวมกจกรรมทนอยมากทสดในภาพรวมไดแก การมสวนรวมในการจดท าแผนงาน/โครงการเพอการอนรกษแหลงหญาทะเล สวนในกลมผน าชมชนมประสบการณนอยมากทสดในเรอง การมสวนรวมในการรณรงคใหความร และการจดท าแผนงาน/โครงการ เพอการอนรกษแหลงหญาทะเล กลมชาวประมงมประสบการณนอยทสดในเรอง การมสวนรวมในกจกรรมการปลกหญาทะเล กลมผ ประกอบการธรกจทองเทยวมประสบการณนอยทสดในเรอง การมสวนรวมในการรณรงคใหความร การจดท าแผนงาน/โครงการ การท าประมงทไมท าลายแหลงหญาทะเล การเปนคณะกรรมการวางแผน/ตดตามและประเมนผล เกยวกบการอนรกษหญาทะเล และกลมนกทองเทยวมประสบการณนอยทสดในเรอง การมสวนรวมในการจดท าแผนงาน/โครงการ เพอการอนรกษแหลงหญาทะเล ส าหรบการศกษาหาความสมพนธระหวางประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล กบปจจยสวนบคคล พบวา ประสบการณการเขารวมกจกรรมมความสมพนธไปในทศทางเดยวกบ ระยะเวลาทอยอาศยในพนท รายได และอาย ดงนน ประชาชนทอาศยอยในบรเวณพนททมแหลงหญาทะเลนานๆ มรายไดสง และชวงอายมากขน จะมโอกาสในการเขารวมกจกรรมตางๆมากขน มประสบการณการรบรมากขน ซงสอดคลองกบการศกษาของ Molzahn and Northcott (1989) พบวา บคคลทม

102

ประสบการณมากกวา จะรบรถงสงตางๆทตนเองไดรบ และแสดงออกถงประสบการณการตางๆไดมากกวาบคคลทมประสบการณนอยกวา

ผลการศกษาปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล โดยใชแบบสอบถามเกบขอมล ประชาชนสวนใหญใหความคดเหนวา ปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเลเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก ประชาชนขาดความรในการอนรกษหญาทะเล ขาดสอหรอชองทางใหความรเกยวการอนรกษหญาทะเล ไมมระเบยบ/ขอบงคบหรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล ขาดหนวยงานหรอผรบผดชอบหลกในการอนรกษหญาทะเล และขาดงบประมาณหรอมไมเพยงพอในการอนรกษหญาทะเล ตามล าดบ ซงสอดคลองกบการศกษาของ สชาต (2544) พบวา ปญหาและอปสรรคในการมสวนรวมการอนรกษหญาทะเล ไดแก ขาดการเอาใจใสจากหนวยงานของรฐ ขาดการบงคบใชมาตรการตางๆ ขาดกลมทท างานดานอนรกษ ขาดการเชอมโยงแนวทางการ อนรกษสคนรนหลง ดงนน แนวทางในการจดการแกไขปญหาการอนรกษหญาทะเล ควรจดตงกลมหรอองคกรรบผดชอบ แตงตงคณะกรรมการโดยการมสวนรวมจากชมชน ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานของรฐ เพอรวมระดมความคดเหน หาแนวทางแกไขปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล ใหสอดคลองกบแนวคดในการจดการสงแวดลอมของ สมทพย (2551) โดยตองศกษาท าความเขาใจอยางลกซงในระบบนเวศของหญาทะเล ขอมลทวไป ประโยชน ผลกระทบหรอภยคกคาม ความผกพนหรอเกยวพนกบระบบอนๆ เมอเขาใจดแลวจงท าการวเคราะห บรบทของระบบ เพอทราบถงสถานภาพของหญาทะเล คนหาปญหา สาเหตของปญหา และผลกระทบทเกดขนตอเนองถงอะไรบาง และน าผลการวเคราะหทไดไปวางแผนจดการระบบใหเปนไปอยางสมดล เหมาะสม โดยใชความรทางวทยาศาสตร หรอการแกไขพฤตกรรมของประชาชน สอดคลองกบการศกษาของ มนส (2540) พบวา การจดการทรพยากรธรรมชาตทเกดจากพฤตกรรมของมนษย จะตองอาศยการมสวนรวมของประชาคมทกฝาย โดยการจดการความรของมนษยควบคไปกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ผลการศกษาขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษหญาทะเล โดยใชแบบสอบถามเกบขอมล ประชาชนสวนใหญใหความคดเหนวา แนวทางในการอนรกษหญาทะเลเรยงล าดบจากมากไปหานอย ไดแก ควรจดหาหรอจดท าสอใหความรและประชาสมพนธอยางสม าเสมอ ควรจดกจกรรมรณรงคการอนรกษหญาทะเลโดยการมสวนรวมของชมชน ควรจดการอบรม/สมมนา แลกเปลยนเรยนรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล ควรจดตงกลม/ชมรมหรอองคกรโดยการมสวนรวมของชมชนในการอนรกษหญาทะเล ควรมมาตรการ/ระเบยบ/ขอบงคบหรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล หนวยงานของรฐหรอองคกรปกครองสวนทองถนควรจดท าแผนงาน/โครงการเพอสนบสนนกจกรรมการอนรกษหญาทะเล และควรมการคดเลอกพนทพรอมทงประกาศเปนเขต

103

อนรกษแหลงหญาทะเล ตามล าดบ โดยภาพรวมจะเหนไดวา แนวทางในการอนรกษหญาทะเล จะเนนในเรองกระบวนการใหความรในรปแบบตางๆ เชน ใหความรผานสอตางๆอยางสม าเสมอ จดกจกรรมใหความรแบบมสวนรวมของประชาชนทกฝายทเกยวของและสนใจ รวมถงการจดตงกลมตางๆ เชน กลมชาวประมงพนบาน กลมผประกอบการธรกจทองเทยว เพอออกกตตาชมชน ระเบยบขอบงคบตางๆ การประกอบอาชพในเชงอนรกษ ซงสอดคลองกบการศกษาของ สกญญา (2550) พบวา ควรสงเสรมและใหความส าคญกบการดแลรกษาสภาพแวดลอมของชมชน โดยจดใหมหนวยงานประชาสมพนธ รณรงคอยางจรงจงท งในดานการเผยแพรขอมล ใหมกลม/องคกรรบผดชอบในการเผยแพรขอมลขาวสาร รณรงคใหสอตางๆมการเผยแพรขาวสารมากขน รวมถงการปรบเนอหาใหเขาใจงายขน จากทกลาวมาเปนเพยงฐานขอมลเบองตน ถาหากน าไปปฏบตจรง จะตองด าเนนงานใหเปนรปธรรม โดยประยกตการด าเนนงานตามแนวทางการจดการคณภาพสงแวดลอมของ สมทพย (2551) ดงน 1) มการจดตงกลม หรอองคกรตางๆทมาจากทกภาคสวน โดยเฉพาะผมสวนไดสวนเสย เพอระดมความคดเหนหาแนวทางการอนรกษหญาทะเลใหสอดคลองกบวถชวตและสภาพแวดลอมของแตละพนท 2) ก าหนดนโยบายและทศทางการพฒนาเศรษฐกจควบคกบการอนรกษหญาทะเล 3) ตองมการก าหนดมาตรฐานคณภาพแหลงหญาทะเลทเหมาะสมกบสภาพชมชนและสงคม 4) มการใชกฎหมายหรอขอบงคบและมบทลงโทษ โดยเปนทยอมรบของชมชน นอกจากนยงสอดคลองกบการศกษาของ ธระพงษ (2550) พบวา แนวทางการอนรกษและการจดการทรพยกรธรรมชาตในลมน าอยางย งยน ตองเนนการมสวนรวมของภาครฐ องคกรเอกชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน รวมจดท าแผนงานโครงการ ด าเนนกจกรรมแบบมสวนรวม โดยกจกรรมดงกลาวตองสอดคลองกบวถชวตชมชน พฒนาอาชพทเหมาะสมกบฤดกาล และเชอมโยงทงในระดบประชาชน ชมชม อ าเภอ และจงหวด การศกษาของ ธรนนท (2543) พบวา การฝกอบรมหรอการเรยนร จะชวยพฒนาความรใหกวางขวางยงขน การเรยนรกบการรบรมกเกดควบคกนไป เมอมการเรยนรมากขน จะขยายขอบเขตการรบรมากขน สงผลใหเกดความรมากขนตามไปดวย และการศกษาของ Molzahn and Northcott (1989) พบวา การรบรขาวสารตางๆ จะเชอมโยงไปถงบทบาทหนาทของอาชพทบคคลนนด ารงอย และมสวนส าคญในการแสดงออกซงพฤตกรรมทเหมาะสม

สรปผลการศกษาการรบรขอมลการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน พบวา การรบรขาวสารการอนรกษหญาทะเลของประชาชนอยในระดบต า ท าใหประชาชนมความรและประสบการณการรวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลอยในระดบต าดวย ซงขอมลทไดจากผลการศกษาดงกลาว จะเปนประโยชนตอชมชนบรเวณเกาะพะงน ชวยท าใหรปจจยและแนวโนมของสภาพปญหาทสงผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล ดงนนจงตองมการ

104

จดการแกไขปญหา ในเรองของกระบวนการสรางความรความเขาใจ ใหแกประชาชนเกดความตระหนกในการอนรกษรกษาสงแวดลอม โดยเฉพาะบรเวณพนทชายฝงทะเลและใกลเคยงทมแหลงหญาทะเล ผานสอทประชาชนมความสะดวก เขาถงงาย เชน สอโทรทศน วทย หนงสอพมพ ปายประชาสมพนธ และอนเตอรเนต เปนตน และเนนการจดการแกไขปญหาแบบบรณาการ โดยการมสวนรวมจากผมสวนไดสวนเสยของชมชน โดยชมชน เพอชมชน เพอใหชมชนรวมกนเฝาระวง ตดตาม การเปลยนแปลง และดแลรกษาสงแวดลอม ตลอดจนแหลงหญาทะเล บรเวณเกาะ พะงน จงหวดสราษฎรธาน ใหเกดความย งยนตามวถชวตของชมชนตอไป

105

บทท 4

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

จากการศกษาความหลากหลายทางชวภาพและแนวทางในการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน โดยมวตถประสงค เพอศกษาความหลากลายทางชวภาพ ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล และศกษาการรบร แนวทางในการอนรกษหญาทะเลของประชาชน บรเวณเกาะพะงน จงหวด สราษฎรธาน สามารถสรปผลการศกษาได ดงน 5.1 สรปผลการศกษาวจย

5.1.1 ความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล 1) ชนดของหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน โดยภาพรวม

พบหญาทะเลทงหมด 4 ชนด จาก 4 สกล 2 วงศ ไดแก ชนด Enhalus acoroides, Thalassis hemprichii, Halodule uninervis, และ Halophila ovalis โดยหญาทะเลชนด Enhalus acoroides เปนชนดทเดน พบการแพรกระจายทกจดการศกษาและทกฤดกาล ส าหรบจดศกษาทพบชนดของหญาทะเลมากทสด ไดแก จดศกษาอาวบานใต จากการศกษาชนดของหญาทะเลในอดตถงปจจบน พบวา ม 2 ชนดทพบมาโดยตลอด ไดแก ชนด Enhalus acoroides และ Halophila ovalis 2) ปรมาณพนทแหลงหญาทะเลบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน มปรมาณพนททงสน 1,452 ไร จดศกษาอาววกตมมปรมาณพนทแหลงหญาทะเลมากทสด โดยภาพรวมจดอยในสภาพสมบรณปานกลาง จดศกษาอาววกตม อาวในวก อาวบางจาร และอาวบานใต จดอยในสภาพสมบรณด ส าหรบอาวศรกนตรง และอาวโฉลกหล า จดอยในสภาพเสอมโทรม จากการศกษาแนวโนมปรมาณพนท และการเปลยนแปลงสภาพความสมบรณของหญาทะเลในอดตจนถงปจจบน พบปรมาณพนทแหลงหญาทะเลมแนวโนมลดลง ส าหรบสภาพความสมบรณของหญาทะเลมการเปลยนแปลงเสอมโทรมลงเลกนอย 3) ความหลากหลายทางชวภาพ ปรมาณการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของแหลงหญาทะเลมแนวโนมเสอมโทรมและปรมาณพนทลดลง สาเหตนาจะมาจากการประชาชนสวนใหญ ขาดความรและความตระหนกในการอนรกษหญาทะเล ท าใหมการใชประโยชนจากพนทบรเวณชายฝงทะเล เพอพฒนาเปนแหลงทองเทยว การสรางทาเทยบเรอ และ

106

การท าประมงดวยเครองมอทไมเหมาะสม โดยขาดการจดการวางแผนในการอนรกษหญาทะเลควบคกนไป

5.1.2 ปจจยสงแวดลอมบางประการทมผลตอการแพรกระจาย และสภาพความสมบรณของหญาทะเล

1) คณภาพน าทะเลบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน อณหภมน าทะเลมคาเฉลยเทากบ 30.3 ± 1.1 ๐C ความเคมมคาเฉลย 30.33 ± 1.64 ppt ความขนมคาเฉลย 2.79 ± 2.91 FTU ความเปนกรด-ดางมคาเฉลย 8.1 ± 0.2 ปรมาณออกซเจนละลายในน ามคาเฉลย 5.83 ± 0.31 mg/l ปรมาณไนเตรท-ไนโตรเจนมคาเฉลย 0.52 ± 0.51 mg/l ปรมาณฟอสเฟตมคาเฉลย 0.23 ± 0.45 mg/l และปรมาณแอมโมเนย-ไนโตรเจนมคาเฉลย 3.61 ± 1.10 mg/l โดยภาพรวมของคณภาพน าทะเลทางกายภาพและเคม มคาเฉลยอยในชวงทความเหมาะสมตอการเจรญเตบโตและการแพรกระจายของหญาทะเล

2) ลกษณะของพนทองทะเลบรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน สวนใหญมลกษณะเปนอนภาคขนาดใหญ จ าพวกทรายและซากหกพงของปะการง โดยองคประกอบของดนทรายอยในชวงรอยละ 16.54-82.99 ดนเหนยวอยในชวงรอยละ 0.08-0.15 และดนทรายแปงอยในชวงรอยละ 16.93-83.31 ซงอยในสภาพทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตและแพรกระจายของหญาทะเล

5.1.3 การรบรขอมลการอนรกษหญาทะเลของประชาชน 1) ชองทางการรบรขาวสารทวไปทประชาชนมความสะดวก สวนใหญเปน

สอโทรทศน สอวทย และสอหนงสอพมพ ส าหรบชองทางการรบรขาวสารเกยวกบเรองหญาทะเล ประชาชนสวนใหญไดรบขาวสารจากสอโทรทศน สอปายประชาสมพนธ และสออนเตอรเนต แตจ านวนประชาชนทไดรบขาวสารเกยวกบเรองหญาทะเลมจ านวนนอยมาก ซงสาเหตสวนใหญมาจากหนวยงาน ผทรบผดชอบ หรอผทเกยวของ ขาดการเผยแพรขอมลขาวสารผานสอตางๆ

2) ประชาชนสวนใหญมความรเกยวกบเรองหญาทะเลอยในระดบต า โดยเฉพาะชาวประมง และนกทองเทยว ซงขาดความรในเรองประโยชนของหญาทะเล ลกษณะทวไปของหญาทะเล ผลกระทบหรอภยคกคามตอหญาทะเล และแนวทางในการอนรกษหญาทะเล ตามล าดบ สาเหตสวนใหญ นาจะมาจากการรบรเกยวกบเรองหญาทะเลของประชาชนผานสอตางๆมนอยมาก

107

3) ประชาชนสวนใหญมประสบการณการมสวนรวมในกจกรรมการอนรกษหญาทะเลอยในระดบคอนขางต ามาก โดยเฉพาะกลมนกทองเทยว ผประกอบการธรกจทองเทยว ชาวประมง และผน าชมชน ตามล าดบ สาเหตสวนใหญนาจะมาจากหนวยงาน ผรบผดชอบ หรอผทเกยวของมการจดกจกรรมตางๆ เกยวกบการอนรกษหญาทะเลนอยมาก

4) ปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล ประชาชนสวนใหญมความคดเหนวา เกดจากประชาชนขาดความร รองลงมา คอ ขาดสอหรอชองทางใหความร และไมมระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล

5) ขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษหญาทะเล ประชาชนสวนใหญมความเหนวา ควรจดหาหรอจดท าสอใหความรและประชาสมพนธอยางสม าเสมอ รองลงมา คอ ควรจดกจกรรมรณรงคการอนรกษหญาทะเล โดยการมสวนรวมของชมชน และควรจดการอบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล 5.2 ขอเสนอแนะ จากการศกษาวจยในครงน สามารถสรปขอเสนอแนะ เพอเปนแนวทางในการจดการอนรกษแหลงหญาทะเลเชงนโยบาย โดยการมสวนรวมของชมชน เพอใหเกดความย งยน และเปนแนวทางในการศกษาวจยตอไป ดงน 1) ควรใหหนวยงานทเกยวของ ก าหนดเขตอนรกษแหลงหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน โดยใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยในชมชน เขามามสวนรวมในกระบวนการรวมคด รวมวางแผน รวมด าเนนการ รวมเฝาระวง ตดตามการเปลยนแปลงสถานภาพหญาทะเล การท าประมงทไมเหมาะสม และการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเล ทสงผลกระทบตอระบบนเวศบรเวณชายฝง นอกจากน ควรศกษาการเพาะเลยงหญาทะเลชนดทสญหายไปจากพนท รวมถงการศกษาน าหญาทะเลมาปลกทดแทนในบรเวณจดศกษาทเคยพบหญาทะเลมากอน

2) ควรสงเสรมใหความรแกประชาชน โดยใหองคการบรหารสวนทองถน จดตงศนยขอมลขาวสาร แลกเปลยนเรยนรการอนรกษหญาทะเล และจดกจกรรมเผยแพรความรขาวสารในการอนรกษหญาทะเล โดยผานชองทางสอทประชาชนมความสะดวกและเขาถงสอไดงาย สม าเสมอ เชน สอโทรทศน สอวทย สอหนงสอพมพ สอปายประชาสมพนธ สออนเตอรเนต เปนตน นอกจากนควรจดการอบรมเชงปฏบตการแก ผน าชมชน ชาวประมง และผประกอบการธรกจทองเทยว เพอสรางความร ความเขาใจ ประสบการณ และความตระหนกในการอนรกษระบบนเวศแหลงหญาทะเล ใหสอดคลองกบวถชวต และเปนมตรกบสงแวดลอมอยางย งยน

108

เอกสารอางอง

กนกวรรณ ยวนานนท (2550). ชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลในพนทเกาะพะงน จงหวด สราษฎรธาน. ปญหาพเศษทางวทยาศาสตรสงแวดลอม. ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม. มหาวทยาลยทกษณ.พทลง.

กาญจนภาชน ลวมโนมนต. สจนต ดแท. วทยา ศรมโนภาษ (2534). อนกรมวธานและนเวศวทยาของหญาทะเลในประเทศไทย. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. กรงเทพมหานคร.

กนยา สวรรณแสง (2538). จตวทยาทวไป. พมพครงท 3. รามสาสน. กรงเทพมหานคร. จารวรรณ นพพานนท (2542). พฤตกรรมศาสตร: พฤตกรรมสขภาพในงานสาธารณสข.

คราฟแมนเพรส. กรงเทพมหานคร. จตตมา อายตตะกะ (2538). ประชาคมหญาทะเล. เอกสารประกอบการสอนวชา 255596: ภาควชา

วทยาศาสตรทางทะเล, คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร. จตตมา อายตตะกะ (2544). การศกษาเบองตนประชาคมสงมชวตพนทะเล

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร. จ าเนยร ชวงโชต และคณะ (2526). จตวทยาการรบรและการเรยนร. มหาวทยาลยรามค าแหง.

กรงเทพมหานคร. ชาครต เรองสอน (2550) “การศกษาคณภาพน าและดนตะกอนทเหมาะสมตอความอดมสมบรณ

ของหญาทะเลในประเทศไทย.” วทยานพนธสาขาวทยาศาสตรทางทะเล ภาควชาวทยาศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชชร แกวสรลขต (2549). สณฐานวทยาและสรรวทยาหญาทะเล. เอกสารค าสอนวชาสณฐานวทยาและสรรวทยาหญาทะเล (252523), คณะประมง. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

ชชร สพนธวณช (2543). หญาทะเล.อทยานทรพยากรชายฝงอนดามนเฉลมพระเกยรตสถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพมหานคร.

ชชร สพนธวณช และสวลกษณ สาธมนสพนธ (2547). “นเวศวทยาและการจดการหญาทะเล” เอกสารประกอบการสอนวชาทรพยากรธรรมชาตและการจดการ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. นนทบร.

ชลลดา สภากาว. 2540. การรบรและการตอบสนองของประชาชนตอปญหาสงแวดลอม: กรณศกษา ต าบลวงพราว อ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต. สาขาวชาการการจดการมนษยกบสงแวดลอม. มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม.

109

ณฐวด นกเกต (2548). การศกษาการแพรกระจายของหญาทะเลในพนทจงหวดสราษฎรธาน. เอกสารวชาการ ฉบบท 7/2548. ศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

ณฐวด นกเกต (2551). ชนด ความหนาแนน และมวลชวภาพของหญาทะเลบรเวณอาวทงคา-สว จงหวดชมพร. เอกสารวชาการ ฉบบท 14/2551. ศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

ดลพร เผอกคง (2541). การรบรและความตระหนกของประชาชนในทองถนตอผลกระทบสงแวดลอมจากโครงการโรงไฟฟาความรอน สราษฎรธาน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาสงแวดลอม. มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

ทศนย อตตะนนทน (2542). การวเคราะหดนและพช. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตรศาสตร.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

ธรนนท พมหมอก (2543). การรบรเกยวกบการฟนฟสมรรถภาพหวใจของบคคลากรทมสขภาพโรงพยาบาลศนยภาคเหนอ. วทยานพนธปรญญาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร.บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม:

บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2551). ระเบยบวธการวจยทางสงคม. พมพครงท 10. โรงพมพจามจรโปรดกท. กรงเทพมหานคร.

ประภสรา เกษมสวรรณ (2541). การรบรปญหาสงแวดลอมของนกทองเทยวระหวางประเทศทเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทย. วทยานพนธ. มหาวทยาลยมหดล.

ประภาเพญ สวรรณ และ สวง สวรรณ (2536). พฤตกรรมศาสตร พฤตกรรมสขภาพ และสขศกษา. เจาพระยาการพมพ. กรงเทพมหานคร.

มนส สวรรณ (2540). แนวคดในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.วทยานพนธ. มหาวทยาลยเชยงใหม.

วสา สทธพบลย. วาทตย เจรญศร. ธนกร จรญรชฏ. สฤษฏ แสงอรญ (2543). การส ารวจหญาทะเลล าดบท 3. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

วรรณสทธ ไวทยะเสว (2526). คมอการศกษาพระพทธศาสนาเบองตน. มลนธแนบมหานรานนท.กรงเทพมหานคร.

วภาพร มาพบสข (2540). จตวทยาทวไป. ส านกพมพศนยสงเสรมวชาการ. กรงเทพมหานคร.

110

วลาสน สกนธก าแหง (2533). การศกษาปรมาณสารอนทรยในน าและดนตะกอนในบรเวณลมน ายอยตอนลาง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน อนเนองมาจากพระราชด าร (2556). การอนรกษทรพยากรธรรมชาตทองทะเล. กรมประมง.

ศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง. 2548. ส ารวจชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลในพนทอาวไทยตอนกลาง. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช.

ศนยภมอากาศ. 2555. “สภาวะอากาศของประเทศไทย”. กรมอตนยมวทยา <http://climate.tmd.go.th/page50000_climate_summary_province.aspx.> (25 ธนวาคม 2555).

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเลชายฝงทะเล และปาชายเลน. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน(2549). หญาทะเลในนานน าไทย. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน. (2552). หญาทะเลในนานน าไทย. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

สถต วงศสวรรค (2525). จตวทยาการศกษา. เกรยงศกดการพมพ. กรงเทพมหานคร. สมจต หนเจรญกล (2537). การดแลตนเอง: ศาสตรและศลปทางการพยาบาล. ว.เจ.พรนตง.

กรงเทพมหานคร. สมทพย ดานธรวนชย (2551). สงแวดลอมเบองตน. เอกสารประกอบการสอนรายวชา 921-141

สงแวดลอมเบองตน. สาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม. มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตสราษฎรธาน.

สมบต ภวชรานนท. กาญจนา อดลยนโกศล. ภธร แซหลม. อดศร เจรญวฒนาพร. ชยมงคล แยมอรณพฒนา และจนทรเพญ วฒวรวงศ (2549). หญาทะเลในนานน าไทย.

สกญญา เฉยงเอก (2550). การรบรเกยวกบภาวะโลกรอนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงแวดลอม. บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยมหดล.

สชา จนทรเอม และ สรางค จนทรเอม (2520). จตวทยาสงคม.: สถาบนชมชนทองถนพฒนา. กรงเทพมหานคร.

111

สชาต บรรจงการ (2544). การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษแหลงหญาทะเล กรณศกษา ต าบลลบง อ าเภอกนตง จงหวดตรง. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการจดการสงแวดลอม. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สโท เจรญสข (2515). จตวทยาการศกษา. แพรพทยา. กรงเทพมหานคร. สวลกษณ นทกาญจนลาภ (2532). หญาทะเล. โครงการอนรกษพนทชายฝงทะเล มลนธคมครอง

สตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทยในพระบรมราชนปถมภ.โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวลกษณ สาธมนสพนธ (2546). การจดการหญาทะเล. คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

อลสา ฉายศร (2538). การรบรหนาทของประชาชนในกรงเทพมหานครตามกฎหมายรฐธรรมนญพ.ศ. 2534 ในการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม: ศกษากรณเขตบางเขนกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยมหดล.

อจฉรย ภมวรรณ และ สจนต ดแท (2536). มวลชวภาพของหญาทะเลบรเวณบานทบละม จงหวดพงงา. การประชมวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 31, 356-362.

อญชนา ประเทพ (2548). การเจรญและการพฒนาสถานภาพของหญาทะเล. เอกสารประกอบการบรรยาย. คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

อญชนา ประเทพ (มป.). การสรางจตส านกของทรพยากรหญาทะเล ใหกบเดกและเยาวชนในพนท บรเวณอทยานแหงชาตขนอม หมเกาะทะเลใต จงหวดนครศรธรรมราช. หนวยวจยสาหรายและหญาทะเล. ภาควชาชววทยา. คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

อญชนา ประเทพ. เปมกา อภชนงกร. ปยะลาภ ตนตประภาส. เอกลกษณ รตนโชต. รชณย แกวศรขาว (มป). คมอหญาทะเลในประเทศไทย. ภาควชาชววทยา. คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

อ าเภอเกาะพะงน (2554). อ าเภอเกาะพะงน <http://th.wikipedia.org/wiki>. (20 กมภาพนธ 2554) Bartley S. H. (1992). Principle of perception. Harper and Row, New York. Bloom, B. S., Hasting, T. and Maduas G. F. (1971). Handbook on Formative and Summative

Evaluation of Student Learning. Mc. Graw-Hill Book Company, New York. Den Hartog. C. (1970). The seagrasses of the world. North-Holland Publishing, Amsterdam. Fortes, D. M. (1993). “Seagrasses: Their Role in Marine Ranching”. Seaweed Cultivation and

Marine Ranching. Kanagawa International Fisheries Training Center, International Cooperation Agency (JICA), Japan.

112

Gallegos, M .E., Marba, N., Duarte, C. M. (1992). Flowering of Thalassia testudinum Bank ex Koning in the Mexian Caribbean: age-dependence and interannual variability.

Gee, G. W. and Bauder, J. W. (1986). “Particle-size analysis”. Method of Soil Analysis Part 1, Physical and Mineralogical Methods-Agronomy Monograph No.9 2nd Ed. (ed. A, Klute.), Wisconsin: Madison, Va., 383-411.

Heminga, M. A., Duarte, C. M. (2000). Seagrass Ecology. Cambridge University Press, Cambridge.

Hillman, K., Walker, D. I., Larkum A. W. D., McComb, A. J. (1989). “Productivity and Nutrient Limitation”. Biology of Seagrasses. Elsevier, New York.

Lee K. S., Park, S. R., Kim Y. K. (2007). “Effect of irradiance, temperature, and nutrients on growth dynamics of seagrasses: A review”. J. Exp. Mar. Biol. Ecol. 350(1–2), 144–175.

Lewmanomont, K. and Ogawa, H. (1995). Common Seaweeds and Seagrasses of Thailand. Faculty of Fisheries, Kasetsart University.

Lewmanomont, K., Deetae, S., Srimanobhas, V. (1996). “Seagrasses of Thailand”. Seagrass Biology: Proceeding of International Workshop. Rottnest Island, Western Australia, V., 25-29.

McKenzie, L. J., Campbell, S. J., Roder, C. A. (2001). Seagrass-Watch: Manual for Mapping & Monitoring Seagrass Resources by Community (citizen) Volunteers. Queensland Fisheries

Service, NFC, Cairns. Molzahn, A. E. and Northcott, H. C. (1989). “The social bases of discrepancies in health/illness

perceptions.” J. Adv. Nurs. 14(2), 132–140. Nateekanjanalarp, S. and Sudara S. (1992). Species Composition and Distribution of Seagrasses

at Koh Samui, Thailand. ASEAN Science and Technology Week Conference Proceeding. 251-260.

Palank, C. L. (1991). Determinants of health promotion behavior. Nursing Clinics of North America. 26(4), 815-832.

Phillips, R. C., McMillan, C., Bridges, K. W. (1983). “Phenology of eelgrass Zostera marina L., along latitudinal gradients in North America.” Aqua. Bot. 15(2), 145–156.

113

Poovachiranon, S.and Chansang H. (1994). “Community structure and biomass of seagrass beds in the Andaman Sea. I. Mangrove associated seagrass beds.” Phuket Mar. Biol. Cent. Res. Bull. 59, 53-64.

Schaffer, K . F. (1981). Sex role and human behavior. Winthrop, Cambridge. Short, F. T. (1980). “A Simulation Model of the Seagrass Production System”. Handbook of the

Seagrass Biology: An Ecosystem Perspective. Garland STPM Press, New York Va., 277-298.

Short, F. T., Coles, R. G., Pergent-Martini, C. (2001). “Global seagrass distribution.” Global Seagrass Research Methods. Elsevier Science B.V., Amsterdam. London. Va., 5-25.

Spalding, M., Taylor, M., Ravilious, C., Short, F., Green, E. (2003). Global Overview: The Distribution and Status of Seagrass. University of California Press, Berkeley.

UNEP. 2547. ขอมลสารสนเทศทางภมศาสตร เลมท 3 หญาทะเล. UNEP GEP Project on Reversing Environmental Degradation Trends in the South China Sea and Gulf of Thailand. คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร. มหาวทยาลยมหดล.

Wattayakorn, G., King, B., Wolanski, E. Suthanurak, P. (1998). Seasonal dispersion of petroleum contaminants in the Gulf of Thailand. Continental Shelf Research. 18, 641-659.

Yamane, T. (1973). Statistic and Introductory analysis. 2nd Ed., John Weatherhill, Tokyo.

114

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการศกษาวจย

115

แบบสอบถามเลขท แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง ความหลากหลายทางชวภาพและแนวทางในการอนรกษหญาทะเล บรเวณเกาะพะงน จงหวดสราษฎรธาน

ค าชแจง

การตอบแบบสอบถามในครงน ไมมผลกระทบตอทานแตอยางใด กรณาตอบแบบสอบถามทกขอและใหตรงตามความเปนจรงมากทสด โดยขอมลและผลการตอบค าถามของทาน จะเกบไวเปนความลบ และผวจยจะใชเพอการศกษาเทานน ผวจยขอขอบคณทกทานเปนอยางสง ทใหความรวมมอตอบแบบสอบถามเพอการศกษาวจยในครงน

นายพสฐ แปนหอม นกศกษาปรญญาโท หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอม คณะการจดการสงแวดลอม

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

แบบสอบถามนมทงหมด 6 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป จ านวน 7 ขอ สวนท 2 ความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ จ านวน 1 ขอ สวนท 3 ชองทางการรบรในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 1 ขอ สวนท 4 ความรในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 20 ขอ สวนท 5 ประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล จ านวน 10 ขอ สวนท 6 ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะในการอนรกษหญาทะเล จ านวน 2 ขอ

116

สวนท 1 ขอมลทวไป ค าชแจง กรณาเตมขอความลงในชองวาง หรอท าเครองหมาย ลงใน ( ) ทตรงกบขอมล ของทานมากทสด ส าหรบเจาหนาท 1. ประเภทกลมเปาหมาย ( ) ผน าชมชม ( ) ชาวประมง ( ) ผประกอบการธรกจทองเทยว ( ) นกทองเทยว 2. ระยะเวลาทอาศยอยในพนท..........................ป (เกน 6 เดอน นบเปน 1 ป) 3. 4. 5. 6. 7.

เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ปจจบนทานมอาย...........................ป (เกน 6 เดอน นบเปน 1 ป) ทานจบการศกษาสงสด ( ) ไมไดรบการศกษา ( ) อนปรญญา/ปวส. หรอเทยบเทา ( ) ประถมศกษา ( ) ปรญญาตร ( ) มธยมศกษา ( ) สงกวาปรญญาตร ปจจบนทานประกอบอาชพหลก ( ) รบราชการ ( ) ประมง ( ) พนกงานรฐวสาหกจ ( ) เกษตรกรรม ( ) พนกงานบรษท ( ) รบจาง ( ) ธรกจสวนตว ( ) แมบาน ( ) คาขาย ( ) วางงาน ( ) อนๆ ระบ............................................................................... ครอบครวของทานมรายไดเฉลยเดอนละ...................บาท (กอนหกคาใชจาย)

117

สวนท 2 แบบสอบถามความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไป จากชองทางตางๆ ค าชแจง กรณาเรยงล าดบความสะดวกในการรบรขอมลขาวสารทวไปจากชองทางตางๆ จากความสะดวกมากไปหานอย โดยใสสญลกษณตวเลขจาก 1 (หมายถง สะดวกมากทสด) ถง 11 (หมายถง สะดวกนอยทสด) ตามล าดบ และในแตละชองตารางตองใสหมายเลขไมซ ากน ใหตรงกบความเปนจรงมากทสด

ชองทางการรบรขอมลขาวสารทวไป ตวเลขล าดบความสะดวก ในการรบรขอมลทวไป

ส าหรบเจาหนาท

1. โทรทศน 2. วทย 3. สออเลกทอนค ( อนเตอรเนต ) 4. หอกระจายขาว 5. หนงสอพมพ 6. วารสาร / นตยสาร 7. เอกสาร / แผนพบ 8. ปายประชาสมพนธ 9. เจาหนาท / หนวยงานของรฐ 10. องคกรเอกชน 11. ญาตพนอง / เพอนบาน

118

สวนท 3 แบบสอบถามชองทางการรบรขอมลขาวสารในการอนรกษหญาทะเล ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองตาราง ตามประสบการณการรบรขอมลขาวสารในการอนรกษหญาทะเล จากชองทางตางๆ ใหตรงกบความเปนจรงมากทสด

ชองทางการรบรขาวสาร ในการอนรกษหญาทะเล

ประสบการณการรบรขาวสาร

เคยได รบร

ไมแนใจ ไมเคยได รบร

ส าหรบเจาหนาท

1. โทรทศน 2. วทย 3. สออเลกทอนค ( อนเตอรเนต ) 4. หอกระจายขาว 5. หนงสอพมพ 6. วารสาร / นตยสาร 7. เอกสาร / แผนพบ 8. ปายประชาสมพนธ 9. เจาหนาท / หนวยงานของรฐ 10. องคกรเอกชน 11. ญาตพนอง / เพอนบาน 12. อนๆ ระบ...........................

119

สวนท 4 แบบสอบถามความรของประชาชนในการอนรกษแหลงหญาทะเล ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองตาราง ททานคดวาถกตองมากทสด

ขอความ ถก ผด ส าหรบเจาหนาท

1.หญาทะเลมลกษณะคลายพชบก มราก ล าตน ใบ ดอก และผล สามารถเจรญเตบโตอยในน าทะเลได

2.หญาทะเลสวนใหญเจรญเตบโตไดดในน าทะเลลกทแสงแดดสองไมถง

3. หญาทะเลจดเปนวชพชทไมมประโยชนในทองทะเล

4. สตวทะเลหายากและใกลจะสญพนธ เชน พะยน เตาทะเล กนหญาทะเลเปนอาหาร

5. ปลงทะเล เมนทะเล ไสเดอนทะเล เปนสตวทท าลายความอดมสมบรณของแหลงหญาทะเล

6. หญาทะเลเปนแหลงอาหาร หลบภย และวางไขของสตวน า และสงมชวตในทะเลหลายชนด

7. หญาทะเลสามารถน าไปเปนอาหาร ยารกษาโรค เครองจกรสาน ท าปย วสดปองกนเสยงและความรอน

8. ชายฝงทะเลทพบแนวหญาทะเลจ านวนมาก จะเสยงตอการพงทลายของชายฝงไดงาย

9. บรเวณแหลงหญาทะเล เหมาะแกการท าประมงพนบาน ชวยสรางงานสรางรายไดใหกบชาวประมง

10.ชายฝงทะเลทมหญาทะเลจ านวนมากจะท าใหคณภาพน าทะเลเสย และสตวน าตาย

11. ความเคม อณหภม ฤดกาล ความขนใส และปรมาณสารอาหาร มผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล

12. เครองมอทเหมาะสมส าหรบท าการประมงในแหลงหญาทะเล คอ อวนรน อวนลาก อวนทบตลง

120

ขอความ ถก ผด ส าหรบเจาหนาท

13.การตดไม การสรางถนนบรเวณชายฝงทะเล เปนกจกรรมของมนษยทไมสงผลตอการเจรญเตบโตของหญาทะเล

14.การขดรองน า สรางสะพาน หรอสรางทาเทยบเรอ สงผลใหแหลงหญาทะเลเสอมโทรมและตาย

15.การปลอยน าเสยจากชมชน อาคารทพกอาศย บรเวณรมชายฝงไมสงผลกระทบตอแหลงหญาทะเล เนองจากในน าทะเลมระบบบ าบดทางธรรมชาตอยแลว

16.ชาวประมงพนบาน ควรท าการประมงดวยเครองมอทเหมาะสม และชวยกนเฝาระวงการท าประมงทผดกฎหมาย จะชวยสนบสนนกจกรรมการอนรกษหญาทะเล

17. การสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานรฐเพยงอยางเดยว จะชวยใหเกดการอนรกษหญาทะเลเกดความย งยน

18.การอนรกษหญาทะเลทกพนท ควรใหหนวยงานของรฐบงคบใชกฎหมาย จะมประสทธภาพกวาการอนรกษโดยการมสวนรวมของชมชนในรปแบบของคณะกรรมการ

19. การใหความรเรองหญาทะเล จะท าใหประชาชนเกดความรก ความหวงแหน และน าไปสแนวทางการอนรกษ หญาทะเลอยางย งยน

20.การอนรกษหญาทะเลจะประสบความส าเรจและย งยนจะตองอาศยการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย

121

สวนท 5 แบบสอบถามประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเล ค าชแจง กรณาท าเครองหมาย ลงในชองตาราง ตามประสบการณการเขารวมกจกรรมการอนรกษหญาทะเลใหตรงกบความเปนจรงมากทสด

ขอความ ประสบการณเขารวมกจกรรม

เคย ไมเคย ส าหรบเจาหนาท

1.การมสวนรวมในการจดหรอชมนทรรศการเกยวกบการอนรกษหญาทะเล

2.การมสวนรวมในการอบรม สมมนา ความรเรองการอนรกษหญาทะเล

3.การมสวนรวมในการรณรงคใหความรแกประชาชนในการอนรกษแหลงหญาทะเล

4. การมสวนรวมในการจดท าแผนงาน/โครงการ เพอการอนรกษแหลงหญาทะเล

5. การมสวนรวมในกจกรรมการท าประมงทไมท าลายแหลงหญาทะเล

6. การมสวนรวมในการรณรงคปองกนการปลอยน าเสยจากชมชนสทะเล

7. การมสวนรวมในการออกระเบยบ ขอบงคบ ในการอนรกษแหลงหญาทะเล

8. การมสวนรวมในการท ากจกรรมปลกปลกหญาทะเล

9. การมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวทางทะเลเชงอนรกษ

10. การมสวนรวมในการเปนคณะกรรมการวางแผน ตดตามและประเมนผล เกยวกบการอนรกษหญาทะเล

122

สวนท 6 ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการอนรกษแหลงหญาทะเล 1. ปญหาและอปสรรคในการอนรกษหญาทะเล ( ตอบไดมากกวา 1 ขอ )

( ) ประชาชนขาดความรในการอนรกษหญาทะเล ( ) ขาดสอหรอชองทางใหความรเกยวการอนรกษหญาทะเล ( ) ขาดงบประมาณในการอนรกษหญาทะเล หรอมไมเพยงพอ

( ) ขาดหนวยงานหรอผรบผดชอบหลก ในการอนรกษหญาทะเล ( ) ไมมระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล

( ) อนๆ ระบ...................................................................................................... .................................................................................................................... 2. ขอเสนอแนะแนวทางในการอนรกษหญาทะเล ( ตอบไดมากกวา 1 ขอ )

( ) ควรจดหาหรอจดท าสอใหความรและประชาสมพนธอยางสม าเสมอ ( ) ควรจดการอบรม สมมนา แลกเปลยนเรยนรเกยวกบการอนรกษหญาทะเล ( ) ควรจดกจกรรมรณรงคการอนรกษหญาทะเล โดยการมสวนรวมของชมชน ( ) โรงเรยนหรอสถานศกษา ควรจดหลกสตรความรเกยวกบการอนรกษ หญาทะเลแกนกเรยน ( ) หนวยงานของรฐ หรอองคกรปกครองสวนทองถนควรจดท าแผนงาน/ โครงการเพอสนบสนนกจกรรมการอนรกษหญาทะเล ( ) ควรจดตงกลม ชมรม หรอองคกร โดยการมสวนรวมของชมชนในการ อนรกษหญาทะเล ( ) ควรมมาตรการ ระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมายในการอนรกษหญาทะเล ( ) ควรมการคดเลอกพนทและประกาศเปนเขตอนรกษแหลงหญาทะเล ( ) อนๆ ระบ........................................................................................................ ......................................................................................................................

**************************************

123

ภาคผนวก ข รายชอผทรงคณวฒในการตรวจสอบเครองมอ

124

รายชอผทรงคณวฒ/เชยวชาญ ในการตรวจสอบเครองมอ

1. ผศ.ดร.พงศศกด เหลาด ภาควชาเทคโนโลยอตสาหกรรม คณะวทยาศาสตรและ เทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตสราษฎรธาน

2. ผศ.ดร.ระพพร เรองชวย ภาควชาเทคโนโลยและการอตสาหกรรม คณะวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 3. รศ.ดร.อญชนา ประเทพ ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขตหาดใหญ 4. รศ.ชชร แกวสรลขต ภาควชาชววทยาประมง คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

กรงเทพมหานคร 5. ผศ.ดร.โชคชย เหลองธวปราณต ภาควชาเทคโนโลยและการอตสาหกรรม คณะวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

125

ภาคผนวก ค วธการวเคราะหลกษณะพนทองทะเล

126

การวเคราะหหาอนภาคดนตะกอนพนทองทะเลทางกายภาพ

ตามวธของ ทศนย (2542) 1.น าดนไปตากแดดใหแหง หลงจากนนน าดนทแหงแลวมาใสถงทบดวยคอนยาง

จนดนเปนผง น าดนไปรอนดวยตะแกรงรอน (sieve) ขนาดตา 2 mm น าดนทผานตะแกรงรอนไปใชในขนตอนตอไป

2.ชงดนจากขอแรกประมาณ 20 กรม ในบกเกอรขนาด 600 ml (บกเกอรผานการอบจนน าหนกคงทท 105 ๐C เปนเวลา 2 ชวโมง และไดชงน าหนกไวแลว)

3.เตม H2O2 ประมาณ 5 ml ลงในดนใหทวถง จะเกดปฏกรยาเปนฟองขน ทงไวจนปฏกรยาลดลง

4.เตมน ากลนลงไปพอทวมดน คนใหเขากน เตม H2O2 เพมลงไป แลวน าไปตมบน hot plate ดวยระดบความรอนทท าใหน าดนเดอด ดปฏกรยา ถาไมเกดฟองแลวใหลองหยด H2O2 เพมลงไป ถายงเกดฟองมากแสดงวายงมอนทรยวตถเหลออย ใหเพม H2O2 ลงไปอก รอจนหมดปฏกรยา ตมตอไปจนน าพองวด (ระวงอยาใหแหง)

5.น าบกเกอรไปอบทอณหภม 105 ๐C นานประมาณ 3 ชวโมง (หรอจนน าหนกคงท) แลวน าออกจากเตาอบเขาโถดดความชน เมอเยนลงน าไปชง เพอหาน าหนกดนแหง เกบไวค านวณตอไป

6.เตม calgon ลงในตวอยางใหทวถง ตวอยางละ 10 ml ทงไวประมาณ 20 ชวโมง 7.เตมน ากลนลงไป คนใหเขากน พรอมละลายดนทตดบนผวบกเกอรทตดดานใน

ทงหมด น าไปปนดวย high-speed stirrer ประมาณ 3-5 นาท 8.ถายตวอยางดนทปนแลวลงในกระบอกตวงขนาด 1,000 ml ผานตะแกรงรอน

ขนาด 300 mesh โดยใชกระบอกน ากลน และลางใหเหลอเฉพาะอนภาคทรายตดคางอยบนตะแกรงรอน ปรบปรมาตรของเหลวในกระบอกตวงใหเปน 1,000 ml ดวยน ากลน

9.ถายอนภาคทรายทแยกไดลงใน can ททราบน าหนกแลว น าไปอบทอณหภม 105 ๐C นานประมาณ 3 ชวโมง (หรอจนน าหนกคงทแลวชงหาน าหนก)

10.ใช plunger กวนน าดนในกระบอกตวงขนลงประมาณ 20 ครง โดยจบเวลาเมอเรมกวน ท งนการตกตะกอนจะขนอยกบเวลา และอณหภม หลงจากนนทงไวใหอนภาคตางตกตะกอน โดยระยะเวลาจะสมพนธกบอณหภมของของเหลวในกระบอกตวง ดงรายละเอยดในตาราง

127

ตาราง ความสมพนธระหวางเวลาและอณหภมเพอหา clay percentage โดยใชวธ pipette ทระดบ ความลก 5 cm

อณหภม ชวโมง นาท วนาท 23.0 23.5 24.0 24.5 25.0 25.5 26.0 26.5 27.0 27.5 28.0 28.5 29.0 29.5 30.0 30.5 31.0

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2

52 50 47 35 32 30 27 25 20 15 10 7 5 2 0

57 55

- - 5 - 5 - - - - - - 5 - 5 - 5 -

ใช pipette ดดตวอยางอนภาคดนเหนยวซงอยในสภาพแขวนลอย 20 ml ในระดบ

ความลก 5 cm ใสลงใน can ททราบน าหนกน าไปอบทอณหภม 105 ๐C นานประมาณ 3 ชวโมง หรอจนน าหนกคงท ชงหาน าหนกอนภาคดนเหนยว (หมายเหต ในการท าทกครงจะตองม blank หรอ controlled calgon โดยเตม calgon ลงในน าในกระบอกตวง 1,000 ml แลวกวน และ pipette ตามเวลาเชนเดยวกน เพอน าไปใชในการค านวณ)

11.น าคาทไดมาค านวณดงน ค านวณเปอรเซนตของอนภาคทราย น าหนกดนทผานการอบแหง = a กรม

128

อนภาคทรายทผานการอบแหง = b กรม จะมอนภาคทราย = (b×100)/a % ค านวณเปอรเซนตของอนภาคดนเหนยว น าหนกอนภาคดนเหนยว = c กรม นนคอสารแขวนลอยดน 20 ml ม clay หนก = c กรม สารแขวนลอย 1000 ml ม clay = (1000×c)/20 กรม เพราะฉะนนดน a กรม ม clay = (1000×c)/20 ดน 100 กรม ม clay = (1000×c)/20×100/a = (5000×c)/a % ค านวณเปอรเซนตของอนภาคทรายแปง เปอรเซนตทรายแปง = 100-(%ทราย+%ดนเหนยว) *การเตรยม calgon 5% :- ชง sodium hexametaphosphate 35.7 กรม ใสบกเกอรขนาด 1,000 ml เตมน ากลนประมาณ 500 ml คนใหละลาย เตม sodium carbonate 7.94 กรม ลงไปคนใหละลายเขากนแลวปรบปรมาตรใหเปน 1,000 ml ดวนน ากลน

129

ประวตผเขยน

ชอ – สกล นายพสฐ แปนหอม รหสประจ าตวนกศกษา 5310920021 วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา สาธารณสขศาสตรบณฑต (วทยาศาสตรสขภาพ)

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2535

ทนการศกษา ทนอดหนนเพอวทยานพนธ บณฑตวทยาลยปงบประมาณ พ.ศ. 2553

ต าแหนงและสถานทท างาน นกวชาการสาธารณสขช านาญการ (ผชวยสาธารณสขอ าเภอ ฝายวชาการ) ส านกงานสาธารณสข

อ าเภอชยบร จงหวดสราษฎรธาน 84350 E-mail : bu_phisit@hotmail.com , phisit.bu@gmail.com Tel. 08-7283-8882

การตพมพเผยแพรผลงาน

พสฐ แปนหอม ระพพร เรองชวย และพงศศกด เหลาด 2556. Biodiversity and Status of Seagrass Beds at Kho Pha-ngan, Surat Thani Province. การประชมวชาการเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาต ครงท 29 ระหวางวนท 24-25 ตลาคม 2556 ณ.มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย