แผนประชารฐรวมใจสรางหมบานชมชนมนคง ปลอดภยยาเสพตด พ.ศ.๒๕๕๙ – ๒๕๖๐

เอกสารสาหรบเจาหนาทชดปฏบตการประจาตาบล

บทบาทและหนาทของผวาราชการจงหวดในฐานะ ผอ.ศอ.ปส.จ. ในการสรางหมบาน/ชมชนมนคงปลอดภยยาเสพตด

1. อ านวยการ ใหมการชองทางแจงขาว/เบาะแสผทเกยวของกบยาเสพตด เชน สายดวนผวาฯ ศนยด ารงธรรมเมอไดรบขาว/เบาะแส มการรวบรวม ตรวจสอบความถกตอง ประเมนคาขาว ตความ แจงหนวยงานทเกยวของ 2. อ านวยการ ใหชดปฏบตการประจ าต าบลซง ผอ.ศอ.ปส.จ. แตงตงจากปลดอ าเภอประจ าต าบล ปลดเทศบาล/ปลดองคการบรหารสวนต าบล ต ารวจ ทหารจากกอ.รส. ครหรอบคลากรทางการศกษา เจาหนาท- สาธารณสขหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เจาหนาทพฒนาชมชน หรอทเหนสมควร ด าเนนการสรางหมบานชมชนเขมแขงตามเกาขนตอนสชมชนเขมแขง 3. อ านวยการ การสรางภมคมกน บ าบดรกษาคนคนดสสงคม การปองกนและปราบปรามยาเสพตด 4. ก าหนดแผนปฏบตการปองกนและปราบปรามยาเสพตดทชดเจน 5. สนบสนนปจจยการปฏบตการ 6. ตดตามและรายงานผลการปฏบตงาน สถานการณในพนทให ศอ.ปส.มท. ทราบ อยางสม าเสมอ จากบทบาทดงกลาวขางตน กลาวไดวา การปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในหมบานชมชน ซงเปนจดแตกหกของปญหา ตองอาศยความรวมมอจากภาคประชาชน ประชารฐ "บ ว ร" เฝาระวง สรางเสรมภมคมกนใหกบคนในหมบาน/ชมชน ความจรงจงในการปฏบตงานของชดปฏบตการประจ าต าบลเพอปอง ปราม บ าบด ผเสพ/ผตดยาเสพตด คนคนดใหสงคม การวางแผนการด าเนนงานอยางชดเจน รวมถง การบรณาการหนวยงานในพนทของผวาราชการจงหวด เพอใหหมบาน/ชมชนปลอดภยยาเสพตดอยางยงยน

บทบาทและหนาทเจาหนาทชดปฏบตการประจ าต าบล ในการสรางหมบาน/ชมชนมนคงปลอดภยยาเสพตด

1. องคประกอบ ชดปฏบตการประจ าต าบล ประกอบดวย ปลดอ าเภอประจ าต าบล ปลดเทศบาล/ปลดองคการบรหารสวนต าบล ต ารวจ ทหารจาก กอ.รส. ครหรอบคลากรทางการศกษา เจาหนาทสาธารณสขหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล เจาหนาทพฒนาชมชน หรอทเหนสมควร

2. วธการ : 9 ขนตอนสชมชนเขมแขง* 2.1 การสบสภาพชมชน 2.2 การพบปะแกนน าหมบาน/ชมชน 2.3 ประกาศวาระหมบาน/ชมชน ปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (ประชาคม ครงท 1) 2.4 การรณรงคใหความร 2.5 คดแยกผมพฤตกรรมเกยวของกบยาเสพตด (ประชาคม ครงท 2)

ผเสพ – รายงานจงหวด สงเขาบ าบด ผคา ผตองสงสย

2.6 การสรางภมคมกน ทงในมต เดกและเยาวชนในสถานศกษา นอกสถานศกษา ประชาชนทวไป และผใชแรงงาน

2.7 การรบรองครวเรอน (ประชาคม ครงท 3) 2.8 การใชมาตรการทางสงคม 2.9 การรกษาสถานะชมชนเขมแขง สรางเครอขาย เฝาระวง ด ารงความสมพนธ

3. ปจจยความส าเรจ 3.1 การไดรบการสนบสนนปจจยการบรหาร 3.2 แผนการด าเนนงานทชดเจน 3.3 มการด าเนนการชดเจน 3.4 ใชกลไกประชารฐ และ “บ ว ร” * ปรบปรงจากวทยากรกระบวนการกบ 9 ขนตอนสชมชนเขมแขงโดยส านกงาน ป.ป.ส.

รายงานจงหวดเพอก าหนดมาตรการปองกนและปราบปรามยาเสพตด

บทบาทและหนาทก านน/ผใหญบาน ในการสรางหมบาน/ชมชนมนคงปลอดภยยาเสพตด

1. แจงเบาะแสผทมสวนเกยวของกบยาเสพตด แจงขาวเมอประสบเหต หรอเหนพฤตการณ ตองสงสยวามการคา เสพ มวสมในหมบานชมชนใหก านน ผใหญบาน หรอรองเรยนผาน สายดวน ป.ป.ส. 1386 ศนยด ารงธรรม ต ปณ. 1111

รายงานตอนายอ าเภอ สายตรงผวาราชการจงหวด เปนหเปนตาเฝาระวงยาเสพตดอยางสม าเสมอ

2. มสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตดใน 9 ขนตอน ซงด าเนนการโดยชดปฏบตการต าบล

แจงชอผทเกยวของกบยาเสพตดในหมบาน/ชมชน โดยสจรต ไมเกรงกลว หรอกลนแกลง

เขารวมในกจกรรม 3. ตดตาม ชวยเหลอ และใหโอกาส เปนก าลงใจ ยกยองผทตดยาเสพตดทสมครใจเขารบการบ าบด เพอใหเกดการยอมรบในหมบาน/ชมชน

ตดตามพฤตกรรมผผานการบ าบดระบบสมครใจ “คายศนยขวญของแผนดน” วากลบมาอยในพนทหรอไม และมพฤตกรรมยงเกยวกบยาเสพตดหรอไม แลวสงแบบตดตามใหอ าเภอ (บนทกขอมลในระบบสารสนเทศยาเสพตดจงหวด NISPA) ซงมคาตอบแทนในการตดตาม 100 บาท/ครง/ผผานการบ าบด 1 ราย (ตดตามปละ 4 – 7 ครง ในระยะ 1 ป)

สอบถามสภาพความเปนอย และหากผผาน การบ าบดตองการความชวยเหลอ ใหประสานแจง ศอ.ปส.จ. และ ศป.ปส.อ. ทราบ เพอหาชองทางชวยเหลอ

4. รวมปฏบตการปองกน และปราบปราม ยาเสพตดในหมบานชมชน

รวมปฏบตการตงดานตรวจ/ปดลอมตรวจคน/ จดระเบยบสงคม (ก านน)

Roadmap “ประชารฐรวมใจสรางหมบานชมชนมนคง ปลอดภยยาเสพตดอยางยงยนจงหวดศรสะเกษ” ประจาป ๒๕๕๙

หวงระยะเวลา แนวทางปฏบต ๑ – ๒๕ มนาคม ๒๕๕๙

- อาเภอประเมนหมบาน/ชมชน ระดบความรนแรงของสถานการณยาเสพตด ครงท ๑/๒๕๕๙ และรายงานผลการประเมนในระบบสารสนเทศยาเสพตด (Nispa)

- จงหวดรวมกบเจาหนาท ปปส.ภาค ในการพจารณาคดเลอกหมบาน/ชมชน เปาหมาย อยางนอย ๖๐ หมบาน/ชมชน โดยคดเลอกหมบาน/ชมชน ทมสถานการณปญหารนแรง เปนลาดบแรก และหมบาน/ชมชนทมปญหาปานกลาง เปนลาดบถดไป

- จงหวดจดทาโครงการ “ประชารฐรวมใจสรางหมบานชมชนมนคง ปลอดภยยาเสพตดอยางยงยนจงหวดศรสะเกษ”

- จงหวดแตงตงและมอบหมายชดปฏบตการประจาตาบลดาเนนการตามมาตรการฯ ๒๖ – ๓๐ มนาคม ๒๕๕๙

- จงหวดแจงหมบาน/ชมชนเปาหมายใหอาเภอดาเนนการ

๑ เมษายน ๒๕๕๙ - อาเภอจดทาบนทกความตกลง (MOU) ระหวางอาเภอ องคกรปกครองสวนทองถน สถานศกษา ผนาหมบาน/ชมชน และผนาศาสนาในพนท (หมบาน/ชมชนเปาหมาย)

๒ เมษายน – ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙

- อาเภอโดยชดปฏบตการประจาตาบลรวมกบคณะกรรมการหมบานดาเนนการตามมาตรการทกดาน ทงการปองกน การบาบดรกษา การปราบปราม การพฒนาเพอลดเงอนไขอยางสอดคลองประสานกนดวยกลไกและกระบวนการ “ประชารฐ” รบผดชอบพนทหมบาน/ชมชน ดานหลกการ “เขาใจ เขาถง และพฒนา” ตามแนวทางการสรางหมบาน/ชมชนมงคงปลอดยาเสพตด โดยใชแนวทาง ๙ ขนตอนกระบวนการสรางหมบาน/ชมชนเขมแขงเอาชนะยาเสพตด

- พฒนาหมบาน/ชมชนกองทนแมของหมบานแผนดน ใหเปนหมบาน/ชมชนทมความมนคงในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของหมบาน/ชมชน

๑ - ๑๑ สงหาคม ๒๕๕๙

- ประเมนสถานะหมบานเปาหมาย ครงท ๒/๒๕๕๙ และรายงานผลการประเมนในระบบสารสนเทศยาเสพตด (Nispa)

๑๒ สงหาคม ๒๕๕๙ - อาเภอประกาศใหสถานะหมบาน/ชมชนเปาหมายทไมมปญหายาเสพตด(สขาว) เปนหมบานปลอดยาเสพตด เฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกตฯ พระบรมราชนนาถ

- อาเภอจดทาบนทกความตกลง (MOU) ระหวางอาเภอกบหมบาน/ชมชน ทไมมปญหายาเสพตด (สขาว) เพอใหรกษาสภาพสถานะหมบาน/ชมชน ปลอดภยยาเสพตด(สขาว)

๑๒ สงหาคม – ๓๐พฤศจกายน ๒๕๕๙

- หมบาน โดยกลไกคณะกรรมการหมบาน/ชดปฏบตการประจาตาบล ดารงรกษาสถานภาพสถานะหมบาน/ชมชน ปลอดยาเสพตด (สขาว) ใหคงสถานะหมบาน/ชมชน ปลอดยาเสพตด(สขาว) ตลอดไป โดยใชกลยทธการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดแบงตามสถานะของหมบาน/ชมชน คอ

๑. หมบาน/ชมชน (สขาว) กลยทธ ปองกน + เฝาระวง + รณรงค + สรางภมคมกน ๒. หมบาน/ชมชน (สเหลอง) กลยทธ ประชาคม + ปองกน + เฝาระวง + สรางภมคมกน ๓. หมบาน/ชมชน (สเขยว) กลยทธ ควบคมดแล + ปองกน + เฝาระวง + สรางภมคมกน ๔. หมบาน/ชมชน (สแดง) กลยทธ ปราบปราม + ควบคม + ปองกน + เฝาระวง

๑-๔ ธนวาคม ๒๕๕๙ - ประเมนสถานะหมบานเปาหมาย ครงท ๓/๒๕๕๙ (เฉพาะหมบานฯ ททาบนทกความความตกลง (MOU) โดยไมตองรายงานผลการประเมนในระบบสารสนเทศยาเสพตด (Nispa))

- 2 -

หวงระยะเวลา แนวทางปฏบต ๕ ธนวาคม ๒๕๕๙ - ประกาศชยชนะยาเสพตดเปนหมบานปลอดยาเสพตด(สขาว) เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวฯ มอบธงสขาวประจาหมบาน ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๙ - รายงานผลการดาเนนงานใหจงหวดทราบ

หมายเหต : ททาการปกครองจงหวดศรสะเกษ ๐๔๕-๖๑๓๙๗๗

ขนตอนท 1 : สบสภาพชมชน เปนการศกษารวบรวมขอมลทส าคญของชมชนอยางไมเปนทางการ เพอท าความเขาใจสภาพแวดลอม ผคน สงคม เศรษฐกจ ขนบธรรมเนยมประเพณและปญหาตางๆ ของชมชนโดยสงเขป ซงนอกจากการพบปะพดคยกบชาวบานตามครวเรอนแลว ชดปฏบตการประจ าต าบลอาจอาศยโอกาสตางๆ เพอเปดเวทยอยๆ เพอเผยแพรแนวคด "มาตรการปราบปรามเพยงล าพงไมสามารถแกไขปญหายาเสพตดในชมชนได จ าเปนตองอาศยพลงสามคคจากการมสวนรวมของคนในชมชนเพอดแลชมชนของตนเอง" การสบสภาพชมชน ไมใชการสบสวน แตเปนการศกษารวบรวมขอมลทส าคญเกยวกบชมชนอยางไมเปนทางการ ชดปฏบตการประจ าต าบลควรเขาพนทเพอเรยนรสภาพความเปนไปของชมชนดวยตนเอง ไมควรศกษาแตเพยงเอกสาร เพราะจะท าใหไมเขาใจสภาพชมชนอยางเพยงพอ ประเดนทชดปฏบตการประจ าต าบลควรสงเกตท าความเขาใจ คอ ประเดนในดาน สภาพแวดลอม ผคน เศรษฐกจ สงคม ขนบธรรมเนยมประเพณ และปญหาตางๆ ของชมชนโดยสงเขป การสบสภาพชมชนมวตถประสงคส าคญ 4 ประการ คอ 1. เพอศกษาขอมลชมชนทจะเปนประโยชนตอการท างานในขนตอนตอๆ ไป 2. เพอพฒนาความสมพนธกบประชาชนในชมชน ใหเกดความรสกทดตอชดปฏบตการประจ าต าบล 3. เพอชดปฏบตการประจ าต าบลจะไดเขาใจความรสกนกคดของประชาชนในชมชน 4. เพอท าความเขาใจกบประชาชนในชมชนถงแนวทางการท างานสรางชมชนเขมแขง แผนทชมชนหรอแผนผงครวเรอนเปนเครองมอทมประโยชนส าหรบชดปฏบตการประจ าต าบลในการ ศกษาสภาพแวดลอม เสนทาง และขอบเขตของชมชน แผนทหรอแผนผงควรแสดงรายละเอยดเกยวกบเสนทางและทตงของทกครวเรอน เพอชวยใหเหนภาพการกระจายของครวเรอนวามการเกาะกลม ใกลชดหรอหางกนเพยงใด การจ าแนกสหรอสญลกษณของครวเรอนในแผนทเปนครวเรอนของกรรมการชมชนเขมแขงครวเรอนทเกยวของกบยาเสพตด และครวเรอนปลอดยาเสพตด ชวยแสดงใหเหนวา ชมชนนนม "หตา" ดแลเฝาระวงไดครอบคลมทวถงเพยงใด และจดใดบางทยงเปนปญหา วธการสบสภาพนอกเหนอไปจากการพบปะพดคยกบประชาชนตามบานแลวชดปฏบตการประจ าต าบลอาจจะอาศยการสอดแทรกเขาไปบรรยายตามโอกาสตางๆ ในลกษณะของการเปด "เวทยอย" เพอเผยแพรแนวคดในการแกไขปญหายาเสพตดแบบมสวนรวม และรบฟงทศนคตทาทของกลมตางๆ ในชมชน ประเดนส าคญทตองพยายามท าความเขาใจกบประชาชน คอ มาตรการปราบปรามเพยงล าพงไมสามารถแกไขปญหายาเสพตดในชมชนได เนองจากการจบกมผคารายยอยและผเสพ จะท าใหเกด "ตวตายตวแทน" และไมชวยใหผเสพปรบเปลยนพฤตกรรม การแกไขปญหายาเสพตดในชมชนอยางยงยน จ าเปนตองอาศยการมสวนรวมของประชาชนในชมชนเพอสรางพลงจากความสามคคและชวยกนดแลชมชนของตนเอง ชดปฏบตการประจ าต าบลอาจจะยกตวอยางชมชนอนๆ ทประสบความส าเรจในการด าเนนงานแลว เพอยนยนวาชมชนเขมแขงสามารถท าใหเกดขนไดจรง หากชดปฏบตการประจ าต าบลยงมความเขาใจในชมชนมากเทาใด กจะเปนประโยชนในการพดจาท าความเขาใจกบผน าชมชนและประชาชนมากขนเทานน ทงยงจะท าใหการโนมนาวสรางความเชอมนในแนวทางการท างานใหมน าหนกมากยงขน ขอมลจากการสบสภาพมประโยชนตอการท างานของชดปฏบตการประจ าต าบลหลายประการ อาท - เปนการตรวจสอบวา ชมชนนนมคณสมบตเหมาะสมในการก าหนดเปนชมชนเปาหมายหรอไม เชน กระแสความตระหนกหรอความพรอมของประชาชนอาจไมสงเทาทประเมนไวเบองตน หรอแรงตอตานจากผคายาเสพตดอาจจะรนแรงกวาทคด แนวทางแกไขอาจจะพจารณาทบทวนการก าหนดชมชนเปาหมาย โดยสรางความเขมแขงใหกบชมชนใกลเคยงกอน แลวใชกระแสซงเกดในชมชนอนมาชวยกระตนพลงประชาชนในชมชนเปาหมายเดม หรออาจจะท างานในชมชนเปาหมายเดมตอไป แตใชเวลาในการท าความเขาใจกบประชาชนใหมากขน - ขอมลทางดานเศรษฐกจ เปนประโยชนในการพจารณาวธการและเวลาในการด าเนนงาน เชน ชมชนทประชาชนสวนใหญพงพาการเกษตรยอมมระยะเวลาหรอฤดทไมเอออ านวยตอการประชมเวทชาวบาน ชดปฏบตการ

ประจ าต าบลจ าเปนตองรอใหถงชวงเวลาทเหมาะสม และปรบแผนการท างานใหยดหยนเพอเนนความมสวนรวมของประชาชน มากกวาจะเรงรดการท างานใหเสรจสนโดยเรว - ขอมลทางดานสงคม เปนประโยชนตอการวางแผนด าเนนการจดตงคณะกรรมการเสรมสรางความเขมแขงใหชมชนท างานไดอยางมประสทธภาพ เชน บางชมชนประชาชนมการรวมตวกนเปนกลมๆ ตามการกระจายตวของครวเรอน หรอตามความสนพนธสนทสนมในเรองตางๆ ชดปฏบตการประจ าต าบลจ าเปนตองเขาถงและท าความเขาใจกบประชาชนใหทวถงทกกลม เพอกระตนใหเกดความรวมมอของทกภาพสวนในชมชนอยางแทจรง ไมใหการด าเนนงานของชมชนเกดจากการคดการตดสนใจของคนเพยงบางกลม แมวาจะเปนกลมทมเสยงขางมากในชมชนกตาม - ขอมลเก ยวกบปญหาส าคญท ชมชนน นเผชญอย เชน ครวเรอ นจ านวนมากก าลงถกไลท ชดปฏบตการประจ าต าบลจะตองไมเขาไปเปนสวนหนงของปญหาหรอเกยวของกบความขดแยงใดๆ แตสามารถอาศย "ทกขรวมกน" ของชาวบานเปนจดเรมตนในการสรางจตส านกและความสามคค ชดปฏบตการประจ าต าบลตองไมด าเนนงานในลกษณะของการ "ปลกมอบ" แตจะตองยดหลกสนตวธในการสรางความรวมมอใหเกดขนในชมชน และพจารณาใชการแกไขปญหายาเสพตดเปนตวน า ใหประชาชนเรยนรแนวทางการแกไขปญหาทถกตอง ซงจะสงผลตอการรวมใจกนท างานเพอพฒนาและแกไขปญหาอนๆ ของชมชนในอนาคต

ขนตอนท ๒ : พบปะแกนน า/ผน าธรรมชาต เนนพนทซงประชาชนคอนขางพรอมทจะมสวนรวมเพอจดตงเปนชมชนแนวทางใหกบผน าชมชน โดยเฉพาะ "การเนนบทบาทของผน าธรรมชาต แตไมไดมองขามความส าคญของผน าทางการ ซงตองประสานสอดคลองกน" เพราะในขณะทผน าทางการเหมาะสมทจะเปนผประสานทดระหวางชมชนกบหนวยราชการ ผน าธรรมชาตซงมาจากศรทธาของชาวบานจะสามารถสรางการมสวนรวมของคนในชมชนอยางแทจรงจงเหมาะสมทจะเปนแกนหลกขบเคลอนชมชนเขมแขง เมอทราบขอมลทวไปของชมชนแลว กอนเรมด าเนนงาน ชดปฏบตการประจ าต าบล จ าเปนตองพบผน าชมชนกอน เพอพฒนาสมพนธสรางความไววางใจ และท าความเขาใจในแนวทางการสรางชมชนเขมแขง โดยเฉพาะอยางยง บทบาทของผน าทางการ และผน าธรรมชาต แนวทางการสรางชมชนเขมแขงเนนบทบาทของผน าธรรมชาต แตไมไดมองขามความส าคญของผน าทางการ เนองจากชมชนจะเขมแขงได ปจจยส าคญคอประชาชนในชมชนจะตองมสวนรวมอยางแทจรง ไมใชเพยงคอยใหความรวมมอกบทางราชการเทานน ผน าธรรมชาตซงมาจากศรทธาของประชาชนจะเปนตวแทนของชมชนในการแสดงความเปนเจาของการด าเนนงาน ในขณะทผน าทางการจะเปนผประสานงานทดระหวางชมชนกบหนวยราชการ และคอยสนบสนนการด าเนนงานของผน าธรรมชาต ซงในทางปฏบตแลว ผน าธรรมชาตเปรยบเสมอนก าลงทมาชวยเหลอการท างานของผน าทางการใหเขมแขงขน มหตาสอดสองดแลชมชนไดทวถง บทบาทและลกษณะของผน าธรรมชาตจงไมใชผน าในเชงบรหาร แตเปนกลมคนทประชาชนในชมชนนบถอ และเปนแกนหลกของชมชนในการทจะน ามาตรการทางสงคมมาใชตอไป ชดปฏบตการประจ าต าบลตองท าความเขาใจกบผน าทางการใหดถงแนวทางการแกไขปญหายาเสพตดในระดบชมชน ความจ าเปนทตองมผน าธรรมชาต และบทบาทของผน าทางการ เมอผน าทางการเขาใจและยนดใหความรวมมอแลว จงขอใหผน าทางการเปนผนดประชาชนเพอประชมเวทชาวบานในขนตอนตอไป หากผน าทางการยงไมยอมรบและไมเขาใจ ชดปฏบตการประจ าต าบลควรจะอดทนและหาโอกาสท าความเขาใจกบผน าทางการใหมากขน และอาจพาผน าทางการและประชาชนไปศกษาดงานทศนยการเรยนรหรอชมชนเขมแขงอนๆ ทด าเนนงานแลว เพอกระตนใหเกดความเขาใจและเชอมนในแนวทางการท างานแบบมสวนรวมของประชาชน การพบปะพดคยกบผน าชมชนในขนตอนน อาจรวมถงผน าทางศาสนา หรอผน ากลมกจกรรมต างๆ ในชมชนดวยกได เพอเปนการสรางความตนตวและขยายความคดใหครอบคลมประชาชนใหมากทสด ผน าทางการสวนใหญจะมลกษณะเปนผน าธรรมทประชาชนนบถอศรทธาอยในตวดวย อยางไรกตาม ตราบใดทบคคลนนยงด ารงต าแหนงผน าทางการอย กจะมบทบาทในฐานะผน าทางการไมถอวาเปนผน าธรรมชาต เพราะตองด าเนนงานภายใตกรอบแนวทางและนโยบายของทางราชการ

ขนตอนท 3 : ประกาศวาระหมบาน/ชมชน (เวทประชาคมครงแรก) เปนการจดเวทประชาคมครงแรกเพอใหชาวบานคดเลอก "คณะผน าธรรมชาต" ของชมชน โดยควรมครวเรอนไมต ากวารอยละ 70 มารวมประชมเพอเปนเสยงสวนใหญของชมชนอยางแทจรง ชดปฏบตการประจ าต าบลจะตองตอกย าความเขาใจถงแนวทางการสรางชมชนเขมแขงใหกบชาวบาน จากนนจงเรมกระบวนการคดเลอกโดยมหลกการ คอ "เปนคนในชมชนทชาวบานนบถอศรทธาหรอหวงพงยามทกขยาก ซงตองไมใชผน าทางการ ขาราชการหรอนกการเมองทองถน" ดวยวธการใชแบบสอบถาม 10 ขอ เพอครอบคลมประเดนตางๆ อยางครบถวน สาระส าคญคอ หากชาวบานไดรบความเดอนรอนหรอมปญหาตางๆ จะไปปรกษาใคร ผทไดรบคะแนนสงสดจะเปน "ประธานชมชนเขมแขง" สวนทไดคะแนนรองๆ ลงไปกเปนกรรมการใน "คณะกรรมการชมชนเขมแขง" จ านวนกรรมการขนอยกบขนาดของชมชนและขนาดของปญหายาเสพตด โดยใชสดสวนของกรรมการตอครวเรอน 1 :2 ถง 1:5 เพอใหสามารถดแลชมชนไดอยางทวถง คณะกรรมการชมชนเขมแขงแบงฝายงานตามการพฒนาความเจรญใหกบชมชนดานตางๆ เชน ฝายประสานงานกบหนวยราชการ ฝายสาธารณปโภค ฝายรบเรองราวรองทกข ฝายมวลชนสมพนธ ฝายประเพณ ฝายกฬา และฝายสงแวดลอม ทงนขนอยกบความเหมาะสมของกรรมการแตละคน แตต าแหนงรองประธานฝายประสานงานกบหนวยราชการควรเปนผน าทางการของชมชน และไมควรตงฝายเกยวกบยาเสพตดเปนการเฉพาะ เพราะงานยาเสพตดควรจะผสมผสานเขากบงานทกฝายทกรรมการทกคนควรรวมกนรบผดชอบ คณะกรรมการชมชนเขมแขง จะเขามารบผดชอบการด าเนนงานในขนตอนท 4 – 9 ตอไป โดยชดปฏบตการประจ าต าบลจะปรบบทบาทของตนมาเปนเพยงทปรกษาคอยใหการสนบสนนเทานน ขนตอนนมความส าคญมากและเปนจดหกเหทท าใหการด าเนนงานไมประสบความส าเรจในชมชนหลายแหงมาแลว ปญหาทพบมากม 2 กรณ คอ กรณแรก การจดเวทเลอกผน าธรรมชาต โดยไมผาน 2 ขนตอนแรกมากอน กรณหลง การเลอกผน าธรรมชาตโดยไมสอดคลองกบวตถประสงค กรณแรก เปนการเรงรดจดเวทชาวบานเพอคดเลอกผน าธรรมชาต โดยไมไดมการสรางความตระหนกและความเขาใจในแนวทางการด าเนนงานใหกบผน าทางการและประชาชนกอน เมอช มชนเลอกคณะกรรมการ คณะกรรมการกจะไมเขาใจวา แนวทางการแกไขปญหายาเสพตดในชมชนคออะไร และไมสามารถด าเนนงานแกไขปญหายาเสพตดได กรณหลง เปนการเลอกผน าธรรมชาตทผดวตถประสงค เชน มการแทรกแซงในการก าหนดตวคนทจะไดรบเลอก มกระบวนการคดเลอกทผดหลกการขนตอน หรอมการก าหนดโครงสรางคณะกรรมการทไมเออตอการท างานชมชนเขมแขง การสรางชมชนเขมแขงไมใชการเรมตนดวยการประชมเวทชาวบานในทนทแตจะตองผานขนตอนการคดเลอกชมชนเปาหมายการสบสภาพชมชน และการพบผน าชมชนมากอน เพอชดปฏบตการประจ าต าบลจะไดมขอมลสวนหนงและวางแผนการท างานไดถกตอง เมอผน าทางการพรอมและยอมรบแนวทางการสรางชมชนเขมแขงแลว จงใหผน าทางการนดหมายใหประชาชนมาประชมกนเพอคดเลอกผน าธรรมชาต และควรจะมจ านวนครวเรอนสวนใหญหรออยางนอยรอยละ 70 มารวมประชม เพอใหสามารถเลอกผน าธรรมชาตไดตรงกบความเปนจรง และครอบคลมความเหนของสมาชกสวนใหญในชมชน การเลอกผน าธรรมชาตมวตถประสงคเพอจดตงคณะกรรมการเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชน หรอเรยกอยางกระชบวา "คณะกรรมการชมชนเขมแขง" ทงผน าทางการทมอยแลวและผน าธรรมชาตทไดรบเลอกจะเขามารวมกนเปนกรรมการเพอเปนองคกรแกนน าในการสรางและใชพลงชมชนในการแกไขปญหายาเสพตด รวมทงพฒนาชมชนในดานตางๆ ใหเจรญกาวหนาตอไป การประชมเวทชาวบานเพอเลอกผน าธรรมชาต เรมดวยการใหชดปฏบตการประจ าต าบลอธบายความจ าเปนของการแกไขปญหายาเสพตดในชมชน ในลกษณะทชมชนเปนเจาของการด าเนนงานโดยมราชการเปนผใหการสนบสนน ประชาชนจะตองตระหนกในอนตรายของยาเสพตดและบทบาทททกคนจะตองรวมกนแกไขปญหา ไมใชปลอยใหเปนหนาทของทางราชการฝายเดยว เมอประเมนวาประชาชนสวนใหญเขาใจและพรอมแลว จงจะเรมการคดเลอกผน าธรรมชาต แตหากประชาชนยงไมตระหนกในบทบาทหนาท ไมกระตอรอรนทจะรวมกนแกไขปญหา ชดปฏบตการประจ าต าบลจะตองพยายามปลกจตส านกใหม โดยอาจจะนดประชมเวทชาวบานอกในโอกาสทเหมาะสม หลกการเลอกผน าธรรมชาตจะตองเปนการเลอกผทประชาชนนบถอศรทธาอยางแทจรง ไมใชเลอกเพราะชอเสยง ไมใชเพราะฐานะ ไมใชเพราะความร ไมใชเพราะความสามารถ แตคดเลอกจากประชาชนธรรมดาทประชาชนในชมชนดวยกนเองนบถอศรทธา ผท

ไดรบเลอกอาจไมใชคนมความรสง อาจไมใชคนมความสามารถในการบรหาร ขอเพยงเปนคนในชมชนทคนอนนบถอศรทธาหรอหวงพงพายามทกขยาก กเปนผน าธรรมชาตได ดงนน ในการคดเลอกจงไมใหมการสมครและหาเสยง แตจะใชแบบสอบถาม ซงมค าถามจ านวนประมาณ 10 ขอ เพอใหครอบคลมประเดนตางๆ ตามแบบสอบถามจะปรกษาใครแตละขอ ใหเสนอบคคลได 5 ชอ ชอทเสนอจะตองไมใชผน าทางการ ไมใชขาราชการทองถน ไมใชนกการเมองทองถน แตใหมาจากประชาชนทวไปในชมชน ผทไมมารวมประชมกถกเสนอชอได เมอผมาประชมกรอกแบบสอบถามแลว ใหรวมคะแนน ผทไดคะแนนสงสดจะเปนประธานกรรมการชมชนเขมแขง ผน าธรรมชาตทไดคะแนนรองลงไปและผน าทางการจะไดรวมเปนรองประธานและกรรมการ จ านวนกรรมการขนอยกบขนาดของชมชนและขนาดของปญหายาเสพตดทประเมนเบองตนจากการสบสภาพ โดยใชอตราสวนกรรมการตอครวเรอนประมาณ 1:2 ถง 1:5 เพอใหกรรมการแตละคนสามารถดแลครวเรอนไดอยางทวถง ตวอยางเชน ถาหมบานม 120 ครวเรอน และจะใชอตราสวนกรรมการ 1:3 จ านวนกรรมการทตองการเทากบ 120:3 = 40 คน เมอไดกรรมการทมาจากผน าธรรมชาตครบจ านวนตามทตองการแลว ใหประธานกรรมการชมชนเขมแขงมสทธเลอกเลขานการเอง เพอความคลองตวในการรวมงาน ส าหรบต าแหนงรองประธานฝายประสานงานกบหนวยราชการควรเปนผน าทางการของชมชน เนองจากเปนผทเหมาะสมในการเปนคนกลางระหวางหนวยราชการกบชมชน สวนต าแหนงอนๆ ใหประชาชนแตงตงกนเองตามความเหมาะสม การทผน าทางการเขามารวมเปนรองประธานกเพอใหเกดการท างานรวมกนอยางเปนเอกภาพ แตผน าทางการไมควรเปนประธานเอง เนองจากจะท าใหความมสวนรวมของประชาชนลดนอยลง มลกษณะเสมอนคณะกรรมการซงมผแทนภาครฐควบคมอย หากประธานแกนน ามาจากผน าธรรมชาตจะชวยใหการด าเนนงานของคณะกรรมการชมชนเขมแขงมอสระในการท างานอยางเตมทในนามของประชาชน ต าแหนงตางๆ ในคณะกรรมการอาจแบงเปนฝายตางๆ เชน ฝายประสานงานกบหนวยราชการฝายสาธารณปโภค ฝายรบเรองราวรองทกข ฝายมวลชนสมพนธ ฝายประเพณ ฝายกฬา และฝายสงแวดลอม เปนตน แตละฝายจะมหนาทเกยวกบการพฒนาความเจรญใหกบชมชน โดยทกฝายจะมบทบาทในเชงสรางสรรค ไมควรตงฝายเกยวกบยาเสพตดเปนการเฉพาะ เพราะงานยาเสพตดควรจะผสานเขากบงานทกฝายททกคนควรรวมกนรบผดชอบ แมคณะกรรมการจะถกคดเลอกขนมาเพราะปญหายาเสพตด แตเมอคดเลอกเรยบรอยแลวภาพของคณะกรรมการควรเปนเรองของสรางชมชนเขมแขง ไมใชภาพของการตอตานยาเสพตดหรอตอตานฝายใดฝายหนง เมอไดคณะกรรมการชมชนเขมแขงเรยบรอยแลว คณะกรรมการจะเขามารบผดชอบการด าเนนงานในขนตอนท 5 ถง 9 ตอไป โดยชดปฏบตการประจ าต าบลจะปรบบทบาทของตนจากผด าเนนการมาเปนทปรกษาคอยใหการแนะน าและสนบสนน ขนตอนตอนไปจะเปนการพสจนวา คณะกรรมการผน าธรรมชาตทไดรบคดเลอกมานน ผานกระบวนการคดเลอกทเหมาะสมหรอไม หากคณะกรรมการไมสามารถด าเนนงานตอไปเองได จะตองพจารณาวาเกดจากปจจยภายนอกหรอเกดจากความไมเหมาะสมของคณะกรรมการเองซงจะตองมการแกไข

ขนตอนท 4 : รณรงคประชาสมพนธ การสรางชมชนเขมแขงนนจ าเปนตองเกดจากการมสวนรวมของคนสวนใหญในชมชนและดวยวฒนธรรมทองถนทมความเกยวดองเปนเครอญาตกนทงผเสพ-ผคา-ชาวบานทวไป จงตองใช "สนตวธในการท างาน" เพอไมใหกระทบกระทงบาดหมางกน ดงนนหลกส าคญของการรณรงคประชาสมพนธคอใหทกครวเรอนเขาใจแนวทางการแกไขปญหายาเสพตดและขยายความรวมมอของชาวบานมาเปนแนวรวมด าเนนการใหมากทสด โดยสรางความเขาใจวาคณะกรรมการไมไดมงทจะตอตานใคร แตจะชวยเหลอใหโอกาสทกคนเพอสรางความสขความเจรญใหกบชมชน การสรางชมชนเขมแขงเพอแกไขปญหายาเสพตด จ าเปนตองไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมจากประชาชนสวนใหญของชมชน หวใจส าคญคอการใชสนตวธในการด าเนนงาน โดยพยายามผนกก าลงทกสวนของชมชนใหไดมากทสดเพอรวมกนแกไขปญหายาเสพตดของชมชนแนวทางชมชนเขมแขงเพอแกไขปญหายาเสพตด ไมสนบสนนใหแบงประชาชนเปนฝายธรรมะ และฝายอธรรม เพอตอสกน ดงนน การใช "กฎบาน" เพอลงโทษผคายาเสพตดในชมชนดวยมาตรการทางสงคมอยางรนแรงเฉยบขาด จงไมเขาหลกการสรางชมชนเขมแขงอยางสนตวธในทน จดประสงคของการรณรงคโดยคณะกรรมการกเพอใหประชาชนทกครวเรอนเขาใจแนวทางในการแกไขปญหายาเสพตดในชมชน โดยประชาชนเปนหลกในการด าเนนงาน การรณรงคไมใชเพอสรางกระแสตอตานฝายผคา เนองจากผคาในชมชนมกจะมความเกยวดองกบประชาชนในชมชน และหากมการตอตานผคาจากฝายกรรมการกจะน าไปส

การตอตานกรรมการจากฝายผคา ท าใหกรรมการและประชาชนเกดความกลวทจะด าเนนงาน สงทคณะกรรมการตองรณรงคกคอขยายความรวมมอของประชาชนใหมาสนบสนนการท างานของคณะกรรมการใหมากทสด และปองกนการเขาใจผดจากผคาผเสพ โดยจะตองประชาสมพนธวาคณะกรรมการไมไดมจดประสงคจะตอตานใคร แตตองการจะชวยเหลอใหโอกาสทกคนเพอสรางความสขความเจรญใหแกชมชน ขนตอนท 5 : คดแยกผมพฤตกรรมเกยวของกบยาเสพตด (เวทประชาคมครงท 2) ดวยแนวคดทวา “ปญหายาเสพตดอยทผเสพและผคา โดยผเสพเปนฐานใหแกผคาหากไมมผเสพ ผคากอยไมได” กรรมการแตละคนจงสอดสองดแลเครอขายบานทตนรบผดชอบวาผใดเปนผเสพ -ผคา-ผผลต รวมทงทมพฤตกรรมนาสงสย แตจะไมใชวธกดดนหรอการกระท าใดๆ ตอบคคลดงกลาว เชน ตรวจปสสาวะหรอการคนบาน เพอไปสกระบวนการ “คดแยกผมพฤตกรรมเกยวของกบยาเสพตดทงหมดในชมชน” ซงอาศยหลกการ “คดแยกเพอใหการชวยเหลอมใชเพอน ามาลงโทษ” การใชคณะกรรมการในสดสวนทดแลทกครวเรอนไดทวถง ท าใหมความสามารถทจะคดแยกทงชมชนไดอยางถกตองแมนย า วธการคอคณะกรรมการจดประชมและใหกรรมการแตละคนกรอกชอทไดมาลงในแบบสอบถามแลวหยอนลงกลองกระดาษ เพอไมใหรวากรรมการคนไหนกรอกชอใคร เมอครบแลวจงเปดกลอง น าทงหมดมาพจารณารวมกน เพอจดท าเปนบญชรายชอผมพฤตกรรมเกยวของกบยาเสพตดในชมชน บญชดงกลาว เปนความรบผดชอบรวมกนของคณะกรรมการและชมชน จะเปนความลบของชมชน โดยสงเพยงตวเลขผมพฤตการณใหชดปฏบตการประจ าต าบล และคณะกรรมการจะรอประมาณ 20 - 30 วน เผอมการเพม – ลด รายชอและจ านวน เพอใหไดขอมลทนาเชอถอมากขน เปนการประชมคณะกรรมการเพอคดแยกผมพฤตการณเกยวของกบยาเสพตดทงหมดในชมชน เนองจากแนวคดวา “ปญหายาเสพตดอยทผเสพและผคา โดยผเสพเปนฐานใหแกผคา หากไมมผเสพ ผคากอยไมได” แตการคนหาผเสพโดยวธทวไป เชน แบบส ารวจของทางราชการ หรอ การใหขอมลของผน าทางการ ไมสามารถระบจ านวนผเสพผคาทงหมดของชมชนได ท าใหการแกไขปญหาไมประสบความส าเรจ นอกจากน การทหนวยงานราชการเขาไปด าเนนการส ารวจหรอคนหาผเกยวของเอง จะสงผลใหชมชนไมตระหนกวา การคดแยกเปนบทบาทของชมชน ทชมชนตองท าเพอชมชนจะไดทราบปญหาและแกไขดวยตนเอง การใชคณะกรรมการ ทมาจากผน าธรรมชาตในจ านวนทเพยงพอจะดแลทกครวเรอนไดอยางทวถง ท าใหมความสามารถทจะคดแยกผเสพผคาในชมชนไดละเอยดกวา และมความถกตองมากกวา วธการคดแยกจะท าความเขาใจกบคณะกรรมการใหชดเจนกอนวา การคดแยกกเพอใหการชวยเหลอผมพฤตการณเกยวของกบยาเสพตด ไมใชเพอน ามาลงโทษ ทงน หากมเจาหนาทต ารวจชวยยนยนวาทางราชการจะใหโอกาสแกผกระท าผดกจะเปนผลดในการสรางความเชอมนใหกบคณะกรรมการ ท าใหกรรมการกลาทจะใหขอมลตามความจรง จากนนใหกรรมการแตละคนกรอกชอผเสพ ผคา ผผลต หรอ ผทนาสงสย ลงในแบบสอบถาม โดยกรรมการทกคนตองมสวนรวมดวย การกรอกแบบทกคนจะสงกระดาษเปลาไมได เพอแสดงความรบผดชอบรวมกน ในระหวางการกรอกจะปรกษาหารอกนกได เมอกรอกแลวใหน าแบบไปใสรวมกนไวในกลอง เพอไมใหทราบวา กรรมการคนไหนกรอกรายชอของผใด เมอครบแลวจงจะเปดกลอง และน ารายชอทไดมาพจารณารวมกนเพอจดท าเปนบญชรายชอผมพฤตการณเกยวของกบยาเสพตด ชดปฏบตการประจ าต าบลควรจดบนทกเฉพาะจ านวนผมพฤตการณไววามจ านวนเทาใด สวนรายชอใหคณะกรรมการเปนผเกบรกษาเพอด าเนนงานตอไป ชดปฏบตการประจ า-ต าบลไมควรน ารายชอมาเกบไวเอง เพราะไมใชหนาทของชดปฏบตการประจ าต าบลหรอหนวยราชการทเขาไปแกปญหาของชมชนแทนชมชน เพยงแตมหนาทสนบสนนชมชนเทานน ยงกวานน หากชดปฏบตการประจ าต าบลหรอหนวยราชการน ารายชอมาเกบไว อาจจะเกดปญหาในภายหลงได เชน อาจมผคา ผเสพในบญชรายชอถกจบกมโดยหนวยงานสวนกลาง คณะกรรมการจะเขาใจผดวาหนวยราชการในทองถนหรอชดปฏบตการประจ าต าบลไมรกษาค าพด หลอกใหคณะกรรมการรวบรวมรายชอเพอหวงผลในการจบกม ท าใหคณะกรรมการถกตอตานจากผเสพผคา ผลทตามมากคอ ชดปฏบตการประจ าต าบลจะไมไดรบความเชอถอไววางใจจากคณะกรรมการอก และไมสามารถด าเนนกระบวนการสรางชมชนเขมแขงตอไปได เมอคณะกรรมการคดแยกรายชอไดแลว ยงไมตองด าเนนการใดๆ แตใหเกบรกษาไวประมาณ 20 - 30 วน เพราะในระหวางนน กรรมการแตละคนอาจไดรบขอมลเพมเตมจากประชาชน ซงหนมาใหความรวมมอกบกรรมการมากขน ท าใหยอดผเกยวของมการปรบเปลยนเมอเวลาผานไปพอสมควรจ านวนผเกยวของจงจะคอนขางคงทและเชอถอไดมากขน อยางไรกตามแมการคดแยกจะตองการรายชอผเกยวของนใหครบถวนสมบรณทสด แตการไดมาซงรายชอจะตองไมใชวธทเขาไปกดดนหรอกระท าการใดๆ ตอตวผเสพผคา เชน การตรวจ

ปสสาวะหรอการคนบานผตองสงสย การท าบญชรายชอผเกยวของขอใหมาจากขอมลการรบรของคณะกรรมการกเพยงพอแลว คณะกรรมการจะตองไมเขาไปเกยวของกดดนผเสพผคาโดยตรงเพราะยงไมถงเวลา เพราะจะท าใหคณะกรรมการปะทะกบฝายผมพฤตการณโดยไมมพลงสนบสนนจากแนวรวมในชมชน คณะกรรมการจะตองด าเนนงานตามขนตอนท 7 เพอปลกกระแสความรวมมอจากฝายทไมเกยวของกบยาเสพตดกอน แลวจงใชกระแสสงคมมาด าเนนการตอฝายทมพฤตการณตามขนตอนท 8 ตอไป ขนตอนท 6 : การสรางภมคมกน ทงในมต เดกและเยาวชนในสถานศกษา นอกสถานศกษา ประชาชนทวไปและผใชแรงงาน

หลงจากทชดปฏบตการประจ าต าบลไดรบการแตงตงและมอบหมาย และก าหนดหมบาน/เปาหมายแลว จ าเปนตองทราบถงสภาพและบรบทของหมบาน/ชมชนนนๆ เพองายตอการประสานงาน โดยใหด าเนนการ ดงน ๑. ศกษาสภาพของหมบาน/ชมชนทรบผดชอบ โดยการรวบรวมขอมลทบงชถงบรบทของหมบาน/ชมชนเพอใหทราบวาหมบาน/ชมชนมสภาพทางสงคม วฒนธรรม แนวคด สภาพปญหาของชมชน รวมทงปญหายาเสพตดในหมบาน/ชมชน (และปญหาอนๆ) ความพรอมของหมบาน/ชมชน บคคลทเปนทยอมรบนบถอในหมบาน/ชมชน และความเขมแขงของผน าหมบาน/ชมชนเปนอยางไร ๒. แยกแยะขอมลสภาพของหมบาน/ชมชน เพอดวาอะไรเปนประเดนปญหาหลก – รองของหมบาน/ชมชน มความเขมแขงมาก-นอยเพยงใด ตลอดจนใหมแผนทในหมบาน/ชมชน ๓. ลงพนทหมบาน/ชมชนพบผน าทงทเปนทางการ ไดแก ผใหญบาน/ประธานชมชน และกรรมการ หมบาน/ชมชน เปนตน และทไมเปนทางการ เชน ผน าทางศาสนา ชรบ. อสม. ๒๕ ตาสบปะรด กรรมการกองทนแมของแผนดน เปนตน เพอแนะน าตว และขอค าปรกษา ค าแนะน า และใหทราบถงบรบท และสภาพความเปนอยของสมาชกในหมบาน/ชมชนยงขน สรางความสมพนธพดคยแลกเปลยนทศนคต ใหเกดความไววางใจลดความหวาดระแวง ตลอดจนท าความเขาใจในแนวทางการเสรมสรางความเขมแขงของหมบาน/ชมชนและรวบรวมกลมอาสาสมครทมในหมบาน/ชมชนรวมกนขบเคลอนงานในรปของ “อาสาพฒนาประชารฐ” (อปร.) ๔. แลกเปลยนขอมลสภาพของหมบาน/ชมชนทไดศกษาแกผน าหมบาน/ชมชนทงทเปนทางการและ ไมเปนทางการ (ในขนตอนนอาจจดในรปของเวทประชาคม) โดยมวตถประสงคเพอใหผน าหมบาน/ชมชน เหนถงปญหาของหมบาน/ชมชน สรางความตระหนกเกดจตส านกลกขนแกไขปญหา และใหค าแนะน าการด าเนนงานแกผน าชมชน/ผใหญบาน/กรรมการหมบาน/ชมชน ซงอาจจดหลายครง ๕. หลงจากทไดแลกเปลยนขอมล ความคดเหน และไดชใหผน าหมบาน/ชมชนเหนถงปญหา ปลกใหลกขนสกบปญหาแลว ใหชดปฏบตการประจ าต าบลรวมกบอาสาพฒนาประชารฐลงพนทหมบาน/ชมชน อยางตอเนองเพอใหความร ความเขาใจ และค าแนะน าในการวางแผนขบเคลอนหมบาน/ชมชน ตลอดจน การเตรยมการจดประชมประชาคมชาวบานทงหมบาน/ชมชนแกผน าหมบาน/ชมชน ๖. เมอผน าในหมบาน/ชมชนมความตนตวรบรถงปญหาทเกดขน และไดรบความรจากชดปฏบตการประจ าต าบลแลว ใหค าแนะน า กระตนผน าหมบาน/ชมชนจดเวทประชาคมชาวบานทงหมบาน/ชมชน โดยประสานชดปฏบตการประจ าต าบลมาด าเนนการใหความร ความเขาใจ รบรถงปญหาทเกดขนจากภยยาเสพตดใหฮกเหมลกขนส และเขารวมปฏบตการเฝาระวงปญหายาเสพตดโดยการคนหาผเสพผตด ผคา เยาวชนทมพฤตกรรมเสยง และพนททเปนแหลงมวสมในหมบาน/ชมชน ตลอดจนขยายเครอขายกรรมการชมชนเพมเตมเพอชวยกนดแลสมาชกในหมบาน/ชมชน ๗. หลงจากท าประชาคมชาวบานเมอคนหา พบผเสพผตด ผคา ใหด าเนนการตามกระบวนการขนตอนในภาคผนวก ๓.๒ ดานการบ าบดรกษายาเสพตดและตดตามชวยเหลอผผานการบ าบดรกษา และ ๓.๓ ดานการปราบปรามยาเสพตด การด าเนนการบรณาการการปองกนยาเสพตดในชมชนระหวางชมชน สถานศกษา และสถานประกอบการ ใหด าเนนการเปนกระบวนการทสอดคลองระหวางกน โดยมจดเนนทแตกตางกนตามลกษณะความรนแรงของปญหายาเสพตด ดงน

๑. พนทปญหามาก : เนนมาตรการปองปราม และแกไขปญหาฯ ดวยการมสวนรวมระหวางภาคประชาชนและภาครฐ โดยกลไกตอไปน ชมชน : ชดรกษาความปลอดภยหมบาน สถานศกษา : เจาหนาทต ารวจประสานงานประจ าสถานศกษา สถานประกอบการ : ชดอาสาเฝาระวงยาเสพตดของสถานประกอบการ

๒. พนทปญหาปานกลาง : เนนมาตรการเสรมความเขมแขงในการเฝาระวง และแกไขปญหา ดวยการมสวนรวมฯ โดยกลไกตอไปน ชมชน : อาสาสมครสาธารณสขชวยเหลอผเสพผตดและครอบครวทมปญหา สถานศกษา : เครอขายเฝาระวงปญหายาเสพตดในสถานศกษา และกจกรรมจตสงคมบ าบดในโรงเรยน สถานประกอบการ : ศนยเพอนใจ / ใหค าปรกษาในสถานประกอบการ

๓. พนทปญหานอย : เนนมาตรการสรางการมสวนรวมของประชาชน สรางภมคมกนและปองกนปญหายาเสพตด โดยรปแบบ/กลไก ดงน ชมชน : สรางภมคมกนโดยศนยเยาวชน และเฝาระวงดวยระบบการแบงคมบาน สถานศกษา : สรางภมคมกนผานหลกสตร/กจกรรม และมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนทมภาวะเสยง สถานประกอบการ : เผยแพรใหความรฯโดยอาสาสมครแรงงาน และสงเสรมใหสถานประกอบการด าเนนการปองกนฯ ตามเกณฑมาตรฐาน แนวทางการด าเนนงานปองกนในชมชน ๑. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดมาก

๑.๑ สนธก าลงชดปฏบตการดานปราบเขาด าเนนการตอผคา/กดดนผเสพในพนท (โดยส านกงาน ป.ป.ส. กรมการปกครอง และ บช.ปส.)

๑.๒ สนบสนนให ชดรกษาความปลอดภยหมบาน (ชรบ.) ตงจดตรวจตราในชมชน (โดยกรมการปกครอง) ๑.๓ เมอลดปญหายาเสพตดไดใหด าเนนการตามมาตรการการปองกนและสรางการมสวนรวมฯ ดงน

๑.๓.๑ ใหความรเกยวกบโทษพษภยจากยาเสพตด โดยการรณรงคทงผานสอ และเสยงตามสายในหมบาน/ชมชนเพอใหสมาชกในหมบาน/ชมชนเขามามสวนรวมตอการปองกนภยยาเสพตด และเปนสวนหนงของการเฝาระวงปญหายาเสพตดในหมบาน/ชมชน ๑.๓.๒ พฒนาความเขมแขงชมชนดวยการสงเสรมบทบาทแกนน าของหมบาน/ชมชน ไดแก กรรมการหมบาน (กม.)/กรรมการชมชน (กชช.) และระดมก าลงกลมมวลชนตางๆ ในหมบาน/ชมชน ไดแก กลมสตร กลมอาชพตางๆ เพอรวมปองกนยาเสพตด ๑.๓.๓ ส าหรบในพนทหมบาน/ชมชนทเปนกองทนแมของแผนดนแลว หรอก าลงอยระหวางการเสนอชอเปนหมบาน/ชมชนกองทนแมของแผนดน ใหผประสานงานหมบาน/ชมชน ประสานชดปฏบตการประจ าต าบล (เจาหนาทพฒนาชมชน) มาใหค าแนะน าในแนวทางการเสรมความเขมแขงเอาชนะยาเสพตดอยางยงยน : ตามแนวทางกองทนแมของแผนดน ทงความหมาย แนวคด การเขาสกองทนแมของแผนดน และกระบวนการเสรมสรางความเขมแขงเอาชนะยาเสพตดอยางยงยนภายใตกองทนแมของแผนดน ตลอดจนกจกรรมการแสดงความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย แกผน าหมบาน/ชมชนและสมาชกในหมบาน/ชมชนเพอใหเขาใจและสามารถพฒนาหมบาน/ชมชนไปสความยงยนดวยกองทนแมของแผนดน ๑.๓.๔ สงเสรมกจกรรมสรางภมคมกนในเยาวชนนอกสถานศกษาโดยศนยเยาวชนในทกพนท ๑.๓.๕ กรณพบเดกและเยาวชนมพฤตกรรมเสยงตอการใชสารเสพตด เชน มวสมกนเปนกลม ตดเกม เทยวเตร เปนตน ชดปฏบตการประจ าอ าเภอ และอาสาพฒนาประชารฐควรใหค าแนะน าแกผน าชมชน และรวมด าเนนการ ดงน ๑) การรวบรวมรายชอเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมเสยงตอการใชสารเสพตด และใหค าปรกษาในแนวทางการแกไขพฤตกรรมเยาวชนเสยง ๒) รวมกบผน าในชมชนประเมนปจจยเสยงในหมบาน/ชมชนเพอวางแผนการพฒนาทเหมาะกบบรบทเชงพนทอยางบรณาการทงในเรองของ เปาหมาย แผนงาน หนวยงาน งบประมาณบคลากรและองคความร

๓) การประสานพอ แม ผปกครอง ของเดกและเยาวชนเสยงทราบเพอชแจงท าความเขาใจ และรวมกนปองกนและแกไขพฤตกรรมเสยงดวยการดแลเอาใจใสและตกเตอนในสงไมด ๔) การใหค าแนะน าผน าในการจดกจกรรม/มอบหมายกลมเยาวชนทผานการแกไขพฤตกรรม ท ากจกรรมดานอาสาพฒนาบ าเพญประโยชนและบรการสงคมตางๆ ในพนทชมชนอยางตอเนอง ๕) การใหค าแนะน าแกผน าชมชนจดเจาหนาท/อาสาสมครประจ าในพนทชมชนเปนพเลยงในการตดตามชวยเหลอเยาวชนอยางตอเนอง เชน ดานการเรยน การประกอบอาชพ การใหค าปรกษา เพอหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตางๆ เปนตน ๖) ประสาน กศน.จงหวด/กศน.อ าเภอ/กศน.ต าบล/ศนยฝกอาชพเพอจดการอบรมฝกอาชพใหเยาวชน ๗) การสงเสรมสนบสนนใหเดกและเยาวชนเขารวมจดกจกรรมเชงสรางสรรคและกจกรรมเชงบวกในวนส าคญ ทงงานประเพณ กจกรรมทางศาสนา เชน ลานกฬา ลานดนตร ศลปะ หรอลานอนรกษทางธรรมชาต-วฒนธรรม เปนตน ๑.๓.๖ กรณพบพนทเสยง/แหลงมวสม/แหลงแพรระบาดยาเสพตดในหมบาน/ชมชน ชดปฏบตการประจ าต าบลควรใหค าแนะน าแกผน าในหมบาน/ชมชน และรวมด าเนนการ ดงน ๑) การรวบรวมขอมลพนทเสยง/แหลงมวสม/แหลงแพรระบาดยาเสพตด ในหมบาน/ชมชน เชน สถานบนเทง/สถานบรการทฝาฝนระเบยบ/กฎหมาย หอพกทมการมวสมของเยาวชนรานเกม/อนเทอรเนต และพนทสาธารณะทขาดการดแลจนกลายเปนสถานทมวสม เปนตน รวมทงจดท าฐานขอมลพนทเสยง ๒) การจดชด/ทม และลงตรวจพนทเสยง และจดระเบยบสงคม โดยใชมาตรการทางสงคมและมาตรการทางกฎหมายควบคกน เชน การดแลสถานบนเทงใหเปด – ปดบรการตามเวลาทก าหนด และมใหเยาวชนทมอายไมถง ๑๘ ป เขาใชบรการ รานเกมอนเตอรเนต ใหเปด-ปดตามเวลา หอพก บานเชา ใหจดท าทะเบยนประวต ผเชา และจดระเบยบผเชา/เขาพก และสถานทเสยง สวนสาธารณะ ใหสอดสองตรวจตราเพอไมใหใชเปนแหลงมวสม เปนตน

๒. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดปานกลาง ๒.๑ จดตง/สนบสนน ชดรกษาความปลอยภยหมบาน(ชรบ.)/อาสาระวงภยและยาเสพตด (กรณใน กทม.) ใหม

ภารกจเดนเวรยาม-เฝาระวงฯในชมชน (โดย ปค.) ๒.๒ กรณผเสพและครอบครว สนบสนนให อาสาสมครสาธารณสข (อสม./อสส.กรณ กทม.) ดแลชวยเหลอ

ครอบครวทมปญหา และตดตามผเสพในการบ าบดรกษา (โดย สธ.) ๒.๓ ส ารวจเยาวชนกลมเสยงนอกสถานศกษาและจดกจกรรมปองกนตามสาเหตของปญหา/ความตองการของ

เยาวชน (โดย ปค. พช. พมจ.)

ทงน เมอควบคมปญหาจนไมมการขยายตว จงด าเนนมาตรการปองกนและสรางการมสวนรวมฯ

๓. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดนอย ด าเนนมาตรการปองกนและสรางการมสวนรวมฯ แนวทางการด าเนนงานปองกนในสถานศกษา ๑. การด าเนนงานของสถานศกษาในพนทมปญหายาเสพตดมาก ๑.๑ สนธก าลงชดปฏบตการฯ ขอความรวมมอเขาตรวจสอบปญหายาเสพตดในสถานศกษา (โดย ปปส. ปค. บช.ปส. สพฐ.) ๑.๒ ตงเจาหนาทต ารวจประสานงานประจ าสถานศกษา แหงละ ๑ นาย (โดย สภ. และสถานศกษา) ๑.๓ สนบสนนชดจดระเบยบสงคมตรวจพนทเสยงรอบสถานศกษาเปนประจ า (โดย ศอ.ปส.จ. และ ศป.ปส.อ.) เนนดแลเฝาระวง ตดปจจยเงอนไขไมใหยาเสพตดแพรระบาดสสถานศกษา หรอเขาถงนกเรยน โดยนกเรยนหรอผคาในสถานศกษาตองถกด าเนนการทางกฎหมาย สวนนกเรยนทมปญหาเสพยาเสพตดตองไดรบการดแลในรปแบบทเหมาะสม

๒. การด าเนนงานของสถานศกษาในพนททมปญหายาเสพตดปานกลางและนอย สถานศกษาด าเนนการโดยชดปฏบตการประจ าต าบลรวมประสาน สนบสนน อ านวยการ และตดตามผลการด าเนนงาน ดงน - ปฐมวย โดยการพฒนาความสามารถของสมองในการจดการกบชวต (Executive Function : EF) ดวยเครองมอทเหมาะสม ไดแก การเลานทาน การใชชดของเลน ผานกลไกครผสอนและครพเลยง - ประถมศกษา มาตรการปองกนฯ โดยการใหความรและเสรมสรางทกษะชวตเพอการปองกนยาเสพตดผานกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยน เชน ครผสอนในโรงเรยน ครต ารวจ D.A.R.E. ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน โตะคร โตะอหมาม ฯลฯ และกจกรรมสงเสรมคณธรรมจรยธรรมเพอสรางภมคมกนปญหายาเสพตดตามศาสนาทตนนบถอ - มธยมศกษา มาตรการปองกน/เฝาระวงปญหายาเสพตด โดยการใหความรและเสรมสรางทกษะชวตเพอการปองกนยาเสพตดผานกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยน เชน ครผสอนในโรงเรยน ครพระสอนศลธรรมในโรงเรยน โตะคร โตะอหมาม ฯลฯ และการเสรมสรางความภาคภมใจในตนเองผานกจกรรมสรางสรรค กจกรรมคณธรรมจรยธรรม จตอาสา กจกรรมเฝาระวง การพฒนาและเสรมสรางเครอขายเยาวชนตานภยยาเสพตดใหเขามามสวนรวมในการปองกนและเฝาระวงปญหายาเสพตด เชน กจกรรมลกเสอต านภยยาเสพตด กจกรรมนกเรยนแกนน า เปนตน และมาตรการแกไข โดยการคนหา/คดกรองและบ าบดรกษาในรปแบบทเหมาะสม สนบสนนคณะกรรมการโรงเรยน/สถานศกษาเพอรวมมอกบองคกรชมชนในการเฝาระวงฯ นกเรยน (โดย สถานศกษา และชมชน) - อาชวศกษา มาตรการปองกน/เฝาระวงฯ โดยการเสรมสรางความภาคภมใจในตนเองและการปองกน/เฝาระวงเชงพนท ผานกจกรรมสรางสรรค กจกรรมคณธรรมจรยธรรม จตอาสา กจกรรมเฝาระวง การพฒนาและเสรมสรางเครอขายเยาวชนตานภยยาเสพตดใหเขามามสวนรวมในการปองกนและเฝาระวงปญหา ยาเสพตด เชน โครงการ 1 ต ารวจ 1 โรงเรยน การจดระเบยบรอบสถานศกษา เปนตน และมาตรการแกไข โดยการคนหา/คดกรองและบ าบดรกษาในรปแบบทเหมาะสม - อดมศกษา มาตรการปองกน/เฝาระวงฯ โดยการเสรมสรางภมคมกนในการปองกนตนเองและการปองกนพนท โดยเนนการมส วนรวมของกลมเปาหมายในการด าเนนกจกรรมปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตด เชน การพฒนาเครอขายอดมศกษา การจดระเบยบรอบสถานศกษา เปนตน และมาตรการแกไข โดยการคนหา/คดกรองและบ าบดรกษาในรปแบบทเหมาะสม แนวทางการด าเนนงานปองกนในสถานประกอบการ ๑. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดมาก ๑.๑ สนธก าลงชดปฏบตการฯ ขอความรวมมอเขาตรวจสอบปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ ๑.๒ ขอความรวมมอผประกอบการตงชดอาสาเฝาระวงยาเสพตดของสถานประกอบการ ประกอบดวยเจาหนาทความปลอดภยฯ (จป.) และ รปภ.ของสถานประกอบการเพอเฝาระวงยาเสพตด เนนเฝาระวงไมใหยาเสพตดแพรระบาดสสถานประกอบการ สวน ผคาตองถกด าเนนการทาง กม. ๒. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดปานกลาง ขอความรวมมอผประกอบการตงระบบการดแลชวยเหลอ/ใหโอกาสลกจางแรงงานทมปญหา ไดแก ศนยเพอนใจ/ใหค าปรกษา หรอระบบดแลชวยเหลอลกจางแรงงานมปญหา เนนดแลลกจางแรงงานทมปญหาการเสพยาเสพตดใหไดรบการบ าบดฯ และมระบบดแลในสถานประกอบการ สวนผคาตองถกด าเนนการทางกฎหมาย ๓. การด าเนนงานในพนทชมชนมปญหายาเสพตดนอย ด าเนนการดวยมาตรการพนฐาน 3.๑ คนหา/ส ารวจปญหาในสถานประกอบการ ทก ๓ เดอน 3.๒ ขอความรวมมอเขาตรวจสอบปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ และมาตรการสรางการมสวนรวม 3.๓ รณรงคสรางความตระหนกและการมสวนรวมในผประกอบการ 3.๔ เผยแพรใหความรแกลกจางแรงงานในสถานประกอบการต ากวา ๑๐ คน โดยอาสาสมครแรงงาน

ประจ าต าบล 3.๕ สงเสรมใหสถานประกอบการทกแหงด าเนนการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดตามเกณฑ

มาตรฐานของกระทรวงแรงงาน (ไดแก เกณฑโรงงานสขาว เกณฑ มยส.)

แนวทางสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดในเยาวชนนอกสถานศกษา โดยศนยเยาวชนระดบพนท

1. กลมเปาหมาย และพนทด าเนนการ เดกและเยาวชนชวงอาย ๖ - ๒๕ ป ทไมไดก าลงเรยนอยในสถานศกษา โดยในป ๒๕๕๙ มเปาหมายจดตงศนยเยาวชนในระดบพนท ดงน

ระยะเรมตน (ปงบประมาณ 2559) จดตงศนยเยาวชนระดบพนทในพนททเหมาะสม เชนในพนทเขตเทศบาลต าบล และองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) แหงละ 1 ศนย โดยใหอ าเภอคดเลอกเทศบาลต าบลและ/หรอองคการบรหารสวนต าบลทมความพรอมและเหมาะสม เพอจดตงศนยเยาวชนระดบพนท อยางนอยอ าเภอละ 1 ศนย รวมทวประเทศไมนอยกวา 878 ศนย ทงน อ าเภออาจขยายผลจากกลมเยาวชนในชมชนทรวมกนท ากจกรรมตามโครงการ TO BE NUMBER ONE หรอโครงการอนทเกยวของในพนท

ระยะขยายผล (ปงบประมาณ 2560) มการขยายผลการจดตงศนยเยาวชนในระดบพนทใหครบทกเทศบาลต าบลและองคการบรหารสวนต าบล

2. มาตรการ/แนวทางปฏบต 2.๑ การปฏบตในภาพรวมสวนกลาง มแนวทางปฏบตดงน

๑) ใหส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมประมวลสถานการณและจดท าแนวทาง/แนวปฏบตในการด าเนนงาน ๒) ส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมบรณาการแผนงาน/โครงการ และการปฏบตทงในเรองโครงสราง กลไก ระบบงานและการขบเคลอนการด าเนนงานทงในสวนกลางและในภมภาค จงหวด อ าเภอ และทองถน

๓) ส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมนเทศ ตดตาม และด าเนนการประชาสมพนธผลการด าเนนงานตามโครงการในภาพรวมของประเทศ

๔) ส านกงาน ป.ป.ส. และกรมกจการเดกและเยาวชน พฒนาฐานขอมล และชองทางการน าเขาขอมลเพอเกบรวบรวมขอมลของกลมประชากรเปาหมายส าหรบใชในการวางแผน และตดตามผลการด าเนนงาน 2.๒ การปฏบตในกลมเยาวชนนอกสถานศกษา ใชแนวคดศนยเยาวชนระดบพนทเพอเปนกลไกในการพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาใหมภมคมกน และไมของเกยวกบยาเสพตด โดยตงเปาหมายในป ๒๕๕๙ ใหแตละอ าเภอจดตงศนยเยาวชนระดบพนท อยางนอยอ าเภอละ 1 ศนย โดยจดตงในเขตพนทเทศบาลต าบลหรอ อบต. ทเหมาะสมหรอมความพรอมด าเนนการเปนล าดบแรก เพอเปนตนแบบขยายผลในป 2560 ตอไป โดยมแนวทางปฏบต ดงน ๑) การเตรยมความพรอมของกลไกอ านวยการ ๑.๑) ส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ท าความเขาใจเกยวกบแนวทางการด าเนนงานแกหนวยงานทเกยวของในระดบจงหวด ๑.๒) ศอ.ปส.จ. ทท าการปกครองจงหวด และส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด ท าความเขาใจเกยวกบแนวทางการด าเนนงานแก ศป.ปส.อ. ก านน-ประธานชมรมผใหญบานในระดบต าบล/ประธานชมรมผชวยผใหญบานฝายพฒนาเดกและเยาวชน และเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนทรบผดชอบงานเยาวชน ๑.๓) ศอ.ปส.จ. จดตงคณะท างานคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาจงหวด โดยมผวาฯ หรอ รองผวาฯ ทไดรบมอบหมายเปนประธาน ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด (พมจ.) ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด และส านกงานพฒนาชมชนจงหวด เปนเลขานการรวม รวมทงประกอบดวยหนวยงานทมภารกจทมความเกยวของกบการพฒนาและดแลคณภาพชวตของเยาวชนนอกสถานศกษาในระดบจงหวด เพอเปนกลไกอ านวยการ สนบสนน และตดตามคณะท างานในระดบอ าเภอ ก ากบการส ารวจขอมลในพนทเทศบาลนครและเทศบาลเมอง และเปนกลไกอ านวยการ จดตง และสงเสรมศนยเยาวชนระดบพนท ทด าเนนการโดยเทศบาลนคร และเทศบาลเมอง

๑.๔) ศอ.ปส.จ. มอบหมาย ศป.ปส.อ.เปนผรบผดชอบหลกในระดบอ าเภอ โดยนายอ าเภอ ตงคณะท างานคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาอ าเภอขน ประกอบดวยหนวยงานทมภารกจทมความเกยวของกบการพฒนาและดแลคณภาพชวตของเยาวชนนอกสถานศกษา ทงน ใหนายอ าเภอเปนประธานคณะท างานฯ ฝายความมนคง ทท าการปกครองอ าเภอ และส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอ เปนเลขานการรวม ๑.๕) ศอ.ปส.จ. มอบหมาย ส านกงานพฒนาชมชนจงหวด และส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ประสานความรวมมอกนเพอสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหกบศนยเยาวชนระดบพนท และสงเสรมใหใชศนยเยาวชนในระดบพนทในการจดกจกรรมคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษา รวมทง สงเสรมใหเยาวชนนอกสถานศกษาเขามามสวนรวมในสภาเดกและเยาวชนระดบตางๆ อยางตอเนอง ๑.๖) ศอ.ปส.จ. มอบหมาย ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวดประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหเรยนรและสนบสนนการด าเนนงานของศนยฯ อ าเภอและด าเนนงานจดตงและสนบสนนการบรหารจดการศนยเยาวชนระดบพนท ของเทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเมอง

๒) การส ารวจขอมล จดตงและด าเนนกจกรรมศนยเยาวชนฯ ๒.๑) ศอ.ปส.จ. มอบคณะท างานคมครองพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาจงหวด/อ าเภอ ด าเนนการส ารวจขอมลเยาวชนนอกสถานศกษาแตละต าบล/อปท. ผานกลไกในพนท เชน คณะกรรมการหมบาน/ผชวยผใหญบาน ฝายพฒนาเดกและเยาวชน และองคกรปกครองสวนทองถน เปนตน โดยส ารวจจากฐานทะเบยนราษฎร วาเดกและเยาวชนแตละคนในพนทก าลงเรยนอยในสถานศกษาหรอไม หากเปนเดกและเยาวชนนอกสถานศกษามสภาพปญหาและความตองการเปนอยางไร เพอจ าแนกออกเปนกลม ส าหรบการดแล ชวยเหลอ หรอคมครอง ใหเปนไปอยางเหมาะสม รวมทงด าเนนการน าเขาขอมลของเยาวชนนอกสถานศกษา เชน หมายเลขประจ าตวประชาชน สภาพปญหา และความตองการ เปนตน ลงในชองทางหรอฐานขอมลทไดพฒนาขน ทงน คณะท างานคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาจงหวด รบผดชอบก ากบการส ารวจและน าเขาขอมลในพนทเทศบาลนคร และเทศบาลเมอง คณะท างานคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาอ าเภอ รบผดชอบส ารวจและน าเขาขอมลในพนทอ าเภอ (เทศบาลต าบล และ อบต.) ๒.๒) ศอ.ปส.จ. และ ศป.ปส.อ. รวมกบองคกรปกครองสวนทองถนทกระดบด าเนนการเผยแพร ประชาสมพนธใหประชาชนและชมชนเกดความเขาใจในวตถประสงคการด าเนนงาน และชกชวนเยาวชนนอกสถานศกษาเขารวมกจกรรมของศนยเยาวชนฯ รวมทงเผยแพรรณรงคประชาสมพนธใหความรและสรางความตระหนกเกยวกบโทษพษภยยาเสพตด และการปองกนยาเสพตดแกเยาวชนนอกสถานศกษา ๒.๓) คณะท างานคมครองและพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษาอ าเภอ คดเลอกพนททม ความพรอมตามความเหมาะสม เชน เทศบาลต าบล หรอ อบต. จ านวน ๑ พนท ส าหรบด าเนนการในป ๒๕๕๙ อยางนอยอ าเภอละ ๑ ศนย เพอเปนพนทน ารองในการด าเนนงาน และเปนตนแบบขยายผลในป 2560 ตอไป โดยด าเนนการจดตงศนยเยาวชนระดบพนทเพอเปนศนยกลางในการเขาถง ดแลชวยเหลอ และด าเนนกจกรรมเพอพฒนาเยาวชนนอกสถานศกษา โดยมอบฝายปกครองทองทระดบตางๆ ไดแก อ าเภอ ก านน ผใหญบาน และองคกรปกครองสวนทองถน รบผดชอบด าเนนการศนยเยาวชนฯ /ดแลเยาวชน และมอบหนวยงานทเกยวของ/องคกรในพนท อาท ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอ ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด (พมจ.) ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) จงหวด/อ าเภอ/ต าบล ศนยพฒนาฝมอแรงงานจงหวด ส านกงานจดหางานจงหวด ต ารวจประจ าต าบล สาธารณสข/อสม. ประธานกลมแมบานต าบล ประธานชมรมผใหญบาน/ประธานชมรมผชวยผใหญบานฝายพฒนาเดกและเยาวชน ครในพนท ปราชญชมชน และภาคเอกชน ฯลฯ เปนภาคสนบสนน โดยพจารณาพนท หรอสถานทตามความเหมาะสมเพอเปนศนยเยาวชนระดบพนท ๒.๔) ศนยเยาวชนระดบพนท จ าแนกกลมเยาวชนนอกสถานศกษาในพนทเพอด าเนนกจกรรมพฒนาเยาวชนตามความเหมาะสม และความตองการของเยาวชนในพนทรวมกบหนวยงานทเกยวของอยางตอเนอง ไดแก - การพฒนาทศคต เพอปรบแนวคด เปาหมาย และวธการด าเนนชวต ตามหลกสตรตางๆ ทเกยวของ เชน หลกสตรเยาวชนอาสารกษาดนแดนฯ ของกรมการปกครอง และหลกสตรพฒนาเยาวชนของ พช. เปนตน - การศกษาตอ - การฝกอาชพ

- การหางานท า / การสรางรายไดเสรม / การจางงานในชมชน - การจดกจกรรมดานกฬา และนนทนาการของเยาวชน - ดแล ชวยเหลอ คมครอง ตามสภาพปญหาและความตองการของเยาวชน ทงน ในการด าเนนการอาจน าแนวทางการด าเนนงานของกลมชมชนตามโครงการ TO BE NUMBER ONE หรอกลมกจกรรม/โครงการอนทเกยวของ มาประยกตใชในการด าเนนกจกรรมของศนยเยาวชนระดบพนท ๒.๕) ศนยเยาวชนระดบพนท รวมกบ ทท าการปกครองจงหวด ด าเนนกจกรรมพฒนา จตอาสาในกลมเยาวชนนอกสถานศกษา ไดแก - ศนย เยาวชนระดบพนทด าเนนการสงตอกลมเยาวชนนอกสถานศกษา ใหแก ทท าการปกครองจงหวดเพออบรมเปนเยาวชนอาสารกษาดนแดนตานภยยาเสพตด (ย.อส.) - ทท าการปกครองจงหวด ด าเนนการการอบรมเยาวชนอาสารกษาดนแดนตานภยยาเสพตด ตามโครงการอบรมเยาวชนอาสารกษาดนแดนตานภยยาเสพตด (ย.อส.) ของส านกอ านวยการกองอาสารกษาดนแดน กรมการปกครอง - ศนยเยาวชนระดบพนท และทท าการปกครองจงหวด รวมกนสนบสนนใหเยาวชนอาสารกษาดนแดนตานภยยาเสพตดและเยาวชนนอกสถานศกษาในพนทท ากจกรรมเชงบวก/สรางสรรค เชน ปฏบตหนาทชวยเจาหนาทอาสารกษาดนแดน / เจาหนาทอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน ชวยงานดานพฒนาชมชนทองถน หรองานบรการชมชน ฯลฯ ๒.๖) ศอ.ปส.จ.ระดมเยาวชนนอกสถานศกษาในจงหวดท ากจกรรมบ าเพญประโยชนตอสงคมอยางตอเนองเพอแสดงพลงในเชงบวก/สรางสรรค ควบคกบการสรางกระแสตอตานยาเสพตด ๒.๗) ศอ.ปส.จ. และ ศป.ปส.อ. ก ากบ ตดตามการด าเนนงาน และรายงานผลการด าเนนงานในระบบ NISPA กรณพนท กทม. ส านกงานเขตทง ๕๐ เขต จดตงศนยเยาวชนระดบพนท เขตละ ๑ ศนย และน าขอมลเยาวชนนอกสถานศกษาทส ารวจไดจ าแนกเปนกลม เพอการพฒนา คมครอง และใหความชวยเหลอโดยใชศนยเยาวชนในระดบพนทเปนศนยกลาง ทงน ใหส านกงานเขตรายงานผลการด าเนนงานในระบบ NISPA เพอให ศอ.ปส.กทม. รบทราบตอไป แนวปฏบตในการด าเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดผใชแรงงานในสถานประกอบการ ป ๒๕๕๙ ภายใตแผนงานปองกนยาเสพตดในกลมแรงงาน 1. กลมเปาหมายและพนทด าเนนการ แบงเปน ๒ ประเภทสถานประกอบการ ไดแก 1.๑ สถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คน ลงมา จ านวนประมาณ ๒๕๖,๕๙๖ แหงทวประเทศ 1.๒ สถานประกอบการทมลกจาง ๑๐ คนขนไป จ านวนประมาณ ๙๕,๓๖๕ แหงทวประเทศ

2. มาตรการ/แนวทางปฏบต 2.๑ สถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คน ลงมา โดยมงเนนการเผยแพรสอเพอเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดใหแกผใชแรงงาน ๑) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด เปนผรบผดชอบในการประสานเจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด เพอขอรายชอสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คนลงมา โดยวางแผนและรวมกนก าหนดแนวทางการด าเนนงานเพอเสรมสรางภมคมกนใหแกผใชแรงงาน ๒) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวดชแจงและท าความเขาใจเกยวกบแนวทางการเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดในกลมสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คนลงมา ใหแกอาสาสมครประจ าต าบลแรงงานเพอเปนบคลากรส าคญในการรณรงค เผยแพรความรโทษพษภยยาเสพตดและสรางความตระหนกในปญหายาเสพตดแกแรงงานในสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คน ลงมา ซงจะจดประชมหรอชแจงท าความเขาใจผานเอกสาร แลวแตความเหมาะสมของแตละจงหวด โดยรายละเอยดการชแจงประกอบดวย - ประเภทและรายชอสถานประกอบการทจะด าเนนการเผยแพรสอ

- ประเภทและจ านวนสอทจะด าเนนการเผยแพรในแตละสถานประกอบการ โดยสอทจะเผยแพร - การเกบขอมลรายชอสถานประกอบการและการแจกสอเผยแพรตามแบบสรปผลการปฏบตงานของอาสาสมครแรงงาน โดยจะด าเนนการเมออาสาสมครแรงงานน าสอไปแจกใหแกสถานประกอบการแลว จะด าเนนการรวบรวมจ านวนสอทไดแจกลงในแบบสรปผลการปฏบตงาน และแนบรายชอสถานประกอบการ มาพรอมกบแบบสรปผลการปฏบตงานและน ามาสงใหแกเจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวดในแตละเดอน ซงเปนการรวบรวมขอมลเพมเตมจากการด าเนนงานทอาสาสมครแรงงานอยแลวในแตละเดอน - แนะน าสถานทตดตอหนวยงานภาครฐหรอองคกรพฒนาเอกชนในการด าเนนกจกรรมปองกนยาเสพตด หากสถานประกอบการแหงใดตองความรเพมเตมจากสอทไดด าเนนการเผยแพร อาสาสมครแรงงานประจ าต าบลสามารถใหค าแนะน าเพมเตมชองทางการตดตอหนวยงานทเกยวของ เชน ส านกงานแรงงานจงหวด ส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด ส านกงานสาธารสขจงหวด/อ าเภอ เจาหนาทสถานต ารวจในพนท เปนตน หรอสถานประกอบการใดตองการสอบถามขอมลเกยวกบพฤตกรรม ผเสพยาเสพตด การสงเขารบการบ าบดรกษา ยาเสพตด ฯลฯ อาสาสมครแรงงานฯสามารถใหค าปรกษาแนะน า สถานทบ าบดรกษาผเสพ/ผตดยาเสพตดใหสถานประกอบการ เชน โรงพยาบาลประจ าจงหวด/อ าเภอ ศนยบ าบดรกษายาเสพตดในพนท เปนตน ๓) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด น าขอมลรายชอ/จ านวน/ประเภทสถานประกอบการ ทไดรบจากส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด มาก าหนดเปาหมายการแจกจายสอเผยแพร - สถานประกอบการทมความเสยงตอการเขาไปยงเกยวกบยาเสพตด - สถานประกอบการทอยในพนท/อ าเภอ ทมปญหาการแพรระบาดยาเสพตดมาก - สถานประกอบการทวไปในพนท ๔) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด สามารถก าหนดรปแบบการเผยแพรสอเพอการเสรมสรางภมคมกนในสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ ลงมา - เผยแพรผานอาสาสมครแรงงานประจ าต าบล และอาสาสมครเครอขาย - เผยแพรไปพรอมกบการลงตรวจพนทของเจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด - เผยแพรโดยการสงไปรษณยไปพรอมกบภารกจงานของส านกงานแรงงานจงหวด - เ ผยแพร ผ า นส าน กง านประกนส ง คมหร อหน วย งานท เ ก ย วข อง โดยแจก ให แก สถานประกอบการทมาตดตอหนวยงานนน โดยใหกรอกขอมลชอสถานประกอบการ ทอย และจ านวนพนกงาน เมอมารบสอทหนวยงาน โดยเปาหมายในการด าเนนงานเผยแพรสอเพอเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดใหแกสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คนลงมา จะตองไมนอยกวา รอยละ ๔๐ ของจ านวนสถานประกอบการทมลกจางต ากวา๑๐ คนลงมาทงหมดในแตละจงหวด ทงน จะตองด าเนนการเผยแพรสอใหแลวเสรจ ภายในวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙ ๕) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด รวบรวมขอมลการเผยแพรสอโดยอาสาสมครแรงงาน ทน ามาสงใหส านกงานแรงงานจงหวดในแตละเดอน หรอรวบรวมขอมลทไดมการเผยแพรผานชองทางอน รายงานผลการด าเนนงานเขาระบบขอมลสารสนเทศยาเสพตดจงหวด (NISPA) ประจ าทกเดอน และรายงานสรปให ศอ.ปส.จ. ทราบ ส าหรบการด าเนนงานในพนทกรงเทพมหานคร ๑) เจาหนาทฝายสงแวดลอมและสขาภบาล ส านกงานเขตทง ๕๐ เขต เปนผรบผดชอบ ในการเผยแพรสอรณรงคเพอเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดในสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คนลงมา ๒) เจาหนาทฝายสงแวดลอมและสขาภบาล ประสานเจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานเขตพนท เพอขอรายชอ โดยวางแผนและรวมกนก าหนดแนวทางการด าเนนงานเพอเสรมสรางภมคมกนใหแกผใชแรงงาน ๓) เจาหนาทฝายสงแวดลอมและสขาภบาล น าขอมลรายชอ/จ านวน/ประเภทสถานประกอบการทไดรบจากส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานเขตพนท มาก าหนดแนวทางการแจกจายสอเผยแพร โดยเปาหมายเปนสถานประกอบการทอยรอบบรเวณชมชนทมปญหายาเสพตด จ านวน ๘๒๐ ชมชนในพนทกรงเทพมหานคร

๔) ส านกงานเขตไปรบสอเผยแพรเพอรณรงคเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดทส านกงาน ป.ป.ส. ไดจดผานไปทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานกรงเทพมหานครพนท ๑-๑๐ ๕) เจาหนาทฝายสงแวดลอมและสขาภบาล สามารถก าหนดรปแบบการเผยแพรสอเพอการเสรมสรางภมคมกนในสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ ลงมา - เผยแพรไปพรอมกบการลงตรวจพนทของเจาหนาทส านกงานเขต - เผยแพรโดยการสงไปรษณยไปพรอมกบภารกจงานของส านกงานเขต - เผยแพรผานหนวยงานทเกยวของ ทงภายในกรงเทพมหานครและภายนอก โดยใหเกบขอมลรายชอสถานประกอบการ ทอย และ จ านวนพนกงาน ทด าเนนการเผยแพรสอ ๖) ด าเนนการรณรงคเผยแพรประชาสมพนธเพอสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดในลกจาง/แรงงานในสถานประกอบการเปาหมาย ๗) เจาหนาทฝายสงแวดลอมและสขาภบาล รายงานผลการด าเนนงานตอ ศป.ปส.เขต และ ศอ.ปส.กทม. โดยการน าเขาขอมลสารสนเทศยาเสพตดจงหวด ผลการด าเนนงานในระบบ NISPA ทงน จะตองด าเนนการเผยแพรสอใหแลวเสรจ ภายในวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙ 2.๒ สถานประกอบการทมลกจาง ๑๐ คนขนไป มงเนนการด าเนนงาน ดงน 2.๒.๑ สงเสรมใหสถานประกอบการเขารวมโครงการโรงงานสขาวและจดท ามาตรฐานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบกจการ (มยส.) ๑) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท ด าเนนการ ดงน - วเคราะหขอมลสภาพปญหายาเสพตดในสถานประกอบการแตละประเภทในพนทเพอก าหนดเปาหมายในการด าเนนงาน - รณรงคประชาสมพนธเชญชวนใหสถานประกอบการเขาใจเกยวกบมาตรฐานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ ไดแก โรงงานสขาว และมาตรฐานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ (มยส.) และสมครเขารวมด าเนนกจกรรมตามเกณฑ ซงมงเนนสถานประกอบการทมลกจาง ๑๐ คนขนไปเปนล าดบแรก และหากสถานประกอบการทมลกจางต ากวา ๑๐ คนลงมา มความพรอมและสนใจ เขารวมกสามารถด าเนนการได ส าหรบเปาหมายและแนวทางในการด าเนนงานของแตละจงหวด เปนไปตามเปาหมายและแนวทางทกรมสวสดการและคมครองแรงงานก าหนดไว ๒) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนทสงเสรมสถานประกอบการใหท ากจกรรมเพอปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในพนทของตนเอง ใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน เชน - ประกาศนโยบายปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ - มบคลากรรบผดชอบดานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอยางชดเจน - มการเผยแพรรณรงคเพอปองกนยาเสพตดภายในสถานประกอบการ - มการชวยเหลอลกจางทมปญหาเสพ/ตด ใหไดรบการบ าบดรกษาและฟนฟดแลอยางเหมาะสม - มการเปดรบผผานการบ าบดรกษาใหมโอกาสเขาท างาน - มการตรวจสอบเฝาระวงลกจางมใหเกยวของกบยาเสพตด ฯลฯ ๓) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท ด าเนนการตรวจประเมนการด าเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของสถานประกอบการ ตามเกณฑโครงการโรงงานสขาว และ มยส. ๔) ส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท ประกาศยกยองชมเชยสถานประกอบการทมการด าเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตดของสถานประกอบการ จนผานเกณฑมาตรฐานโรงงานสขาว หรอ มยส. ๕) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท รายงานผลการด าเนนงานเขาระบบขอมลสารสนเทศยาเสพตดจงหวด (NISPA) ประจ าทกเดอน และรายงานสรปให ศอ.ปส.จ. ทราบ ๖) ส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท ด าเนนการตรวจสอบมาตรฐานการด าเนนงานของสถานประกอบการอยางตอเนอง ภายหลงจากสถานประกอบการผานเกณฑโครงการ

โรงงาน สขาวและ มยส. และด าเนนการสงเสรมสถานประกอบการใหสามารถท ากจกรรมเพอปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในพนทของตนเองตามเกณฑมาตรฐานอยางตอเนอง 2.๒.๒ สงเสรมใหเกดเครอขายสถานประกอบการในการปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพตด ๑) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงาน ด าเนนการรวบรวม วเคราะหขอมลสถานประกอบการผานเกณฑโครงการโรงงานสขาว หรอเกณฑมาตรฐานการปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตดในสถานประกอบกจการ (มยส.) ทผานมา เพอวางแผนในการสงเสรมใหสถานประกอบการ เกดการรวมกลมเปนเครอขายสถานประกอบการในพนทเพอใหเกดการถายทอดองคความร/ประสบการณเกยวกบวธการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบการ รวมทงเกดความรวมมอชวยเหลอระหวางกน เชน เครอขายดานการปองกนยาเสพตด เครอขายดานการเฝาระวงยาเสพตด เครอขายดานการบ าบดรกษายาเสพตด โดยเปาหมายในการด าเนนงานอยางนอย ๑ เครอขายตอจงหวด ๒) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท ด าเนนการรวบรวมขอมลเครอขายสถานประกอบการทมอยแลว ซงไมใชเครอขายดานยาเสพตด เชน เครอขายชมรมบรหารงานบคคล เครอขายเจาหนาทความปลอดภยในโรงงาน (จป.) สมาคมนายจาง หรอกลมสหภาพแรงงาน เปนตน และสงเสรม สนบสนน ใหมการจดตงเปนเครอขายปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพ ตด โดยมการแสดงเจตนารมณรวมกน ๓) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงาน ด าเนนการรวบรวมขอมลนคม/สวนอตสาหกรรมในพนท เพอสงเสรมใหเกดเครอขายสถานประกอบการในการปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพตดภายในนคม/สวนอตสาหกรรม หรอหากพนทใดมการประกาศเปนนคมหรอสวนอตสาหกรรมสขาวขอใหมการสนบสนนการด าเนนงานอยางตอเนอง เพอใหแตละสถานประกอบการมการประสาน รวมมอซงกนและกนในการด าเนนกจกรรมปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพตด ส าหรบการสงเสรมใหเกดเครอขายฯ ในพนทกรงเทพมหานคร จะด าเนนการโดยกองสวสดการแรงงาน กรมสวสดการและคมครองแรงงาน อยางนอย ๓ เครอขาย ๔) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/เขตพนท จดประชม หรอชแจงผานการประชมอน หรอการลงตรวจเยยมสถานประกอบการ ซงเปนภารกจทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานด าเนนการอยแลว เพอท าความเขาใจเกยวกบการสงเสรมใหเกดเครอขายสถานประกอบการเพอการปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพตด ๕) เจาหนาทส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด รายงานผลการด าเนนงานเขาระบบขอมลสารสนเทศยาเสพตดจงหวด (NISPA) ประจ าทกเดอน และรายงานสรปให ศอ.ปส.จ. ทราบ การด าเนนงานรปแบบของเครอขายสถานประกอบการ เชน ก) มการบรหารจดการเพอใหเกดเครอขาย เชน มการจดประชมเพอการแลกเปลยนขอมลขาวสารเปนประจ าทกเดอน การจดท าท าเนยบรายชอ-หมายเลขโทรศพทตดตอประสานงานแกนน าของแตละสถานประกอบการทเปนสมาชกเครอขาย ข) มการแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน และเทคนควธการในการด าเนนงานของแตละสถานประกอบการ เชน การจดกจกรรมเพอการปองกนยาเสพตดใหแกพนกงานของตนเอง การสอดสองเฝาระวงยาเสพตด การบ าบดรกษาและชวยเหลอพนกงานทเปนผเสพ/ผตดยาเสพตด การสงรายชอพนกงานทมพฤตกรรมเกยวของการคายาเสพตดและถกไลออกจากสถานประกอบการ เพอปองกนและเฝาระวงพนกงานคนดงกลาวไปสมครงานในสถานประกอบการทเปนสมาชกเครอขาย ค) มการจดกจกรรมรวมกนระหวางเครอขาย เชน การจดกจกรรมรณรงคปองกนยาเสพตด การจดแขงขนกฬา การเชญวทยากรมาถายทอดวามรในการปองกน แกไข และเฝาระวงปญหายาเสพตด 2.๒.๓ การจดกจกรรมโครงการรณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (TO BE NUMBER ONE) ในสถานประกอบการ ๑) ส านกงานแรงงานเปนแกนหลกในการด าเนนงาน โดยมอบหมายใหเจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวดประสานขอขอมลรายชอสถานประกอบการทผานเกณฑโครงการโรงงานสขาว หรอผานเกณฑมาตรฐานการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดในสถานประกอบกจการ (มยส.) จากส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด

๒) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด ประมวล วเคราะห ขอมลสถานประกอบการทไดรบจากส านกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด และความพรอมของสถานประกอบการเพอวางแผนในการเขาไปรณรงคเชญชวนใหมการตงชมรม TO BE NUMBER ONE ๓) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด ประสานผรบผดชอบของสถานประกอบการ เพอเขาไปแนะน าแนวทางการด าเนนงานโครงการรณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (TO BE NUMBER ONE) ในสถานประกอบการ และ เชญชวนใหมการจดตงชมรม TO BE NUMBER ONE และใหค าปรกษา แนะน าในการด าเนนกจกรรมภายหลงทไดมการจดตงชมรม ๔) เจาหนาทส านกงานแรงงานจงหวด รายงานผลการด าเนนงานเขาระบบขอมลสารสนเทศยาเสพตดจงหวด (NISPA) ประจ าทกเดอน และ รายงานสรปให ศอ.ปส.จ. ทราบ 2.๓ การเสรมสรางภมคมกนยาเสพตดใหแกแรงงานไทยทไปท างานตางประเทศ มงเนนการด าเนนงานเผยแพรความรโทษพษภยของยาเสพตด มาตรการ และบทลงโทษทางกฎหมายใหแกแรงงานไทย ทไปท างานตางประเทศ เพอไมใหเขาไปยงเกยวกบยาเสพตด โดยมกรมการจดหางาน/ส านกงานจดหางานจงหวดเปนผรบผดชอบหลกในการด าเนนงาน ขนตอนท 7 : การรบรองครวเรอน (เวทประชาคมครงท 3) เปนการประชมเพอรบรองครวเรอนซงแยกบญชไววาไมมสมาชกอยในรายชอผมพฤตการณ โดยคณะกรรมการอานรายชอของสมาชกแตละครวเรอน หากครวเรอนใดไมไดรบเสยงรบรองเปนเอกฉนท กน ารายชอผเกยวของหรอ ผตองสงสยไปปรบเพมในบญชผมพฤตการณ ซงไมไดหมายความวาครอบครวนนไมด แตเปนการรอตรวจสอบใหมนใจแลวคอยรบรองในโอกาสตอไป สวนทไดรบการรบรองกจะจดพธมอบใบประกาศเกยรตคณ เพอยกยองเปนครวเรอนปลอดยาเสพตด โดยเชญบคคลส าคญและผมเกยรตตางๆ มารวมเปนสกขพยาน ถอเปนกจกรรมปลกกระแสและสรางขวญก าลงใจใหชมชน แตทงนหากครวเรอนใดเขาไปยงเกยวกบยาเสพตดอกกจะถกถอนสถานภาพครวเรอนปลอดยาเสพตด เมอไดจ านวนและรายชอผมพฤตกรรมทคอนขางจะถกตองเชอถอไดแลว คณะกรรมการจะจดประชมอกครง เพอรบรองครวเรอนซงแยกบญชไวแลววาไมมสมาชกครวเรอนอยในรายชอผมพฤตการณ การประชมรบรองครวเรอนปลอดยาเสพตดอกครง กเพอใหแนใจวา ครวเรอนเหลานปลอดยาเสพตดจรงๆ ไมไดเกดจากความผดพลาดตกหลนโดยไมตงใจ การพจารณารบรองจะใชเสยงเอกฉนทของคณะกรรมการ โดยจะมการอานรายชอสมาชกของแตละครวเรอน หากครวเรอนใดไมไดรบเสยงรบรองเปนเอกฉนท ใหน ารายชอผเกยวของหรอตองสงสยในครวเรอน ไปปรบเพมในบญชผมพฤตการณ คะแนนเสยงเอกฉนทในทนไมไดจ ากดเฉพาะกรรมการทมารวมประชม แตหมายถงเสยงรบรองเปนเอกฉนทจากกรรมการทกคน หากมกรรมการคนใดขาดประชมตองขอใหกรรมการคนนนลงมตเพมเตมหลงการประชม การรบรองครวเรอนเปนการยกยองครวเรอนปลอดยาเสพตด สวนการไมรบรองไมไดหมายความวาครวเรอนนนไมด แตเปนการรอตรวจสอบใหมนใจเสยกอนแลวจงคอยรบรองในโอกาสตอๆ ไป ครวเรอนทไมไดรบการรบรองกจะไดรบการตดตามดแลจากคณะกรรมการ เพอตรวจสอบใหแนใจหรอเพอใหความชวยเหลอ หากคณะกรรมการรบรองครวเรอนทเกยวของกบยาเสพตดไปโดยรเทาไมถงการณ จะท าใหครวเรอนน นสญเสยโอกาสทจะไดรบการชวยเหลอใหสมาชกในครวเรอนปรบเปลยนพฤตกรรม ดงนน ในกรณทคณะกรรมการไมแนใจวา ครวเรอนนนปลอดยาเสพตดจรงหรอไม เชน สมาชกในครวเรอนไปเรยนตอทอนเปนเวลาหลายป และไมแนใจเรองความประพฤต คณะกรรมการสามารถเลอนการรบรองครวเรอนนนได จนกวาจะมการตรวจสอบขอเทจจรงในโอกาสตอไป เพอเปนการปลกกระแสและสรางขวญก าลงใจแกครวเรอนปลอดยาเสพตด คณะกรรมการควรจดพธมอบสญลกษณหรอเกยรตบตร ใหแกครวเรอนทไดรบการรบรองวาปลอดยาเสพตด โดยควรเชญผมเกยรต หรอบคคลส าคญตางๆ มารวมงาน และเปนผมอบสญลกษณหรอเกยรตบตร สญลกษณทมอบใหครวเรอนควรเปนของทไมแพงเกนไปเพราะตองใชจ านวนมาก และควรเปนของทสามารถน าไปประดบทครวเรอนใหเหนไดเดนชด ขณะเดยวกนกเปนสงทสามารถถอดถอนไดงาย เชน ธงขนาดเลก เนองจากครวเรอนปลอดยาเสพตดจะตองไดรบการเฝาดโดยชมชนและสามารถปรบเปลยนสถานะไดเสมอ หากพบวาสมาชกครวเรอนกลบไปมสวนเกยวของกบยาเสพตด นอกจากการมอบสญลกษณแลว การใชเกยรตบตรประกอบกมผลดเพราะสามารถแสดงรายละเอยดเกยวกบครอบครวนน ท าใหเกดความภมใจและเปนหลกฐานทดยงขน

ขนตอนท 8 : ใชมาตรการทางสงคม เปนขนตอนการด าเนนการตอผมพฤตกรรมเกยวของกบยาเสพตด ซงจะใชวธโนมนาวชกจงทงผานสอรณรงคและการพบปะของคณะกรรมการเพอใหบคคลเหลานนมาแสดงตว เพอประกาศวาจะเลกเสพเลกคา ดานผมพฤตกรรมเมอถกกดดนจากสงคม กจะเรมทยอยมาแสดงตวกลบใจ กรณทเปนผเสพกจะมการบ าบดรกษาตามความจ าเปนและความเหมาะสมของแตละรายไป สงคมชมชนมบทบาทในการสอดสองดแลชวยเหลอใหมการปรบเปลยนพฤตกรรม จงเปนระบบ “ควบคมพฤตกรรม แตไมควบคมตว” หวใจส าคญของการชวยเหลอผเสพกคอบรรยากาศความรวมมออยางสรางสรรคในชมชนและครอบครว ผเสพจ านวนมากมอาการดขนดวยการบ าบดทางการแพทย ตาสามารถเลกยาไดเดดขาดดวยการบ าบดของชมชนดงกลาว กรณของผคารายยอยซงมเหตจงใจมาจากการตองการเงนซอยาเสพตด จะไดรบการปฏบตเชนเดยวกบ ผเสพทวไป สวนผคารายยออนๆ จะถกกระแสสงคมกดดนใหเลกคา เนองจากผเสพในชมชนหมดไป ประกอบกบคณะกรรมการยดหลก “ใหอภย” ใหโอกาสกลบใจ โดยจะมการตดตามตรวจสอบพฤตกรรมวากลบตวไดจรงหรอไม ซงคณะกรรมการจะใชมาตรการทางกฎหมายเปนทางเลอกสดทายส าหรบผทไมยอมเลกคายาเสพตด เมอเกดกระแสความรวมมอทดขนในชมชนแลว กถงเวลาทคณะกรรมการและประชาชนจะด าเนนการตอผมพฤตการณเกยวของกบยาเสพตด โดยคณะกรรมการจะรณรงคโนมนาวชกจงทงผานสอและการพบปะใหผมพฤตการณมาแสดงตวตอคณะกรรมการเพอประกาศตววาเลกเสพเลกคา ผมพฤตการณเมอถกกดดนจากกระแสสงคม จะเรมทยอยกนมาแจงตอคณะกรรมการ หากเปนผเสพกจะใหมการบ าบดรกษาตามความจ าเปนและเหมาะสม โดยใหอยในการตดตามดแลของกรรมการ หากเปนผคากจะใหคณะกรรมการและประชาชนชวยกนตรวจสอบพฤตการณ การบ าบดรกษาผเสพตองค านงถงความเหมาะสม โดยพจารณาจากอาการทางกายและอาการทางใจของผเสพแตละราย ผเสพไมจ าเปนตองไดรบการบ าบดรกษาเหมอนทกคน หากผเสพมอาการทางกายและจ าเปนตองพบแพทย เปนหนาทของคณะกรรมการชมชนเขมแขงทจะพาผเสพไปพบแพทย หรอประสานงานกบหนวยราชการ เพอจดใหมการบ าบดรกษาโดยวธใดวธหนงตามสมควร คณะกรรมการควรมอบหมายใหมการรบผดชอบดแลผเสพแตละคนเปนการเฉพาะ เพอใหสามารถตดตามดแลไดอยางใกลชดและสรางความอบอนไววางใจระหวางกรรมการกบผเสพ อนจะสงผลดในการปรบเปลยนพฤตกรรมของผเสพในระยะยาว เนองจากอาการตดยาทเปนปญหามากทสด คอ “อาการตดทางใจ” อาการตดทางใจท าใหผเสพหลายตอหลายรายทผานการบ าบดรกษาแลว ตองหวนกลบไปเสพยาซ าแลวซ าอก ผเสพเหลานตกอยในสภาวะ “เลกได แตลมไมได” ดงนน สงส าคญทสดในการชวยเหลอผเสพ คอ จะตองมผดแลอยางใกลชด เพอตดตามความประพฤตอยางสม าเสมอ คอยใหค าแนะน าและใหก าลงใจ บทบาทนไมใชบทบาทของพอแมผเสพ เพราะพอแมมกจะเปนคนคนสดทายทรวาลกของตนเสพยา และความรกของพอแมมกจะท าใหพอแมไมสามารถขมกลนอารมณและใชความอดทนในการตกเตอนลกโดยปราศจากโทสะได “สงคม” อนประกอบดวยคณะกรรมการและประชาชนในชมชน มบทบาทส าคญในการควบคมและปรบเปลยนพฤตกรรมของผเสพ โดยทกคนทพบเหนผเสพจะชวยกนสอดสองดตวผเสพเอง เมอทราบวาตนเองอยในสายตาของคนทงชมชนไดรบการดแลอยางใกลชดจากกรรมการ และกลมเพอนทเคยเสพยาดวยกนกเลกเสพแลว ท าใหผเสพไมมโอกาสจะไปซอยาหรอเสพยาอกเปนระบบ “ควบคมพฤตกรรม แตไมควบคมตว” ท าใหผเสพหยดเสพยาโดยอตโนมตแมจะไมทราบวาตนเอง “หายขาด” แลวหรอไมกตาม จากประสบการณของชมชนเขมแขงหลายแหงพบวาหวใจส าคญของการชวยเหลอผเสพไมใชอยทการสงตวผเสพไปยงสถานบ าบด ไมใชการจดคายบ าบดรกษา และไมใชโครงการฝกอาชพกจกรรมเหลานเปนสวนเสรมตามความเหมาะสมเปนรายๆ ไป แตหวใจส าคญของการชวยเหลอผเสพคอบรรยากาศความรวมมออยางสรางสรรคในชมชนและครอบครว ผเสพยาจ านวนมากมอาการดขนดวยวธการทางการแพทย แตสามารถเลกเสพไดเดดขาดดวยวธการของชมชน ดงค ากลาวของผมประสบการณทางดานการบ าบดรกษาวา “เตยงทรกษาผทตดยาไดดทสด คอเตยงทบานของผตดยาเอง” ส าหรบผคารายยอยในชมชนนน ผคาทคาเพราะตองการเงนเพอซอยามาเสพจะไดรบการปฏบต เชนเดยวกบผเสพทวไป สวนผคารายยอยอนๆ จะถกกระแสสงคมกดดนใหเลกคา เนองจากผเสพในชมชนหมดไป ประกอบกบคณะกรรมการและประชาชนยดหลก “ใหอภย” คณะกรรมการจะสงคนทเหมาะสมไปพดกบผคาแตละรายดวยทาททออนนอมปราศจากอคตไมใชถอยค าทรนแรง เพอขอใหผคาเหลานนตระหนกถงความส าคญของตนเอง ในการเปนสวนหนงของชมชนทจะตองชวยกนพฒนาสรางความเจรญใหกบชมชนและประเทศชาต ชมชนเขมแขงหลายแหงประสบความส าเรจในการสรางกระแสและบรรยากาศทดเปนกนเองในแบบชาวบาน เปนผลใหผคารายยอยยตบทบาทและใหความรวมมอกบคณะกรรมการ อยางไรกตาม การด าเนนการตอ

ผคารายยอยในชมชนจ าเปนตองใชความอดทนและใชระยะเวลา และขอใหการใชมาตรการกฎหมายเปนทางเลอกสดทายจรงๆ เมอถงคราวจ าเปนครวเรอนทประกาศตววาเลกเกยวของกบยาเสพตดแลว คณะกรรมการจะตดตามเฝาดไประยะหนงแลวจงจะประชมรบรอง โดยตองมมตเปนเอกฉนท เชนเดยวกนกบครวเรอนทไดรบการรบรองไปแลว หากตอมาพบวาสมาชกในครวเรอนเกยวของกบยาเสพตด คณะกรรมการกจะประชมหารอเพอพจารณาถอดถอนสถานะครวเรอนปลอดยาเสพตดไดตลอดเวลา เพอใหจ านวนครวเรอนปลอดยาเสพตดและครวเรอนทมปญหายาเสพตดตรงกบความเปนจรงทสด อนจะเปนประโยชนตอการแกไขปญหาใหตรงจดตอไป ขนตอนท ๙ : รกษาสถานะชมชนเขมแขง เปาหมายสงสดของการสรางชมชนเขมแขงเพอแกไขปญหายาเสพตดไมไดอยทการท าใหชมชนปลอด ยาเสพตดอยางรวดเรว หากแตเปนการท าใหชมชน ปลอดยาเสพตดอยางยงยน ดงนน บทบาทของคณะกรรมการชมชนเขมแขงจงตองเปนแกนน าในการระดมความรวมมอรวมใจของทกคนในชมชนเพอชวยกนสอดสองเฝาระวงปองกนไมใหยาเสพตดหวนกลบมาอก โดยการประชมประชาคมเพอรบรองครวเรอนปลอดภยยาเสพตดเปนประจ าทกเดอน รวมทงตองชวยกนแกไขปญหาและพฒนาชมชนในดานตาง ๆ ซงถอเปนภมคมกนยาเสพตดระยะยาวและเปนการรกษาสถานะชมชนเขมแขงอยางยงยน เปาหมายสงสดของการสรางชมชนเขมแขงเพอแกไขปญหายาเสพตด อยทการท าใหชมชนนนปลอดยาเสพตดอยางยงยน ไมไดอยทการท าใหชมชนนนเปนเพยงชมชนปลอดยาเสพตด หรอเปนชมชนปลอดยาเสพตดโดยเรวทสด เนองจากวธการ ทจะท าใหชมชนปลอดยาเสพตดโดยเรวทสด คอ การใชก าลงของทางราชการเขากวาดลางกดดนผคาผเสพอยางเขมงวด ซงสามารถท าใหชมชนนนปลอดยาเสพตดไดอยางรวดเรว อยางไรกตาม หากมการถอนก าลงของทางราชการออกไปจากชมชนเมอใด ปญหายาเสพตดกจะกลบมาสชมชนนนไดอยางรวดเรวเชนกน นอกจากนยงมบางชมชนทเปนชมชนปลอดยาเสพตดอยแลวตามธรรมชาต เชน ชมชนทมพนทอยหางไกล ไมคอยมคนอย สภาพแวดลอมและวถชวตท าใหชมชนเชนนไมมปญหายาเสพตดอยแลว โดยไมเกยวของกบมาตรการแกไขปญหาใดๆ ชมชนปลอดยาเสพตดโดยธรรมชาต และชมชนปลอดยาเสพตดโดยภาครฐ ดงกลาว ไมใชตวอยางทดของการสรางชมชนปลอดยาเสพตดอยางยงยน การเปนชมชนปลอดยาเสพตดไมไดหมายความวา ชมชนนนจะปลอดภยจากยาเสพตดอยางเดดขาด เพราะสถานการณปลอดยาเสพตดเปนพลวต สามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลา ตราบใดทชมชนยงมการตดตอระหวางกน ประชาชนมการเคลอนยายไปมาหาสกน ทกชมชนกมโอกาสทจะเผชญกบปญหายาเสพตดได ไมวาจะเปนปญหาทเกดจากคนในชมชนนนเอง หรอเกดจากคนในชมชนอนเขาไปลกลอบ คาหรอเสพในอกชมชนหนง เมอคณะกรรมการชมชนด าเนนการแกไขปญหายาเสพตดไดผล จะท าใหจ านวนผเสพผคาในชมชนลดลงและหมดไปในทสด ถอไดวาชมชนนนปลอดยาเสพตดแลว แตภารกจของคณะกรรมการชมชนเขมแขงยงไมยต มฉะนนปญหายาเสพตดอาจกลบคนสชมชนได ดงนน คณะกรรมการยงจ าเปนตองรวมตวกนตอไป และเปนแกนหลกในการสรางความรวมมอรวมใจของประชาชนในชมชนใหชวยกนพฒนาและแกไขปญหาอนๆ ในชมชนนนอยางตอเนอง รวมทงยงมการสอดสองดแลครวเรอนและเฝาระวงปองกนไมใหยาเสพตดกลบมาแพรระบาดในชมชนไดอก ชดปฏบตการประจ าต าบลนบเปนบคคลส าคญทชวยเสรมชมชนใหเขมแขงเพอแกไขปญหายาเสพตดอยางยงยน ชดปฏบตการประจ าต าบลไมไดท าหนาทใหความรแลวจากไป แตจะตองอยเคยงขางชมชนเพอคอยใหค าแนะน าและใหการสนบสนน ชดปฏบตการประจ าต าบลไมไดเปนผถายทอดความรทงหมดแกชมชน แตจะแนะน าแนวทางใหชมชนคดเปนท าเปนเพอพฒนาไปสการพงพาตนเอง การท างานในชมชนยอมมความแตกตางกนไปตามสถานการณในแตละพนท ชดปฏบตการประจ าต าบลทดจงตองเปนทงผสอนและผเรยนในเวลาเดยวกน เพอพฒนาความรประสบการณของตวชดปฏบตการประจ าต าบลเองใหทนตอความเปลยนแปลงและสามารถประยกตแนวทางการท างานใหสอดคลองกบสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม

* ปรบปรงจากวทยากรกระบวนการกบ 9 ขนตอนสชมชนเขมแขงโดยส านกงาน ป.ป.ส.