รายงานการศึกษา...

รายงานการศกษา

โครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559)

จดท าโดย

วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รวมกบ

กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

User

Highlight

การผลตและลอกเลยนหนงสอเลมนไมวาแบบใดทงสน ตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากหนวยงานเจาของลขสทธ พมพครงท 1 จ านวน 500 เลม กนยายน 2560 จดพมพโดย : วทยาลยประชากรศาสตร อาคารวศษฐ ประจวบเหมาะ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท กรงเทพฯ 10330 โทร. 0-2218-7340 โทรสาร. 0-2255-1469

URL: http://www.cps.chula.ac.th

i

ค าน า

โครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ด าเนนงานโดยวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมกบกรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยมวตถประสงคหลก 2 ประการ คอ (1) เพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และ (2) เพอคนหาปจจยทสงผลตอความส าเรจของการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อนน าไปสขอเสนอแนะในการปรบแผนผสงอายใหสอดคลองสถานการณความเปนจรง

คณะผวจยใครขอขอบพระคณผทรงคณวฒจากหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอาย ผปฏบตงานดานผสงอายในสวนกลาง ผบรหารและผปฏบตงานดานผสงอายในสงกดองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) อาท องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล และองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ทใหความอนเคราะหขอมลรวมถงขอคดเหนและขอเสนอแนะทเปนประโยชนอยางยงตอการด าเนนการศกษาวจยครงน

ขอขอบคณส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเ พอเศรษฐกจและสงคม และวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทใหความอนเคราะหขอมลส าหรบใชประเมนตวชวดตางๆ ในการประเมนผล นอกจากนขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทานทใหขอคดเหนและเสนอแนะตอผลการศกษาอนเปนประโยชนตอการปรบปรงรายงานการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ใหมความสมบรณครบถวนยงขน

ขอขอบคณ อธบดกรมกจการผสงอาย คณศรวรรณ อรณทพยไพฑรย ผเชยวชาญเฉพาะดานผสงอาย กรมกจการผสงอาย และบคลากรทเกยวของทกทานทอ านวยความสะดวกตางๆ ใหคณะผวจยตลอดการด าเนนงานจนส าเรจลลวงดวยด คณะผวจย

กนยายน 2560

iii

บทสรปผบรหาร

การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานเปนหนงในยทธศาสตรและมาตรการส าคญของ แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ทจะผลกดนใหมการน าแผนผสงอายแหงชาตไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพและประสทธผล การด าเนนการตดตามและประเมนผลอยางตอเนองและเปนระบบจะใหขอมลทแสดงถงความกาวหนา ตลอดจนปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการด าเนนงานดานผสงอายทเปลยนแปลงไปตามชวงเวลาและการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง รวมไปถงแนวทางการแกไขปรบปรงเพอใหการด าเนนงานนนกาวหนาดยงขนไป ดวยเหตผลดงกลาวน กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รบผดชอบด าเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผส งอายระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ซงเปนระยะท 3 ครอบคลมชวงเวลาปท 10-15 ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ในการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) น มวตถประสงคหลก 2 ขอ ไดแก (1) เพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผส งอายตามดชนชวดและเปาหมายป พ.ศ. 2559 ทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และ (2) เพอคนหาปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานดานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 การศกษาครงนใชวธวจยแบบผสมผสานโดยด าเนนการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพคขนานไปพรอมกน ซงขอมลทใชมาจากสองแหลง ไดแก ขอมล ปฐมภมและขอมลทตยภม โดยขอมลปฐมภมไดจากการเกบรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลโดยตรง โดยใชแบบสอบถาม แบบส ารวจ การสมภาษณสวนบคคลเชงลก และการสนทนากลม สวนขอมลทตยภมไดจากแหลงขอมลตางๆ และการทบทวนงานวจยและเอกสารทเกยวของ โดยขอมลทงหมดจะถกน ามาแยกวเคราะหตามลกษณะขอมลและดชนชวด และน ามาบรณาการรวมกนในการอภปรายผล เพอน าไปสขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย

1. ผลการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนชวดในแผนผสงอายแหงชาต (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ประกอบดวยยทธศาสตร 5 ยทธศาสตร ไดแก ยทธศาสตร 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอ วยสงอายทมคณภาพ (3 มาตรการ 7 ดชน) ยทธศาสตร 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย (6 มาตรการ 15 ดชน) ยทธศาสตร 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย (4 มาตรการ 22 ดชน) ยทธศาสตร 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย (2 มาตรการ 8 ดชน) และยทธศาสตร 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต (3 มาตรการ 4 ดชน) โดยจากการตดตามและประเมนผล พบวาจากดชนช วดทงหมด 56 ดชน มเพยง 27 ดชนเทานนทผานเกณฑเปาหมายป พ.ศ. 2559 ตามทระบไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1

iv

พ.ศ. 2552 คดเปนรอยละ 48.2 ส าหรบดชนรวม 4 ดชน ม 2 ดชนทผานการประเมน คอ ดชนวดความสขของผสงอาย และดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย โดยในแตละยทธศาสตรมประเดนส าคญสรปไดดงน

ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ (ดชนท 1-7)

เปนยทธศาสตรทมดชนผานการประเมนนอยทสด โดยดชนทงหมด 7 ดชน ผานการประเมนเพยง 2 ดชนเทานน (คดเปนรอยละ 28.6)

แมวารอยละของประชากรทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการจะเพมสงขนเมอเปรยบเทยบกบผลการประเมนระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) แตดชนนยงคงไมผานการประเมนในรอบน อกทงผลการประเมนยงมคาต ากวาคาเปาหมายทก าหนดไวในป พ.ศ. 2554 ดวย

มเพยงหนงในสามของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรเรองกระบวนการชราและการเตรยมการเพอวยสงอาย ซงนอยกวาคาเปาหมายทก าหนดไวกวาครงหนง

แมดชนชวดเรองการเตรยมการในดานตางๆ (เชน รายได สขภาพ ทอยอาศย) เพอการสงอายจะไมผานการประเมนในครงน แตในภาพรวมพบแนวโนมทดขนเมอเปรยบเทยบกบผลการประเมนระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) โดยรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทเตรยมการในดานตางๆ เพมขนในทกดานทประเมน นอกจากน พบวารอยละทไดเตรยมการตงแต 5 ดานขนไป เพมขนเปนเกอบรอยละ 60 ในขณะทประชากรอาย 30-59 ป ทไมไดเตรยมการดานใดเลยมสดสวนลดลง

ประมาณรอยละ 60 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตในทางบวกตอผสงอาย ซงเพมขนจากการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) เลกนอย แตกยงนอยกวาเปาหมายทก าหนดไวในการประเมนรอบน

ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย (ดชนท 8-22)

จากดชนทงหมด 15 ดชน มดชนทผานการประเมน 7 ดชน (คดเปนรอยละ 46.7)

ผลการประเมนชใหเหนวาผสงอายไทยทมศกยภาพ ไดรบการยกยองและโอกาสใหมการ ถายทอดความรและเขารวมกจกรรมตางๆ ทางสงคม

ผสงอายไทยมากกวารอยละ 60 ไดรบขอมลขาวสารเกยวกบผสงอายผานสอโทรทศน ซง พบวาในชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 จ านวนรายการโทรทศนเกยวกบผสงอายไดเพมขน จาก 5 รายการ เปน 6 รายการ โดย 5 รายการเปนรายการเดยวกบในชวง 5 ปกอนหนา และอกหนงรายการเปนรายการใหมทออกอากาศในชวงของการประเมนครงน

เกอบรอยละ 90 ของหมบาน/ชมชนมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดและม ผสงอายเขารวม

ประมาณสในหาของผสงอายรายงานวาพงพอใจกบสถานะการเงนของตนเอง และรอยละ ดงกลาวเพมสงขนจากการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) เลกนอย อยางไรกด

v

เปนทนาสนใจวากวาครงหนงของผสงอายกลบรายงานวาตนเองมรายไดไมเพยงพอกบ การด ารงชวต

ดชนภายใตมาตรการทเกยวของกบการสงเสรมสขภาพ การปองกน และการดแลตนเอง เบองตน การสงเสรมการรวมกลมและกจกรรมผสงอาย และการสงเสรมและสนบสนนให ผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภยไมผานการประเมน ทงหมด

รอยละ 28 ของประชากรสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค และเพยงรอยละ 3.4 อาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย

แมวารอยละของชมรมผสงอายทจดกจกรรมสม าเสมอจะเพมสงขน เมอเทยบกบการ ประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) แตรอยละของผสงอายทเขารวมกจกรรม อยางสม าเสมอกลบลดลงเกอบครงหนง

โดยรวม การจดสรรงบประมาณใหกบกจกรรมดานผสงอายหรอเพอผสงอายขององคกร ปกครองสวนทองถนยงคงมความผนผวน ไมสอดคลองไปกบแนวโนมของจ านวนและ สดสวนผสงอายทเพมขนอยางตอเนอง

ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย (ดชนท 23-44)

จากดชนทงหมด 22 ดชน มดชนทผานการประเมนเพยง 8 ดชน (คดเปนรอยละ 36.4)

แมรปแบบการอยอาศยอนๆ เชน อยคนเดยว หรออยกบคสมรสเพยงล าพง จะพบมากขนในประชากรสงอาย แตรอยละ 90 ของผสงอายไทย ยงคงอาศยอยกบครอบครว ซงเปนไปตามเปาหมายของแผนทตองการรกษาคานยมทใหผสงอายอยรวมกบครอบครว

เชนเดยวกบผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) ดชนภายใตมาตรการทเกยวของกบหลกประกนสขภาพไมผานการประเมนทงหมด

มเพยงหนงในสามของผสงอายทออกจากบานไมได ไดรบการดแลจากผดแลทมความรเบองตนดานการดแล

เกอบรอยละ 70 ของต าบลมการพฒนาบรการทางสขภาพและสงคม และระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายในชมชน ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดไวส าหรบการประเมนรอบน

สถานทสาธารณะจ านวนมากยงขาดอปกรณอ านวยความสะดวกแกผสงอาย ในขณะเดยวกน สถานทสาธารณะทเคยท าการส ารวจและพบวามอปกรณดงกลาวกลบไมไดอยในสภาพพรอมใชงาน

ในปจจบน ยงไมมการออกมาตรการเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอาย อยางไรกตาม พบวามาตรฐานสถานบรบาลและบรการดานสขภาพและสงคมส าหรบผสงอายอยระหวางการจดท า

vi

ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย (ดชนท 45-52)

จากดชนทงหมด 8 ดชน มดชนทผานการประเมน 6 ดชน (คดเปนรอยละ 75.0)

ผลการประเมน พบวาหนวยงานหลกทงในระดบประเทศและระดบจงหวดไดมการรายงานความกาวหนาของด าเนนงานดานผสงอายใหคณะกรรมการผสงอายแหงชาตทราบอยางนอยปละ 1 ครง

หลงจากการตดตามและประเมนผลในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) พบวาไมไดมการปรบปรงแผน มแตเพยงการแปลงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไปสแผนปฏบตการเทานน

ในปจจบน ยงไมมการด าเนนการจดท าแผนผลตบคลากรดานผสงอายอยางเปนรปธรรม

ยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต (ดชนท 53-56)

เปนยทธศาสตรทมดชนผานการประเมนสงทสด โดยดชนทงหมด 4 ดชน ภายใต 3 มาตรการหลก ซงไดแกการสนบสนนและสงเสรมงานวจยและการพฒนาองคความรดานผสงอาย การด าเนนการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายอยางเปนระบบ และการพฒนาระบบขอมลทางดานผสงอาย ผานการประเมนทงหมด (คดเปนรอยละ 100.0)

ดชนรวมของยทธศาสตร

อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy: ALE) และอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (Active Life Expectancy/Life Expectancy: ALE/LE) ลดลง เมอเทยบกบผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)

ระดบความสขของผสงอายไทยมคาเพมขน ซงสงกวาผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)

ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย ซงเปนดชนรวมทสรางจากดชนภายใตยทธศาสตรตางๆ 8 ดชน มคาเพมสงขนเมอเปรยบเทยบกบผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)

2. ผลการตดตามและประเมนกระบวนการการด าเนนงานดานผสงอาย ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

การตดตามและประเมนกระบวนการการด าเนนงานดานผสงอายเพอคนหาปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานดานผสงอายในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) โดยใชวธวจยเชงคณภาพดวยวธการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลม ผใหขอมลหลกประกอบไปดวยผทมสวนเกยวของกบดชนตางๆ ทอยในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ผแทนจากหนวยงานภาครฐ

vii

และทไมใชภาครฐทมการด าเนนงานเกยวของกบงานดานผสงอายในระดบประเทศและทองถน ส าหรบ การสนทนากลมผใหขอมลเปนผแทนจากหนวยงานภาครฐระดบประเทศ ซงไดถกจดแบงออกเปน 10 กลม ตามมาตรการทระบไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และจากหนวยงานทผวจยเหนวามความส าคญส าหรบแผนผสงอายแหงชาตในอนาคต ซง 10 กลมนประกอบไปดวย กลมสขภาพ กลมการท างานของผสงอาย กลมระบบบรการและเครอขายการเกอหนน กลมหลกประกนรายไดยามสงอาย กลมการผลตและพฒนาบคลากรดานผสงอาย กลมนโยบายและแผน กลมการศกษาและการเรยนรตลอดชวต กลมครอบครวและการปลกจตส านกในการอยรวมกบผสงอาย กลมนวตกรรมเพอสงคมสงวย และกลมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย

ผลการตดตามและประเมนกระบวนการการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) แสดงใหเหนวา แมวาประเทศไทยไดเขาสสงคมสงอายมาเปนระยะเวลาหนงและม แผนผสงอายแหงชาตเปนกรอบในการด าเนนงาน แตงานดานผสงอายยงไมประสบความส าเรจเทาทควร ดงเหนไดจากผลการตดตามและประเมนรายดชนทไดน าเสนอไปในหวขอท 1 ซงจากขอมลเชงคณภาพ ปญหาและอปสรรคส าคญของการด าเนนงานดานผสงอายในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) สามารถสรปไดดงน

หนวยงานหลกหลายหนวยงานทควรเขามามบทบาทในงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผสงอาย ยงคงมองงานดานผสงอายเปนเรองของหนวยงานทเกยวของเฉพาะกบผทอยในวยสงอายเทานน จงไมไดใหความส าคญกบภารกจทเกยวของกบวยสงอาย

การขาดการเผยแพรขอมลใหองคกรปกครองสวนทองถนรบทราบถงแผนผสงอายแหงชาต สงผลใหแผนผสงอายระดบชาต แมจะถกประกาศใชเปนเวลา 15 ปแลว กลบไมไดถกน าไปใชอางองในการท าแผนพฒนาทองถน

การด าเนนงานขาดการบรณาการทเปนรปธรรมทงภายในกระทรวงเดยวกนและระหวางกระทรวง การด าเนนงานดานผสงอายทผานมาถกก าหนดตามตวชวดของแตละหนวยงาน ซงเนนการท างานตามเฉพาะหนาทและโครงการของหนวยงานตน ยงไมไดมการรวมคด รวมวางแผนและรวมท าแบบ “หลอมรวมเปนเนอเดยวกน” ท าใหการท างานระหวางหนวยงานเปนเพยงการน าโครงการมา “มดรวมกน” เทานน

การกระจายอ านาจและการถายโอนภารกจไปสทองถนยงไมเสรจสมบรณ ลกษณะงานทท าจงเปนการท างานในระดบกระทรวงหรอหนวยงานสวนกลางกอนแลวคอยสงตอไปยงระดบทองถน ท าใหการท างานของหนวยงานระดบทองถนเปนการท างานเชงรบหรอเปนผปฏบตงานเพยงอยางเดยว

การขาดการจดท าระบบฐานขอมลผสงอายทเชอมโยงขอมลทงในระดบประเทศและทองถน สงผลใหการปรบปรง ตดตามและพฒนางานตามแผนผสงอายเปนไปอยางลาชาและไมตอบสนองกบปญหาทเกดขนอยางแทจรง

viii

3. ขอเสนอแนะ

ผลจากการตดตามและประเมนผลในครงนน าไปสขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย ดงน

ผลกดนใหเรองสงคมสงอายเปนวาระแหงชาต : ทผานมา แมวาภาครฐไดพยายามด าเนนงานเพอสงเสรมและพฒนาคณภาพผสงอายในมตตางๆ แตผลจากการตดตามและประเมนผลตามแผนผสงอายแหงชาต พบวาดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาตกวาครงหนงยงไมบรรลเปาหมาย การด าเนนงานดานผสงอายทผานมาพบปญหาและอปสรรคหลายประการทสงผลใหการด าเนนงานเปนไปอยางลาชา หากปญหาและอปสรรคเหลานยงไมไดรบการแกไขอยางเรงดวน การด าเนนงานอาจไมทนตอการเพมขนทงจ านวนและสดสวนของผสงอายทรวดเรว และจะยงเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศในดานอนๆ ดวยเหตน ประเดนสงคมสงอายจงควรไดรบการผลกดนใหเปนวาระแหงชาต เพอใหทกภาคเขามามสวนรวมในการขบเคลอนนโยบายเพอสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของผสงอาย รวมถงการสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนทกชวงวยมการเตรยมความพรอมสการเปนผสงอายทมคณภาพในอนาคต อนจะเปนการชวยสงเสรมการขบเคลอนยทธศาสตรชาต 20 ป ใหบรรลตามเปาหมายทวางไว

ปรบปรงดชนชวดการบรณาการงานดานผสงอาย: ผลจากการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ทผานมาในภาพรวม พบวา ยทธศาสตรการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตจะมรอยละของดชนทผานการประเมนอยในระดบสง ในขณะทยทธศาสตรทแสดงถงผลผลตและผลลพธอนเกดจากการด าเนนงานดานผสงอายทตองมการบรณาการงานระหวางหนวยงานตางๆ กลบมรอยละของดชนทผานการประเมนต า ซงความไมสอดคลองของผลการประเมนทงสองสวนนแสดงใหเหนวาดชนทใชประเมนยงไมสามารถสะทอนภาพของการบรณาการไดอยางแทจรง โดยเฉพาะในสวนของมาตรการการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต เนองดวยคณะกรรมการผสงอายแหงชาตท าหนาทเปนกลไกหลกในการขบเคลอนการบรณาการงานดานผสงอายระหว างหนวยงานหลกตางๆ การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของคณะกรรมการผสงอายแหงชาตจงมความส าคญเปนอยางยง ดงนน ในการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายในระยะถดไปจงควรเพมดชนทสามารถประเมนประสทธภาพและประสทธผลของการด าเนนงานของคณะกรรมการผสงอายแหงชาตดวย

สรางความรทางสขภาพและระบบการดแลสขภาพอยางเปนรปธรรม: จากขอมลทางสถต พบวา ผสงอายสวนใหญในประเทศไทยเปนผสงอายวยตนและมสมรรถภาพในการด าเนนชวตไดดวยตนเอง การสงเสรมใหผสงอายกลมนเปนผสงอายทสามารถรบผดชอบตนเองไดนานทสด จะเปนการชวยลดภาระคาใชจายของรฐในการดแล ดงนน การใหความรดานสขภาพ ทงดานการสงเสรม การปองกน และการดแลและจดการสขภาพตนเองแกผสงอาย รวมไปถงกลมประชากรวยกอนสงอายทกชวงวยเพอเปนการ

ix

เตรยมพรอมดานสขภาพ จงเปนเรองส าคญทภาครฐควรตระหนกและเรงด าเนนการใหเกดขน ในขณะเดยวกน กควรสงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานในการสร างระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทอยในภาวะพงพงและ/หรอตองการการดแลระยะยาวภายในชมชน และใหอยภายใตกฎระเบยบและกลไกการตดตามทเปนมาตรฐาน ทผานมา ถงแมจะมการจดตงกองทนระบบการดแลระยะยาวดานสาธารณสขส าหรบผสงอายทมภาวะพงพง แตการด าเนนงานกยงอยในระยะเรมตนเทานน และมแนวโนมทจะไมตอบสนองตอความตองการของผสงอายวยปลายและผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทคาดวาจะมจ านวนเพมขนอยางมากได ดวยเหตนการสรางความรและระบบการดแลสขภาพจงควรไดรบการผลกดนใหเกดผลเปนรปธรรมอยางเรวทสด

เพมโอกาสในการท างานแกผสงอาย: การท างานในผสงอาย นอกจากจะเพมความมนคงทางการเงนและศกยภาพในการดแลตนเองแลว ยงสงผลดตอภาวะสขภาพกายและใจของผสงอายอกดวย จากขอมลสถต พบวาประมาณรอยละ 9 ของผสงอายไทยทมภาวะสขภาพดและยงตองการท างาน แตไมสามารถหางานทเหมาะสมกบตนได แมวาสดสวนดงกลาวจะไมสงมากนก แตเพอลดความเหลอมล าในสงคม และเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ อนเปนหนงในเปาหมายส าคญของยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 รฐจงควรเรงด าเนนการสรางมาตรการจงใจใหผประกอบการเพมการจางงานผสงอาย อกทงควรปรบแกกฎหมายการจางงานใหมความยดหยนมากขน เพอเพมโอกาสใหผสงอายทตองการท างาน แตไมสามารถท างานไดตามขอก าหนด ไดรบการจางงานมากขน

การเตรยมการดานบคลากรเพอรองรบสงคมสงอาย: จ านวนผสงอายทเพมขนหมายถงอปสงคตอการดแลทเพมขนตามไปดวย ดงนน เพอรองรบขนาดความตองการการดแลทเพมขน โดยเฉพาะในผสงอายทตองการการดแลระยะยาวและการดแลเฉพาะทาง รฐควรเรงผลกดนใหหนวยงานทเกยวของมการจดท าแผนหรอมาตรการเชงกลยทธดานบคลากรอยางเปนรปธรรม โดยแผนหรอมาตรการน นอกจากจะท าใหหนวยงานทราบถงอปทานของบคลากรทมอยในปจจบน ยงชวยใหสามารถบรหารการใชบคลากรใหสอดคลองกบความตองการการดแลผสงอายได อกทงชวยในการวางแผนลวงหนาในการเพมหรอลดจ านวนบคลากรไดอยางมประสทธภาพ สามารถรองรบกบเหตการณทคาดการณไวลวงหนาได

สรางฐานขอมลผสงอายอยางเปนระบบและบรณาการ: การด าเนนงานทมประสทธภาพจ าตองอาศยขอมลทหลากหลาย ทนสมย และนาเชอถอ ทผานมา พบวาขอมลทเกยวของกบผสงอายในแตละมตทงสถานภาพทางเศรษฐกจ สงคม และสขภาพ กระจายอยตามหนวยงานตางๆ การจดท าฐานขอมลเพอรวบรวบขอมลและงานวจยทเกยวของกบผสงอายทใหหลกฐานเชงประจกษจงเปนสงจ าเปน เพอประโยชนในการวางนโยบาย มาตรการ และแนวทางปฏบตทเกยวของกบการท างานดานผสงอายตอไปในอนาคต

xi

สารบญ

หนา

ค าน า i บทสรปผบรหาร iii สารบญ xi สารบญตาราง xv สารบญแผนภาพ xxi สารบญรป xxiii สวนท 1

บทท 1 บทน า 1 1.1 หลกการและเหตผล 3 1.2 วตถประสงค 4 1.3 ขอบเขตการศกษา 4

1.4 การตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ทผานมา

5

1.5 โครงสรางรายงาน 6 บทท 2 ระเบยบวธวจย 7

2.1 การออกแบบวธวจย 9 2.2 การด าเนนการวจย 12 2.3 ขอมลเชงปรมาณ 12 2.3.1 ขอมลปฐมภม 13 2.3.2 ขอมลทตยภม 26 2.4 ขอมลเชงคณภาพ 26 2.4.1 ขอมลปฐมภม 27 2.4.2 ขอมลทตยภม 33 2.5 แนวทางการวเคราะหขอมล 33 2.6 ปญหาและอปสรรค 33 สวนท 2

บทท 3 ผลการประเมนดชนชวด 35 ยทธศาสตรท 1 ดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ 37

มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย (ดชนท 1-3)

41

มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต (ดชนท 4-6)

53

xii

หนา

มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคา และศกดศรของผสงอาย (ดชนท 7)

69

ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย 75

มาตรการ 1 สงเสรมสขภาพ ปองกนการเจบปวย และดแลตนเอง เบองตน (ดชนท 8)

79

มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงของ องคกรผสงอาย (ดชนท 9-13)

85

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย (ดชนท 14-16)

99

มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ (ดชนท 17-19)

109

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอ ผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบรและสามารถ เขาถงขาวสารและสอ (ดชนท 20-21)

119

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและ สภาพแวดลอมทเหมาะสม (ดชนท 22)

127

ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย 133

มาตรการ 1 คมครองดานรายได (ดชนท 23-24)

137

มาตรการ 2 หลกประกนสขภาพ (ดชนท 25-29)

143

มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง (ดชนท 30-31)

161

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน (ดชนท 32-44)

169

ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการ ระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

215

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อยางบรณาการระดบชาต (ดชนท 45-49)

219

xiii

หนา

มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดาน ผสงอาย (ดชนท 50-52)

237

ยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และ การตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

247

มาตรการ 1 สนบสนนและสงเสรมการวจย และพฒนาองคความร ดานผสงอายส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการ หรอด าเนนการทเปนประโยชนตอผสงอาย (ดชนท 53)

251

มาตรการ 2 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงาน ตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง (ดชนท 54)

257

มาตรการ 3 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและ ทนสมยโดยมระบบฐานขอมลทส าคญดานผสงอายทงายตอการ เขาถงและสบคน (ดชนท 55-56)

261

ดชนรวมของยทธศาสตร 269

ดชนรวมของยทธศาสตร (ดชนท 57-60) 271

สรปผลการประเมนดชน 285 บทท 4 ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 293

4.1 กรอบแนวคดการศกษา 295 4.2 ผลการศกษา 296 4.2.1 ภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา

(พ.ศ. 2555 - 2559) 296

4.2.2 การด าเนนงานดานผสงอายรายมต 301 4.3 บทสรปและขอเสนอแนะ 329

บทท 5 อภปรายผลและขอเสนอแนะ 333 5.1 ภาพรวมของการด าเนนโครงการ 335 5.2 อภปรายผล 336 5.3 ขอเสนอแนะ 339 5.3.1 ขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย 339 5.3.2 ขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต

ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ครงตอไป

343

xiv

หนา

5.3.3 ขอเสนอแนะในการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 348 5.3.4 ขอเสนอแนะเชงวชาการ 350 บรรณานกรม 353 ภาคผนวก 363 ภาคผนวก 1 ตารางเปรยบเทยบผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) รอบท 1 รอบท 2 และรอบท 3 ตามรายดชน

365

ภาคผนวก 2 อปกรณอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะ

375

xv

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 2-1 แนวทางวจยแบบผสมผสานของการศกษาในครงน 10 ตารางท 2-2 สรปผลการเกบขอมลของชมชนนอกเขตเทศบาล จ าแนกตามภาค 17 ตารางท 2-3 สรปผลการเกบขอมลของชมชนในเขตเทศบาล จ าแนกตามภาค 17 ตารางท 2-4 สรปผลการเกบขอมลของชมชนในเขตกรงเทพมหานคร จ าแนกตามเขต 18 ตารางท 2-5 จ านวนเขตและชมรมอาคารตวอยางในกรงเทพมหานคร 23 ตารางท 2-6 สรปรายละเอยดการเกบขอมลเชงปรมาณระดบจลภาคและมหภาค ในการประเมน

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) 24

ตารางท 2-7 รายละเอยดพนทการสนทนากลมของหนวยงานระดบทองถน และจ านวนผใหสมภาษณ

31

ตารางท 3-1.1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพของประชากรอาย 30-59 ป จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

44

ตารางท 3-2.1 รอยละเงนออมภาคครวเรอนตอหวป พ.ศ. 2554 - 2558 47 ตารางท 3-3.1 จ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชก

ของกองทนประเภทตางๆ ระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 50

ตารางท 3-4.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายป พ.ศ. 2559

57

ตารางท 3-4.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา ทง 6 ดาน จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

58

ตารางท 3-4.3 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

59

ตารางท 3-4.4 สดสวนของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

59

ตารางท 3-6.1 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตอประเดนค าถามการคดและ/หรอการเตรยมตวดานตางๆป พ.ศ. 2559

65

ตารางท 3-6.2 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทไดเตรยมการเพอวยสงอายแตละดาน จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

66

ตารางท 3-6.3 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตามจ านวนดานทไดเตรยมการและจ านวนเฉลยของดานทไดเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

67

ตารางท 3-7.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตามขอค าถามตางๆ ทเกยวกบผสงอาย ป พ.ศ. 2559

72

ตารางท 3-7.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมทศนคตทางบวกตอผสงอายจ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

73

ตารางท 3-8.1 รอยละของผสงอาย ตามแตละพฤตกรรมสขภาพในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ 82

xvi

หนา

ตารางท 3-8.2 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ดาน จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

83

ตารางท 3-9.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอายในหมบานหรอชมชนทมการ จดกจกรรมอยางสม าเสมอ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

88

ตารางท 3-10.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอาย จ าแนกตามภาคและเขตทอยอาศย ป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

90

ตารางท 3-11.1 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

92

ตารางท 3-11.2 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายทเขารวมกจกรรมของชมรมในระยะ 3 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

92

ตารางท 3-12.1 จ านวนโครงการและงบประมาณ (มลคา) ทกองทนผสงอายใหการสนบสนน ปงบประมาณ 2555-2559

95

ตารางท 3-14.1 รอยละของผสงอายทรายงานวาพงพอใจในสถานะการเงนของตน จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

102

ตารางท 3-15.1 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป ป พ.ศ. 2555 - 2559

104

ตารางท 3-16.1 รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได และกลมกจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

107

ตารางท 3-17.1 หนวยงานหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 112 ตารางท 3-19.1 รอยละของผสงอายทเปนเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา

จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 118

ตารางท 3-20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารฯ ผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

122

ตารางท 3-22.1 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมแตละดาน จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

130

ตารางท 3-22.2 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

131

ตารางท 3-23.1 รอยละของผสงอายทไดรบบ านาญหรอเบยยงชพ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 140 ตารางท 3-24.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย

จ าแนกตามภาคและเขตทอยอาศยป พ.ศ. 2559 142

ตารางท 3-25.1 รอยละของผสงอายทรายงานวาเคยเจบปวยในรอบ 5 ปทผานมา และรอยละของผสงอายทปวยทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทาย ในชวง 5 ปทผานมา จ าแนกตามภาค

146

xvii

หนา

ตารางท 3-25.2 รอยละของผสงอายทปวยในชวง 5 ป กอนการส ารวจแตละครง (ป พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559)

146

ตารางท 3-26.1 รอยละของผสงอายตามความสามารถในการท ากจกรรมประเภทตางๆ ดวยตนเอง ป พ.ศ. 2559

150

ตารางท 3-26.2 รอยละของผสงอายททพพลภาพ และรอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

150

ตารางท 3-27.1 รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเพราะเจบปวย จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

153

ตารางท 3-28.1 รอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

155

ตารางท 3-29.1 รอยละของผสงอายตามความสามารถในการเคลอนไหวหรอเดนดวยตนเอง ป พ.ศ. 2559

157

ตารางท 3-29.2 รอยละของผสงอายทเดนไมไดตามนยามท 1 และไดรบรถเขน จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

158


158

ตารางท 3-30.1 รอยละการอยอาศยของผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 164 ตารางท 3-31.1 รอยละของผดแลหลกทมความรในการดแลผสงอาย จ าแนกตามความสามารถใน

การท ากจวตรประจ าวนของผสงอายและภาคป พ.ศ. 2559 167

ตารางท 3-32.1 รอยละของผสงอายตามความพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) ป พ.ศ. 2559

174

ตารางท 3-32.2 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

175

ตารางท 3-32.3 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะ 3 ระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

175

ตารางท 3-33.1 สรปรายละเอยดการด าเนนการประชาสมพนธสทธในการลดหยอนคาโดยสาร รถโดยสารสาธารณะส าหรบผสงอาย ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

177

ตารางท 3-34.1 รอยละของสถานทสาธารณะทมสงอ านวยความสะดวกทใชไดจรงครบทง 3 อยางตามเกณฑป พ.ศ. 2559

184

ตารางท 3-35.1 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย แตละองคประกอบป พ.ศ. 2559

186

ตารางท 3-35.2 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกาย และพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

187

ตารางท 3-36.1 รอยละของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอาย อยางนอย 1 แหง จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

189

xviii

หนา

ตารางท 3-37.1 รอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน ในชวง 6 เดอน กอนวนสมภาษณ (ตามรายงานของผดแล) จ าแนกตามภาค

191

ตารางท 3-38.1 รอยละของอบต. ทมการจดกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอดแลผสงอายระยะยาว ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) จ าแนกตามภาค

194

ตารางท 3-38.2 รอยละของอบต. ทสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559 (อบต. ทมคะแนน ตงแต 5 คะแนนขนไป)

195

ตารางท 3-38.3 รอยละของอบต. ทมการจดบรการตางๆ เพอผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 195 ตารางท 3-38.4 รอยละของอบต. ทมระบบประคบประคองผสงอายจ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

(อบต.ทมคะแนน ตงแต 3 คะแนนขนไป) 196

ตารางท 3-38.5 รอยละของอบต. ทมผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค และรอยละของอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

196

ตารางท 3-38.6 รอยละของอบต. ทมการดแลโรคเรอรงส าคญทง 3 โรค จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

197

ตารางท 3-38.7 รอยละของอบต. ทม อผส. อสม. และบรการพาผสงอายไปรบบรการดานสขภาพ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

197

ตารางท 3-38.8 รอยละของอบต. ทมอผส. อสม. และบรการพาผสงอายไปรบบรการดานสขภาพจ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต.ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไป)

198

ตารางท 3-38.9 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนผดแลในเรองตางๆ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 198 ตารางท 3-38.10 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแล

ผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต. ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไป) 199

ตารางท 3-38.11 รอยละของอบต. ทมบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 ดานขนไป จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

199

ตารางท 3-39.1 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยาทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย จ าแนกตามภาคระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

203

ตารางท 3-39.2 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยาทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย จ าแนกตามภาคระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

203

ตารางท 3-43.1 รายละเอยดโรงพยาบาลรฐหรอเอกชนในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมบรการแพทยทางเลอกป พ.ศ. 2559

210

ตารางท 3-45.1 สรปการรายงานของหนวยงานหลกตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

223

ตารางท 3-46.1 รอยละขององคกรปกครองสวนทองถนทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

230

ตารางท 3-50.1 หลกสตรการผลตบคลากรทางการแพทยและการพยาบาลผสงอายในระหวาง ป พ.ศ. 2555 - 2559

240

xix

หนา

ตารางท 3-50.2 จ านวนบคลากรดานผสงอายในระดบวชาชพ ทไดรบการผลตในระหวาง ป พ.ศ. 2555 - 2559

242

ตารางท 3-51.1 รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

245

ตารางท 3-53.1 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการระหวางปงบประมาณป พ.ศ. 2555 – 2559

254

ตารางท 3-53.2 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอายทงหมด และคาเฉลยเคลอนท (3 ป) ระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ. 2555 - 2559

254

ตารางท 3-56.1 ระบบฐานขอมลสารสนเทศทางดานผสงอายของหนวยงานตางๆ 264 ตารางท 3-57.1 อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทย

ป พ.ศ. 2553 - 2558 และป พ.ศ. 2558 - 2563 274

ตารางท 3-57.2 รอยละของผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมได จ าแนกตามอายและเพศ ป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

275

ตารางท 3-57.3 อายคาดเฉลย (LE) และอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE) ตงแตอาย 60 ปขนไป จ าแนกตามเพศป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

276

ตารางท 3-57.4 รอยละของประชากรสงอาย จ าแนกตามเพศและกลมอายป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

276

ตารางท 3-59.1 คะแนนความสขเฉลยของผสงอายทตอบแบบสอบถามเองป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559 จ าแนกตามภาค

281

ตารางท 3-60.1 ดชนทใชประกอบการพจารณาดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย และคะแนน การผานหรอไมผานผลการประเมนป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

283

ตารางท 3-61 สรปผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ตามรายดชน

287

ตารางท 5-1 สรปผลการประเมนดชนทง 5 ยทธศาสตร และดชนรวมของแผนผสงอาย แหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

338

xxi

สารบญแผนภาพ

หนา

แผนภาพท 2-1 สรปขนตอนและรายละเอยดของวธวจยแตละวธ 11 แผนภาพท 4-1 กรอบแนวคดการวจยเชงคณภาพ 296

xxiii

สารบญรป

หนา

รปท 3-4.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราป พ.ศ. 2559

56

รปท 3-13.1 รอยละของงบประมาณของ อปท. ทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย ป พ.ศ. 2555 - 2559

98

รปท 3-20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอายจากแหลงตางๆ ป พ.ศ. 2559

122

รปท 3-58.1 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE/LE) ของเพศชายป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

278

รปท 3-58.2 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE/LE) ของเพศหญงป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

278

สวนท 1

บทท 1 บทน า

3

บทท 1 บทน า

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดก าหนดใหมการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนองทกๆ 5 ป ทผานมา มการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานไปแลวสองระยะ คอ ระยะท 1 ชวงป พ.ศ. 2545 - 2549 ระยะท 2 ชวงป พ.ศ. 2550 - 2554 และในครงน เปนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน ระยะท 3 ชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 ซงในบทนจะไดน าเสนอถงความส าคญและเหตผลของการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) วตถประสงคและขอบเขตของการศกษา การทบทวนถงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ทงสองครงทผานมา รวมทงอธบายถงโครงสรางรายงานการศกษาการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ในครงนโดยสงเขป ซงรายละเอยดของแตละสวนแสดงไดดงน

1.1 หลกการและเหตผล

ประเทศไทยไดกาวเขาสสงคมสงอายแลว ดงโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยป พ.ศ. 2557 ซงเปนการส ารวจครงลาสดของส านกงานสถตแหงชาต รายงานวาประชากรสงอายของประเทศไทย (อาย 60 ปขนไป) มสดสวนเพมสงขนจากรอยละ 10.7 ในป พ.ศ. 2550 เปนรอยละ 12.2 ในป พ.ศ. 2554 และรอยละ 14.9 ในป พ.ศ. 2557 (หรอประมาณ 10 ลานคน จากประชากรทงประเทศประมาณ 67.2 ลานคน) (ส านกงานสถตแหงชาต, 2557) เชนเดยวกบอายมธยฐานของประชากรไทยทเพมขนจาก 24.3 ป ในป พ.ศ. 2533 เปน 32.2 ป ในป พ.ศ. 2548 และ 38 ป ในป พ.ศ. 2558

การเปลยนเปนประชากรสงอายของไทยนนเกดขนในระยะเวลาทรวดเรว ดงจะเหนไดจากการเพมของประชากรไทยอาย 65 ปขนไป จากรอยละ 7 เปนรอยละ 14 ใชเวลาเพยงประมาณ 22 ป ในขณะทประเทศทพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกาหรอประเทศในยโรป ใชเวลากวาครงศตวรรษหรอเปนศตวรรษ (Kinsella and Gist, 1995; Kinsella and Philips, 2005 อางถงใน Population Reference Bureau, 2006) และในอกประมาณ 20 ปขางหนา องคการสหประชาชาตไดคาดการณวาจ านวนประชากรผสงอายไทยจะเพมขนเปนเทาตว ท าใหสดสวนของประชากรสงอายในประเทศไทยจะมจ านวนเกอบ 1 ใน 3 ของประชากรทงหมด และในชวงเดยวกนนนคาดวาจ านวนประชากรสงอายจะเรมมมากกวาจ านวนประชากรวยเดก (United Nations, 2015) การเปลยนแปลงอยางรวดเรวนยอมหมายความวา ประเทศไทยจะมเวลาสนมากทจะเตรยมการทงในดานการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนการเตรยมการในดานการจดสวสดการ บรการ และการสรางหลกประกนตางๆ เพอรองรบประชากรสงอาย

ทผานมารฐไดตระหนกถงผลกระทบของการกาวสสงคมสงอายมากขนเปนล าดบ ดงจะเหนไดจากการเขารวมการรบรองแผนปฏบตการนานาชาตวาดวยเรองผสงอาย (Madrid International Plan of Action on Ageing) ในฐานะประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาต รวมกบประเทศอนๆ อก 159 ประเทศ ในการพฒนางานดานผสงอายเพอน าไปสสงคมเพอคนทกวย (HelpAge International, 2012) โดยน าไปสการจดตง

แผนภม

4

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต และการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2525 - 2544) และฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ขน เพอก าหนดทศทางของนโยบายและการด าเนนงานดานผสงอายในระยะยาว ซง แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) จดไดวาเปนแผนทมความครอบคลมการพฒนางานดานผสงอายในทกมต ทงมตสขภาพ สงคม สงแวดลอม การวจยและพฒนา ตลอดจนมตของการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงานภาครฐ โดยมการก าหนดยทธศาสตร มาตรการ ดชนและเปาหมายของมาตรการภายใตยทธศาสตรตางๆ ไวอยางชดเจนและเปนรปธรรม เพอใชเปนเครองชวดผลสมฤทธจากการด าเนนงานตามแผน นอกจากน ยงไดก าหนดใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนองในทกๆ 5 ป โดยในป พ.ศ. 2550 ไดมการสรางระบบในการตดตามประเมนผลขนเปนครงแรก ซงผลจากการประเมนดงกลาวไดน าไปสการปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ในปถดมา ท าใหไดมาซงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานยงคงเปนหนงในมาตรการและดชนทส าคญของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงนเพราะการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรเปนกระบวนการส าคญยงทจะผลกดนและตรวจสอบใหมการน าแผนไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพและประสทธผล นอกจากน การประเมนผลอยางตอเนองและเปนระบบจะใหขอมลทแสดงถงความกาวหนา ตลอดจนปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการด าเน นงานดานผสงอายทเปลยนแปลงไปตามชวงเวลาและการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง รวมทงใหแนวทางในการแกไขปรบปรง โดยผบรหารหรอผรบผดชอบแผน รวมทงผบรหารระดบสงขนไปสามารถน าผลการประเมนไปใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการปรบปรงนโยบาย แผนยทธศาสตร แผนปฏบตการ และการบรหารจดการใหสอดคลองกบสถานการณ ในขณะเดยวกน ผปฏบตงานสามารถน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงกระบวนการด าเนนงาน อนจะน าไปสการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายไทยในทายทสด ดวยเหตผลดงกลาวขางตน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมการตดตามและประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2554 - 2564) ระยะท 3 ซงจะเปนการประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายทเกดขนในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ทผานมา

1.2 วตถประสงค

1.2.1 เ พอต ดตามและประเมนผลการด า เน นงานด านผ ส งอาย ตามด ชน ท ก าหนดไว ใน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 1.2.2 เพอคนหาปจจยทสงผลตอความส าเรจของการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อนน าไปสขอเสนอแนะในการปรบแผนผสงอายใหสอดคลองสถานการณความเปนจรง

1.3 ขอบเขตการศกษา

โครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ไดก าหนดขอบเขตส าหรบการศกษา โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1.3.1 ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลปฐมภมและทตยภม ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ และในระดบมหภาคและจลภาคเพอใชในการสรางดชนเพอประเมนผลการด าเนนงานในระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) และเพอเปรยบเทยบกบผลจากการด าเนนงานการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)

5

1.3.2 ประเมนผลจากการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ตามดชนทก าหนดไวในแตละยทธศาสตร รวม 5 ยทธศาสตร ทงหมด 60 ดชน ภายใตแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 1.3.3 การศกษาปจจยทสงผลตอการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย เปนการประเมนกระบวนการด าเนนงานในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) โดยใชวธการศกษาเชงคณภาพ เพอใหทราบถงปจจยเออ ปจจยอปสรรค และความทาทาย อนจะน าไปสขอเสนอแนะส าหรบการปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 โดยศกษาทงในภาพรวมของการด าเนนงานและแบงเปนมตทส าคญภายใตกรอบแนวคดระบบการพงพง องอาศยกนของมนษยชาต 4 มต ไดแก (1) ระบบดแลสขภาพ (2) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม (3) สภาวะแวดลอมทางกายภาพ และ (4) องคกรทางสงคม 1.3.4 วเคราะหขอมลทไดจากขอ 1.3.2 และ 1.3.3 ในเชงบรณาการและเขยนรายงานฉบบสมบรณ

1.4 การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ทผานมา

ในชวง 15 ปทผานมา แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดถกตดตามและประเมนผลการด าเนนงานมาแลวดวยกน 2 ครง ครงแรกในป พ.ศ. 2550 - 2551 เปนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานในชวงระยะเวลา 5 ปแรกของแผน คอ ระหวางป พ.ศ. 2545 - 2549 ซงมคณะท างานคอวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยไดรบการสนบสนนจากส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จากการตดตามและประเมนผลครงนไดน าไปสการปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) โดยคณะอนกรรมการตดตามการด าเนนงานตามนโยบายและแผนผสงอายซงมศาสตราจารย นายแพทยสทธชย จตะพนธกล เปนประธาน ไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผด าเนนการปรบปรงแผน โดยในวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2553 คณะรฐมนตรไดอนมตแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของตามทปรากฏในแผนด าเนนงานภายใตกรอบของยทธศาสตรและมาตรการทก าหนด ตามทคณะกรรมการผสงอายแหงชาตน าเสนอ (คณะกรรมการผสงอายแหงชาต, 2553)

ในป พ.ศ. 2555 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดถกตดตามและประเมนผลการด าเนนงานเปนครงทสอง โดยในครงนเปนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานในชวง ป พ.ศ. 2550 - 2554 ซงเปนระยะท 2 ของแผน ซงส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผด าเนนการตดตามและประเมนผล (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2556)

ผลจากการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายทผานมาทงสองครง พบวา สอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกน โดยผลจากการตดตามและประเมนผล ในระยะท 1 (พ.ศ. 2545 - 2549) พบวา จากดชนทงหมดทประเมน 57 ดชน มจ านวนดชนทผานการประเมนเพยงแค 32 ดชน คดเปนรอยละ 56.1 (= 32/57*100) โดยยทธศาสตรท 1 (การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ) เปนยทธศาสตรทมจ านวนดชนทผานการประเมนเปนสดสวนต าทสด ในขณะทยทธศาสตรท 4 (การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย) มจ านวนดชนทผานการประเมนเปนสดสวนสง

6

ทสด ซงผประเมนไดใหขอคดเหนไววาการด าเนนงานดานผสงอายตองเรงปรบปรงอยางจรงจง โดยเฉพาะในมาตรการตางๆ ภายใตยทธศาสตรท 1 (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2551)

ผลจากการตดตามและประเมนผลแผนผสงอาย ในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) จากดชนทงหมด 56 ดชน มดชนทสามารถประเมนได 51 ดชน โดยผานการประเมนเพยง 26 ดชน คดเปนรอยละ 51.0 (= 26/51*100) ซงยทธศาสตรท 1 ยงคงเปนยทธศาสตรทมจ านวนดชนทผานการประเมนเปนสดสวนต าทสดเชนเดยวกบผลการตดตามและประเมนผลในระยะท 1 (พ.ศ. 2545 - 2549) (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2556) ซงอาจกลาวโดยสรปไดวาการด าเนนงานในระยะ 10 ปทผานมา ยงมระดบความพอใจคอนขางต าและควรตองเรงปรบปรงอยางจรงจง

1.5 โครงสรางรายงาน

รายงานการศกษาฉบบนแบงการน าเสนอออกเปน 2 สวน ในสวนทหนงจะประกอบไปดวย 2 บท ไดแก บทท 1 บทน า ซงอธบายถงความจ าเปนและเหตผล วตถประสงค ขอบเขตของการศกษา และการทบทวนโดยสงเขปของการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) สองครงทผานมา และ บทท 2 ระเบยบวธวจย โดยในบทนจะกลาวถงการออกแบบวธวจย การด าเนนการวจยในชวงระยะเวลาตางๆ ของโครงการ ขอมลเชงปรมาณ ขอมลเชงคณภาพ แหลงทมาของขอมล การจดเกบขอมล การน าขอมลไปใชในการตดตามและประเมนผล แนวทางการวเคราะหขอมล รวมถงปญหาและอปสรรค

ส าหรบสวนท 2 ของรายงานการศกษานจะเปนการน าเสนอผลการศกษา ประกอบไปดวย 3 บท ไดแก บทท 3 ผลการประเมนดชนชวด โดยในแตละดชน ผวจยจะอธบายในรายละเอยดถงแหลงทมาของขอมลทใชในการสรางดชน วธการสรางดชน และผลการประเมน รวมไปถงขอสงเกตและขอเสนอแนะในการประเมน บทท 4 ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ในบทนจะน าเสนอปจจยทสงผลตอความส าเรจของการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย ซงไดมาจากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทเกบรวบรวมดวยวธการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลมผบรหารและผปฏบตงานในหนวยงานดานผสงอายทงภาครฐและทมใชภาครฐ และ บทท 5 อภปรายผลและขอเสนอแนะ ซงจะน าเสนอภาพรวมของการประเมนผลในระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) และการอภปรายผลการศกษา ซงน าไปสขอเสนอแนะ 4 สวน ไดแก (1) ขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย (2) ขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ครงตอไป (3) ขอเสนอแนะในการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 และ (4) ขอเสนอแนะเชงวชาการ

บทท 2 ระเบยบวธวจย

9

บทท 2 ระเบยบวธวจย

ในบทนจะกลาวถงระเบยบวธวจยทใชในการศกษา โดยเนอหาจะเรมจากการออกแบบวธวจย ซงการวจยในครงนเลอกใชวธวจยแบบผสมผสาน หลงจากนนจะเปนการอธบายถงการด าเนนการวจยในชวงระยะเวลาตางๆ ของโครงการ ในหวขอถดไป ผวจยจะน าเสนอรายละเอยดของแตละหวขอ โดยการออกแบบการวจยและวธวจยเชงปรมาณ อธบายขอมลเชงปรมาณชดตางๆ ถงรายละเอยดของประชากรเปาหมาย วธการเลอกกลมตวอยางและจ านวนตวอยาง การสรางและทดสอบเครองมอ การด าเนนการจดเกบขอมลและผลของการจดเกบขอมล และการน าขอมลไปใช ในสวนของการออกแบบการวจยและวธวจยเชงคณภาพทงสวนทไดจากการสมภาษณและสวนทน าขอมลทไดมการเกบรวบรวมไวแลวจากหนวยงานตางๆ และอธบายตอดวยแนวทางการวเคราะหขอมล และปญหาและอปสรรคทพบในระหวางการจดเกบหรอวเคราะหขอมล

2.1 การออกแบบวธวจย

เนองดวยวตถประสงคของการศกษาประกอบไปดวยวตถประสงคเชงปรมาณและเชงคณภาพ ซงตองใชขอมลและวธการศกษาทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ วธวจยแบบผสมผสานจงเปนวธทเหมาะสมทสดส าหรบการศกษาในครงน ตารางท 2-1 สรปวธวจยตางๆ ทน ามาใชในการศกษาครงนตามวตถประสงคทงสองขอของการศกษา

ส าหรบรปแบบของวธวจยแบบผสมผสานนน ผวจยไดเลอกใชรปแบบคขนานทการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพด าเนนการไปพรอมๆ กน โดยระหวางการด าเนนการวจยนน ผวจยไดมการตรวจสอบความถกตองของขอมลทจดเกบจากทงสองวธ เพอใหไดขอมลส าหรบการวเคราะหทมความนาเชอถอมากทสด ส าหรบการวเคราะหขอมลผวจยไดแยกวเคราะหตามลกษณะของขอมลในการประเมนดชนบางตวและการประเมนภาพรวมเพอน าไปสขอเสนอแนะทตองใชทงขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพจะถกน ามาแปลผลรวมกน วธวจยแบบผสมผสานทใชในการศกษาครงนมขนตอนและรายละเอยดของวธวจยแตละวธ สามารถสรปไดดงแสดงในแผนภาพท 2-1

10

ตารางท 2-1 แนวทางวจยแบบผสมผสานของการศกษาในครงน

วตถประสงค วธวจย ขอมลและวธการเกบขอมล 1. เพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

วธวจยเชงปรมาณ ขอมลปฐมภมเชงปรมาณจากการส ารวจ 8 ชด ขอมลทตยภมจากแหลงขอมลตางๆ

วธวจยเชงคณภาพ ขอมลปฐมภมจากการสมภาษณสวนบคคลเชงลกผมสวนเกยวของกบดชนทประเมน ขอมลทตยภมจากการทบทวนงานวจยและเอกสารทเกยวของ

2. เพอคนหาปจจยทสงผลตอความส าเรจของการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย

วธวจยเชงคณภาพ ขอมลปฐมภมจากการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลม 1) หนวยงานหลกภาครฐและท

มใชภาครฐทมการท างานดานผสงอาย

2) หนวยงานทใหบรการในระดบทองถน

ขอมลทตยภมจากการทบทวนงานวจยทผานมา

11

แผนภาพท 2-1 สรปขนตอนและรายละเอยดของวธวจยแตละวธ

ทบทวนระบบตดตามและประเมนผล แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2

(พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 1 และ 2

วางแผนการเกบรวบรวมขอมล

ขอมลปฐมภม

ระดบมหภาคและจลภาค 8 การส ารวจ

เครองมอ : แบบสอบถาม

ประมวลผลขอมลเชงปรมาณ

ขอมลเชงปรมาณ

ขอมลทตยภม

เครองมอ : แนวค าถามการสนทนากลมและการสมภาษณสวนบคคลเชงลก

ประมวลผลขอมลเชงคณภาพ

ขอมลเชงคณภาพ

ขอมลปฐมภม

สรางดชนตางๆ วเคราะหผลเชงบรณาการ และจดท ารางรายงานการวจย

น าเสนอผลการวจยเพอการวพากษโดยผมสวนเกยวของ

จดท ารายงานฉบบสมบรณ

วเคราะหรายงานการวจย และวเคราะหภาพรวม

ขอมลทตยภม

12

2.2 การด าเนนการวจย

การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) มระยะเวลาด าเนนการทงหมด 2 ป เรมตงแตปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ถง ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 มรายละเอยดการด าเนนการวจยในแตละปงบประมาณดงน

ปท 1 (ปงบประมาณ พ.ศ.2559) มกจกรรมวจยหลกทสามารถแบงยอยออกไดเปน 3 ชวง ไดแก ชวงทหน ง เปนการทบทวนระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 1 (พ.ศ. 2545 - 2549) และระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) เพอออกแบบวธวจยส าหรบการตดตามและประเมนในระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) น

ชวงทสอง เปนการวางแผนการเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพของทงโครงการ โดยในปท 1 เนนการจดเกบขอมลปฐมภมเชงปรมาณและการเกบรวบรวมขอมล ทตยภมเชงคณภาพ โดยมกจกรรมทส าคญ คอ การสรางแบบสอบถามส าหรบการส ารวจ 8 ชด การทดสอบแบบสอบถาม การก าหนดขนาดตวอยาง การเลอกตวอยาง การตดตอประสานงานกบหนวยงานภายนอกเพอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล และการสรางระบบส าหรบการรวบรวมขอมลทตยภม

ชวงทสาม มกจกรรมวจยทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ คอ การด าเนนการส ารวจขอมล 2 ชด (ไดแก การส ารวจหมบาน/ชมชน และการส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน) การตดตามความกาวหนาในการจดเกบขอมลเชงปรมาณโดยหนวยงานอน (ไดแก การส ารวจประชากรอาย 60 ปขนไป โดยวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และการส ารวจทศนคตของประชากรอาย 18-59 ป ทมตอผสงอายป พ.ศ. 2559 โดยส านกงานสถตแหงชาต) การเตรยมการส าหรบการจดเกบขอมลปฐมภมเชงปรมาณทเหลออก 4 ชด และการวางแผนการเกบขอมลปฐมภมเชงคณภาพ ซงทงสองกจกรรมหลงนจะด าเนนการในปท 2

ปท 2 (ปงบประมาณ พ.ศ. 2560) กจกรรมวจยหลก ไดแก การจดเกบขอมลปฐมภมเชงปรมาณ 4 ชด (ไดแก การส ารวจอ าเภอ การส ารวจองคกรทางศาสนา การส ารวจองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนทท างานดานผสงอาย และการส ารวจสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายในสถานทสาธารณะ) การสรางเครองมอและด าเนนการเกบขอมลปฐมภมเชงคณภาพ การวเคราะหขอมลชดตางๆ เพอสรางดชนส าหรบการประเมน การวพากษผลการประเมนเบองตน การแปลผลรวมจากขอมลทกชดเพอน าไปสขอเสนอแนะ และการเขยนรายงานฉบบสมบรณ

2.3 ขอมลเชงปรมาณ

ขอมลเชงปรมาณในการศกษาครงนประกอบไปดวยขอมล 2 ประเภท ไดแก (1) ขอมลปฐมภม เปนขอมลทเกบรวบรวมมาจากแหลงขอมลโดยตรง โดยในการศกษาครงนมขอมลปฐมภมทผวจยด าเนนการจดเกบเอง และทไดจากหนวยงานอน ไดแก ส านกงานสถตแหงชาต และวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ (2) ขอมลทตยภม เปนขอมลทมาจากหนวยงานทไดท าการเกบรวบรวมหรอเรยบเรยงขอมลไวแลว เชน รายงานสถต รายงานการวจย เปนตน ทงน ขอมลแตละประเภทมรายละเอยดในการจดเกบขอมล การเลอกตวอยาง และการน าไปใชดงน

13

2.3.1 ขอมลปฐมภม

ขอมลทผวจยด าเนนการจดเกบเองและทไดจากหนวยงานอนในการศกษาครงนมทงขอมลในระดบจลภาค (หรอระดบบคคล) และระดบมหภาค (หรอระดบกลมหรอชมชน) รวมทงหมด 8 ชด เพอสรางดชนเชงปรมาณทงหมด 32 ดชน ในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 โดยขอมลแตละชดมรายละเอยดดงน

2.3.1.1 ขอมลประชากรสงอายและผดแล

ขอมลประชากรสงอายและผดแลเปนขอมลชดหลกของการศกษาในครงน ผวจยไดรบความอนเคราะหจากโครงการศกษาการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวยของวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ใหผนวกขอค าถามตางๆ ทใชในการสรางดชนเขากบแบบสอบถามผสงอายของโครงการ อกทงยงไดรบอนญาตใหใชขอมลจากการส ารวจของโครงการในสวนอนๆ ทเกยวของกบผสงอายอกดวย

1) โครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย โครงการนเปนโครงการส ารวจระดบประเทศ มวตถประสงคเพอสรางฐานขอมลส าหรบศกษา

แนวโนมการเปลยนแปลงทางประชากรและดชนความอยดมสขของประชากรไทย ซงสามารถใชเปนขอมลในการเปรยบเทยบกบประเทศอนในภมภาค พรอมทงน าไปสการก าหนดนโยบายของประเทศในประเดนทเกยวของตอไป (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2559)

ก. ประชากรเปาหมาย โครงการนมประชากรเปาหมาย 2 กลม คอ (1) ประชากรหญงอาย 15-49 ป ทม

สญชาตไทย และ (2) ประชากรทมอาย 60 ปขนไป ทงเพศชายและเพศหญง ทมสญชาตไทย ซงผวจยน าขอมลจากแบบสอบถามทประชากรสงอายเปนเปาหมายในการส ารวจมาใชเพอสรางดชนทเกยวของ

ข. วธการเลอกตวอยาง การส ารวจผสงอายภายใตโครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสข

ในบรบทสงคมสงวย ใชวธการเลอกตวอยางแบบชนภม 4 ขนตอน (Stratified Four-stage Cluster sampling) โดยมภาคและกรงเทพมหานครเปนสตราตรม จงหวดเปนหนวยตวอยางขนทหน ง อ าเภอ/เขตในกรงเทพมหานครเปนหนวยตวอยางขนทสอง เขตแจงนบเปนหนวยตวอยางขนทสาม และครวเรอนสวนบคคลเปนหนวยตวอยางขนทส โดยการสมตวอยางในแตละขนมรายละเอยดสรปไดดงน

ขนท 1 แบงประเทศออกเปน 5 สตราตรม ไดแกกรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ก าหนดเลอกจ านวนจงหวดตวอยางในแตละสตราตรม สตราตรมละ 5 จงหวด (ยกเวนกรงเทพมหานคร) ไดจงหวดตวอยางรวม 20 จงหวด ไดแก ภาคกลาง (ยกเวนกรงเทพมหานคร): ปทมธาน ชยนาท ตราด กาญจนบร เพชรบร ภาคเหนอ: เชยงใหม แพร เชยงราย อทยธาน พษณโลกภาคตะวนออกเฉยงเหนอ: บรรมย อบลราชธาน บงกาฬ เลย กาฬสนธ ภาคใต: นครศรธรรมราช ภเกต ระนอง สงขลา สตล และกรงเทพมหานคร รวมเปน 21 จงหวด

ขนท 2 ก าหนดเลอกจ านวนอ าเภอตวอยางในแตละจงหวด จงหวดละ 3 อ าเภอ ไดแก อ าเภอเมองและอ าเภออนๆ ในจงหวดอก 2 อ าเภอ ท าการเลอกดวยวธการสมแบบมระบบ ไดจ านวน

14

อ าเภอตวอยางทงหมด 60 อ าเภอ ส าหรบกรงเทพมหานครประกอบไปดวยเขตจ านวน 50 เขต จดแบงเขตออกเปน 3 กลม ตามลกษณะทางภมศาสตร ไดแก ชนใน ชนกลาง และชนนอก ก าหนดเลอกเขตตวอยางในแตละชน ชนละ 3 เขตตวอยาง และท าการเลอกดวยวธการสมแบบมระบบ ไดจ านวนเขตตวอยางทงหมด 9 เขตตวอยาง

ขนท 3 ก าหนดเลอกจ านวนเขตแจงนบตวอยางในแตละสตราตรม สตราตรมละ 100 เขตแจงนบ (รวมทงสน 500 เขตแจงนบตวอยาง) และใหแตละอ าเภอ/เขตตวอยางมจ านวนเขตแจงนบตวอยางไมเกน 7 เขตแจงนบ ท าการเลอกเขตแจงนบตวอยางโดยใชความนาจะเปนในการเลอกเปนปฏภาคกบขนาดอ าเภอ/เขตตวอยาง

ขนท 4 ก าหนดเลอกครวเรอนสวนบคคลตวอยางในแตละเขตแจงนบตวอยางตามลกษณะการปกครองของกรมการปกครอง คอ ในเขตเทศบาลเลอก 35 ครวเรอนตวอยาง และนอกเขตเทศบาลเลอก 30 ครวเรอนตวอยาง และท าการเลอกครวเรอนตวอยางดวยวธสมแบบมระบบ ไดจ านวนครวเรอนตวอยางทวประเทศ 16,340 ครวเรอน แบงเปนในเขตเทศบาล 9,380 ครวเรอน และนอกเขตเทศบาล 6,960 ครวเรอน

เนองจากการเลอกตวอยางไมไดเปนการเลอกตวอยางทถวงน าหนกปรบตวเอง การน าเสนอขอมลจงจ าเปนตองมการถวงน าหนกดวยคาถวงน าหนกทเหมาะสม ซงในรายงานฉบบน ไดใชคาถวงน าหนกทค านวณโดยส านกงานสถตแหงชาต เพอใหผลการวเคราะหเปนตวแทนของประชากรสงอายของทงประเทศ

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล วทยาลยประชากรศาสตรไดด าเนนการเกบขอมลระหวางเดอนพฤษภาคม–กนยายน

พ.ศ. 2559 ไดจ านวนครวเรอนตวอยางทสมภาษณไดทงหมด 16,460 ครวเรอน เปนครวเรอนทมสมาชกอายตงแต 60 ปขนไป จ านวน 5,845 ครวเรอน

ในการส ารวจประชากรทมอาย 60 ปขนไป พนกงานส ารวจจะสมภาษณสมาชกทมอาย 60 ปขนไป ทกคนทอาศยประจ าอยในครวเรอนตวอยาง ไดจ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป เขาขายการสมภาษณ 8,154 ราย สามารถสมภาษณไดทงสน 7,450 ราย ในจ านวนนเปนผทตอบแบบสอบถามเองทกค าถาม 6,345 ราย (คดเปนรอยละ 85.2 ของประชากรอาย 60 ปขนไป ทสมภาษณไดทงหมด) โดยอก 1,105 ราย เปนการตอบรวมหรอแทนโดยสมาชกอนในหรอนอกครวเรอน

ส าหรบการเกบขอมลของผดแลผสงอาย พนกงานส ารวจจะสมภาษณผดแลของผสงอายตวอยางทกรายทรายงานวามผดแล จากจ านวนผสงอายทสมภาษณไดทงหมด 7,450 ราย มผสงอายทรายงานวามผดแลทงสน 692 ราย (รอยละ 9.0) ซงสมภาษณได 618 ราย คดเปนรอยละ 89.7 ของผดแลทตกเปนตวอยางทงหมด

2) การน าขอมลไปใช ขอมลผสงอายและผดแลจากโครงการศกษาการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสข

ในบรบทสงคมสงวย ถกน าไปใช ในการสร างดชนท ก าหนดไว ในแผนผส งอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงหมด 17 ดชน ประกอบไปดวย ดชนท 8 ในยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ ดชนท 11, 14, 19, 20, 22

15

และ 23 ในยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ดชนท 25-32 และ 37 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย และดชนท 51 ในยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

2.3.1.2 ขอมลประชากรอาย 18-59 ป

ขอมลของประชากรกลมนมาจากโครงการส ารวจทศนคตของประชากรอาย 18-59 ป ทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559 การส ารวจขอมลชดนเปนความรวมมอของ 2 หนวยงาน คอ ส านกงานสถตแหงชาตและกรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยมวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนทปรกษาเชงเทคนคในการออกแบบแบบสอบถาม

1) โครงการส ารวจทศนคตของประชากรอาย 18-59 ป ทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559 โครงการส ารวจนเปนโครงการส ารวจระดบประเทศซงเปนการส ารวจครงท 4 ของประเทศ

ไทย โดยวตถประสงคเพอน าผลทไดมาเปนขอมลในการเตรยมความพรอมของประชากรชวงวยแรงงาน และวางแผนก าหนดนโยบายดานประชากร เศรษฐกจ และสงคม ใหพรอมรองรบการเขาสสถานการณสงคมสงอายแบบสมบรณ

ก. ประชากรเปาหมาย การส ารวจครงนก าหนดกลมประชากรเปาหมาย คอ ประชาชนทมอาย 18-59 ป ใน

ครวเรอนสวนบคคลทวประเทศ ไมนบรวมผทอาศยอยในครวเรอนคนงานทมคนงานมาอาศยอยรวมกนในสถานททนายจางจดหาใหโดยไมเสยคาทพก รวมทงผทอาศยอยในครวเรอนสถาบน เชน เรอนจ า คายทหาร โรงแรม วด หอพกนกเรยนนกศกษา เปนตน

ข. วธการเลอกตวอยาง การส ารวจทศนคตของประชากรอายระหวาง 18-59 ป ทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559

เลอกตวอยางดวยวธสมแบบชนภม 3 ขนตอน (Stratified Three-stage sampling) มภาคและกรงเทพมหานครเปนสตราตรม และในแตละสตราตม (ยกเวนกรงเทพมหานคร) แบงยอยออกเปน 2 สตราตมตามลกษณะการปกครอง คอ ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล มหนวยตวอยางขนทหนง คอ เขตแจงนบ หนวยตวอยางขนทสอง คอ ครวเรอนสวนบคคล และหนวยตวอยางขนทสาม คอ จ านวนสมาชกในครวเรอนทมอายระหวาง 18–59 ป โดยการสมตวอยางในแตละขนมรายละเอยดสรปไดดงน

ขนท 1 ก าหนดเลอกเขตแจงนบตวอยางในแตละสตราตรม สตราตรมละ 160 เขตแจงนบ ไดเขตแจงนบตวอยางทวประเทศรวมทงสน 1,440 เขตแจงนบ (= (4 ภาค x 2 สตราตมยอย x 160) + (1 x 160))

ขนท 2 ก าหนดเลอกครวเรอนสวนบคคลตวอยางในแตละเขตแจงนบตวอยาง ตวอยางละ 12 ครวเรอน และท าการเลอกดวยวธการสมแบบมระบบ

ขนท 3 ก าหนดเลอกสมาชกในครวเรอนตวอยางทมอายระหวาง 18–59 ป ครวเรอนละ 1 ราย ใหกระจายครอบคลมกลมอาย 4 กลม (18–29 ป 30–39 ป 40–49 ป และ 50–59 ป) กลมอายละ 3 คนตอเขตแจงนบตวอยาง ไดจ านวนประชากรตวอยางอาย 18–59 ป ทงหมด 17,280 ราย

16

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การส ารวจนด าเนนการเกบขอมลในระหวางวนท 9-26 ธนวาคม พ.ศ. 2559 โดย

สมภาษณประชากรทตกเปนตวอยางและบนทกขอมลลงใน Tablet

2) การน าขอมลไปใช ขอมลประชากรอาย 18-59 ป จากการส ารวจทศนคตทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559 ไดน ามาใช

สรางดชนตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงหมด 4 ดชน ไดแก ดชนท 1, 4, 6 และ 7 ในยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ (นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) คอ ดชนท 1, 8, 9 และ 10 ในยทธศาสตรท 1) เชนเดยวกบขอมลประชากรสงอาย การวเคราะหขอมลจะใชคาถวงน าหนกทค านวณโดยส านกงานสถตแหงชาต เพอใหผลการวเคราะหเปนตวแทนของประชากรอาย 18–59 ป ของทงประเทศ

2.3.1.3 ขอมลหมบาน/ชมชน

การส ารวจชดนจดท าขนเพอรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรม งบประมาณ บรการทางสขภาพและสงคมส าหรบผสงอายทด าเนนการโดยชมชนในระหวางป พ.ศ. 2555 – 2559 ขอมลทไดน ามาใชสรางดชนตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงหมด 4 ดชน ไดแก ดชนท 9-10, 16 และ 24 ในยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย (นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดแก ดชนท 15 ในยทธศาสตรท 2 และดชนท 23, 32 และ 35 ในยทธศาสตรท 3)

ก. ประชากรเปาหมาย ประชากรเปาหมายของการส ารวจชดน คอ ชมชน/หมบานทวประเทศ

ข. วธการเลอกตวอยาง การเลอกชมชน/หมบานตวอยางไดใชกรอบการเลอกตวอยางจาก โครงการ

การเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวยของวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยแบงพนทการส ารวจออกเปน 3 พนท ไดแก ชมชนนอกเขตเทศบาล (หมบาน) ชมชนในเขตเทศบาล และชมชนในเขตกรงเทพมหานคร ในแตละพนทมวธการเลอกตวอยางดงน

1) ชมชนนอกเขตเทศบาล ด าเนนการส ารวจหมบานทกหมบานทตงอยในเขตแจงนบตวอยางนอกเขตเทศบาล 232 เขตแจงนบ มจ านวนหมบานตวอยางทงสน 1,982 หมบาน

2) ชมชนในเขตเทศบาล ด าเนนการส ารวจชมชนทกชมชนทตงอยในเขตแจงนบตวอยางในเขตเทศบาล 168 เขตแจงนบ มจ านวนชมชนตวอยางทงสน 1,884 ชมชน

3) ชมชนในกรงเทพมหานคร ด าเนนการส ารวจชมชนทกชมชนทตงอยในเขตแจงนบตวอยางในกรงเทพมหานคร 100 เขตแจงนบ มจ านวนชมชนตวอยางทงสน 410 ชมชน

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การเกบขอมลด าเนนการระหวางเดอนมถนายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ดวยวธสง

แบบสอบถามทางไปรษณยไปยงผน าชมชน/หมบานทกแหงทตกเปนตวอยาง โดยขอใหผน าชมชน/หมบาน

17

ตงแต 2 คนขนไป รวมกนตอบแบบสอบถามเพอใหไดขอมลครบถวนสมบรณ พรอมทงใหระบชอ ต าแหนง และหมายเลขโทรศพทเพอตดตอกลบในกรณทตองการสอบถามขอมลเพมเตม ซงหากอตราการตอบกลบไมถงเปาหมายทก าหนดไว ผวจยมวธการตดตามแบบสอบถาม 2 วธ คอ การสงแบบสอบถามไปยงพนททยงไมไดรบแบบสอบถามตอบกลบภายในเวลาทก าหนดเปนรอบท 2 ในระหวางเดอนสงหาคม–ตลาคม พ.ศ. 2559 และการลงพนทเพอเขาพบและสมภาษณผน าชมชน/หมบานเพมเตม โดยมรายละเอยดของจ านวนแบบสอบถามทสงกลบแตละพนทดงน

1) ชมชนนอกเขตเทศบาล ไดด าเนนการจดสงแบบสอบถามไปยงหมบานในเขตชนบท จ านวน 1,982 แหง ไดแบบสอบถามกลบคน 1,352 แหง คดเปนรอยละ 68.2 (ตารางท 2-2)

ตารางท 2-2 สรปผลการเกบขอมลของชมชนนอกเขตเทศบาล จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวนจงหวด

ตวอยาง จ านวนหมบาน

ตวอยาง การตอบกลบ

จ านวน รอยละ

ภาคเหนอ 5 439 226 51.5

ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 5 387 357 92.2

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 811 682 84.1

ภาคใต 5 345 87 25.2

รวม 20 1,982 1,352 68.2

2) ชมชนในเขตเทศบาล ไดด าเนนการจดสงแบบสอบถามไปชมชนในเขตเมอง จ านวน 1,884 แหง ไดแบบสอบถามกลบคน 1,444 แหง คดเปนรอยละ 76.6 (ตารางท 2-3)

ตารางท 2-3 สรปผลการเกบขอมลของชมชนในเขตเทศบาล จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวนจงหวด

ตวอยาง จ านวนชมชน

ตวอยาง การตอบกลบ


ภาคเหนอ 5 592 475 80.2

ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 5 371 370 99.7

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 600 474 79.0

ภาคใต 5 321 125 38.9

รวม 20 1,884 1,444 76.6

18

3) ชมชนในกรงเทพมหานคร ไดด าเนนการจดสงแบบสอบถามไปยงชมชนในเขตกรงเทพมหานคร จ านวน 410 ชมชน ไดแบบสอบถามกลบคน 336 ชมชน คดเปนรอยละ 82.0 (ตารางท 2-4)

ตารางท 2-4 สรปผลการเกบขอมลของชมชนในเขตกรงเทพมหานคร จ าแนกตามกลมเขต

กลมเขต* จ านวนเขต

ชอเขต จ านวนชมชมตวอยาง

การตอบกลบ


กรงเทพกลาง - - - -

กรงเทพใต 3 1. เขตปทมวน 16 14 87.5

2. เขตพระโขนง 42 39 92.9

3. เขตบางคอแหลม 29 29 100.0

กรงเทพเหนอ 2 1. เขตจตจกร 44 41 93.2

2. เขตบางเขน 77 71 92.2

กรงเทพตะวนออก 1 1. เขตมนบร 64 56 87.5

กรงธนเหนอ 1 1. เขตบางกอกนอย 39 39 100.0

กรงธนใต 2 1. เขตบางแค 49 43 87.8

2. เขตบางขนเทยน 50 4 8.0

รวม 9 410 336 82.0

* กลมเขต คอ การแบงกรงเทพมหานครตามการบรหารงาน

19

2.3.1.4 ขอมลองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

การจดเกบขอมลชดนมวตถประสงคเพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอาย และแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 เพอสรางดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงหมด 4 ดชน ไดแก ดชนท 13 ในยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ดชนท 38 และ 39 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย และดชนท 46 ในยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย และเพอแสดงแนวโนมของดชนท 34 และ 38 ในยทธศาสตรท 3 ดงทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ก. ประชากรเปาหมาย ประชากรเปาหมายการส ารวจนแบงออกเปน 5 หนวยงาน ไดแก ส านกงานสงเสรม

การปกครองทองถนจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ (กรงเทพมหานครและเมองพทยา)

ข. วธการเลอกตวอยาง การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถนน ไดก าหนดใหเกบขอมลหนวยงานเปาหมาย

ทกแหงในประเทศไทย โดยในแตละหนวยงานมจ านวนตวอยางดงน

1) ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด มจ านวนทงสน 76 แหง 2) องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) มจ านวนทงสน 76 แหง 3) เทศบาล แบงเปน 3 ประเภท ไดแก เทศบาลต าบล จ านวน 2,233 แหง เทศบาล

เมอง จ านวน 178 แหง และเทศบาลนคร จ านวน 30 แหง รวมจ านวนเทศบาลทเปนตวอยางทงหมด 2,441 แหง

4) องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) มจ านวน อบต. ทงสน 5,334 แหง 5) องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ ไดแก กรงเทพมหานครและเมองพทยา

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การเกบขอมลไดด าเนนการจดเกบขอมลทางไปรษณยต งแต เดอนกรกฎาคม

พ.ศ. 2559–เมษายน พ.ศ. 2560 และมการตดตามแบบสอบถามกลบคนทงหมด 3 ครง โดยมจ านวนการตอบกลบดงน

1) ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 66 แหง คดเปนรอยละ 86.8

2) องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) ไดแบบสอบถามกลบคน 71 แหง คดเปน รอยละ 93.4

3) เทศบาล ไดแบบสอบถามกลบคอ 1,225 แหง คดเปนรอยละ 50.2 4) องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ไดแบบสอบถามกลบคน 2,466 แหง

คดเปนรอยละ 46.2

20

5) องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ ไดแบบสอบถามกลบคน 2 แหง คดเปนรอยละ 100.0

2.3.1.5 ขอมลอ าเภอ

การส ารวจอ าเภอมวตถประสงคเพอรวบรวมขอมลเกยวกบสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย ซงน ามาสรางดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 จ านวน 2 ดชน ไดแก ดชนท 35 และ 36 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย และเพอแสดงแนวโนมของดชนท 34 ในยทธศาสตรท 3 ดงทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ก. ประชากรเปาหมาย ประชากรเปาหมายของการส ารวจชดน คอ อ าเภอ/เขตทวประเทศ

ข. วธการเลอกตวอยาง การส ารวจนแบงพนทเปาหมายออกเปน 2 พนท ไดแก 1) อ าเภอทงประเทศ จ านวน 926 แหง 2) เขตในกรงเทพมหานคร จ านวน 50 แหง

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การเกบขอมลด าเนนการโดยสงแบบสอบถามทางไปรษณยระหวางเดอนมกราคม–

พฤษภาคม พ.ศ. 2560 และมการตดตามแบบสอบถามไปยงอ าเภอและส านกงานเขตทยงไมตอบกลบทงหมด 2 ครง ซงมจ านวนการตอบกลบดงน

1) อ าเภอทงประเทศ ไดรบแบบสอบถามกลบคน 629 แหง คดเปนรอยละ 67.9 2) เขตในกรงเทพมหานคร ไดรบแบบสอบถามกลบคน 44 แหง คดเปนรอยละ 88.0

2.3.1.6 ขอมลองคกรศาสนา

การส ารวจนเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบการมงบประมาณ โครงการ กจกรรม เพอผสงอายขององคกรศาสนาในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ส าหรบแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏใน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดแก ดชนท 39 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

ก. ประชากรเปาหมาย ประชากรเปาหมายการส ารวจนแบงออกเปน 2 หนวยงาน ไดแก ส านกงาน

พระพทธศาสนาจงหวดและส านกงานวฒนธรรมจงหวด

ข. วธการเลอกตวอยาง ส าหรบการเกบขอมลองคกรศาสนา ไดก าหนดหนวยงานเปาหมาย คอส านกงาน

พระพทธศาสนาจงหวด และส านกงานวฒนธรรมจงหวด ซงเปนหนวยงานทดแลองคกรศาสนาทกศาสนาในภาพรวม ซงมจ านวนตวอยางดงน

21

1) ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด มจ านวนทงสน 75 แหง 2) ส านกงานวฒนธรรมจงหวด มจ านวนทงสน 75 แหง

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การส ารวจองคกรศาสนามการจดเกบขอมลโดยการสงแบบสอบถามทางไปรษณยไป

ยงหนวยงานดงกลาวทวประเทศในระหวางเดอนมนาคม–พฤษภาคม พ.ศ. 2560 และมการตดตามแบบสอบถามกลบคนทงหมด 2 ครง โดยมจ านวนการตอบกลบดงน

1) ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 51 แหง คดเปน รอยละ 67.1

2) ส านกงานวฒนธรรมจงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 45 แหง คดเปนรอยละ 59.2

2.3.1.7 ขอมลองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนทท างานดานผสงอาย

การเกบรวบรวมขอมลชดนมวตถประสงคเพอรวบรวมขอมลงบประมาณ โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายทด าเนนการโดยองคกรสาธารณะประโยชนตางๆ ทท างานดานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 และเพอแสดงแนวโนมของดชนท 40 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอายดงทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ก. ประชากรเปาหมาย ประชากรเปาหมายการส ารวจน คอ องคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนท

ท างานดานผสงอาย

ข. วธการเลอกตวอยาง ผวจยไดรายชอองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนทท างานดานผสงอาย

มาจากกรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จ านวน 149 แหง

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล การเกบขอมลด าเนนการรวบรวมขอมลโดยการสงแบบสอบถามทางไปรษณย

ระหวางเดอนพฤษภาคม–มถนายน พ.ศ. 2560 ไดแบบสอบถามกลบคน 75 แหง คดเปนอตราสงกลบรอยละ 50.3 ซงมขอสงเกตวารายชอองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนทกรมกจการผสงอายใหมานนมบางสวนทเลกด าเนนการแลว

2.3.1.8 ขอมลสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะ

ขอมลทส ารวจไดน ามาใชสรางดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผส งอาย ดชนท 34 (นอกจากน เ พอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผส งอาย ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดแก ยทธศาสตรท 3 ดชนท 32)

ก. ประชากรเปาหมาย การเกบรวบรวมขอมลสวนน ไดแบงสถานทสาธารณะทเขาส ารวจออกเปน 2 กรณ

คอ (1) สถานททเขาส ารวจทกกรณ (ทกจงหวดหรอเขตทตกเปนตวอยาง) ไดแก โรงพยาบาลรฐ/เอกชน

22

ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต ทท าการอปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) สถานขนสง ทาอากาศยาน สถานรถไฟ หางสรรพสนคา/ศนยการคา (2) สถานททเขาส ารวจเฉพาะทอยในชมรมอาคารตวอยาง ไดแก โรงพยาบาลรฐ/เอกชน ศนยบรการสาธารณสข/ศนยสขภาพชมชน/สอ. ทาเทยบเรอโดยสาร สถานรถไฟใตดน/BTS สวนสาธารณะ โรงหนง ศาสนสถาน หางสรรพสนคา/ศนยการคา ซปเปอรมารเกต ตลาดสด สนามกฬา/ลานกฬา และสถานบรการน ามน

ข. วธการเลอกตวอยาง การเลอกพนทส ารวจจะใชพนทตวอยางเดมจากการตดตามและประเมนผลแผน

ผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ในป พ.ศ. 2550 และป พ.ศ. 2554 โดยจะเลอกส ารวจเฉพาะเขตกรงเทพมหานคร ปรมณฑล เมองหลก และเขตเมองอน ดวยเหตผลหลก 2 ประการ คอ (1) เมองเหลานมประชากรอาศยเปนจ านวนมาก อกทงยงมระดบการพฒนาทสงกวาเมองอนและชนบท ซงเมองทตกเปนตวอยางในการศกษาครงนนาจะมศกยภาพในการจดเตรยมสงอ านวยความสะดวกใหประชากรสงอายไดมากกวาเขตอน (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2555; วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2551) ซงเปนเหตผลเดยวกบทใหไวในการประเมนผลครงแรกและครงทสอง และ (2) สามารถเปรยบเทยบผลการส ารวจรอบตางๆ เพอดการเปลยนแปลงของการจดใหมสงอ านวยความสะดวกใหแกประชากรสงอายในชวง 15 ป ทผานมา ซงรายละเอยดของพนททตกเปนตวอยางในการส ารวจครงนมดงน

1) เขตในกรงเทพมหานคร ใชเขตตวอยางเดมจากการตดตามและประเมนผล แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) ซงแบงกรงเทพมหานครตามพนทออกเปน 3 เขตใหญ (ชนนอก ชนกลาง และชนใน) และท าการเลอกเขตตวอยางโดยใชความนาจะเปนในการเลอกเปนปฏภาคกบขนาดเขตใหญ ไดเขตตวอยางทงหมด 13 เขต ไดแก เขตสาทร เขตพญาไท เขตคลองเตย เขตธนบร เขตคลองสาน เขตพระโขนง เขตบงกม เขตบางพลด เขตบางนา เขตทงคร เขตมนบร เขตหนองแขม และเขตหลกส หลงจากนนท าการสมเลอกจ านวนชมรมอาคารตวอยางทงหมด 79 ชมรมอาคาร (ตารางท 2-5)

23

ตารางท 2-5 จ านวนเขตและชมรมอาคารตวอยางในกรงเทพมหานคร

โซน เขตตวอยาง จ านวนชมรมอาคารตวอยาง

1. ชนใน 1. เขตสาทร 4

2. เขตพญาไท 4

3. เขตคลองเตย 7

4. เขตธนบร 6

5. เขตคลองสาน 4

2. ชนกลาง 6. เขตพระโขนง 6

7. เขตบงกม 8

8. เขตบางพลด 7

9. เขตบางนา 9

10.เขตทงคร 6

3. ชนนอก 11.เขตมนบร 6

12.เขตหนองแขม 6

13.เขตหลกส 6

รวมทงหมด 79

2) เขตเมองหลกของแตละภาค รวมทงสน 10 เมองดงน ภาคกลาง ไดแก ปรมณฑล: เมองสมทรปราการ เมองปทมธาน เมองนนทบร เมองนครปฐม และเมองสมทรสาคร ภาคเหนอ ไดแก เมองเชยงใหม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เมองขอนแกน และเมองนครราชสมา ภาคตะวนออก ไดแก เมองชลบร ภาคใต ไดแก เมองสงขลาและนครหาดใหญ

3) เขตเมองรองของแตละภาค รวมทงสน 5 เมองดงน ภาคกลาง ไดแก เมองชยนาท ภาคเหนอ ไดแก เมองพะเยา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เมองเลย ภาคตะวนออก ไดแก เมองจนทบร ภาคใต ไดแก เมองตรง

24

ค. การเกบขอมลและผลการเกบขอมล ในการเกบขอมลการมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายน เปนการเขา

สงเกตการณตามสถานทสาธารณะดงทกลาวขางตน และบนทกค าตอบ พรอมทงถายภาพส าหรบสถานททสามารถบนทกภาพได

ซงผวจยสรปรายละเอยดของการเกบขอมลเชงปรมาณทงระดบจลภาพและมหภาค ดชนทใช จ านวนตวอยาง พรอมดวยผลการเกบขอมลปรากฏดงตารางท 2-6

ตารางท 2-6 สรปรายละเอยดการเกบขอมลเชงปรมาณระดบจลภาคและมหภาค ในการประเมนแผน

ผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559)

โครงการการส ารวจ ดชนทใชขอมล

วธการ เกบขอมล

จ านวนตวอยาง

ผลการเกบขอมล จ านวนทเขาสมภาษณ/

สงเกตการณ/จ านวนทสงกลบ

อตราการสมภาษณได/

ตอบกลบ (รอยละ)

1. การส ารวจระดบจลภาค

1.1 โครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย (การส ารวจระดบประเทศ)

17 ดชน (ดชนท 8, 11, 14, 19, 20, 22, 23, 25, 26-32, 37 และ51)

การสมภาษณสมาชกในครวเรอนตวอยางทมอาย 60 ปขนไป ทกคนทอาศยอยในครวเรอน โดยใชแบบสอบถาม

- ครวเรอนตวอยางทวประเทศ 16,460 ครวเรอน - ผทอาย 60 ปขนไป ทเขาขาย 8,154 ราย - ผดแล 692 ราย

- ผทอาย 60 ปขนไป ทสมภาษณได 7,450 ราย - ผดแลทสมภาษณได 618 ราย

91.4

89.7

1.2 โครงการส ารวจทศนคตของประชากรอาย 18-59 ปทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559 (การส ารวจระดบประเทศ)

4 ดชน (ดชนท 1, 4, 6 และ 7)

การสมภาษณสมาชกในครวเรอนตวอยางทมอายระหวาง 18-59 ป โดยใชแบบสอบถาม

NA - ผทอาย 18–59 ป ทสมภาษณได 17,280 ราย

NA

25

ตารางท 2-6 (ตอ)








2. การส ารวจระดบมหภาค

2.1 การส ารวจหมบาน/ชมชน เพอรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรม งบประมาณ บรการสขภาพและสงคมส าหรบผสงอายทด าเนนการโดยชมชน

4 ดชน (ดชนท 9-10, 16 และ 24)

สงแบบสอบถามทางไปรษณย

- นอกเขตเทศบาล 1,982 แหง 1,352 แหง 68.2

- ในเขตเทศบาล 1,884 แหง 1,444 แหง 76.6

- กรงเทพมหานคร 410 แหง 336 แหง 82.0

2.2 การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอาย และแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

4 ดชน (ดชนท 13, 38-39 และ

46)


- ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด 76 แหง 66 แหง 86.8

- องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 76 แหง 71 แหง 93.4

- เทศบาล 2,441 แหง 1,225 แหง 50.2

- องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 5,334 แหง 2,466 แหง 46.2

- กรงเทพมหานคร 1 แหง 1 แหง 100.0

- เมองพทยา 1 แหง 1 แหง 100.0

2.3 การส ารวจอ าเภอ เพอสอบถามเกยวกบสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

2 ดชน (ดชนท 35, 36)


- อ าเภอ (ตางจงหวด) 926 แหง 629 แหง 67.9

- เขต (กรงเทพมหานคร) 50 แหง 44 แหง 88.0

2.4 การส ารวจองคกรทางศาสนา รวบรวมขอมลเกยวกบการมงบประมาณ โครงการ กจกรรม เพอผสงอายขององคกรศาสนาในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ส าหรบแสดงแนวโนมของดชนปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

1 ดชน (ดชนท 39 ในแผนฯ ฉบบท 2

(พ.ศ. 2545 -2564))


- ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด 75 แหง 51 แหง 67.1

- ส านกงานวฒนธรรมจงหวด 75 แหง 45 แหง 59.2

26









2.5 การส ารวจองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะ ประโยชนทท างานดานผสงอาย เพอรวบรวมขอมลงบประมาณ รวมถงโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายขององคกรสาธารณะประโยชนตางๆ ทท างานดานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ส าหรบแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอาย ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

1 ดชน (ดชนท 40 ในแผนฯ ฉบบท 2

(พ.ศ. 2545 -2564))


149 แหง 75 แหง 50.3

2.6 การส ารวจสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายในสถานทสาธารณะตางๆ

1 ดชน (ดชนท 34)

การสงเกตการณสถานทสาธารณะในพนททตกเปนตวอยางในเขตเมองหลก เมอง

รองของทง 5 ภาค และ

กรงเทพมหานคร

16 เมอง 16 จงหวด

และกรงเทพมหานคร

(13 เขต)

16 เมอง 16 จงหวด

และกรงเทพมหานคร

(13 เขต)

100.0

2.3.2 ขอมลทตยภม

นอกจากการส ารวจทง 8 ชดทผวจยไดท าการเกบรวบรวมเองแลวนน ยงไดมการสบคนขอมลหรอรายงานทเปนตวเลขหรอสถตในเรองตางๆ เชน จ านวนโครงการวจยดานผสงอาย งบประมาณทสนบสนนโครงการวจยหรอกจกรรมดานผสงอาย จ านวนบคลากรทไดรบการผลตหรอฝกอบรมจากมหาวทยาลยตางๆ เปนตน เพอน ามาใชค านวณดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 โดยดชนทใชขอมลทตยภมเชงสถตนสวนใหญเปนดชนทระบคาเปาหมายเปนตวเลข ซงมทงหมด 11 ดชน ไดแก ดชนท 2-3 ในยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ, ดชนท 12, 15, 17-18 และ 21 ในยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย, ดชนท 43-44 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย, ดชนท 50 ในยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย และดชนท 53 ในยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต

2.4 ขอมลเชงคณภาพ

เชนเดยวกบขอมลเชงปรมาณ ขอมลเชงคณภาพในการศกษาครงนประกอบไปดวยขอมลปฐมภม ซง เกบรวบรวมจากการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลมผมสวนเกยวของกบนโยบายและผปฏบตงานดานผสงอาย และขอมลทตยภม ซงเกบรวบรวมจากรายงานหรอเอกสารทเกยวของของหนวยงานหลกดาน

27

ผสงอาย ทงน ขอมลแตละประเภทมรายละเอยดในการจดเกบขอมล การเลอกตวอยาง และการน าขอมลไปใช ดงน

2.4.1 ขอมลปฐมภม

การวจยเชงคณภาพโดยการสมภาษณสวนบคคลเชงลกผทรงคณวฒจากหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอาย และการสนทนากลมผปฏบตงานดานผสงอายในสวนกลาง รวมถงผบรหารและผปฏบตงานดานผสงอายในสวนทองถน เปนขอมลหนงทส าคญเพอน ามาใชประกอบการวเคราะหศกยภาพ ปญหา และอปสรรค ในการด าเนนงานดานผสงอาย รวมถงขอเสนอแนะเพอน ามาพฒนางานดานผสงอายตอไป ซงเปนไปตามวตถประสงคขอท 2 ของโครงการ นอกจากน การศกษาตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) เปนการประเมนในชวง 15 ปของแผนฯ และเหลออก 5 ป ทแผนผสงอายฉบบนจะสนสด เพราะฉะนนการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลมในครงน จงใหความส าคญกบขอเสนอแนะเกยวกบประเดนของยทธศาสตร มาตรการ และดชนทควรจะปรบแกส าหรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 อกดวย โดยแบงกลมตามผมสวนเกยวของกบการด าเนนงานตาม แผนผสงอายแหงชาต ทงในสวนกลางและสวนทองถน โดยมรายละเอยดของกลมเปาหมายดงน

2.4.1.1 ผใหบรการหนวยงานภาครฐและทมใชภาครฐระดบสวนกลาง

การเกบขอมลในกลมผใหบรการหนวยงานภาครฐและทมใชภาครฐน มวตถประสงคเพอประเมนกระบวนการท างานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ถงความกาวหนาของการด าเนนงาน และปจจยทงทเปนปจจยเสรมส าหรบการท างาน และปจจยทเปนอปสรรคทท าใหการด าเนนการไมเปนไปตามเปาหมาย รวมถงประเดนดานผสงอายทควรใหความส าคญในอนาคต ส าหรบหนวยงานทท างานดานผสอายในสวนกลางนไดแบงผใหขอมลออกเปน 2 ระดบ ไดแก กลมผบรหารหรอผก าหนดนโยบายดานผสงอาย และกลมผปฏบตงานในหนวยงานทด าเนนงานดานผสงอาย

ก. ผบรหารหรอผก าหนดนโยบายสวนกลาง การสมภาษณกลมนใชวธการสมภาษณสวนบคคลเชงลก ซงประเดนในการ

สมภาษณเปนประเดนเกยวกบการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) วามความกาวหนามากนอยเพยงใด ประเดนใดบางทมความกาวหนา ประเดนใดบางทยงไมไดด าเนนการ ตลอดจนปจจยทเปนปจจยเออ ปจจยอปสรรค หรอสงทเปนปญหาทตองไดรบการแกไข รวมถงขอเสนอแนะในประเดนทแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ควรใหความส าคญ และแนวทางการพฒนางานดานผสงอายตอไปในอนาคต โดยหนวยงานทเขาสมภาษณสวนบคคลเชงลกในฐานะผบรหารหรอผก าหนดนโยบายมทงสน 9 ทานดงน

1) คณะกรรมการผสงอายแหงชาต (จ ำนวน 1 ทำน) 2) กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

(จ ำนวน 1 ทำน) 3) สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน) 4) สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย (จ ำนวน 1 ทำน) 5) กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย (จ ำนวน 1 ทำน) 6) สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ (จ ำนวน 1 ทำน)

28

7) ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม (จ ำนวน 1 ทำน) 8) ผทรงคณวฒดานผสงอาย (จ ำนวน 2 ทำน)

ข. ผปฏบตงานในหนวยงานหลกทท างานดานผสงอาย

การสมภาษณผปฏบตงานดานผสงอายนใชวธการสนทนากลมรวมถงการระดมความคดเกยวกบการด าเนนงานดานผสงอายในมตทเกยวของกบผสงอายทผานมา เชน ดานสขภาพ ดานเศรษฐกจ ดานการท างาน ดานการรวมกลม และดานการเรยนรตลอดชวต เปนตน งานทประสบความส าเรจ/ไมประสบความส าเรจ วธการแกไข การบรณาการการท างานระหวางหนวยงาน รวมถงประเดนดานผสงอายทควรใหความส าคญในอนาคต ซงไดปรบแนวค าถามให เหมาะสมกบผเขารวมแตละกลม ซงการแบงกลมผปฏบตงานนไดแบงตามหนวยงานทมภารกจทสอดคลองตามมาตรการทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แบงออกเปน 10 กลม มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 69 ทานดงน

1) กลมสขภาพ มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 6 ทาน ไดแก - สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกอนามย กรงเทพมหานคร (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) (จ ำนวน 1 ทำน)

2) กลมการท างานของผสงอาย มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 9 ทาน ไดแก - ส านกงานปลดกระทรวงแรงงาน (จ ำนวน 2 ทำน) - กรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงาน (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (จ ำนวน 2 ทำน) - สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (จ ำนวน 2 ทำน)

3) กลมระบบบรการและเครอขายการเกอหนน มตวแทนจากหนวยงานเขารวม ทงสน 10 ทาน ไดแก

- ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมการขนสงทางบก (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมเจาทา (จ ำนวน 1 ทำน) - การรถไฟแหงประเทศไทย (จ ำนวน 1 ทำน) - การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย (จ ำนวน 1 ทำน) - องคการขนสงมวลชนกรงเทพ (ขสมก.) (จ ำนวน 2 ทำน) - บรษท ระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) (จ ำนวน 1 ทำน)

29

- บรษท ทาอากาศยานไทย จ ากด (มหาชน) (จ ำนวน 2 ทำน)

4) กลมหลกประกนรายไดยามสงอาย มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 7 ทาน ไดแก

- กรมสรรพากร กระทรวงการคลง (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง (จ ำนวน 2 ทำน) - ส านกงานประกนสงคม (จ ำนวน 2 ทำน) - ส านกงบประมาณ (จ ำนวน 2 ทำน)

5) กลมการผลตและพฒนาบคลากรดานผสงอาย มตวแทนจากหนวยงานเขารวม ทงสน 7 ทาน ไดแก

- สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข (จ ำนวน 1 ทำน)

- สภาการพยาบาล (จ ำนวน 2 ทำน) - คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (จ ำนวน 2 ทำน)

- วทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทย (จ ำนวน 2 ทำน)

6) กลมนโยบายและแผน มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 8 ทาน ไดแก - ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (จ ำนวน 2 ทำน) - ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(จ ำนวน 1 ทำน) - สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (จ ำนวน 2 ทำน)

- ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร (จ ำนวน 2 ทำน) - เมองพทยา (จ ำนวน 1 ทำน)

7) กลมการศกษาและการเรยนรตลอดชวต มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 10 ทาน ไดแก

- กรมกจการเดกและเยาวชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษย (จ ำนวน 1 ทำน)

- ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ (จ ำนวน 2 ทำน)

- ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ส านกงานปลดกระทรวง

ศกษาธการ (จ ำนวน 2 ทำน) - ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมประชาสมพนธ (จ ำนวน 1 ทำน)

- สถาบนวทยาลยชมชน ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (จ ำนวน 1 ทำน)

30

8) กลมครอบครวและการปลกจตส านกในการอยรวมกบผสงอาย มตวแทนจาก หนวยงานเขารวมทงสน 5 ทาน ไดแก

- กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมประชาสมพนธ (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

(จ ำนวน 2 ทำน) - กรมกจการเดกและเยาวชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

(จ ำนวน 1 ทำน)

9) กลมนวตกรรมเพอสงคมสงวย มตวแทนจากหนวยงานเขารวมทงสน 3 ทาน ไดแก

- สถาบนเทคโนโลยเพอคนพการและผสงอาย (จ ำนวน 1 ทำน) - กรมประชาสมพนธ (จ ำนวน 1 ทำน) - วทยาลยเทคโนโลยสยาม (จ ำนวน 1 ทำน)

10) กลมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย มตวแทนจาก หนวยงานเขารวมทงสน 4 ทาน ไดแก

- กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (จ ำนวน 2 ทำน)

- ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร (จ ำนวน 1 ทำน) - ส านกพฒนาสงคม เมองพทยา (จ ำนวน 1 ทำน)

2.4.1.2 ผใหบรการในระดบทองถน

หนวยงานในระดบทองถนเปนอกหนวยงานหนงทมสวนส าคญตอการด าเนนงานดานผสงอายใหบรรลตามเปาหมายทระบในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) และเปนหนวยงานในพนททอยใกลชดกบผสงอายมากทสด การสมภาษณประชากรกลมนใชการสนทนากลม ซงมประเดนค าถามเกยวกบแผนการท างานเกยวกบผสงอายของทองถน ปจจยท เปนปญหา อปสรรค และขอจ ากดในการท างานทงทเปนปจจยภายนอกและปจจยภายในทองถน การบรณาการการท างานดานผสงอายในพนท การตรวจตดตาม และประเมนผลการท างาน บทบาทของภาคเอกชนตองานดานผสงอาย รวมถงขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการพฒนางานดานผสงอายของทองถนในอนาคต

ประชากรเปาหมายของการเกบขอมลสวนน คอ ผปฏบตงานทเปนขาราชการการเมองและขาราชการประจ าทท างานดานผสงอายของเทศบาลและองคการบรหารสวนต าบลทตกเปนตวอยางทง 4 ภาคของประเทศไทย โดยเลอกจงหวดตวอยางภาคละ 1 จงหวด และเลอกเทศบาลและองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดตวอยางซงเปนพนทเดยวกบการประเมนแผนผสงอายแหงชาตรอบทแลว ซงมรายละเอยดพนทตวอยางดงน

31

ตารางท 2-7 รายละเอยดพนทการสนทนากลมของหนวยงานระดบทองถน และจ านวนผใหสมภาษณ

ล าดบ ภาค จงหวด หนวยงาน จ านวนผใหสมภาษณ

1 เหนอ ล าปาง เทศบาลนครล าปาง 10 เทศบาลเมองเขลางคนคร

เทศบาลเมองพชย

เทศบาลต าบลบอแฮว

เทศบาลต าบลตนธงชย

อบต.ทงฝาย

อบต.นคมพฒนา

อบต.บานเปา

อบต.บานเสดจ

อบต.บานเออม

2 ตะวนออก เฉยงเหนอ

นครพนม เทศบาลต าบลพระซอง 10 อบต.กานเหลอง

อบต.ค าพ

อบต.นาแก

อบต.นาค

อบต.นาเลยง

อบต.พมาน

อบต.พมแก

อบต.สชมพ

อบต.หนองบอ

อบลราชธาน เทศบาลนครอบลราชธาน 10

เทศบาลต าบลขามใหญ

เทศบาลต าบลปทม

อบต.หนองบอ

อบต.หนองขอน

อบต.กระโสบ

อบต.ขเหลก

32


ล าดบ ภาค จงหวด หนวยงาน จ านวนผใหสมภาษณ

อบลราชธาน (ตอ)

อบต.หวเรอ

อบต.ปะอาว

3 กลาง จนทบร เทศบาลเมองทาใหม 10

อบต.คลองขด

อบต.ทงเบญจา

อบต.ร าพน

อบต.สพยา-บอพ

เทศบาลต าบลเนนสง

เทศบาลต าบลเขาบายศร

เทศบาลต าบลหนองคลา

เทศบาลต าบลเขาวว-พลอยแหวน

นนทบร เทศบาลเมองบางบวทอง 5

อบต.บางรกใหญ

อบต.บางครด

อบต.ล าโพ

อบต.บางรกพฒนา

4 ใต สราษฎรธาน เทศบาลต าบลบางสวรรค 4

เทศบาลต าบลยานดนแดง

อบต.อ าเภอไทรขง

อบต.บางสวรรค

รวมผใหสมภาษณทงหมด 49

33

2.4.2 ขอมลทตยภม

นอกเหนอจากการสมภาษณสวนบคคลเชงลกและการสนทนากลมทผวจยเปนผเกบรวบรวมขอมลเองแลว ยงไดมการน าขอมลทไดมการจดเกบหรอรวบรวมไวจากหนวยงานหลกดานผสงอายและหนวยงานอนทเกยวของ ทงทเปนเอกสารสงพมพรวมถงขอมลออนไลนทเผยแพรบนเวบไซต เชน รายงานประจ าป รายงานผลการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ มาใชในการประเมนดชนสวนทเหลอของดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทงหมด 13 ดชน ไดแก ดชนท 5 ในยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ , ดชนท 33 และ 40-42 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย , ดชนท 45 และ 47-49, 52 ในยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย และดชนท 54-56 ในยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

2.5 แนวทางการวเคราะหขอมล

การศกษาครงนมขอมลทน ามาใชเพอประเมนดชนทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ซงขอมลทงสองประเภทมวธการวเคราะหขอมลทแตกตางกน โดยขอมลเชงปรมาณทงในระดบจลภาคและมหภาค หลงจากเกบรวบรวบขอมลและประมวลผลขอมลแลวจะท าการวเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา ซงในการน าเสนอผล ผวจยไดน าเสนอผลการศกษาแตละดชนทงในภาพรวมของประเทศและจ าแนกตามรายภาค ไดแก กรงเทพมหานคร ภาคกลาง (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต และใชวธวเคราะหเนอหา (Content analysis) ส าหรบการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทงหมด

ผลการศกษาทงสองสวนจะถกน ามาประมวลผลเชงบรณาการรวมกน เพอน าไปสขอเสนอแนะสสวน ไดแก (1) ขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย (2) ขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ครงตอไป (3) ขอเสนอแนะตอการปรบปรงและจดท าแผนผสงอาย ฉบบท 3 และ (4) ขอเสนอแนะเชงวชาการส าหรบการประเมนและตดตามผลในอนาคต และจดท าเปนรายงานโครงการฉบบสมบรณ

2.6 ปญหาและอปสรรค

การศกษาครงนใชการสงแบบสอบถามทางไปรษณยในการเกบขอมลส าหรบการส ารวจ 5 ชด ซงทงหมดนนเปนการส ารวจระดบมหภาคทระบใหผตอบแบบสอบถามจะตองมจ านวนไมนอยกวา 2 คน เปนททราบกนดวา การเกบขอมลดวยการสงแบบสอบถามทางไปรษณยนนรวดเรวและมตนทนไมสง แตโอกาสของการไดรบขอมลกลบนนคอนขางต า และสวนใหญจะต ากวาการเกบรวบรวมขอมลดวยวธอน เชน การส ารวจโดยการสมภาษณแบบตวตอตว การส ารวจทางโทรศพท เปนตน ซงอตราการตอบกลบทต านนยอมสงผลใหเกดค าถามถงความสามารถในการเปนตวแทนของแบบสอบถามทตอบกลบ รวมไปถงผลการวเคราะหวามความคลาดเคลอนหรอมอคตสงหรอไม และในทายทสดสงผลตอความนาเชอถอของผลการศกษา ในทางสงคมศาสตร พบวา อตราตอบกลบของการส ารวจทางไปรษณยทยอมรบไดนนจะตองไมนอยกวารอยละ 50 ในขณะทอตราการตอบกลบทดจะตองมคาไมนอยกวารอยละ 60 (Richardson, 2005) ในการศกษาครงน ผวจยไดตระหนกถงปญหาดงกลาว และไดพยายามทจะลดโอกาสการเกดอคตจากการเลอกตวอยาง (Sampling bias)

34

ซงเกดขนไดจากหลายสาเหต โดยเฉพาะความแตกตางกนระหวางคณลกษณะขององคกรทตอบแบบสอบถามและทไมตอบแบบสอบถาม

ในการส ารวจทางไปรษณยส าหรบการศกษาครงน ผวจยพบปญหาและอปสรรคหลายประการทสงผลใหอตราการตอบกลบนนลดลง ทงการตกลบแบบสอบถามเนองจากทอยปลายทางผด การไมเขาในเนอหาของแบบสอบถาม รวมไปถงการปฏเสธการตอบกลบเนองจากผตอบแบบสอบถามเกรงวาจะมผลกระทบตอเหตการณทางการเมองในขณะนน นอกจากน ผวจยยงพบปญหาวาแบบสอบถามทตอบกลบจ านวนหนงนนขาดความสมบรณ ดงนน เพอลดโอกาสเกดปญหาดงกลาวและเพอเพมอตราการตอบกลบ ผวจยไดน าวธการตางๆ มาใช วธการเหลานน ไดแก การปรบปรงฐานขอมลทรวบรวมทอยของผตอบแบบสอบถามใหถกตอง การออกแบบ/ปรบปรงแบบสอบถามใหมจ านวนขอค าถามทนอยทสดและค าถามนนกระชบไดใจความ และงายตอการตอบ การออกแบบจดหมายน าทมการชแจงอยางชดเจนถงวตถประสงคของการส ารวจ รวมทงสรางขอความใหเกดแรงจงใจใหผตอบตอบกลบแบบสอบถาม การตดตามการตอบกลบทงทางไปรษณยและโทรศพท และการอ านวยความสะดวกในการตอบกลบแบบสอบถาม ซงสดทายแลว วธการดงกลาวนชวยใหอตราการตอบกลบโดยรวมของการส ารวจทง 5 ชด สงกวาเกณฑทยอมรบได

สวนท 2

บทท 3 ผลการประเมนดชนชวด

ยทธศาสตรท 1 ดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

มาตรการ 1

หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย


การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต


การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถง คณคาและศกดศรของผสงอาย

มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย

ดชนท 1 รอยละ 80 ของประชากร อาย 30-59 ป มหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ

“ประชากรอาย 30-59 ป รอยละ 37.2 มหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ”

ดชนท 2 การเพมขนอยางตอเนองของอตราเงนออมภาคครวเรอน

“อตราเงนออมภาคครวเรอนผนผวนและมแนวโนมลดลง”

ดชนท 3 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและจ านวนเงน ทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน) รวมกองทนท มระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution)

“จ านวนสมาชกและจ านวนเงนตอสมาชกเพมขนอยางตอเนอง”

43


ดชนท 1 รอยละ 80 ของประชากรอาย 30-59 ป มหลกประกนยามชราภาพ

อยางเปนทางการ

วธการประเมน

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจทศนคตของประชากรอาย 18-59 ป ทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559

- ขอ 1.2 “อาย” - ขอ 1.8 “สถานภาพการท างานในปจจบน” - ขอ 1.9 “ปจจบนทานเปนสมาชกกองทนใดตอไปน (กองทนส ารองเลยงชพ,

กองทนประกนสงคม, กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ, กองทนสงเคราะหครและครใหญโรงเรยนเอกชน กองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMFs) และกองทนอนๆ)”

- ขอ 2.5 (7) “ทานคาดหวงจะมบ าเหนจ/บ านาญ (รวมเงนของประกนสงคมและกองทนการออมแหงชาต) ส าหรบเลยงดตนเองยามสงอายหรอไม”

- ขอ 3.8 “ทานเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 1 ตองการวดความครอบคลมของการมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ ในประชากรอาย 30-59 ป โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดใหค านยามหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ วาหมายถง กองทนประกนสงคม ระบบบ าเหนจบ านาญขาราชการทงสวนกลางและสวนทองถน ระบบบ าเหนจของรฐวสาหกจ หรอระบบบ าเหนจบ านาญ และระบบอนๆ ทรฐจดใหม เชน กองทนระดบประเทศทรฐใหการสนบสนน ส าหรบการประเมนในครงน ไดก าหนดนยามของผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ วาหมายถง ผทมสถานภาพการท างานเปนขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ หรอผทเปนสมาชกของกองทนประกนสงคม กองทนการออมแหงชาต หรอกองทนอนๆ เพอยามชราภาพ

การค านวณหาผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการใชขอค าถาม 5 ขอดวยกน ไดแก ขอค าถามท 1.2 ขอค าถามท 1.8–1.9 ขอค าถามท 2.5 (7) และขอค าถามท 3.8 โดยเรมแรกจะใชขอค าถามท 1.8 ทถามผใหสมภาษณถงสถานภาพการท างานในปจจบน ถาผใหสมภาษณมสถานภาพการท างานเปนขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ จะถอวาเปนผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ ถาผใหสมภาษณมสถานภาพการท างานอนทไมใชขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ (รวมไมไดท างาน/วางงาน/พอบาน/แมบาน) จะใชขอค าถามท 1.9 ทถามถงการเปนสมาชกกองทนประกนสงคม กองทนส ารองเลยงชพ กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ กองทนสงเคราะหครและครใหญโรงเรยนเอกชน กองทนรวมเพอการเลยงชพ หรอกองทนอนๆ ในปจจบน และขอค าถามท 3.8 ทถามถงการเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาตในปจจบน

44

ผทตอบวาเปนสมาชกกองทนใดกองทนหนงดงทกลาวมาขางตน จะถอวาเปนผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ ส าหรบผทตอบในขอค าถามท 1.8 วาไมไดท างาน/วางงาน/พอบาน/แมบาน (อยบานเฉยๆ) จะพจารณาขอค าถามท 1.2 วามอายระหวาง 30-59 ปหรอไม หากใช จะพจารณาขอค าถามท 2.5 (7) วาไดรบบ าเหนจ/บ านาญในการเลยงตนเอง/ครอบครวในปจจบนหรอไม หากไดรบ จะถอวาเปนผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการดวยเชนกน จ านวนผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการทงหมดจะถกน ามาหารดวยจ านวนประชากรอาย 30–59 ปทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน รอยละ 37.2 ของประชำกรอำย 30–59 ป มหลกประกนยำมชรำภำพอยำงเปนทำงกำร ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 80 คอนขางมาก นอกจากนยงพบวา รอยละของผมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการมความแตกตางกนระหวางภาค กรงเทพมหานครมรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการสงทสด (รอยละ 57.7) และสงกวาคาเฉลยของประเทศ ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสดในประเทศ อกทงยงต ากวาของกรงเทพมหานครมากกวาเทาตว (รอยละ 24.4) เมอพจารณาถงอายของผมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ พบวา อายแปรผกผนกบการมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ กลาวคอ การมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการลดลงเมออายเพมขน โดยสาเหตหลกนาจะมาจากการทประชากรอายนอยมแนวโนมทจะท างานในระบบซงครอบคลมโดยกองทนประกนสงคมหรอกองทนส ารองเลยงชพมากกวาประชากรทมอายมากกวา (ตารางท 3-1.1) ตารางท 3-1.1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพของประชากรอาย 30-59 ป จ าแนกตามภาคและ

อายป พ.ศ. 2559

ภาค อาย

รวม 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป

กรงเทพมหานคร 66.7 61.1 38.5 57.7

กลาง (ไมรวม กทม.) 56.4 42.1 29.0 43.5

เหนอ 40.0 31.6 27.3 32.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 31.8 21.2 21.9 24.4

ใต 37.5 26.7 23.1 28.9

รวม 48.7 35.8 27.0 37.2

= % ประชากรอาย 30–59 ป ทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ

จ านวนประชากรอาย 30–59 ป ทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ

จ านวนประชากรอาย 30–59 ป ทงหมด

X 100 =

45

สรปผลการประเมน ไมผาน

ขอสงเกต ผลการประเมนในครงนไมอาจเปรยบเทยบกบผลการประเมนในระยะท 2 ไดโดยตรงเนองจากการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) นนไมไดรวมผทเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต เขาไปในการค านวณดวย เนองจากกองทนการออมแหงชาตเพงเปดรบสมครสมาชกครงแรกในวนท 20 สงหาคม พ.ศ. 2558 อยางไรกตาม จากการวเคราะหเพมเตม พบวา มเพยงรอยละ 3.5 ของประชากรอาย 30-59 ป ทประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว เกษตรกร รบจางทวไป/กรรมกร นกเรยน/นกศกษา แมบาน/พอบาน และไมไดเปนสมาชกในกองทนใดเลย สมครเปนสมาชกกองทนการออมแหงชาต โดยภาคเหนอม รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทประกอบอาชพขางตนและไมเปนสมาชกกองทนใดเลย สมครเปนสมาชกของกองทนการออมแหงชาตสงทสด (รอยละ 5.0) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 3.0) เมอพจารณาเพมเตมถงความแตกตางของอาย ไมพบวามรปแบบทชดเจน (ไมไดแสดงผล) ผลจากการประเมนและการวเคราะหเพมเตมไดสะทอนใหเหนวา ในปจจบนควำมครอบคลมของกำรมหลกประกนยำมชรำภำพในประเทศไทยยงคงมอยในเฉพำะกลมประชำกรทมหลกประกนอยแลว และแมวำอตรำควำมครอบคลมของกำรมหลกประกนยำมชรำภำพโดยรวมจะเพมขนเมอเปรยบเทยบกบผลกำรประเมนแผนผสงอำยแหงชำต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) (รอยละ 26.3 ในป พ.ศ. 2554) แตกำรเพมขนนไมไดมผลมำจำกกองทนกำรออมแหงชำตมำกเทำใดนก กำรเรงขยำยกำรมหลกประกนยำมชรำภำพใหครอบคลมประชำกรอำย 30-59 ป ทกคนผำนกองทนกำรออมแหงชำตจงเปนเรองเรงดวนทภำครฐควรด ำเนนกำรโดยเรว

ขอเสนอแนะ -

46


ดชนท 2 การเพมขนอยางตอเนองของอตราเงนออมภาคครวเรอน


แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกบญชประชาชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต. 2558. รายไดประชาชาตของประเทศไทย 2558 แบบปรมาณลกโซ.

วธการสรางดชน อตราเงนออมภาคครวเรอนค านวณมาจากเงนออมสวนบคคล (Personal Savings) ซงหาไดจากการน ารายไดสวนบคคลหลงหกภาษ (Disposable Personal Income) หกดวยรายจายเพอการอปโภคบรโภค (Consumption Expenditure) หลงจากนนน ารายไดสวนบคคลหลงหกภาษมาหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนรอยละ ทงน รายไดสวนบคคลหลงหกภาษ คอ รายไดทครวเรอนไดรบจรงหลงหกภาษเงนไดบคคลธรรมดา

ผลการประเมน จากขอมลในตารางท 3-2.1 พบวาเงนออมภาคครวเรอน (หวขอท 4) ระหวางป พ.ศ. 2554 ถง พ.ศ. 2558 มความผนผวนเลกนอย โดยมคาอยระหวางรอยละ 8.3-9.6 ซงความผนผวนนเกดจากวกฤตการณการเมองไทยในป พ.ศ. 2556 นอกจากนในชวงป พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2556 มครวเรอนจ านวนมากยงคงมคาใชจายในการซอมแซมฟนฟบานเรอนทเสยหายจากอทกภยในป พ.ศ. 2554 จงสงผลใหโดยรวมเงนออมภาคครวเรอนนนลดลง (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2556: 25)1 ซงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดใหรอยละของเงนออมภาคครวเรอนตองเพมขนอยางตอเนอง

ผวจยไดพจารณาเพมเตมถงทศทางการออมในภาพรวม พบวา อตราเงนออมทงหมดตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (หวขอท 7) กมแนวโนมลดลงและต าทสดในป พ.ศ. 2556 และมแนวโนมเพมขนในป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2558 อยางไรกด ในป พ.ศ. 2558 อตราเงนออมภาคครวเรอนลดลงเลกนอยขณะทอตราเงนออมทงหมดตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศเพมสงขน ชใหเหนวาการออมในภาคอนทมใชครวเรอน (เชน การออมภาคธรกจหรอการออมภาครฐ) กลบแนวโนมเพมสงขน จงจ าเปนตองสงเสรมการออมในภาคครวเรอนใหมากขน 1 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2556. บญชเศรษฐกจเงนทนของประเทศไทย พ.ศ. 2552 - 2556.

% เงนออมภาคครวเรอน =

เงนออมสวนบคคล

รายไดสวนบคคล X 100

47

ตารางท 3-2.1 รอยละเงนออมภาคครวเรอนตอหวป พ.ศ. 2554 - 2558

รายได/รายจาย/การออม ป พ.ศ.

2554 2555 2556 2557 2558

1.รายไดสวนบคคลหลงหกภาษ (ลานบาท) (Disposable Personal Income)

6,515,897 7,058,355 7,218,689 7,478,181 7,550,115

2.รายจายเพอการอปโภคบรโภค (ลานบาท) (Consumption Expenditure)

5,988,244 6,544,061 6,746,876 6,941,585 7,024,885

3.การออมสวนบคคล (ลานบาท) (Personal Savings)

622,527 621,663 600,873 667,434 660,260

4.อตราเงนออมภาคครวเรอน (%) = (3/1)*100

9.6 8.8 8.3 8.9 8.7

5. ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (ลานบาท) (Gross Domestic Product)

10,199,769 11,072,846 11,581,277 11,930,621 12,263,441

6. การออมเบองตนของประเทศ (ลานบาท) (Gross Savings)

3,322,074 3,413,861 3,411,988 3,656,269 4,146,245

7. อตราเงนออมทงหมดตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (%) = (6/5)*100

32.6 30.8 29.5 30.6 33.8

หมายเหต: ขอมลลาสดมถงป พ.ศ. 2558


ขอสงเกต ดชนนเปนดชนทชใหเหนถงระดบการออมของครวเรอนในระดบมหภาค ซงสะทอนการเตรยมความพรอมดานการออมแตละปในภาพรวม แตดชนนไมสามารถใชในการประเมนการเตรยมความพรอมดานการเงนของประชากรในแตละกลมอายได นอกจากน การออมภาคครวเรอนยงแปรผนตามภาวะเศรษฐกจและสงคม โดยในชวงหาปทผานมามเหตการณทางธรรมชาตและเหตการณทางการเมองเกดขน ซงน าไปสความผนผวนในอตราเงนออมภาคครวเรอนได


48


ดชนท 3 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพ และ

จ านวนเงนทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน) รวมกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution)


แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. 2559.

การเตบโตของจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยง 2559. แหลงทมา http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00100

[23 เมษายน 2560]

2. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2559. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2559. แหลงทมา https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp [23 เมษายน 2560]

3. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2558. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2558. แหลงทมา https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp [23 เมษายน 2560]

4. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2557. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2557. แหลงทมา https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp asp [23 เมษายน 2560]

5. สมาคมบรษทจดการลงทน. 2559ก. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมเพอการเลยงชพ 2545-2559. แหลงทมา

http://oldweb.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php [23 เมษายน 2560]

6. สมาคมบรษทจดการลงทน. 2559ข. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมทเปนกองทนหนระยะยาว 2545-2559. แหลงทมา

http://oldweb.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=ltf [23 เมษายน 2560]

49

7. กองทนการออมแหงชาต. 2559. ขอมลกองทน ณ 15 พฤษภาคม 2559. แหลงทมา http://www.nsf.or.th/index.php/2016-05-24-08-35-27 [24 เมษายน 2560]

8. ส านกงานประกนสงคม. 2558. รายงานประจ าป ส านกงานประกนสงคมป 2558. แหลงทมา http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=911 [24 เมษายน 2560]

9. ส านกงานประกนสงคม. 2557. รายงานประจ าป ส านกงานประกนสงคมป 2557.



วธการสรางดชน ดชนท 3 ตองการประเมนถงการมหลกประกนรายไดเพอวยสงอาย โดยพจารณาจากจ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและจ านวนเงนทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน) รวมถงกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (Defined contribution) ซงในการประเมนครงนจะไดพจารณากองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทนทงหมด 3 กองทน ไดแก กองทนส ารองเลยงชพ กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ และกองทนประกนสงคม ส าหรบกองทนการออมแหงชาตทไดเรมเปดรบสมครสมาชกครงแรกในป พ.ศ. 2558 นน เนองจากตวเลขสถตรายงานจ านวนสมาชกและจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกนนมเพยงปเดยวคอ ป พ.ศ. 2559 จงไมถกน ามารวมประเมนในครงน นอกจากน ยงไดพจารณาเพมเตมถงกองทนอก 2 กองทน คอ กองทนรวมเพอการเลยงชพ (Retirement Mutual Fund: RMF) และกองทนหนกระยะยาว (Long-term Equity Fund: LTF) ดงแสดงในตารางท 3-3.1 ซงแสดงจ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกของกองทนประเภทตางๆ

ผลการประเมน ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา กองทนส ารองเลยงชพและกองทนประกนสงคมมจ านวนสมาชกและจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกเพมสงขนอยางตอเนอง ในขณะทกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ มจ านวนสมาชกเพมขนในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2557 ลดลงในป พ.ศ. 2558 และกลบเพมขนเลกนอยในป พ.ศ. 2559 อยางไรกตาม เนองดวยจ านวนเงนในกองทนนนยงคงเพมขนอยางตอเนองในชวงเวลาดงกลาว ความผนผวนของจ านวนสมาชกจงไมสงผลตอแนวโนมของจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกซงพบวาเพมขนอยางตอเนองในชวงเวลาดงกลาว โดยรวมสามารถสรปไดวากองทนส ารองเลยงชพทง 3 กองทนมจ านวนสมาชกและจ านวนเงนตอสมาชกเพมขนอยางตอเนอง ซงเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

เมอพจารณากองทนรวมเพอการเลยงชพและกองทนหนกระยะยาว พบวา ทงสองกองทนมจ านวนกองทนเพมขนอยางตอเนอง และเปนไปในทศทางเดยวกนกบมลคาสนทรพยสทธทเพมสงขนดวย แมวาตวเลขดงกลาวอาจจะไมสะทอนถงการมหลกประกนดานรายไดยามสงวยไดดนก เนองจากผทสามารถซอกองทนดงกลาวไดมแนวโนมจะเปนประชากรวยแรงงานทมรายไดคอนขางสง และมความตองการในการลดภาระภาษเงนไดสวนบคคล แตกสามารถสะทอนใหเหนวาพฤตกรรมการออมของแรงงานไทยมแนวโนมดขน ซงจะสงผลบวกตอเงนออมรวมเมอยามสงอายในทายทสด

50

ตารางท 3-3.1 จ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกของกองทน ประเภทตางๆ ระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

ชอกองทน ป พ.ศ.

2555 2556 2557 2558 2559

กองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน

1. กองทนส ารองเลยงชพ

จ านวนสมาชก (คน) 2,441,923 2,605,702 2,676,545 2,780,189 2,905,800

จ านวนเงนในกองทน (ลานบาท) 696,144 748,123 837,075 883,493 973,273

จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาทตอคน) 0.285 0.287 0.312 0.318 0.335

2. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ

จ านวนสมาชก (คน) 1,164,085 1,188,937 1,204,632 976,486 997,277

จ านวนเงนในกองทน (ลานบาท) 580,491 636,863 710,030 713,547 769,764

จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาทตอคน) 0.498 0.536 0.589 0.730 0.771

3. กองทนประกนสงคม

จ านวนสมาชก (คน) 11,712,016 12,433,412 13,625,658 13,789,190 14,041,681

มลคาสนทรพยสทธ (ลานบาท) 1,059,216 1,170,222 1,344,297 1,478,768 1,667,442 มลคาสนทรพยสทธในกองทนตอสมาชก (ลานบาทตอคน)

0.090 0.094 0.099 0.107 0.119

4. กองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMF)

จ านวนกองทน 116 123 132 155 169

มลคาสนทรพยสทธ (พนลานบาท) 123.147 136.855 166.290 178.08 211.604

5. กองทนหนกระยะยาว (LTF)

จ านวนกองทน 52 52 53 53 77

มลคาสนทรพยสทธ (พนลานบาท) 199.605 213.912 271.023 277.31 337.392 6. กองทนการออมแหงชาต

จ านวนสมาชก (คน) - - - - 524,317

จ านวนเงนในกองทน (ลานบาท) - - - - 1,126,360.98

จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาทตอคน) - - - - 2.148

51

สรปผลการประเมน ผาน

ขอสงเกต จากจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพทเพมขน ตลอดจนการขยายตวของจ านวนกองทนหรอมลคาสนทรพยสทธของกองทนรวมเพอการเลยงชพและกองทนหนกระยะยาว ใหขอสงเกตวาประชากรกลมทมหลกประกนยามชราภาพอยนาจะมมากยงขนไปเรอยๆ เนองจากกองทนส ารองเลยงชพมกจะจดตงขนในสถานประกอบการขนาดกลางหรอใหญ ซงผทท างานในสถานประกอบการดงกลาวจะเปนสมาชกกองทนประกนสงคมอยแลว การมกองทนส ารองเลยงชพเพมเตมขนในหนวยงานจงเปนการเสรมความมนคงของหลกประกนยามชราภาพใหมมากขน นอกจากน ในสวนของกองทนรวมเพอการเลยงชพหรอกองทนหนกระยะยาว ผทใชประโยชนและไดประโยชนจากมาตรการเหลานจะเปนผทมรายไดประจ าและมรายไดสงเพยงพอทจะใชประโยชนจากการน าไปลดหยอนภาษ ในอนาคต กองทนการออมแหงชาตควรด าเนนการประชาสมพนธเชงรกเพอขยายไปยงประชาชนกลมทยงขาดหลกประกนยามชราภาพมากยงขน เชน กลมแรงงานนอกระบบ แรงงานในภาคเกษตรทมลกษณะการท างานแบบเกษตรดงเดม เปนตน


มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต

ดชนท 4 รอยละ 70 ของประชากรอาย 18-59 ป มความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย

“ประชากรอาย 18-59 ป รอยละ 35.5 มความรเกยวกบวงจรชวต กระบวนการชรา และความรเกยวกบการเตรยมการเพอวยสงอาย”

ดชนท 5 มรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยเพอการเปนผสงอาย ในอนาคต ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตนในระบบ

“การศกษาในระบบโรงเรยนยงไมมรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพและอนามยเพอการเปนผสงอายโดยเฉพาะอยางชดเจน แตการศกษานอกระบบโรงเรยนมรายวชาเลอก

“คณภาพชวตผสงอาย” ส าหรบคนไทยในตางประเทศ”

ดชนท 6 รอยละ 70 ของประชากรอาย 30-59 ป ไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย)

“การเตรยมการเรองการออมเงนเปนเพยงดานเดยวทประชากรอาย 30-59 ป มการเตรยมการสงกวารอยละ 70”

55


ดชนท 4 รอยละ 70 ของประชากรอาย 18-59 ป มความรดานวงจรชวต

กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย



- ขอ 2.7 “ทานคดวา ควรมการเตรยมการเพอวยสงอายหรอไม” - ขอ 2.8 “ทานคดวา การเตรยมการเพอวยสงอายควรเรมตงแตอายเทาไร” - ขอ 2.10 “ทานคดวา เรองตางๆ ตอไปน (ค าถามเกยวกบวงจรชวตและ

กระบวนการชรา) ถกตองหรอไม” - ขอ 2.11 “ทานเหนดวยกบเรองตางๆ (ค าถามเกยวกบความรดานการเตรยมการ

เพอวยสงอาย) หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 4 เปนดชนผสมทตองการวดรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรใน 2 ดาน ไดแก (1) ความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรา และ (2) ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย ความรในแตละดานจะถกประเมนออกมาเปนคาคะแนน ซงถกน ามาวเคราะหทางสถตเพอก าหนดเกณฑส าหรบการจ าแนกผทมความรในระดบทยอมรบไดของแตละดานความร หลงจากนนค านวณหาจ านวนรวมของผทมความรในทงสองดาน น ามาหารดวยจ านวนประชากรอาย 18-59 ปทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ส าหรบวธการประเมนความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรา และความรดาน การเตรยมการเพอวยสงอาย มรายละเอยดดงน

ก. ความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรา วดจากค าตอบทถกตองหรอไมถกตองของขอค าถามยอยจ านวน 6 ขอ ของขอค าถาม 2.10 (แสดงในรปท 3-4.1) โดยค าถามยอยขอท 1-3 ถาตอบวาถกตองได 1 คะแนน ตอบวาไมถกตองหรอไมแนใจ ได 0 คะแนน ค าถามยอยขอท 4-6 ถาตอบวาถกตองหรอไมแนใจได 1 คะแนน ตอบวาไมถกตองได 0 คะแนน แลวค านวณคาดชนยอยจากผลรวมของคะแนนทง 6

=

% ประชากรอาย 18–59 ป ทมความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรา และมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย

จ านวนประชากร 18–59 ป ทมความรทงสองดาน

จ านวนประชากรอาย 18–59 ป ทงหมด X 100 =

56

ขอ การประเมนครงนก าหนดใหผทไดคะแนนเตม 6 คะแนน เปนผทมความรถงวงจรชวตและกระบวนการชราในระดบทยอมรบได

ข. ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย วดจากค าตอบของขอค าถามทงหมด 9 ขอ ไดแก (1) ความคดเหนวาควรเตรยมการเพอวยสงอาย จากขอค าถามท 2.7 (2) อายทควรเรมเตรยมการ จากขอค าถามท 2.8 และ (3) ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายในดานสขภาพ เศรษฐกจ การอยอาศยและสงคม จากขอค าถามท 2.11.1–2.11.7 (แสดงในตารางท 3-4.1) โดยค าถามขอท 1 ขอท 4 ขอท 6 และขอท 8 ทแสดงในตารางท 3-4.1 ถาตอบวา ถกตอง/ควร/เหนดวย ได 1 คะแนน หากตอบวา ไมถกตอง/ไมควร/ไมเหนดวย หรอไมแนใจ ได 0 คะแนน ค าถามขอท 3 ขอท 5 ขอท 7 และขอท 9 ถาตอบวา ถกตอง/ควร/เหนดวย หรอไมแนใจได 0 คะแนน และตอบวาไมถกตอง/ไมควร/ไมเหนดวยได 1 คะแนน สวนขอท 2 ถาตอบวาอายต ากวา 55 ป ได 1 คะแนน ตอบวาอาย 55 ปขนไปหรอไมควรเตรยม ได 0 คะแนน โดยการใหคะแนนเปนการใหคะแนนเชนเดยวกบการประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) การประเมนครงนก าหนดใหผทไดคะแนนตงแต 6 คะแนนขนไป เปนผทมความรดาน การเตรยมการเพอวยสงอาย

รปท 3-4.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชรา

ป พ.ศ. 2559

89.7%

63.9%

83.8%

93.2%

93.1%

96.6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

6. เมอผสงอายมอายมากถงระยะหนงจะตองมผดแล

5. ผสงอายทอายมากๆ มกเดนไมได

4. คนยงสงอายจะมโรคมากขน

3. เมอเขาวยสงอายก าลงกลามเนอจะถดถอยลง

2. เมอเขาวยสงอายกระดกจะบางลงกวาตอนวยหนมสาว

1. การสงอายขนเปนการเปลยนแปลงตามปกตของชวต

ถกตอง ไมถกตอง ไมแนใจ

57

ตารางท 3-4.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายป พ.ศ. 2559

ผลการประเมน ความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรา เกอบสองในสามของประชากรอาย 18-59 ป (รอยละ 66.5) เปนผทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชรา โดยมพสยคะแนนอยระหวาง 0-6 คะแนน คาเฉลยของคะแนนเทากบ 5.4 คะแนน และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.0 เมอพจารณารายภาค พบวา รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราในภาคตางๆ ของประเทศนนแทบไมแตกตางกน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอดเหมอนจะมรอยละประชากรทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราสงทสด ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด (ตารางท 3-4.2)

นอกจากน เมอพจารณารายภาคและกลมอาย แมวาโดยรวมจะพบวารอยละของผทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชรานนเพมขนตามอาย ซงกลมอาย 50-59 ป เปนกลมอายทเขาใกลวยสงอายมแนวโนมจะมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชรามากทสดในทกภาค ยกเวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตอยางไรกตามความแตกตางระหวางรอยละของผทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราในแตละกลมอายนนนอย มากในทกภาคของประเทศ (ตารางท 3-4.2)

ควร ไมควร ไมแนใจ รวม 1. ทานคดวา ควรมการเตรยมการเพอวยสงอายหรอไม 84.4 6 9.7 100 2. ทานคดวาการเตรยมการเพอวยสงอายควรเรมตงแตอายกป <55ป =77.5 100

เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ รวม 3. ผสงอายควรใหบตรหลานเปนผเลยงดเปนหลก 81.1 12.5 6.4 100 4. ผสงอายควรพงตนเองใหมากทสดในทกเรอง (เชน เรองเงน ทอยอาศย ดแลตนเอง เปนตน)

71.2 23.2 5.6 100

5. เมอคนสงอายขนควรหยดท างานหรออยเฉย ๆ 41.5 50.8 7.7 100 6. ผสงอายควรเขารวมกจกรรมของชมชน/ชมรมตางๆ 79.4 9.9 10.8 100

ถกตอง ไมถกตอง ไมแนใจ รวม 7. ผสงอายรบประทานอาหารทกชนดไดตามตองการ 35.5 54.5 10 100 8. ผสงอายควรมทหรอหองนอนอยชนลางของบาน 89.3 6.2 4.4 100 9. ผสงอายไมจ าเปนตองออกก าลงกายเปนประจ า 44.4 47.5 8.1 100

ประโยคค ำถำมกำรกระจำยรอยละ

55ป+ หรอไมตองเตรยม= 22.5

เกอบสองในสามของประชากรอาย 18-59 ป (รอยละ 66.5) เปนผทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชรา

58

ตารางท 3-4.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา ทง 6 ดาน จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

ภาค อาย

รวม 18-29 ป 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป

กรงเทพมหานคร 60.0 61.9 61.1 61.5 61.1

กลาง (ไมรวม กทม.) 62.5 65.0 65.8 67.7 64.9

เหนอ 66.7 71.4 68.4 72.7 68.8

ตะวนออกเฉยงเหนอ 63.6 68.2 72.7 71.9 69.2

ใต 63.2 66.7 68.8 69.2 67.2

รวม 63.9 65.5 67.7 69.4 66.5

ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย มากกวาครงหนงของประชากรอาย 18-59 ป (รอยละ 55.1) เปนผทมความรเกยวกบการเตรยมการเพอวยสงอาย โดยมพสยคะแนนอยระหวาง 0-9 คะแนน คาเฉลยของคะแนนเทากบ 5.7 คะแนน และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.6 เมอพจารณาแยกตามภาค โดยรวม พบวา รอยละของประชากรอาย 18–59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายมความแตกตางกนไมมากเทาใดนก ภาคใตมรอยละของประชากรอาย 18–59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอ วยสงอายสงทสด (รอยละ 59.4) รองลงมาเปนภาคกลาง (รอยละ 57.7) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอกลบ มรอยละดงกลาวนอยทสด (รอยละ 50.8) (ตารางท 3-4.3)

เมอพจารณาความสมพนธระหวางความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายและกลมอาย พบวา ไมมรปแบบความสมพนธท ชด เจนท ง ในภาพรวมระดบประเทศและจ าแนกตามรายภาค กลมอาย 30–39 ป และกลมอาย 40–49 ป ดเหมอนจะมรอยละของผทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายสงทสดในทกภาค (ตารางท 3-4.3)

มากกวาครงหนงของประชากรอาย 18-59 ป (รอยละ 55.1) เปนผทมความรเกยวกบการเตรยมการเพอวยสงอาย

59

ตารางท 3-4.3 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

ภาค อาย

รวม 18-29 ป 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป

กรงเทพมหานคร 52.6 61.9 55.6 53.8 56.9

กลาง (ไมรวม กทม.) 51.2 57.5 60.5 63.3 57.7

เหนอ 47.6 53.3 52.6 54.5 52.6


ใต 52.6 60.0 62.5 61.5 59.4

รวม 50.4 56.6 57.3 56.4 55.1

ความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย

ประมำณหนงในสำมของประชำกรอำย 18-59 ป (รอยละ 35.5) เปนผทมควำมรเกยวกบวงจรชวต กระบวนกำรชรำ และกำรเตรยมกำรเพอวยส งอำย รอยละดงกลำวสงขนเลกนอย เมอเปรยบเทยบกบรอยละ ทวดไดจำกกำรประเมนแผนผสงอำยแหงชำต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) (รอยละ 32.4) แตอยำงไรกตำม รอยละทประเมนไดในครงนต ำกวำเปำหมำยป พ.ศ. 2559 ทก ำหนดไวในแผนผสงอำยแหงชำต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 (รอยละ 70) ถงเกอบครงหนง ภาคใตมรอยละของประชากรอาย 18–59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา และการเตรยมการเพอวยสงอายสงทสด คอรอยละ 39.7 รองลงมาเปนภาคกลาง (รอยละ 36.9) ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 31.0) รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 33.3 (ตารางท 3-4.4)

ตารางท 3-4.4 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอายป พ.ศ. 2559

ภาค อาย

รวม 18-29 ป 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป

กรงเทพมหานคร 26.3 33.3 33.3 30.8 31.0

กลาง (ไมรวม กทม.) 34.1 35.9 37.8 41.9 36.9

เหนอ 30.0 35.7 36.8 36.4 35.5


ใต 36.8 40.0 43.8 46.2 39.7

รวม 31.6 35.4 37.9 37.3 35.5

60


ขอสงเกต ผลการประเมนความรทงสองดานของประชากรอาย 18–59 ป ในครงนสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกบผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550-2554) เปนอยางมาก แมวาจะมการปรบปรงค าถามบางค าถามในแบบสอบถาม เพอใหสามารถวดความรเกยวกบวงจรชวต กระบวนการชรา และการเตรยมการไดดขนกตาม โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอยงคงเปนภาคทมรอยละประชากรอาย 18–59 ป ทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราสงทสด แตกลบมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายต าทสด เชนเดยวกบ กรงเทพมหานครทยงคงมรอยละประชากรอาย 18–59 ป ทมความรเกยวกบวงจรชวตและกระบวนการชราต าทสด แตกลบมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายสงกวาคาเฉลยของประเทศ และ สงกวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ขอเสนอแนะ ส าหรบการประเมนดชนนในอนาคต นอกจากการคงขอค าถามเดมเพอใชเปรยบเทยบแนวโนมผลการประเมนในระยะทผานมา ผประเมนอาจเพมขอค าถามทใชวดความรเกยวกบวงจรชวต กระบวนการชรา และการเตรยมการทสามารถวดไดชดเจนและสอดคลองกบสถานการณความเปนจรงในชวงเวลานน

61


ดชนท 5 มรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยเพอการเปนผสงอาย

ในอนาคต ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตนในระบบ


แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. 2551.

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551.

2. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกลมเปาหมายพเศษ ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. 2551. หนงสอเรยนสาระทกษะการด าเนนชวต รายวชาเลอก คณภาพชวตผสงอาย รหส ทช03026. (หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ส าหรบคนไทยในตางประเทศ. ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย)

3. ส านกงานคณะกรรมการศกษานอกระบบ. 2559. ยทธศาสตรและจดเนน การด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2559.

4. ส านกงานคณะกรรมการศกษานอกระบบ. 2558. รายงานผลการด าเนนงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558.




วธการสรางดชน -

ผลการประเมน การประเมนในครงนจะพจารณาทงระบบการศกษาในระบบโรงเรยน และระบบการศกษานอกระบบโรงเรยน จากขอมลเกยวกบหลกสตรของระบบการศกษาในระบบโรงเรยน พบวา ใชหลกสตรแกนกลางของการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 เปนกรอบและทศทางในการพฒนาหลกสตรและ การจดเตรยมการสอนของภาครฐ พบวา มกลมสาระวชาสขศกษาและพลศกษาซงจดเปนกลมสาระหนงททกสถานศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตองจดใหมการเรยนการสอน วชาสขศกษาและพลศกษามเปาประสงคในการด ารงสขภาพ การสรางเสรมสขภาพและการพฒนาคณภาพชวตของบคคล ครอบครว และ

62

ชมชนใหยงยน โดยประกอบดวย 5 สาระการเรยนร คอ (1) การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย (2) ชวตและครอบครว (3) การเคลอนไหว การออกก าลงกาย การเลนเกม กฬาไทย และกฬาสากล (4) การสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพและการปองกนโรค และ (5) ความปลอดภยในชวต (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ, 2551) จากการทบทวนกลมสาระทง 5 พบวา มกลมสาระ 2 กลมทมการใหความรและสรางความเขาใจในการเปนผสงอาย ไดแก กลมสาระท (1) การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย ซงผเรยนจะไดเรยนรเรองธรรมชาตของการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย ความเชอมโยงในการท างานของระบบตางๆ ของรางกาย รวมถงวธปฏบตตนในแตละวย และกลมสาระท (4) การสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพและการปองกนโรค ซงผเรยนจะไดเรยนรเกยวกบหลกและวธการเลอกบรโภคอาหาร โรคตางๆ ผลตภณฑและบรการสขภาพ และการสรางเสรมสมรรถภาพเพอสขภาพในแตละวย

ส าหรบหลกสตรของระบบการศกษานอกระบบโรงเรยน พบวา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกลมเปาหมายพเศษ ไดด าเนนการจดท าหนงสอเรยนสาระทกษะการด าเนนชวต รายวชาเลอกคณภาพชวตผสงอาย รหส ทช03026 เพอใชในการเรยนการสอนตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ส าหรบคนไทยในตางประเทศ ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย ซงในรายวชาน ไดแบงเนอหาออกเปน 6 บท ดงน บทท 1 กาวสวยสงอายอยางมคณภาพ บทท 2 การเตรยมความพรอมดานการเงน บทท 3 การเตรยมความพรอมดานสขภาพกาย บทท 4 การเตรยมความพรอมดานสขภาพจต บทท 5 การเตรยมความพรอมในดานสภาพแวดลอมและทพกอาศย และบทท 6 ผสงอายพฤฒพลง ซงทงหมดสงผลตอความรความเขาใจในเรองการดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยส าหรบการเปนผสงอายในอนาคตไดเปนอยางด

เมอพจารณาถงการมรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยในหลกสตรของระบบการศกษาในระบบโรงเรยน พบวา รายวชาหรอกจกรรมดงกลาวไมปรากฏอยในหลกสตร จงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตหากพจารณาถงหลกสตรของระบบการศกษานอกระบบโรงเรยน และวตถประสงคทแทจรงของการก าหนดใหมรายวชาดงกลาวทตองการใหความรเกยวกบการดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามย สรางความรความเขาใจในผสงอายตงแตวยเดก ถอไดวาดชนนเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552


ขอสงเกต -

ขอเสนอแนะ กระทรวงศกษาธการโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ควรเพมเตมเนอหาวชาทเนนการเตรยมตวเขาสวยสงอายในหลกสตรแกนกลางขนพนฐานในระบบ ทงในมตสขภาพ เศรษฐกจ และสงคม นอกจากน ควรมการท าความเขาใจการอยรวมกนในสงคมผสงอายดวยการสอดแทรกความรเกยวกบการวางแผนชวต ประสบการณชวต การเตรยมความพรอมดานการเงน การออม สขภาพ สภาพแวดลอมและทพกอาศย และสรางคณคาในวยสงอาย อยางไรกด หลกสตรแกนกลางก าหนดเพยงกรอบกวางๆ การจดการเรยนการสอนรายวชาและกจกรรมจงขนอยกบแตละสถานศกษาแลวแตวาสถานศกษาใชเอกสารการเรยนการสอนของทใด

63


ดชนท 6 รอยละ 70 ของประชากรอาย 30-59 ป ไดปฏบตในการเตรยมตว ดานตางๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย)



- ขอ 2.9 “ทานเคยคด/เตรยมการในเรองตางๆ (ค าถามการคดและ/หรอการเตรยมตว) ตอไปนหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 6 ตองการวดรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทไดปฏบตการเตรยมตวในดานตางๆ รวม 10 ดานดวยกน (แสดงในตารางท 3-6.1) การประเมนใชขอค าถามท 2.9 ทถามผใหสมภาษณวาไดเคยคด/เตรยมการในดานตางๆ แลวหรอไม2 ผทตอบวาไมไดเตรยมการหรอไมเคยคด ถอวาเปนผทยงไมไดปฏบตการเตรยมตวในดานนนๆ ในขณะทผทตอบวาเตรยมการจดวาเปนผทไดปฏบตการเตรยมตวในดานนนๆ แลว จ านวนประชากรอาย 30–59 ป ทไดปฏบตการเตรยมตวดาน i จะถกน ามาหารดวยจ านวนประชากรอาย 30–59 ป ทงหมดและคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน รอยละ 35.8-72.2 ของประชำกรอำย 30–59 ป ไดเตรยมกำรเพอยำมสงอำย โดยกำรเตรยมกำรเรองกำรออมเงนใหมพอใชเมอยำมสงอำยมรอยละของประชำกรอำย 30–59 ป ทเตรยมกำรแลวสงทสด (รอยละ 72.2) และสงกวำเปำหมำยของแผนผสงอำยแหงชำต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ในขณะทกำรเตรยมกำรดำนอนๆ นนต ำกวำเปำหมำยของแผนผสงอำยแหงชำต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ส าหรบการเตรยมการดานสขภาพนน พบวา เกอบสองในสามของประชากรอาย 30–59 ป ไดมการเตรยมการในเรองสขภาพกายและสขภาพจตแลว (รอยละ 65.7-68.0) และกวาครงหนงไดเตรยมการลวงหนาถงชวตในวยสงอาย ไมวาจะเปนเรองการจะอยกบใคร จะใหใครเปนผดแล และจะใชชวตอยางไร (รอยละ 53.2–56.9) ส าหรบการศกษาธรรมะ การเตรยมการเรองท าศพตนเอง การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมคร และการศกษาเกยวกบสทธทพงไดรบตามกฎหมายของผสงอาย พบวา มรอยละของผทไดเตรยมการแลวนอยกวาครงหนง (รอยละ 35.8–48.2) โดยการศกษา

2 พนกงานส ารวจไดรบการอบรมใหการอานค าถามวา “ทานเคยคดและหรอเตรยมการในเรองตางๆ ตอไปนหรอไม”

รอยละประชากรอาย 30–59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตว ดาน i

จ านวนประชากร 30–59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดาน i

จ านวนประชากรอาย 30–59 ป ทงหมด

X 100 =

64

เกยวกบสทธทพงไดรบตามกฎหมายของผสงอายมรอยละของประชากรอาย 30–59 ป ทไดเตรยมการแลวเพยงรอยละ 35.8 เทานน (ตารางท 3-6.1)

เมอพจารณาสดสวนของประชากร 30-59 ป ทไดเตรยมการในแตละดานตามรายภาค พบวา ภาคใตมรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทไดเตรยมการในเรองสขภาพกาย (รอยละ 73.9) สขภาพจต (รอยละ 73.3) และการออมหรอสะสมเงนทองทรพยสน (รอยละ 75.6) สงกวาภาคอนๆ ของประเทศ อกทงยงสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 อกดวย

ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทไดเตรยมการในเรองการใชชวตเมอยามสงอาย (รอยละ 63.2) การจะอยกบใคร (รอยละ 62.8) การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนา (รอยละ 55.8) และการท าศพส าหรบตวเอง (รอย 52.3) สงทสด เปนทนาสนใจวา กรงเทพมหำนครมรอยละของประชำกรอำย 30-59 ป ทไดเตรยมกำรในดำนตำงๆ ต ำทสดถง 6 ดำนดวยกน ไดแก การจะอยกบใครเมออยในวยสงอาย (รอยละ 48.1) การจะใหใครเปนผดแล (รอยละ 44.2) การใชชวตเมอยามสงอาย (รอยละ 51.0) การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนา (รอยละ 41.2) การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมคร (รอยละ 26.9) และการเตรยมการส าหรบการท าศพตนเอง (รอยละ 30.8) (ตารางท 3-6.2)

ประชากรอาย 30-59 ป ไดเตรยมการเรองการเงนใหมพอใชยามสงอาย สงทสด (รอยละ 72.2)

65

ตารางท 3-6.1 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตอประเดนค าถามการคดและ/หรอการเตรยมตวดานตางๆ ป พ.ศ. 2559

เรองทมการเตรยมการ/เตรยมตว รอยละ

เตรยมการ ไมเตรยมการ ไมเคยคด รวม

1. การจะอยกบใครเมออยในวยสงอาย 55.5 29.9 14.6 100.0

2. การจะใหใครเปนผดแลในชวงวยสงอาย 53.2 32.8 14.0 100.0

3. การท าตวเองใหมสขภาพกายทแขงแรงกอนวยสงอาย 68.0 24.4 7.7 100.0

4. การท าตนเองใหมสภาพทางจตใจทดหรอปลอยวางกอน วยสงอาย

65.7 25.7 8.6 100.0

5. การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนาทบอยขนเมออยในวยสงอาย

48.2 38.1 13.7 100.0

6. การออมหรอสะสมเงนทองทรพยสนใหเพยงพอ เพอใชในวยสงอาย

72.2 22.7 5.1 100.0

7. การใชชวตเมออยในวยสงอาย 56.9 29.9 13.2 100.0

8. การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมคร เมออยใน วยสงอาย

36.9 44.0 19.1 100.0

9. การศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมาย 35.8 44.9 19.2 100.0

10. การเตรยมเรอง การท าศพส าหรบตวเอง (เชน การอทศรางกาย การเปนสมาชกฌาปนกจ ฯลฯ )

41.0 38.4 20.6 100.0

66

ตารางท 3-6.2 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ทไดเตรยมการเพอวยสงอายแตละดาน จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

เมอพจารณาจ านวนดานทไดเตรยมการแลว พบวา โดยรวมแลวคาเฉลยของจ านวนดานทประชากรอาย 30-59 ป ไดเตรยมการแลวคอ 5.3 ดาน ประชากรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตมการเตรยมการในดานตางๆ มากทสด ในขณะทประชากรในกรงเทพมหานครมการเตรยมการต าทสด (ตารางท 3-6.3) นอกจากน พบวา รอยละ 88.8 ของประชากรอาย 30-59 ป ไดเตรยมการเพอวยสงอายแลวอยางนอย 1 ดาน และประมาณรอยละ 60 ไดเตรยมการแลวอยางนอย 5 ดานขนไป ในทางตรงกนขาม พบวา รอยละ 11.2 ของประชากรอาย 30-59 ป ยงไมไดเตรยมการส าหรบการเปนผสงอายในอนาคตในดานใดเลย เชนเดยวกนกรงเทพมหานครทมรอยละของผทยงไมไดเตรยมการในดานใดเลยสงทสด คอ รอยละ 15.1

เรองหรอดานทไดคดและเตรยมการ ภาค

กทม. กลาง (ไมรวม กทม.) เหนอ ตะวนออก

เฉยงเหนอ ใต รวม

1. การจะอยกบใครเมออยในวยสงอาย 48.1 50.9 56.4 62.8 61.4 55.5

2. การจะใหใครเปนผดแลในชวงวยสงอาย 44.2 47.7 55.4 59.8 61.4 53.2

3. การท าตวเองใหมสขภาพกายทแขงแรงกอนวยสงอาย

65.4 64.8 69.6 67.8 73.9 68.0

4. การท าตนเองใหมสภาพทางจตใจทดหรอปลอยวางกอนวยสงอาย

63.5 62.0 66.1 66.7 73.3 65.7

5. การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนาทบอยขนเมออยในวยสงอาย

41.2 42.6 50.0 55.8 55.6 48.2

6. การออมหรอสะสมเงนทองทรพยสน ใหเพยงพอ เพอใชในวยสงอาย

71.2 73.8 75.0 67.4 75.6 72.2

7. การใชชวตเมออยในวยสงอาย 51.0 52.8 56.4 63.2 62.2 56.9

8. การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมคร เมออยในวยสงอาย

26.9 29.6 40.0 46.0 43.2 36.9

9. การศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมาย

36.5 35.5 33.9 34.9 40.0 35.8

10. การเตรยมเรอง การท าศพส าหรบตวเอง (เชน การอทศรางกาย การเปนสมาชกฌาปนกจ ฯลฯ )

30.8 34.6 50.9 52.3 35.6 41.0

67

ตารางท 3-6.3 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตามจ านวนดานทไดเตรยมการและจ านวนเฉลยของดาน ทไดเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

จ านวนดานทไดเตรยมการ

ภาค



0 15.1 14.0 9.1 10.3 6.8 11.2 1-2 15.1 15.0 12.7 11.5 11.4 13.3 3-4 18.9 17.8 16.4 13.8 15.9 16.6 5+ 50.9 53.3 61.8 64.4 65.9 58.9 รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

จ านวนดานเฉลย 4.8 4.9 5.5 5.8 5.8 5.3


ขอสงเกต ผลการประเมนในครงนแตกตางจากผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) คอนขางมาก ในการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) พบวา กรงเทพมหานครมรอยละของผทมการเตรยมการในดานตางๆ สงทสด ซงตรงกนขามกบผลการประเมนในครงนทพบวากรงเทพมหานครม รอยละของผทมการเตรยมการในดานตางๆ ต าทสด และมรอยละของผทไมเตรยมการในดานใดเลยสงทสดเมอเปรยบเทยบกบภาคอนของประเทศ นอกจากน เมอพจารณารวมกบผลการประเมนดชนท 4 พบวา คอนขาง ไมสอดคลองกน กลาวคอ รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ในกรงเทพมหานครมความรดานการเตรยมการสงทสด (ดชนท 4) แตกลบปฏบตในการเตรยมตวต าทสด (ดชนท 6) อยางไรกตาม เปนททราบกนดวาความรกบพฤตกรรมทแสดงออกมานนไมจ าเปนตองสอดคลองกนเสมอไป จงมความเปนไปไดวาประชากรในกรงเทพมหานคร แมวาจะมความรในเรองการเตรยมการเพอวยสงอายด แตอาจจะไมไดปฏบตการเตรยมตวเองตามความรทตนเองม จากการวเคราะห เ พมเตม พบวา เกอบรอยละ 60 ของประชากรในกรงเทพมหานครทไมไดเตรยมการในดานใดเลยมอายระหวาง 30-39 ป และมสถานภาพสมรสก าลงสมรส (ผลการวเคราะหไมไดแสดงในทน) จงมความเปนไปไดวาประชากรกลมนอาจจะมภาระดานอนๆ เชน การดแลบตร ท าใหไมอาจเตรยมการส าหรบการเขาสวยสงอายของตนเองในปจจบนได หรออาจเปนไปไดอกทางหนงวา ประชากรกลมนอาจคาดหวงถงการไดรบการดแลจากบตรในเรองตางๆ เมอยามสงอาย จงท าใหไมไดปฏบตในการเตรยมตวเอง อยางไรกตาม ความผกผนทเกดขนนนาจะมสวนหนงทอธบายไดจากความแตกตางของขอค าถามทใชการวดความรดานการเตรยมการและขอค าถามทใชในการวดการปฏบตในการเตรยมตว ซงขอค าถามในทงสองสวนนอาจตองมการทบทวนปรบปรงใหมความสอดคลองกนมากขนในการส ารวจครงตอไป


มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย

ดชนท 7 รอยละ 80 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตทางบวกตอผสงอาย

“ประชากรอาย 18-59 ป รอยละ 61.3 มทศนคตทางบวกตอผสงอาย”

71

มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนก ถงคณคาและศกดศรของผสงอาย

ดชนท 7 รอยละ 80 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตทางบวกตอผสงอาย



- ขอ 3.1 “ทานเหนดวยกบเรองตางๆ (ค าถามเกยวกบการตระหนกและเหนคณคาผสงอาย) ตอไปนหรอไม”

วธการสรางดชน การประเมนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18–59 ป วดจากค าตอบเหนดวย/ไมเหนดวย/ไมแนใจ ของขอค าถามท 3.1 ซงประกอบไปดวยขอค าถามยอยทงหมด 18 ขอ (แสดงในตารางท 3-7.1) ค าตอบของแตละขอค าถามจะถกแปลงเปนคาคะแนนดงน ขอค าถามยอยท 1–6 ขอท 8 ขอท 15 และขอท 17 ถาผใหสมภาษณตอบวาเหนดวย ได 0 คะแนน ไมเหนดวย ได 2 คะแนน และไมแนใจ ได 1 คะแนน ขอค าถามยอยท 7 ขอท 9–14 ขอท 16 และขอท 18 ถาตอบวาเหนดวย ได 2 คะแนน ไมเหนดวย ได 0 คะแนน และไมแนใจ ได 1 คะแนน หลงจากไดคะแนนครบทกขอค าถามยอย จงน าคะแนนมารวมกน และวเคราะหหาพสยคะแนน คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน เพอก าหนดเกณฑส าหรบการจ าแนกผทมทศนคตทางบวกตอผสงอายในระดบทยอมรบได หลงจากนนค านวณหาจ านวนรวมของผทมทศนคตทางบวกตอผสงอาย น ามาหารดวยจ านวนประชากรอาย 18-59 ป ทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน ผลจากการวเคราะหขอมลแสดงคาพสยคะแนนอยระหวาง 5-36 คะแนน คาเฉลยของคะแนนเทากบ 29.5 คะแนน และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 4.8 การประเมนครงนจงก าหนดใหผทมคะแนนตงแต 29 คะแนนขนไป จดเปนผทมทศนคตทางบวกตอผสงอาย โดยผลการศกษา พบวา รอยละ 61.3 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตทางบวกตอผสงอาย ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 เมอพจารณารายภาค พบวา ทกภาคของประเทศมรอยละของประชากรอาย 18–59 ป ทมทศนคตทางบวกตอผสงอายต ากวาเปาหมายทก าหนดไว แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 โดยกรงเทพมหานครมรอยละของผทมทศนคตทางบวกตอผสงอายสงทสด (รอยละ 68.1) รองลงมาเปนภาคกลาง (รอยละ 67.1) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 53.3) (ตารางท 3-7.2)

= % ประชากรอาย 18–59 ป

ทมทศนคตทางบวกตอผสงอาย

จ านวนประชากร 18–59 ป ทมทศนคตทางบวกตอผสงอาย

จ านวนประชากรอาย 18–59 ป ทงหมด X 100 =

72

ตารางท 3-7.1 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตามขอค าถามตางๆ ทเกยวกบผสงอายป พ.ศ. 2559

ประโยคค าถาม รอยละ

เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ รวม

1. ผสงอายมกเปนคนตามโลกไมทน 39.7 50.4 9.9 100.0

2. ผสงอายมกเปนคนนาเบอ 24.1 66.3 9.6 100.0

3. ผสงอายมกเปนคนขบน 47.9 42.4 9.7 100.0

4. ผสงอายควรไปอยบานพกคนชรา 4.5 91.8 3.7 100.0

5. ผสงอายควรไปอยอาศยในวด 4.0 93.3 2.6 100.0

6. ผสงอายเปนคนมประโยชนนอย 14.8 78.0 7.2 100.0

7. ผสงอายเปนผทมประสบการณทเปนประโยชนแกคนรนหลง 88.4 8.1 3.5 100.0

8. ผสงอายมกเปนภาระแกบตรหลานหรอครอบครว 34.0 60.1 5.9 100.0

9. ผสงอายสามารถเปนตวอยางทดแกรนลกหลาน 93.0 4.2 2.8 100.0

10. ผสงอายเปนบคคลทสงคมควรใหสทธประโยชนเปนพเศษ 92.7 4.1 3.2 100.0

11. ผสงอายสามารถท าประโยชนใหแกชมชนและสงคมได 91.5 4.2 4.3 100.0

12. ผสงอายเปนบคคลทควรไดรบความเคารพนบถอเสมอ 93.5 3.1 3.4 100.0

13. ผสงอายเปนบคคลทมคณคาแกสงคม 92.1 3.1 4.8 100.0

14. ผสงอายเปนบคคลทควรไดรบการดแลเอาใจใส 95.8 2.7 1.5 100.0

15. ผสงอายชอบคดคานและเปนตวถวงคนอน 18.9 69.0 12.1 100.0

16. ผสงอายเปนผสงสอนวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ 92.5 4.1 3.5 100.0

17. ผสงอายเอาใจยาก 43.1 40.8 16.1 100.0

18. ผสงอายสามารถมบทบาทส าคญในสงคมได 88.2 5.4 6.4 100.0

พสยคะแนน = 5-36 คาเฉลย = 29.5 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 4.8

รอยละ 61.3 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตทางบวกตอผสงอาย

73

ตารางท 3-7.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมทศนคตทางบวกตอผสงอายจ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละ

กรงเทพมหานคร 68.1

กลาง (ไมรวม กทม.) 67.1

เหนอ 59.2

ตะวนออกเฉยงเหนอ 53.3

ใต 56.3

รวม 61.3


ขอสงเกต แมผลการประเมนทศนคตทมตอผสงอายของประชากรอาย 18-59 ป ในภาพรวมจะดขนเลกนอยกวาผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) แตเมอเปรยบเทยบรายภาคแลวรอยละของผทมทศนคตทางบวกตอผสงอายในการประเมนทงสองครงคอนขางแตกตางกน ภาคเหนอทมรอยละของผทมทศนคตทางบวกตอผสงอายต าทสดในการประเมนระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) กลบมรอยละดงกลาวสงขนในการประเมนครงน ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงเคยมรอยละของผทมทศนคตทางบวกตอผสงอายเปนอนดบสามรองจากกรงเทพมหานครและภาคเหนอ กลบมสดสวนดงกลาวต าทสดในการประเมนครงน นอกจากน ผวจยไดวเคราะหเพมเตมถงความแตกตางระหวางเพศ อาย และระดบการศกษา พบวา มเพยงระดบการศกษาเทานนทมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต โดยผทมระดบการศกษาสงกวามแนวโนมจะมทศนคตทางบวกตอผสงอายมากกวาผทมระดบการศกษาต ากวา (ไมไดแสดงผลการศกษา)


ยทธศาสตรท 2 ดานการสงเสรมและพฒนาผสงอาย

มาตรการ 1 สงเสรมสขภาพ ปองกนการเจบปวย และดแลตนเองเบองตน

มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงของ องคกรผสงอาย มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายได ของผสงอาย มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการ เพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบ ความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและ สภาพแวดลอมทเหมาะสม


ดชนท 8 รอยละ 80 ของประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

“ประชากรสงอาย เพยงรอยละ 28 ทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค”

81


ดชนท 8 รอยละ 40 ของประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค


แหลงขอมล ปฐมภม โครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย

พ.ศ. 2559 - ขอ E25a ถง E25e “ในรอบ 6 เดอนทผานมา ทานมพฤตกรรมตอไปน (ค าถาม

พฤตกรรมสขภาพ) หรอไม บอยครงเพยงใด”

วธการสรางดชน ดชนท 8 ตองการประเมนหารอยละของประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพท พงประสงค ในการประเมนครงนไดก าหนดนยามใหผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค คอ ผทออกก าลงกาย รบประทานผกและผลไมสด และดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวาเปนประจ า นอกจากน จะตองไมสบบหร หรอดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล

การค านวณหาผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคใชขอค าถาม E25 ซงประกอบไปดวยขอค าถามยอย 5 ขอ (E25a-E25e) ทถามผใหสมภาษณถงความบอยครงของการกระท าพฤตกรรมสขภาพ 5 อยางในชวงระยะเวลา 6 เดอนกอนการสมภาษณ (แสดงในตารางท 3-8.1) ความบอยครงของการกระท าพฤตกรรมสขภาพแตละอยางจะถกประเมนออกมาเปนคาคะแนน โดยขอค าถามยอยทถามถงการออกก าลงกาย การรบประทานผกและผลไมสด การดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา ถาตอบวาท าเปนประจ า ได 1 คะแนน ตอบวาไมเลยหรอบางครง ได 0 คะแนน สวนขอค าถามยอยอก 2 ขอทถามถงการสบบหร และการดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล ถาตอบวาไมเลย ได 1 คะแนน ตอบวาบางครงหรอประจ า ได 0 คะแนน จากนยามทก าหนดไวขางตน ผทไดคะแนนครบ 5 คะแนนจากทงหมด 5 ขอนบวาเปนผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค เมอไดจ านวนรวมของผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคแลว น าจ านวนประชากรสงอายทงหมดมาหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

% ประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ขอ

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทงหมด

X 100 =

82

ผลการประเมน มเพยงรอยละ 28 ของผสงอายเทานนทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 40 คอนขางมาก เมอพจารณารอยละดงกลาวในรายภาค พบวา ไมมความแตกตางกนมากนก มเพยงภาคตะวนออกเฉยงเหนอเทานนทมรอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงกวาภาคอนๆ และสงกวาคาเฉลยของประเทศ นอกจากน ยงพบวาโดยรวมแลวการมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคนนลดลงเมออายเพมขน ซงผสงอายทมอาย 80 ปขนไป มรอยละทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคต าทสด ซงเปนไปไดวาผสงอายยงอายมากขนมแนวโนมทจะมขอจ ากดดานรางกายและการเคลอนไหวมากขน พฤตกรรมสขภาพทพงประสงคบางกจกรรม เชน การออกก าลงกายทเนนการใชก าลงและรางกายท าไดจ ากดมากขน นอกจากน การรบประทานผกสดและผลไมสดยงขนอยกบสขภาพฟน ซงผสงอายทมอายมากขนมแนวโนมจะมจ านวนฟนส าหรบบดเคยวลดลง สงผลใหมความสามารถในการรบประทานผกและผลไมสดทมความแขงลดลงดวย (ตารางท 3-8.2)

ส าหรบกรงเทพมหานครและภาคเหนอ พบวา แบบแผนของความสมพนธระหวางอายกบการมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคนนไมชดเจนเหมอนภาคอนๆ โดยพบวากลมอาย 70-79 ป มรอยละของผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงทสด (ตารางท 3-8.2) ซงจากการวเคราะหเพมเตมใหผลวา ผสงอายทมอาย 70-79 ป ในกรงเทพมหานครมรอยละของผทออกก าลงกายเปนประจ าสงทสด เปนไปไดวาผสงอายกลมนนาจะเปนผสงอายทมสขภาพดและอาจท างานตอหลงเกษยณ เมอหยดท างานแลวจงมเวลาดแลตวเองมากขน ประกอบกบมสขภาพรางกายทดจงยงสามารถออกก าลงกายได ส าหรบภาคเหนอ เมอวเคราะหถงพฤตกรรมสขภาพแตละกจกรรม พบวา กลมอาย 70-79 ป มรอยละของผทรบประทานผกสดและผลไมสดและไมสบบหรสงกวากลมอายอนๆ เลกนอย (ผลการวเคราะหไมไดแสดงในทน)

ตารางท 3-8.1 รอยละของผสงอาย ตามแตละพฤตกรรมสขภาพในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ

พฤตกรรม รอยละ

ไมท า ท าบางครง ท าประจ า รวม

1. ออกก าลงกาย (รวมการท างานทใชแรงกาย) 11.0 18.1 70.9 100.0

2. รบประทานผกสด ผลไมสด 2.6 27.8 69.7 100.0

3. ดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา 13.4 22.6 64.0 100.0

4. ดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล 83.0 12.5 4.5 100.0

5. สบบหร 84.1 3.4 12.5 100.0

83

ตารางท 3-8.2 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ดาน จ าแนกตามภาคและอาย ป พ.ศ. 2559

ภาค อาย

รวม 60-69 ป 70-79 ป 80 ปขนไป

กรงเทพมหานคร 27.3 29.6 18.5 26.9

กลาง (ไมรวม กทม.) 27.4 24.0 22.3 25.8

เหนอ 26.5 28.7 20.3 26.2


ใต 28.7 23.7 19.6 25.4

รวม 29.9 27.9 19.7 27.9


ขอสงเกต ในปจจบนการดมเครองดมทมแอลกอฮอลบางชนด เชน ไวน ยงมการถกเถยงกนอยวาผสงอายควรดมหรอไม เนองจากมงานวจยหลายชนทรายงานถงขอดของการดมไวน 1-2 แกวตอวนตอสขภาพของผสงอาย แตเนองจากการประเมนในครงนไมมขอมลทแสดงรายละเอยดถงประเภทของเครองดมแอลกอฮอลทผสงอายบรโภคได จงนบรวมผสงอายทอาจดมไวนบางครงหรอเปนประจ าวาเปนผทมพฤตกรรมสขภาพทไมพงประสงค (แมจะมพฤตกรรมสขภาพในดานอนครบถวนทงหมดกตาม) แตอยางไรกตาม เนองจากไวนเปนเครองดมแอลกอฮอลทมราคาคอนขางสง ผสงอายทบรโภคไวนนาจะตองมฐานะทางเศรษฐกจคอนขางด ซงอาจจะมรอยละไมมากนกและไมนามผลกระทบตอผลการประเมนมากเทาใดนก


รอยละ 28 ของผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย

ดชนท 9 รอยละ 80 ของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (อยางนอย 1 ครง ทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป)

“รอยละ 54.2 ของชมรมผสงอายมการจดกจกรรมอยางนอย 1 ครง ทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป”

ดชนท 10 สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอายเพมขนอยางตอเนอง

“ในป พ.ศ. 2554 รอยละ 66.6 ของชมชนมชมรมผสงอาย โดยรอยละดงกลาวลดลงเลกนอย ในป พ.ศ. 2559 เหลอรอยละ 66.2”

ดชนท 11 รอยละ 50 ของประชากรสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวมกจกรรม ในระยะ 3 เดอนทผานมา

“ผสงอาย รอยละ 15.1 เปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา”

ดชนท 12 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนน จากกองทนผสงอาย

“ป พ.ศ. 2555 - 2559 จ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย เพมขนมากกวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตยงไมเพมขนอยางตอเนอง”

ดชนท 13 สดสวนของงบประมาณของ อปท./กทม./เมองพทยา ทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย เพมขนอยางตอเนอง

“รอยละของงบประมาณทใชส าหรบกจกรรมเพอผสงอายในแตละปเพมขนและลดลง อยางไมเปนแบบแผน”

87

มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขง ขององคกรผสงอาย

ดชนท 9 รอยละ 80 ของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบป

ทผานมา (อยางนอย 1 ครงทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป)


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2559

- ขอ 11 “หมบาน/ชมชนนมชมรมผสงอายหรอไม” - ขอ 12 “ในรอบ 1 ปทผานมา (มถนายน พ.ศ. 2558 ถง มถนายน พ.ศ. 2559)

ชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชนนมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 9 เปนการประเมนมาตรการสงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย โดยดชนทใชในการประเมน คอ รอยละของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (อยางนอย 1 ครง ทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป) ในการค านวณหารอยละของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา มหนวยวเคราะห คอ หมบาน/ชมชน ซงในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยาม ชมชน วาหมายถงหมบานในเขตชนบทและชมชนในเขตเมองตามค านยามของกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน โดยในการสรางดชนใชขอค าถาม 2 ขอ คอ ขอค าถามท 11 ถามถงการมชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชน และหากหมบาน/ชมชนมชมรมผสงอาย จะใชขอค าถามท 12 ถามถงความสม าเสมอของการจดกจกรรมของชมรมผสงอายในรอบ 1 ปทผานมา (มถนายน พ.ศ. 2558 ถง มถนายน พ.ศ. 2559) เมอไดจ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอาย และชมรมผสงอายมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา จงน ามาหารดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทตอบกลบแบบสอบถามและมชมรมผสงอาย และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน เมอพจารณาภาพรวมในระดบประเทศ พบวา ประมาณครงหนงของชมรมผสงอายทงในเขตเมองและชนบทมการจดกจกรรมอยางตอเนองสม าเสมอในรอบปทผานมา โดยชมรมผสงอายภาคกลางมรอยละของการจดกจกรรมอยางสม าเสมอสงทสด (รอยละ 64.8) รองลงมาคอภาคเหนอ (รอยละ 59.1)

% ชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา

= จ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอาย

และชมรมผสงอายมการจดกจกรรมสม าเสมอในรอบปทผานมา

จ านวนหมบาน/ชมชนทมชมรมผสงอาย

X 100

88

ภาคใต (รอยละ 48.3) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 46.0) ตามล าดบ ขณะทชมรมผสงอายในเขตกรงเทพมหานครมรอยละของการจดกจกรรมอยางสม าเสมอต าทสด (รอยละ 37.5)

เมอเปรยบเทยบความสม าเสมอของการจดกจกรรมของชมรมผสงอายระหวางในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล พบวา ชมรมผสงอายในเขตเทศบาลมรอยละของการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาสงกวาภาพรวมในระดบประเทศเลกนอย (รอยละ 55.7 เปรยบเทยบกบรอยละ 54.2) โดยชมรมผสงอายในภาคกลางมรอยละการจดกจกรรมอยางสม าเสมอสงทสด (รอยละ 65.7) รองลงมา คอ ภาคเหนอ (รอยละ 57.5) ภาคใต (รอยละ 47.9) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 46.3)

สวนนอกเขตเทศบาลนน พบวา รอยละของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาต ากวาภาพรวมในระดบประเทศเลกนอย (รอยละ 53.9 เปรยบเทยบกบรอยละ 54.2) โดยภาคกลางและภาคเหนอมรอยละดงกลาวสงกวาระดบประเทศ (รอยละ 63.8 และรอยละ 62.8) ในขณะท ไมถงครงหนงของชมรมผสงอายภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผาน (รอยละ 49.0 และรอยละ 45.8)

อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบรอยละของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาระหวางการประเมนครงนกบการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) พบวา มรอยละเพมขนเลกนอย (รอยละ 54.2 เปรยบเทยบกบ รอยละ 51.1) แตยงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวใน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวถงรอยละ 80

ตารางท 3-9.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอายในหมบานหรอชมชนทมการจดกจกรรม อยางสม าเสมอ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559


ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล รวม

กรงเทพมหานคร 37.5 - 37.5

กลาง (ไมรวม กทม.) 65.7 63.8 64.8

เหนอ 57.5 62.8 59.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 46.3 45.8 46.0

ใต 47.9 49.0 48.3

รวม 55.7 53.9 54.2




89


ดชนท 10 สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอายเพมขนอยางตอเนอง


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2559 จด 4 ครงตอป ขนไปจด 4 - ขอ 11 “หมบาน/ชมชนนมชมรมผสงอายหรอไม” ขนไป

วธการสรางดชน ดชนท 10 เปนการประเมนมาตรการสงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย ดานการสงเสรมการจดตงและด าเนนงานชมรมผสงอายและเครอขาย ซงการประเมนครงนจะประเมนถงการทชมชนมการจดตงและมการด าเนนงานของชมรมผสงอายและเครอขาย โดยพจารณาจากการมชมรมผสงอายในชมชน การค านวณหารอยละของชมชนทมชมรมผสงอาย ใชขอค าถามขอท 11 ซงถามถงการมชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชน เมอไดจ านวนหมบาน/ชมชนทมชมรมผสงอาย น ามาหารดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทตอบกลบแบบสอบถามทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ในภาพรวม พบวา รอยละของชมชนทมชมรมผสงอายลดลงเลกนอยเมอเปรยบเทยบ ป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559 กลาวคอ ลดลงจากรอยละ 66.6 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 66.2 ในป พ.ศ. 2559 ซงพบการลดลงของรอยละดงกลาวในเขตกรงเทพมหานครทลดลงจากรอยละ 38.5 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 22.9 ในป พ.ศ. 2559 และภาคใตซงลดลงจากรอยละ 61.7 ในป พ.ศ. 2554 เปน รอยละ 56.6 ในป พ.ศ. 2559 โดยชมชนนอกเขตเทศบาลในภาคใตมรอยละของชมรมผสงอายลดลงกวา รอยละ 5 โดยลดลงจากรอยละ 63.3 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 56.3 ในป พ.ศ. 2559 สวนในเขตเทศบาลลดลงเพยงเลกนอย

อยางไรกตาม แมจะพบวาโดยรวมแลวรอยละของชมชนทมชมรมผสงอายในระดบประเทศไมเพมขนตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตพบแนวโนมการเพมขนในระดบภาค และพบความแตกตางระหวางในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล โดยรอยละของการเพมขนของชมชนทมชมรมผสงอายนนพบในเขตเทศบาล สงกวานอกเขตเทศบาล ซงชมชนทมชมรมผสงอายเขตเมองภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของชมรมผสงอายเพมขนสงสด โดยเพมขนจากรอยละ 61.5 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 65.7 ในป พ.ศ. 2559

% หมบาน/ชมชนทมชมรมผสงอาย

= จ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอาย

จ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด X 100

90

รองลงมา คอ ภาคกลางเพมขนจากรอยละ 73.7 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 76.3 ในป พ.ศ. 2559 และภาคเหนอเพมขนจากรอยละ 81.6 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 83.2 ในป พ.ศ. 2559 (ตารางท 3-10.1) ตารางท 3-10.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอาย จ าแนกตามภาคและเขตทอยอาศย

ป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

ภาค ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2559

นอกเขตเทศบาล

ในเขตเทศบาล

รวม นอกเขตเทศบาล


รวม

กรงเทพมหานคร - 38.5 38.5 - 22.9 22.9

กลาง (ไมรวม กทม.) 67.9 73.7 69.5 68.1 76.3 72.2

เหนอ 79.4 81.6 79.9 79.6 83.2 82.0

ตะวนออกเฉยงเหนอ 64.6 61.5 64.0 68.0 65.7 67.1

ใต 63.3 57.1 61.7 56.3 56.8 56.6

รวม 69.2 60.7 66.6 69.2 73.4 66.2

ส าหรบเปาหมายของการประเมนมาตรการสงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย ในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ดชนท 10 ก าหนดใหรอยละของชมชนทมชมรมผสงอายเพมขนอยางตอเนองในชวงของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตผลจากการประเมนในระยะท 3 ชวง 15 ป ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) พบวา โดยรวมแลวรอยละดงกลาวยงไมเพมขนตามเปาหมายทก าหนดไว




91


ดชนท 11 รอยละ 50 ของประชากรสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวม

กจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา



พ.ศ. 2559 - ขอ G1a “ปจจบน ทานเปนสมาชกของกลม/ชมรมผสงอาย หรอไม” - ขอ G2a “ในรอบ 3 เดอนทผานมา ทานเขารวมกจกรรมกลม/ชมรมผสงอาย

หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 11 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมการจดตงและด าเนนงานชมรมผสงอายและเครอขาย การค านวณหารอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา ใชขอค าถาม 2 ขอ ไดแก ขอค าถาม G1a ทถามผตอบแบบสอบถามถงการเปนสมาชกของกลม/ชมรมผสงอาย และขอค าถาม G2a ทถามถงการเขารวมกจกรรมกลม/ชมรมผสงอายในชวงเวลา 3 เดอนทผานมากอนการส ารวจ หมวดค าตอบประกอบไปดวย เขารวม ไมไดเขารวม และกลม/ชมรมไมกจกรรม ผทตอบวากลม/ชมรมไมมกจกรรมจะถอวาไมไดเขารวม ซงจากวเคราะหขอมลพบวามเพยงรอยละ 1.1 ของผสงอายเทานนทเปนสมาชกของชมรมผสงอาย และรายงานวาในชวง 3 เดอนทผานมา กลม/ชมรมไมม กจกรรม (ตารางท 3-11.1) เมอไดจ านวนรวมของผสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา น ามาหารดวยจ านวนประชากรผสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน เ พย งประมำณหน ง ในส ของผ ส งอำย ไทย เปนสมำชกชมรมผ ส งอำย โดยกรงเทพมหำนครมรอยละของผสงอำยทเปนสมำชกชมรมผสงอำยต ำทสด คอรอยละ 9.6 ในขณะทภาคเหนอมรอยละดงกลาวสงทสด คอรอยละ 44.3 (ตารางท 3-11.2) โดยเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอรอยละ 50 ของประชากรสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา ผลจากการประเมน พบวา มผสงอายเพยงรอยละ 15.1 ทเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมของชมรมในระยะ 3 เดอนทผานมา ซงต ากวา

=

% ประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทรายงานวาเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมชมรมฯ ในระยะ 3 เดอนทผานมา


X 100

92

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอนขางมาก นอกจากน พบวา รอยละดงกลาวคอนขางแตกตางกนระหวางภาค โดยภาคเหนอนน แมวาเกอบครงหนงของผสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอาย แตในจ านวนน มเพยงหนงในสเทานนทเขารวมกจกรรมของชมรมในระยะ 3 เดอนทผานมา ส าหรบกรงเทพมหานครมรอยละผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมาต าทสด คอรอยละ 6.0 รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 10.5 (ตารางท 3-11.2)

ตารางท 3-11.1 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรม

ในระยะ 3 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละทรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรม

ในระยะ 3 เดอนทผานมา กรงเทพมหานคร 0.3


เหนอ 2.1


ใต 0.8

รวม 1.1

ตารางท 3-11.2 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรม

ผสงอายทเขารวมกจกรรมของชมรมในระยะ 3 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละทเปนสมาชกชมรม

ผสงอาย

รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมและเขารวมกจกรรมของชมรม

ในระยะ 3 เดอนทผานมา

กรงเทพมหานคร 9.6 6.0

กลาง (ไมรวม กทม.) 31.3 18.1

เหนอ 44.3 24.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 16.3 10.5

ใต 26.4 12.3

รวม 26.6 15.1

93




ผสงอายรอยละ 15.1 เปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมของชมรม ในระยะ 3 เดอนทผานมา

94


ดชนท 12 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนและมลคาของโครงการทไดรบ

การสนบสนนจากกองทนผสงอาย


แหลงขอมล ทตยภม 1. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2559. ขอมลการ

สนบสนนงบประมาณด าเนนโครงการกองทนผสงอายทผานการอนมต ปงบประมาณ 2559 ณ เดอนกนยายน (จ าแนกตามประเภทโครงการ) กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย.

2. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2558. ขอมลการสนบสนนงบประมาณด าเนนโครงการกองทนผสงอายทผานการอนมต ปงบประมาณ 2558-ปจจบน ณ เดอนเมษายน (จ าแนกตามประเภทโครงการ) กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย.

3. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2557. สถตผลการด าเนนงานการสนบสนนโครงการและการใหกยมเงนทนประกอบอาชพของกองทนผสงอาย ตงแตป 2550-2558 (ณ เดอนธนวาคม 2557) กองทนผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย.

4. กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย. 2555-2559. รายงานผลการด าเนนงานกองทนผสงอาย ตงแตป 2555-2559.

วธการสรางดชน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดตวชวดเชงผลผลตของกองทนผสงอาย ดวยจ านวนโครงการและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย แมกองทนสงอายมวตถประสงคในการใหทนประกอบอาชพ ประเภทกยมรายบคคล และรายกลมส าหรบผสงอาย นอกเหนอไปจากการใหการสนบสนนโครงการเพอสงเสรมกจกรรมผสงอายและการใหเงนอดหนนโครงการส าหรบองคกรผสงอายและองคกรทท างานดานผสงอายในชมชน การประเมนในครงนจะพจารณาเฉพาะการสนบสนนโครงการ/กจกรรมเทานน ไมไดน าการใหบรการกยมเงนทนเพอประกอบอาชพส าหรบผสงอายมารวมพจารณาดวย

ผลการประเมน จากการวเคราะหขอมลในรายงานผลการด าเนนงานประจ าปของกองทนผสงอาย ในชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา มจ านวนโครงการของเครอขายผสงอายทเสนอขอรบการสนบสนนงบประมาณ จ านวนทงสน 1,100 โครงการ โดยมโครงการทไดรบการสนบสนนงบประมาณ จ านวนทงสน 667 โครงการ คดเปนมลคาหรองบประมาณทไดรบการสนบสนน ทงสน 77,851,637 บาท และเมอพจารณา

95

เปนรายป พบวา ป พ.ศ. 2557 มจ านวนโครงการทไดรบอนมตมากทสด จ านวน 250 โครงการ คดเปนมลคาหรองบประมาณทไดรบการสนบสนนทงสน 28,586,118 บาท ในขณะทป พ.ศ. 2558 มจ านวนโครงการทไดรบอนมตนอยทสด จ านวน 90 โครงการ คดเปนมลคาหรองบประมาณทไดรบการสนบสนนทงสน 9,788,028 บาท

จากเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอ เมอสนสดป พ.ศ. 2554 จะตองมจ านวนโครงการอยางนอยเกน 70 โครงการตอป และเมอสนสดป พ.ศ. 2559 ตองมจ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนเพมขนอยางตอเนอง ซงจากผลการประเมน พบวา ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มจ านวนโครงการเกน 70 โครงการ ตอป แตทงจ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนไมไดเพมขนอยางตอเนอง จงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ตารางท 3-12.1 จ านวนโครงการและงบประมาณ (มลคา) ทกองทนผสงอายใหการสนบสนน ปงบประมาณ 2555-2559

ประเภทการสนบสนน โครงการดานผสงอาย

ปงบประมาณ รวม

2555 2556 2557 2558 2559

จ านวนโครงการทเสนอขอ 230 185 352 159 174 1,100

มลคาหรองบประมาณทขอรบการสนบสนน (บาท)

24,962,281 51,450,586 70,575,882 41,287,918 30,298,206 218,574,873

จ านวนโครงการทไดรบการสนบสนน

123 94 250 90 110 667

มลคาหรองบประมาณทไดรบการสนบสนน (บาท)

6,964,302 20,157,848 28,586,118 9,788,028 12,355,341 77,851,637


ขอสงเกต ความผนผวนทงในดานจ านวนโครงการและงบประมาณทไดรบการสนบสนน สวนหนงอาจเนองมาจากการขาดทกษะในการเขยนขอเสนอโครงการของเครอขายผสงอาย อกทงยงมความเขาใจทไมชดเจนเกยวกบหลกเกณฑและวธการเขยนโครงการเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณ เชน หลกการและเหตผลไมสอดคลองกบวตถประสงค หรอกลมเปาหมายไมใชผสงอาย เปนตน กองทนผสงอายจงควรมการใหค าแนะน าวธการเขยนขอเสนอโครงการอยางตอเนองทกป หรออาจมการประชาสมพนธอยางสม าเสมอเพอใหเครอขายทขอทนเขามาชแจงตอคณะกรรมการพจารณาใหทนโดยตรง


96


ดชนท 13 สดสวนของงบประมาณของ อปท./กทม./เมองพทยาทใชส าหรบกจกรรม

ดานผสงอายเพมขนอยางตอเนอง


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) : องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.)

เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา - แบบสอบถาม อบจ. • ขอ 4 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบจ.ของทานมงบประมาณท

จดสรรเพอผสงอายเทาไร” (ถามถงงบประมาณทงหมดและงบทใชเพอผสงอาย ในแตละป)

- แบบสอบถามเทศบาล • ขอ 11 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เทศบาลของทานมงบประมาณ

ทจดสรรเพอผสงอายเทาไร” (ถามถงงบประมาณทงหมดและงบทใชเพอผสงอายในแตละป)

- แบบสอบถาม อบต. • ขอ 8 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต.ของทานมงบประมาณท

จดสรรเพอผสงอายเทาไร” (ถามถงงบประมาณทงหมดและงบทใชเพอผสงอาย ในแตละป)”

- แบบสอบถาม กทม. • ขอ 4 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) กรงเทพมหานครม

งบประมาณทจดสรรเพอผสงอายเทาไร” (ถามถงงบประมาณทงหมดและงบทใช เพอผสงอายในแตละป)”

- แบบสอบถามเมองพทยา • ขอ 4 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เมองพทยามงบประมาณท

จดสรรเพอผสงอายเทาไร” (ถามถงงบประมาณทงหมดและงบทใชเพอผสงอายใน แตละป)”

97

ทตยภม 1. ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. รายงานการตดตาม

ความกาวหนาผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอาย กรงเทพมหานคร ระยะท 1 (พ.ศ. 2557 – 2560).

2. ส านกงบประมาณ กรงเทพมหานคร. 2555-2559. งบประมาณรายจาย ประจ าปงบประมาณ 2555-2559 ของกรงเทพมหานคร. แหลงทมา http://office.bangkok.go.th/budd/main/ [25 เมษายน 2560]

วธการสรางดชน ดชนท 13 เปนดชนรายปงบประมาณทตองการวดการสนบสนนดานงบประมาณส าหรบกจกรรมเพอผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน ซงประกอบไปดวย องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล และองคการบรหารสวนต าบล นอกจากนยงรวมถงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ ไดแก กรงเทพมหานครและเมองพทยา ขอมลทใชในการสรางดชนมาจากขอค าถามทถามหนวยงานดงกลาว (i) ถงงบประมาณทงหมดในแตละปงบประมาณ (x) และงบประมาณทใชเพอกจกรรมของผสงอายหรอเพอผสงอายของหนวยงาน ไมนบรวมงบประมาณทจดสรรเพอเบยยงชพผสงอาย โดยมวธการค านวณรายป คอ การน างบประมาณทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอายของหนวยงาน i มาหารดวยงบประมาณทงหมดของหนวยงาน i และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ภาพรวมของการจดสรรงบประมาณเพอใชในกจกรรมของผสงอายหรอเพอผสงอายจะเหนไดวา องคการบรหารสวนต าบลเปนหนวยงานทมรอยละของงบประมาณดงกลาวสงทสดทกปอยางเหนไดชด คอ เกอบรอยละ 20 ของงบประมาณทงหมด รองลงมาคอเทศบาล เมองพทยา และองคการบรหารสวนจงหวด ส าหรบกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด และหากพจารณาแนวโนมการเพมขนของงบประมาณเพอใชส าหรบผสงอายแตละปกลบไมพบการเพมขนของรอยละของงบประมาณอยางตอเนองในทกหนวยงาน โดยรอยละของงบประมาณมการลดลงและเพมขนในแตละปแบบไมเปนแบบแผน ซงไมเปนไปตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดใหรอยละของงบประมาณเพอใชส าหรบผสงอายเพมขนอยางตอเนองทกป (รปท 3-13.1)

% งบประมาณทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอายหรอ เพอผสงอายของหนวยงาน i และปงบประมาณ x จ านวนงบประมาณทงหมดของหนวยงาน i ของปงบประมาณ x

=

จ านวนงบประมาณทใชส าหรบผสงอาย ของหนวยงาน i ของปงบประมาณ x

X 100

98

รปท 3-13.1 รอยละของงบประมาณของ อปท. ทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอายป พ.ศ. 2555 - 2559

*หมายเหต: รอยละของงบประมาณทใชเพอกจกรรมของผสงอายของกรงเทพมหานคร น าขอมลมากจากงบประมาณ รายจายประจ าปงบประมาณ 2555-2559 ของส านกงบประมาณ กรงเทพมหานคร




1.31 1.44 1.53 1.01 0.93

6.90 6.48 7.55

5.41 5.74

18.71

21.72

17.98

19.54

20.62

0.04 0.04 0.06 0.15

0.54

1.79 1.74 1.81 1.88 1.97

0

5

10

15

20

25

พ.ศ.2555 พ.ศ.2556 พ.ศ.2557 พ.ศ.2558 พ.ศ.2559

อบจ. เทศบาล อบต. กทม.* เมองพทยา

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย

ดชนท 14 รอยละ 75 ของประชากรสงอายทพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง

“ผสงอาย รอยละ 78.9 พงพอใจตอสถานะการเงนของตนเอง”

ดชนท 15 ไมนอยกวารอยละ 90 ของอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตรา การวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

“อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป อยทรอยละ 19.9 ถง รอยละ 50.4”

ดชนท 16 รอยละ 70 ของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวม กจกรรม

“รอยละ 86.2 ของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมกจกรรม”

101

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายได ของผสงอาย

ดชนท 14 รอยละ 75 ของประชากรสงอายพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง



พ.ศ. 2559 - ขอ C20 “ทานพงพอใจในภาวะการเงนของตนเองเพยงใด”

วธการสรางดชน ดชนท 14 เปนดชนทวดผลลพธเชงอตวสยของมาตรการสงเสรมการท างานและ การหารายไดของผสงอาย การค านวณหารอยละของผสงอายทพงพอใจสถานะการเงนของตนเองใชขอค าถาม C20 ทถามผใหสมภาษณถงระดบความพงพอใจในภาวะการเงนของตนเอง โดยขอค าถามดงกลาวเปนค าถามตอเนองจากการสอบถามถงความเพยงพอของรายไดตอการด ารงชพ หมวดค าตอบประกอบไปดวย พอใจมาก พอใจ และไมพอใจ ผทตอบวาพอใจหรอพอใจมากจะถอวามความพงพอใจในภาวะการเงนของตนเอง เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทมความพงพอใจในภาวะการเงนของตนเองแลว น ามาหารดวยจ านวนประชากรผสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

เนองดวยดชนนเปนดชนเชงอตวสยทใชความรสกของบคคล ค าตอบจงแปรผนไปตามมมมองและประสบการณของผตอบ ซงในหลายกรณ พบวา ไมใชผสงอายทเปนผตอบค าถามนดวยตวเอง ดวยเหตน ผวจยจงก าหนดขอจ ากดของตวอยางในการวเคราะห โดยดเฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเองทกขอ แลวจงด าเนนการสรางดชนดวยวธทกลาวมาขางตน

ผลการประเมน ผสงอายไทยสวนใหญเกอบรอยละ 80 พงพอใจตอภาวะการเงนของตนเอง ซงสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 75 เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวา ไมมความแตกตางกนมากนก เชนเดยวกบการจ ากดตวอยางเฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเองทกขอทไมพบความแตกตางในรอยละโดยรวมทงประเทศและรอยละรายภาคเมอเปรยบเทยบกบตวอยางทรวมผสงอายทงหมด

% ประชากรสงอายท พงพอใจตอภาวะการเงน ของตนเอง

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทพงพอใจตอภาวะการเงนของตนเอง

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทงหมด X 100 =

102

ตารางท 3-14.1 รอยละของผสงอายทรายงานวาพงพอใจในสถานะการเงนของตน จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละความพงพอใจในสถานะการเงนของตน

ผสงอายทงหมด (รวมผอนตอบแทน)

ผสงอายตอบเอง



เหนอ 70.6 69.9


ใต 81.6 81.2

รวม 79.0 78.9


ขอสงเกต ดชนนถกก าหนดใหเปนดชนชวดผลลพธของมาตรการสงเสรมการท างานและการ หารายไดของผสงอาย แตจากการวเคราะหเพมเตมถงความสมพนธระหวางการท างานและความพงพอใจตอภาวะการเงนของผสงอาย กลบพบวาผสงอายทท างานและไมท างานในรอบปทผานมา มความพงพอใจในสถานะการเงนของตนเองไมแตกตางกนมากนก นอกจากน การท างานกบความพงพอใจตอภาวะการเงนไมมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต


ผสงอายเกอบรอยละ 80 พงพอใจตอภาวะการเงนของตนเอง

103

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายได ของผสงอาย

ดชนท 15 ไมนอยกวารอยละ 90 ของอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป

ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป


แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานสถตแหงชาต. 2555-2559. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของ ประชากร พ.ศ. 2555 - 2559 (ไตรมาสท 3).

วธการสรางดชน ดชนท 15 นตองการสะทอนใหเหนภาวะความล าบากในการหางานท าของประชากรอาย 60 ปขนไป โดยเปรยบเทยบกบการหางานท าของกลมประชากรวยท างานอาย 40-59 ป การสรางดชนนเรมจากการค านวณหาอตราการวางงานประชากรในทงสองกลมอาย โดยน าจ านวนผวางงานในกลมอายนน3

หารจ านวนผทอยในก าลงแรงงานในกลมอายเดยวกน หลงจากนนน าอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป หารดวยอตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ตารางท 3-15.1 แสดงขอมลรายปของอตราการวางงานประชากรอาย 40-59 ป (แถวท 4) อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป (แถวท 7) และรอยละของอตราเปรยบเทยบของสองกลมอาย (แถวท 8) พบวา อตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป โดยรวมมแนวโนมเพมขนจากรอยละ 0.14 ในป พ.ศ. 2555 เปนรอยละ 0.25 ในป พ.ศ. 2559 เชนเดยวกบอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ทโดยรวมพบวาเพมขนจากรอยละ 0.05 เปนรอยละ 0.11 ในชวงเวลาเดยวกน นอกจากน สงเกตไดวาอตราการวางงานของประชากรทงสองอายเปนไปในทศทางเดยวกนกบอตราการวางงานรวมของประเทศ (แถวท 1)

3 ผวางงาน หมายถง ผทมอาย 15 ปขนไป และในระหวาง 7 วน กอนวนสมภาษณมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน ไดแก (1) ไมได ท างานหรอไมมงานประจ าและไดหางานหรอสมครงานหรอรอการบรรจในระหวาง 30 วนกอนวนสมภาษณ หรอ (2) ไมไดท างานหรอไมม งานประจ าและไมไดหางานท าในระหวาง 30 วนกอนวนสมภาษณแตพรอมทจะท างานในระหวาง 7 วนกอนวนสมภาษณ (ส านกงานสถต. 2559. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากร พ.ศ. 2559)

อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

= อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป

อตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

X 100

104

เมอพจารณาอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป พบวาผนผวนคอนขางมาก โดยอตราเปรยบเทยบดงกลาวลดลงเกอบครงหนงจาก รอยละ 36.0 ในป พ.ศ. 2555 เหลอเพยงรอยละ 19.9 ในป พ.ศ. 2556 ซงการลดลงนมสาเหตมาจากการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป ทเพมสงขนจากเดมเกอบรอยละ 40 ในขณะทอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป นนกลบลดลง อยางไรกตาม ในป พ.ศ. 2557 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป กลบเพมสงขนจากป พ.ศ. 2556 กวาเทาตวเปนรอยละ 41.1 และเพมขนตอไปถงรอยละ 50.4 ในป พ.ศ. 2558 ซงสาเหตของการเพมขนดงกลาวมาจากอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ทเพมขนเทาตว ในขณะทอตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป เพมขนเพยงเลกนอยเทานน ในป พ.ศ. 2559 เนองจากอตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป เพมขนเปนสดสวนทมากกวาของประชากรอาย 60 ปขนไป อตราเปรยบเทยบจงไดลดลงอกครงเหลอเพยงรอยละ 43.4 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดเปาหมายไววาอตราวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราวางงานของประชากรอาย 40-59 ป จะตองมคาไมนอยกวารอยละ 90 ตลอดชวงระยะเวลา 5 ป จากผลการประเมน พบวา ไมมปใดเลยทอตราเปรยบเทยบมคาสงกวารอยละ 90 จงสรปไดวาไมเปนไปตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ตารางท 3-15.1 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย

40-59 ป ป พ.ศ. 2555 - 2559

อตราการวางงาน จ านวนผวางงาน และก าลงแรงงาน

ป พ.ศ.

2555 2556 2557 2558 2559

1. อตราการวางงานรวม 0.7 0.7 0.8 0.9 1.0

2. จ านวนผวางงานของประชากรอาย 40-59 ป (พนคน)

23.8 32.7 35.1 36.2 42.9

3. จ านวนก าลงแรงงานของประชากรอาย 40-59 ป (พนคน)

17,168.5 17,250.6 17,312.3 17,399.3 17,419.2

4. อตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป (%) 0.14 0.19 0.20 0.21 0.25

5. จ านวนผวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป (พนคน)

1.7 1.3 3.2 4.1 4.3

6. จ านวนก าลงแรงงานของประชากรอาย 60 ปขนไป (พนคน)

3,405.6 3,447.3 3,842.5 3,912.9 4,021.3

7. อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป (%)

0.05 0.04 0.08 0.10 0.11

8. อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป หรอ 8 = (7/4)*100

36.0% 19.9% 41.1% 50.4% 43.4%

105



ขอเสนอแนะ ในอนาคต ควรมการวเคราะหเพมเตมถงอตรการวางงานเฉพาะกลมอาย เชน อาย 60-69 ป และ 70-79 ป เนองจากทงสองกลมอายจะมความแตกตางในเรองสขภาพ รวมไปถงทศนคตและความคดทมตอการท างานในวยสงอาย

106


ดชนท 16 รอยละ 70 ของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอาย

เขารวมกจกรรม



- ขอ 13 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) หมบาน/ชมชนนมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดหรอไม จ านวนกกลม”

- ขอ 14 “ในบรรดากลมกจกรรมเสรมรายไดทหมบาน/ชมชนนมนน มผสงอายเขารวมกจกรรมกกลม”

วธการสรางดชน ดชนท 16 ตองการประเมนการมสวนรวมของผสงอายในกจกรรมเสรมรายไดของชมชน การค านวณหารอยละของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม ใชขอค าถามท 13 ซงถามเกยวกบการรวมกลมและจ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดทมในหมบาน/ชมชน ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) และขอค าถามท 14 ซงถามเกยวกบการเขารวมกจกรรมเสรมรายไดของผสงอายทหมบาน/ชมชนจดขน เมอไดจ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมแลว น ามาหารดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงคาเปนรอยละ

ผลการประเมน ในภาพรวมของประเทศ พบวา นอยกวำครงหนงของหมบำน/ชมชน (รอยละ 45.7) มกำรรวมกลมกนท ำกจกรรมเสรมรำยไดในชวง 5 ปทผำนมำ (พ.ศ. 2555 - 2559) เมอพจารณาความแตกตางระหวางภาคและเขตทอาศย พบวา ภาคเหนอมรอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดสงสด (รอยละ 52.5) รองลงมาคอภาคกลาง (รอยละ 51.4) ภาคใต (รอยละ 46.7) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 45.4) ตามล าดบ ขณะทกรงเทพมหานคร มเพยงหนงในหาของชมชนในกรงเทพมหานครเทานนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายได นอกจากน ในชวง 5 ปทผานมา พบวาหมบานนอกเขตเทศบาลมรอยละของการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดสงกวาชมชนในเขตเทศบาล (รอยละ 51.2 เปรยบเทยบกบ รอยละ 46.6) (ตารางท 3-16.1)

% ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม

= จ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวม

จ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทงหมด

X 100

107

ส าหรบกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมนน ในภำพรวมพบวำ รอยละ 86.2 ของชมชน/หมบำนทมกำรรวมกลมท ำกจกรรมเสรมรำยไดมผสงอำยเขำรวมกจกรรม ซงสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 70 นอกจากน พบวาโดยเฉลยแลวผสงอายจะเขารวมกจกรรมเสรมรายไดในชมชน/หมบานประมาณ 1-2 กลม (ไมไดแสดงขอมล) ชมชนในเขตเทศบาลมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมสงกวานอกเขตเทศบาลเลกนอย (รอยละ 89.3 เปรยบเทยบกบ รอยละ 83.9) ภาคเหนอม รอยละของการมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมสงสด (รอยละ 90.4) รองลงมาคอ ภาคกลาง (รอยละ 85.7) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 85.4) และภาคใต (รอยละ 81.8) ตามล าดบ (ตารางท 3-16.1)

เมอพจารณาความแตกตางระหวางภาครวมกบทอยอาศย พบวาชมชนในเขตเทศบาลภาคเหนอมรอยละของการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมกจกรรมสงสด (รอยละ 93.2) รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 88.2) ภาคกลาง (รอยละ 87.2) และภาคใต (รอยละ 81.0) ส าหรบกรงเทพมหานครถงแมจะพบวามรอยละของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมจ านวนกลมกจกรรมต าสดกตาม แตกลบพบวามมากกกวาสามในหาของกลมกจกรรมเสรมรายไดทมนนมผสงอายเขารวมกจกรรม (รอยละ 78.7) ขณะทกวารอยละ 80 ของหมบานนอกเขตเทศบาลมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมกจกรรม โดยรอยละดงกลาวไมแตกตางกนมากนกในระดบภาค

ตารางท 3-16.1 รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได และกลมกจกรรม

เสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค

รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายได

รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและผสงอายเขารวม

นอกเขตเทศบาล


รวม นอกเขตเทศบาล


รวม

กรงเทพมหานคร - 31.9 19.5 - 78.7 78.7

กลาง (ไมรวม กทม.) 51.3 51.5 51.4 84.1 87.2 85.7

เหนอ 51.3 53.1 52.5 84.5 93.2 90.4

ตะวนออกเฉยงเหนอ 49.3 39.6 45.4 83.9 88.2 85.4

ใต 65.5 33.6 46.7 82.5 81.0 81.8

รวม 51.2 46.6 45.7 83.9 89.3 86.2




มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ

ดชนท 17 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนองคกรทมการประกาศเกยรตคณผสงอาย

“ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มหนวยงานทประกาศเกยรตคณผสงอาย 11 หนวยงาน เพมขนจาก 8 หนวยงาน ในระหวางป พ.ศ. 2550 - 2554”

ดชนท 18 รอยละ 70 ของจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง

“ปจจบนมการจดตงคลงปญญาผสงอายครบทง 76 จงหวด รวมถงกรงเทพมหานคร คดเปน รอยละ 100”

ดชนท 19 รอยละของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษา ในรอบปทผานมา เพมขนอยางตอเนอง

“ในป พ.ศ. 2559 มผสงอาย รอยละ 16.3 ไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษา ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2554 ทมผสงอายไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษา รอยละ 5.9”


ดชนท 17 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนองคกรทมการประกาศเกยรตคณผสงอาย


แหลงขอมล ทตยภม กรมกจการผสงอาย 1. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

2. รายงานผลการด าเนนงานคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559. 3. สรปผลการประชมคณะกรรมการบรหารชมรมคลงปญญาผสงอาย กรงเทพมหานครรายป ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

ส านกสารนเทศ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 4. ขาวประชาสมพนธ แหลงทมา http://pr.moph.go.th/iprg/ [2 เมษายน 2560]

กระทรวงวฒนธรรม 5. ขาวประชาสมพนธ แหลงทมา http://www.m-culture.go.th/th/search_result.php [2 เมษายน 2560]

กระทรวงแรงงาน 6. สรปผลการประชมคณะท างานดานแรงงานสงอายของกระทรวงแรงงาน ครงท 1/2558.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา 7. ประกาศกรมพลศกษา เรอง หลกเกณฑการประกวดรองเพลงคาราโอเกะ ผสงอาย (BIG KARAOKE 2016) ประจ าป พ.ศ. 2559.

8. ประกาศกรมพลศกษา เรอง การแขงขนกฬาและนนทนาการผสงอาย แหงประเทศไทย ครงท 10 ประจ าป พ.ศ. 2559.

สภากาชาดไทย 9. ขาวประชาสมพนธ แหลงทมา http://www.redcross.or.th. [2 เมษายน 2560]

http://www.m-culture.go.th/th/search_result.php

http://www.redcross.or.th/

112


ผลการประเมน เพอเปนการสงเสรมผสงอายทมศกยภาพผานการประกาศเกยรตคณ แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหมจ านวนองคกรหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายเพมขนอยางตอเนอง แตเนองจากขอมลทไดรบจากแหลงขอมลตางๆ มไดถกจ าแนกเปนรายป การประเมนในครงนจงพจารณาเปรยบเทยบจ านวนองคกรหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2550 - 2554 และป พ.ศ. 2555 - 2559 วาเพมขนหรอไม ผลการประเมน พบวา ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มจ านวนองคกรทประกาศเกยรตคณ ยกยองเชดชเกยรต และมอบรางวลใหกบผสงอายทมศกยภาพในดานตางๆ เพอใหเปนแบบอยางทดตอสงคม จ านวนทงสน 11 หนวยงาน เพมขนจาก 8 หนวยงาน จากผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554)

ตารางท 3-17.1 หนวยงานหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

หนวยงานหลก การประกาศเกยรตคณผสงอาย

1. คณะกรรมการผสงอายแหงชาต - สรรหาและคดเลอกผสงอายทเปนแบบอยางทดในสงคม ในวนผสงอายแหงชาตทกป

2. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษย

- จดงานวนผสงอายแหงชาต เปนประจ าทกป - ประกาศสดดเกยรตคณยกยองบคคลเปนผสงอายแหงชาต พรอม มอบเกยรตบตร เขมขดทองค าทระลก และเงนรางวล 100,000 บาท ทกป - ประกาศเกยรตคณแกผมจตอาสาดแลผสงอายระดบดเดน และ ระดบดมาก เปนประจ าทกป - ประกาศเกยรตคณองคกรทมผลงานดานผสงอายดเดน

3. กระทรวงสาธารณสข - ประกาศเกยรตคณและมอบโลแกชมรมเครอขายผสงอาย และ ผสงอายสขภาพด 80 ป ชวมสข เปนประจ าทกป โดยเรมมาตงแต ป พ.ศ. 2552 (โดยท าการคดเลอกผสงอายทมอาย 80 ปขนไป ทวประเทศ โดยแยกเปนรายจงหวด จงหวดละ 2 คน และผสงอายทมอาย 100 ป ขนไป จากเขตตรวจราชการสาธารณสข 19 เขต เขตละ 1 คน และกทม. 1 คน) - ประกาศเกยรตคณแกผดแลผสงอายระดบดเดน และระดบระดบ ดมาก เปนประจ าทกป

4. กระทรวงมหาดไทย - หนวยงานในสวนภมภาค รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน ทกจงหวดจดกจกรรมพเศษเนองในวนผสงอายแหงชาต อาท กจกรรมดานสขภาพ กจกรรมดานสงคม กจกรรมดานการสบสาน ประเพณ วฒนธรรม กจกรรมถายทอดภมปญญาผสงอาย กจกรรม นนทนาการ และมอบประกาศเกยรตคณใหแกหนวยงาน องคกร และเครอขายทใหความส าคญดานผสงอายดเดน

113

ตารางท 3-17.1 (ตอ)


5. กระทรวงวฒนธรรม - ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ประกาศเกยรตคณ ยกยองเชดชเกยรต และมอบรางวลศลปนแหงชาต แกศลปนผ สรางสรรคผลงานศลปะทมคณคาของแผนดนไทย ซงมอบรางวล เปนประจ าทกป ในวนศลปนแหงชาต (24 กมภาพนธ) โดยเรมมา ตงแตป พ.ศ. 2528 ซงบคคลสวนใหญทไดรบรางวลจะเปนผสงอาย

6. กรงเทพมหานคร - ยกยองเชดชเกยรต และมอบรางวลแกผสงอายดเดนของ กรงเทพมหานคร

7. เมองพทยา - จดกจกรรมประกวดผสงอายสขภาพด เปนประจ าทกป

8. สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย- ในพระบรมราชปถมภ

- มอบโลเกยรตคณผสงอายดเดนประจ าป ตอเนองทกป โดย เรมมาตงแตป พ.ศ. 2539 - มอบโลเกยรตคณและเขมกลดพระราชทานสมเดจพระศร- นครนทราบรมราชชนน และเงนขวญถงใหแกผสงอายทมอาย เกน 100 ป ทกรายอยางตอเนองทกป โดยเรมมาตงแตป พ.ศ. 2543 (ทกๆ 3 เดอน จะท าการส ารวจขอมลและคดเลอก

ผสงอายทมอาย 100 ปขนไป เพอประกาศยกยองเชดชเกยรตเปน ปชนยบคคล โดยมอบรางวลปละ 4 ครง คอ ในวนปใหม (1 มกราคม) วนสงกรานต (13 เมษายน) วนพระราชสมภพ และวนสวรรคต ของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (21 ตลาคมและ 18 กรกฎาคม ตามล าดบ))

9. สภากาชาดไทย - มอบโลพระราชทานจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรม- ราชกมาร แกผสงวยทมสขภาพด ในงานกาชาดประจ าปทกป (โครงการประกวด “ผสงวยสขภาพด” เปนกจกรรมหนงในงาน กาชาดประจ าป เพอเปนการสงเสรมใหผสงวยและผทอยในชวงการ เตรยมความพรอมเพอเขาสวยทสงขน รวมทงสมาชกในครอบครว และสงคมไดตระหนกถงการมสขภาพดอยางมคณภาพ โดยคดเลอก ผสงวยทมสขภาพดแบบองครวมทงรางกาย จตใจ อารมณ และ สงคม โดยเรมมาตงแตป พ.ศ. 2550)

10. กระทรวงแรงงาน - ยกยองเชดชเกยรตบคคลและองคกรทมผลงานดานผสงอายดเดน และสงประดษฐเพอผสงอาย - มอบโลประกาศเกยรตคณผเกษยณอายราชการ ในงานวนคลายวน สถาปนา “23 ป กระทรวงแรงงาน เดนหนาพฒนาก าลงคนส ประเทศไทย 4.0”

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4

114



11. กระทรวงการทองเทยวและการกฬา - กรมพลศกษา จดโครงการประกวดรองเพลงคาราโอเกะผสงอาย เพอเปนการสงเสรมใหผสงอายมกจกรรมนนทนาการทเหมาะสมกบ วย รจกใชเวลาวางใหเปนประโยชน ไดแสดงออกถงศกยภาพ รวมทงเพอเชอมความสมพนธระหวางบคคลทกเพศทกวย โดยมการ มอบเกยรตบตร และถวยรางวลแกผสงอายทชนะเลศ - กรมพลศกษา จดโครงการแขงขนกฬาและนนทนาการผสงอายแหง ประเทศไทย เพอสงเสรมใหผสงอายทวประเทศมสขภาวะ และ สมรรถภาพทงทางรางกายและจตใจ โดยมการมอบเกยรตบตร และ เหรยญรางวลแกผสงอายทชนะเลศ


ขอสงเกต การประกาศเกยรตคณผสงอายทเปนตวอยางทดของสงคมสวนใหญยงจ ากดอยทหนวยราชการระดบประเทศและระดบจงหวดทเกยวของ รฐอาจสงเสรมใหภาคเอกชนทท าธรกจเกยวกบผสงอายมการประกาศเกยรตคณผสงอายทมศกยภาพและเปนแบบอยางทดของสงคมดวย


115


ดชนท 18 รอยละ 70 ของจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง


แหลงขอมล ทตยภม 1. กรมกจการผสงอาย. 2559. สรปผลการด าเนนงานกรมกจการผสงอาย

คลงปญญาผสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

วธการสรางดชน การจดตงคลงปญญานบเปนชองทางหนงในการสนบสนนใหผสงอายทมศกยภาพมโอกาสถายทอดภมปญญา4 ความร ทกษะและประสบการณใหแกผ อน ชมชน และประเทศชาต ขอมล คลงปญญากลางในการศกษาครงน เปนขอมลคลงปญญาผสงอายของจงหวดตางๆ ทกรมกจการผสงอายรวมกบส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดทกจงหวดรวบรวมไวอยางเปนระบบ ผนวกกบขอมลคลงปญญาผสงอายในเขตกรงเทพมหานคร ทจดท าโดยกรงเทพมหานคร วธการค านวณดชนน คอ น าจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย หารดวยจ านวนจงหวดทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน จากรายงานผลการด าเนนงานการจดตงคลงปญญาผสงอายของกรมกจการผสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา มการจดตงคลงปญญาผสงอายครบทงหมด 76 จงหวด รวมถงกรงเทพมหานคร ซงมการจดตงคลงปญญาขนตงแตป พ.ศ. 2553 สามารถคดเปนรอยละ 100 ซงเกนกวาคาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 70

4 คลงปญญาผสงอายมภมปญญาในสาขาตางๆ ตอไปน ดานการศกษา ดานการแพทยและสาธารณสข ดานเกษตร ดาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานวศวกรรม ดานสถาปตยกรรม ดานการพฒนาสงคม พฒนา ชมชน การจดสวสดการชมชน การสงคมสงเคราะห ดานกฎหมาย ดานการเมองการปกครอง ดานศลปะ วฒนธรรม ประเพณ ดาน ศาสนา จรยธรรม ดานพาณชยและบรการ ดานความมนคง ดานบรหารจดการและบรหารธรกจ ดานการประชาสมพนธ ดานการ คมนาคมและการสอสาร ดานพลงงาน ดานตางประเทศ ดานอตสาหกรรมและหตถกรรม ดานภาษา วรรณศลป และดานวาทศลป โดย คลงปญญามอายสองป

% จงหวดทจดตงคลงปญญากลาง

= จ านวนจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย

จ านวนจงหวดทงหมด

X 100

116


ขอสงเกต แมวาการด าเนนงานการจดตงคลงปญญาผสงอายของกรมกจการผสงอายจะประสบความส าเรจเกนกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตทวาจ านวนผสงอายทขนทะเบยนภมปญญากลบมจ านวนลดลง โดยในป พ.ศ. 2559 มจ านวนผสงอายทขนทะเบยนภมปญญาทงสน 14,274 คน ลดลงจากป พ.ศ. 2556 ทมจ านวนผสงอายทขนทะเบยนภมปญญา 21,517 คน คดเปนรอยละทลดลง 33.7 ทงน การลดลงอาจมสาเหตสวนหนงมาจากการปรบปรงฐานขอมลคลงปญญาในระหวางป พ.ศ. 2557 - 2558

ขอเสนอแนะ เมอการปรบปรงฐานขอมลเสรจสนเรยบรอยแลว จงควรมการทบทวนและก าหนดเปาหมายใหม โดยเนนทการเพมขนอยางตอเนองของจ านวนผสงอายทเปนสมาชกคลงปญญาและรอยละของสมาชกคลงปญญาทเขารวมกจกรรมหรอเปนพลงใหชมชน นอกจากน ยงควรพฒนาฐานขอมลใหมความบรณาการระหวางหนวยงาน และลดความซ าซอน เชน บรณาการฐานขอมลกบวฒอาสาธนาคารสมอง5 ซงกอตงตงแตป พ.ศ. 2543 โดยมส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เปนหนวยทะเบยนกลาง มหนาทรวบรวมขอมล จดท าบญชหรอท าเนยบผทรงคณวฒ จ าแนกเปนรายสาขาใหตรงตามความตองการในการพฒนาประเทศ และเปนตวกลางประสานเชอมโยงเครอขายตางๆ เพอใหวฒอาสาไดน าความร ประสบการณ ความเชยวชาญมาชวยงานเ พอประโยชนสวนรวมในการพฒนาประเทศอยางมประสทธภาพ ตลอดจนเสนอแนะมาตรการตอคณะรฐมนตรในอนทจะน าวฒอาสาเหลานมารวมท างานเพอพฒนาประเทศตอไป

5 ทรพยากรบคคลทพนจากต าแหนงจากกระทรวง/ทบวงดวยการลาออกหรอเกษยณอาย แตยงมสขภาพด มความร ความสามารถในการประดษฐ คดคน การวจย หรอการพฒนาประเทศ มความพรอมและสมครใจเปนวฒอาสาธนาคาร สมอง

117


ดชนท 19 รอยละของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษา ในรอบปทผานมา

เพมขนอยางตอเนอง



พ.ศ. 2559 - ขอ G10a “ในรอบปทผานมา ทานไดถายทอดความรความสามารถ/ประสบการณ

หรอเปนวทยากรสอนเรองทถนดหรอไม” - ขอ G10e “ในรอบปทผานมา ทานไดเปนกรรมการ เปนทปรกษาหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 19 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมและเปดโอกาสใหมการเผยแพร ภมปญญาของผสงอายและใหมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของสงคม การค านวณหารอยละของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษาในรอบปทผานมา ใชขอค าถาม 2 ขอดวยกน คอ ขอค าถาม G10a ทถามผตอบสมภาษณดวยตนเองถงการท ากจกรรมถายทอดความรความสามารถ/ประสบการณ หรอเปนวทยากรสอนเรองทถนด และขอค าถามท G10e ทถามถงการเปนกรรมการหรอทปรกษา โดยมระยะเวลาอางอง คอ ในระยะ 12 เดอนทผานมา ผสงอายทรายงานวาท ากจกรรมอยางใดอยางหนงจะจดวาเปนผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษา เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน ในป พ.ศ. 2559 ประมำณรอยละ 16 ของผสงอำยไดรบเชญใหเปนวทยำกรหรอทปรกษำในรอบปทผำนมำ ซงเพมขนจากรอยละ 5.9 ในป พ.ศ. 2554 เกอบสามเทาตว เปนไปตามเปาหมาย ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดใหรอยละของผสงอายไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมาเพมขนอยางตอเนอง ส าหรบ รอยละ ทค านวณไดในป พ.ศ. 2559 พบวา มความแตกตางกนระหวางภาคไมมากนก กลาวคอทกภาคมรอยละของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมาอยระหวางรอยละ 16.3-20.5 ยกเวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมสดสวนดงกลาวต าทสด คอรอยละ 12.2

=

% ประชากรสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษาในรอบปทผานมา


X 100

118

ตารางท 3-19.1 รอยละของผสงอายทเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559


วทยากร ทปรกษา วทยากรหรอทปรกษา

กรงเทพมหานคร 10.9 10.6 16.3

กลาง (ไมรวม กทม.) 8.7 13.4 17.5

เหนอ 12.2 13.6 20.5


ใต 13.9 9.8 18.8

รวม 8.9 11.4 16.3




ในรอบปทผานมา ผสงอายไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอ ทปรกษาเพมขนเกอบสามเทา

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอาย

ไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 20 รอยละ 70 ของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอ ในระยะ 1 เดอน ทผานมา

“ผสงอาย รอยละ 86.7 ไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายผานสออยางนอย 1 แหลง ในระยะ 1 เดอนกอนการสมภาษณ”

ดชนท 21 การเพมขนอยางตอเนองของสดสวนรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอายทผาน สอสาธารณะ

“มการก าหนดรายการทมเนอหาเกยวกบผสงอายในผงรายการอยางชดเจน และจ านวนรายการทมเนอหาเกยวกบผสงอายเพมขนกวาการประเมนรอบทผานมา”

121

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและ

สนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 20 รอยละ 70 ของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอ

ในระยะ 1 เดอนทผานมา



พ.ศ. 2559 - ขอ G6 “ในรอบ 1 เดอนทผานมา ทานไดรบขาวสารดานผสงอายหรอขอมลทเปน

ประโยชนตอผสงอาย (เชน การปฏบตตวในวยสงอาย การท าตวใหมสขภาพด การจดการเรองการเงนในชวงสงวย สทธของคนสงอาย) จากสอแหลงตางๆ หรอไม ”

วธการสรางดชน ดชนท 20 เปนหนงในสองดชนทประเมนมาตรการสงเสรมการผลตสอส าหรบผสงอาย และการเขาถงสอของผสงอาย โดยดชนท 20 นจะวดการเขาถงสอประเภทตางๆ ของผสงอาย การค านวณหารอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอใชขอค าถาม G6 ทถามผใหสมภาษณถงการไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอาย (เชน การปฏบตตวในวยสงอาย การท าตวใหมสขภาพด การจดการเรองการเงนในชวงสงวย สทธของคนสงอาย ) จากสอแหลงตางๆ 8 แหลง ในชวงระยะเวลา 1 เดอนกอนการสมภาษณ (รปท 3-20.1) ผสงอายทตอบวาไดรบขอมลขาวสารจากสออยางนอย 1 แหลงจากทงหมด 8 แหลงจะถอวาเปนผทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอ เมอไดจ านวนผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอทงหมด น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน โทรทศนเปนสอทผสงอำยไทยไดรบขอมลขำวสำรดำนผสงอำยมำกทสด รองลงมำเปนสอบคคล (เชน ผน ำชมชน ญำต เพอน) หอกระจำยขำว และวทย ส าหรบสอประเภทสงพมพ เชน หนงสอพมพ แผนพบ รวมไปถงสออเลกทรอนกส มรอยละของผสงอายทไดรบขาวสารผานทางชองทางดงกลาวนอยมาก ทงน อาจเปนเพราะสอเหลานเกยวของกบสมรรถภาพของสายตา ความสามารถในการอานหนงสอ และโอกาสในการเขาถงเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศ (รปท 3-20.1)

% ประชากรสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอ

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทไดรบขอมลขาวสาร ส าหรบผสงอายผานสอ

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทงหมด X 100 =

122

นอกจากน พบวาผสงอายสวนใหญ รอยละ 86.7 ไดรบขอมลขำวสำรดำนผสงอำยผำนสออยำงนอย 1 แหลงในระยะ 1 เดอนกอนกำรสมภำษณ ซงสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 70 เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวาทกภาคมรอยละดงกลาวใกลเคยงกน ยกเวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมรอยละดงกลาว สงทสดและสงกวาคาเฉลยของประเทศ

รปท 3-20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอายจาก แหลงตางๆ ป พ.ศ. 2559

ตารางท 3-20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอาย ผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละทไดรบขอมลจากสออยางนอย 1 แหลง

กรงเทพมหานคร 83.5 กลาง (ไมรวม กทม.) 81.6 เหนอ 86.0 ตะวนออกเฉยงเหนอ 94.1 ใต 81.2

รวม 86.7




51.9%

4.5%

7.1%

7.1%

11.8%

62.2%

29.6%

43.3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

บคคลตางๆ เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ

อนเตอรเนต คอมพวเตอร

ปายประกาศ โปสเตอร

แผนพบ ใบปลว

หนงสอพมพ นตยสาร

โทรทศน

วทย

หอกระจายขาว

123

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและ

สนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 21 การเพมขนอยางตอเนองของสดสวนรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอาย

ทผานสอสาธารณะ


แหลงขอมล ทตยภม 1. สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ. ผงรายการออกอากาศ

ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559. 2. ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการ โทรคมนาคมแหงชาต. แหลงทมา http://www.nbto.go.th [3 เมษายน 2560]

3. สถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS). แหลงทมา http://www.thaipbs.or.th/home [3 เมษายน 2560]

วธการสรางดชน ดชนนตองการประเมนมาตรการสงเสรมและสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการผสงอายผานสอสาธารณะ ซงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามของสอสาธารณะ วาหมายถง สอของรฐ เชน วทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ และทวไทย จากการรวบรวมขอมลจากกรมประชาสมพนธและส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต พบวา ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ยงไมไดมการก าหนดผงรายการวทย หรอโทรทศนใหตองมรายการทมเนอหาเกยวกบผสงอาย ท าใหไมมขอมลในภาพรวม การประเมนในครงนจงพจารณาเฉพาะสอโทรทศนทมรายการออกอากาศทมเนอหาเกยวกบผสงอาย เนองจากสอโทรทศนมความครอบคลมประชากรในทกกลมอาย และพจารณาเปรยบเทยบจ านวนรายการออกอากาศทางโทรทศนทมเนอหาเกยวกบผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2550 - 2554 และระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 วามจ านวนเพมขนหรอไม

ผลการประเมน ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มรายการออกอากาศทางโทรทศนทมเนอหาเกยวกบผสงอาย จ านวน 6 รายการ ไดแก

http://www.nbto.go.th/

124

1) รายการ "สงวยใจเกนรอย" ออกอากาศ ทางสถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย (NBT) ทกวนองคาร เวลา 14.00-14.30 น. และออกอากาศซ าทกวนอาทตย เวลา 05.30 -06.00 น. เปนรายการทน าเสนอเกยวกบการสงเสรมคณคาและแนวทางการด าเนนชวตของผสงอาย และเมอเทยบกบจ านวนรายการทงหมดในผงของชอง NBT พบวา รอยละเพมสงขนจากรอยละ 0.6 ในป พ.ศ. 2555 เปนรอยละ 0.7 ในป พ.ศ. 25596

2) รายการ "ลยไมรโรย...สงวยดด" ออกอากาศทางสถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS) ทกวนพธและพฤหสบด เวลา 06.30-07.00 น. และออกอากาศซ าทกวนศกร เวลา 06.30-07.00 น. เปนรายการทเนนการสรางการมสวนรวมใหกบคนทกวย โดยเฉพาะคนหนมสาวรนใหม เพอใหสงคมตระหนกถงคณคาของผสงอาย และเรยนรทจะอยรวมกนอยางมความสข ซงจะเปนประโยชนส าหรบผทก าลงกาวเขาสชวงวยของการเปนผสงอาย และส าหรบลกหลานทตองดแลผสงอาย

3) รายการ "Young@Heart" ออกอากาศทางสถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS) ทกวนเสารและอาทตย เวลา 05.00-06.00 น. เปนรายการทน าเสนอเกยวกบการดแลสขภาพอยางถกวธ และสามารถใชเปนสอกลางในการบอกเลาเคลดลบของการออกก าลงกาย

4) รายการ "ยอดมนษยปา" ออกอากาศทางชองไทยรฐทว ชอง 32 ทกวนองคาร เวลา 10.00-11.00 น. เปนรายการทน าเสนอเกยวกบการกาวเขาสวยปา แตกเลอกเปนปาอยางทรงคณคา ของเหลาคณปาทวประเทศไทย

5) รายการ "คยเพลนเมองไทย" ออกอากาศทางเคเบลทวชองเพลนทว ทกวน เวลา 09.00-10.30/15.00-16.30/18.00-19.30 น. และยายไปออกอากาศทางดจทลทว ชอง 8 ทกวนเสาร และวนอาทตย เวลา 08.00-09.00 น. เปนรายการวาไรตคยสนก ส าหรบรนใหญ วยเพลน ทมเนอหาสาระมากมาย

6) รายการ “ร เวดดง: แตงอกครง...ยงเปนเธอ” ออกอากาศทางสถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS) ทกวนองคาร เวลา 21.10-22.00 น. เปนรายการทมเนอหาเกยวกบสมพนธภาพระหวางครกผสงอาย

นอกจากน ยงพบวามวารายการทออกอากาศทางโทรทศนมเนอหาบางตอนเกยวของกบผสงอาย ไดแก

1) รายการ “สามญชนคนไทย (วถชวตแบบไทย) ออกอากาศทางสถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS) ทกวนเสาร เวลา 21.10-22.00 น.

2) รายการ “ดใหร (วถชวตแบบญปนเปรยบเทยบกบไทย) ออกอากาศทางสถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS) ทกวนอาทตย เวลา 17.30-18.00 น.

เปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละของรายการทออกอากาศผานสอสาธารณะตองเพมขนอยางตอเนอง ผลจากการประเมน พบวา รายการทออกอากาศทางโทรทศนในป พ.ศ. 2555 - 2559 ม 6 รายการ เพมขนจาก

6 ค านวณมาจากจ านวนรายการเกยวกบผสงอายทงหมดหารดวยจ านวนรายการทงหมดคณดวย 100 ผวจยนบเฉพาะรายการ ทไมมชอซ าซอนหรอการฉายซ า และใชผงรายการของเดอนธนวาคมของทกปในการค านวณ ยกเวนป พ.ศ.2559 ทการ ค านวณใชผงรายการเดอนตลาคม

125

1 รายการ ในระหวางป พ.ศ. 2550 - 2554 คดเปนรอยละทเพมขน 83.3 โดยรายการทง 6 รายการนไดถกก าหนดไวในผงรายการอยางเปนระบบ




มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม

ดชนท 22 รอยละ 10 ของผสงอายอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

“ผสงอาย เพยงรอยละ 3.4 อาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม”

129


ดชนท 22 รอยละ 10 ของผสงอายอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม



พ.ศ. 2559 - ขอ D12 “หองนอนของทานอยชนบนหรอชนลาง” - ขอ D13 “บานททานอยมราวบนไดส าหรบยดเกาะหรอไม” - ขอ D15 “บานททานอยมราวในหองน า/หองสวมส าหรบยดเกาะหรอไม” - ขอ D16 “สวนใหญทานใชสวมประเภทใดในบานน” - ขอ D17 “หองน า/หองสวมททานใชเปนประจ าตงอยทใด”

วธการสรางดชน ดชนท 22 ตองการประเมนหารอยละของประชากรสงอายทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามใหบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม หมายถงบานทมลกษณะ 5 ลกษณะ คอ บนไดบานมราวใหยดเกาะ หองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะ หองนอนอยชนลางหรอเปนบานชนเดยว หองน า/หองสวมตงอยในบาน และมสวมแบบนงหอยเทา

การค านวณหารอยละของผสงอายทอาศยอยในบานทมลกษณะดงทกลาวมาใชขอค าถาม 5 ขอ ไดแก ขอค าถามท D12 ถามผใหสมภาษณถงหองนอนวาอยชนบนหรอชนลาง ซงหากผใหสมภาษณอาศยอยอะพารตเมนตหรอคอนโดมเนยม ค าตอบจะถกก าหนดใหเปนชนลาง ขอค าถามท D13 ถามถงบนไดวามราวส าหรบยดเกาะหรอไม ขอค าถามท D15-D17 ถามถงสถานทตงและอปกรณภายในหองน า (ตารางท 3-22.1) เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมแลว น าจ านวนประชากรสงอายทงหมดมาหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

= % ประชากรสงอายทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทอาศยอยในบานทมลกษณะทก าหนดทง 5 ขอ


X 100

130

ผลการประเมน มากกวาครงหนงของผสงอายอาศยอยในบานทมราวบนไดใหเกาะยด และมากกวารอยละ 70 ของผสงอายมหองนอนตงอยชนลางของบานหรออาศยอยในบานชนเดยว ส าหรบหองน า/หองสวม พบวา สวนใหญกวารอยละ 75 ตงอยในตวบานทผสงอายอาศยอย และกวาครงหนงเปนสวมแบบนงหอยเทา อยางไรกตาม พบวากวารอยละ 87 ของผสงอายทอาศยอยในบานทภายในหองน า/หองสวมไมมราวใหยดเกาะ เมอพจารณาลกษณะบานทผสงอายอยตามรายภาค พบวา กรงเทพมหานครมรอยละของผสงอายทอาศยในบานทบนไดบานมราวใหยดเกาะ ภายในหองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะ หองน า/หองสวมตงอยในตวบาน และมสวมแบบนงหอยเทาสงทสด ในขณะทผสงอายในภาคอนๆ สวนใหญมหองนอนอยชนลางหรออาศยอยในบานชนเดยว โดยกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 44.5) (ตารางท 3-22.1) ซงเนองมาจากผสงอายในกรงเทพมหานครสวนใหญอาศยอยในบานเดยวหรอบานแถว ซงมหองนอนอยชนบน (ไมไดแสดงขอมล)

เปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละ 10 ของผสงอายอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม จากการประเมนพบวา ผสงอายไทยเกอบทงหมดอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม มเพยงรอยละ 3.4 เทานนทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมเหมาะสม ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 เกอบสามเทาตว โดยกรงเทพมหานครม รอยละของผสงอายทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมท เหมาะสมสงทสด (รอยละ 7.3) รองลงมาเปนภาคใต (รอยละ 4.6) สวนภาคอนๆ อก 3 ภาค นอยกวารอยละ 3 ของผสงอายอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม (ตารางท 3-22.2)

ตารางท 3-22.1 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมแตละดาน จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ลกษณะ/สภาพบานทพงประสงค รอยละทมหรอใช



1. บนไดบานมราวใหยดเกาะ 77.6 46.1 54.4 56.6 30.1 52.3

2. หองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะ 25.3 13.8 11.7 7.3 16.0 12.7

3. หองนอนอยชนลางหรอเปนบานชนเดยว 44.5 75.1 58.7 83.6 80.8 72.1

4. หองน า/หองสวมอยในบาน 97.6 69.8 73.2 69.8 92.4 75.9

5. ชนดของสวมเปนแบบนงหอยเทา 87.3 57.4 55.8 40.1 54.7 54.1

131

ตารางท 3-22.2 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559


กรงเทพมหานคร 7.3 กลาง (ไมรวม กทม.) 2.9 เหนอ 2.9 ตะวนออกเฉยงเหนอ 2.4 ใต 4.6

รวม 3.4




ผสงอายรอยละ 3.4 อาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมเหมาะสม

ยทธศาสตรท 3 ดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย


คมครองดานรายได


หลกประกนดานสขภาพ


ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง


ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน

มาตรการ 1 คมครองดานรายได

ดชนท 23 รอยละ 90 ของผสงอายไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน

“ผสงอาย รอยละ 93.5 ไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน”

ดชนท 24 รอยละ 50 ของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย

“รอยละ 44.4 ของชมชนมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย”

139


ดชนท 23 รอยละ 90 ของผสงอายไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน



พ.ศ. 2559 - ขอ D12a “ในรอบปทผานมา ทานไดรบเบยยงชพจากทางราชการในการเลยงชพ

ตนเอง/ครอบครว หรอไม” - ขอ D12d “ในรอบปทผานมา ทานไดรบบ านาญในการเลยงชพตนเอง/ครอบครว

หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 23 เปนหนงในสองดชนทตองการประเมนมาตรการสงเสรมใหผสงอายทกคนไดรบสวสดการดานรายไดพนฐานทรฐจดให ซงอยภายใตมาตรการคมครองทางสงคมดานรายได โดย แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามรายไดทรฐจดใหเปนเดอน วาหมายถง รายไดจากบ านาญของขาราชการและเบยยงชพ (ไมรวมบ าเหนจ) การสรางดชนนใชขอค าถาม C12 ทถามผใหสมภาษณถงแหลงตางๆ ของรายไดหรอทรพยสนทใชในการเลยงชพตนเอง/ครอบครวในรอบปทผานมา โดยขอค าถามยอย C12a ถามถงเบยยงชพจากทางราชการ และขอค าถามยอย C12d ถามถงบ านาญ เมอไดจ านวนรวมของผทไดรบบ านาญหรอไดรบเบยยงชพในรอบปทผานมา น าจ านวนประชากรสงอายทงหมดมาหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ในป พ.ศ. 2559 รอยละ 88 ของผสงอายรายงานวาไดรบเบยยงชพรายเดอนจากรฐบาล ในขณะทรอยละ 6.0 รายงานวาไดรบบ านาญ ผสงอายในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละทรายงานวาไดรบเบยยงชพสงทสด (รอยละ 90.8) ในขณะทผสงอายในกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 78.4) ในทางตรงขาม พบวา ผสงอายในกรงเทพมหานครมรอยละทรายงานวาไดรบบ านาญสงทสด (รอยละ 11.5) ในขณะทผสงอายในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 3.8) (ตารางท 3-23.1)

= % ประชากรสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทไดบ านาญหรอเบยยงชพ


X 100

140

รอยละ 93.5 ของผสงอายไทยไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน ซงสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวท รอยละ 90 เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวา ทกภาคมรอยละของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอนใกลเคยงกนและสงกวารอยละ 90 ยกเวนกรงเทพมหานครทมรอยละดงกลาวต าทสดและต ากวา รอยละ 90 (ตารางท 3-23.1)

ตารางท 3-23.1 รอยละของผสงอายทไดรบบ านาญหรอเบยยงชพ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559


เบยยงชพ บ านาญ บ านาญหรอเบยยงชพ


กลาง (ไมรวม กทม.) 86.3 7.8 93.7

เหนอ 89.0 4.2 92.7


ใต 88.6 7.2 95.3

รวม 87.8 6.0 93.5




ผสงอายไทยไดรบรายไดจากรฐเปนรายเดอน (รอยละ 93.5)

• เบยยงชพ รอยละ 87.8

• บ านาญ รอยละ 6.0

141


ดชนท 24 รอยละ 50 ของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย



- ขอ 15 “ปจจบนหมบาน/ชมชนนมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 24 ตองการประเมนความเขมแขงของชมชนในการจดตงกองทนในชมชนส าหรบผสงอาย เพอเปนหลกประกนหรอการคมครองรายไดใหแกผสงอาย การประเมนในครงนก าหนดนยามใหกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย หมายถง เงนจากทกแหลงเพอเปนทนส าหรบใชจายเกยวกบการคมครอง สงเสรม และสนบสนนประชากรในชมชน ซงรวมกลมผสงอายดวย การค านวณหารอยละของหมบาน/ชมชนทมกองทนครอบคลมกลมผสงอาย เรมจากการหาจ านวนหมบานหรอชมชนทงหมดทตอบกลบแบบสอบถามและรายงานวามกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย แลวหารดวยจ านวนหมบานหรอชมชนทตอบกลบแบบสอบถามทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน เปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละ 50 ของหมบานหรอชมชนมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย ซงจากการประเมน พบวา มหมบานหรอชมชน รอยละ 44.4 ทมกองทนลกษณะดงกลาว ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 เพยงเลกนอย โดยภาคกลางเปนภาคเดยวทมรอยละของหมบาน/ชมชนทมกองทนดงกลาวเกนครง (รอยละ 63.2) ในขณะทภาคอนมรอยละดงกลาวต ากวารอยละ 50 โดยเฉพาะภาคใตและกรงเทพมหานครทมรอยละดงกลาวไมถงหนงในสของหมบาน/ชมชนทงหมด ซงหากพจารณาระหวางในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล พบวา หมบานนอกเขตเทศบาลมรอยละของการมกองทนทครอบคลมกลมผสงอายสงกวาชมชนในเขตเทศบาล(เปรยบเทยบรอยละ 51.7 กบรอยละ 44.7)

= % หมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย

จ านวนหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงค ครอบคลมกลมผสงอาย

จ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด X 100

142

ตารางท 3-24.1 รอยละของหมบานหรอชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย จ าแนกตามภาคและเขตทอยอาศยป พ.ศ. 2559


นอกเขตเทศบาล ในเขตเทศบาล รวม

กรงเทพมหานคร - 13.6 13.6

กลาง (ไมรวม กทม.) 75.4 51.4 63.2

เหนอ 38.9 51.9 47.7


ใต 39.1 12.8 23.6

รวม 51.7 44.7 44.4




มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ

ดชนท 25 ไมนอยกวารอยละ 90 ของประชากรสงอายใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวย ครงสดทาย

“ผสงอาย รอยละ 87.7 ใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย”

ดชนท 26 รอยละ 90 ของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบานอยางนอย เดอนละ 1 ครง

“ผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ รอยละ 8.1 ไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง”

ดชนท 27 รอยละ 80 ของผสงอายไดรบการตรวจสขภาพประจ าป

“ผสงอาย รอยละ 25.6 ไดรบการตรวจสขภาพประจ าป”

ดชนท 28 รอยละ 90 ของผสงอายไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ

“ผสงอาย รอยละ 38.2 ไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ”

ดชนท 29 รอยละ 50 ของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน

“ผสงอายทเดนไมไดและจ าเปนตองใชรถเขน ไดรบรถเขน เพยงรอยละ 10”

145


ดชนท 25 ไมนอยกวารอยละ 90 ของประชากรสงอายใชระบบประกนสขภาพ

ในการเจบปวยครงสดทาย



พ.ศ. 2559 - ขอ E8 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2554 - 2559) ทานเคยปวยจนกระทงไม

สามารถท ากจวตรประจ าวนไดหรอไม” - ขอ E9 “ครงสดทายททานปวย ไดใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐหรอไม

(เชน บตรผสงอาย/บตรประกนสขภาพ/บตรประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน/สวสดการขาราชการหรอขาราชการบ านาญ/สวสดการพนกงานรฐวสาหกจ)”

วธการสรางดชน ดชนท 25 ตองการประเมนถงการพฒนาและสงเสรมระบบประกนสขภาพเพอผสงอาย ซงอยภายใตมาตรการหลกประกนดานสขภาพ การประเมนในครงนใชขอค าถาม 2 ขอ ไดแก ขอค าถามท E8 ทถามผใหสมภาษณถงการเจบปวยทท าใหไมสามารถท ากจวตรประจ าวนไดในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) และขอค าถามท E9 ทถามถงการใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐ (เชน บตรประกนสขภาพ บตรประกนสงคม สวสดการขาราชการหรอขาราชการบ านาญ สวสดการพนกงานรฐวสาหกจ เปนตน) เมอเจบปวยครงสดทาย เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทงหมดทเคยเจบปวยในชวงเวลาดงกลาวและการเจบปวยครงสดทายนนไดใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐ น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทเคยเจบปวยในชวงเวลาดงกลาว และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน รอยละ 35 ของผสงอำยมกำรเจบปวยทท ำใหไมสำมำรถท ำกจวตรประจ ำวนไดอยำงนอย 1 ครง ในชวงเวลำ 5 ปทผำนมำ โดยรอยละดงกลาวเมอจ าแนกรายภาค พบวา มคาไมแตกตางกนมากนก คออยระหวางรอยละ 28-38 โดยผสงอายในภาคใตมรอยละทมการเจบปวยต าทสด (รอยละ 28.1) ในขณะทภาคกลางและภาคเหนอมรอยละดงกลาวสงทสด (รอยละ 37.5)

= % ประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงทสดทาย

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทเคยเจบปวยในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย X 100 =

146

ในผสงอำยทเคยเจบปวยในชวงเวลำ 5 ปทผำนมำ สวนใหญกวำรอยละ 88 ใชสวสดกำรกำรรกษำพยำบำลของรฐในกำรเจบปวยครงสดทำย ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไววาตองไมนอยกวารอยละ 90 เพยงเลกนอยเทานน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของการใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในผสงอายทเจบปวยสงทสดและสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด คอรอยละ 69.5 ซงแสดงใหเหนวาเกอบหนงในสามของผสงอายในกรงเทพมหานคร เมอเจบปวยมแนวโนมทจะไมใชสวสดการรกษาพยาบาลของภาครฐ ทงนอาจเปนเพราะผสงอายในกรงเทพมหานครมแนวโนมจะมฐานะทางเศรษฐกจสงกวาผสงอายในภาคอนๆ จงมโอกาสมากกวาทจะมและใชประกนสขภาพของภาคเอกชน (ตารางท 3-25.1)

ตารางท 3-25.1 รอยละของผสงอายทรายงานวาเคยเจบปวยในรอบ 5 ปทผานมา และรอยละของผสงอาย

ทปวยทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทาย ในชวง 5 ปทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค

รอยละของผสงอายทปวย ในชวง 5 ปทผานมา

รอยละของผสงอายทปวยทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐ

ในการปวยครงสดทาย



เหนอ 37.5 86.4


ใต 28.1 87.9

รวม 34.9 87.7

ตารางท 3-25.2 รอยละของผสงอายทปวยในชวง 5 ป กอนการส ารวจแตละครง (ป พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2554

และพ.ศ. 2559)

ภาค รอยละของผสงอายทปวยในชวง 5 ป กอนการส ารวจแตละครง

ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2559


กลาง (ไมรวม กทม.) 65.8 32.7 37.5

เหนอ 65.1 28.1 37.5


ใต 65.3 24.1 28.1

รวม 63.5 28.1 34.9

147


ขอสงเกต ในการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) ดชนท 25 นไมไดถกประเมน เนองมาจากรอยละของผสงอายทเคยเจบปวยในชวงเวลา 5 ป กอนการส ารวจทไดจากการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2554 นนต าคอนขางมากเมอเปรยบเทยบกบขอมลเดยวกนในป พ.ศ. 2550 อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบกบขอมลจากการส ารวจในป พ.ศ. 2559 กลบพบวามคาใกลเคยงกน มความเปนไปไดวาในการส ารวจครงแรกป พ.ศ. 2550 ผสงอายอาจมความเขาใจวาการเจบปวยทสอบถามนนเปนเพยงการเจบปวยทวไป ไมไดเปนการเจบปวยทท าใหไมสามารถประกอบกจวตรประจ าวนได จงท าใหรอยละของผทรายงานวาเจบปวยสงกวาการส ารวจสองครงหลงเกอบสองเทาตว


148


ดชนท 26 รอยละ 90 ของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบาน

อยางนอยเดอนละ 1 ครง



พ.ศ. 2559 - ขอ E17a ถง E17e “ทานสามารถท ากจกรรมเหลานไดดวยตนเองหรอไม (กน

อาหารเอง, ใสเสอผาดวยตนเอง, อาบน า, ลางหนาแปรงฟน และการใชหองน า/ หองสวม (รวมท าความสะอาดรางกายหลงขบถาย))”

- ขอ E26g “ในรอบปทผานมา ทานไดรบบรการดแลเยยมบานโดยเจาหนาทสาธารณสข (รพ.สต./โรงพยาบาลรฐ) โดยไมเสยคาใชจาย หรอไม”

- ขอ E26h “ในรอบปทผานมา ทานไดรบบรการดแลโดยอาสาสมครดแลผสงอายทบาน โดยไมเสยคาใชจาย หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 26 เปนดชนทตองการประเมนมาตรการสงเสรมการเขาถงบรการทางสขภาพ โดยเฉพาะในกลมผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามใหผทมภาวะทพพลภาพ หมายถง ผทเดนไมไดในระยะ 6 เดอนทผานมา เนองดวยโครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย พ.ศ. 2559 มไดมขอค าถามทวดผสงอายทเดนไมไดในระยะเวลา 6 เดอนกอนการสมภาษณ การสรางดชนนจงจ าเปนตองมการก าหนดนยามขนใหม อยางไรกตาม เพอใหผลการประเมนในครงนสามารถเปรยบเทยบไดกบผลการประเมนในระยะกอนหนานทงสองระยะ การประเมนในครงนจงใชนยามทก าหนดขนในการตดตามและประเมนผลในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) มาใช โดยก าหนดใหผทมภาวะทพพลภาพ หมายถง ผทไมสามารถประกอบกจวตรประจ าวนพนฐานไดดวยตนเองอยางนอย 1 อยาง โดยกจวตรประจ าวนพนฐาน 5 อยางนนประกอบไปดวย การกนอาหาร การใสเสอผา การอาบน า การลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม รวมไปถงการท าความสะอาดรางกายหลงการขบถาย นอกจากนยามดงกลาวแลว การประเมนในครงนไดก าหนดใหการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง จะตองเปนการเยยมบานโดยเจาหนาทสาธารณสขจากรพ.สต. หรอโรงพยาบาลรฐทกระดบ และ/หรออาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) เทานน

การค านวณหาผส งอายทมภาวะทพพลภาพใชขอค าถาม E17 ซ งถามผตอบแบบสอบถามถงความสามารในการท ากจกรรมตางๆ 14 กจกรรม ขอค าถามยอยท E17a–E17e ถามถงการกนอาหาร การใสเสอผา การอาบน า การลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม ตามล าดบ (ตารางท 3-26.1) โดยแตละขอมหมวดค าตอบ 3 หมวด คอ ท าเองไมไดเลย ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย/ท าไดแตท าอยางล าบาก และท าไดดวยตนเอง ผทตอบวาท าเองไมไดเลยหรอท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย/ท า

149

ไดแตท าอยางล าบาก จะถอวาไมสามารถประกอบกจกรรมนนไดดวยตนเอง และผทไมสามารถท ากจกรรมไดอยางนอย 1 กจกรรมจาก 5 กจกรรมไดดวยตนเอง ถอวาเปนผทมภาวะทพพลภาพ

ในการค านวณหาผสงอายทมภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบาน จะใชขอค าถามเพมเตมอก 2 ขอ ไดแก ขอค าถามยอย E26g และ E26h ทถามผใหสมภาษณถงจ านวนครงทไดรบการเยยมบานใน 12 เดอน กอนการส ารวจจากเจาหนาทสาธารณสข และอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) ตามล าดบ ผทไดรบการเยยมบานจากเจาหนาทสาธารณสข และ/หรออาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) อยางนอย 12 ครงตอป จะถอวาไดรบการเยยมบานเดอนละครง เมอค านวณไดจ านวนรวมของผสงอายทมภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทมภาวะทพพลภาพทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ ผลการประเมน ผสงอำยไทยเกอบทงหมดสำมำรถประกอบกจวตรประจ ำวนพนฐำนไดดวยตนเอง มเพยงรอยละ 1-2 เทำนนทไมสำมำรถท ำกจวตรประจ ำวนพนฐำนตำงๆ ไดดวยตนเอง โดยการใชหองน า/หองสวมเปนกจกรรมทมรอยละของผสงอายท าไมไดดวยตนเองสงทสด (ตารางท 3-26.1) นอกจากน พบวา รอยละ 6.3 ของผสงอายไทยตกอยในภาวะทพพลภาพ โดยภาคใตมรอยละของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพสงทสด (รอยละ 8.0) รองลงมาเปนภาคกลาง (รอยละ 7.0) ในขณะทผสงอายในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของผทอยในภาวะทพพลภาพต าทสด (รอยละ 4.9) (ตารางท 3-26.2)

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละ 90 ของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง แตจากการประเมน พบวา มผสงอายททพพลภาพเพยงรอยละ 8.1 เทานนทไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง ซงต ากวาทก าหนดไวเปนอยางมาก โดยผสงอายทมภาวะทพพลภาพในภาคใตม รอยละทไดรบการเยยมบานต าทสด คอรอยละ 1.4 ในขณะทภาคเหนอ แมรอยละดงกลาวจะมคาสงทสดในประเทศ แตกยงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 อยมาก (รอยละ 14.7)

= % ประชากรสงอายทมภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ททพพลภาพและไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทมภาวะทพพลภาพทงหมด

X 100 =

ผสงอายทมภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบาน อยางนอยเดอนละครงมเพยง รอยละ 8.1

150

ตารางท 3-26.1 รอยละของผสงอายตามความสามารถในการท ากจกรรมประเภทตางๆ ดวยตนเอง ป พ.ศ. 2559

กจกรรม

รอยละ

ท าเองไมไดเลย

ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย/ท าไดแตท าอยาง

ล าบาก

ท าไดดวยตนเอง

1. กนอาหาร 1.1 1.3 97.6

2. ใสเสอผาดวยตนเอง 1.7 2.5 95.8

3. อาบน า 2.0 2.8 95.2

4. ลางหนา แปรงฟน 1.5 2.0 96.5 5. การใชหองน า/หองสวม (รวมท า

ความสะอาดรางกายหลงการขบถาย) 1.9 3.6 94.5

ตารางท 3-26.2 รอยละของผสงอายททพพลภาพ และรอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบการ

เยยมบานอยางนอยเดอนละครง จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละของผสงอายท

ทพพลภาพ รอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบ

การเยยมบานอยางนอยเดอนละครง



เหนอ 6.9 14.7


ใต 8.0 1.4

รวม 6.3 8.1


ขอสงเกต ผลการประเมนรอยละของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบานในครงนแตกตางจากผลการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) คอนขางมาก เนองจากการประเมนในระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) ใชความถของการไดรบการเยยมบาน คอ อยางนอย 1 ครงในระยะเวลา 12 เดอนกอนการสมภาษณ ในขณะทการประเมนในครงนไดก าหนดความถของการเยยมบานตามทระบไวใน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คออยางนอยเดอนละ1 ครง ส าหรบสาเหตทรอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบการเยยมบานนนต ามากอาจอธบายไดจาก

151

การทจ านวนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพมจ านวนมากขน ดงเหนไดจากรอยละของผสงอายททพพลภาพเพมจาก 3.7 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 6.3 ในป พ.ศ. 2559 สงผลใหเจาหนาทสาธารณสขและ/หรออาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) ซงมจ านวนจ ากดอยแลว ไมสามารถใหการเยยมบานไดอยางทวถงและสม าเสมอ

อยางไรกตาม ปญหาดงกลาวนมแนวโนมทจะดขนในอนาคต เนองจากในป พ.ศ. 2559 ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) รวมกบกระทรวงสาธารณสขและองคการปกครองสวนทองถน ไดจดตงระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทมภาวะพงพงในพนท (Long Term Care : LTC) เพอดแลและใหบรการสขภาพแกผสงอายตดบานและตดเตยงอยางตอเนองและสม าเสมอ จงเปนไปไดวาในอนาคตรอยละของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานนาจะมแนวโนมเพมสงขน


152


ดชนท 27 รอยละ 80 ของผสงอายไดรบการตรวจสขภาพประจ าป



พ.ศ. 2559 - ขอ E12 “ในรอบปทผานมา ทานไดตรวจสขภาพประจ าป หรอไม (ทไมใชเปนการ

ตรวจเพราะเจบปวย”

วธการสรางดชน ดชนท 27 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมการตรวจสขภาพประจ าปอยางทวถง ซงอยภายใตมาตรการหลกประกนดานสขภาพ การประเมนในครงนไดก าหนดนยามใหการตรวจสขภาพประจ าป หมายถง การตรวจสขภาพทมใชการตรวจสขภาพเพราะเจบปวย โดยมระยะเวลาอางอง คอระหวาง 12 เดอนกอนการส ารวจ การค านวณหารอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป ใชขอค าถาม E12 ทถามผใหสมภาษณถงการไดรบการตรวจสขภาพประจ าปทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยในรอบปทผานมา เมอไดจ านวนรวมของผทไดรบการตรวจสขภาพประจ าปในรอบปทผานมา น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน มเพยงหนงในสของผสงอำยไทย (รอยละ 25.6) ไดรบกำรตรวจสขภำพประจ ำป ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 80 เปนอยางมาก เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวา มความแตกตางกนคอนขางมาก โดยรอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยนนสงทสดในกรงเทพมหานคร (รอยละ 40.1) รองลงมาเปนภาคใต (รอยละ 35.9) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด โดยกวารอยละ 80 ของผสงอายไมไดรบการตรวจสขภาพประจ าปในปทผานมา (ตารางท 3-27.1)

= % ประชากรสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทงหมด X 100

153

ตารางท 3-27.1 รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเพราะเจบปวย จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพ

ทไมใชเพราะเจบปวย



เหนอ 22.9


ใต 35.9

รวม 25.6


ขอสงเกต ผลการประเมนดชนนต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอนขางมาก อาจเนองมาจากการตความของผสงอายตอค าวา “การตรวจสขภาพประจ าป” ทมแนวโนมจะเขาใจวาเปนการตรวจทตองใชเครองมอทางการแพทย เชน การเจาะเลอด เอกซเรย เทานน นอกจากน อาจเปนไปไดวาการทสทธประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) ไมครอบคลมถงการตรวจสขภาพประจ าป ท าใหผสงอายสวนหนงไมไปตรวจเพราะไมสามารถรบผดชอบคาใชจายทเกดขนได ผทใชสทธประกนสขภาพถวนหนาจะไดรบการตรวจสขภาพโดยไมเสยคาใชจาย ในกรณทไดรบการวนจฉยวามอาการเจบปวย และมการสงตอจากหนวยพยาบาลปฐมภมท ตนเองมสทธประกนสขภาพถวนหนาเทานน


154


ดชนท 28 รอยละ 90 ของผสงอายไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ



พ.ศ. 2559 - ขอ E26a “ในรอบปทผานมา ทานไดรบบรการฉดวคซนปองกนปอดบวม/

ไขหวดใหญ/ไขหวดนก โดยไมเสยคาใชจายจากภาครฐ หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 28 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมการใหวคซนทจ าเปนตามมาตรฐาน เพอปองกนและสงเสรมสขภาพของผสงอาย ซงอยภายใตมาตรการหลกประกนดานสขภาพอกเชนเดยวกน โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามใหวคซนทจ าเปน หมายถง วคซนปองกนไขวดใหญและอนๆ ทจ าเปนและสมควร และสถานบรการของรฐ หมายถง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล (สถานอนามย) และโรงพยาบาลของรฐทกระดบ การค านวณหารอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐใชขอค าถาม E26a ทถามผตอบแบบสอบถามถงการไดรบการฉดวคซนปองกนปอดบวม/ไขหวดใหญ/ไขหวดนก โดยไมเสยคาใชจายจากภาครฐ ในชวงเวลา 12 เดอนกอนการส ารวจ เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทไดรบการฉดวคซนปองกน ไขหวดใหญและอนๆ ทจ าเปนและสมควร น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ประมำณรอยละ 38.2 ของผสงอำย ไดรบวคซนทจ ำเปนจำกสถำนบรกำรภำครฐ ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 90 เกอบสามเทาตว รอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการของรฐมความแตกตางกนระหวางภาค โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการของรฐสงทสดและสงกวาคาเฉลยของประเทศเลกนอย (รอยละ 42.7) ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละดงกลาวต าทสด โดยมเพยงหนงในสของผสงอายเทานนทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการของรฐในรอบปทผานมา (ตารางท 3-28.1)

=

% ประชากรสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการภาครฐ

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทไดรบวคซนทจ าเปนโดยไมเสยคาใชจายจากรฐ


X 100

155

ตารางท 3-28.1 รอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละของผสงอายทไดรบวคซนจากสถานบรการ

สขภาพของรฐ



เหนอ 40.0


ใต 34.2

รวม 38.2


ขอสงเกต ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ก าหนดกลมเปาหมายในการรบบรการวคซนตามฤดกาลไว 7 กลมดวยกน หนงในนนคอผสงอายทมอายตงแต 65 ปขนไป โดยสามารถไปรบบรการไดฟรทโรงพยาบาลรฐใกลบาน การก าหนดกลมเปาหมายอาย 65 ปขนไป คอนขางไมสอดคลองกบดชนน จงอาจเปนสวนหนงใหรอยละผสงอายทอายต ากวา 65 ป ไดรบวคซนต ากวาเปาหมาย อกทงการไปรบบรการวคซนตองมแพทยเปนผสงจายและตองไปฉดวคซนทโรงพยาบาลหรอโดยพยาบาลวชาชพเทานน ผสงอายบางสวนอาจจะไมสะดวกทจะตองเดนทางไปโรงพยาบาล


156


ดชนท 29 รอยละ 50 ของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน



พ.ศ. 2559 - ขอ E17j “ทานสามารถเดนระยะทาง 200-300 เมตร ไดดวยตนเอง หรอไม” - ขอ E17k “ทานสามารถเดนขนบนได 2-3 ขน ไดดวยตนเอง หรอไม” - ขอ E26e “ในรอบปทผานมา ทานไดรบบรการรถเขน (ส าหรบนง) โดยไมเสย

คาใชจายจากภาครฐ หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 29 เปนอกหนงดชนทตองการประเมนภาครฐถงการใหความชวยเหลอจดหาอปกรณในการด ารงชวตประจ าวนทจ าเปนแกผสงอาย ซงอยภายใตมาตรการหลกประกนสขภาพ ดงทไดกลาวไปในดชนท 26 วาโครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย พ.ศ. 2559 มไดมขอค าถามทวดผสงอายทเดนไมไดในระยะเวลา 6 เดอนกอนการสมภาษณโดยตรง การประเมนในครงนจงก าหนดนยามผสงอายทเดนไมไดไวดวยกนสองแบบ ดงน นยามท 1 ผสงอายทเดนไมได หมายถง ผทอยในภาวะทพพลภาพ ซงการค านวณหาผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดแสดงรายละเอยดไวแลวในการประเมนดชนท 26 โดยก าหนดใหผสงอายทไมสามารถประกอบกจวตรประจ าวนพนฐานอยางนอย 1 ใน 5 กจกรรมไดดวยตนเอง ซงพบวามรอยละ 6.3 ของผสงอายทงหมดทอยในภาวะทพพลภาพ ส าหรบนยามท 2 ผสงอายทเดนไมได หมายถง ผสงอายทไมสามารถเดนไดในระยะ 200-300 เมตร และไมสามารถขนบนได 2-3 ขน ไดดวยตนเอง ซงพบวาผสงอายไทยประมาณรอยละ 8-12 ไมสามารถประกอบกจกรรมเกยวกบการเคลอนไหวไดดวยตวเอง (ตารางท 3-29.1)

การค านวณหารอยละของผสงอายทเดนไมไดตามนยามท 2 ใชขอค าถามยอย E17j และ E17k ทถามผตอบแบบสมภาษณถงความสามารถในการเดนไดในระยะ 200-300 เมตร และการขนบนได 2-3 ขน ตามล าดบ ขอค าถามทงสองขอมหมวดค าตอบ 3 หมวด คอ ท าเองไมไดเลย ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย/ท าไดแตท าอยางล าบาก ท าไดดวยตนเอง ผทตอบวาท าเองไมไดเลยจะถอวาไมสามารถประกอบกจกรรมนนไดดวยตนเอง ผทไมสามารถท ากจกรรมทเกยวของกบการเดนทงสองกจกรรมได จะจดวาเปนผสงอายทเดนไมได

ส าหรบการค านวณรอยละของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขนจะใชขอค าถาม E26e เพมเตมอกขอหนง ซงขอค าถามนถามผตอบแบบสอบถามถงการไดรบรถเขนส าหรบนงในระยะเวลา 12 เดอนทผานมากอนการส ารวจ โดยหมวดค าตอบประกอบไปดวย ไมจ าเปนตองใช ไดรบ และไมไดรบ เนองดวยมผสงอายทเดนไมไดประมาณรอยละ 26-30 ตอบวาไมจ าเปนตองใชรถเขน (ตารางท 3-29.2 และ 3-29.3) การพจารณาการไดรบรถเขนจงจ ากดเฉพาะผทจ าเปนตองใชรถเขนวาไดรบหรอไมเทานน เมอไดจ านวนรวม

157

ของผสงอายทเดนไมได จ าเปนตองใชรถเขน และไดรบรถเขน น ามาหารดวยจ านวนผสงอายทงหมดทเดนไมไดและจ าเปนตองใชรถเขน และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน มเพยงรอยละ 10 ของผสงอายไทยทเดนไมไดและจ าเปนตองใชรถเขน ไดรบรถเขน ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดไวทรอยละ 50 เปนอยางมาก เมอพจารณารอยละดงกลาวตามแตละนยามของผสงอายทเดนไมได พบวาตามนยามแรก มผสงอายรอยละ 6.3 เดนไมได และประมาณรอยละ 70 ของผสงอายทเดนไมไดนมความจ าเปนตองใชรถเขน ซงมเพยงรอยละ 11.1 เทานนทไดรบรถเขน โดยภาคเหนอมรอยละของผสงอาย ทเดนไมได จ าเปนตองใชรถเขน และไดรบรถเขนสงทสด (รอยละ 19.2) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด คอรอยละ 6.4 รองลงมาเปนภาคใต ซงรอยละทไดรบรถเขนสงกวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพยงเลกนอย (รอยละ 7.5) แตมรอยละของผสงอายทเดนไมได และรอยละทจ าเปนตองใชรถเขนสงกวาของภาคตะวนออกเฉยงเหนอเทาตว อกทงยงสงทสดในประเทศ (ตารางท 3-29.2)

ส าหรบนยามทสองทน ามาใชนน พบรอยละของผสงอายทเดนไมได รอยละทไมจ าเปนตองใชรถเขน และรอยละทไดรบรถเขนไมแตกตางจากนยามแรก กลาวคอ มผสงอายรอยละ 6.4 เดนไมได และประมาณรอยละ 74 ของผสงอายทเดนไมไดนตองใชรถเขน ซงมเพยงรอยละ 10.5 เทานนทไดรบรถเขน และเชนเดยวกบนยามแรกทภาคเหนอมรอยละของผสงอายทเดนไมได จ าเปนตองใชรถเขน และไดรบรถเขนสงทสด (รอยละ 17.9) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด คอรอยละ 6.5 (ตารางท 3-29.3)

ตารางท 3-29.1 รอยละของผสงอายตามความสามารถในการเคลอนไหวหรอเดนดวยตนเอง ป พ.ศ. 2559

กจกรรม

รอยละ

ท าเองไมไดเลย

ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย/ท า

ไดแตท าอยางล าบาก

ท าไดดวยตนเอง

1. เดนระยะทาง 200-300 เมตร 11.9 15.5 72.6

2. เดนขนบนได 2-3 ขน 7.6 14.6 77.9

= % ประชากรสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทเดนไมได จ าเปนตองใชรถเขนและไดรบรถเขน

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทเดนไมไดทงหมดและจ าเปนตองใชรถเขน

X 100

158



เดนไมได

ผสงอายทเดนไมได

รอยละของผสงอายท ไมตองใชรถเขน

รอยละของผสงอายทตองใชและไดรบรถเขน


กลาง (ไมรวม กทม.) 7.0 42.8 13.4

เหนอ 6.9 36.0 19.2


ใต 8.0 23.7 7.5

รวม 6.3 30.4 11.1



เดนไมได

ผสงอายทเดนไมได

รอยละของผสงอายท ไมตองใชรถเขน

รอยละของผสงอายทตองใชและไดรบรถเขน


กลาง (ไมรวม กทม.) 5.1 33.1 15.5

เหนอ 5.6 31.5 17.9


ใต 8.2 23.9 7.4

รวม 6.4 26.0 10.5


ขอสงเกต ดชนนอาจไมสามารถสะทอนการใหบรการอปกรณชวยการเคลอนทแกผสงอายของหนวยงานภาครฐได สาเหตหนงนาจะมาจากการทภาครฐก าหนดเกณฑผทไดรบบรการรถเขนโดยไมเสยคาใชจายใหแกเฉพาะผพการเทานน และอกสาเหตหนงนาจะมาจากการทผสงอายทมความจ าเปนตองใชรถเขน อาจจะซอรถเขนไปโดยไมรอรบบรการจากหนวยงานภาครฐ นอกจากนยงมความเปนไปไดวาผสงอายสวนหนงทเดนไมได อาจจะอาศยอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมกบการใชรถเขน จงรายงานวาไมจ าเปนตองใชรถเขน ทงทความเปนจรงอาจจะตองการอปกรณชวยการเคลอนทอยางใดอยางหนงในการด ารงชวตกเปนได

159

ขอเสนอแนะ ในการประเมนในครงถดไป อาจมการปรบดชนนใหสามารถสะทอนการใหความชวยเหลอจากภาครฐในการด ารงชวตของผสงอายใหดยงขน

ผสงอายทเดนไมไดและจ าเปนตองใชรถเขน ไดรบรถเขน เพยงรอยละ 10

มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง

ดชนท 30 มากกวารอยละ 90 ของประชากรสงอายทอยกบครอบครว

“ผสงอาย เกอบรอยละ 90.0 อาศยอยกบครอบครว”

ดชนท 31 รอยละ 80 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมได มความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน)

“ผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน) รอยละ 33.8”

163


ดชนท 30 มากกวารอยละ 90 ของประชากรสงอายทอยกบครอบครว



พ.ศ. 2559 - ขอ D2 “มบคคล (คสมรส, บตร, บตรเขย/สะใภ, หลาน (ลกของลก), พอ/แม

(ของตนเองหรอคสมรส), พ/นอง (ของตนเองหรอคสมรส), ญาต, เพอน, ผรบจางดแลผสงอาย และลกจาง/คนรบใช) อยบานเดยวกบทาน หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 30 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมคานยมในการอยรวมกบผสงอาย ซงอยภายใตมาตรการดานครอบครว ผดแลและการคมครอง ในการประเมนครงนไดก าหนดใหครอบครว หมายถง ผทมความสมพนธตามสายโลหตหรอผานการแตงงาน ไดแก คสมรส บตรของผสงอาย รวมท งบตรเขยและสะใภ พอแม พนอง และญาต ส าหรบเพอน ผดแล ลกจาง และคนรบใช แมอาศยอยในครวเรอนเดยวกนจะไมถกนบวาเปนครอบครว ในการน าเสนอผลการประเมนจะแบงประเภทครอบครวเพมเตมอก 2 ประเภท ไดแก ครอบครวทประกอบไปดวยคน 2 รน ไดแก รนผสงอายเอง (รวมคสมรส) และรนลกของผสงอาย รวมทงบตรเขยและสะใภ และครอบครวทมนยามกวางขน โดยเพมสมาชกในครอบครวทเปนรนลกของลก (หลาน) เขาไปในการค านวณดวย โดยการค านวณหารอยละของผสงอายทอยกบครอบครวใชขอค าถาม D2 ทถามผตอบแบบสอบถามถงสมาชกของครวเรอนทผสงอายอาศยอย เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทไดอาศยอยกบครอบครว (ตามแตละนยาม) น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ผสงอำยไทยเกอบทงหมด (รอยละ 89.3) อยกบครอบครว ซงใกลเคยงกบเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 90 เมอพจารณาถงความแตกตางระหวางภาคของรอยละดงกลาว พบวา ไมมความแตกตางกน คอมคาอยระหวางรอยละ 88-91 กรงเทพมหานคร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใตมรอยละของผสงอายทอยกบครอบครวใกลเคยงกน คอ ประมาณรอยละ 90 ในขณะทภาคทเหลออกสองภาค คอ ภาคกลางและภาคเหนอมรอยละดงกลาวต ากวารอยละ 90 ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

= % ประชากรสงอายทอย

กบครอบครว

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทอยกบครอบครว

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ทงหมด X 100

164

ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 เลกนอย นอกจากน พบวากวาสองในสามของผสงอาย (รอยละ 68) ทอาศยในครวเรอนทมบตรและบตรของบตรอาศยอยดวย โดยในทกภาคของประเทศม รอยละดงกลาวไมแตกตางกนมากนก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของผสงอายทอาศยอยกบบตรและบตรของบตรสงทสด (รอยละ 71.3) ในขณะทภาคเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 63.8) (ตารางท 3-30.1) ตารางท 3-30.1 รอยละการอยอาศยของผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค

รอยละการอยอาศยของผสงอาย

อยคนเดยว บตร

(รวมเขย/สะใภ ) บตร

และบตรของบตร ครอบครว

กรงเทพมหานคร 8.3 63.8 66.5 90.4

กลาง (ไมรวม กทม.) 11.6 57.6 68.7 87.6

เหนอ 11.5 54.0 63.8 88.3


ใต 9.3 57.6 66.3 90.3

รวม 10.1 56.2 68.0 89.3



ขอเสนอแนะ ในปจจบน รปแบบการอยอาศยของผสงอายมความหลากหลายมากขน เชน การอาศยอยคนเดยว การอาศยอยกบคสมรสโดยล าพง หรอการอาศยอยกบเพอน เปนตน ดงนนนยามของครอบครวควรมการปรบเปลยนไปใหสอดคลองกบสถานการณทเกดขนในระหวางการประเมน

165


ดชนท 31 รอยละ 80 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมได มความรในการดแล

(โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน)



พ.ศ. 2559 - ขอ E29 “ในรอบ 1 เดอนทผานมา ใครเปนผดแลหลก/ปรนนบตทานในการท า

กจวตรประจ าวนมากทสด” - ขอ I3 “ผลการสมภาษณผดแลหลก” - ขอ I15 “ทานคดวาอาการทองผกในผสงอาย สามารถปองกน/บรรเทาไดดวย

อาหารชนดใด” - ขอ I16 “ทานคดวาผสงอายควรไดดมน าสะอาด (รวมทง อาหารเหลว น าผลไม

ซป) วนละกแกว” - ขอ I17 “ถาผสงอายเปนไขสงเปนเวลามากกวา 2 วน ทานคดวาควรท าอยางไร”

วธการสรางดชน ดชนท 31 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมใหสมาชกในครอบครวและผดแลมศกยภาพในการดแลผสงอายผานการใหความรและขอมลแกสมาชกในครอบครวและผดแลเกยวกบบรการตางๆ ทเปนประโยชน ในการประเมนครงนไดก าหนดนยามผสงอายทออกจากบานไมได วาหมายถง ผทอยในภาวะทพพลภาพ ซงการค านวณหาผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดแสดงรายละเอยดไวแลวในการประเมนดชนท 26 ซงพบวามรอยละ 6.3 ของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ

ส าหรบการค านวณหาจ านวนผดแลทดแลผสงอายทออกจากบานไมได จะใชขอค าถาม E29 ทถามผสงอายถงการมผดแล/ปรนนบตหลกในการประกอบกจวตรประจ าวน โดยมระยะเวลาอางอง คอ 1 เดอนกอนการสมภาษณ ผสงอายทตอบวามผดแล/ปรนนบตหลกในการประกอบกจวตรประจ าวน จะใชขอค าถาม I3 เพอดผลของการสมภาษณผดแลหลก และขอค าถาม I15-I17 เพอประเมนความรในเรองโภชนาการและการดแลผสงอายยามเจบปวยเฉยบพลน โดยขอค าถาม I15 จะถามผดแลหลกถงการดแลผสงอายเมอมอาการทองผก หากผดแลตอบวากนผกหรอผลไม ได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนน ขอค าถาม I16 ถามถงปรมาณน าสะอาดทผสงอายควรไดดมตอวน ซงรวมทงอาหารเหลว น าผลไม และซป หากผดแลตอบ 8-14 แกว ได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนน และขอค าถาม I17 ทถามถงวธการดแลหากผสงอายมไขสงเปนเวลานานกวา 2 วน หากผดแลตอบวาพาไปพบแพทย ได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนน ผดแลทตอบถกครบทง 3 ขอ จดวาเปนผทมความรในการดแลผสงอาย เมอไดจ านวนรวมของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรในการดแล น ามาหารดวยจ านวนผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

166

ผลการประเมน ผสงอำยไทยเกอบทงหมดรอยละ 91 ดแลตนเองในกำรประกอบกจวตรประจ ำวน มเพยงรอยละ 9 เทำนนทมผดแล ซงผดแลนมจ านวนทงสน 692 ราย (ไมถวงน าหนก) ผดแลสวนใหญรอยละ 65.7 เปนบตร รวมบตรเขยและบตรสะใภ รอยละ 19.9 เปนคสมรส รอยละ 12.3 เปนหลาน พอแม พนองและญาต และทเหลออกรอยละ 2.2 เปนผชวยพยาบาล ผดแลรบจาง อาสาสมครดแลผสงอาย (อผส.) หรอเพอนบาน โดยในจ านวนผดแล 692 รายน โครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย พ.ศ. 2559 สามารถสมภาษณได 618 ราย คดเปนอตราการสมภาษณไดรอยละ 89.2 โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมอตราการสมภาษณผดแลไดสงทสด คอรอยละ 98.2 ในขณะทภาคเหนอมอตราดงกลาวต าทสด คอรอยละ 85.1

ในกลมผสงอำยทออกจำกบำนไมได ประมำณรอยละ 76.9 มผดแลเปนหลกในกำรประกอบกจวตรประจ ำวน ขอมลนสะทอนใหเหนถงความตองการทไมไดรบการตอบสนอง (Unmet need) ในดานการดแลการประกอบกจวตรประจ าวนสวนตว ซงเมอพจารณาตามรายภาค พบวา ภาคเหนอมรอยละของผสงอายทออกจากบานไมไดและไมมผดแลคอยชวยเหลอในการประกอบกจวตรประจ าวนสงทสด (รอยละ 40.8) ในขณะทภาคใตมรอยละดงกลาวต าทสด คอรอยละ 3.1

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละ 80 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดมความรในการดแล แตจากการประเมน พบวา มเพยงหนงในสามของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรในการดแล ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวเปนอยางมาก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางมรอยละของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรในการดแลใกลเคยงกนและสงกวาภาคอนๆ ทเหลอ ในขณะทภาคเหนอม รอยละดงกลาวต าทสด กลาวคอ มเพยงรอยละ 15 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรในการดแล เปนทนาสนใจวารอยละของผดแลผสงอายทมความรไมแตกตางกนมากระหวางผดแลผสงอายทงหมดและผดแลผสงอายทออกจากบานไมได ทงทการดแลผสงอายทออกจากบานไมไดอาจตองใชความรทางการพยาบาลมากกวาการดแลผสงอายทวไป กลาวคอ ประมาณหนงในสามของผดแลทงสองกลมมความรในการดแลผสงอายและผสงอายทออกจากบานไมได

=

% ผดแลผสงอายทออกจากบานไมได ทมความรในการดแล

จ านวนผดแลผสงอายทออกจากบานไมได ทตอบค าถามถกครบทง 3 ขอ

จ านวนผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทงหมด

X 100

ผดแลผสงอายทออกจากบานไมได

มความรในการดแลผสงอายเพยง 1 ใน 3

167

ตารางท 3-31.1 รอยละของผดแลหลกทมความรในการดแลผสงอาย จ าแนกตามความสามารถในการ ท ากจวตรประจ าวนของผสงอาย และภาคป พ.ศ. 2559

ภาค

ผสงอายทงหมด ผสงอายทออกจากบานไมได

รอยละทมผดแลหลก

รอยละของผดแลหลกทมความร

ครบ 3 ขอ

รอยละทมผดแลหลก

รอยละทสมภาษณผดแล

หลกได

รอยละของผดแลหลกทมความรครบ

3 ขอ

กรงเทพมหานคร 8.9 44.3 60.6 76.9 25.7

กลาง (ไมรวม กทม.) 9.6 41.1 73.2 85.7 40.1

เหนอ 8.0 26.0 59.2 76.9 14.9


ใต 14.7 27.0 96.9 98.0 31.7

รวม 9.0 35.9 76.9 89.1 33.8


ขอสงเกต ผวจยไดน าความคดเหนของผทรงคณวฒทใหปรบนยามของผสงอายท ออกจากบานไมได โดยเพมกจกรรมเกยวกบการเคลอนทของผสงอายอก 2 กจกรรม ไดแก การเดนระยะ 200-300 เมตรและการขนบนได 2-3 ขน ผลการวเคราะห พบวา รอยละ 4.1 ของผสงอายไมสามารถออกจากบานได โดย 1 ใน 3 (รอยละ 33.9) ของผสงอายกลมน มผดแลหลกทมความรครบ 3 ขอ ซงรอยละดงกลาวไมแตกตางจากการค านวณดวยนยามเดมของผสงอายทออกจากบานไมได (ผสงอายทไมสามารถท ากจกรรมทง 5 กจกรรม ไดแก การกนอาหาร การใสเสอผา การอาบน า การลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม รวมไปถงการท าความสะอาดรางกายหลงการขบถาย ไดดวยตนเอง)

ขอเสนอแนะ การประเมนในครงถดไปอาจมการเปรยบเทยบความรระหวางผดแลหลกทเปนทางการและไมเปนทางการ และอาจปรบค าถามใหสามารถสะทอนความรในการดแลไดมากขน เชน การดดเสมหะ และความรดานโภชนการทเหมาะสมกบสขภาพของผสงอาย เปนตน

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน

ดชนท 32 รอยละ 70 ของผสงอายพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ

“ผสงอาย รอยละ 79.5 มความพงพอใจตอระบบสาธารณะทรฐจดให”

ดชนท 33 ภายในป พ.ศ.2559 ตองมการด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตราคา โดยสารของระบบขนสงสาธารณะและระบบขนสงมวลชนตางๆ ทลดหยอนใหผสงอาย

“ในชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 ระบบขนสงสาธารณะและและระบบขนสงมวลชนตางๆ มการประชาสมพนธถงอตราลดหยอนคาโดยสารส าหรบผสงอาย”

ดชนท 34 สดสวนการปรากฏของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวยความสะดวก ไดแก ทางเดน บนได และหองสขาในสถานทตอไปน (โรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลาง จงหวด/กทม./เมองพทยา, ทวาการอ าเภอ/เขต, อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.), หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง, สนามบน, สถานรถไฟ, ศาสนสถาน และตลาดสด)

“จากการเขาส ารวจพบเพยงทาอากาศยานทมสดสวนการปรากฏของอปกรณอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายสงทสด”

ดชนท 35 รอยละ 60 ของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอน ทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

“สวนสาธารณะ รอยละ 22.9 มการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย”

ดชนท 36 รอยละ 50 ของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอาย อยางนอย 1 แหง

“รอยละ 75 ของอ าเภอทงหมดมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอาย อยางนอย 1 แหง”


ดชนท 37 รอยละ 60 ของผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา

“ผสงอายททพพลภาพ รอยละ 25.5 ไดรบการบรการจากชมชน”

ดชนท 38 รอยละ 70 ของต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตอไปน (ครอบคลมขอ 1-5)

1. สนบสนนการดแลระยะยาว 2. ระบบประคบประคอง 3. ดแลโรคเรอรงทส าคญ ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน

และโรคหลอดเลอดในสมอง 4. อาสาสมครในชมชน 5. สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย

“รอยละ 67.5 ของต าบลมการบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 ดานขนไป (ในการประเมนก าหนดใหต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 ดานขนไป เปนต าบลทมการบรการส าหรบผสงอาย)”

ดชนท 39 รอยละ 95 ของอปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมการจดงบประมาณ และ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย

“มากกวารอยละ 95 ของอปท. มการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย”

ดชนท 40 ภายในป พ.ศ.2559 มการออกมาตรการเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครอง สวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายทสามารถซอบรการได โดยมการก ากบมาตรฐานและคาบรการทเปนธรรมรวมดวย

“ยงไมมการประกาศมาตรการเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายอยางเปนรปธรรม”


ดชนท 41 ภายในป พ.ศ. 2559 ตองมมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการ

“ยงไมมการประกาศกฎควบคมและก ากบมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการแกผสงอาย”

ดชนท 42 ภายในป พ.ศ. 2554 มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอ ผสงอายทประสบภยพบต

“ป พ.ศ. 2556 กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มการบรรจแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต

ในแผนปฏบตราชการของกรม”

ดชนท 43 รอยละ 70 ของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก

“รอยละ 89.8 ของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนมแพทยทางเลอก”

ดชนท 44 รอยละ 95 ของโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป และมคลนกผสงอาย

“โรงพยาบาลรฐทมเตยงตงแต 120 เตยงขนไป และมคลนกผสงอายคณภาพ มรอยละ 70.4”

173


ดชนท 32 รอยละ 70 ของผสงอายพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ



พ.ศ. 2559 - ขอ H1 “ทานพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะ และระบบสวสดการ (ระบบ

บรการสขภาพภาครฐ, ระบบการขนสงทางบก (รถโดยสารประจ าทาง/บขส./รถไฟ/รถไฟฟา ฯลฯ), ระบบการขนสงทางน า, ระบบการขนสงทางอากาศ และระบบการเตอนภยกอนเกดภยพบต) มากนอยเพยงใด”

- ขอ H2 “ในรอบปทผานมา ทานเคยใชบรการระบบบรการสาธารณะและระบบสวสดการ (ระบบบรการสขภาพภาครฐ, ระบบการขนสงทางบก (รถโดยสารประจ าทาง/บขส./รถไฟ/รถไฟฟา ฯลฯ), ระบบการขนสงทางน า, ระบบการขนสงทางอากาศ และระบบการเตอนภยกอนเกดภยพบต) หรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 32 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมการปรบปรงระบบบรการสาธารณะทกระบบใหสามารถอ านวยความสะดวกแกผสงอายในการด ารงชวต โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามใหระบบบรการสาธารณะทกระบบ วาหมายถง ระบบบรการพนฐาน ไดแก ระบบขนสงทางบก ทางเรอ และทางอากาศ รวมไปถงระบบตางๆ ทมการจดการบรการดวยหนวยงานหรอชมชน เพอใหความสะดวกแกผสงอาย ในการประเมนครงนจะพจารณาระบบบรการสาธารณะเพยง 3 ระบบ ไดแก ระบบขนสงทางบก ระบบขนสงทางเรอ และระบบขนสงทางอากาศ เทานน เนองดวยขอจ ากดเรองขนาดตวอยางและวธการวเคราะห

การค านวณหารอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบใชขอค าถาม 2 ขอ ไดแก ขอค าถาม H1 และ H2 และจ ากดตวอยางเฉพาะผสงอายทตอบค าถามดวยตนเอง ขอค าถาม H1 สอบถามผสงอายถงความพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะ/ระบบสวสดการแตละระบบดงทกลาวมาขางตน หมวดค าตอบประกอบไปดวย ไมพงพอใจมาก ไมพงพอใจ พงพอใจ พงพอใจมาก ผทตอบวาพงพอใจและพงพอใจมากจะถอวามความพงพอใจตอระบบนนๆ สวนขอค าถาม H2 ถามการใชระบบบรการสาธารณะดงกลาวในระยะเวลา 12 เดอนทผานมา ผสงอายทเคยใชบรการทง 3 ระบบภายใน 1 ปทผานมาและตอบวาพงพอใจและพงพอใจมากตอระบบทกระบบ จะถอวามความพงพอใจตอระบบทง 3 ระบบ เมอไดจ านวนรวมของผสงอายทมพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทง 3 ระบบ น ามาหารดวยจ านวนประชากรสงอายทงหมดทเคยใชบรการทง 3 ระบบ และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

174

ผลการประเมน ผสงอำยไทยเกอบทงหมดมควำมพงพอใจตอระบบสำธำรณะทรฐจดให โดยระบบขนสงทำงอำกำศเปนระบบทผสงอำยพงพอใจมำกทสด (รอยละ 96.1) รองลงมาเปนระบบขนสงทางน า (รอยละ 90.3) และระบบขนสงทางบก (รอยละ 89.1) ตามล าดบ ผสงอายในภาคใตมรอยละทพงพอใจตอระบบขนสงทางบกสงทสด (รอยละ 95.1) ในขณะทผสงอายในกรงเทพมหานครมรอยละทพงพอใจตอระบบขนสงทางบกต าทสด (รอยละ 81.5) ส าหรบระบบขนสงทางน า พบวา ภาคกลางมรอยละของผสงอายทพงพอใจระบบดงกลาวสงทสด (รอยละ 97.7) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 68.1) เมอพจารณาระบบขนสงทางอากาศ พบวา มความแตกตางระหวางภาคเพยงเลกนอยเทานน (ตารางท 3-32.2)

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอ รอยละ 70 ของผสงอายพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ จากการประเมน พบวา ผสงอายรอยละ 79.5 มความพงพอใจตอระบบสาธารณะทกระบบทรฐจดให ซงสงกวาเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 เมอพจารณาแยกตามรายภาค พบวา รอยละดงกลาวแตกตางกนคอนขางมาก ภาคเหนอมรอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบสงทสดและสงกวาคาเฉลยของประเทศ (รอยละ 93.8) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมผสงอายเพยงหนงในสามเทานนทพงพอใจตอระบบสาธารณะทง 3 ระบบ (ตารางท 3-32.3) ตารางท 3-32.1 รอยละของผสงอายตามความพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) ป พ.ศ. 2559

ระบบบรการสาธารณะของรฐ รอยละ

ไมพงพอใจ พงพอใจ ไมทราบ รวม

1. ระบบการขนสงทางบก 8.4 72.5 19.2 100.0

2. ระบบการขนสงทางน า 5.1 40.3 54.6 100.0

3. ระบบการขนสงทางอากาศ 3.9 43.4 52.7 100.0

% ประชากรสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ

= จ านวนประชากรอาย 60 ปทเคยใชและพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะทง 3 ระบบ

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไปทงหมดทเคยใชบรการทง 3 ระบบ X 100

175

ตารางท 3-32.2 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอาย ทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

บรการสาธารณะของรฐ รอยละทพงพอใจ

กทม. กลาง (ไมรวม กทม.) เหนอ

ตะวนออก เฉยงเหนอ

ใต รวม

ระบบการขนสงทางบก 81.5 89.9 94.4 87.5 95.1 89.1

ระบบขนสงทางน า 92.3 97.7 90.3 68.1 88.8 90.3

ระบบขนสงทางอากาศ 97.4 96.0 98.2 90.2 96.2 96.1

ตารางท 3-32.3 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐ 3 ระบบ

(เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบ

บรการสาธารณะของรฐทกระบบ กรงเทพมหานคร 67.5


เหนอ 93.8


ใต 94.1

รวม 79.5



ขอเสนอแนะ ค านยามของระบบบรการสาธารณะอาจมการปรบปรงใหมความชดเจนมากขน เปนตนวาระบบขนสงทางบกควรแยกออกเปนระบบราง (ไดแก รถไฟ รถไฟฟา) และระบบถนน (รถโดยสารประจ าทาง/บขส./รถรบจาง) เนองจากการเขาถงและโอกาสทผสงอายจะใช/ไดรบบรการทงสองระบบนคอนขางแตกตางกน

176


ดชนท 33 ภายในป พ.ศ. 2559 ตองมการด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถง

อตราคาโดยสารของระบบขนสงสาธารณะ และระบบขนสงมวลชนตางๆ ทลดหยอน


แหลงขอมล ทตยภม การรถไฟแหงประเทศไทย

1. ค าสงฝายการเดนรถ การรถไฟแหงประเทศไทย ท พ.5/ดล. 1/1/2547 เรอง ระเบยบการลดคาโดยสารครงราคาใหแกผโดยสารสงอาย 60 ปขนไป วนท 20 ธนวาคม 2547.

กรมเจาทา 2. ขาวประชาสมพนธ ฝายประชาสมพนธ ส านกงานเลขานการกรม ฉบบท

105/2558.

การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย 3. ขอบงคบการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย วาดวยการก าหนดอตราคา

โดยสาร วธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายฉลองรชธรรม พ.ศ. 2559.

4. ขอบงคบการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย วาดวยการก าหนดอตราคาโดยสาร วธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายเฉลมรชมงคล พ.ศ. 2557.

บรษท ระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) 5. บตรแรบบทกบระบบรถไฟฟาบทเอส แหลงทมา

http://www.bts.co.th/customer/th/16-rabbit-condition-adult.aspx [20 เมษายน 2560]

บรษท รถไฟฟา ร.ฟ.ท. จ ากด 6. บตรเตมเงน (สมารทพาส) แหลงทมา http://www.srtet.co.th

[20 เมษายน 2560]

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 7. ประเภทของรถทใหบรการและอตราการใหบรการ แหลงทมา

http://www.bmta.co.th [20 เมษายน 2560]

http://www.srtet.co.th/

177

บรษท ขนสงจ ากด (บขส.) 8. ค าสงนกบรหารการเดนรถท 8/2552 เรองการจดใหมเจาหนาทใหความ

ชวยเหลออ านวยความสะดวกผพการและผสงอายภายในสถานขนสงกรงเทพ

บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) 9. SPECIAL DOMESTIC SENIOR CITIZEN FARES 2016 แหลงทมา

https://www.thaiairways.com/en_TH/plan_my_trip/Special_fare/Offers_Booking/SpecialDomesticSeniorCitizenFares.page [22เมษายน 2560]

10. การบนไทย. 2558. รายงานการพฒนาอยางยงยนประจ าป 2558. กรงเทพมหานคร 11. ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. ผลการด าเนนการ

ตาม 10 มาตรการเรงดวนของผวาราชการกรงเทพมหานครป พ.ศ. 2558.


ผลการประเมน ในชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา หนวยงานทใหบรการดานขนสงสาธารณะและขนสงมวลชนหลายหนวยงานไดด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตราคาโดยสารทลดหยอนใหแกผสงอาย ซงเปนตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ส าหรบรายละเอยดการประชาสมพนธสามารถสรปไดดงน

ตารางท 3-33.1 สรปรายละเอยดการด าเนนการประชาสมพนธสทธในการลดหยอนคาโดยสารรถโดยสาร สาธารณะส าหรบผสงอาย ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

หนวยงาน/ประเภทบรการ รายละเอยดการประชาสมพนธ

1. บรษท ขนสง จ ากด (บขส.) - มการประกาศและประชาสมพนธ เรอง การลดหยอน คาโดยสารใหแกผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป รอยละ 50 ของราคาคาโดยสาร (ลดเฉพาะคาโดยสารไมลดคาธรรมเนยม) ทใชบรการรถโดยสารประจ าทางหมวด 2 และหมวด 3 เฉพาะรถโดยสารของบรษท ขนสง จ ากด เทานน โดยใหผสงอายแสดงบตรประจ าตวตอพนกงานจ าหนายตว ตามค าสงนกบรหารการเดนรถท 8/2552 เรองการจดใหมเจาหนาทใหความชวยเหลออ านวยความสะดวกผพการและผสงอายภายในสถานขนสงกรงเทพ โดยก าหนดใหเคานเตอรประชาสมพนธของสถานขนสงผโดยสารเปนจดประสานใหความชวยเหลอ อ านวยความสะดวกในการใชบรการรถยนตโดยสารภายในสถาน ตลอดจนใหขอมลสทธการลดอตราคาโดยสารแกผพการและผสงอาย

- รถโดยสารของ บขส.

178



2. องคการขนสงมวลชนกรงเทพ - รถเมล ขสมก. - รถเมลรวมบรการ

- มการตดประกาศและประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงสทธในการลดหยอนคาโดยสารครงราคาบนรถโดยสารอยางชดเจน โดยผสงอายตามพระราชบญญตผสงอาย พทธศกราช 2546 สามารถแสดงบตรประจ าตวประชาชนเมอมาใชบรการ รถโดยสารประจ าทางขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ และ รถของผประกอบการทเดนรถรวมกบองคการขนสงมวลชน กรงเทพ

3. กรมเจาทา - เรอดวน/เรอขามฝาก

- มประกาศและประชาสมพนธเรองการลดหยอนคาโดยสารใหแกผสงอาย (ตงแต 60 ป บรบรณขนไป) ในอตรากงหนงของอตราคาโดยสารปกต (โดยผสงอายจะตองแสดงบตรผสงอายทออกใหโดยกรมเจาทาตอพนกงานเกบคาโดยสาร)

4. กรงเทพมหานคร - รถประจ าทางดวนพเศษ (BRT)

- มการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงการลดหยอนคาโดยสารรถประจ าทางดวนพเศษ (BRT) ครงราคาส าหรบผสงอาย ตามประกาศหลกเกณฑ วธการและเงอนไขการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนผสงอาย ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 ณ วนท 3 สงหาคม พ.ศ.2554 โดยก าหนดใหมการลดหยอนคาโดยสารรถประจ าทางดวนพเศษ (BRT) ครงราคาส าหรบผสงอายและประชาสมพนธการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะ เชน รถเมล เรอขามฟากและเรอโดยสารใหทราบทวถง และตดประกาศใหชดเจน รวมทงมเจาหนาทใหค าแนะน าและชวยเหลอโดยก าหนดใหส านกการจราจรและขนสงเปนผรบผดชอบ

- รถแทกซ ส าหรบคนพการ และผสงอาย - กรงเทพมหานครไดด าเนนโครงการรถบรการผพการและผสงอายทใชรถเขน โดยในป พ.ศ. 2556 - 2557 ใหบรการแทกซ จ านวน 10 คน ป พ.ศ. 2558 ใหบรการแทกซ จ านวน 20 คน ป 2559 จ านวน 30 คน รวมผลการด าเนนงานตงแตป พ.ศ. 2556 - ปจจบน รวม 60 คน

5. การรถไฟแหงประเทศไทย - มการประกาศหลกเกณฑใหผสงอายมสทธไดลดคาโดยสารครงราคา (ผสงอายทจะใชสทธดงกลาวจะตองแสดงหลกฐานไดแก บตรประจ าตวประชาชน หรอเอกสารแสดงตวบคคลททางราชการออกให โดยมรปถาย ชอ นามสกล อาย เดอน ปเกด ซงสามารถใชเปนหลกฐานค านวณอายได) ตามประกาศวนท 20 ธนวาคม 2547

- รถไฟ

6. บรษท รถไฟฟา ร.ฟ.ท. จ ากด - มการประกาศและประชาสมพนธ เรอง การลดหยอนอตรา คาโดยสารครงราคาใหกบผสงอายทมสญชาตไทยทเดนทางโดยรถไฟฟาแอรพอรต เรล ลงก ผานบตรเตมเงน (สมารทพาส)

- รถไฟฟาแอรพอรต เรล ลงก

179



7. บรษท ระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) - รถไฟฟาบทเอส (BTS)

- บรษทระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ไดประชาสมพนธและด าเนนการ เรอง การมอบสวนลด 50 เปอรเซนต จากอตราคาโดยสารปกตใหกบผสงอายทเดนทางโดยรถไฟฟาบทเอส ดวยการออกบตรแรบบทประเภทเตมเงนส าหรบผสงอาย (อาย 60 ปขนไป) เฉพาะผมสญชาตไทย สามารถใชบรการรถไฟฟาบทเอส รวมทงสวนตอขยายรถไฟฟาบทเอส ทงสายสขมวทชวงออนนช-แบรง และสายสลมชวงสะพานตากสน-วงเวยนใหญ รวม 30 สถาน โดยเรมมาตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2555 เพอเปนการสงเสรมใหผสงอายใชบรการระบบขนสงมวลชนในชวงนอกเวลาเรงดวน เพอความสะดวกและปลอดภย

8. การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย - มการประกาศและประชาสมพนธ เรอง การลดหยอนอตราคาโดยสาร รถไฟฟา MRT ลงครงหนงใหกบผสงอาย - มการประกาศและประชาสมพนธ เรอง การลดหยอนอตราคาโดยสาร รถไฟฟามหานคร สายฉลองรชธรรม ลงครงหนงใหกบผสงอาย

- รถไฟฟามหานคร สายเฉลมรชมงคล (รถไฟฟา MRT) - รถไฟฟามหานคร สายฉลองรชธรรม

9. บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) - มประกาศและประชาสมพนธ เรอง การลดหยอนคาโดยสารใหกบผสงอายทเดนทางดวยสายการบนภายในประเทศ โดยมประกาศทาง Website การบนไทย ภายใตหวขอ SPECIAL DOMESTIC SENIOR CITIZEN FARES และในป พ.ศ. 2558 มสวนลดคาโดยสารเครองบนส าหรบผสงอาย เสนทางบนภายในประเทศตามหลกเกณฑและการสงเสรมการขายทก าหนด โดยลดรอยละ 15 ในชนธรกจ และรอยละ 35 ของอตราคาโดยสารปกตในชนประหยดส าหรบการเดนทางวนจนทร-พฤหสบด รอยละ 30 ของอตราคาโดยสารปกตในชนประหยด ส าหรบการเดนทางวนศกร-อาทตย เฉพาะเทยวบนการบนไทย ไมรวมถงเทยวบนรวมระหวางการบนไทยกบ ไทยสมายล

- เครองบน

180



ขอเสนอแนะ จากขอมลการส ารวจทรวบรวมโดยคณะผวจย แมวาหนวยงานตางๆ จะมการตดประกาศประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตราคาโดยสารทลดหยอนใหแกผสงอายในจดใหบรการทกแหงแลวกตาม แตกยงมขอจ ากดในเรองการมองเหนได (Visibility) ดงนน ควรมการเพมจดตดประกาศภายในสถานใหมากขน อกทงควรปรบปรงใหแผนประกาศมตวอกษรใหญขน เพอใหผสงอายนนสามารถอานขอความไดชดเจนยงขน นอกจากน ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2560 ซงเปนชวงเวลาระหวางการเกบรวบรวมขอมล คณะผวจยไมสามารถหาประกาศลดราคาใหกบผสงอายของสายการบนไทยทางเวบไซต (Website) ทเปนภาษาไทยได แตพบขอมลภาษาไทยในรายงานการพฒนาอยางยงยนประจ าป ดงนน จงควรสงเสรมใหมการประชาสมพนธทางเวบไซต (website) เปนภาษาไทยมากยงขน

181


ดชนท 34 สดสวนของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวยความสะดวกทใชไดจรง

ไดแก ทางเดน บนได และหองสขา ในสถานทตอไปน (โรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา, ทวาการอ าเภอ/เขต, อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.), หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง, สนามบน, สถานรถไฟ, ศาสนสถาน และตลาดสด)


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจการมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอาย พ.ศ. 2559

วธการสรางดชน การมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายตามทสาธารณะตางๆ เปนหนงในดชนทเปนการคมครองทางสงคมส าหรบผสงอายทส าคญ ซงสถานทสาธารณะในทน เปนสถานททงทเปนสถานทราชการและสถานทเอกชนทผสงอายมโอกาสเขาไปใชบรการไดในชวตประจ าวน ซงสถานทสาธารณะนครอบคลมทงเขตกรงเทพมหานครและเขตเมองของจงหวดทตกเปนตวอยาง ไดแก โรงพยาบาลรฐ/เอกชน ศาลากลางจงหวด/ศาลาวาการกรงเทพมหานคร ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต/อปท. หางสรรพสนคา/ศนยการคา สวนสาธารณะ สถานขนสง ทาอากาศยาน สถานรถไฟ ศาสนสถาน และตลาดสด

สงอ านวยความสะดวกส าหรบการประเมนในครงนประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก (1) การมทางลาด (2) การมราวบนได/บนไดเลอน/ลฟท และ (3) การมหองสขาเฉพาะส าหรบผสงอาย ซงสงอ านวยความสะดวกทง 3 อยางนตองสามารถใหผสงอายเขาไปใชงานไดจรง โดยวธค านวณหารอยละของสถานทสาธารณะทมสงอ านวยความสะดวกน เรมจากการหาจ านวนสถานทสาธารณะประเภท i ทมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 องคประกอบ หากสถานทใดทมครบทง 3 องคประกอบและสามารถใชงานไดจรงจะมคาคะแนน 1 คะแนน แตหากสถานทใดทมไมครบ 3 องคประกอบ หรอมครบแตอปกรณช ารด ไมสามารถใชบรการได จะไดคะแนน 0 คะแนน และน ามารวมกนเปนจ านวนสถานทสาธารณะประเภท i ทมสงอ านวยความสะดวกทใชไดจรงส าหรบผสงอาย หลงจากนนน าจ านวนสถานทสาธารณะประเภท i ทงหมดทส ารวจมาเปนตวหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

= % สถานทสาธารณะประเภท i ทมอปกรณอ านวยความสะดวกทใชไดจรงส าหรบผสงอาย

จ านวนสถานทสาธารณะประเภท i ทมสงอ านวยความสะดวกทใชงานไดจรงครบทง 3 อยาง

จ านวนสถานทสาธารณะประเภท i ทงหมดทส ารวจ

X 100

182

ผลการประเมน โรงพยาบาลรฐและ/หรอเอกชน ในการประเมนครงน ไดเขาส ารวจโรงพยาบาลรฐและ/หรอเอกชนทมขนาดใหญทสดในเขตทตกเปนตวอยางส าหรบเขตกรงเทพมหานคร และขนาดใหญทสดในจงหวดทตกเปนตวอยาง รวมถงโรงพยาบาลทตงอยในเขตชมรมอาคารตวอยางของแตละพนท ซงไดจ านวนโรงพยาบาลรฐและ/หรอเอกชนทงหมด 59 แหง โดยพบวา มเพยงรอยละ 25.4 เทานนทมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยาง ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 90 คอนขางมาก และหากเปรยบเทยบระหวางโรงพยาบาลรฐและ/หรอเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร และเขตเมองในจงหวดอน พบวา โรงพยาบาลรฐและ/หรอเอกชนทอยในจงหวดอนมรอยละของการมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยางตามเกณฑสงกวาโรงพยาบาลทอยในเขตกรงเทพมหานครเปนเทาตว (เปรยบเทยบระหวางรอยละ 31.6 และรอยละ 14.3)

ศาลากลางจงหวด/ศาลาวาการกรงเทพมหานคร จากทงหมด 17 แหง พบวา มเพยงปะมาณหนงในสบของสถานทดงกลาวเทานนทมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยางตามเกณฑ ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวรอยละ 60 เปนทนาสนใจวาศาลาวาการกรงเทพมหานครทงสองแหง ไมมแหงใดผานเกณฑทก าหนด ในเขตเมองของจงหวดอนนน พบวา มเพยงรอยละ 13.3 ของศาลากลางจงหวดทมทางลาด ราวบนได/ลฟท และหองสขาส าหรบผสงอายครบทง 3 อยาง

ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต สถานทราชการทผสงอายมโอกาสเขาไปใชบรการอกทหนง คอ ทวาการอ าเภอหรอส านกงานเขต โดยการประเมนครงนมทวาการอ าเภอ 16 แหงและส านกงานเขต 13 แหง ทตกเปนตวอยางในการเขาส ารวจ โดยรวมพบวา มเพยงรอยละ 13.8 ของสถานทดงกลาวทมสงอ านวยความสะดวกครบผานตามเกณฑ ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 -2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 (รอยละ 30) แตหากแบงวเคราะหระหวางกรงเทพมหานครและจงหวดอน จะพบวารอยละ 30.8 ของส านกงานเขตมสงอ านวยความสะดวกผานตามเกณฑ และถอวาสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ในขณะท ทวาการอ าเภอไมมแหงใดเลยทมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยาง

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) หมายถง ทท าการองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) ทท าการเทศบาล และทท าการองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ของต าบลและจงหวดทตกเปนตวอยาง ซงเขาส ารวจทงหมด 48 แหง พบวา มเพยงรอยละ 10.9 เทานนทมสงอ านวยความสะดวกทผสงอายสามารถใชงานไดจรงครบ 3 อยางตามเกณฑ ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทตงไวทรอยละ 40

หางสรรพสนคา/ศนยการคา ในการประเมนคร งน ก าหนดให เข าส ารวจหางสรรพสนคาหรอศนยการคาทใหญทสดในเขตทตกเปนตวอยางในเขตกรงเทพมหานคร และหางทมขนาดใหญทสดของจงหวดทตกเปนตวอยาง และรวมถงหางทมอยในเขตชมรมอาคารทตกเปนตวอยางทวประเทศ ซงไดหางสรรพสนคา/ศนยการคาทเปนตวอยางทงสน 42 แหง โดยรวมพบวา มเพยงรอยละ 11.9 เทานนทมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑ ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 (รอยละ 60) คอนขางมาก โดยหางสรรพสนคา/ศนยการคาทอยในเขตกรงเทพมหานครมรอยละของการมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยางสงกวาหางสรรพสนคา/ศนยการคาทอยในจงหวดอนเพยงเลกนอย (รอยละ 12.5 และรอยละ 11.5 ตามล าดบ)

183

สวนสาธารณะ พบวา มสวนสาธารณะทอยเขตชมรมอาคารทเปนตวอยางทวประเทศ 6 แหง และพบวาไมมสวนสาธารณะแหงใดเลยทมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายตามเกณฑ ถอวา ไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

สถานขนสง จากสถานขนสงหลกทง 3 แหงในกรงเทพมหานคร ไดแก สถานขนสงหมอชต สถานขนสงเอกมย และสถานขนสงสายใตใหม และสถานขนสงในจงหวดทตกปนตวอยางอก 18 แหง รวมทงหมด 21 แหง พบวา ไมมสถานขนสงแหงใดเลยทมทางลาด ราวบนได/บนไดเลอน/ลฟท และหองสขาเฉพาะส าหรบผสงอายครบทง 3 อยาง ซงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ทาอากาศยาน พบวา กวารอยละ 60 ของทาอากาศยานทเปนตวอยางในการส ารวจ ครงนมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายครบทง 3 อยางตามเกณฑ ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 (รอยละ 60) เลกนอย โดยหากพจารณาแยกระหวางทาอากาศยานของกรงเทพหานคร ซงมทาอากาศยานหลก 2 แหง คอ ทาอากาศยานดอนเมองและทาอากาศยานสวรรณภม พบวา มทาอากาศยานแหงเดยวทมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑ ในขณะททาอากาศยานของจงหวดอน พบวา รอยละ 66.7 ของทาอากาศยานมสงอ านวยความสะดวกทใชงานไดจรงผานตามเกณฑทก าหนดไว

สถานรถไฟ การประเมนครงนเขาส ารวจสถานรถไฟทเปนสถานรถไฟหลกของกรงเทพมหานครและจงหวดอนทตกเปนตวอยางทกแหง โดยมจ านวนทงหมด 9 แหง ซงจากผลการส ารวจ ไมพบการมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายครบทง 3 อยางตามเกณฑเลย ซงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ศาสนสถาน ศาสนสถานทตกเปนตวอยางในการส ารวจครงน คอ วด โดยมวดทอยในเขตชมรมอาคารตวอยางทวประเทศ 40 แหง และจากการเขาส ารวจ ไมพบวดแหงใดเลยทมสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยาง ซงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 -2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ตลาดสด มตลาดสดทเปนตกเปนตวอยางในการส ารวจครงน 12 แหง และจากการส ารวจไมพบตลาดสดทมทางลาด ราวบนได และหองสขาส าหรบผสงอายครบทง 3 อยาง ซงถอวาไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

184

ตารางท 3-34.1 รอยละของสถานทสาธารณะทมสงอ านวยความสะดวกทใชไดจรงครบทง 3 อยางตามเกณฑ ป พ.ศ. 2559

สถานท กทม. เมองอน รวม เปาหมาย สรปผล

การประเมน

โรงพยาบาลรฐ/เอกชน (59 แหง) 14.3 31.6 25.4 90.0 ไมผาน

ศาลากลางจงหวด/ศาลาวาการกรงเทพมหานคร (17 แหง)

0.0 13.3 11.8 60.0 ไมผาน

ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต (29 แหง) 30.8 0.0 13.8 30.0 ผานเฉพาะ กทม.

อปท.* (48 แหง) na 10.9 10.9 40.0 ไมผาน

หางสรรพสนคา/ศนยการคา** (42 แหง)

12.5 11.5 11.9 60.0 ไมผาน

สวนสาธารณะ (6 แหง) 0.0 0.0 0.0 60.0 ไมผาน

สถานขนสง (21 แหง) 0.0 0.0 0.0 60.0 ไมผาน

ทาอากาศยาน (8 แหง) 50.0 66.7 62.5 60.0 ผาน

สถานรถไฟ (9 แหง) 0.0 0.0 0.0 60.0 ไมผาน

ศาสนสถาน (40 แหง) 0.0 0.0 0.0 40.0 ไมผาน

ตลาดสด (12 แหง) 0.0 0.0 0.0 40.0 ไมผาน

* อปท. (ทท าการอบจ./ทท าการเทศบาล/ทท าการอบต.) ** หางสรรพสนคา/ศนยการคา (หางสรรพสนคา/ศนยการคา/ซปเปอรมารเกต/ตลาดจ าหนายสนคา)


ขอสงเกต ผลการประเมนการมสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะตางๆ ในครงนยงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอนขางมาก สวนหนงอาจเปนเพราะสถานทสาธารณะสวนใหญมเพยงสญลกษณส าหรบผพการ แตไมมสญลกษณส าหรบผสงอายโดยเฉพาะ แมวาในความเปนจรงแลว ผสงอายสามารถใชสงอ านวย ความสะดวกรวมกบผพการได อยางไรกตาม ผลการประเมนในครงนสะทอนใหเหนวาการจดใหมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายในสถานทสาธารณะยงไมไดรบความส าคญเทาทควร นอกจากน ผลการประเมนในครงนลดลงกวาผลการประเมนในระยะทแลวอยางชดเจน เนองจากสถานททเคยผานการประเมนในระยะทแลวกลบไมผานการประเมนในครงน สวนหนงเกดจากการช ารดของอปกรณหรอสงอ านวยความสะดวก ซงไมไดรบการซอมแซมใหสามารถกลบใชงานไดตามเดม


185


ดชนท 35 รอยละ 60 ของสวนสาธารณะมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและ

พกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจอ าเภอและเขตทวประเทศ พ.ศ. 2559

- แบบสอบถามอ าเภอ/เขต • ขอ 3 (อ าเภอ) และขอ 16 (เขต) “ในอ าเภอ/เขตของทานม

สวนสาธารณะกแหง • ขอ 4.1 (อ าเภอ) และขอ 17.1 (เขต) “จ านวนสวนสาธารณะทมอปกรณ

ประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย” • ขอ 4.2 (อ าเภอ) และขอ 17.2 (เขต) “จ านวนสวนสาธารณะทมหองสขา

ส าหรบผสงอาย” • ขอ 4.3 (อ าเภอ) และขอ 17.3 (เขต) “จ านวนสวนสาธารณะทมทางเดนทเรยบ

ใหผสงอายเดนไดสะดวก”

• ขอ 4.4 (อ าเภอ) และขอ 17.4 (เขต) “จ านวนสวนสาธารณะมทางลาด ส าหรบเกาอรถเขนผสงอาย”

• ขอ 4.5 (อ าเภอ) และขอ 17.5 (เขต) “จ านวนสวนสาธารณะทมพนทและ อปกรณครบทง 4 ขอ”

วธการสรางดชน ดชนท 35 เปนดชนหนงทใชวดการจดใหมสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะ ซงในทน คอ สวนสาธารณะ ซงเปนสถานททผสงอายมโอกาสเขาไปใชบรการ ทงการพกผอน การออกก าลงกาย รวมถงการพบปะ ท ากจกรรมรวมกบผอน ซงสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย หมายถง สวนสาธารณะทมองคประกอบทง 4 อยาง คอ มอปกรณการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย มหองสขาส าหรบผสงอาย มทางเดนเรยบเพอใหผสงอายเดนไดสะดวก และมทางลาดส าหรบรถเขนของผสงอาย

การค านวณหารอยละสวนสาธารณะทมองคประกอบครบทง 4 อยางดงทกลาวมานน ไดมาจากการน าจ านวนสวนสาธารณะในอ าเภอและเขตทวประเทศทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอายครบทง 4 อยาง หารดวยจ านวนสวนสาธารณะทส ารวจทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

186

ผลการประเมน รอยละ 60 ของสวนสาธารณะมอปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย และมากกวาครงของสวนสาธารณะมทางเดนเรยบเพอใหผสงอายเดนไดสะดวก (รอยละ 52.0) รองลงมาคอ การมหองสขาส าหรบผสงอาย (รอยละ 43.2) โดยสงอ านวยความสะดวกทสวนสาธารณะมต าทสด คอ การมทางเรยบส าหรบรถเขนผสงอาย ซงมเพยงรอยละ 29.3 ของสวนสาธารณะทงหมด และเมอพจารณาความแตกตางระหวางภาค พบวา โดยรวมกรงเทพมหานครมรอยละของสวนสาธารณะทมลกษณะทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอายแตละองคประกอบสงกวาทกภาคในประเทศ (ตารางท 3-35.1)

ตารางท 3-35.1 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย แตละองคประกอบป พ.ศ. 2559

ลกษณะของสวนสาธารณะทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

รอยละ



1. อปกรณประกอบการออกก าลงกาย ส าหรบผสงอาย

68.6 71.8 53.2 53.7 56.7 60.1

2. หองสขาส าหรบผสงอาย 65.7 45.1 52.4 32.4 39.4 43.2

3. ทางเดนทเรยบใหผสงอายเดนได สะดวก

84.3 56.1 44.6 51.6 48.3 52.0

4. ทางเรยบส าหรบรถเขนผสงอาย 57.1 33.9 23.0 27.5 26.6 29.3

เปาหมายแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรอยละ 60 ของสวนสาธารณะมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมส าหรบผสงอาย จากการประเมน พบวา มสวนสาธารณะเพยงรอยละ 22.9 ทมการจดพนทดงกลาว ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ถงสามเทา โดยกรงเทพมหานครมรอยละของสวนสาธารณะทเหมาะสมส าหรบผสงอายสงทสด (รอยละ 50.0) รองลงมาคอ ภาคกลาง ภาคใต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ตามล าดบ (ตารางท 3-35.2)

% สวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

= จ านวนสวนสาธารณะทมองคประกอบครบทง 4 องคประกอบ

จ านวนสวนสาธารณะทส ารวจทวประเทศทงหมด

X 100

187

ตารางท 3-35.2 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกาย และพกผอน ทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละ กรงเทพมหานคร 50.0 กลาง (ไมรวม กทม.) 28.5 เหนอ 18.2 ตะวนออกเฉยงเหนอ 18.7 ใต 21.2

รวม 22.9




188


ดชนท 36 รอยละ 50 ของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบ

ผสงอายอยางนอย 1 แหง


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจอ าเภอทวประเทศ พ.ศ. 2559

- ขอ 3 “ในอ าเภอของทานมสวนสาธารณะกแหง” - ขอ 4.1 “จ านวนสวนสาธารณะทมอปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบ

ผสงอาย”

วธการสรางดชน ดชนนเปนอกดชนหนงทวดการมสงอ านวยความสะดวกในสวนสาธารณะ โดยเนนทการมสถานทออกก าลงกายทเหมาะสมกบผสงอายเพอใหผสงอายสามารถเขาไปใชบรการไดอยางปลอดภย วธการค านวณ คอ การหาจ านวนอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง แลวน าจ านวนอ าเภอทตอบกลบแบบสอบถามและมสวนสาธารณะทงหมดมาหาร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน จากผลการประเมนดชน พบวา กวารอยละ 75 ของอ าเภอทงหมดมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 50 โดยภาคกลางม รอยละของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายสงทสด (รอยละ 85.1) รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 75.6) ภาคเหนอ (รอยละ 71.9) และภาคใต (รอยละ 69.9) ตามล าดบ

% อ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง

= จ านวนอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง

จ านวนอ าเภอทมสวนสาธารณะทงหมด

X 100

189

ตารางท 3-36.1 รอยละของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

ภาค รอยละ กลาง (ไมรวม กทม.) 85.1 เหนอ 75.6 ตะวนออกเฉยงเหนอ 71.9 ใต 69.9

รวม 75.1


ขอสงเกต ดชนนไมไดน า “เขต” ของกรงเทพมหานครมาเปนหนวยวเคราะห เนองจากเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ แตอยางไรกตาม ผวจยไดมการเกบรวบรวมขอมลสวนสาธารณะทอยในเขตของกรงเทพมหานครมาพจารณาเพมเตม โดยพบวา รอยละ 75 ของสวนสาธารณะทอยในเขตกรงเทพมหานครมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง (ไมไดแสดงผลในดชนน)


190


ดชนท 37 รอยละ 60 ของผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชน

ในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา



พ.ศ. 2559 - ขอ I18 “ในรอบ 6 เดอนทผานมา ผสงอายททานดแลอยไดรบความชวยเหลอ/

บรการจากชมชนบางหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 37 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมการพฒนาบรการทางสขภาพและทางสงคมในชมชนใหสามารถเขาถงผสงอายไดมากทสด ดงเชนในการประเมนดชนท 26 การประเมนดชนนก าหนดนยามผสงอายททพพลภาพ วาหมายถง ผทไมสามารถประกอบกจวตรประจ าวนพนฐานไดดวยตนเองอยางนอย 1 อยาง โดยกจวตรประจ าวนพนฐาน 5 อยางนนประกอบไปดวย การกนอาหาร การใสเสอผา การอาบน า การลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม รวมไปถงการท าความสะอาดรางกายหลงการขบถาย ซงการค านวณหาผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดแสดงรายละเอยดไวแลวในการประเมนดชนท 26 ซงพบวามรอยละ 6.3 ของผสงอายอยในภาวะทพพลภาพ

ในการค านวณหาผสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน จะใชขอค าถาม I18 ทถามผดแลถงผสงอายทดแลอยวาไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนในชวง 6 เดอนกอนการสมภาษณหรอไม ผสงอายททพพลภาพและไมมผดแล หรอผสงอายททพพลภาพ มผดแลแตไมสามารถสมภาษณผดแลได จะถกนบวาไมไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน ซงการอนมานดงกลาวนอาจสงผลกระทบใหคาดชนทวดไดต ากวาความเปนจรงไมมากกนอย เมอไดจ านวนรวมของผสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน น ามาหารดวยจ านวนสงอายททพพลภาพทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

=

% ประชากรสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน

จ านวนประชากรอาย 60 ปขนไป ททพพลภาพทงหมด

X 100

191

ผลการประเมน มเพยงหนงในสของผสงอำยททพพลภำพ ไดรบควำมชวยเหลอหรอบรกำรจำกชมชน ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 60 เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวา ผสงอายททพพลภาพในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนสงทสด (รอยละ 33.3) ภาคเหนอมรอยละดงกลาวรองลงมา คอรอยละ 30.4 ส าหรบกรงเทพมหานครและภาคกลาง ผสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนมรอยละนอยทสด (ประมาณรอยละ 17)

ตารางท 3-37.1 รอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน

ในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ (ตามรายงานของผดแล) จ าแนกตามภาค




เหนอ 30.4


ใต 22.0

รวม 25.5




192


ดชนท 38 รอยละ 70 ของต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตอไปน (ครอบคลมขอ 1-5)

1. สนบสนนการดแลระยะยาว

2. ระบบประคบประคอง

3. ดแลโรคเรอรงทส าคญ ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน และโรคหลอดเลอดในสมอง

4. อาสาสมครในชมชน

5. สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคการบรหารสวนต าบล พ.ศ. 2559

- ขอ 12 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. มอผส. (อาสาสมครดแล ผสงอายทบาน) หรออสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) หรอไม กคน” - ขอ 13 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. อผส. หรออสม. ไดพา ผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาลหรอไม” - ขอ 14 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ไดจดใหมบรการเพอ เยยมเยยนสอบถามทกขสขของผสงอายทบานหรอไม” - ขอ 15 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ไดจดใหมบรการดแล สขภาพผสงอายทบานหรอไม” - ขอ 16 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. มหนวยบรการสขภาพ เคลอนทส าหรบผสงอายในหมบาน/ชมชนหรอไม” - ขอ 17 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. มการดแลโรคเรอรงท ส าคญของผสงอาย ตอไปนหรอไม” - ขอ 21 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. มการสงผดแลผสงอายท ไมใชอผส. หรออสม. ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 22 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. มการสงอผส. หรออสม. ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 23 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) หมบานนมหนวยงาน/ บคคลภายนอก เขามาใหการอบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 24 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ไดมกจกรรมหรอบรการ ตางๆ เพอการดแลผสงอายระยะยาวตอไปนหรอไม และถาม ใครเปนผจด”

193

วธการสรางดชน ดชนท 38 เปนดชนทใหความส าคญกบการบรการดานสขภาพและสงคมทเนนการมสวนรวมของทองถนเพอใหผสงอายสามารถเขาถงบรการไดมากทสด ซงประกอบไปดวยบรการ 5 ดาน ไดแก (1) สน บสน นการด แลระยะยาว (2) ระบบประค บประคอง (3) การด แลโรคเร อร งท ส าค ญ ค อ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลอดในสมอง (4) อาสาสมครในชมชน และ (5) สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย ซงการบรการแตละดานจะถกก าหนดคาเปนคะแนน และน ามาตงเกณฑส าหรบการก าหนดวาองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ใดบางทมการบรการดงกลาว หลงจากนนจงค านวณหาจ านวนอบต. ทมการบรการครอบคลมการบรการดงกลาว 5 ดาน และหารดวยจ านวนอบต. ทตอบกลบแบบสอบถามทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ส าหรบการวเคราะหการใหบรการส าหรบผสงอายแตละดาน มรายละเอยดดงน

ก. การสนบสนนการดแลระยะยาว วดจากการทอบต. เปนผจดกจกรรมในกจกรรมจ านวน 7 กจกรรม หากตอบวาจดกจกรรมหรอใหบรการดงกลาวได 1 คะแนน แตหากอบต. ตอบวาไมไดจดกจกรรมหรอใหบรการจะให 0 คะแนน แลวค านวณคาคะแนนจากทงหมด 7 ขอยอย ซงการประเมนครงนก าหนดใหอบต. ทไดคะแนนตงแต 5 คะแนนขนไป ถอวาเปนอบต. ทมการจดกจกรรมหรอใหบรการเรองการสนบสนนการดแลระยะยาว

ข. ระบบประคบประคอง วดจากการทอบต. มการจดบรการตางๆ เพอเปนการคงไวซงภาวะสขภาพเดมของผสงอาย โดยไมใหมอาการทรดลงกวาเดม ซงมทงหมด 3 กจกรรม หากอบต. ตอบวามการจดบรการดงกลาวได 1 คะแนน แตหากตอบวาไมไดจดบรการดงกลาวจะได 0 คะแนน ซงก าหนดใหอบต.ทไดคะแนน 3 คะแนน หรอมการจดบรการครบทง 3 กจกรรม จะถอวาเปน อบต. ทมระบบประคบประคอง

ค. การดแลโรคเรอรงทส าคญ ในการประเมนครงนครอบคลมโรคเรอรง 3 โรคทส าคญ คอ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลอดในสมอง ซงหากอบต. เปนผใหการดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงดงกลาวทง 3 โรค จะถอวาอบต. นนมการบรการดแลโรคเรอรงของผสงอาย

ง. อาสาสมครในชมชน เปนการวดจากการมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) อาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) ซงมขอค าถามยอย 3 ขอ หากอบต. ตอบวาม/จดบรการ จะได 1 คะแนน หากอบต. ใดทตอบวาไมม/ไมจดบรการจะได 0 คะแนน โดยก าหนดใหอบต. ทไดคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไป เปนอบต. ทมอาสาสมครในชมชน

จ. การสนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย วดจากขอค าถามทถามถงการมกจกรรมเพอสงเสรมใหผดแลมความรทงหมด 3 ขอยอย อบต. ทตอบวามจะไดคะแนน 1 คะแนน อบต. ทตอบวาไมมจะได 0 คะแนน ซงการประเมนครงนก าหนดใหอบต. ทไดตงแต 2 คะแนนขนไป เปนอบต. ทมการสนบสนนผดแลใหมความรความสามารถในการดแลผสงอาย

% ต าบลทมบรการส าหรบผสงอายครอบคลม 5 ดาน

ต าบลทมบรการส าหรบผสงอายครอบคลม 5 ดาน

จ านวนต าบลทงหมด X 100 =

194

ผลการประเมน การสนบสนนการดแลระยะยาว พบวา กจกรรมหรอการบรการทอบต. จดใหเพอการดแลผสงอายระยะยาวสงทสด คอ การใหค าปรกษาแกคนในครอบครวทมผสงอายทตองการการดแลระยะยาว (รอยละ 92.4) รองลงมาคอ การส ารวจหาผสงอายทตองไดรบการดแลระยะยาว (รอยละ 91.5) และการฝกอบรมการดแลระยะยาวใหแกผดแลทเปนอผส. หรออสม. เพอดแลผสงอายทตองการการดแลระยะยาว (รอยละ 86.7) และเมอน ามาค านวณคะแนนรวมของการบรการดานน พบวา รอยละ 70 ของอบต. ทงหมดมระบบการสนบสนนการดแลระระยาว (มกจกรรมตงแต 5 กจกรรมขนไป) โดยมคาเฉลยของคะแนนเทากบ 5.3 คะแนน (ตารางท 3-38.1) เมอพจารณารายภาค พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมรอยละของอบต. ทมการสนบสนนการดแลระยะยะยาวสงทสด ในขณะทภาคกลางมสดสวนดงกลางต าทสด (ตารางท 3-38.2) ตารางท 3-38.1 รอยละของอบต. ทมการจดกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอดแลผสงอายระยะยาว ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) จ าแนกตามภาค

ขอค าถาม ภาค

กลาง (ไมรวม กทม.)

เหนอ ตะวนออก เฉยงเหนอ ใต รวม

1. การส ารวจหาผสงอายทตองไดรบการดแลระยะยาว 90.5 91.1 92.6 91.3 91.5

2. ใหค าปรกษาแกคนในครอบครวทมผสงอายท ตองการการดแลระยะยาว

90.1 92.4 93.7 92.8 92.4

3. จดบรการดแลชวคราวทบานใหผสงอายทตองการ การดแลระยะยาว

60.1 72.0 70.3 45.5 64.2

4. จดบรการดแลกลางวนใหผสงอายทตองการ การดแลระยะยาว 40.4 53.7 48.2 21.4 43.3

5. มศนยรวมอปกรณในชมชนส าหรบผสงอายท ตองการการดแลระยะยาว เชน รถเขน ถงออกซเจน ฯลฯ

67.3 70.2 71.6 70.3 70.0

6. มการฝกอบรมการดแลระยะยาวใหแกผดแลทเปน สมาชกในครอบครวของผสงอายทตองการการดแล ระยะยาว

73.4 76.3 79.7 78.5 77.2

7. มการฝกอบรมการดแลระยะยาวใหแกผดแลทเปน อผส. (อาสาสมครดแลผสงอายทบาน) หรอ อสม. เพอดแลผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

81.1 86.3 90.1 83.5 86.7

คาเฉลย = 5.25 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 1.86

195

ตารางท 3-38.2 รอยละของอบต. ทสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต. ทมคะแนน ตงแต 5 คะแนนขนไป)



เหนอ 69.0


ใต 70.4

รวม 70.0

ระบบประคบประคอง พบวา รอยละของอบต. ทจดบรการในแตละบรการอยในสดสวนทคอนขางสง ซงการมบรการเพอเยยมเยยนสอบถามทกขสขของผสงอายทบานเปนบรการทมรอยละสงทสด (รอยละ 97.2) เมอน ามาค านวณเปนคะแนนของการมระบบประคบประคอง พบวา มคาคะแนนเฉลยเทากบ 2.7 คะแนน (ตารางท 3-38.3) และเมอน าคะแนนมาก าหนดเกณฑส าหรบการมระบบประคบประคองในภาพรวม พบวา อบต. เกอบรอยละ 80 มการบรการดานน โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมรอยละของอบต. ทมบรการนสงทสด (รอยละ 80.7) ในขณะทภาคทเหลอมรอยละดงกลาวคอนขางใกลเคยงกน (ตารางท 3-38.4) ตารางท 3-38.3 รอยละของอบต. ทมการจดบรการตางๆ เพอผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559


กลาง (ไมรวม กทม.) เหนอ ตะวนออก


1. อบต. ใหจดใหมบรการเพอเยยมเยยนสอบถามทกข สขของผสงอายทบานหรอไม

97.9 97.5 96.6 97.1 97.2

2. อบต. ไดจดใหมบรการดแลสขภาพผสงอายทบาน หรอไม

91.5 93.9 93.1 91.7 92.7

3. อบต. มหนวยบรการสขภาพเคลอนทส าหรบ ผสงอายในหมบานชมชนหรอไม

83.4 83.2 86.9 81.8 84.2


196

ตารางท 3-38.4 รอยละของอบต. ทมระบบประคบประคองผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต.ทมคะแนน ตงแต 3 คะแนนขนไป)



เหนอ 79.6


ใต 78.4

รวม 79.3

การดแลโรคเรอรงทส าคญ พบวา กวารอยละ 90 ของอบต. มผสงอายทเปนโรค ความดนโลหตและโรคเบาหวาน และมรอยละของอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงดงกลาวถงกวา รอยละ 97 ในขณะทโรคหลอดเลอดสมอง มรอยละของอบต. ทมผสงอายทเปนโรคและมผดแลผสงอายทเปนโรคนต ากวา 2 โรคทกลาวมา คอ ประมาณรอยละ 80 เมอพจารณาตามภาค พบวา ไมมความแตกตางของอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงทง 3 โรคน (ตารางท 3-38.5) และเมอน ามาค านวณหาอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงทง 3 โรค พบวา เกอบรอยละ 80 ของอบต. ทงหมดทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรง โดยภาคใตเปนภาคทมรอยละดงกลาวสงทสด และภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละต าทสด (ตารางท 3-38.6)

ตารางท 3-38.5 รอยละของอบต. ทมผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค และรอยละของอบต. ทมผดแล ผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559

โรค รอยละของอบต.

ทมผสงอายเปนโรค

รอยละของอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค



โรคความดนโลหต 92.7 98.3 98.0 97.1 97.5 97.7

โรคเบาหวาน 92.7 98.3 97.8 97.4 97.5 97.7

โรคหลอดเลอดในสมอง 84.7 90.0 90.0 90.0 91.0 90.2

197

ตารางท 3-38.6 รอยละของอบต. ทมการดแลโรคเรอรงส าคญทง 3 โรค จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559


กลาง (ไมรวม กทม.) 79.8 เหนอ 82.6 ตะวนออกเฉยงเหนอ 77.8 ใต 84.9

รวม 80.7

อาสาสมครในชมชน พบวา อบต. ทมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) มรอยละสงทสด (รอยละ 88.5) โดยภาคใตเปนภาคทมรอยละของอบต. ทมอสม. สงทสด ในขณะทประมาณรอยละ 54.0 ของอบต. มอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) โดยภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละทใกลเคยงกนและสงกวาภาคอน ซงจะเหนไดวาโดยรวมอบต. มรอยละของการมอสม. สงกวาอผส. อยางชดเจน นอกจากนประมาณรอยละ 80 ของอบต. ทอผส. หรอ อสม. ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาล ซงรอยละดงกลาวแทบไมมความแตกตางกนระหวางภาค ยกเวนภาคใตทมรอยละดงกลาวต ากวาภาคอนคอนขางมาก (ตารางท 3-38.7) และเมอน าคะแนนมาค านวณการมอาสาสมครในชมชนในภาพรวม พบวา รอยละ 81.3 ของอบต. ทมอาสาสมครในชมชน มคาคะแนนเฉลยเทากบ 2.2 คะแนน และเมอพจารณารายภาค พบวา ภาคเหนอเปนภาคทมรอยละของอบต. ทมอาสาสมครในชมชนสงทสด ซงใกลเคยงกนกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง (รอยละ 88.8, 82.5 และ 81.7 ตามล าดบ) ในขณะทภาคใตมรอยละดงกลาวต าทสดและต ากวาภาคอนอยางชดเจน (ตารางท 3-38.8) ตารางท 3-38.7 รอยละของอบต. ทม อผส. อสม. และบรการพาผสงอายไปรบบรการดานสขภาพ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559




1. อบต. ม อผส. (อาสาสมครดแลผสงอายทบาน) หรอไม

50.2 60.1 59.7 38.4 54.0

2. อบต. ม อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ า หมบาน) หรอไม 87.0 88.5 88.2 91.3 88.5

3. อบต. อผส. หรอ อสม. ไดพาผสงอายไปรบบรการ สขภาพหรอรบการรกษาพยาบาลหรอไม

82.2 87.5 80.0 63.9 79.8


198

ตารางท 3-38.8 รอยละของอบต. ทมอผส. อสม. และบรการพาผสงอายไปรบบรการดานสขภาพ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต. ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไป)



เหนอ 88.8


ใต 67.1

รวม 81.3

สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย จากผลพบวา รอยละ 79.0 ของอบต. มการสงอผส. หรอ อสม. ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย ซงมรอยละเทากบอบต. ทมหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอาย และรอยละดงกลาวไมแตกตางกน เมอพจารณาแตละภาค ส าหรบการสงผดแลผสงอายทไมใชอผส. หรอ อสม. ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย พบวา มประมาณครงหนงของอบต. ทมการสนบสนนเรองดงกลาว โดยภาคเหนอเปนภาคทมรอยละดงกลาวสงทสด (ตารางท 3-38.9) และเมอพจารณาการสนบสนนผดแลโดยรวม พบวา อบต. เกอบ 3 ใน 4 ทมการสนบสนนผดแลใหมความรความสามารถในการดแลผสงอาย โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 2.1 คะแนน และเมอพจารณารายภาค พบวา อบต. ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวสงทสด (รอยละ 76.8) ในขณะทภาคกลางมรอยละต าทสด (รอยละ 70.0) (ตารางท 3-38.10) ตารางท 3-38.9 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนผดแลในเรองตางๆ จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559




1. อบต. มการสงผดแลผสงอายทไมใชอผส. หรอ อสม. ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม

55.0 60.8 55.9 40.0 54.3

2. อบต. มการสงอผส. หรอ อสม. ออกไปรบการ อบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม 74.3 80.7 81.5 77.9 79.0

3. อบต. มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการ อบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอาย หรอไม

75.4 82.0 78.6 80.6 79.0


199

ตารางท 3-38.10 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาคป พ.ศ. 2559 (อบต. ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไป)



เหนอ 76.6


ใต 74.5

รวม 74.9

การมบรการส าหรบผสงอายครอบคลม 5 ดาน ในการประเมนครงนก าหนดใหอบต.ทมการบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 ดานขนไป ถอวาเปนอบต. ทมการบรการส าหรบผสงอาย ซงจากผล การประเมน พบวา ไมถงรอยละ 70 ของอบต. มการบรการส าหรบผสงอาย ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 3.81 คะแนน และเมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ภาคเหนอเปนภาคทมรอยละดงกลาวสงทสด (รอยละ 71.4) รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ซงมรอยละเทากน คอ รอยละ 68.8 (ตารางท 3-38.11)

ตารางท 3-38.11 รอยละของอบต. ทมบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 ดานขนไป จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2559


ตงแต 4 ดาน ขนไป ทงหมด 5 ดาน


เหนอ 71.4 42.5


ใต 68.8 32.0

รวม 67.5 37.2



200

ขอสงเกต ประเภทการบรการทปรากฏในดชนนบางดานมความทบซอนกน เชน การดแลระยะยาวและระบบประคบประคอง ซงการดแลผสงอายใหคงสภาพเดม คงอาการไมใหแยงลงกวาเดมถอเปนสวนหนงของการดแลระยะยาว

ค าถามทใชประเมนการบรการแตละดานส าหรบดชนน บางค าถามไมสามารถบงบอกถงการบรการนนไดอยางแทจรง ดงนน จงควรมความระมดระวงในการน าขอมลไปใช และอาจมการปรบขอค าถามแตละดานใหชดเจนและสามารถวดการบรการนนไดอยางถกตอง


201


ดชนท 39 รอยละ 95 ของอปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) มการจด

งบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน : องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล

องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา - แบบสอบถาม อบจ. • ขอ 2 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบจ. ของทานมการจด โครงการหรอกจกรรม เพอผสงอายหรอไม” • ขอ 4 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบจ. ของทานมงบประมาณท จดสรรเพอผสงอายเทาไร” - แบบสอบถามเทศบาล • ขอ 9 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เทศบาล ของทานมการจด โครงการหรอกจกรรม เพอผสงอายหรอไม” • ขอ 11 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เทศบาล ของทานม งบประมาณทจดสรรเพอผสงอายเทาไร” - แบบสอบถาม อบต. • ขอ 6 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ของทานมการจด โครงการหรอกจกรรม เพอผสงอายหรอไม” • ขอ 8 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ของทานมงบประมาณ ทจดสรรเพอผสงอายเทาไร” - แบบสอบถาม กทม. • ขอ 2 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) กรงเทพมหานคร มการจด โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม” • ขอ 4 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) กรงเทพมหานครม งบประมาณทจดสรรเพอผสงอายเทาไร” - แบบสอบถามเมองพทยา

• ขอ 2 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เมองพทยามการจดโครงการ หรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม”

202

• ขอ 4 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เมองพทยา มงบประมาณท จดสรรเพอผสงอายเทาไร”

วธการสรางดชน ดชนนเปนดชนเพอชวดการสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการดแลการจดสวสดการและการบรการเพอผสงอาย ซงวดไดจากการมงบประมาณเพอสนบสนนงานดานผสงอาย รวมถงการมกจกรรมทจดขนเพอผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนทงหมด 5 หนวยงาน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ส าหรบการจดงบประมาณเพอผสงอายค านวณไดจากการหาจ านวนหนวยงาน i ทมการจดงบประมาณส าหรบผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) ซงรวมทงการจดงบประมาณใหทง 5 ป และจดเปนบางป และน าจ านวนหนวยงาน i มาเปนตวหาร และและคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ส าหรบการค านวณสดสวนขององคกรปกครองสวนทองถนทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย มวธการค านวณเชนเดยวกบการจดงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน คอ หาจ านวน หนวยงาน i ทมการจดกจกรรมส าหรบผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) ซงรวมทงการจดกจกรรมใหทกปและบางป หารดวยจ านวนหนวยงาน i และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ในภาพรวมองคกรปกครองสวนทองถนทกหนวยงานยกเวนองคการบรหารสวนต าบลมการจดงบประมาณเพอผสงอายสงกวารอยละ 90 และไมพบความแตกตางระหวางภาค โดยเทศบาลเปนหนวยงานทมการจดงบประมาณเพอผสงอายสงกวาองคการบรหารสวนจงหวดและองคการบรหารสวนต าบล และเมอพจารณาการจดกจกรรมส าหรบผสงอาย จะพบไดวาทกหนวยงานมรอยละของการจดกจกรรมสงกวาการจดงบประมาณ ซงกวารอยละ 95 ของแตละหนวยงานทมการจดกจกรรมส าหรบผสงอายในชวง พ.ศ. 2555 - 2559

หากพจารณาในภาพรวมของการจดงบประมาณ หรอกจกรรมส าหรบผสงอายของ องคปกครองสวนทองถนนนถอวาสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนรอยละ 95 มการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย โดยกรงเทพมหานคร เมองพทยา และเทศบาล ม รอยละของหนวยงานทจด

% หนวยงาน i ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย

=

จ านวนหนวยงาน i ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย (จดทกปหรอบางป)

จ านวนหนวยงาน i

X 100

% หนวยงาน i ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย

=

จ านวนหนวยงาน i ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย (จดทกปหรอบางป)

จ านวนหนวยงาน i

X 100

203

งบประมาณหรอกจกรรมส าหรบผสงอายสงทสด รองลงมาคอองคการบรหารสวนจงหวด และองคการบรหารสวนต าบล

ตารางท 3-39.1 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร

และเมองพทยา ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย จ าแนกตามภาคระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

ภาค

กลาง (ไมรวม กทม.) เหนอ


ใต รวม

1. องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 95.7 100.0 84.2 100.0 94.2

2. เทศบาล 94.5 96.0 95.4 93.5 95.1

3. องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 87.8 90.1 86.0 90.6 88.4

4. กรงเทพมหานคร (กทม.) 100.0

5. เมองพทยา 100.0

ตารางท 3-39.2 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร

และเมองพทยา ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย จ าแนกตามภาคระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

ภาค



ใต รวม


2. เทศบาล 99.7 100.0 99.8 98.8 99.7







204


ดชนท 40 ภายในป พ.ศ. 2559 มการออกมาตรการเกอหนนใหเอกชนและ องคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอาย ทสามารถซอบรการได โดยมการก ากบมาตรฐานและคาบรการทเปนธรรมรวมดวย


แหลงขอมล ทตยภม 1. ตดตอขอขอมล กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข

2. การสมภาษณสวนบคคลเชงลก ณ วนท 21 เมษายน 2560


ผลการประเมน ดชนนมวตถประสงคเพอเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายทสามารถซอบรการได โดยก าหนดเปาหมายไววาใหมการออกมาตรฐานการเกอหนนภายในป พ.ศ. 2559 อยางไรกด เมอสนสดป พ.ศ. 2559 ยงไมมการประกาศมาตรการเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายอยางเปนรปธรรม




205


ดชนท 41 ภายในป พ.ศ. 2559 ตองมมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการ


แหลงขอมล ทตยภม 1. ขอมลกรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข

2. การสมภาษณสวนบคคลเชงลก ณ วนท 21 เมษายน 2560


ผลการประเมน ดชนนตองการประเมนการจดท ามาตรฐานสถานบรบาลและการบรการดานสขภาพและสงคมส าหรบผสงอาย เพอใชในการดแลก ากบใหบรการมมาตรฐานและมคาบรการทเปนธรรม โดยเปาหมายของของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหมมาตรฐานดงกลาวภายในป พ.ศ. 2559 อยางไรกตาม เมอสนสดป พ.ศ. 2559 ยงคงไมมการประกาศกฎหรอขอบงคบใดๆ ออกมา เพอควบคมและก ากบการท ามาตรฐานสถานบรบาลและการบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอาย


ขอสงเกต ขณะนกรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข รวมกบผเชยวชาญดานการพยาบาล ก าลงด าเนนการจดท ารางมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการดานสขภาพและสงคมส าหรบผสงอาย และคาดวาจะแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2560


206


ดชนท 42 ภายในป พ.ศ. 2554 มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความ

ชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต


แหลงขอมล ทตยภม กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย

1. ส านกมาตรการปองกนสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. 2551. หลกเกณฑและ วธด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2551.

2. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. แผนการปองกนและ บรรเทาสาธารณภยแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

3. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. 2552. แผนการปองกน และบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 - 2557.

กรมกจการผสงอาย 4. กรมกจการผสงอาย. 2556. รายงานผลการด าเนนงานของกรมกจการผสงอาย

ประจ าป พ.ศ. 2556. 5. กรมกจการผสงอาย. 2560. แผนปฏบตราชการ ประจ าปงบประมาณ

พ.ศ. 2560.

กระทรวงสาธารณสข 6. กระทรวงสาธารณสข. 2559. แผนเฝาระวงและชวยเหลอประชาชน

ผประสบภยพบตฉกเฉน ดานการแพทยและสาธารณสขจงหวดพทลง ปงบประมาณ 2559.

7. กระทรวงสาธารณสข. 2555. แผนปฏบตการตอบโตภาวะอทกภย/วาตภย ดาน สาธารณสข จงหวดสระบร ปงบประมาณ 2555.

กระทรวงกลาโหม 8. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงกลาโหม 9. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กองบญชาการกองทพไทย 10. แผนบรรเทาสาธารณภย กองทพบก 2556

กรงเทพมหานคร 11. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2553 - 2557

207


ผลการประเมน เนองดวยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดใหรฐตองมแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบตภายในป พ.ศ. 2554 ซงการประเมนในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยกรมกจการผสงอายเปนหนวยงานทมแผนในการใหความชวยเหลอผสงอายเมออยในสถานการณทมภยพบตอยางเปนรปธรรมมากทสด ซงเรมแรกไดด าเนนงานโครงการการพฒนาโครงขายการคมครองทางสงคมของผสงอายในภาวะทเกดภยพบต โดยศกษาสภาพการณภยพบตทมผลกระทบตอผสงอาย และแนวทางการปองกน การเตอนภย และการใหความชวยเหลอผสงอายและผเปราะบางในสถานการณภยพบตตางๆ เชน การก าหนดสถานทพกพงและการเคลอนยายคน สตว และทรพยสน การแตงตงคณะกรรมการอ านวยการควบคมการด าเนนงานและอาสาสมครฯ พรอมทงไดมการน าองคความรไปทดลองน ารองในองคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 2 แหง ไดแก เทศบาลต าบลน าปาด และองคการบรหารสวนต าบลน าไผ อ าเภอน าปาด จงหวดอตรดตถ เพอใหเปนพนทตนแบบในการด าเนนงานกอนขยายผลองคความรไปยงพนทเสยงภยแหงอนในปงบประมาณถดไป

ตอมา กรมกจการผสงอายไดบรรจประเดนดงกลาวลงในแผนปฏบตราชการประจ าป ซงเรมด าเนนการตงแตป พ.ศ. 2556 เปนตนมา โดยเปนการสนบสนนงบประมาณใหศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอายจ านวน 12 ศนยทวประเทศ จดอบรมเพอตดตามผลการด าเนนงานตามแนวทางการคมครองชวตผสงอายลวงหนาในสถานการณทมภยพบต พรอมทงสนบสนนใหพนทจดท าแผนใหความชวยเหลอและดแลผสงอายในชมชนในกรณทเกดภยพบตเชนกน ซงแมวาการด าเนนการอยางเปนรปธรรมนจะเกดหลงจากป พ.ศ. 2554 ทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 แตกแสดงใหเหนวาหนวยงานทเกยวของมความพยายามในการก าหนดใหมแผนปฏบตการและงบประมาณในการชวยเหลอผสงอายเปนการเฉพาะ เพราะฉะนนจงเหนควรใหผานการประเมนในดชนน

นอกจากน แมวาหนวยงานอนยงคงไมมแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบตโดยเฉพาะ แตพบวามการด าเนนงานโครงการตางๆ ทเกยวของกบการบรรเทาสาธารณภย ซงแผนดงกลาวเปนแผนรวมทดแลกลมเปาหมายทกกลม โดยมผสงอายเปนหนงในกลมเปาหมายนนดวย ซงแตละหนวยงานมการด าเนนงานในปองกนและบรรเทาสาธารณภยสรปไดดงน

• กระทรวงมหาดไทย โดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย มแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 - 2557 ซงเปนแผนเกยวกบการปองกนและบรรเทาสาธารณภยทดแลประชาชนทกกลมเปาหมายไมไดระบเปนการเฉพาะวาเปนแผนส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต

• กระทรวงสาธารณสข โดยส านกงานสาธารณสขจงหวด มการจดท าแผนเฝาระวงและชวยเหลอประชาชนผประสบภยพบตฉกเฉน ดานการแพทยและสาธารณสข ซงมการวางแนวทางในการใหความชวยเหลอเพอปองกนและบรรเทาผลกระทบตอชวตและทรพยสนของประชาชนทเกดจากอทกภย ใหสามารถชวยเหลอดานการแพทยและสาธารณสขแกผประสบภยไดทนททวถงและมประสทธภาพ โดยประชาชนทเจบปวยไดรบการบ าบดรกษา และสามารถฟนสภาพเขาสภาวะปกตในเวลาอนรวดเรว เชน จดทมหนวยเคลอนทเรว โดยมอสม. และผน าชมชนเปนแกนหลก ใหการชวยเหลอดแลประชาชนกลมเสยง (ผสงอาย ผพการ ผปวยโรคเรอรง) ทบาน จดหนวยแพทยเคลอนทพรอมทมสขภาพจตใหบรการในพนทประสบภย จด

208

เครอขายการสงตอผปวยใหสะดวกแกผรบบรการ สนบสนนยาและเวชภณฑ เคมภณฑตางๆ เปนตน เพอเปนการปองกนการควบคมไมให เกดโรคระบาดขน โดยแผนปฏบตการดงกลาวครอบคลมประชาชนทกกลมเปาหมาย ซงรวมผสงอายดวย แตไมไดมการระบเฉพาะวาเปนการชวยเหลอเฉพาะผสงอาย

• กระทรวงกลาโหม มแผนบรรเทาสาธารณภย เชน แผนการปองกนและบรรเทา สาธารณภย กระทรวงกลาโหม แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กองบญชาการกองทพไทย แผนบรรเทาสาธารณภย กองทพบก 2556 เปนตน เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานปองกนและชวยเหลอประชาชนทกกลมเปาหมายทประสบอบตภย โดยไมไดมการระบเปนการเฉพาะวาเปนแผนเพอใหการชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต

• กรงเทพมหานคร มแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2553 - 2557 ซงแผนดงกลาว จะใชเปนกรอบแนวทางในการปฏบตงาน โดยมการประสานงานกบทกฝายทเกยวของทงหนวยงานภายในของกรงเทพมหานคร และหนวยงานภายนอก ทงภาครฐ ภาคเอกชน มลนธ และองคการสาธารณกศลตางๆ เพอประสานความรวมมอในการปฏบตงานแกไขปญหาสาธารณภย และการใหความชวยเหลอคลคลายสถานการณไดอยางเปนระบบและเสรมก าลงกนอยางบรณาการ โดยมการเตรยมความพรอมไวตงแตระยะเวลากอนเกดภย ระหวางเกดภย และหลงเกดภย เพอลดความเสยง ความสญเสยตอชวตและทรพยสนของประชาชน และผลกระทบอนเกดจากสาธารณภย ในรปแบบตางๆ ซงแผนปฏบตการดงกลาวครอบคลมประชาชนทกกลมเปาหมาย รวมทงผสงอายดวย แตไมไดมการระบเฉพาะวาเปนการชวยเหลอเฉพาะผสงอาย


ขอสงเกต โดยทวไป หนวยงานตางๆ จะมการวางแผนบรรเทาสาธารณภยเชงบรณาการกบประชากรกลมอนๆ เชน กลมผพการหรอเดก แตจะไมมการก าหนดงบประมาณไวตางหาก จงเปนขอสงเกตส าหรบการก าหนดเปาหมายของดชนนในการประเมนครงหนา


209


ดชนท 43 รอยละ 70 ของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก


แหลงขอมล ทตยภม 1. ตดตอขอขอมล สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทย การแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข. การส ารวจโรงพยาบาลทประเมน มาตรฐานการบรการแพทยแผนไทย ป พ.ศ. 2558.

2. ส านกการแพทยทางเลอก กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทย ทางเลอก กระทรวงสาธารณสข. จ านวนสถานบรการดานการแพทย ทางเลอก พ.ศ. 2558. แหลงทมา http://thaicamdb.info/search_place.php?key=71&province=-1 [24 พฤษภาคม 2560]

3. ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. ศนยมาตรฐานรหสและขอมลสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2560 จ านวนโรงพยาบาล รฐและเอกชน. แหลงทมา http://thcc.or.th/index.php [16 มถนายน 2560]

วธการสรางดชน

ผลการประเมน ในปจจบนยงไมมหนวยงานใดทท าการรวบรวมขอมลทงหมดท เกยวของกบโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอกทกประเภทไวดวยกน ดงนน จ านวนโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมบรการแพทยแผนไทยหรอบรการแพทยทางเลอกอนๆ จงรวบรวมมาจากแหลงขอมลสองแหลงดงน

• ขอมลจากสถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก พบวา มจ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชนทประเมนมาตรฐานการบรการแพทยแผนไทยป พ.ศ. 2558 จ านวนทงสน 9,334 แหง

• ขอมลสถานบรการดานการแพทยทางเลอกในเวปไซต (Website) ของศนยขอมล การแพทยทางเลอก พบวา มโรงพยาบาลดานการแพทยทางเลอกอนๆ (ไมรวม แพทยแผนไทย) ทงหมด 733 แหง

% โรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก

= จ านวนโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมบรการแพทยแผนไทยหรอบรการแพทยทางเลอกอนๆ

จ านวนโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทงหมด

X 100

http://thaicamdb.info/search_place.php?key=71&province=-1

http://thcc.or.th/index.php

210

ดงนน โรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอกทงแผนไทยและแผนอนๆ ม 10,067 แหง

จากตารางท 3-43.1 รอยละของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอกมคาเทากบ 89.8 สงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไววาตองไมนอยกวารอยละ 70 ตารางท 3-43.1 รายละเอยดโรงพยาบาลรฐหรอเอกชนในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมบรการแพทย

ทางเลอกป พ.ศ. 2559

รายการ จ านวน

จ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชนทประเมนมาตรฐานการบรการแพทยแผนไทย (1) 9,334 แหง

จ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชนทมบรการการแพทยทางเลอกอนๆ (ไมรวมแพทยแผนไทย) (2) 733 แหง

จ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชนทงหมด (3) 11,209 แหง

รอยละของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก (1+2)/3*100 89.8




211


ดชนท 44 รอยละ 95 ของโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป

และมคลนกผสงอาย


แหลงขอมล ทตยภม 1. ตดตอขอขอมล สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

2. กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2555 แหลงทมาhttp://healthdata.moph.go.th/kpi/2555/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

3. กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2556 แหลงทมา http://healthdata.moph.go.th/kpi/2556/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

4. กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2557 แหลงทมา http://healthdata.moph.go.th/kpi/2557/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

5. กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2558 แหลงทมา http://healthdata.moph.go.th/projectkpi/ [18 มถนายน 2560]

6. กระทรวงสาธารณสข. ยทธศาสตร ตวชวด และแนวทางการจดเกบขอมล กระทรวงสาธารณสข ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 แหลงทมา http://region5.moph.go.th/docs/mophplan_2559_final.pdf [18 มถนายน 2560]


ผลการประเมน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ก าหนดเปาหมายไววารอยละ 95 ของโรงพยาบาลของรฐ7 ทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป ตองมคลนกผสงอาย

7 โรงพยาบาลมหลายสงกด เชน โรงพยาบาลมหาวทยาลย โรงพยาบาลสมเดจพระยพราช โรงพยาบาลเฉพาะทาง โรงพยาบาลในสงกด ของส านกการแพทย กรงเทพมหานคร กระทรวงมหาดไทย ส านกงานแพทยใหญ ส านกงานต ารวจแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร เปนตน อยางไรกด ในการศกษานจะรวมเฉพาะโรงพยาบาลทอยในสงกดของกระทรวงสาธารณสขเทานน อนประกอบไปดวย โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน ทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป

212

คลนกผสงอาย ในมาตรฐานกระทรวงสาธารณสข หมายถงดงตอไปน 1. มบคลากรทางการแพทย ซงมหนาทหลกในการด าเนนการคลนกผสงอาย 2. มปาย “คลนกผสงอายหรอหนวย/ศนยบรการสขภาพผสงอาย” มสถานทเพอ ด าเนนการคลนกผสงอายชดเจน และประชาสมพนธใหผสงอายรบทราบ 3. จ านวนวนทใหบรการอยางนอย 1 วน/สปดาห 4. จดใหมการบรการทางการแพทย เชน การตรวจรางกายพนฐาน ประเมนสขภาพ ตามปญหาทตรวจพบ จดใหบรการใหค าปรกษาปญหาสขภาพผสงอาย หรอ สงเสรมสขภาพ และการปองกน หรอบ าบดรกษา/ฟนฟสขภาพ 5. มการรวบรวมขอมลของผสงอาย 6. มคลนกพเศษ ส าหรบผสงอายตามทแตละโรงพยาบาลมผเชยวชาญ

กระทรวงสาธารณสขไดก าหนดตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขในป พ.ศ. 2555 และป พ.ศ. 2556 ให “รอยละของโรงพยาบาล 120 เตยงขนไป มคลนกผสงอายคณภาพไมนอยกวารอยละ 70” โดยครอบคลมโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน ทมขนาด 120 เตยงขนไป รวม 114 แหง โรงพยาบาลในสงกดกรมการแพทยทเปนโรงพยาบาลเปาหมาย 4 แหง และโรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตทเปนกลมเปาหมาย 12 แหง

จากการรายงานผลการปฏบตงานเนนโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน พบวา คลนกทสามารถใหบรการผสงอายและผานการประเมนคณภาพคลนกมจ านวนทงสน 81 แหง จากทงหมด 115 โรงพยาบาล คดเปนรอยละ 70.4 ซงต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวถงรอยละ 95


ขอสงเกต การก าหนดเปาหมายรอยละ 95 อาจไมสอดคลองกบความเปนจรง เนองจากไมไดระบไวเปนตวชวดกระทรวงสาธารณสขอยางตอเนอง จงควรมการบรณาการกบกระทรวงสาธารณสขโดยขอใหมการประเมนตวชวดนทกป อกทงเปนทนาสงเกตวาตวชวดผสงอายมความหลากหลายและมแนวโนมมงเปาทประเดนแตละปแตกตางกนไป ดงตอไปน

• ตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขท เกยวของกบผสงอายป พ.ศ. 2555 มทงสน 7 ดชน (รวมดชน รอยละของโรงพยาบาล 120 เตยงขนไป ทมการจดตงคลนกผสงอายจะเปน 8 ดชน) ประกอบดวย

(1) จ านวนต าบลสงเสรมสขภาพตนแบบทผานเกณฑดแลสขภาพผสงอาย ระยะยาว

(2) จ านวนผสงอายไดรบบรการใสฟนเทยมในโครงการฟนเทยมพระราชทาน (3) จ านวนชมรมผสงอายทจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากแกสมาชกชมรม (4) จ านวนผสงอายทรบบรการสงเสรมปองกนทางทนตสขภาพ (5) รอยละของโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขทด าเนนการตาม

พระราชบญญตผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2546 โดยใหความสะดวกและรวดเรวแกผสงอายเปนกรณพเศษ

213

(6) รอยละของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขทมบคลากรทางการแพทยหลกในการดแล/รกษา/ฟนฟสขภาพผสงอาย

(7) รอยละของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขทมการรายงานโรค หรอภาวะทพบบอยในผสงอาย

• ตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขทเกยวของกบผสงอายป พ.ศ. 2556 มทงสน 3 ดชน (รวมดชน รอยละของโรงพยาบาล 120 เตยงขนไป ทมการจดตงคลนกผสงอายจะเปน 4 ดชน) ประกอบดวย (1) รอยละของผสงอาย ผพการทไดรบการพฒนาทกษะทางกาย และใจ (2) รอยละของผสงอาย ไดรบการคดกรองเบาหวาน/ความดนโลหตสง (3) รอยละของคลนกสายตาเลอนรางใน รพศ./รพท. ทมคณภาพรอยละ 38.3

ของคลนกเวชกรรมฟนฟใน รพศ./รพท. ทมคณภาพ

• ตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขท เกยวของกบผสงอายป พ.ศ. 2557 มเพยงดชนเดยว โดยเปนดชนท 9 ก าหนดเกณฑเปาหมายเปนอตรา ตายจากโรคหลอดเลอดสมองในผสงอายทลดลง

• ตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขท เกยวของกบผส งอายป พ.ศ. 2558 มเพยงดชนเดยวโดยก าหนดใหรอยละ 30 ของผสงอายมพฤตกรรม สขภาพทพงประสงค

• ตวชวดประเดนยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขท เกยวของกบผสงอายป พ.ศ. 2559 ม 2 ตวชวด โดยก าหนดใหรอยละของผสงอายทตองการความ ชวยเหลอในการด าเนนกจวตรประจ าวนพนฐาน มไมเกนรอยละ 15 ของประชากร ผสงอาย และผสงอายทกคน (ผทมอาย 60 ป บรบรณขนไป) ทไดรบการคดกรอง สขภาพผสงอาย ทง 3 ดาน


ยทธศาสตรท 4 ดานการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย

อยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย


การบรหารจดการเพอการพฒนางาน ดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต


สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากร ดานผสงอาย

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต

ดชนท 45 ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการรายงานความกาวหนาของการท างาน ตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอป

“ในภาพรวมหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการายงานความกาวหนาของการท างาน ตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอป”

ดชนท 46 รอยละ 40 ของอปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมแผนการด าเนนงาน ประจ าปดานผสงอาย

“อปท. มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย มากกวารอยละ 90”

ดชนท 47 รอยละ 90 ของคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวด ในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงาน ดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง

“รอยละ 96 ของจงหวดทมการแตงตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคม มการรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าปตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาต”

ดชนท 48 รอยละ 90 ของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนมกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพ ของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนทกจงหวด อยางนอยปละ 1 ครง

“เครอขายระดบจงหวดและทองถนทกจงหวด รอยละ 100 มกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขาย อยางนอยปละ 1 ครง”

ดชนท 49 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ไดรบการปรบและแปลงไปสการปฏบตตาม ก าหนดเวลาทก 5 ป

“ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ยงไมมการปรบแผนผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรม”

221

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อยางบรณาการระดบชาต

ดชนท 45 ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการรายงานความกาวหนาของการท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอป


แหลงขอมล ทตยภม 1. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 3/2555 เมอวนท 22 พฤศจกายน 2555 2. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 1/2556 เมอวนท 17 มกราคม 2556 3. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2556 เมอวนท 21 มนาคม 2556 4. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 3/2556 เมอวนท 20 มถนายน 2556 5. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 4/2556 เมอวนท 21 พฤศจกายน 2556 6. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 1/2557 เมอวนท 20 มนาคม 2557 7. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2557 เมอวนท 26 พฤศจกายน 2557 8. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 1/2558 เมอวนท 18 มนาคม 2558 9. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2558 เมอวนท 27 พฤษภาคม 2558 10. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 3/2558 เมอวนท 29 กรกฎาคม 2558 11. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 4/2558 เมอวนท 16 พฤศจกายน 2558 12. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 1/2559 เมอวนท 10 มนาคม 2559

222

13. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2559 เมอวนท 29 กรกฎาคม 2559

วธการสรางดชน ดชนท 45 นตองการประเมนความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ในการผลกดนนโยบายและภารกจทส าคญดานผสงอายสการปฏบต โดยก าหนดเปาหมายใหทกหนวยงานหลกเขารายงานผลการด าเนนงานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอป ซงหนวยงานหลกทระบไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ประกอบไปดวยคณะกรรมการผสงอายแหงชาตและกระทรวง 7 กระทรวง ไดแก กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กรงเทพมหานคร/เมองพทยา กระทรวงการคลง กระทรวงแรงงาน กระทรวงศกษาธการ ในการประเมนครงน นอกจากหนวยงานหลกขางตนแลว ผวจยไดพจารณาหนวยงานอนทเกยวของเพมเตมอก 6 กระทรวง/หนวยงาน ไดแก กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงคมนาคม กระทรวงการทองเทยวและกฬา สมาคมสภาผอายแหงประเทศไทยฯ และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต วาไดมการรายงานผลการด าเนนงานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอปหรอไม

จากการรวบรวมรายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง พ.ศ. 2559 พบวา โดยรวมหนวยงานหลกมการรายงานผลการด าเนนการตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตทกป มกระทรวงสาธารณสขทขาดการรายงานไปในป พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2559 และกระทรวงการคลงทขาดการรายงานในป พ.ศ. 2559 (ตารางท 3-45.1) ในภาพรวมจงถอวาเปนไปเปาหมายทก าหนดไวแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ส าหรบหนวยงานนอกเหนอไปจาก 8 หนวยทระบในแผนฯ พบวา มเพยงสมาคมสภาผอาย แหงประเทศไทยฯ และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทไดรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายใหทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตทราบ อยางไรกตาม การรายงานนนไมไดกระท าเปนประจ า ทกป

223

ตารางท 3-45.1 สรปการรายงานของหนวยงานหลกตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตระหวาง ป พ.ศ. 2555 - 2559

ป พ.ศ.2555

ป พ.ศ.2556

ป พ.ศ.2557

ป พ.ศ.2558

ป พ.ศ.2559

หนวยงานทระบในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

1 คณะกรรมการผสงอายแหงชาต - √ √ - -

2 กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

√ √ √ √ √

3 กระทรวงสาธารณสข - √ √ √ -

4 กระทรวงมหาดไทย (สถ./อปท.) √ √ √ √ √

5 กรงเทพมหานคร เมองพทยา √ √ √ √ √

6 กระทรวงการคลง √ √ √ √ -

7 กระทรวงแรงงาน √ √ √ √ √

8 กระทรวงศกษาธการ √ √ √ √ √

หนวยงานหลกทเกยวของ

1 กระทรวงวฒนธรรม - - - - -

2 กระทรวงคมนาคม - - - - -

3 กระทรวงการทองเทยวและกฬา - - - - -

4 สมาคมสภาผอายแหงประเทศไทยฯ - √ √ - -

5 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

- √ - - -

ส าหรบรายละเอยดของผลการด าเนนงานทหนวยงานหลกไดรายงานใหทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตทราบ สามารถสรปไดดงน

• ป พ.ศ. 2555 พบวา หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายทไดรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอายตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตมดงน 1. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดรายงานความกาวหนา ของการด าเนนโครงการน ารองการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภยใน ชมชนหรอทองถน

2. กระทรวงมหาดไทย โดยองคกรปกครองสวนทองถน ไดด าเนนการจดสภาพแวดลอม ท เหมาะสม ส งอ านวยความสะดวกและปลอดภยส าหรบผส งอาย และ กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถนไดรายงานผลการด าเนนงานการจาย เบยยงชพผสงอายแบบขนบนได ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาล

224

3. กระทรวงการคลง โดยส านกงานเศรษฐกจการคลง ไดรายงานผลการด าเนนงาน ของกองทนการออมแหงชาต

4. กรงเทพมหานคร และเมอพทยา ไดรายงานผลการด าเนนงานการจายเบยยงชพผสงอายแบบขนบนได ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาล

5. กระทรวงแรงงาน ไดรายงานความกาวหนาเกยวกบการแตงตงคณะอนกรรมการ สงเสรมการขยายโอกาสดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย

6. กระทรวงศกษาธการ โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดลรายงานการจดท ารายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2554

• ป พ.ศ. 2556 พบวา หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายทไดรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอายตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตมดงน 1. คณะกรรมการผสงอายแหงชาต รายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2555 ตอท ประชม 2. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดรายงานผลการด าเนน ง าน โครงการศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย กองทนผสงอาย โครงการอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) การด าเนนงานคลงปญญาผสงอาย การจดท ามาตรฐานบานพกผสงอาย การจดบรการกลางวนและการดแลชวคราว ในศนยบรการผสงอายทอยในศนยพฒนาการจดสวสดการสงคมผสงอาย 12 แหง การซอมแซมปรบปรงทพกอาศยของผสงอาย รายงานผลการด าเนนการประกาศ เกยรตคณแกผมจตอาสาดแลผสงอายในป พ.ศ. 2555 ระดบดเดน จงหวดละ 1 คน ระดบดมากจงหวดละ 2 คน รวม 228 คน การประชมสมชชาผสงอายแหงชาต ป พ.ศ. 2556 และการจดงานวนผสงอายแหงชาต 3. กระทรวงสาธารณสข ไดรายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการผลกดน และขบเคลอนประเดนการดแลผสงอายระยะยาว ปงบประมาณ พ.ศ. 2555 ใน เรองเกยวกบการสนบสนนกระบวนการประเมน “ผตองไดรบการดแลระยะยาว” การจดท านยาม เกณฑและแบบประเมน “ผตองไดรบการดแลระยะยาว” การ สนบสนนการดแลระยะยาวโดยชมชนมสวนรวมภายใตการด าเนนงานต าบล ตนแบบดแลสขภาพผสงอายระยะยาว (พ.ศ. 2554 - 2555) การประกาศเกยรตคณ แกผดแลผสงอายระดบดเดน 1 คน ระดบดมาก 9 คน การจดท ามาตรฐานสถาน บรบาล การจดท าประกาศกระทรวงสาธารณสข เรองกจการทเปนอนตรายตอ สขภาพ (ฉบบท 6) “การประกอบกจการใหบรการดแลผสงอายทบาน” และการ สนบสนน อปท. ประกาศเปนขอบญญตทองถน การจดตงศนยดแลกลางวนใน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ การจดท าหลกสตรการพยาบาลผสงอายทบาน นอกจากน กระทรวงสาธารณสขยงไดรายงานผลการด าเนนงานตามแผน ยทธศาสตรการด าเนนงานระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทอยในภาวะ พงพง พ.ศ. 2557 - 2561 อกดวย

4. กระทรวงมหาดไทย โดยองคกรปกครองสวนทองถน ไดรายงานผลการด าเนนงาน โครงการอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) และกรมการสงเสรมการปกครอง-

225

สวนทองถน รายงานผลการจดท าแนวทาง “การจดสวสดการสงคมใหแก ผสงอายและคนพการ” 5. กรงเทพมหานคร/เมองพทยา รายงานผลเรองการจายเบยยงชพผสงอายในพนท 6. กระทรวงการคลง ไดรวมด าเนนการตามมาตรการสนบสนนชวยเหลอการจาง งานผสงอายในระบบ โดยการใหเงนทนสนบสนน เชน เงนกดอกเบยต าแกสถาน- ประกอบการทมการจางงานผสงอาย และรายงานผลการประชมผทเกยวของเพอ วเคราะหและจดท าแนวทางการสนบสนนทางการเงนใหแกผดแลผสงอายใน ครอบครว และวเคราะหแนวทางการสนบสนนทางการเงน/ภาษ ใหแกภาคเอกชน/ กลมทไมหวงผลก าไรทใหบรการ “สถานบรบาล” 7. กระทรวงแรงงาน ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการสงเสรมการขยายโอกาส ดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย

8. กระทรวงศกษาธการ รวมด าเนนงานโครงการศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรม อาชพผสงอาย แจงหนวยงานในสวนภมภาคใหสนบสนนการด าเนนงานของ ศนยฯ ใหเกดผลเปนรปธรรม และรายงานผลการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตร การด าเนนงานระบบการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายทอยในภาวะพงพง พ.ศ. 2557 - 2561 และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รายงานการจดท ารายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2555

9. สมาคมสภาผอายแหงประเทศไทยฯ ไดรายงานผลการด าเนนงานโครงการ อาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.)

10. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รวมแสดง ความคดเหนในประเดนเรองการพฒนารปแบบและการบรหารจดการทดเพอ ความยงยนของศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย

• ป พ.ศ. 2557 พบวา หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายทไดรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอายตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตมดงน 1. คณะกรรมการผสงอายแหงชาต รายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2556 ตอท ประชม และรายงานผลการด าเนนงานรองรบสทธผสงอาย ตามพระราชบญญต ผสงอาย พ.ศ. 2546 2. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดรายงานผลการด าเนนงาน กองทนผสงอาย การประกาศเกยรตคณและมอบรางวลแกผสงอายแหงชาต การ มอบโลประกาศเกยรตคณกรรมการผทรงคณวฒใน กผส. การคดเลอกผแทน องคกรเอกชนเพอแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒใน กผส. ตามมาตรา 4 (5) แหงพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 รายงานผลการจดงานวนผสงอาย แหงชาตสวนกลางและสวนภมภาค และการแกไขประกาศกระทรวงฯ เร อง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสงเสรม และการสนบสนน การสงเคราะหในการจดการศพตามประเพณ

226

3. กระทรวงสาธารณสข ไดรายงานผลการวจยการศกษาความพรอมและความ ตองการในการจดบรการสขภาพผสงอายระยะยาวในชมชน และในโรงพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสข 4. กระทรวงมหาดไทย ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการจายเบยยงชพผสงอาย และการยกรางระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการสงเสรมและพฒนา คณภาพชวตผสงอาย พ.ศ. ... 5. กรงเทพมหานคร/เมองพทยา รายงานผลเรองการจายเบยยงชพผสงอายในพนท

6. กระทรวงการคลง ไดรายงานผลความกาวหนาการด าเนนงานตามพระราชบญญต กองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554

7. กระทรวงแรงงาน ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการสงเสรมการขยายโอกาส ดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย

8. กระทรวงศกษาธการ โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รายงานการจดท ารายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2556 9. สมาคมสภาผอายแหงประเทศไทยฯ เสนอความเหนเกยวกบการจายเบยยงชพ ผสงอาย

• ป พ.ศ. 2558 พบวา หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายทไดรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอายตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตมดงน

1. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดรายงานผลการด าเนนงาน ในเรองตางๆ ไดแก (1) กองทนผสงอาย (2) รายชอบคคลทไดรบการเสนอชอเพอ เขารบการคดเลอกเปนกรรมการผทรงคณวฒใน กผส. ตามมาตรา 4 (6) (3) การประกาศเกยรตคณผสงอายแหงชาต การจดงานวนผสงอายแหงชาตทง สวนกลางและสวนภมภาค (4) การแต งต งกรรมการผทรงคณวฒ ใน คณะกรรมการบรหารกองทน (5) การแตงตงคณะอนกรรมการบรณาการเพอ พฒนาคณภาพชวตผสงอาย (6) การปรบปรงองคประกอบของคณะอนกรรมการ ภายใต กผส. เฉพาะในความรบผดชอบของกระทรวง นอกจากน มการ น าเสนอแผนปฏบตการการด าเนนงานรองรบสทธผสงอายตาม พรบ. ผสงอาย พ.ศ. 2546 ระยะ 3 ป (พ.ศ. 2558 - 2560) รางพระราชบญญตคมครองสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผสงอาย (พ.ศ. ...) และการออกระเบยบหรอแนวทางปฏบตรองรบอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนในการใชงบประมาณเพอจดสวสดการส าหรบผสงอาย การด าเนนงานศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอาย การขบเคลอนงานดานผสงอายในรปแบบกจการเพอสงคม และผลการด าเนนงานกองทนผสงอาย

2. กระทรวงสาธารณสข รวมด าเนนการในการพฒนาระบบการพฒนาผดแล ผสงอาย นอกจากน สภากาชาดไทยยงเขามารายงานวาเหลากาชาดจงหวดรวม ด าเนนการขบเคลอนการด าเนนงานบรณาการผสงอายในระดบพนท 3. กระทรวงมหาดไทย รายงานผลความกาวหนาแนวทางการปฏบตในการจายเงน ตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยยงชพ

227

ผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2552 กรณผรบเงนบ านาญชรา ภาพ ตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 การออกระเบยบหรอแนวปฏบต รองรบอ านาจหนาทของอปท. ในการใชงบประมาณเพอจดสวสดการส าหรบ ผสงอาย และการจายเบยยงชพผสงอายในพนท 4. กรงเทพมหานคร/เมองพทยา รายงานผลเรองการจายเบยยงชพผสงอายในพนท 5. กระทรวงการคลง ไดรายงานผลความกาวหนาการด าเนนงานตามพระราชบญญต กองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554 6. กระทรวงแรงงาน ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการสงเสรมการขยายโอกาส ดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย โดยการเรงรดการพฒนาแนวทางการ สรางโอกาสดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย และจดท าขอมลประเภท อาชพทเหมาะสมส าหรบผสงอาย และรปแบบการสงเสรมการมงานท าแก ผสงอาย 7. กระทรวงศกษาธการ โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รายงานการจดท ารายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2557

• ป พ.ศ. 2559 พบวา หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายทไดรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอายตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตมดงน

1. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดรายงานผลการประกาศ เกยรตคณผสงอายแหงชาต การจดงานวนผสงอายแหงชาตในสวนกลางและสวน ภมภาค การจดท าแผนกลยทธดานการท างานของผส งอาย ระยะท 1 (พ.ศ. 2559 - 2564) การแตงตงคณะอนกรรมการภายใต กผส. (เพมเตม) การปรบเปลยนองคประกอบ การปรบปรงและแกไขกฎหมายทเกยวของดานผส งอาย การจดท าประเดนขอมลเ พอพฒนางานดานผส งอายไทย การปรบเปลยนองคประกอบคณะอนกรรมการภายใต กผส. ในต าแหนงทปรกษาอนกรรมการ การขบเคลอนแผนกลยทธดานการท างานของผสงอาย ระยะท 1 (พ .ศ . 2559 - 2564 ) ขอ เสนอแนะการจ าย เบ ยย งชพผ ส งอาย ของคณะกรรมาธการสงคม กจการเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส ความกาวหนาการขยายระยะเวลาเปดรบลงทะเบยนเบยยงชพผสงอาย ความกาวหนาการด าเนนงานคณะอนกรรมการดานการจดท าประเดนขอมลเ พอพฒนางานดานผ ส งอาย ไทย ความกาวหนาการด า เนนงาน คณะอนกรรมการพจารณา ปรบปรง และแกไขกฎหมายทเกยวของดานผสงอายและผลการด าเนนงานกองทนผสงอาย

2. กระทรวงมหาดไทย ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการจายเบยยงชพผสงอาย 3. กรงเทพมหานคร/เมองพทยา รายงานผลเรองการจายเบยยงชพผสงอายในพนท 4. กระทรวงแรงงาน ไดรายงานผลการด าเนนงานเรองการสงเสรมการขยายโอกาส ดานอาชพและการท างานส าหรบผสงอาย 5. กระทรวงศกษาธการ โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รายงานการจดท ารายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2558

228


ขอสงเกต แมวาหนวยงานหลกบางหนวยงานไดมการรายงานความกาวหนาของการด าเนนงานกบกรมกจการผสงอาย ซงมหนาทเปนเลขาธการของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางตอเนอง แตเนองจาก ดชนก าหนดใหมการรายงานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ผวจยจงพจารณาเฉพาะรายงานการประชมของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต

ขอเสนอแนะ การประเมนความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ในการผลกดนนโยบายและภารกจทส าคญดานผสงอายสการปฏบต ควรจะวดในมตอนๆ รวมดวยเพอใหเกดผลอยางเปนรปธรรม เชน การผลกดนใหหนวยงานทเกยวของรบนโยบายทรเรมโดยคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไปใชจรง แทนการรายงานผลการด าเนนงานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ซงไมสามารถสะทอนใหเหนถงความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาตได

229


ดชนท 46 รอยละ 40 ของอปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมแผนการ

ด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย


แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน : องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล

องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา - แบบสอบถาม อบจ. • ขอ 1 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) องคการบรหารสวนจงหวด

(อบจ.) ของทานมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามเทศบาล • ขอ 8 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เทศบาล ของทานมแผนการ

ด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม” - แบบสอบถาม อบต. • ขอ 5 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) อบต. ของทานมแผนการ

ด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม” - แบบสอบถาม กทม. • ขอ 1 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) กรงเทพมหานคร มแผนการ

ด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามเมองพทยา • ขอ 1 “ในรอบ 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) เมองพทยามแผนการ

ด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม”

วธการสรางดชน ดชนท 46 มวตถประสงคเดยวกบดชนท 45 ในการประเมนความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต โดยดชนนจะพจารณาถงการมแผนการด าเนนงานดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถนในทนประกอบไปดวย องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล และองคการบรหารสวนต าบล นอกจากนยงรวมถงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ ไดแก กรงเทพมหานครและเมองพทยา ขอมลทใชในการสรางดชนมาจากขอค าถามทถามหนวยงานประเภท i ถงการมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) วธการค านวณเรมจากการหาจ านวนของหนวยงานประเภท i ทตอบกลบแบบสอบถามและมแผนการด าเนนงานประจ าป

230

ดานผสงอาย (ทงแผนการด าเนนงานบางปและทกป) หารดวยจ านวนหนวยงานทงหมดทตอบกลบแบบสอบถาม และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน จากผลการประเมน พบวา กวำรอยละ 90 ขององคกรปกครองสวนทองถนมแผนกำรด ำเนนงำนประจ ำปดำนผสงอำย ซงสงกวาเปาหมายในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 40 คอนขางมาก โดยองคการบรหารสวนจงหวดม รอยละดงกลาวสงกวาเทศบาลและองคการบรหารสวนต าบล เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ในภาพรวมทกภาคมรอยละของหนวยงานทมแผนการด าเนนงานดานผสงอายไมแตกตางกนมากนก และทงหมดมรอยละสงกวารอยละ 90 ยกเวนเทศบาลในภาคใตเพยงประเภทเดยวทมรอยละดงกลาวต ากวารอยละ 90 (รอยละ 88.9) ตารางท 3-46.1 รอยละขององคกรปกครองสวนทองถนทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายระหวาง ป พ.ศ. 2555 - 2559

หนวยงาน ภาค



ใต รวม


2. เทศบาล 90.9 97.0 95.9 88.9 93.9





ขอสงเกต การประเมนในครงนวดเพยงการมหรอไมมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนเทานน โดยมไดน าประเดนความสม าเสมอของการมแผนในตลอดระยะเวลา 5 ป และความสอดคลองของแผนการด าเนนงานของหนวยงานกบแผนระดบชาตมารวมพจารณา จงท าใหผลการประเมนมรอยละทสงมาก


% หนวยงานประเภท i ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

=

จ านวนหนวยงานประเภท i ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย (มทกปหรอบางป)

จ านวนหนวยงานประเภท i ทงหมด X 100

231


ดชนท 47 รอยละ 90 ของคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง


แหลงขอมล ทตยภม ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต 1. รายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายของ คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

กรมกจการผสงอาย 2. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

วธการสรางดชน ดชนท 47 ตองการประเมนการบรณาการงานดานผสงอายของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนกบระดบชาต โดยก าหนดใหคณะอนกรรมการสงเสรมและจดสวสดการสงคมดานผสงอายระดบจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอายมาทคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง การค านวณหารอยละของจงหวดทรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป เรมจากการหาจ านวนจงหวดทงหมดทมการรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป น ามาหารดวยจ านวนจงหวดทงหมดของประเทศไทย ไมนบรวมกรงเทพมหานคร และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน จากขอมลทตยภมทงสองแหลง พบวา ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มจงหวดทไดด าเนนการจดตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดและมการรายงานผลการด าเนนงานและการจดกจกรรมดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง

% จงหวดทรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป

= จ านวนจงหวดทรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป

จ านวนจงหวดทงหมด (ไมรวม กทม.)

X 100

232

จ านวนทงสน 73 จงหวด คดเปนรอยละ 96 ของจ านวนจงหวดทงหมด ซงสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 90

ทงน รายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายของคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดมเนอหาส าคญประกอบไปดวย การจดกจกรรมวนผสงอายแหงชาต การด าเนนงานชมรมผสงอาย การสรรหาและเสนอชอผสงอายในจงหวดเพอคดเลอกเปนผสงอายดเดน การคดเลอกอาสาสมครดแลผสงอายทบานดเดนและอาสาสมครดแลผสงอายทบานทปฏบตงานดมาก การจดตงและด าเนนงานคลงปญญาผสงอาย การจดท าทะเบยนภมปญญาผสงอาย โดยรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานตางๆ ใหเสนอรายชอผสงอายเพอขนทะเบยน การฝกอาชพผสงอาย การจดกจกรรมการดแลสขภาพ ออกก าลงกาย กฬา และนนทนาการส าหรบผสงอาย การจดกจกรรมรดน าด าหวผสงอายเนองในวนสงกรานต และการส ารวจขอมลสถานการณทางสงคมของจงหวด ซงรวมถงปญหาของผสงอาย เชน สทธในการรบเบยยงชพผสงอายทยากจน ผสงอายทชวยเหลอตนเองไมได เปนตน



ขอเสนอแนะ ควรมการกระตนใหจงหวดทเหลออก 3 จงหวด ไดแก อางทอง กระบ และอ านาจเจรญ เรงจดตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดและมการรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอยปละ 1 ครง

233


ดชนท 48 รอยละ 90 ของจงหวดทมเครอขายในระดบจงหวดและทองถน มกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถน อยางนอยปละ 1 ครง


แหลงขอมล ทตยภม 1. รายงานผลการด าเนนงานคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

2. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

3. รายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายของ คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

4. ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. รายงานการตดตาม ความกาวหนาผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอาย กรงเทพมหานคร ระยะท 1 (พ.ศ. 2557 - 2560).

วธการสรางดชน ดชนท 48 ตองการประเมนการบรหารจดการงานดานผสงอายในดานการพฒนาศกยภาพของเครอขายระดบจงหวดและทองถน โดยพจารณาจากการจดใหมกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายระดบจงหวดและทองถนในทกจงหวดและอยางนอยปละ 1 ครง การค านวณหาดชนเรมจากการหาจ านวนจงหวดทงหมดทมเครอขายในระดบจงหวดและทองถนและมกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนทกจงหวดอยางนอยปละ 1 ครง หารดวยจ านวนจงหวดทงหมดท มเครอขายในระดบจงหวดและทองถน และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

% จงหวดทมเครอขายในระดบจงหวดและทองถนและมกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายประจ าป

= จ านวนจงหวดทมเครอขายในระดบจงหวดและทองถนและมกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขาย

ในระดบจงหวดและทองถนทกจงหวดประจ าป

จ านวนจงหวดทงหมดทมเครอขายในระดบจงหวดและทองถน

X 100

234

ผลการประเมน ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 พบวา มการจดกจกรรมเพอสงเสรมและพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนในรปแบบทคอนขางหลากหลาย ผจดกจกรรมมทงหนวยงานสวนกลาง หนวยงานในระดบจงหวด และหนวยงานระดบทองถน โดยรายละเอยดของการจดกจกรรมสงเสรมและพฒนาศกยภาพเครอขายสามารถสรปไดดงน

1. กรมกจการผ สงอายจดการอบรมใหความร เร องหลกเกณฑการก ยมเงน เพอประกอบอาชพและหลกเกณฑวธการเขยนโครงการเพอขอรบการสนบสนนโครงการกองทนผสงอายใหแกแกนน าผสงอาย ชมรม องคกรทด าเนนงานดานผสงอาย เจาหนาทพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด และเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลเปนประจ าทกป

2. กรมกจการผสงอายจดการอบรมเพอเสรมสรางความเขมแขงในการด าเนนงาน ดานผสงอายใหแกองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานตางๆ ในพนทรวมทงสงเสรม สนบสนนกจกรรม และใหความรแกอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.)

3. ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดทกจงหวดเตรยมความ พรอมและสรางความรความเขาใจใหกบองคกรปกครองสวนทองถนภายในจงหวด ในเรองแนวทางการสนบสนนงานอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) โดยผาน กลไกคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวด ซงม อ านาจหนาทในการสงเสรมและตดตามผลการด าเนนงาน อผส. ในระดบจงหวด

4. องคกรปกครองสวนทองถนสงเสรมและสนบสนนการจดกจกรรมทสงเสรมจารต ประเพณ และเหนคณคาผสงอาย เชน กจกรรมรดน าด าหวในวนสงกรานต วนท 13 เมษายนของทกป การมอบเกยรตบตรใหกบครภมปญญาทองถน การ สรางบานทองถนไทย เทดไทองคราชน 84 พรรษา เปนตน

5. คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวด ภายใต คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด ไดมสวนรวมในการจด กจกรรมดานผสงอาย ไดแก การจดกจกรรมวนผสงอายแหงชาตในสวนภมภาค การคดเลอกอาสาสมครดแลผสงอายทบานดเดนและอาสาสมครดแลผสงอายทบาน ทปฏบตงานดมาก การตดตามผลการปฏบตงานของอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) การจดท าทะเบยนภมปญญาผสงอายโดยใหองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานตางๆ เสนอรายชอผสงอายเพอขนทะเบยนคลงปญญาผสงอาย

6. กรงเทพมหานครมการจดประชมความรวมมอและเชอมโยงเครอขายระดบ กรงเทพมหานคร มการประชมเครอขายแกนน าผ ส งอาย และจดโครงการ คลงปญญาผสงอาย โดยหนวยงานในสงกดกรงเทพมหานคร ไดแก ส านกการแพทย ส านกอนามย และส านกพฒนาสงคม

235

นอกจากรายละเอยดของกจกรรมดงทกลาวมาขางตนแลว พบวา ทกจงหวดมเครอขายในระดบจงหวดและทองถน และเครอขายไดมการจดกจกรรมสงเสรมศกยภาพของเครอขายอยางนอยปละ 1 ครง คดเปนรอยละ 100 สงกวาเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไวทรอยละ 90



ขอเสนอแนะ กลไกขบเคลอนโครงการและกจกรรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถน ควรมการเชอมโยงระหวางหนวยงานภาครฐและระหวางหนวยงานภาครฐและภาคสงคมในระดบพนท เพอสนบสนนใหเกดความตอเนองของการมกจกรรมและสงเสรมใหเครอขายมการเตบโตอยางยงยน

236


ดชนท 49 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ไดรบการปรบและแปลงไปสการปฏบตตาม

ก าหนดเวลาทก 5 ป


แหลงขอมล ทตยภม 1. กรมกจการผสงอาย. รายงานการจดประชมเชงปฏบตการขบเคลอนแผน

ผสงอายแหงชาตสแผนยทธศาสตรผสงอายระดบจงหวด ระหวางวนท 18-20 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร.


ผลการประเมน ดชนท 49 ตองการประเมนถงความตอเนองของการปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) และการแปลงแผนไปทสการปฏบต ซงตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอ ใหมการปรบแผนผสงอายเปนระยะๆ ไมเกนทก 5 ป จากนนใหมการแปลงแผนไปสการปฏบตดวย อยางไรกด ในชวงระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ยงไมพบการปรบแผนอยางเปนรปธรรมหลงจากการปรบแผนครงสดทายในป พ.ศ. 2552 พบแตเพยงการแปลงแผนไปสการปฏบต โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2557 กรมกจการผสงอาย (หรอส านกสงเสรมและพทกษผสงอายในขณะนน) ไดจดการประชมเชงปฏบตการขบเคลอนแผนผส งอายแหงชาตสแผนยทธศาสตรผสงอายระดบจงหวด เพอสงเสรมใหทกจงหวดมการจดท าแผนยทธศาสตรผสงอายระดบจงหวด ซงแผนดงกลาวมระยะเวลา 4 ป




มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

ดชนท 50 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนของบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลต หรอฝกอบรม

“จ านวนผส าเรจการศกษาหลกสตรแพทยศาสตรและพยาบาลศาสตรเฉพาะทางดานผสงอาย และบคลากรทไดรบการฝกอบรมเฉพาะทางดานผสงอายเพมสงขน”

ดชนท 51 รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายเพมขนอยางตอเนอง

“ในป พ.ศ. 2559 ผดแลผสงอายไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย รอยละ 3.5 เพมขนจาก รอยละ 1.1 ในป พ.ศ. 2554”

ดชนท 52 มการก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอาย โดยคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรมและตอเนอง

“ปจจบนคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ยงไมมการก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอายอยางเปนรปธรรม”

239


ดชนท 50 การเพมขนอยางตอเนองของจ านวนของบคลากรดานผสงอายทไดรบ

การผลตหรอฝกอบรม


แหลงขอมล ปฐมภม 1. ขอมลจากการสนทนากลมการผลตและพฒนาบคลากรดานผสงอาย

ณ วนท 26 พฤษภาคม 2560

ทตยภม 1. สภาการพยาบาล. จ านวนผไดรบการอบรมตอเนองหลงปรญญาตร หลกสตร ฝกอบรมการพยาบาลเฉพาะทาง ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

2. สภาการพยาบาล. จ านวนผไดรบวฒบตรแสดงความรความช านาญทางการ พยาบาลและการผดงครรภ สาขาการพยาบาลผสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

3. สภาการพยาบาล. สถาบนการศกษาทมหลกสตรการพยาบาลผใหญและ ผสงอาย/การพยาบาลผสงอาย ระดบปรญญาโท.

4. ตดตอขอขอมล ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. จ านวนผส าเรจการศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตเฉพาะทางสาขาผสงอาย.

5. ตดตอขอขอมล สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. จ านวนผส าเรจการศกษาหลกสตรแพทยสาขาวชาอายรศาสตรผสงอาย/สาขาวชาเวชศาสตรผสงอาย.

วธการสรางดชน การด าเนนการสงเสรมและสนบสนนใหมการผลตหรอฝกอบรมบคลากรดานผสงอายทงในระดบวชาชพและผเชยวชาญตองมความเพยงพอและมมาตรฐาน ดงนน เปาหมายของดชนน คอ ใหมการผลตหรอฝกอบรมบคลากรเพมขนอยางตอเนอง

ในการรวบรวมขอมลเพอมาสรางดชนจะพจารณาขอมลการผลตและอบรมบคลากรในระดบวชาชพ/ผเชยวชาญ ซงหมายถง ผประกอบวชาชพดานผสงอาย ไดแก แพทย พยาบาล และผบรหารหรอผปฏบตงานดานผสงอาย เพอจ ากดขอบเขตการรวบรวมขอมลส าหรบใชในการวดใหชดเจน ไดนยาม “การผลตบคลากรระดบวชาชพ” ใหหมายถง การผลตบณฑตตามหลกสตรปรญญาตร โท หรอเอก ในสาขาวชาเฉพาะดานผสงอายในสถานศกษาของรฐ เชน เวชศาสตรผสงอาย หรอการพยาบาลผสงอาย สวน “การฝกอบรม” ใหหมายถง การอบรมและประชมเชงปฏบตการทจดขนโดยหนวยงานภาครฐและตองไดรบการฝกอบรมมากกวา 2 สปดาห โดยไมนบรวมการประชมทวๆ ไป หรอประชมเพอเสนอผลงานทางวชาการ

240

ทงน เพราะการอบรมหรอการประชมเชงปฏบตการจะมการก าหนดหลกสตร มการวางแผน มการลงทน ซงแสดงถงความตอเนองไมใชการจดประชมทจดขนเปนครงคราวหรอเฉพาะกจ

ตารางท 3-50.1 หลกสตรการผลตบคลากรทางการแพทยและการพยาบาลผสงอายในระหวาง ป พ.ศ. 2555 - 2559

สถาบนการศกษา หลกสตรดานผสงอาย

หลกสตรผลตบคลากรทางแพทย (1)

1. โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล สาขาวชาอายรศาสตรผสงอาย ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด (หลกสตรป 2554)

2. โรงพยาบาลศรราช มหาวทยาลยมหดล สาขาวชาเวชศาสตรผสงอาย ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล (หลกสตรป 2554)

หลกสตรผลตบคลากรทางการพยาบาล (2)

1. จฬาลงกรณมหาวทยาลย (ปรญญาโทและปรญญาเอก)

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร แขนงวชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

2. มหาวทยาลยมหดล พยาบาลศาสตรมหาบณฑต วชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย (หลกสตรภาคปกตและภาคพเศษ) (หลกสตรปรบปรงป 2559)

3. โรงเรยนพยาบาลรามาธบด พยาบาลศาสตรมหาบณฑต วชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย (หลกสตรภาคปกตและภาคพเศษ) (หลกสตรปรบปรงป 2559)

4. มหาวทยาลยขอนแกน พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

5. มหาวทยาลยสงขลานครนทร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย (หลกสตรนานาชาต หลกสตรปรบปรงป 2559)

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2559)

6. มหาวทยาลยเชยงใหม พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

7. มหาวทยาลยบรพา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2555)

8. มหาวทยาลยรงสต พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย (หลกสตรปรบปรงป 2560)

ทมา: (1) ขอมลจากสถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2560 (2) ขอมลจากสภาพยาบาล, 2560

241

ผลการประเมน ในการเกบรวบรวมขอมลจากหนวยงานทท างานหลกดานผส งอาย รวมท งสถาบนการศกษาตางๆ ในสวนของการผลตบคลากรระดบวชาชพนน หลกสตรพยาบาลมการแยกสาขาเฉพาะดานผสงอายอยางชดเจน จงไดท าการรวบรวมขอมลจากสภาการพยาบาลซงเปนหนวยงานทรวบรวมขอมลเกยวกบหลกสตรพยาบาลศาสตรทวประเทศ ซงพบวาจ านวนสถานศกษาทมหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาวชาการพยาบาลผสงอาย มจ านวนเพมขน จาก 7 แหงจากการประเมนรอบทแลว ในป พ.ศ. 2550 - 2554 เปน 8 แหงในป พ.ศ. 2555 - 2559 นอกจากน ตงแตป พ.ศ. 2554 เปนตนมา ไดมหลกสตรแพทยเฉพาะผสงอายขน โดยอยในคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด และโรงพยาบาลศรราช มหาวทยาลยมหดล (รายละเอยดปรากฏในตารางท 3-50.1)

นอกจากจ านวนสถานศกษาทมหลกสตรของแพทยและพยาบาลเฉพาะทางดานผสงอายทเพมขนแลว จากขอมลของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาซงเปนหนวยงานทเกบรวบรวมขอมลบณฑตทส าเรจการศกษาในทกหลกสตร จากมหาวทยาลยทวประเทศนน พบวา จ านวนของบณฑตทส าเรจการศกษาจากหลกสตรพยาบาลศาสตร สาขาวชาเฉพาะดานผสงอายหรอการพยาบาลผสงอาย ในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 มแนวโนมเพมขนดวย และนอกจากบคลากรทไดรบการผลตจากหลกสตรดงกลาวแลว ยงมการพฒนาบคลากรทางการพยาบาลดานผสงอายในรปแบบของการฝกอบรมตอเนองหลงปรญญาตร ซงเปนหลกสตรการฝกอบรมการพยาบาลเฉพาะทาง และการฝกอบรมทไดวฒบตรการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลผสงอายอกดวย และเมอรวมจ านวนบคลากรทงทไดจากการผลตจากหลกสตรแพทยและพยาบาล ตงแตระดบปรญญาตร-ปรญญาเอก และจ านวนบคลากรทไดรบการฝกอบรม สามารถเหนไดวา ในแตละปมจ านวนเพมขนอยางตอเนอง ยกเวนเพยง ป พ.ศ. 2559 ทลดลงเพยงเลกนอย เพราะฉะนน ดชนนจงเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

242

ตารางท 3-50.2 จ านวนบคลากรดานผสงอายในระดบวชาชพทไดรบการผลตในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

การผลตบคลากรดานผสงอาย ป พ.ศ.2555

ป พ.ศ.2556

ป พ.ศ.2557

ป พ.ศ.2558

ป พ.ศ.2559

รวม

บคลากรระดบวชาชพ

1 ผส าเรจการศกษาหลกสตรแพทยสาขาวชาอายรศาสตรผสงอาย/สาขาวชาเวชศาสตรผสงอาย (1)

เรมผลตตงแตป พ.ศ. 2554 มทงหมด 3 รน รนละ 7 คน

21

2 ผส าเรจการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตเฉพาะทางสาขาผสงอาย (2, (3)

77 135 246 248 183 889

บคลากรทไดรบการฝกอบรมตอเนองหลงปรญญาตร หลกสตรฝกอบรมการพยาบาลเฉพาะทาง (4) 1 การอบรมการพยาบาลผสงอาย 37 54 20 34 73 218

2 การอบรมการพยาบาลผปวยวกฤต (ผใหญและผสงอาย)

95 164 70 132 92 553

3 การอบรมการพยาบาลเวชปฏบตผสงอาย - - - - 24 24

4 การอบรมการพยาบาลสขภาพจตและ จตเวชผสงอาย

- - - - 20 20

บคลากรทไดรบวฒบตรการพยาบาลขนสง (4)

1

ผไดรบวฒบตรแสดงความรความช านาญทางการพยาบาลและการผดงครรภ (Advanced Practice Nurse (APN)) สาขาการพยาบาลผสงอาย

22 10 12 0 1 45

รวม 231 363 348 414 393 1,770

ทมา: (1) ขอมลจากสถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2560 (2) ขอมลจากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2560 (3) นบรวมจ านวนผส าเรจการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย รวมถง สาขาวชาการพยาบาลผใหญ และสาขาวชาพยาบาลศาสตร/การพยาบาล เนองจากในหลกสตรในสาขาวชา ดงกลาวมเรองการพยาบาลผสงอายรวมอยดวย

(4) ขอมลจากสภาพยาบาล, 2560


ขอสงเกต ในการประเมนดชนน มขอจ ากดของขอมลจ านวนผส าเรจการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตร จากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา หลายประการ ไดแก (1) ขอมลบางปไมมการจดเกบขอมลรหสหลกสตร แตจดเกบเปนรหสปรญญาและรหสสาขาวชา ท าใหขอมลในชวงดงกลาวไมครบถวน (2) ชอหลกสตรทไดรบการรบรอง/รบทราบจาก สกอ. หลายหลกสตรไมไดแยกสาขาวชาดานเวชศาสตรผสงอายหรอการพยาบาลผสงอาย (ใหปรญญาเพยงสาชาวชาเดยว คอ พยาบาลศาสตร) จงไมไดถกน ามารวมในการ

243

ประเมน (3) บางสถาบนทยงไมไดสงขอมลผส าเรจการศกษาใหกบส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไมถกนบรวมในการประเมนครงน

นอกจากนแมวาการผลตบคลากรดานผสงอายจะมแนวโนมเพมขน แตก ควรมการศกษาวางแผนก าลงคนและบคลากรในดานผสงอายอยางเปนระบบ และมแหลงขอมลรวบรวมบคลากรดานนทงกลมทเปนวชาชพและไมใชวชาชพ

ขอเสนอแนะ การรวบรวมจ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการฝกอบรมควรรวมถงการอบรม ผดแลผสงอาย (Caregiver) ส าหรบบคคลทวไปทมระยะเวลาการอบรมชดเจน ตามหลกสตรทจดโดยหนวยงานทเกยวของ เชน กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) กระทรวงศกษาธการ และผผานการอบรมโรงเรยนบรบาลผสงอายของหนวยงานเอกชน

244


ดชนท 51 รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายเพมขน

อยางตอเนอง



พ.ศ. 2559 - ขอ I10 “ทานเคยเขารบการอบรมเกยวกบการดแลผสงอาย หรอไม” - ขอ I12 “ทานเขารบการอบรมเปนระยะเวลานานเทาใด (หลกสตรทอบรมนาน

ทสด)”

วธการสรางดชน ดชนท 51 ตองการประเมนมาตรการสงเสรมและสนบสนนใหมการผลตหรอฝกอบรมผดแลผสงอายทงทเปนและไมเปนสมาชกในครอบครวอยางเพยงพอและมมาตรฐาน โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดนยามการฝกอบรมการดแลผสงอาย หมายถง การไดรบการอบรมดานการดแลผสงอายเปนเวลาอยางนอย 3 วน การค านวณหาผดแลผสงอายไดแสดงรายละเอยดไวแลวในการประเมนดชนท 31 ซงพบวามรอยละ 9.0 ของผสงอายทมผดแล

ส าหรบการค านวณหาจ านวนผดแลทไดรบการอบรมอยางนอย 3 วน ใชขอค าถาม 2 ขอดวยกน ไดแก ขอค าถาม I10 ทสอบถามผดแลวาเคยไดรบการอบรมเกยวกบการดแลผสงอายหรอไม และขอค าถาม I12 ทสอบถามผดแลทตอบวาเคยไดรบการอบรมในขอ I10 ถงระยะเวลาของการอบรมครงทนานทสด ผดแลทตอบวาเคยไดรบการอบรมเกยวกบการดแลผสงอายอยางนอย 3 วน จะถอวาเปนผทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย เมอไดจ านวนรวมของผดแลทผานการอบรมอยางนอย 3 วน น ามาหารดวยจ านวนผดแลทงหมด และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ในป พ.ศ. 2559 รอยละ 3.5 ของผดแลผสงอำยผำนกำรฝกอบรมกำรดแลผสงอำยเปนระยะเวลำอยำงนอย 3 วน เพมขนจำกรอยละ 1.1 ในป พ.ศ. 2554 ซงเปนไปตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดใหรอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายจะตองเพมขนอยางตอเนอง เมอพจารณารอยละดงกลาวรายภาค พบวามความแตกตางกนคอนขางมาก กรงเทพมหานครมรอยละผดแลผสงอายทผานการฝกอบรมการ

= % ผดแลผสงอายทไดรบการอบรมดานผสงอาย

จ านวนผดแลผสงอายทไดรบการอบรมเปนเวลาอยางนอย 3 วน

จ านวนผดแลผสงอายทงหมด

X 100

245

ดแลผสงอาย สงทสดและสงกวาภาคอนๆ มาก (รอยละ 8.8) ในขณะทภาคเหนอและภาคใตมรอยละดงกลาวใกลเคยงกนคอประมาณรอยละ 5.0 สวนภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมผดแลผสงอายเพยงรอยละ 1-2 เทานนทเคยผานการฝกอบรมการดแลผสงอายนานอยางนอย 3 วน เมอเปรยบเทยบรอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายระหวาง ป พ.ศ. 2554 กบป พ.ศ. 2559 พบวา ทกภาคมรอยละดงกลาวเพมขน ยกเวนภาคกลางทสดสวนของผดแลทผานการฝกอบรมการดแลผสงอายลดลงเลกนอย ตารางท 3-51.1 รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาค ป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

ภาค รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย

ป พ.ศ. 2554* ป พ.ศ. 2559



เหนอ 1.0 5.0


ใต 0.5 5.1

รวม 1.1 3.5

* หมายเหต: รอยละของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายป พ.ศ. 2554 น ามาจากรายงาน การศกษาโครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 – 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 – 2554)




246


ดชนท 52 มการก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอาย โดยคณะกรรมการผสงอาย

แหงชาตอยางเปนรปธรรมและตอเนอง


แหลงขอมล ทตยภม - กรมกจการผสงอาย. 2555-2559. รายงานผลการด าเนนงานของ

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2555 - 2559.

- วพรรณ ประจวบเหมาะและคณะ. 2556. รายงานการศกษาโครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554).


ผลการประเมน ดชนท 52 ตองการประเมนการด าเนนการก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอายใหเหมาะสมและเพยงพอกบความตองการของประเทศ และการตดตามและประเมนแผนอยางตอเนอง โดยเปาหมายในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนด ใหเรมมแผนการผลตบคลากรดานผสงอายภายในป พ.ศ. 2554 และในป พ.ศ. 2559 แผนดงกลาวจะตองไดรบการตดตามอยางตอเนอง

เนองดวยในปจจบนยงไมมแผนการผลตบคลากรดานผสงอายทเปนรปธรรม จงยงไมมการด าเนนการตดตามแผนดงกลาวอยางตอเนองแตอยางใด ซงไมเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552




ยทธศาสตรท 5 ดานการประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย

และการตดตามประเมนผลการด าเนนการ ตามแผนผสงอายแหงชาต


สนบสนนและสงเสรมการวจย และพฒนา องคความรดานผสงอายส าหรบการก าหนด นโยบายและการพฒนาการบรการหรอการ ด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย


ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการ ด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทม มาตรฐานอยางตอเนอง


พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตอง และทนสมย โดยมระบบฐานขอมลทส าคญดาน ผสงอายทงายตอการเขาถงและสบคน

มาตรการ 1 สนบสนนและสงเสรมการวจยและพฒนาองคความรดานผสงอายส าหรบการก าหนด

นโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

ดชนท 53 จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายของ ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม สขภาพเพมขนอยางตอเนอง

“คาเฉลยเคลอนไหวสามปของจ านวนโครงการและงบประมาณรวมททงสองหนวยงานใหการสนบสนนเพมขนอยางตอเนอง”

253

มาตรการ 1 สนบสนนและสงเสรมการวจย และพฒนาองคความรดานผสงอาย

ส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการ หรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

ดชนท 53 จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายของ

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพเพมขนอยางตอเนอง


แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.). รายชอโครงการวจยทไดรบทน สนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต พ.ศ. 2555 - 2559.

2. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). รายชอโครงการวจยท ไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2555 - 2559.

วธการสรางดชน ดชนท 53 ตองการประเมนถงการสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยพฒนา องคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย รวมไปถงสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอาย เชนเดยวกบการประเมนในครงทแลว ในการประเมนครงนไดท าการรวบรวมขอมลจากแหลงทนทใหการสนบสนนงานวจยดานผสงอาย ดงทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดแกส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เนองดวยขอมลจ านวนโครงการมความผนผวนเพมขนและลดลงในแตละป การประเมนจงจ าเปนตองพจารณาแนวโนม (Trend) ดวยการใชคาเฉลยเคลอนไหวสามป ดวยวธดงกลาวนจะสามารถหาคาเฉลยเคลอนไหวของจ านวนโครงการ/งบประมาณเรมตนในป พ.ศ. 2556 ซงมคาเทากบจ านวนรวมของโครงการ/งบประมาณ 3 ป (พ.ศ. 2555 - 2557) หารดวยจ านวนป

ผลการประเมน ตารางท 3-53.1 แสดงจ านวนและงบประมาณของโครงการวจยดานผสงอายทส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ใหการสนบสนนในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 โดยรวมพบวาจ านวนโครงการททงสองหนวยงานใหการสนบสนนนนคอนขางผนผวน ในขณะทจ านวนงบประมาณททงสองหนวยใหการสนบสนนนนเพมขนอยางตอเนอง

254

เมอพจารณาจ านวนรวมและงบประมาณรวมของโครงการวจยดานผสงอายททงสองหนวยงานใหการสนบสนนดวยคาเฉลยเคลอนไหวสามป พบวา ทงจ านวนและงบประมาณของโครงการวจยมการเพมขนอยางตอเนองตลอดเวลา 5 ป (ตารางท 3-53.2) ซงเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ตารางท 3-53.1 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจย แหงชาต (วช.) และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการ ระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ. 2555 - 2559

ปงบประมาณ ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

จ านวนโครงการ งบประมาณ จ านวนโครงการ งบประมาณ

2555 4 7,565,000 -* -*

2556 7 15,681,229 7 24,032,400

2557 -* -* 2 26,526,760

2558 8 14,103,000 5 40,963,150

2559 6 61,716,000 9 55,066,260

รวม 25 89,282,429 23 146,588,570

หมายเหต: * ไมมการด าเนนงานโครงการวจยดานผสงอาย ในปงบประมาณนน

ตารางท 3-53.2 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอายทงหมด และคาเฉลยเคลอนท (3 ป)

ระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ. 2555 - 2559

ปงบประมาณ รวม

คาเฉลยเคลอนท (3 ป) 3-yearmoving average

จ านวนโครงการ งบประมาณ จ านวนโครงการ งบประมาณ

2555 4 7,565,000

2556 14 39,713,629 6.7 24,601,796

2557 2 26,526,760 9.7 40,435,513

2558 13 55,066,150 10.0 66,125,057

2559 15 116,782,260

รวม 48 235,870,999

255



ขอเสนอแนะ ในอนาคต ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตจะปรบบทบาทขององคกร โดยเนนการจดท าและขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต การพฒนาโครงสรางพนฐานทางการวจย ทงดานบคลากร มาตรฐานการวจย ฐานขอมลสารสนเทศ และเครอขายวจย รวมทงตดตามและประเมนผลการวจยของประเทศ ในขณะเดยวกนกไดปรบลดบทบาทในการเปนแหลงทนวจยลง ดงนน ในการตดตามและประเมนแผนในระยะถดไป ดชนนอาจจะประเมนไดเพยงการใหการสนบสนนโครงการหรองบประมาณจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพเทานน อยางไรกตาม เพอใหดชนนสะทอนสถานการณงานวจยดานผสงอายไดอยางแทจรง การประเมนในระยะถดไปควรขยายขอบเขตของการพจารณาองคกรใหทน ใหครอบคลมกระทรวงหรอหนวยงานภายในกระทรวงทใหทนวจยดานผสงอาย

มาตรการ 2 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต

ทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 54 แผนผสงอายแหงชาตไดรบการตดตามและประเมนผลอยางไดมาตรฐาน อยางนอย 5 ปครง

“แผนผสงอายแหงชาตไดรบการตดตามและประเมนผลอยางตอเนองทก 5 ป โดยวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย”

259

มาตรการ 2 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตาม

แผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 54 แผนผสงอายแหงชาตไดรบการตดตามและประเมนผลอยางไดมาตรฐาน

อยางนอย 5 ปครง


แหลงขอมล ทตยภม 1. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ข. ระบบกลไกตดตามและประเมนผล

การด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564).

2. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ค. รายงานการศกษาโครงการวจย โครงการสรางระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564).

3. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2556. รายงานการศกษาโครงการตดตาม และประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554).


ผลการประเมน ดชนท 54 ตองการประเมนถงความตอเนองของการด าเนนการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาตทเปนมาตรฐาน โดยเปาหมายของดชนน คอ มการท าอยางตอเนองในทกๆ 5 ป จากขอมลทตยภมแหลงตางๆ พบวา ในชวง 15 ปทผานมา แผนผสงอายแหงชาตไดถกตดตามและประเมนผลอยางเปนมาตรฐานและตอเนอง โดยครงแรกในป พ.ศ. 2550 ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย ไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ด าเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 1 (พ.ศ. 2545 - 2549) ซงเปนชวง 5 ปแรกของ แผนฯ วทยาลยประชากรศาสตรไดรเรมสรางระบบการตดตามและประเมนผลแผนฯ อยางเปนรปธรรมและชดเจน โดยมการจดท าเปนรายงานผลการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) รวมทงมการจดท าคมอระบบกลไกการตดตามประเมนผลและคมอดชนของแผนฯ ดวย

ตอมาในป พ.ศ. 2555 และพ.ศ. 2560 ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายหรอ กรมกจการผสงอายในปจจบนไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ด าเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 อก 2 ครง โดยเปนการตดตามและประเมนผลแผนในระยะท 2 และ 3 ของแผน คอระหวางป พ.ศ. 2550 - 2554 และระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559 ตามล าดบ

260





พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและทนสมย โดยมระบบฐานขอมลทส าคญดานผสงอายทงายตอการเขาถงและสบคน

ดชนท 55 มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป

ดชนท 56 ปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละครง

“หนวยงานหลกดานผสงอายมฐานขอมลผสงอายในมตตางๆ เพมขน และมการปรบปรงฐานขอมลตอเนองทกป”

263

มาตรการ 3 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและทนสมย โดยมระบบฐานขอมลท

ส าคญดานผสงอายทงายตอการเขาถงและสบคน

ดชนท 55 มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ดชนท 56 ปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละครง


แหลงขอมล ทตยภม 1. ฐานขอมลสารสนเทศของหนวยงานหลกดานผสงอาย


ผลการประเมน ดชนนใชในการตดตามการด าเนนงานพฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมยตลอดเวลา โดยเปาหมายของดชนน คอ ใหมการจดท าระบบฐานขอมลดานผสงอายทนททเรมแผนฯ และใหมการจดท าอยางตอเนองทกป

การจดท าฐานขอมลใหเปนระบบททนสมยเปนหวใจส าคญตอการตดตามแนวโนมและปญหาดานผสงอาย ทงยงสามารถใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบาย ปรบแผนงาน และกลยทธในการด าเนนงาน ตลอดจนใชเปนขอมลในการตดตามประเมนแผนงาน

จากการสบคนขอมลตามเวปไซต (Website) ของหนวยงานหลกดานผสงอาย จะเหนไดวา หนวยงานใหความส าคญในการท าฐานขอมลผสงอายในมตตางๆ เพมขน และมการปรบปรงขอมลตอเนองทกป ซงเหนไดจากวนทปรบปรงลาสดเปนวนทภายใน 3 เดอน ทงสน จงสามารถกลาวไดวามการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบนอยเรอยๆ ดงปรากฏในตารางท 3-56.1 เนองจากมการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบนอยางตอเนองสอดคลองกบเปาทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทใหมการปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละ 1 ครง

264

ตารางท 3-56.1 ระบบฐานขอมลสารสนเทศทางดานผสงอายของหนวยงานตางๆ

กลมของขอมล หนวยงาน การปรบปรง/เคลอนไหวของ

เวปไซต (1) (2)

1. แนะน าหนวยงานและ พนธกจหลก

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย http://www.oppo.opp.go.th/

ปจจบนเปนกรมกจการผสงอาย http://www.dop.go.th/main/ ปรบปรงลาสด 19 มถนายน 2560

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย http://www.thaitgri.org/

ปรบปรงลาสด 24 พฤษภาคม 2560

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต http://www.oppo.opp.go.th/


2. นโยบายและแผน ดานผสงอาย



3. ขอมลดานกฎหมาย และสทธประโยชน ส าหรบผสงอาย



กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.m-society.go.th/

ปรบปรงลาสด 19 กรกฎาคม 2560

4. สถตขอมลผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายhttp://www.oppo.opp.go.th/


สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย http://www.agingthai.org/

เวบไซตไมสามารถเขาไดแลว แตไดเปลยนมาเปนสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข http://agingthai.dms.moph.go.th/agingthai/ ปรบปรงลาสด 19 กรกฎาคม 2560

ส านกงานสถตแหงชาต http://www.nso.go.th

ปรบปรงลาสด 29 มถนายน 2560

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) http://www.nesdb.go.th/


สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr-th/


265




4. สถตขอมลผสงอาย (ตอ)



กรมการปกครอง ส านกทะเบยนราษฎร http://www.dopa.go.th/


5. เอกสารวชาการ บทความ งานวจยดาน ผสงอาย

กรมพฒนาสงคมและสวสดการ http://www.dsdw.go.th/




มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย http://www.thaitgri.org/

ปรบปรงลาสด 24 พฤษภาคม 2560

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) http://www.trf.or.th/




ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) http://www.thaihealth.or.th


สถาบนวจยระบบสาธารณสข http://www.hsri.or.th/


สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) http://www.tdri.or.th/


วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย http://www.cps.chula.ac.th/


สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr-th/


http://www.cps.chula.ac.th/html_th/th_index.htm

266




5. เอกสารวชาการ บทความ งานวจยดาน ผสงอาย (ตอ)



6. ขาวสารและบรการ ส าหรบผสงอาย

กรมพฒนาสงคมและสวสดการ http://www.dsdw.go.th/






กรงเทพมหานคร http://www.bangkok.go.th/




กระทรวงสาธารณสข http://www.moph.go.th/ รวมถงกรมตางๆ ภายใตกระทรวงสาธารณสข เชน กรมอนามย ส านกงานสาธารณสข ยกเวนสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย เนองจากเปนแหลงขอมลแยกส าหรบผสงอายอยแลว


7. เกรดความร/นานา สาระส าหรบผสงอาย

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายhttp://www.oppo.opp.go.th/






267




7. เกรดความร/นานา สาระส าหรบผสงอาย (ตอ)

วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย http://www.cps.chula.ac.th/


กระทรวงสาธารณสข http://www.moph.go.th/ รวมถงกรมตางๆ ภายใตกระทรวงสาธารณสข เชน กรมอนามย ส านกงานสาธารณสข ยกเวนสถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย เนองจากเปนแหลงขอมลแยกส าหรบผสงอายอยแลว


ทมา: รวบรวมโดยนกวจย

หมายเหต: (1) ชวงเวลาในการเขาไปหาขอมลในเวปไซต (Website) ณ วนท 19 กรกฎาคม 2560 (2) เครองมอในการประเมนการปรบปรงขอมลลาสด คอ www.google.com


ขอสงเกต แมหลายฐานขอมลมการปรบปรงอยางสม าเสมอ แตกควรมการเชอมโยงฐานขอมลจากระดบทองถนสระดบชาต และน าเสนอขอมลดานสทธประโยชนผสงอายใหเขาถงงายเปนรปหรอ อนโฟกราฟกส (Infographics) เพอเปนประโยชนใหกบผสงอายและผเตรยมเขาสการเปนผสงอาย นอกจากน แตละฐานขอมลยงควรสามารถเขาถงสถตตางๆ ไดโดยงายและเปนระบบ เพอเปนประโยชนส าหรบนกวจยหรอผทเกยวของทตองการวเคราะหขอมล


http://www.cps.chula.ac.th/html_th/th_index.htm


ดชนท 57 การเพมขนอยางตอเนองของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy; ALE)

“ในระหวางป พ.ศ. 2554 - 2559 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดลดลงเลกนอยในทกกลมอาย ทงในเพศชายและเพศหญง”

ดชนท 58 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) มสดสวนไมลดลง

“สดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) ลดลงเมออายเพมขน”

ดชนท 59 ระดบความสขของผสงอายเพมขนอยางตอเนอง

“ในป พ.ศ. 2559 คะแนนความสขของผสงอายมคาเฉลย อยท 7.9 ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2554 ทคะแนนความสขของผสงอายมคาเฉลย อยท 7.4”

ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) เพมขนอยางตอเนอง

“ป พ.ศ. 2554 มดชนทผานการประเมน 3 ดชน จากทงหมด 9 ดชน สวนป พ.ศ. 2559 มดชนทผานการประเมน 4 ดชน จากทงหมด 9 ดชน”

273


ดชนท 57 การเพมขนอยางตอเนองของอายคาดเฉลย8ทยงดแลตนเองได

(Active Life Expectancy, ALE)



พ.ศ. 2559 ทตยภม

1. United Nations. 2017. World Population Prospects: The 2017 Revision. New York, United Nations. https://esa.un.org/unpd/wpp/. Accessed July 7, 2017.

2. Ansley J. Coale and Paul Demeny. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations. 2nd Edition. New York: Academic Press.

3. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2556. รายงานการศกษาโครงการตดตาม และประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554).

วธการสรางดชน ดชนท 57 เปนดชนรวมดานสขภาพของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ซงใชประเมนถงความจ าเปนในการพงพาของผสงอาย เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอ การเพมขนอยางตอเนองของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได กลาวคอ อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดในป พ.ศ. 2559 จะตองเพมขนจากอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดในป พ.ศ. 2554 ทงน การจะเปรยบเทยบดชนใน 2 ชวงเวลาไดนน จ าเปนอยางยงทขอมลทใชและวธการวดจะตองเหมอนกน จากรายงานการศกษาโครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) พบวา การสรางดชนท 57 นใชขอมลจากโครงการส ารวจประชากรสงอายในป พ.ศ. 2554 ของส านกงานสถตแหงชาต และวดภาวะทพพลภาพจากความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวนพนฐาน 5 อยาง ไดแก กนอาหาร ใสเสอผา อาบน า ลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม โดยก าหนดใหผสงอายทท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองไมได 1 ใน 5 กจกรรมขางตนเปนผสงอายทมภาวะทพพลภาพ เพอใหสามารถเปรยบเทยบอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดในทงสองชวงเวลา การวดภาวะทพพลภาพของการประเมนในครงนจะใชนยามเดยวกนกบการประเมนในครงทแลว ส าหรบขนตอนการค านวณหาผสงอายทมภาวะทพพลภาพของป พ.ศ. 2559 ไดแสดงรายละเอยดไวแลวในการประเมนดชนท 26

8 รายงานฉบบนใชค าวา “อายคาดเฉลย” แทน “อายคาดหวง”

274

การค านวณหาอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดสามารถท าไดหลายวธ ไดแก (1) วธ Sullivan (Sullivan’s method) ซงเปนวธทใชกนเปนสวนใหญ9 (2) การค านวณตารางชพแบบหลายสถานะ (Multistate life table) และ (3) การค านวณตารางชพแบบลดลงสองทาง ทงน การเลอกใชวธใดนนสวนใหญจะขนอยกบลกษณะขอมลสถานะทางสขภาพทมอย (Khoman and Weale, 2006) เชนเดยวกบการประเมนในครงทแลว การประเมนครงนใชวธของ Sullivan ซงคดคนวธวดสขภาพองครวมดวยอายคาดเฉลยทปลอดทพพลภาพ (Disability-Free Life Expectancy: DFLE) โดยน าขอมลความชกของภาวะทพพลภาพจ าแนกตามอายและเพศ และคอลมภจ านวนปคนทมชวต (Lx) จากตารางชพมาใชในการค านวณ (Sullivan, 1971)

การเลอกใชตารางชพเปนอกขนตอนหนงทมความส าคญ เนองจากตารางชพเปนตวสะทอนถงระดบและแบบแผนการตายของประชากรเพศชายและเพศหญง เพอใหไดตารางชพของสองชวงเวลาทมวธการค านวณและมาจากแหลงเดยวกน ผวจยไดเลอกใชตารางชพแบบจ าลอง Regional Model Life Tables, Model West ของ Ansley J. Coale and Paul Demeny (1983) และใชสมมตฐานอายคาดเฉลยเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทยทประมาณโดยองคการสหประชาชาตในป พ.ศ. 2560 ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 3-57.1 ตารางท 3-57.1 อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทย ป พ.ศ. 2553 - 2558

และป พ.ศ. 2558 - 2563

ป พ.ศ. อายคาดเฉลยเมอแรกเกด

ชาย หญง

2553–2558 70.8 78.4

2558–2563 71.9 79.3

ทมา: United Nations. 2017. World Population Prospects: The 2017 Revision. New York. ผลการประเมน ในภำพรวม พบวำ ควำมชกของภำวะทพพลภำพในผสงอำยเพมขนเกอบเทำตวในระหวำงป พ.ศ. 2554 - 2559 กลำวคอ รอยละของผสงอำยทประกอบกจวตรประวนดวยตนเองไมได 1 ใน 5 กจกรรมเพมขนจำก 3.7 ในป พ.ศ. 2554 เปนรอยละ 6.3 ในป พ.ศ. 2559 เมอพจารณาความชกของภาวะทพพลภาพตามเพศและกลมอาย พบวา ภาวะทพพลภาพของผสงอายในอายเกอบทกกลมอายและทงเพศชายและเพศหญง ในป พ.ศ. 2559 มสดสวนเพมสงขนจากป พ.ศ. 2554 อยางชดเจน จะมเพยงผสงอายชายอายระหวาง 60-64 ป เทานนทรอยละของผสงอายททพพลภาพในป พ.ศ. 2559 นนนอยกวาของป พ.ศ. 2554 เลกนอย (ตารางท 3-57.2)

ตารางท 3-57.3 แสดงผลการค านวณอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE) ทระดบอายตางๆของเพศชายและเพศหญงส าหรบป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559 ตามล าดบ พบวา ในระหวางป พ.ศ. 2554 - 2559 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดลดลงเลกนอยในทกกลมอายและทงในเพศชายและเพศหญง ซงไมเปนไปตาม

9 http://reves.site.ined.fr/en/resources/computation_online/imach/#r20181

275

เปาหมายทตงไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 อยางไรกตาม การทอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดมคาลดลงนาจะมาจากสองปจจย ไดแก ความชกของภาวะทพพลภาพท เ พมข น ในระยะ เวลา 5 ปท ผ านมา และประชากรส งอายท ม การส งอาย เ พมข น (ตารางท 3-57.4) แตเมอผวจยไดท าการปรบฐานอายโดยใชโครงสรางประชากรป พ.ศ. 2554 เปนฐานในการค านวณ พบวา การเพมขนของความชกของภาวะทพพลภาพมผลกระทบตอการลดลงของอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดมากกวาปจจยเรองการสงอายขนของประชากรสงอาย

ตารางท 3-57.2 รอยละของผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมได จ าแนกตามอายและเพศป พ.ศ. 2554 และ

พ.ศ. 2559

อาย ป พ.ศ.2554 ป พ.ศ.2559

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม

60–64 ป 1.2 1.6 1.4 1.1 3.4 2.4

65–69 ป 2.2 1.8 2.0 3.1 3.9 3.5

70–74 ป 2.7 2.6 2.6 3.8 5.4 4.7

75–79 ป 5.0 4.7 4.8 9.0 9.7 9.4

80 ปขนไป 11.1 17.9 15.4 19.6 21.5 20.7

รวม 3.0 4.1 3.7 4.1 7.1 6.3

276

ตารางท 3-57.3 อายคาดเฉลย (LE) และอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE) ตงแตอาย 60 ปขนไป จ าแนกตามเพศป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

อาย ชาย หญง

LE ALE LE ALE

ป พ.ศ. 2554 60 ป 17.19 16.58 20.74 19.63 65 ป 13.68 13.08 16.57 15.49 70 ป 10.58 9.99 12.81 11.73 75 ป 7.95 7.32 9.57 8.44 80 ปขนไป 5.81 5.17 6.99 5.74 ป พ.ศ. 2559 60 ป 17.53 16.47 20.98 19.25 65 ป 13.96 12.87 16.76 15.13 70 ป 10.80 9.71 12.96 11.38 75 ป 8.11 6.95 9.68 8.12 80 ปขนไป 5.94 4.77 7.07 5.55

ตารางท 3-57.4 รอยละของประชากรสงอาย จ าแนกตามเพศและกลมอายป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559

อาย ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2559

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม

60–69 ป 60.8 55.5 57.8 58.0 55.8 56.7

70–79 ป 30.8 32.9 32.0 29.6 31.0 30.4

80 ปขนไป 8.5 11.6 10.2 12.4 13.2 12.8


ขอสงเกต การศกษาครงน ผวจยใชค าวา “อายคาดเฉลย” แทน “อายคาดหวง” เมอตองการกลาวถง Life expectancy เพอใหสอดคลองกบค าศพททบญญตไวราชบณฑตยสถาน

ขอเสนอแนะ ในการประเมนครงหนาควรใชค าวา “อายคาดเฉลย” แทน “อายคาดหวง” เมอตองการกลาวถง Life expectancy

277


ดชนท 58 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) มสดสวน

ไมลดลง



พ.ศ. 2559

ทตยภม 1. United Nations. 2017. World Population Prospects: The 2017

Revision. New York, United Nations. https://esa.un.org/unpd/wpp/. Accessed July 7, 2017.

2. Ansley J. Coale and Paul Demeny. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations. 2nd Edition. New York: Academic Press.

3. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2556. รายงานการศกษาโครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554).

วธการสรางดชน อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) ค านวณไดจากการน าอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดหารดวยอายคาดเฉลย และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน ในทงสองปและทงสองเพศ สดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) ลดลงเมออายเพมขน เชน ในป พ.ศ. 2559 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได ลดลงจาก รอยละ 93.9 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 80.4 ของผทอายตงแต 80 ปขนไป ส าหรบเพศชาย และจากรอยละ 91.8 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 78.5 ทอายตงแต 80 ปขนไป ส าหรบเพศหญง ส าหรบในป พ.ศ. 2554 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดลดลงจากรอยละ 96.5 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 88.9 ของผทอายตงแต 80 ปขนไป ส าหรบเพศชาย และจากรอยละ 94.7 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 82.1 ของผทอายตงแต 80 ปขนไปส าหรบเพศหญง (รปท 3-58.1 และ 3-58.2)

เมอพจารณาความแตกตางระหวางเพศชายและหญง พบวา รอยละอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดของเพศหญงนนต ากวาเพศชายในทกกลมอายและในทงสองป พ.ศ. ซงสะทอนใหเหนวา แมเพศหญงจะมอายคาดเฉลยเมอแรกเกดสงกวาเพศชายแตดวยความชกของภาวะทพพลภาพทสงกวาในชวงสงวย ท าใหอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดนนคอนขางแตกตางจากอายคาดเฉลย สงผลใหสดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) ต ากวาเมอเปรยบเทยบกบเพศชาย

278

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอ อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย (ALE/LE) มสดสวนไมลดลง เมอเปรยบเทยบระหวาง 2 ชวงเวลา คอระหวาง ป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559 ผลจากการประเมน พบวา สดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลยยงลดลงเลกนอยเมอเวลาทผานไป จงไมผานเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

รปท 3-58.1 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE/LE) ของเพศชายป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

รปท 3-58.2 รอยละของอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (ALE/LE) ของเพศหญงป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

75

80

85

90

95

100

60 65 70 75 80+

ชาย ชาย พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2559

75

80

85

90

95

100

60 65 70 75 80+

หญง หญง พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2559

279


ขอสงเกต เหมอนดชนท 57

ขอเสนอแนะ เหมอนดชนท 57

280


ดชนท 59 ระดบความสขของผสงอายเพมขนอยางตอเนอง



พ.ศ. 2559 - ขอ E20 “จากคะแนนระดบความสข 0-10 โดย 0 หมายถง ไมมความสขเลย 10

หมายถง มความสขมากทสด ขอใหทานประเมนวาในรอบ 3 เดอนทผานมา ตนเอง มความสขในระดบใด”

วธการสรางดชน การสรางดชนท 59 เพอประเมนความสขของผสงอายใชขอค าถาม E20 ทถามผตอบแบบสอบถามถงระดบความสขในชวง 3 เดอนทผานมากอนส ารวจ เปรยบเทยบเปนคะแนน 0-10 คะแนน โดย 0 คะแนน หมายถงไมมความสขเลย และ 10 คะแนน หมายถงมความสขมากทสด การวเคราะหจะจ ากดตวอยางเฉพาะผสงอายทตอบคะแนนความสขดวยตนเอง และอยตามล าพงกบนกส ารวจ ผลการวเคราะหจะแสดงในรปคาเฉลยของคะแนนความสข

ผลการประเมน คะแนนความสขของผสงอายทประเมนในป พ.ศ. 2559 มคาเฉลยอยท 7.9 คะแนน มคะแนนต าสด 0 คะแนน และคะแนนสงสด 10 คะแนน คาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 2.0 เมอพจารณาคะแนนเฉลยความสขตามภาค พบวา มความแตกตางกนเพยงเลกนอยเทานน โดยผสงอายในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมคะแนนความสขเฉลยสงทสด รองลงมาเปนผสงอายในภาคเหนอ ในขณะทผสงอายในภาคใตมคะแนนความสขต าทสด

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คอระดบความสขของผสงอายเพมขนอยางตอเนอง ซงพบวาเปนไปตามเปาหมาย กลาวคอในการประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554) คะแนนความสขของผสงอายมคาเฉลยอยท 7.4 คะแนน เพมขนเปน 7.9 คะแนน ในป พ.ศ. 2559 โดยคะแนนความสขเพมขนในทกภาค ยกเวนภาคใตทคะแนนความสขของผสงอายในทงสองปประเมนมคาเทากน (ตารางท 3-59.1)

281

ตารางท 3-59.1 คะแนนความสขเฉลยของผสงอายทตอบแบบสอบถามเองป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559 จ าแนกตามภาค

ภาค คะแนนความสขเฉลย

ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2559



เหนอ 7.4 8.0


ใต 7.5 7.5

รวม 7.4 7.9




282


ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) เพมขนอยางตอเนอง


แหลงขอมล -

วธการสรางดชน ดชนท 60 เปนอกดชนรวมของแผนผสงอายแหงชาตทตองการสะทอนใหเหนภาพรวมของดชนรายมาตรการ โดยแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ไดก าหนดใหดชนคณภาพภาวะประชากรสงอายประกอบไปดวยดชนจากยทธศาสตรและมาตรการตางๆ จ านวน 10 ดชน (ตารางท 3-60.1) และมเปาหมาย คอ การเพมขนอยางตอเนองของดชน การจะเปรยบเทยบดชนใน 2 ชวงเวลา องคประกอบทใชในการสรางดชนจะตองเหมอนกน เนองจากในการประเมนครงทแลว ดชนท 25 รอยละของประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทายไมสามารถสรปผลไดวาผานหรอไม นอกจากน ในการประเมนครงทแลว ดชนท 11 รอยละของประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวมกจกรรมชมรม ใชระยะเวลา 12 เดอนทผานมาเปนระยะเวลาอางอง เพอใหสามารถเปรยบเทยบดชนดงกลาวไดใน 2 ชวงเวลา ผวจยไดค านวณดชนท 11 ใหมส าหรบการประเมนป พ.ศ. 2559 โดยใช 12 เดอนทผานมาเปนระยะเวลาอางองเชนกน ดงนน ในการสรางดชนคณภาพภาวะประชากรสงอายในการประเมนครงนจงใชดชนทงหมด 9 ดชน ทมผลการประเมนในทงสองรอบ

เชนเดยวกบการประเมนในรอบทแลว การประเมนในครงนวดดชนแตละดชนออกมาเปนคาคะแนนและใหน าหนกของแตละดชนนนมคาเทากน โดยเกณฑการใหคะแนนนนม 2 เกณฑ เกณฑแรกถาดชนนนผานการประเมน ได 1 คะแนน ถาไมผานได 0 คะแนน สวนเกณฑทสอง ถาดชนนนผานการประเมน ได 1 คะแนน ถาไมผานแตรอยละของดชนสงขนกวาการประเมนในครงกอน ได 0.5 คะแนน และถาไมผานและรอยละของดชนลดลงกวาการประเมนในครงกอน ได 0 คะแนน เมอไดคะแนนรวมของดชนทงหมด น ามาหารดวยคะแนนเตม 9 คะแนน และคณดวย 100 เพอแปลงเปนคารอยละ

ผลการประเมน เมอพจารณาดชนคณภาพประชากรสงอายดวยเกณฑคะแนนแรก พบวา ในป พ.ศ. 2554 และ พ.ศ. 2559 มเพยง 3 ดชนเทานนทผานการประเมน คดเปนคะแนนได 3 คะแนนจากทงหมด 9 คะแนน หรอรอยละ 33.3 ซงไมเปนไปตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไววาดชนคณภาพประชากรสงอายจะตองเพมขนอยางตอเนองเมอเวลาผานไป อยางไรกตาม เมอพจารณาดชนคณภาพประชากรสงอายดวยเกณฑคะแนนทสอง พบวา ในป พ.ศ. 2554 ไดคะแนน 4 คะแนนจากทงหมด 9 คะแนน คดเปนรอยละ 44.4 ในขณะทป พ.ศ. 2559 ไดคะแนน 5.5 คะแนนจากทงหมด 9 คะแนน คดเปนรอยละ 61.1 ซงเปนไปตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

283

ผวจยเลอกทจะไมใชเกณฑคะแนนแรกในประการเมนครงนดงเชนการประเมนครงทผานมา เนองจากเกณฑคะแนนดงกลาวไมไดน าแนวโนมผลการด าเนนงานทผานมามารวมพจารณาดวย ในขณะทเกณฑคะแนนทสองไดน าประเดนดงกลาวมารวมพจารณา และพบวาม 5 ดชน ไดแก ดชนท 1, 6, 7, 8, 22 ทมผลการประเมนดขน ซงนาจะสามารถสะทอนใหเหนถงสถานการณผสงอายทแทจรงไดดกวา

ตารางท 3-60.1 ดชนทใชประกอบการพจารณาดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย และคะแนนการผาน หรอไมผานผลการประเมนป พ.ศ. 2554 และพ.ศ. 2559

ล าดบ เนอหา /ขอบเขต

ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2559

ผานหรอ ไมผาน


คะแนน ผานหรอ ไมผาน


คะแนน

วธ 1 วธ 2 วธ 1 วธ 2

1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการในประชากรอาย 30–59 ป (ดชนท 1)

ไมผาน 0 0 ไมผาน 0 0.5

2 สดสวนประชากรอาย 30–59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย) (ดชนท 6)


3 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18–59 ป (ดชนท 7)


4 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพท พงประสงค (ดชนท 8)


5 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวมกจกรรมในระยะ 12 เดอนทผานมา (ดชนท 11)

ไมผาน 0 0.5 ไมผาน 0 0

6 สดสวนประชากรสงอายทพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง (ดชนท 14)

ผาน 1 1 ผาน 1 1

7 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม (ดชนท 22)

ไมผาน 0 0.5 ไมผาน 0 0.5

8 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพ ในการเจบปวยครงสดทาย (ดชนท 25)*

สรปผลไมได ไมผาน 0 0

9 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว (ดชนท 30)


10 สดสวนขององคการบรหารสวนต าบลทมการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย (ดชนท 38)


รวมคะแนน 3 4 3 5.5

284




สรปผลการประเมนดชน

287

ตารางท 3-61 สรปผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ตามรายดชน

เนอหา /ขอบเขต

เปาหมายป 2559

ผล

ดชนของแตละยทธศาสตร ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย ดชนท 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการใน

ประชากรอาย 30–59 ป 80% 37.2% ไมผาน

ดชนท 2 อตราเงนออมภาคครวเรอน เพมขนอยางตอเนอง

ผนผวนและมแนวโนมลดลง

ไมผาน

ดชนท 3 จ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและจ านวนเงนทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน)รวมกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution)


เพมขน ผาน

มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดชนท 4 สดสวนประชากรอาย 18–59 ป ทมความรดานวงจรชวต

กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย 70% 35.5% ไมผาน

ดชนท 5 มรายวชา หรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยเพอการเปนผสงอายในอนาคตในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตนในระบบ

ภายในป 2554 มรายวชา หรอกจกรรมอยาง

ชดเจน ผาน

ดชนท 6 สดสวนประชากรอาย 30–59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย) 70%

30.8%-72.2% (ผานเพยงดาน

เดยว) ไมผาน


ดชนท 7 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ป 80% 61.3 ไมผาน ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย มาตรการ 1 สงเสรมสขภาพ ปองกนการเจบปวย และดแล

ตนเองเบองตน

ดชนท 8 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค 40% 28% ไมผาน มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงของ

องคกรผสงอาย

ดชนท 9 สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (อยางนอย 1 ครงทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป)

80% 54.2% ไมผาน

ดชนท 10 สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอาย เพมขนอยางตอเนอง

ลดลงเลกนอย ไมผาน

ดชนท 11 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา

50% 15.1% ไมผาน

ดชนท 12 จ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย


ไมเพมขนอยางตอเนอง

ไมผาน

288




ผล

ดชนท 13 สดสวนของงบประมาณของอปท./กทม./เมองพทยาทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย หรอเพอผสงอาย


งบประมาณยงไมเพมขนอยางตอเนอง ไมผาน


ดชนท 14 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง 75% 80% ผาน ดชนท 15 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการ

วางงานของประชากรอาย 40-59 ป ไมนอยกวา 90% 19.9-50.4% ไมผาน

ดชนท 16 สดสวนชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม

70% 86.2% ผาน

มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ ดชนท 17 จ านวนองคกรทมการประกาศเกยรตคณผสงอาย เพมขนอยาง

ตอเนอง มจ านวนองคกร


ดชนท 18 สดสวนจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง 70% 100% ผาน ดชนท 19 สดสวนของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษา

ในรอบปทผานมา เพมขนอยาง

ตอเนอง เพมขน ผาน

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 20 สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา

70% 86.7% ผาน

ดชนท 21 สดสวนของรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอายทผานสอสาธารณะ


มการก าหนด ผงรายการดาน

ผสงอาย ผาน


ดชนท 22 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม 10% 3.4% ไมผาน ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย มาตรการ 1 คมครองดานรายได ดชนท 23 สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน 90% 93.5% ผาน ดชนท 24 สดสวนของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลม

ผสงอาย 50% 44.4% ไมผาน

มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ ดชนท 25 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวย

ครงสดทาย ไมนอยกวา 90% 88% ไมผาน

ดชนท 26 สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง

90% 8.1% ไมผาน

ดชนท 27 สดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป 80% 25.6% ไมผาน

289




ผล

ดชนท 28 สดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ

90% 38.2% ไมผาน

ดชนท 29 สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน 50% 11.1%, 10.5% ไมผาน มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแล และการคมครอง ดชนท 30 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว มากกวา 90% 89.3% ผาน ดชนท 31 สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการการแกไขปญหา

เวลาเจบปวยเฉยบพลน)ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

80% 33.8% ไมผาน

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน ดชนท 32 สดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ 70% 87.9% ผาน ดชนท 33 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอาย

ทราบถงอตราคาโดยสารของระบบขนสงสาธารณะ และระบบขนสงมวลชนตางๆ ทลดหยอน

ภายในป 2559 มการด าเนนการอยางเปนรปธรรม

ผาน

ดชนท 34 สดสวนการปรากฏของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวยความสะดวก ไดแกทางเดนบนไดและหองสขาในสถานทตอไปน

ไมผาน

- โรงพยาบาลรฐ/ เอกชน 90% 25.4% - ศาลากลางจงหวด / กทม./เมองพทยา 60% 11.8% - ทวาการอ าเภอ / เขต 30% 13.8% - อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.) 40% 10.9% - หางสรรพสนคา / ศนยการคา 60% 12.2% - สวนสาธารณะ 60% 0.0% - สถานขนสง 60% 0.0% - สนามบน 60% 62.5% - สถานรถไฟ 60% 0.0% - ศาสนสถาน 40% 0.0% - ตลาดสด 40% 00% ดชนท 35 สดสวนของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการ

ออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

60% 22.6% ไมผาน

ดชนท 36 สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง

50% 52.3% ผาน

ดชนท 37 สดสวนผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา

60% 25.5% ไมผาน

290




ผล

ดชนท 38

สดสวนของต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตอไปน (ครอบคลมขอ 1-5)

70% 67.5% ไมผาน

1.สนบสนนการดแลระยะยาว 2.ระบบประคบประคอง 3.ดแลโรคเรอรงทส าคญ ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวานและโรคหลอดเลอดในสมอง

4.อาสาสมครในชมชน 5.สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย

ดชนท 39 สดสวนของอปท. (อบจ./เทศบาล/อบต./กทม./เมองพทยา) ทมการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย

95% 87.8-100% ผาน

ดชนท 40 มการออกมาตรการเกอหนน ภายในป 2559

ยงไมมการด าเนนการ

ไมผาน

ดชนท 41 ก าหนดเวลาทตองมมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการ ภายในป 2559


ไมผาน

ดชนท 42 มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต

ภายในป 2554

กระทรวง พม. สนบสนน

งบประมาณเพอจดอบรมการใหความชวยเหลอส าหรบผสงอาย

ผาน

ดชนท 43 สดสวนของโรงพยาบาลของรฐ และเอกชนทมแพทยทางเลอก 70% 89.8% ผาน ดชนท 44 สดสวนของโรงพยาบาลรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป

ทมคลนกผสงอาย 95% 70.4 ไมผาน

ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยาง บรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต

ดชนท 45 ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการรายงานความกาวหนาของการท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย 1 ครงตอป

1 ครงตอป มการรายงาน 1 ครงตอป

ผาน

ดชนท 46 สดสวนของ อปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

40% 93.7-100.0% ผาน

ดชนท 47 คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย ปละ 1 ครง

90% 95% ผาน

291




ผล

ดชนท 48 มกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนทกจงหวดอยางนอยปละ 1 ครง

90% มกจกรรมใน ทกจงหวด

ผาน

ดชนท 49 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ไดรบการปรบและแปลงไปส การปฏบตตามก าหนดเวลา ทก 5 ป

ไมมการปฏบตในชวง 5 ป ทผานมา

ไมผาน

มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากร ดานผสงอาย

ดชนท 50 จ านวนของบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลตหรอฝกอบรม เพมขนอยางตอเนอง

จ านวนสถานศกษา ทมหลกสตรเพมขน ผาน

ดชนท 51 สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย เพมขนอยางตอเนอง


ดชนท 52 มการด าเนนการของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรม

ด าเนนการภายใน5 ปและตอเนอง


ไมผาน

ยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

มาตรการ 1 สนบสนนและสงเสรมการวจย และพฒนาองคความรดานผสงอายส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

ดชนท 53 จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ



มาตรการ 2 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 54 แผนผสงอายแหงชาตไดรบการตดตาม และประเมนผลอยางไดมาตรฐานอยางนอย 5 ปครง

ท าตอเนองทก 5 ป

มการท าตอเนองทก 5 ป

ผาน

มาตรการ 3 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและทนสมย โดยมระบบฐานขอมลทส าคญดานผสงอายทงายตอการเขาถงและสบคน

ดชนท 55 มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ท าตอเนองทกป มการท าตอเนอง ผาน ดชนท 56 ปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละครง ท าตอเนองทกป มการท าตอเนอง ผาน

292




ผล

ดชนรวมของยทธศาสตร ดชนท 57 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได ( Active Life Expectancy;

ALE) เพมขนอยาง

ตอเนอง ลดลงเลกนอย ไมผาน

ดชนท 58 สดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออายคาดเฉลย สดสวนไมลดลง ลดลงเลกนอย ไมผาน ดชนท 59 ดชนวดความสขของผสงอาย เพมขนอยาง

ตอเนอง เพมขน ผาน

ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) มการเปลยนแปลงจ านวนตวชวด โดยเหลอเพยง 8 ดชน



บทท 4 ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 -2559

295

บทท 4 ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2555 - 2559

ในบทน ผวจยจะน าเสนอผลการวจยเชงคณภาพ โดยเนอหาแบงออกเปน 3 สวนดวยกน สวนแรกจะกลาวถงกรอบแนวคดของการวจยทผวจยใชในการก าหนดแนวทางการเกบรวบรวมขอมล สวนทสองจะกลาวถงผลการศกษา ซงแบงออกเปน 2 สวนยอย ไดแก (1) ภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) ซงพบประเดนทนาสนใจหลายประเดน ทงในมตทเกยวของกบการตวแผนผสงอายเอง และการน าแผนผสงอายไปใช (2) การด าเนนงานดานผสงอายรายมต ซงแบงตามกรอบแนวคดของการวจยออกเปน 4 มต ไดแก ระบบดแลสขภาพ สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม สภาพแวดลอมทางกายภาพ และองคกรทางสงคม ผลการศกษาในทงสองสวนจะอภปรายในรายละเอยดถงปจจยเออ/ปจจยอปสรรคทสงผลตอการด าเนนงานดานผสงอาย พรอมทงแสดงค าพดทถกสกดออกมาจากบทสนทนา เพอใหผอานไดเหนขอมลจรง สวนทสามซงเปนสวนสดทายจะเปนบทสรปและขอเสนอแนะส าหรบการปรบปรงการด าเนนงานตอไปในอนาคต

4.1 กรอบแนวคดการศกษา

การศกษาในครงน ผวจยไดประยกตใชระบบการพงพงองอาศยกนของมนษยชาตเปนกรอบแนวคดในการศกษา ภายใตกรอบแนวคดน ผสงอาย คอ สมาชกของสงคมทมปฏสมพนธและเกยวของกบสมาชกอนๆ และมตอนๆ ทางสงคมในรปแบบของการพงพงองอาศยกน โดยผสงอายอยในฐานะทเปนทง “ผใหและผรบ” ภายใตระบบมานษยนเวศ (Human ecology) ดงทน าเสนอในแผนภาพท 4-1 สมาชกของสงคมเกยวของสมพนธกนผานมตทส าคญรวม 4 มต คอ (1) ระบบดแลสขภาพ (2) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม (3) สภาวะแวดลอมทางกายภาพ และ (4) องคกรทางสงคมทครอบคลมตงแตองคกรระดบเลกทสด คอ ครอบครว ขยายไปสชมชน และระดบประเทศทเกยวของกบวถประชา (Folkways) จารตประเพณ (Mores) และระเบยบปฏบต จนถงระดบกฎหมาย (Laws) และนโยบายของรฐ

296

แผนภาพท 4-1 กรอบแนวคดการวจยเชงคณภาพ

4.2 ผลการศกษา

เนอหาในสวนนจะแสดงผลการศกษาทไดจากวธวจยเชงคณภาพ เนอหาประกอบไปดวยภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) และการด าเนนงานดานผสงอายรายมต 4 มต ไดแก มตท 1 ระบบดแลสขภาพ มตท 2 สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม มตท 3 สภาวะแวดลอมทางกายภาพ และมตท 4 องคกรทางสงคม

4.2.1 ภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559)

ภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559) ในภาพรวมพบประเดนทเกยวของกบกระบวนการจดท าแผนและการน าแผนไปใชงาน ซงเรมจากการท าแผน การแปลงแผนไปสการปฏบต การตดตาม ก ากบ และประเมนผลการด าเนนงาน รวมทงการน าผลจากการตดตามและประเมนผลไปใชในการปรบปรงและพฒนางาน ทมสาระส าคญพอสรปไดดงน

297

1. “สงคมสงอาย” ไมใชเพยงเรองของผอยในวยสงอายเทานน งานดานผสงอายตองการการ บรณาการและการสอสารใหเกดการรบรจากทกกลม ตองมการสอสารและสรางความเขาใจแกทกภาคสวนวาประเทศไทยไดกาวเขาส “สงคมสงอาย” แลว การมแผนผสงอายจงไมใชเพยงแผนส าหรบผอยในวยสงอาย แตเรองของ “สงคมสงอาย” สงผลตอทกภาคสวนของสงคม

... เรำจะท ำดวยคนกลมเดยว หรอหนวยงำนเดยวไมได เรองของสงคม ของกำรอยรวมกน มนจะตองประกอบดวยหลำยๆ กลม ทกสวนทกหนวยงำน เฉพำะภำครฐอยำงเดยวไมพอ มนตองกำรควำมรวมมอของภำคเอกชน ไมวำจะองคกรใดๆ ทจะสำมำรถสอดแทรกเรองของแผนทเรำท ำ ยทธศำสตรตำงๆ ทจะท ำใหไปสเปำหมำย ทกคนจะตองรบรรวมกนเดนไปในทศทำงเดยวกน…ตองท ำควำมเขำใจใหรวำมนเปนประเดนส ำคญทเรำจะตองอยรวมกนกบสงคมสงวย แลวเรำควรท ำอยำงไร ...

[สนทนำกลมนวตกรรมเพอสงคมสงวย]

... สงคมคนชรำมนเพมขน ในอนำคตกวำเดกเหลำนจะโตขนมำชดเชย แลวกเดก รนใหมไมอยำกมครอบครว ไมอยำกมภำระ…ไมยอมมลก กลมคนกมแตแกขน ก ล ม ค น ท เกดใหมมำทดแทนกไมม สงเหลำนกำรประชำสมพนธตองชดเจน แลวกเรมให ขอม ล เขำ ทกดำน ไมเชนนนทกคนจะไมรวำจะพบอะไรกบตนเองบำง เรำจะเดอดรอนอะไรบำง ทก กลมแตกลมจะเดอดรอนเรองอะไรบำง ...


... เมอเรำท ำยทธศำสตรอะไรแลว มนจะแตกยอยไปเปนแผน เพรำะฉะนนตองท ำแผนใหไปในทศทำงเดยวกน ไมวำแผนระดบประเทศ ระดบภมภำค ระดบจงหวด ระดบทองถน ตองสอดคลองกนหมด เพรำะเรองนเปนเรองส ำคญททกคนตองรบร จะตองท ำใหตอเนองกนทกกลมทกฝำย ไมใชรกนอยแคกลมเดยว มนกไมส ำเรจอก เพรำะวำตำงคนตำงท ำ ...


2. แผนผสงอายแหงชาตไมไดถกน าไปใชอางองเพอการท าแผนระดบทองถน ถงแมการมแผนผสงอายแหงชาตจะสงผลใหทศทางการท างานขององคกรทเกยวของมความชดเจน ม Road map มตวชวด และเกดพฒนาการของการท างานรปแบบบรณาการเพมขน แตในระดบทองถนยงไมเหนความส าคญ และการท าแผนระดบทองถนไมไดองแผนระดบชาต เพราะทองถนมทศนะวา

... แผนของทองถนเกดจำกกำรท ำประชำคมทน ำควำมตองกำรของประชำชน มำเปนตวตง ...

... แผนชำตยงไมไดเฉพำะเจำะจงใหทองถนน ำมำบรณำกำร …

... แผน 20 ป ไมใชแผนของทองถน กำรวำงแผนไมควรยำวถง 20 ป ทองถนเขำมำอยระยะเวลำ 4 ป จะท ำอะไรใหดทสดใน 4 ปน ไมไดมองไปท 10 ป 20 ปขำงหนำ …

298

... ยงไมมใครออกมำอธบำยใหประชำชนหรอคนทท ำงำนไดรบรวำมแผนตวน และตองอำงอง ...

... เนอหำสำระของแผนมมำก ตวชวดมำกเกนไป ไมสอดคลองกบทองถน ...

[องคกรปกครองสวนทองถนภำคเหนอ ภำคตะวนออกเฉยงเหนอ ภำคกลำง และภำคใต]

3. การด าเนนงานตามแผนยงขาดการบรณาการทเปนรปธรรม การด าเนนงานภายในกระทรวงเดยวกนและระหวางกระทรวงยงขาดการท างานแบบมสวนรวม ยงคงท างานตามตวชวดของแตละองคกร ยงไมไดรวมคด รวมวางแผนและรวมท าแบบ “หลอมรวมเปนเนอเดยวกน” ยงคงท างานตามหนาทและโครงการของหนวยงานตน เปนเพยงการน าโครงการมา “มดรวมกน” ทยงคงมรปลกษณเหมอน “ขนมชน”

... เรองบรณำกำรนำจะยงเปนขอจ ำกดอย ตอนเรำท ำบรณำกำรเหมอนเปน Event ใหมำ Sign up ดวยกนนะ แลวกมถำยภำพลงสอ แตวำหลงจำกนนทกคนกกลบไปท ำงำนตำมตวชวดของตวเอง…บรณำกำรเงนน เหนควำมพยำยำมของส ำนกงบฯ ทเขำเรยกใหเรำเปนแมงำน…ดวำตวชวด (แตละตว) มกกรมรวมรบผดชอบ…แตทกคนกเอำโครงกำรของตวเองมำ Set เปนขนมชน ...

[สมภำษณสวนบคคลเชงลก-ผทรงคณวฒ]

ผใหขอมลจากหลายภาคสวนไดเสนอแนะแนวทางการด าเนนงานแบบบรณาการไวดงน

3.1. ควรจดท าตวชวดรวมภายในกระทรวงและระหวางกระทรวง

3.2. กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยควรท าหนาท เปน เจาภาพหลก แมไมไดมผเชยวชาญในทกมต แตนาจะมศกยภาพในการสราง Platform ได

3.3 เอกชนควรมสวนรวมในการด าเนนงาน ซงในปจจบนมปจจยสนบสนนใหสามารถด ง ภาคเอกชน มสวนรวมตามแนวคดประชารฐ และความรบผดชอบททกภาคสวนควรรวม รบผดชอบตอสงคม (Corporate social responsibility - CSR)

4. ขอจ ากดในเรองของการกระจายอ านาจและการถายโอนภารกจไปสทองถน ผลการศกษา พบวา องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ไมสามารถใชงบประมาณเพอการด าเนนงานตามเทศบญญตหรอขอบญญตตามทก าหนดไวในแผน 3 ปได เพราะส านกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.) วนจฉยวาไมใชภารกจของ อปท. สงทด าเนนไปเปนการท างานซ าซอนกบองคกรอน ถงแมจะมการท าความตกลง (MOU) กบกระทรวงอน หรอมหนงสอสงการจากกระทรวงมหาดไทย แต สตง. วนจฉยวา อปท. จะด าเนนงานไดเมอมระเบยบเทานน ซงในทางปฏบตเปนปญหากบกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถนดวย เพราะไมสามารถออกระเบยบไดในทกเรองและทกกจกรรม เพราะตองใชเวลาและมกระบวนการด าเนนงานเพอการออกระเบยบ

ส าหรบประเดนดงกลาวขางตน ผใหขอมลไดเสนอแนะวา การบรณาการแผนงานและแนวทางด าเนนงานควรด าเนนการระดบกระทรวงกอน แลวจดท าเปนระเบยบปฏบตใหชดเจนส าหรบการปฏบตงานระดบทองถน

299

5. การด าเนนงานตามแผนผสงอายยงขาดการตดตาม ก ากบ ทมประสทธภาพ ผใหขอมลใหความเหนวากลไกการท างานทส าคญในการตดตามและก ากบการด าเนนงานขององคกรตางๆ ทเกยวของกบงานดานผสงอาย คอ คณะกรรมการผสงอายแหงชาต แตคณะกรรมการฯ ยงคงท างานเชงรบ (Passive) ไมมการท างานในเชงปฏรป ไมไดมองงานเชงระบบ ไมมการจดล าดบความส าคญ (Priority) การประชมไมมความสม าเสมอ (Regular) กรรมการโดยต าแหนงท าหนาทเพยงปกปอง (Protect) งานในหนาทของหนวยงานตน ไมมการปฐมนเทศหรอจดประชม (Inception session หรอ Orientation) เพอใหกรรมการผทรงคณวฒแตละทานทราบบทบาทหนาท และไมมการก าหนดวาระ (Agenda) ไวอยางชดเจนวาแตละเทอมจะท าเรองอะไรเปนเรองส าคญ

... ขำดคนทจะตดตำมแผน ในคณะกรรมกำรผสงอำยแหงชำตนจะตองมคณะกรรมกำรตดตำม แตกรรมกำรตดตำมนน Power ไมคอยมเทำไหร…หนวยงำนแตละหนวยเขำท ำขนมำตอบสนองตำมตวชวดทหนวยงำนเขำท ำ…ตวดชนมนเปนเชงปรมำณ มนไมสำมำรถวดคณภำพได เวลำตดตำมกตดตำมเพยงแตวำท ำไมท ำ แตวำท ำไดแคไหน มนไมมก ำลงพอทจะลงไปตดตำมผล…กระทรวงกพยำยำมแตบรณำกำรแบบกระทรวงกคอจบมดโครงกำรรวมๆ กน ...

[สนทนำกลมสขภำพ]

... คณะกรรมกำรผสงอำยนคอนขำงจะท ำงำน Passive ท ำงำนเชงตงรบ จะขนอยกบฝำยเลขำ หนวยงำนในกระทรวง พม. วำเขำจะเสนอเรองอะไรเขำมำอยำงน หรอวำมเรองอะไรทแจงเขำมำ...จะไมมกำรท ำงำนในเชงปฏรป…ไมไดมองงำนเชงระบบ แลวกไมมกำรจด Priority…แลวกำรประชมกไมคอยจะ Regular ซงท ำใหกรรมกำรสวนอนๆ ตองปรบเวลำตำม...บำงทตองทงเรองอนเพอไปประชม คณะกรรมกำรโดยต ำแหนงจะมลกษณะทไปเพอทจะ Protect งำนในหนำทของหนวยงำนของตว…สวนกรรมกำรผทรงคณวฒควรจะม Inception session หรอ Orientation เพอใหรวำกรรมกำร แตละคนมบทบำทหนำทอยำงไร จะ Contribute อยำงไร กใหเปนดลยพนจตำมอธยำศยของแตละคน มนกเลยไมมกำรหลอมรวม หรอสำมำรถจะใชศกยภำพได…โดยหลกกำรกำรประชมคณะกรรมกำรระดบชำตนมนตองมกำรเซท Agenda เชน เทอมนเขำมำเรำจะท ำอะไร อะไรทเปนเรองส ำคญ แลวเรำจะท ำอะไรซงไมเคยปรำกฏ เพรำะฉะนนเรำจะเหนวำตอนสภำปฏรป เขำมรำยงำนเรองผสงอำย ซงเปนรำยงำนทคอนขำงด…กผส. กเกอบจะไมไดสนใจ เอำใจใสทจะมำคดท ำ แลวกเปนเพยงแค Another report ...


6. การปรบปรงและพฒนางานตามแผนผสงอายยงมขอจ ากด ปจจยส าคญทจะสงผลตอประสทธภาพของการตดตามและก ากบการด าเนนงานตามแผน คอ ระบบฐานขอมล (Data base) แตปจจบนยงไมมระบบฐานขอมลและการเชอมโยง (link) ขอมลกยงมปญหาทงระดบประเทศและทองถน ถงแมกรมกจการผสงอายมความพยายามทจะจดระบบฐานขอมล แตกตองใชเวลาบรณาการระหวางกระทรวง และองคกรตางๆ ตาม พรบ. ขอมลขาวสาร ซงท าไดเฉพาะการสรปเนอหาขอมล หรอ Summary เทานนไมสามารถดงฐานขอมลของหนวยงานอนมาใชได และตองท าหนงสอความรวมมอระหวางองคกร (MOU)

300

... กรมกจกำรผสงอำย เขำตงกรรมกำรขนสองชด ชดแรก คอประเดนขอมล กบชดทสอง คอฐำนขอมล ซงก ำลงท ำอย แตมนจะไมใชดงฐำนทงฐำนเขำไป มนจะเปนในเรองของขอมลท Summary เพรำะ พรบ. ขอมลขำวสำรในปจจบนเวลำทเรำจะใหขอมลอะไรกคอจะตองเปนลกษณะขอควำมรวมมอระหวำงหนวยงำน ตองมกำรเซน MOU ...

[สนทนำกลมนโยบำยและแผน]

7. ในอนาคตควรม Service plan ทตองมการขบเคลอนโดยใช Core team ในทกระดบ ซงการด าเนนงานในรปแบบดงกลาวจะสงผลใหเกดผลการท างานแบบบรณาการ

... Service plan น ผบรหำรระดบสงเขำกจะม Core team ขบเคลอน แลวกมกำร Form ในเรองของ Service plan ออกมำใหชดเจน มนกจะไปไดสวย ...


... กระทรวงระดบผน ำ ถำตระหนกจรงๆ ในเรองของปญหำผสงอำย จะตองม Core team ขนมำเปนแบบเชงบรณำกำร แลวกเรยกกรมกองตำงๆ เขำมำท ำอะไร ท ำอะไรบำง จะตองมกจกรรมอะไร แลวใครตองรบผดชอบ แลวเรองรบผดชอบนท ำกนยงไง คนรบผดชอบกจะไปท ำโครงกำรมำแลวกตองมำผำน Board ไดเกณฑไหม แลวท ำแลวนคณจะวดยงไง เกบมขอมลตรงไหน มนจะไดกลำยเปนชดขอมลส ำหรบผสงอำย…แตนนแหละ ยงไมเกด ถำขำงบนมนไมไดขยบ กำรขบเคลอนในกระทรวงกยงไมม ...


8. การพฒนาและปรบปรงงานควรสนบสนนใหมการขบเคลอนทางสงคม เพราะหากมพลงทางสงคมสนบสนนจะชวยกระตนใหแผนงานมการด าเนนงานอยางเปนรปธรรมและมความรวดเรวดวย

... ไมตำงจำกใชสำมเหลยมเขยอนภเขำ บำงทเรำจะตองใชพลงของสงคมในกำรผลก ถำสงคมไมท ำใหมนกระเตอง รฐบำลกไมไดเรงรดใหเปนวำระแหงชำตอยำงจรงจง ...


... ยกตวอยำงนะ ประชำชนไมเคยรเลย วำจะตองท ำอะไรบำง มอะไรบำง ประชำชนไมเคยรเลยนะ ถำมวำลกหลำนรไหม จะตองมผสงอำยมำกขน จะตองเปนภำระเทำไหร จะตองใหตระหนกในประชำชน มนเงยบๆ ไง ถำเปนวำระแหงชำตตองม Area ชดเจน ประชำชนมควำมเขำใจ กำรขบเคลอนทำงสงคมมนตองเกด ถำไมเกดมนกจะเปนแบบน อะไรๆ กคอเงยบกนไปหมด มนตองกำร กำร Force จำกภำค ...


301

4.2.2 การด าเนนงานดานผสงอายรายมต

การด าเนนงานดานผสงอายรายมต 4 มต คอ (1) ระบบดแลสขภาพ (2) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม (3) สภาวะแวดลอมทางกายภาพ และ (4) องคกรทางสงคม ซงมสาระส าคญดงน

4.2.2.1 มตท 1 ระบบดแลสขภาพ

ผลจากการสนทนากลมตางๆ และการสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบระบบดแลสขภาพผสงอายโดยภาพรวม พบวา ในชวงป พ.ศ. 2555 - 2559 ระบบดแลสขภาพผสงอายมพฒนาการทดขน โดยเฉพาะการดแลผสงอายระยะยาว (Long term care) ทงน เพราะเปนนโยบายหลกของรฐ ถงแมจ านวนและสดสวนของผสงอายทอยในภาวะพงพงและตองการการดแลระยะยาวจะยงไมมากนก แตการก าหนดนโยบายอยางชดเจนสงผลดตอการเตรยมการทางการแพทย บคลากรทางการแพทย และการเตรยมการทางดานสงคม เพอไมใหการดแลผสงอายทมภาวะพงพงตองเปนภาระทางสงคมในอนาคต อยางไรกตาม เมอภาครฐและกระทรวงสาธารณสขก าหนดเปนนโยบายทใหความส าคญกบการดแลระยะยาว ผลทตามมา คอการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคส าหรบผสงอาย ซงผสงอายกลมนมสดสวนสงถงรอยละ 90 ถกลดความส าคญและการด าเนนงานบางสวนไมบรรลผลตามแผนทก าหนดไว

... ทำงนโยบำยมองวำถงปจจบนผสงอำยทพงพงอำจจะยงไมมำก ไมกเปอรเซ นต แตแนวโนมผสงอำยทจะอำยยนเพมขน ถำยงแปดสบปมำกขนไปเทำไหรกโอกำสทจะเปนภำวะพงพงกจะมำกขน ในอนำคตภำวะพงพงตองเยอะแน ฉะนนถำมระบบ Long term care ทดแลไดด นำจะชวยแบงเบำภำระเชงสงคม…เพรำะวำตองมเรองของกำรเตรยมคน ไมวำจะเปนเรองของ Care managers, Care workers ตองใชเยอะนะครบ ฉะนนตอนนอยในเรองของ Long term care ใหเขมแขง...กอยำงวำพอมงเนนอะไร นโยบำยอกสวนหนงกจะถกละเลย มนกเลยท ำใหสงทเรำคดวำนำจะเปนปจจยหลก คอ กลมเกำสบเปอรเซนตนำจะมอะไรทเดนชดขนมำกเลยยงไมเดน ในเรองของกำรสงเสรมและปองกนกอำจจะดอยลงไปนด ไมเปนไปตำมแผน ...


ผใหขอมล จากการสนทนากลมและการสมภาษณสวนบคคลเชงลกใหขอคดเหนเพอการปรบปรงและควรด าเนนงานดานระบบการดแลสขภาพผสงอายในอนาคตไวพอสรปไดดงน

1. การผลกดนเชงนโยบาย

งานดานการสงเสรมและปองกนโรคในกลมผสงอายควรตองไดรบการผลกดนเชงนโยบายจากผน าและควรมการก าหนดเกณฑมาตรฐานและตวชวดไวอยางชดเจน การสงเสรมใหผสงอายมพฤตกรรมทางสขภาพทเหมาะสมจะชวยใหผสงอายยงคงเปนผสงอายทมศกยภาพ (Active ageing) และลดการพงพงทงทางดานสขภาพและสงคม

302

... ดำนสงเสรมสขภำพ แลวกปองกนโรคส ำหรบผสงอำยนจะเหนวำในชวงประมำณหำปทผำนมำน อำจจะมหลำยปจจยทมนไมเออ กำรมงเนนใหเปนเหมอนงำน Routine ใหคนในทองทท ำ แตไมมมำตรฐำน นโยบำยรองรบ ไมวำจะเปนวคซนส ำหรบผสงอำย หรอในเรองของกำรสงเสรมสขภำพ เรองพฤตกรรมสขภำพทพงประสงค ซงอนนเรำมงหวงทจะใหผสงอำยน มกำรท ำใหเปนแบบ Active ageing คอมกลมผสงอำยทตดสงคม กถำพดจรงๆ แลวตรงนนมนไมมมำตรกำรจำกสวนกลำงลงไปมำกนก ตองมกำรผลกดนเชงนโยบำยจำกผน ำ…แลวยงเกดกำรผลกดนโครงกำรในเรองของ Long term care ทำงกระทรวงกเลยไปมงเนนทำงสวนนไป กเลยท ำใหเรองของกำรสงเสรมและปองกนขำดหำยไป ...


... เรำจะมแบบประเมนทงควำมรอบรทำงดำนสขภำพและพฤตกรรมสขภำพ แลวกจะเนนไปทำงดำนกำรตงเครอขำยแลวกใหควำมร ดำนองคควำมร แลวกมโมเดลใหเขำไปท ำ ผลกำรประเมนออกมำทงควำมรอบรดำนสขภำพของประชำชนระดบประเทศ ผลจะยงออกมำไดไมถง 70 เปอรเซนต อยระดบพอใชยงไมผำน สวนมำกปญหำและอปสรรคกคอวำในสวนของกำรพฒนำพฤตกรรมสขภำพ ถำดในดำน สสจ. กจะไมมโครงสรำงทชดเจน เพรำะฉะนนงำนทลงไปนบำงจงหวดใหควำมส ำคญ แตบำงจงหวดไมใหควำมส ำคญ เพรำะมนไมมตวชวดระดบกระทรวง เพรำะฉะนนเวลำผตรวจลงไป บำงจงหวดไมไดน ำมำเปนตวเสนอเทำไหร ตรงนกจะมปญหำ แลวกงบประมำณนเรำกจะไมมลง ไปตรงนน มแต องคควำมรให ...


2. การจดใหมชดสทธประโยชน ใน National Health Program

งานดานบรการสขภาพทส าคญควรไดรบการผลกดนใหเปน National Health Program หรอชดสทธประโยชน ซงจะสงผลดตอการบรหารจดการทจะชวยลดปญหาดาน 3 A’s คอ ปญหาดานการจดบรการทเพยงพอ (Availability) การเขาถงบรการ (Accessibility) และการจดสรรงบประมาณ (Affordability) ซงบรการทควรจดใหอยในชดสทธประโยชน คอ วคซนไขหวดใหญส าหรบผสงอาย

... ปจจบนนผสงอำยกเรองของกำรเขำถงบรกำรกอำจจะยงไมมมำกนก ยกตวอยำงเชนในเรองของ Coverage ของวคซน ทผสงอำยพงจะไดรบ ในกำรทจะปองกนควบคมโรคหลกๆ ไมวำจะเปนโรคไมตดตอหรอวำโรคตดตอ หรอแมกระทงโรคของผสงอำยเองเวลำปองกน หรอแมแตกบชมชนกตำมกนำจะยงนอยอย ...


303

... โรคเหลำนนมโอกำสเสยงตอกำรเปนไขหวดใหญแลวโอกำสจะเสยชวตสง…ในสวนผปฏบตน ในระดบ รพ.สต.หรอโรงพยำบำลชมชนน เขำกตดขอปญหำวำ หนงปรมำณวคซนทไดรบกำรจดสรรไมเพยงพอ…อกเรองหนงกคอเรองของกำรจดซอ จดจำง เพรำะวำวคซนไดมำเปน Lot แลวพอได Lot หนง ใหรบกระจำย ฉะนนในสวนผปฏบต รพ.สต. เอง กไมสำมำรถวำงแผนได…เขำกคนพบในเชงขอมลยอมรบไปแลววำวคซนไขหวดใหญส ำหรบผสงอำยมนปองกนโรคได เขำจงพยำยำมผลกดนใหเปนชดสทธประโยชน จะสำมำรถแปลกลบเปนตวงบประมำณได…ถำเปนชดสทธประโยชนดำนสขภำพ หรอใหผสงอำย ถำรฐบำลยอมรบ แลวผสงอำยถำก ำหนดเปน 65 ป คณค ำนวณปหนำจะมเทำไหร พอคณวคซนไปปบ เปนยอดของวคซนทตองให ...


... อนไหนทจะยกมำเปนโครงกำรพเศษ เรยกวำ National Healthy Program มนจะมเงนจดกำรของมนไป ...


3. การเตรยมความพรอมดานสขภาพกอนเขาสวยสงอาย

ระบบดแลสขภาพโดยเฉพาะงานดานการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ตองขยายการด าเนนงานไปสประชากรทกวย ตองเตรยมความพรอมกอนทจะเขาสวยสงอาย เพอในอนาคตจะไดยงคงเปนผสงอายทมสขภาพแขงแรง ส าหรบผอยในวยสงอาย กจกรรมเพอการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคจะตองใหเปนรปธรรมและสอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมของทองถนหรอภมภาค

... กำรเตรยมควำมพรอมของผสงอำย ทำงดำนสขภำพกตองมองวำกำรสงเสรมปองกน ไมใชท ำตอนเขำหกสบ ตองท ำกอน เพอใหพอเตมหกสบยงแขงแรง เพรำะวำ 60-70 ป ยงเปนทรพยำกรทเรำเอำมำใชได แตวำเรำตระหนกตรงสวนนนอย ยงไมท ำอะไรทเปนรปธรรมชดเจน ม สำม อ. สอง ส. แตค ำวำ อ ออกก ำลงกำย นในผสงอำยจะออกอะไร อำย 60 จน 70 อำย 80 จะออกอะไร ตองใหมนชด อยำงเรองโภชนำกำรในผสงอำยเอง แนะน ำไหม โภชนำกำรกนใหครบหำหม มนไมใชแลว สภำคนกกนไมเหมอนกน ท ำใหไดไหมเปนต ำรบอำหำร นำจะเปนโภชนำกำรส ำหรบผสงอำยสภำค…เขำสำมำรถน ำไปประยกตใชได แลวท ำแลวตองเปนต ำรบทท ำสตรใหอรอย ...


4. การก าหนดใหมฐานขอมลเพอการก ากบ ตดตาม และประเมนผลคณภาพของบรการ

ระบบดแลสขภาพจะตองมฐานขอมลทสามารถน าไปใชเพอการตดตาม วดผล และประเมนผลคณภาพของบรการดวย สถานการณเทาทเปนอยในหลายกรณไมมการจดท าฐานขอมล และกระทรวงสาธารณสขยงไมเหนความส าคญของการน าขอมลไปใชในการวเคราะหผลเพอการวางแผน การก ากบ ตดตามการด าเนนงาน และการประเมนผลคณภาพของการใหบรการ

304

... ทส ำคญกคอระดบกระทรวงทจะมำควบคมก ำกบน ขำดซงฐำนขอมลเชงคณภำพ ซงเปนเรองส ำคญนะครบ พอถำมกระทรวงสำธำรณสขเรองฐำนขอมลผสงอำย ในเรองระบบบรกำร ผสงอำยมำรบบรกำรอะไร เทำไหร ไมมครบ ไอเรองกำรคดกรองเพงจะใสเขำไปเพงจะได กยงกระทอนกระแทนตอนน มนกยงไมคอยจะสมบรณนะ…ไมเคยมขอมลเหลำนเลย ท ำไมครบ ขอมลตนน ำ กลำงน ำ ปลำยน ำ ไมเคยครบ แลวมนจะเปนเชงคณภำพไดยงไง…(กรณของวคซนไขหวดใหญ) ถำกรมใสใจนะ กรมตองมขอมลแลว วำผสงอำยทไดฉดวคซนปหนงๆ มเทำไหร แลวผทฉดวคซนเหลำนเปนไขหวดใหญเทำไหร แลวตำยสกกคน พอถำมกลบไปกรมเขำบอกวำเขำไมม เขำใหวคซนมำฉด อนนเปนเรองของจงหวดจะตองเกบขอมล แตกรมกไมเคยคดจะใหจงหวดเกบขอมล แลวถำจงหวดเกบขอมล มนกไมมสวนกลำงเอำขอมลกลบมำใหสวนกลำงประมวลผล มนไมม Channel เรองของเรองกคอคนทท ำหนำทดแลเรอง IT เรองฐำนขอมลน ไมเคยตระหนกวำเปนเรองทส ำคญทจะเกบขอมลอนน ...


5. ควรก าหนดใหมการตดตามประเมนผลอยางเปนระบบ

ส าหรบโครงการภายใต National Health Program ควรมการก าหนดเงอนไขอยางชดเจนวาการด าเนนงานโครงการจะมขนตอน กระบวนการ และวธการตดตามและประเมนผลในประเดนอะไร และจะประเมนผลอยางไร

… ในเรองทเขำรำงเกยวกบ National Health Program ของ สปสช. กพยำยำม ทจะวำงเงอนไขวำ ตอไปโครงกำรทจะขนเปน National จะมงบฯตำงหำก และโครงกำรเหลำนนจะตองมรำงของกำรตดตำมประเมนผลทชดเจน…ในกำรขอ National program ของ สปสช. น จะตองม Part ตดตำมประเมนผล ใหเรำเหนไดอยำงชดเจน…เพรำะฉะนนตรง สปสช. ตรงนนกเปนกำรสรำงกฎเกณฑ มนกสำมำรถเปนกำรเพมใหเหนวำประสทธภำพของกำรทลงทนไปมนเปนอยำงไร …


6. ควรจดใหม “การดแลระยะกลาง” (Intermediate care)

ระบบดแลผสงอายทางดานสขภาพทขาดหายไปและควรจดใหมอยางเรงดวนคอ “การดแลระยะกลาง” (Intermediate care) ซงนอกจากจะชวยลดปญหาความแออดของการครองเตยงในโรงพยาบาลระดบตตยภม และลดภาระคาใชจายแลว ยงเปนการเตรยมความพรอมส าหรบผสงอายและญาตหรอผดแลในบาน รวมทงเปนการเพมศกยภาพของการดแลใหแกโรงพยาบาลชมชนและบคลากรดานการแพทย อยางไรกตาม “การดแลระยะกลาง” ในเขตชนบทควรมเพยงระดบอ าเภอหรอโรงพยาบาลชมชน ทงน เพราะในระดบต าบลและหมบานมระบบ Primary care cluster ทจะคดกรองผปวยและใหการดแลทบานไดอยางเปนระบบแลว ส าหรบในเขตเมองใหญและในกรงเทพมหานคร การดแลควรอยในรปของ Day care center ทใหบรการดานการฟนฟในชวงเวลากลางวนและผสงอายกลบไปพกทบานในเวลากลางคน ซงระบบนตองจดใหมบรการดานการเดนทาง (Transportation system) และการรบ-สงผสงอายเพอการรบบรการดวย

305

… ขำดประเดนในเรองของระบบ Day care พวกระบบกำรดแลระยะกลำง ทผสงอำยปวยและไปเขำรกษำในโรงพยำบำล พอเสรจแลวกกลบมำอยบำนเลย โดยทยงไมมกำรเตรยมตว เตรยมควำมพรอม…กเปนประเดนหนงทพบวำประเทศไทยขำด และเปนชองทำงทท ำใหโอกำสในกำรกลบไปเจบปวยแลวก Admitted อกยงมสงอย …


… Intermediate care เปนอนทเขำคดขนมำใหม ยงไมมรปธรรมทชดเจน จดประสงคคอหนง ลดควำมแออดของโรงพยำบำลใหญๆ แลวกเปนทำงดำนเศรษฐกจดวยเพรำะวำกลมเหลำน ถำอยรวมกนโรงพยำบำลใหญๆ คำใชจำยมนจะยงสง สองเปนกำรเพมศกยภำพของโรงพยำบำลชมชนทขณะนมเตยงวำงเยอะมำก กจะไดใชทรพยำกรทเหมำะสม สำมเกดคณภำพกบบคคล Intermediate care นไมใชใชเฉพำะส ำหรบผสงอำย อำจจะใชกบกลมทงหมดเลย พวก Acute care กอนจะกลบคนสสงคมน หรอคนกลบบำน มนจ ำเปนจะตองใชระยะเวลำหนงซงจะตองใชระยะเวลำในกำรฟนฟ เปนส ำคญเพอใหเขำกลบมำม Quality ทดกอนกลบ…Intermediate care น พอสงกลบเขำสชมชนมนจะเขำไปสกำรคดแยก ถำแยจะเขำไปส Long term care แตถำไมแยจะเขำส Primary care cluster กเปนระบบ ระบบในชมชนกมรองรบตอ แตไมควรจะเรยกวำเปน Intermediate care เพรำะวำเขำเปนระบบ Health care เขำนนแหละ เขำดแลอยแลวในชมชน ไมตองใส Intermediate care เขำไปในชมชน…ในเขตเมองอำจจะตองใชเปนระบบของ Day care center คอชวงวนมำท ำฟนฟ แลวชวงเยนกมำรบกลบ ซงกำรฟนฟอะไรนท ำในหนงวนกพอแลว แลวกลบไปกนอนทบำน คอ ในรปเขตเมองอำจจะไมมเตยงรองรบ แตมนกจะตองคดรปแบบของ Transport…กทม น อยำงนอยตองไดสมมเมอง มำเอำสวนกลำงเมองอก กเปนหำจด แลวตอไปกขยำยสมมเมอง ถำมคนสนบสนนแลวมเงน …


7. การบรหารจดการระดบปฐมภมควรใหอสระแกพนท “ไมตองมพมพเขยว”

ระบบดแลสขภาพระดบชมชนมทม Primary care cluster ทรบผดชอบการด าเนนงานในกลมผสงอาย 3 กลม คอ ผสงอายตดสงคม ตดบาน ตดเตยง ไวอยางชดเจนแลว ส าหรบกลมผสงอายทมภาวะพงพา การจดทมใหการดแลทบานควรใหอสระแกพนททจะจดสรรก าลงคนในการใหการดแลตามศกยภาพและบรบทของพนท สวนกลางไมจ าเปนตองก าหนดมาตรการในการด าเนนงานทเปนมาตรฐานตายตว

… Primary care cluster ทมนจะเขำไปดแล ผสงอำยเขำกจะมสดสวน 90% เปนกลมทจะตองใหสงเสรม คอยดวำเขำออกก ำลงกำยไหม ไปใหเรอง Health education เขำใชไหม สวนอกกลมหนงเปนกลมทเสยง พวกกลมทม NCD ทงหลำยกจะตองไปตดตำม เพยงแตวำถำมกลบวำคณไปไดรบกำรรกษำตอเนองไหมแคนนเอง แลวอกสวนหนงกเปนเรองของพวกพงพง ครำวนกจะตองไปดแล…เวลำกำรดแลผพงพงน ตองใหเปนบรบทของพนท ทเขำจะไปจดรปแบบกนเอง อยำเปนสวนกลำงไปก ำหนด อยำงถำเปนกลมทเขำไมมญำต เวลำ Care workers ทเขำไปดแลตรงนน เขำทสองสำมคน ผมวำบำงทมนยำกแลว กใหเปนของพนทเองเขำจะรบรบทเขำวำเขำจะจดสรรพก ำลงยงไง เรำไมตองไปยง ไมตองไปก ำหนดมำก …


306

8. ควรทบทวนประเดนเกยวกบอาสาสมครสาธารณสข

ระบบดแลสขภาพของไทยมความโดดเดนในเรองของการม “จตอาสา” การมอาสาสมครสาธารณสขนบเปนระบบทมบทบาทอยางส าคญในการใหการสนบสนนงานดแลสขภาพ แตการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจและสงคม ท าใหอาสาสมครทอยในวยท างานมแนวโนมทจะลดลง ดงนน จงควรทบทวนอายของผเปนอาสาสมคร โดยการกระตนใหผสงอายวยตนทมอายระหวาง 60-70 ป เขารวมเปนอาสาสมคร เพราะปจจบนคนในวยนยงมศกยภาพสง สขภาพยงแขงแรง เขาใจผสงอายดวยกน และสามารถน าความรทไดรบจากการเปนอาสาสมครไปใชเพอการดแลตนเองในฐานะทเปนผสงอายคนหนงได นอกจากน ในสถานการณปจจบน มแนวโนมใหเหนปรากฏการณ “กงใหเงนกงเปนจตอาสา” ดงนน สงทตองใหความส าคญคอ เกณฑการจายเงนใหอาสาสมครไมจ าเปนตองเปนจ านวนเงนทเทากน ทงน นาจะอยทปรมาณงาน ลกษณะงาน และดลยพนจของพนท

… กำรอบรมขณะน เนองจำกเปนจตอำสำมนกไมเขมขนมำกเกนไป จะไปก ำหนดกรอบใหเขำมำกนกกไมได แลวตอนนวงจรทเรำใชจรงๆ แลว 90% กพวก อสม. ทงหลำยแหล ซงถำใชแบบนตอไปคงไมไหว ระบบจตอำสำอำจจะลม เพรำะอะไรๆ กฝำกท อสม. หมด ตอนน อสม. หลงแอนแลว หลำยพนทพอ อสม. ขำด เรมหำคนไมได จะตองหำตวชวย เพรำะอกหนอยแรงงำนเรำไมพอแน…บำงแหงเขำกไมเอำหนมๆ สำวๆ มำ พอเขำอบรมเสรจปบกลบไปกท ำงำนอำสำไมนำน…และกำรท ำจตอำสำไมมเงนทจะมำสนบสนนมำกมำย กตองหำวำดงจำกทรพยำกรไหน ซงในเรองของกำรดแลผสงอำยผมเหนวำคน 60-70 เขำจะเปนคนทเขำใจผสงอำยไดด แลวจะทมเทมำกกวำ แลวถำท ำระบบนเขมแขง เขำกจะไดใชในอนำคต แลวเปนโอกำสทจะใชคนได กลมคนนนำจะมเพยงพอ ทจะดแลเพรำะวำ 60-70 ป ยอมมำกกวำ 80 …


… เพรำะฉะนนรปแบบของกำรจำย ถำเกดมกำรจำยเงนน อำจจะตองไมเทำกนหรอวำไปท ำควำมเขำใจกบพนทใหชดเจน หรอวำพนทเขำมกำรเหนรปแบบหรอวำเหนลกษณะของผสงอำยแตละกลมทเขำไปใหควำมชวยเหลอ เขำเหนอยแลววำกลมไหนทเขำตองชวยหนก เพรำะวำไมมใครดแล ไปเยยมเยยนหรอไปชวยแบงเบำภำระกจะเปนอกรปแบบหนง ทงนทงนนบำงพนทเขำมกำรเรยนรกนเองวำท ำยงไงใหเหมำะสมกบพนทเขำ ...


นอกจากประเดนในเรองของอาสาสมครแลว การสมภาษณผทรงคณวฒ การสนทนากลมสขภาพและกลมการผลตและพฒนาบคลากรดานผสงอาย ยงแสดงใหเหนวาทกภาคสวนทเกยวของกบระบบดแลสขภาพมความพยายามทจะเพมบคลากรเพอการดแลสขภาพหลายวธพอสรปไดดงน

307

1. สภาการพยาบาลไดปรบหลกสตรผลตพยาบาลเปน “การพยาบาลผใหญและผสงอาย” อยางไรกตาม มความกงวลวาการพยาบาลผใหญทเนนพยาบาลเวชปฏบต อาจสงผลตองานพยาบาลคลนก และอาจสงผลใหงานวจยดานผสงอายลดลง 2. จดใหมการสอนแบบ Module ซงการสอนในลกษณะนใชระยะเวลาในการสอนไมนาน ท าใหพยาบาลไมตองลางานเพอไปศกษาเปนเวลานาน ลดการขาดแคลนบคลากร

3. จดใหม GRN (Geriatric resource nurse) ซงเปนการรวมกลมกนของโรงพยาบาลทสนใจดานผสงอาย พยาบาลทส าเรจการศกษาระดบปรญญาโทดานผสงอาย และพยาบาลตามตกตางๆ ทมความเชยวชาญดานผสงอายมารวมงานกน ถาตกไหนมปญหาหรอมคนไขสงอายทมปญหาซบซอนกสามารถขอค าแนะน าหรอค าปรกษาจากกลม GRN ได 4. สรางหลกสตรส าหรบกลม Professional ทเรยกวา Geriatric care manager เปนหลกสตรทบรณาการระหวางเนอหาทางดานการพยาบาลผสงอายกบเรองของการบรหารการพยาบาล

5. จดใหมหลกสตรแบบ Semi-professional ผทเขารบการอบรมกลมใหญจะเปนพยาบาล รองลงมากจะเปนเจาหนาทมาจากอบต. หรออปท. และเจาหนาทจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.)

นอกจากนผใหขอมลยงใหขอเสนอแนะวา ประเดนเรองบคลากรควรใหความส าคญกบการเกบบคลากรไวในระบบ นอกเหนอจากเรองการเพมและพฒนาบคลากร ซงมขอเสนอแนะดงน

1. ควรสงเสรมความกาวหนาในหนาท (Career path) ตองใหผปฏบตงานมนใจวาจะมความกาวหนาในหนาทการงาน และมเสนทางของความกาวหนาทชดเจน

2. การเกบบคลากรไวในระบบอาจท าไดโดยลดภาระงานของบคลากรลง โดยควรจดใหมบรการสขภาพทเรยกวา Twin OPD card ทใหการดแลทงผสงอายและผดแล และจดใหมโครงการทเรยกวา Home hospital ทใหการดแลผสงอายระยะสดทายทบาน แตโครงการนอาจมขอจ ากดเพราะบรษทประกนชวตจะไมจายเงนในกรณทผสงอายเสยชวตทบาน

... Twin OPD card เมอ Caregiver พำผปวยสงอำยมำ ไมใชดแตผปวยสงอำยแลว เดยวนกเปน Take care of caregivers เขำกลบไปแลวเขำเองกไมสำมำรถทงคนไขมำได เพรำะฉะนนเองเขำกเจบปวยเครยดดวย หมอตองดท งผปวยสงอำย แลวกดท ง Caregiver ไปเลย อนนกจะชวยลดภำระตรงนได ...

[สนทนำกลมกำรผลตและพฒนำบคลำกรดำนผสงอำย]

... สนบสนน Home hospital แลวกอยำกใหเปน Good death die at home แตมนยงมชองวำงในทำงกฎหมำย ถำผสงอำยเสยชวตทบำน ถำมประกนชวตเขำจะไมจำย เขำจะมกฎเกณฑของเขำทวำแยกไมไดวำเสยชวตจำกกำรฆำตกรรมไหม…เรองของ Advance care plan ทอำจจะลดปญหำวำผสงอำยทเจบปวยในระยะสดทำยจะไดไมตองมำคงในโรงพยำบำล เขำกอำจจะตองท ำ Advance directive ไวเลยวำเขำจะเอำกำรรกษำแคไหน เขำสำมำรถทจะเปลยนไดตลอดเวลำ แลวก Advance care plan ก Include ไปใน Palliative care มนกจะลดปญหำในกำรดแลผสงอำยทเจบปวยในระยะสดทำยในโรงพยำบำล ...

[สนทนำกลมกำรผลตและพฒนำบคลำกรดำนผสงอำย]

308

4.2.2.2 มตท 2 สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม

ผลการศกษาในมตท 2 แบงประเดนการน าเสนอเปน 2 สวน คอ (1) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ และ (2) สภาวะแวดลอมทางสงคม โดยมสาระส าคญสรปไดดงน

ก. สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ

ผใหขอมลแสดงทศนะในประเดนทเกยวกบสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจโดยครอบคลมประเดนส าคญ 2 ประเดน คอ เรองของการท างานและการประกนรายไดของผสงอาย ทงน โดยใหความเหนวา ในอนาคตผสงอายจะยงคงท างานเปนสดสวนทสง เพราะตองพงตวเองมากขน ภาครฐขาดก าลงคน และมาตรการลดหยอนภาษใหหนวยงานเอกชนจางงานผสงอาย

... ถำดจำกสถตกำรท ำงำนของผสงอำยจำกส ำนกงำนสถตแหงชำต รสกวำผสงอำยจะท ำงำนมำกขน อำจจะเปนเพรำะวำตองพงพำตวเองมำกขน ในสวนของภำครฐในชวงสองสำมปทผำนมำนเปนชวงทเรำขำดชวงของก ำลงคน โตไมคอยทน พอทำนทเกษยณไป สวนรำชกำรกยงใหกลบมำชวยท ำงำน เชนในกำรจำงเปนทปรกษำหรอโครงกำรตำงๆ กมเพมมำกขนและประกอบกบกระทรวงกำรคลงทมมำตรกำรลดหยอนภำษใหกบหนวยงำนเอกชนทมกำรจำงงำนผสงอำยเพมขน ...

[สนทนำกลมกำรท ำงำนของสงอำย]

. . . ช วงหล ง เรำจะจ ำงขำรำชกำรท เกษยณอำยแล ว เพรำะว ำมนจะมระเบยบกระทรวงกำรคลง ตวหนงในกำรจำงทปรกษำ ...


ผใหขอมลไดใหขอมลทเกยวกบสภาวะการท างานและการประกนรายไดส าหรบผสงอายทจะเกดขนในอนาคต และมขอเสนอแนะทควรใหความส าคญในอนาคตไวหลายประเดนดงน

1. กระทรวงแรงงานมแนวคดใหมการศกษาเพอก าหนดอตราคาจางส าหรบผสงอาย โดยอาศยอ านาจตาม พรบ. คมครองแรงงานในการก าหนดคาจางเฉพาะกลม

... กระทรวงแรงงำนมแนวคดเรองใหมกำรศกษำเพอทจะก ำหนดอตรำคำจำงส ำหรบผสงอำยโดยอำศยอ ำนำจตำม พรบ. คมครองแรงงำนในกำรก ำหนดคำจำงเฉพำะกลม มนนำจะเปนตวกลไกทจะท ำใหภำคเอกชนไดเขำมำมสวนรวมในกำรจำงผสงอำยใหมำกขน หรอแมแตมำตรกำรทำงภำษสรรพำกรในกำรจำงผสงอำยแลวสำมำรถน ำไปลดหยอนภำษ ...


309

2. กระทรวงการคลงเสนอ 4 มาตรการ เพอการสนบสนนการจางงาน การสรางทพกอาศย การใหสนเชอแกผสงอาย และการบรหารระบบบ าเหนจบ านาญแหงชาต

... ในชวงป 55-59 เรำไดมกำรจดตงกองทนกำรออมแหงชำตทเปนกองทนกำรออมเพอกำรเกษยณส ำหรบแรงงำนนอกระบบ เชน เกษตรกร กลมทไมไดมประกนสงคม กลมผประกอบอำชพอสระตำงๆ รบจำงทวไป….กระทรวงกำรคลงเสนอมำตรกำรรองรบสงคมผสงอำย 4 มำตรกำร (1) กำรสนบสนนเรองกำรจำงงำนผสงอำย ซงทำงกรมสรรพำกรกไดมกำรออกประกำศมำแลวเรยบรอยทใหนำยจำงสำมำรถน ำคำจำงทจ ำงผสงอำยมำหกลดหยอนภำษได (2) สรำงทพกอำศยของผสงอำยหรอทเรยกวำ Senior complex …ทพกอำศยแบบครบวงจร มแพทยมพยำบำลดแล แลวกสำมำรถทจะดแลผสงอำยจนถงระยะสดทำยเลย (3) ใหสนเชอผสงอำย คอ ผสงอำยทมอสงหำรมทรพยเปนของตนเองเปนบำนหรอทดน สำมำรถเอำมำเขำแบงค แลวแบงคกจะใหเปนเงนรำยเดอน (4) บรณำกำรระบบบ ำเหนจบ ำนำญ มกำรเสนอตงคณะกรรมกำรนโยบำยบ ำเหนจบ ำนำญแหงชำต ซงทำนนำยกเปนประธำน ...

[สนทนำกลมหลกประกนรำยไดยำมสงอำย]

3. ส านกงานประกนสงคม ค านงวาเงนบ านาญรายเดอนทผประกนตนไดรบจะไมเพยงพอกบการยงชพ จงไดปรบสตรการค านวณบ านาญชราภาพใหม

... ส ำนกงำนประกนสงคมค ำนงถงเรองเงนบ ำนำญรำยเดอนทผประกนตนจะไดรบวำจะเพยงพอกบกำรยงชพ ไดปรบสตรกำรค ำนวณบ ำนำญชรำภำพจำก รอยละ 15 เปนรอยละ 20 บวกหนงจดหำ เพอสงเสรมกำรจำงงำนผสงอำยดวย ถำยงท ำงำนนำนขน อตรำสกำรค ำนวณบ ำนำญชรำภำพกจะยงเพมขนทก 1.5 เปอรเซนตของทกปทเขำท ำงำนเพม ...


4. ส านกงานประกนสงคมมแผนทจะปรบเพมอายทมสทธรบบ านาญชราภาพจาก 55 ป ขยายขน เพอสงเสรมใหท างานนานขนและมแนวโนมปรบอตราเงนสมทบส าหรบบ านาญชราภาพ

... ส ำนกงำนประกนสงคมมแผนทจะปรบเพมอำยกำรมสทธรบบ ำนำญชรำภำพ จำก 55 ปขยำยออกไป เพอสงเสรมใหผสงอำยท ำงำนนำนขน มนโยบำยทจะปรบคำจำงขนต ำและขนสงทใชค ำนวณอตรำเงนสมทบ มโครงกำรทจะปรบคำจำงเฉลยทใชเปนฐำนในกำรค ำนวณบ ำนำญชรำภำพ ในอนำคตทำงส ำนกงำนประกนสงคมจะตองปรบอตรำเงนสมทบดวย เพรำะวำอตรำเงนสมทบส ำหรบบ ำนำญชรำภำพทใชอยในปจจบนนต ำมำกๆ…แนวโนมยงไงตองเพมอตรำเงนสมทบแนนอน ...


5. กรมสรรพากรจะมโครงการใหความรดานภาษเพอเปลยนจากภาษเปนเงนออม เพอใหรวาแตละปจะตองเสยภาษเทาไร ไดรบเงนคนเทาไร

310

... หนวยงำนในสรรพำกรใหควำมรภำษกบประชำชนวำ ถำคณออม ประโยชนภำษคออะไร แลวคณตองปฏบตใหครบเงอนไข ผสงอำยทอำยตงแตหกสบหำปขนไปกมสทธพเศษทเรำยกเวนใหแสนเกำเลย โดยแสนเกำไปหกจำกเงนได จำกแสนเกำคณยงใชสทธแสนหำไดอก บำงคนไมรวำตวเองมสทธแสนเกำ ถำหำกเรำหกถกวธ มนเปลยนภำษกลำยเปนเงนออมในอนำคต…ทกคนรวำกำรออมคออะไรแตทกคนยงไมทรำบสทธกำรออมหลงภำษมนคออะไร มนจะท ำใหเงนในกระเปำเงนคณเพมมำกขน ...


6. กระทรวงการคลงเสนอโครงการ Financial terrace ใหความรทางการเงน โดยจดใหมแผนพฒนาคนตามชวงวยเปนการออกแบบระบบใหคนเรยนรทจะดแลตนเองเพอเขาสวยสงอาย โดยในเขตเมองสามารถหาความรผาน IT โดยใช Mobile application

... สนบสนนใหนกเรยนนกศกษำทเขำมสทธออมอำยสบหำปขนไป เขำมำออมตงแตเรมตน แลวกทำงกระทรวงกำรคลงกจะมกำรเสนอออกเปนโครงกำร Financial terrace คอ ใหควำมรทำงกำรเงน แผนตรงนจะครอบคลมทกกลมเลย ทกชวงวย ถำแผนออกมำกนำจะครอบคลมมำกขนในสวนของกลมแรงงำนนอกระบบ จะมเรองระบบไอทเขำมำชวย จรงๆ ในกลมคนเมองอำจจะมชองทำงกำรออมงำยขน อำจจะใช Mobile application ...


7. ควรจายประโยชนทดแทนกรณวางงานของผประกนตนในระบบประกนสงคมทเดมจายใหเฉพาะสองกรณ คอ ลาออกเองหรอถกไลออก ควรเพมกรณการลาออกจากงานเพอดแลพอแมสงอาย

... เรองกำรจำยประโยชนทดแทนกรณวำงงำนของผประกนตนในระบบประกนสงคมกจะจำยใหเฉพำะสองกรณ คอ ลำออกเองหรอถกไลออกจำกงำน แลวกยงไมมในสวนนวำกรณทเขำตองลำออกจำกงำนเพอไปดแลพอแมหรอไปดแลลกอะไรอยำงน ...


8. กฎหมายคมครองแรงงานอยระหวางการแกไขใหจางผสงอายโดยจางบางเวลา หรอจางชวคราว เพราะปจจบนกฎหมายมการก าหนดจ านวนชวโมงการท างานขนต า

... ทผำนมำกรสกวำยงตดปญหำเรองของกฎหมำยคมครองแรงงำน ถำผสงอำยท ำงำนชวครำวเปนบำงเวลำ อยระหวำงกำรแกไขเพอทจะใหอ ำนวยควำมสะดวกใหกบนำยจำงในกำรจำงงำนผสงอำยทจำงเปนบำงเวลำ จำงชวครำว กฎหมำยมน Fix อยวำจะตองท ำงำนเทำนนเทำนชวโมง ...


311

9. ควรเพมบทบญญตคมครองการท างานของผสงอาย ปองกนอนตรายเนองจากการท างาน ลกษณะงานและสงแวดลอมในการท างาน ควรมแพทยหรอพยาบาลประจ าสถานทท างานทมผสงอายท างาน

... ควรเพมบทบญญตในกำรคมครองกำรท ำงำนของผสงอำยในตลำดแรงงำนเหมอนทคมครองเดกหรอสตร ไมใหแรงงำนผสงอำยตองไดรบอนตรำย เนองจำกกำรท ำงำนทงดำนลกษณะงำนและสงแวดลอมในกำรท ำงำน และกควรมแพทยหรอพยำบำลประจ ำออฟฟศทมผสงอำยท ำงำน ไมใหผสงอำยตองถกเอำเปรยบจำกนำยจำง ไมใหใชแรงงำนผสงอำยหนกเกนไป หรอไมเหมำะสมกบสภำพรำงกำยเขำ แลวกไมตองท ำงำนทเสยงอนตรำย ไมเหมำะสมกบผสงอำยซงมควำมคลองตวหรออะไรลดลงไปตำมวยดวย แลวกไมใหผสงอำยท ำงำนลวงเวลำทเปนกำรท ำงำนทมำกเกนไปจนเกดเปนอนตรำยตอสขภำพของเขำ ...


10. ควรมฐานขอมลเรองผสงอายทตองการท างาน และแหลงของงานทจะรบผสงอาย

... อยำกใหมหนวยงำนทดแลเรองขอมลผสงอำย รวบรวมสถตผสงอำย เรองของแหลงของผสงอำยทควำมรทเขำควรจะได หรอผสงอำยคนไหนตองกำรท ำงำน แลวกแหลงของงำนทจะรบผสงอำยอยทไหน เพรำะวำนำยจำงเขำจะตองรบผสงอำย แตเขำหำผสงอำยท ำงำนไมได ...

[สนทนำกลมกำรท ำงำนของผสงอำย]

11. ควรจดใหม Long term care Insurance โดยการใหท าประกนชวตชวงท างานและใชสทธเมอสงวย ทงเรองสขภาพ รายไดรายเดอนจนวาระสดทาย

... ทกคนเหนพองกนวำ มนควรทจะมกำรท ำประกนตงแตทเรำท ำงำนและยงมเงนจำยไหว แลวกไปใชสทธตอนทเรำสงวย ใชในเรองของกำรดแลตวเอง ซง Long term care มนไมใชไดแคเรองสขภำพ มนหลำยเรองจนไปถงระยะสดทำย เขำกจะมในเรองนดวย รวมถงเรองของรำยไดรำยเดอน ...


ข. สภาวะแวดลอมทางสงคม

ผใหขอมลใหความเหนวา การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมสงผลตอการรบรและการเปลยนแปลงในแนวทางปฏบตทสงคมมตอผสงอาย ดงนน จงไดเสนอแนะแนวทางทควรด าเนนการเพอการจดการสภาวะแวดลอมทางสงคมไวโดยสรปดงน

312

1. การด าเนนงานดานผสงอาย ตองมการประชาสมพนธสรางการรบรเรองสงคมผสงอาย สมาชกในสงคมตองรวมรบรวาจะรวมมอกนอยางไรทจะด าเนนงานเรองผสงอาย และตองมการสรางภาคเครอขายความรวมมอ

... กำรทเรำจะท ำอะไรสกอยำงมนคอกำรสรำงควำมเขำใจในกำรประชำสมพนธซงจะประสบควำมส ำเรจหรอไมอยทวำจะใหประชำสมพนธสรำงกำรรบรเรองน กอยำกจะใหมกำรสรำงเครอขำยทสำมำรถถำยทอดขอมลประสบกำรณหรอกฎหมำย กฎระเบยบตำงๆ ทเกดขนทเรำจะสรำงแผนหรอยทธศำสตรตำงๆ ใหเขำไปสทกๆ คน ไมเฉพำะผสงอำยเทำนนกตองคนในสงคมทงหมดกตองรวมรบรดวยกนวำเรำจะรวมมอกนอยำงไรทจะด ำเนนกำรเรองผสงอำย ...

[สนทนำกลมกำรศกษำและกำรเรยนรตลอดชวต]

2. สอโทรทศนวทยลดความส าคญ แตในชนบทหอกระจายขาวและสอบคคลมความส าคญ กรมประชาสมพนธมชองทางสอสารผาน “อาสาสมครประชาสมพนธประจ าหมบานและชมชน” ในขณะทในเขตเมองม IT เปนกลไกส าคญ แตสงส าคญ คอเนอหาของขอมลทจะสงตอ

... เหนอสงอนใดทส ำคญทสดกคอ Content …เรำควรจะมศนยขอมลอำจจะท ำ IO คอ Information operation ในกำรจดกำรขอมลขำวสำรซงจะยอยขอมลประเดนตำงๆ ทจะสงตอใหมนงำยตอกำรรบ โดยแยกกลมเปำหมำยใหชดเจน กลมเปำหมำยเรำมหลำยหลำก เพรำะฉะนนขอมลทจะสงไปกตองแยกใหชดวำจะสงขอมลนใหใคร แลวเรำจะเผยแพรเรองอะไร มนกจะมกลมนทเปนเรองกำรปฏบตกำรขอมล IT มนเขำมำมบทบำทมำกทสดเลยเรยกไดวำผสงอำยตอนนทนสมยมำกไมวำใครกตองตำมใหทนโลกเพรำะวำกำรสอสำรปจจบนมนเปลยนไปหมดแลว ทกวนนเรองสอโทรทศนวทยตอนนมนลดควำมส ำคญลงไปเยอะ...เรองขอมลกลำยเปนส ำคญทสดคอเรำจะฟงจำกใคร เรำจะเชอใคร ขอมลนมนเกดจำกเชอมนแลวศรทธำดวยถำคนทสงมำไมนำเชอถอขอมลนนเรำกอำจจะไมรบ…สอบคคลมนเปนเรองจ ำเปน และชมชนกจะมผน ำชมชน มทงสอบคคลหรอจะมวทยชมชน หอกระจำยขำวย งพอใช ไดอย เพรำะก เปนกำรส งตอขอมลท เร วทสด …ตอนนกรมประชำสมพนธกไดสรำงเครอขำยทเปนเครอขำยชมชนทกหมบำนทวประเทศ โดยเรยกชอวำอำสำสมครประชำสมพนธประจ ำหมบำนและชมชน ...


3. การประชาสมพนธอยางเดยวไมพอ ตองสรางระบบนเวศน (Ecology) สรางกฎหมาย สรางสงจงใจ ทเปนรปธรรมจรงๆ ทท าใหมนษยเปลยนพฤตกรรม

... สรำงจตส ำนกคนไทยตระหนกในควำมส ำคญของผสงอำย…คอประชำสมพนธอยำงเดยวน มนเขำหซำยทะลหขวำ แลวกโลกปจจบน เปนโลกขอมลขำวสำร มนทวมทนไปดวยขำวสำรมำกมำย มโหฬำร ไมมทำงหรอกทจะไปสรำงกระแสผำนสอตำงๆเหลำนใหคนมจตส ำนกอะไรตรงนนะ มนกไดแตพดไป…มนตองสรำงจตส ำนกโดยกำรทสรำง Ecology …

313

พอแมน เรำตองกตญญตอพอแม เรำกใหคนทเลยงพอแมนหกลดภำษได ซงเวลำนกมอยแลวนะ… มนตองสรำง Ecology สรำงระบบนเวศน สรำงกฎหมำย สรำงสงจงใจ ทเปนรปธรรมจรงๆ ทท ำใหมนษยเปลยนพฤตกรรมนนะ มนจะท ำใหดขน ...


4. สรางสงคมอดมปญญาดวยการสงเสรมการเรยนรตลอดชวต ไมวาจะเปนโรงเรยนผสงอาย หรอการน าผสงอายเขาสระดบอดมศกษาทงในรปแบบของการเปนผเรยนและผสอน ในฐานะผสอน ผสงอายสามารถมต าแหนงทางวชาการได และในฐานะผเรยน มหาวทยาลยมหลกสตรแบบ Non-degree และมการจดการเรยนการสอนแบบ Credit bank

... เรองกำรน ำผสงอำยทมควำมร ในระบบเรำมเรองเกยวกบกำรทะลำยก ำแพงของอดมศกษำ 2 แบบ แบบทหนง คอกำรน ำผสงอำยเขำมำสกำรศกษำ สองคอกำรน ำผสงอำยทงรบเขำและสงออก กำรน ำผสงอำยเขำมำเตรยมในมหำวทยำลย คอกำรเรยนแบบ Non-degree กำรน ำผสงอำยเขำมำเปนผสอน กคอกำรเปดประตกำรท ำต ำแหนงทำงวชำกำร ...


... ชองทำงในกำรเขำถงกำรศกษำในอนำคตคะ มหำวทยำลยก ำลงจะเปดหลกสตรทเรยกวำ Non degree คนทเขำสอดมศกษำตองไมใชแคอำย 18-22 หลกสตรกจะหลำกหลำยมำกขน เปนไปไดวำม Credit bank คอ เรยนเสรจแลวอยำกกลบไปท ำงำนกฝำกสงทตวเองเรยนเอำไวกอน เบอกกลบมำเรยนตอ ผสงอำยกมโอกำสกลบมำเรยนมำกขน ชองทำงตรงนมหำวทยำลยกจะเปดกวำงมำกขน ...


4.2.2.3 มตท 3 สภาวะแวดลอมทางกายภาพ

สภาวะแวดลอมทางกายภาพในการวจยเชงคณภาพ พบวา ผใหขอมลขยายความสภาวะแวดลอมทางกายภาพครอบคลมประเดนทเกยวกบ “สภาวะแวดลอมทางกายภาพทมนษยสราง” (Man-made environment) โดยใหความส าคญกบประเดนส าคญ 3 ประเดนคอ (1) ทอยอาศย (2) ระบบบรการสาธารณะ และ (3) นวตกรรมสงอ านวยความสะดวก ผลการศกษาพบวา โดยภาพรวมแลวประเดนทมการกลาวถงมากทสด คอ การปรบสภาพแวดลอมภายใตแนวคดของอารยะสถาปตยและ Universal design

... เรองของกำรปรบสภำพแวดลอมนถอวำเปนสวนหนงของกำรปองกนกำรทผสงอำยจะเกดอบตเหตหรอหกลม แลวน ำพำไปสกำรตดบำนตดเตยงได ซงงำนนเปนจดหนงทเนนเรองกำรปรบสภำพแวดลอมภำยใตแนวคด Universal design แตวำชวงทผำนมำเอนน ำหนกไปคนพกำรเปนสวนใหญ คนพกำรเขำจะมควำมสนใจ และเปนจดเนนของเขำอยแลว ผสงอำยเองยงไมไดตนตวเทำไหร แตเมอสกชวงปทผำนมำ มประเดนเรองนเพมมำกขน แลวมนโยบำยประชำรฐเพอสงคมเขำไปรวมดวย ซงมเรองของรปแบบกำรพฒนำทอยของผสงอำย โดยม Universal visage เขำไปรวม ...


314

ผลการศกษาตามประเดนตางๆ ทง 3 ประเดนขางตน มสาระส าคญสรปไดดงน

ก. ทอยอาศย

ประเดนเรองทอยอาศย ผลการศกษาจากการสมภาษณผทรงคณวฒและการสนทนากลมองคกรปกครองสวนทองถนในพนทตางๆ ในภาคตางๆ ของประเทศ มประเดนส าคญสรปไดดงน

1. การปรบปรงทอยอาศยตองสอดคลองกบปญหา ความตองการ และบรบททางสงคม ทงนเพราะผสงอายแตละกลมมปญหาตางกน กลมแรก คอผสงอายทยากจนในชนบทและถกทอดทงใหอยคนเดยว กลมท 2 คอผสงอายชนบททยากจนแตอยกบครอบครว และกลมท 3 คอผสงอายทอยในชมชนหรอในเมอง ภาครฐโดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนควรจดสถานสงเคราะหในทองถนชนบทแกผสงอายในชนบททยากจนและถกทอดทง ส าหรบผสงอายทยากจนแตอยกบครอบครว ควรมกจกรรมรณรงคเรองปรบปรงบานตวเอง สงเสรมใหผสงอายอยกบครอบครวในชมชนเดม และส าหรบผสงอายทพกอาศยทงในเขตเมองและเขตชนบทควรรณรงคใหอยในถนเดม หรอ Ageing in place โดยควรมศนยเอนกประสงค หรอ Day center ทมบรการ (Function) หลายแบบทงการเปนสถานทเรยนร การสรางอาชพ รวมทงการฟนฟดานสขภาพ ฯลฯ ประเดนส าคญในเรองการสรางทพกอาศยกคอ ไมควรเปนรปแบบเดยวกน (One fix for all model) แตควรใหสอดคลองกบสภาพสงคม วฒนธรรม และควรมหลายราคา ทงน โดยการด าเนนการไมจ าเปนตองด าเนนงานโดยภาครฐ แตควรกระจายใหเอกชนในพนทหรอองคกรปกครองสวนทองถนรวมคด รวมท า

นอกจากน ในชมชนทองถนควรมธนาคารอปกรณทเปนแหลงใหบรการอปกรณอ านวยความสะดวกส าหรบการใชชวตของผสงอาย โดยอปกรณดงกลาวไมจ าเปนตองจดซอดวยราคาแพง อาจเปนอปกรณทท าโดยใชวสดของทองถน รวมทงควรสนบสนนธรกจ SME ส าหรบการซอ ขาย เชา หรอแลกเปลยนอปกรณอ านวยความสะดวกแกผสงอาย

... ผสงอำยแตละกลมกจะมปญหำตำงกนและกวธกำรแกปญหำดำนสภำพแวดลอมทมนตำงกน กลมแรก คอทอยยำกจน ชนบท และกถกทอดทง อยคนเดยวดวย อนท 2 คอชนบท จน อนท 3 คออยชนบท และผสงอำยทอยในเมองกมปญหำอกแบบ ทนปญหำทผำนมำกคอรฐบำลเมอกอนนกมนโยบำยแบบสถำนสงเครำะหคนชรำ แตวำมกอยในเขตเมอง…มนนำจะมสถำนสงเครำะหในทองถน ซงตองกระจำย คอ แทนทจะอยในเมองตองกระจำยไปในชนบทในเขตเขำอนดบแรกเลย แลวกปญหำของผสงอำยทจนกตองรณรงคใหเขำปรบปรงบำนตวเอง แลวกท ำเรองชมชนนำอย เขำยงอยำกอยในชมชนเดม…แลวกรณรงคใหเขำอยในถนเดม Ageing in place กตองท ำศนยเอนกประสงคเปน Day care แตวำกมหลำย Function อำจจะมำแบบมำเรยนร เปนโรงเรยนผสงอำย หรอมำ Rehab เรองสขภำพ หรอมำสรำงอำชพกได...สงเสรมใหสวสดกำรอนแลวกใหเขำอยในบำนเดมชมชนเดมใหนำนทสด…ท ำชมชนนำอย นำจะสงเสรมใหม ผมเรยกวำธนำคำรอปกรณ ทงในเมองและชนบท ถำในเมองกเปนพวกไมเทำ รำวจบ ชกโครก แตวำถำเปนชนบทกตองเปนอปกรณทเหมำะกบพวกทองถน อยำงใชไม ใชหวำยมำชวยท ำได ตวกนเปนกำรสรำงงำนใหกบผสงอำยในชนบทดวย ...


315

2. รฐควรใชมาตรการทางภาษหรอมาตรการการจางงานผสงอายในพนท หรอสงเสรมระบบประกนชวต ใหผสงอายหรอสมาชกในครอบครวปรบปรงบานใหผสงอาย

... ผมเสนอเรองกระตนใหลกๆ ดแลพอแม ใหมภำษลกกตญญ…ถำลกปรบปรงบำนใหพอแม เอำตรงนมำลดภำษไดไหม จะสงเสรมใหผสงอำยอยบำนเดม แลวลกกดแลพอแมไดมำกขน…แตในอนำคต ผสงอำยมลกนอยลง ลกมำดแลพอแมคงยำกมำกขน ผสงอำยตองดแลตวเอง จะเปนไปไดไหมวำบ ำเหนจบ ำนำญทใหมำ พอ 65 ปปบ สำมำรถเบกบ ำเหนจบ ำนำญมำปรบปรงบำน…พวกประกนชวตท ำไมถงไดเงนตอนตำย เบกมำซก 10 % ของทนประกนชวต มำปรบปรงบำนกอน ลดอบตเหตดวย เหมอนเอำเงนในอนำคตมำใชกอนบำงสวน เพอสงเสรมสขภำพ…ในอนำคต ประเดนคอตองจำงงำนในทองถน แบบหำมขำมโซนกน กจะไดไมมภำระดำนกำรเดนทำง ทพก แลวกนำจะแบบเอำงำนไปท ำทบำนกไดแลวมำสง หรอจดพนทใหผสงอำยมำขำยของกได…ถำไมสำมำรถท ำไดกจำยเงนสมทบ จะท ำใหกองทนทมำดแลผสงอำยโตขนเรอยๆ แลวกเอำมำชวยทยำกจนชนบทไมใหถกทอดทง ...


3. รฐควรสนบสนนทพกอาศยในลกษณะ Social housing ส าหรบผสงอายทมรายไดปานกลาง โดยอาจก าหนดไวใน พรบ . ผงเมอง หรอ พรบ. จดสรรทดน ทพกอาศยในรปแบบทเรยกวา “Social housing” หมายถง โครงการหมบานจดสรร หรอโครงการ Condominium ทรอยละ 10 ของจ านวนบานในโครงการ หรอรอยละ 10 ของ Condominium ในโครงการตองมโครงสรางหรออปกรณส าหรบผสงอายหรอผพการทมรายไดปานกลาง และจ าหนายในราคาเทากนหรอถกกวาราคาทจ าหนายใหผซอคนอน หรอรฐอาจสงเสรมวาบานและ Condominium ในลกษณะทเปนมตรตอการใชชวตของผสงอายไมตองเสยภาษ

... เรองโครงกำรบำนผสงอำย คอ รฐไปชวยคนจน แตปญหำคอรำยไดปำนกลำงจะท ำยงไง…ผมเรยกวำ โครงกำร Social house คอทก Project ทเปนบำนจดสรรหรอคอนโดตองม Social housing ประมำณ 10 % ทใหผสงอำย คนพกำร คนมรำยไดปำนกลำงอยใน Project เดยวกน ถำมผสงอำย คนพกำรกตองมพนเรยบสงกวำกน มรำวจบ กขำยรำคำเทำกนหรอถกกวำรำคำอน โดยรฐบำลบงคบวำตองม อนทสอง คอสงเสรมวำ Unit พวกนไมตองเสยภำษ เพรำะฉะนนใหเอกชนท ำ อนนจะชวยได คอสงเสรมใหผสงอำยกบคนพกำรอยในชมชนเดม อยกบลกหลำน…ตรงนกจะชวยไดนำจะเปนกลมใหญเลย แตตองบงคบดวยกฎหมำย อยใน พรบ. ผงเมองหรอวำ พรบ. จดสรรทดน รฐอยำท ำบำน Senior complex คงท ำไมทนควำมตองกำร ...


316

4. ในอนาคต แผนผสงอายแหงชาตควรมตวชวดเรอง “ชมชนนาอย”

... ประเมนแผนผสงอำยฉบบเดมเขยนสนๆ วำตองปรบสภำพแวดลอมใหเหมำะสมกบผสงอำย แตไมไดมตวชวดในเชงปรมำณ ทจรงแลวของใหมควรจะมชมชนนำอยส ำหรบผสงอำยในเชงปรมำณบงคบไปเลย ควรจะม Indicator ทบอกจ ำนวนชมชนทมนนำอยส ำหรบผสงอำย ...


ข. ระบบบรการสาธารณะ

การทภาครฐ ภาคสงคม รวมทงกลมผสงอายใหความส าคญในเรองสภาวะแวดลอมทางกายภาพเพมมากขน ท าใหมกฎหมายก าหนดใหหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ รวมทงภาคเอกชนทใหบรการสาธารณะตางๆ ตองมบรการจดหาอปกรณ สงอ านวยความสะดวก รวมทงเจาหนาทเพอใหบรการและใหความชวยเหลอแกผสงอายและผพการเพมมากขน เชน บรษท ทาอากาศยานไทย การรถไฟแหงประเทศไทย องคการขนสงมวลชนกรงเทพมหานคร (ขสมก.) รวมทงการโดยสารทางน าของกรมเจาทา

... กำรทำอำกำศยำนและกำรบน มกฎกระทรวงออกเรองกำรจดอปกรณและสงอ ำนวยควำมสะดวกและกำรบรกำรทงอำคำรสถำนทแลวกยำนพำหนะ ทกๆ สถำนกำรขนสงจะตองมเจำหนำทใหบรกำรชวยเหลอทงผสงอำยและคนพกำร…มโครงกำรอยในชวงเรมตนในกำรใหควำมรกบคนทท ำงำนในทำอำกำศยำนกจะมทงกำรบรรยำยและกำรฝกปฏบต ...

[สนทนำกลมระบบบรกำรและเครอขำยกำรเกอหนน]

... กำรรถไฟแหงประเทศไทย กปฏบตตำม พรบ. กฎกระทรวงหรอแผนตำงๆ เพอใหคนพกำร ผสงอำยสำมำรถเขำถงบรกำรเรำไดใหสะดวกและปลอดภย เชน เรำปรบปรงโครงสรำงพนฐำน สถำนรถไฟประมำน 400 กวำสถำน ทยอยปรบปรงโครงสรำงพนฐำนอยำงนอย 5 ดำน ใหสำมำรถใชประโยชนได เชน ทำงลำด ทจอดรถทำงเดนตำงๆ Counter บรกำร ปำยประชำสมพนธ หองน ำใหสำมำรถใชงำนไดอยำงสะดวก…เรำก ำหนดใหนำยสถำนทกแหงเมอมำเจอผสงอำย เดก หรอคนพกำรจะตองใหบรกำรอนดบแรก มทใหนงรอ มบรกำรซอตวโดยสำรใหและพำไปสงทขบวนรถ รถไฟฟำควำมเรวสง จะเนนใหเปนหลกสำกลเลย Universal design ...


... ขสมก. จะมทนงส ำรองส ำหรบผสงอำย มกำรลดหยอนคำโดยสำร รถใหมกค ำนงถงผสงอำยกจะเปนตวทชำนต ำทตอนนยงไมไดน ำมำออกมำใชยงตดปญหำอย โดยเรำจะรองรบทงคนพกำรและผสงอำยควบคกนไป ...


317

... กรมเจำทำ จะม 3 แบบ คอ กำรขนสง กำรทองเทยว แลวกกำรโดยสำรสำธำรณะ จะเกยวของโดยตรงกคอกำรทองเทยวกบกำรโดยสำรสำธำรณะ เหมอนกบทกๆ ท ทจะตองมบรกำรโครงสรำงพนฐำนส ำหรบผพกำร ถำมองถงบรกำรส ำหรบผพกำรแลวผสงอำยกนำจะใชได ปจจบนปรบปรงโครงสรำงพนฐำนในกำรบรกำรส ำหรบผพกำรและผสงอำยเกอบครบแลว ในดำนกำรทองเทยวมครบแลว แตในดำนโดยสำรสำธำรณะพวกทำงเจำพระยำจะมทำงลำด มรำวจบ เรำมครบ แตยกเวนหองน ำ ซงมนเปนขอจ ำกดในเรองของพนททจะสรำง กำรจะใหบรกำรผพกำรหรอผสงอำยอำจจะตองเทรนขนมำใหมโดยตรง ตองกนพนทส ำหรบผพกำร ผสงอำย เดก สตร คนชรำ ทกพนทคดวำมอยแลวแตบงเอญวำไมไดใชเตมท ...


ถงแมบรการสาธารณะตางๆ จะมกฎหมายก าหนดการจดสภาวะแวดลอมและ สงอ านวยความสะดวกทเปนมตรตอการใชชวตของผสงอาย แตผใหขอมลกมประเดนทเปนขอเสนอแนะทหลากหลายดงน

1. ควรเพมมาตรการเรองการจดหาและการปรบปรงบานและทอยอาศยของผสงอาย เนองจากบานและทพกอาศยเปนความตองการจ าเปนพนฐาน จงมการเสนอแนะใหภาครฐใหความส าคญกบการจดหาทอยอาศยส าหรบผสงอายทไมมผดแล รวมทงมมาตรการสงเสรมหรอสนบสนนใหสมาชกในครอบครวปรบสภาพแวดลอมของทอยอาศยทเหมาะสมกบการใชชวตของผสงอาย

... อยำกใหเพมมำตรกำรเรองทอยอำศย จดหำทอยอำศยใหกบผสงอำยทไมมคนดแล หรอไมกสงเสรมในลกษณะของทำงครอบครวใหปรบสภำพบำนหรอสงแวดลอม หรอออกแบบใหเปน Universal design อ ำนวยควำมสะดวกแกผสงอำยทอยทบำน ...

[สนทนำกลมครอบครวและกำรปลกจตส ำนกในกำรอยรวมกบผสงอำย]

2. ระบบบรการทจ าเปนส าหรบผสงอายตองมกฎหมายบงคบ การใหบรการสาธารณะทผสงอายจ าเปนตองใชบรการ ควรมกฎหมายก าหนดอยางชดเจนวาสถานบรการจะตองจดอาคารสถานท อปกรณ หรอสงอ านวยความสะดวกใดบางเพอผสงอาย เพราะมฉะนนผบรหารหรอผใหบรการจะอางวาผสงอายใชบรการนอย ทงๆ ทในความเปนจรงผสงอายจ าเปนตองใช แตไมสามารถใชบรการไดเพราะสภาวะแวดลอมไมเออ

... เรองผสงอำย ถำไมมกฎหมำยบงคบ ผบรหำรหรอผดแลสถำนทกอำจจะใชเหตผลตรงนนวำมคนมำใชบรกำรนอยกเลยไมมควำมจ ำเปน แตวำในมมมองคนพกำรหรอผสงอำยเองกจะมองวำในเมอไมมควำมพรอมจะไปใชกไมสะดวก ...


318

3. การก าหนดขอกฎหมายส าหรบบรการสาธารณะตองใหมมาตรฐาน ขอกฎหมายทบญญตสภาวะแวดลอมทเหมาะสมกบการใชชวตของผสงอาย ไมใชเพยงการบญญตวาตองมบรการเรองใด แตตองก าหนดมาตรฐานของสงอ านวยความสะดวกเหลานนไวอยางชดเจนและเมอมบรการนน ผสงอายกตองสามารถใชบรการเหลานนได

... มำตรฐำนของสงอ ำนวยควำมสะดวกหรอโครงสรำงพนฐำน พอสรำงมำแลวถำมำตรฐำนไมชดเจนกตองสรำงมำตรฐำนใหไดตำมกฎหมำย ปญหำทพบตอนน คอ ทำงลำดคนพกำรมกำรสรำงใหมตำมกฎหมำย แต Slope ทำงลำดไมได…ปจจบนผสงอำยของประเทศเรำจะมปญหำเกยวกบเรองรำงกำย กำรเดน ขอเขำ หมอนรองกระดก สงอ ำนวยควำมสะดวกอะไรทจะตอบสนองควำมตองกำรได…ค ำวำสถำนตนแบบ บำงทเรำตองดวำสำมำรถน ำไปใชกบทวประเทศไดมำกนอยแคไหน ...


4. ควรมบทลงโทษในกรณทไมปฏบตตามเกณฑมาตรฐานทก าหนด ปญหาส าคญของระบบบรการและการเกอหนน คอ ปญหาการขาดมาตรฐานในการจดการและไมมบทลงโทษเมอไมปฏบตตาม ดงนน นอกจากจะมกฎหมายก าหนดมาตรฐานของระบบบรการแลว ควรมบทลงโทษในกรณทการใหบรการต ากวาเกณฑมาตรฐานดวย

... กำรจดสรรงบประมำณแตละทองถนไมเหมอนกน บำงทใหดแลกนเอง เทศบำลต ำบล เทศบำลนคร ท ำยงไงทเรำจะจดสรรงบประมำณใหมนเหมอนกนหมด หรอวำเรองของโครงสรำงของกำรบรหำรงำนซงถำยโอนไปแลว ไมมโครงสรำงเพอทจะรองรบงำนทถำยโอน ไมมกำรสรำงโครงสรำงหนวยงำนในกำรจดกำรบรหำรโดยตรง กรมในฐำนะผดแล มมำตรฐำนใหไปก ำกบดแลทกป มผลออกมำวำคณบรหำรจดกำรไมไดตำมมำตรฐำน ไมมบทลงโทษทเรำก ำกบดแล ...


5. ตวชวดดานสภาวะแวดลอมทก าหนดในแผนตองมความชดเจนและเปนรปธรรม ปจจบนองคกรหลายองคกรมการพฒนาแผนผสงอายเพอใชในการด าเนนงาน ประเดนทจะตองใหความส าคญกคอ ตวชวดจะตองมความชดเจนเปนรปธรรมทสามารถจดบรการไดจรงในทางปฏบต และสามารถวดผลหรอประเมนผลได

... (สงวนชอหนวยงำน) มแผนผสงอำยอย แตมนจะมปญหำตรงทวำถำจะท ำตำมแผนคอหนวยงำนทรบผดชอบจะไมคอยระบในสดสวน เชน สงอ ำนวยควำมสะดวกทตองมอยำงเชนพนทในสวนสำธำรณะทเหมำะสมส ำหรบผสงอำย เหมำะสมนคอแคไหน ตองมอปกรณออกก ำลงกำยอะไรบำง คอไมมควำมชดเจนในเรองน ...


319

6. ควรออกแบบโดยใช Universal design เพอใหใชไดทงผพการและผสงอาย การก าหนดมาตรฐานหรอการออกแบบสภาวะแวดลอมเพอใหเหมาะสมกบการใชชวตของผสงอาย ควรออกแบบโดยองจากเกณฑของ Universal design ทผสงอายและผพการสามารถใชบรการรวมกนได ทงน เพอลดภาระของหนวยงาน และเนองจากบรการตางๆ ส าหรบผพการมกจะมกฎหมายก าหนดไวอยางชดเจนแลว ขอบเขตของการท างานกจะยงมความชดเจนมากขน

... ตองมกฎหมำยทรองรบ ถำในอนำคตตองมกอยำกใหดในสวนของคนพกำรดวยเพรำะวำมนคลำยกน คอ ถำออกเปนกฎหมำยไมนำจะสรำงเปนภำระเพม ถำเรองไหนทมนสำมำรถไปดวยกนไดท ำใหเปนเรองเดยวกน ...


... BTS กจะมสงอ ำนวยควำมสะดวกพนฐำน ไมวำจะเปนทนงส ำหรบผสงอำย โดยสวนมำกของทกหนวยงำนกจะเหมอนกน คอ ผสงอำยกบคนพกำรจะใชอปกรณกดรวมกน แตจะตำงกนตรงทวำคนพกำรจะมกฎหมำยเฉพำะ ถำไมมกฎหมำยหรอถำเรำไมทรำบปญหำ ทำงเรำกไมรวำเรำจะจดท ำอปกรณอะไรเพมเตมให ...


7. ตองปรบเปลยนทศนคตและมมมองของผสงอายในเรองการใชนวตกรรมของ ผพการ นวตกรรม อปกรณ และสงอ านวยความสะดวกทสรางขนมาเพอใหผพการใชหลายอยาง ผสงอายสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได แตผสงอายบางรายกลบไมยอมใช หรอไมยอมมสวนรวมในการใหความเหนแกนกวจยหรอผประดษฐอปกรณอ านวยความสะดวก เพราะมทศนะวาตนเองไมใชผพการ ดงนน การใหความร การสรางความเขาใจและปรบเปลยนทศนคตทมตอเทคโนโลยและอปกรณอ านวยความสะดวกตางๆ ส าหรบผพการเพอน าไปปรบใชจงเปนเรองส าคญ

... จรงๆ แลวตอนนผสงอำยท Active ตองใชเทคโนโลยของคนพกำร เพรำะเทคโนโลยทออกแบบส ำหรบคนพกำรใชกบคนพกำรทแขงแรงและเคยอยในวยท ำงำนมำกอน และคนพกำรมทง Active และสรำง Productivity ดงนน ผสงอำยท Active ใหไปใชเทคโนโลยของคนพกำรได เชน ไมเทำ วลแชร เทคโนโลยทออกแบบส ำหรบคนพกำรใชในชวตประจ ำวน ซงตอนนทกคนใชดวย แลวผสงอำยใชดวยแนนอนอยแลว แตพอจะไปรณรงค ผสงอำยกลบไมเขำรวมดวย เพรำะบอกวำตวเองไมใชคนพกำร ในทำงกำรแพทย อำยมำกขนจะมลกษณะของควำมพกำรจำกควำมชรำภำพ กบควำมพกำรจำกอบตเหตตำงๆ ไมเหมอนกนแนนอน แตมบำงสวนทซอนทบเรยกแทนวำ Function เชน เทคโนโลยหลำยอยำงออกมำ เชน นำฬกำปลกทสน ผสงอำยน ำมำใชไดเลย ไปดเทคโนโลยทออกแบบส ำหรบคนพกำรวำอะไรสำมำรถประยกตใชไดใหใชกอนเลย ...


320

... เรองส ำคญกคอกำรยอมรบของเขำกอน แมกระทงสวสดกำรตำงๆ ทใหกบผสงอำย ยงไมคอยมคนอยำกใชเลย เพรำะไมอยำกถกมองวำเปนผสงอำย ทงๆ ทเปนผสงอำย สงทเรำประดษฐคดคนใหเขำ แลวเขำไมใช มนจะเปลำประโยชนและผดทผดทำง ...


8. ควรปลกจตส านกใหผสงอายเหนความส าคญเรองของความปลอดภย ควรปลกจตส านกใหผสงอายเหนความส าคญ เรองของความปลอดภยทอาจน าไปสการเกดอบตเหตทจะสงผลตอการมภาวะพงพง การเกดความพการหรอทพพลภาพ จะตองใหผสงอายเหนความส าคญเรองของความปลอดภย เพอใหยงคงสามารถดแลตนเองและพงพาตนเองได

... เรำมกจะไดยนกำรปลกจตส ำนกใหเดกเรองควำมปลอดภยหรอเรองอะไรกตำม มนจะมมย กำรปลกจตส ำนกใหผทจะเขำสผสงอำย ปลกจตส ำนกให เขำท ำอะไรกไดใหเขำสำมำรถชวยตวเองใหนำนทสด ...


9. บรการสาธารณะททองถนจดไมควรอยในรปแบบของบรการเชงพาณชย การถายโอนภารกจการใหบรการสาธารณะจากองคกรภาครฐไปยงองคกรปกครองสวนทองถน ควรท าความเขาใจวาการใหบรการแกภาคประชาชนควรอยในรปของบรการสาธารณะไมใชบรการเชงพาณชยในรปแบบของการหารายไดดงเชนการท าธรกจของภาคเอกชน และตองใหความส าคญกบการบ ารงรกษาอปกรณหรอสงอ านวยความสะดวกใหอยในสภาพทมประสทธภาพทจะใชงานหรอใหบรการได

... สวนของรำชกำรและภำคเอกชนกำรบรหำรจะแตกตำงกน ถำภำคเอกชนจะบรหำรในเชงพำณชย ถำในสวนรำชกำรจะอยในเชงของบรกำรสำธำรณะ แตทผมประสบปญหำมำกคอพอถำยโอนภำรกจไปแลว ผบรหำรไมไดบรหำรในเชงบรกำรกคอเคำมงเนนเชงพำณชย ...


... กำรกระจำยอ ำนำจลงไปในสวนของทองถน ขอดเกยวกบเรองเศรษฐกจซงไมเกยวกบผสงอำย ขอเสยทเหนไดชดคอถำเรำกระจำยอ ำนำจไปใหทองถนบรหำร แลวกอยำงทบอกวำเมอบรหำรแลวจะเปนเชงพำณชยซะสวนใหญกจะมกำรจดเกบก ำไรรำยไดเขำมำ แตในสวนทจะตองบ ำรงรกษำ เทำทเหนจะไมคอยซอมแซม สวนใหญเกบอยำงเดยว แตสวนทเสยหำยตองซอมแซมเปนมลคำเยอะกจะปลอยใหมนทรดโทรมไป แลวกรมกตองกลบไปดแลให เอำงบกลำงเขำไปซอมแซมใหมนใชได ...


321

... เงนเขำมำ อบจ. เทศบำล มำตรฐำนกำรจดกำรเงนไมเหมอนกนซกพนท บำงพนทเงนทไดมำกใหเลยงดตวเอง หลำยพนทสงรวมไปทศนย แลวกสถำนของบประมำณทไดรบจดสรรรำยป แตปญหำกคอไมคอยไดรบจดสรรเงนกอนใหญๆในกำรบ ำรงรกษำหรอซอมแซมงำนชนใหญๆ ...


10. บรการสาธารณะส าหรบผสงอายตองมสญลกษณสอสารทชดเจน ถงแมหนวยงานทจดบรการสาธารณะหลายหนวยงานจะใชเกณฑ Universal design เพอจดบรการส าหรบผสงอายเปนการเฉพาะ แตบรการบางประเภทยงขาดการสอสารทชดเจนวาเปนบรการทจดใหส าหรบผสงอายเปนการเฉพาะ จงสงผลใหผสงอายเสยโอกาสในการใชบรการ ดงนน จงควรจดท าสญลกษณเพอการสอสารใหชดเจนทงส าหรบผสงอายและประชาชนทวไป

... รฟม. ถงแมวำในขบวนรถไฟฟำจะเหนวำมบรกำรเฉพำะผสงอำย เดก หรอสตรมครรภอย โดยตดสตกเกอร แตวำมนตดอยทพนกทนง เวลำคนไปนงเขำกทบกนไปหมด กมองไมเหน คนทเปนผสงอำยจรงๆ กไมไดนง แตวำถำทตำงประเทศเคำจะโชวขำงบนเลย ตรงนไมมใครกลำนง ถงวำคนยนหรอคนเตมกจะไมมใครกลำนงกจะปลอยวำงเอำไว ...


11. รฐตองใหการสนบสนนผสงอายทมฐานะไมดใหมโอกาสไดใชนวตกรรม ปจจบนมนวตกรรมทเปนสงประดษฐเพอใหผสงอายไดใชชวตประจ าวนไดอยางมคณภาพ แตผสงอายทมรายไดนอยไมสามารถเขาถงบรการหรอจายคาบรการได ดงนน รฐควรใหการสนบสนนนวตกรรมบางอยางทจ าเปนส าหรบการใชชวตประจ าวนแกผสงอายทมฐานะไมด เพอใหใชชวตประจ าวนไดอยางมคณภาพ

... ภำครฐทตองดแลกลมคนทไมมเงน มนจะตองไมใชแคเรองทจะไดดแลดำนสขภำพอยำงเดยว แตกลมทยงปกตแตอยในวยผสงอำยอำจจะไมไดแขงแรงเหมอนหนมสำว เทคโนโลยทจะใชในชวตประจ ำวนคงเปนเรองของทพกอำศย อำหำร รวมถงกำรเดนทำง สงนทตองประดษฐขนมำ รำคำกไมไดแพงอะไร ทำงรฐบำลกสำมำรถแจกจำยเพอชวยเหลอคนสงอำยทวไปได ...


12. รฐควรใหความรในเรองสทธผบรโภคแกผสงอายเพอปองกนการเอาเปรยบ ปจจบนเทคโนโลยทางดาน IT และการสอสารโทรคมนาคมมการพฒนาอยางรวดเรว และผสงอายจ านวนมากจ าเปนตองใชเทคโนโลยดงกลาว ดงนน รฐควรใหความร ค าแนะน า หรอบรการพเศษทงในเรองของการใช การเขาถงบรการ และสทธผบรโภค เพอใหผสงอายสามารถใชเทคโนโลยตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและไมถกเอาเปรยบจากผใหบรการ

322

... เรองของสทธผบรโภคในกำรบรกำรโทรคมนำคม กลมผสงอำยจะเปนกลมทรบ SMS ทตองเสยเงนโดยไมรตวเยอะ หรอวำกำรใชอนเทอรเนต บรกำรโทรศพทเกยวกบผสงอำยตดตงไลนอยำงไร เรมจำกบรกำร Telecom ผสงอำย กำรแนะน ำกำรใช...สำมำรถทจะ Link หนวยงำนทส ำคญได เชน สถำนต ำรวจ อนำมย Access สถำนทเปนบรกำรทจ ำเปนส ำหรบผสงอำย ...


... เรองของตวกระบวนกำรของกำรใหควำมรเพอทจะใชเปน หรอเพอทจะรบบรกำร ตองมกำรคมครองของสทธผบรโภค โดยเฉพำะอยำงยงสทธผบรโภคทเปนผสงอำยทอำจจะเขำใจเทคโนโลยชำกวำ นำจะมบรกำรทเปนพเศษ ...


... ไมใชวำคนตดเตยงมเทคโนโลยแคเรองสขภำพ ไมใชเขำ อำจจะตองกำรนนทนำกำร เลนเกมส อะไรกได เพรำะมนจะมเกมสฝกสมอง ...


ค. นวตกรรมสงอ านวยความสะดวก

ในมมมองของผใหขอมล นวตกรรมสงอ านวยความสะดวกเพอผสงอายมประเดนตางๆ ทควรค านงถงดงน

1. นวตกรรมเพอผสงอายไมไดสรางขนเพราะมองวาผสงอายมปญหาหรอเพอสขภาพ แตเพอใหผสงอายยงคงเปนผสงอายทมศกยภาพ (Active ageing) และไมตองพงพาผอน (Independent) ถงแมปจจบนกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยจะประดษฐตนแบบ Prototype อปกรณหลายอยางแตยงไมไดเปลยนเปนนวตกรรม เพราะยงไมสามารถด าเนนงานในเชงพาณชยได เนองจากตนทนสง บางหนวยงานยงไมเชอใจในสนคาไทย และการน าเขายงมราคาถกกวา

... เรองของ Active assisted living เปนเทคโนโลยทจะมำใชในเรองของผสงอำย ISO กท ำเรองของ Silver economy ซง Silver economy เปนเศรษฐกจผสงวย แลวกมเรองของเศรษฐกจใหม ควรจะมนเวศ Ecosystem ทสนบสนนส ำหรบผสงอำยมนองเรองมำจำกคนพกำร เพรำะวำเรำพดถงเรองของเทคโนโลยมนใชเพออะไรเพอกำรใหเขำยง Active อย เพอใหเขำ Independent… กเปนเทคโนโลยทชวยในชวตประจ ำวน ชวยใหเขำสำมำรถ Independent ชวยให Active อยได…ประเดนตรงนของประเทศไทยกคอ จำกตนแบบมำถ งนว ตกรรม…แต ถ ำ เป นนว ตกรรมคอมนต องขำยได ด ง น นกระทรวงวทยำศำสตรตอนน เหมอนผลตตนแบบ Prototype ออกมำ ส ำนกงำนนวตกรรมจะใหเงนตอ เพอทเขำจะไดไปตอยอดท ำเปน SME เปน Startup… เรำจะท ำยงไงใหผลตเยอะ เปนเหมอน Mass กจะไดรำคำถก บำงหนวยงำนยงไมเชอใจในสนคำไทย ...


323

2. การสรางนวตกรรมไมจ าเปนตองเรมจากภาคธรกจ แตทองถน ภาครฐ OTOP ชมชนทองถนสามารถสรางได

... เรองพวกนมนดแบบยงอยในกลมเลกๆ กลมคนพอมฐำนะ สมมตวำเรำอยในชมชน หรอหมบำน เรำมปรำชญชำวบำน ม OTOP ถำเรำเอำสงเหลำนมำรวมศนย หรอวำเอำนวตกรรมเหลำนไปลง ใหเขำคดเองกได หรอวำไปใหควำมรเขำ เปนศนยรวมทำงสมองอยำงทผสงอำยเขำสำมำรถจะไปรวมกลมกนคด หรอจะเปนภำครำชกำรทเปนแกนน ำกอน โดยนวตกรรมไมจ ำเปนตองใชเทคโนโลยมำก แตวำเขำรวมกนคด และใชกนในทองถนตำงๆ อำจจะไมเหมอนกนกไดและคอยๆ ขยำยไปเอง ...


3. ความตองการนวตกรรมตองมาจากผสงอาย ไมใชคนอนคดแทน และความส าเรจของการน านวตกรรมสสงคมตองมการสรางเครอขาย

... กำรไปคดอะไรโดยไมถำมเขำวำตองกำรไหม เขำตองกำรใชชวตแบบยงมกำรยอมรบ ยงใหอยรวมกบคนอนได ไมเปนภำระ อยำไปมองวำพอเปนเรองของผสงอำยแลวกไปแยกเขำไปอกกลมเลย ...


... กำรสรำงเครอขำยส ำคญ เพรำะวำมนจะมกำรรวมกลมกนของผสงอำย ถำเขำมกลมชดเจน แลวกลมนนเขำสนใจดวย แลวเขำกจะไปรวมตวกนท ำอะไรทเกดประโยชนตรงนนดวย พอมำรวมกลมกนไดแลว พลงมนกจะเกด…มนนำจะลงไปสภำคเอกชนทมควำมส ำคญ พวกหลกสตรใหญๆ ทงหลำย อยำงวทยำลยปองกนรำชอำณำจกร สถำบนพระปกเกลำ พวกนตองใหเขำไดรบร รบทรำบดวย พวกนกเปนระดบผบรหำร หนวยงำน องคกร บรษท หำงรำนอะไรใหญๆ อยแลว ...


4. ตองปรบเปลยนทศนคตและมมมองของผสงอายในเรองการใชนวตกรรมของ ผพการ

... ตอนนผสงอำยท Active ตองใชเทคโนโลยของคนพกำร เพรำะเทคโนโลยทออกแบบส ำหรบคนพกำรใชกบคนทแขงแรง เปนวยท ำงำนมำกอน…แตพอจะไปรณรงค ผสงอำยกลบไมเขำรวมดวย เพรำะบอกวำตวเองไมใชคนพกำร ...


324

... เรองส ำคญกคอกำรยอมรบของเขำกอน แมกระทงสวสดกำรตำงๆ ทใหกบผสงอำย ยงไมคอยมคนอยำกใชเลย เพรำะไมอยำกถกมองวำเปนผสงอำย ทงๆ ทเปนผสงอำย สงทเรำประดษฐคดคนใหเขำ แลวเขำไมใช มนจะเปลำประโยชนและผดทผดทำง ...


5. กลมเปราะบางทควรค านงถงการสรางนวตกรรมเพอกลมนคอ ผสงอายในชนบท

... สงทนำเปนหวงกคอสงคมชนบท…เพรำะวำถำพดถงเรองนวตกรรมตำงๆ มนจะสงเสรมแคเฉพำะคนทมเงน อยในกลมมฐำนะ กำรเขำถงของคนลำงๆ ระดบชมชนมนยำก ทเรำไปเจอทตำงจงหวด จะ 4.0 แลว Wifi ยงเขำไมถงเลย ถำมขอมลแตเขำไมไดรบมนกไมมประโยชน เขำไมสำมำรถรบรและเขำใจไดวำเรำจะไปชวยใหเขำมชวตทดขนอยำงไร เขำกยงคงเปนชำวบำนธรรมดำๆ ทวไป ...


6. อปสรรคของนวตกรรม คอ 3 A’s ซงหมายถง Availability, Accessibility และ Affordability ในมมมองของผใหขอมล Availability คอ ตองคนหาวาสงคมไทยมเรองอะไรทตองการท า Accessibility หมายถง การเขาถงนวตกรรมสวนใหญใช Digital, Internet outing และ Affordability หมายถง ความสามารถทจะซอบรการ ซงราคายงสงเพราะยงผลตจ านวนมาก (Mass) ไมได

... เรำอำจจะตองหำวำสงคมไทยมเรองอะไรทอยำกท ำกอน อำจจะเปนประชมกลมผสงอำยวำอยำกท ำอะไร ประชมกลมวชำชพอยำกท ำอะไร เอำเทคโนโลยไปใชแลวอำจจะทดลองน ำรอง…เรอง Digital device พอเปนอปกรณมนเปนเรองอปกรณไฟฟำ มนตองเปน Digital อยแลว มนจะรำคำถกลง แตบำงคนกเขำไมถง หำงไกลกำรเขำถง หำงไกลในภเขำ ชนบท บำงทไมม Wifi เทคโนโลยตองท ำใหคน Independent ตองเสรมพลงเขำดวย…สงทตอนนเหนวำใชเยอะ คอพวกอปกรณกำรแพทย อปกรณนกวชำชพกเยอะ…แลวกใชเงนเยอะ กำรรกษำพยำบำลในอนำคต เทคโนโลยมนจะตองเกยวโยงกบคำใชจำยมำกขน ...


7. มความพยายามทจะเปลยนผลตภณฑดานอตสาหกรรมมาเปนอปกรณทางการแพทยส าหรบผสงอาย ถงแมจะพยายามเปลยนผลตภณฑดานอตสาหกรรมมาเปนอปกรณทางการแพทยส าหรบผสงอาย แตยงมประเดนทเกยวของกบกฎระเบยบตามมาตรฐานทเกยวของกบกระบวนการผลต

... ทำงกระทรวงอตสำหกรรมเองพยำยำมทจะมองไปถงผประกอบกำร พยำยำมทจะปรบเปลยนรำยกำรมนกไมใชงำยๆ อยำงทำงอตสำหกรรมพวกรถยนตหรอท ำพวกชนสวนทจะมำท ำเปนอปกรณทำงกำรแพทยใหกบผสงอำย คอเรำมกำรจดตงศนย Industrial Transformation Center (ITC) ตอนนก ำลงสรำงอยท(สงวนนำม) คอ ทำงเรำจะม

325

Facility ใหผประกอบกำรทมอตสำหกรรมอยหรอทำงอตสำหกรรมเครองมอแพทยทอยำกท ำตวผลตภณฑใหมๆ เพอผสงอำยเขำมำทดลอง เรำมเครองมอ มท ำ Lab ท ำ Autotype เพอใหไดลองกอน…สวนในเรองกฎระเบยบ กมกำรขนทะเบยนกบทำง อย. คอเรมแรกถำจะผลตตองมพวก ISO… คอมนจะมมำตรฐำนผลตภณฑเฉพำะของแตละตวซงตรงนยงมปญหำอย แบบตองมกฎระเบยบตำมมำตรฐำนของตวนอยทงเรองกระบวนกำรผลต กำรเกบสำร ตองเปนยงไง หลงจำกนนกถงมำขอทำง อย. คอทำง อย. อำจจะไมรเรองเทคโนโลยพวกสำรตำงๆ ...


8. การน าเขาวตถดบเพอการผลตอปกรณตางๆ มปญหาเรองตนทนเพราะตองจายภาษ

... เรองภำษกมปญหำ ท ำเครองมอกำรแพทยมพวกมอเตอร พลำสตก…คอจรงๆ พลำสตก เหลก ภำษควรจะศนยแตมนท ำไมได…คอกมปญหำทงกฎระเบยบ ภำษ จรงๆ มนมปญหำเยอะ เวลำน ำเขำมำอยำงของชนหนงถกเอำไปใชไดในหลำยอตสำหกรรม ในกำร Identify เพอใหกรมศลกำกรด เชน มอเตอรอนหนงอำจจะใชส ำหรบเครองมอแพทย หรอใชส ำหรบอตสำหกรรมอนซงเปนมอเตอรเดยวกน…แตวำมนกแยกไมได ใครจะเปนคนไป Identify… ระบบพวกนประเทศไทยยงขำดไป คอมนมปญหำทงเรองกำรน ำเขำ กำร Declare หรอ อย. มนกไมไดเกดกำรกระตนใหผลตในประเทศเพรำะเอำเขำมำมนถกกวำเยอะ แลวหมอกเชอถอมำกกวำดวย ...


4.2.2.4 มต 4 องคกรทางสงคม

องคกรทางสงคมในการศกษาน ครอบคลมตงแตองคกรทางสงคมทมขนาดเลกทสด คอครอบครว แลวขยายไปสระดบชมชน เชน วดและโรงเรยน ตลอดจนองคกรระดบประเทศในระดบกระทรวงและองคกรระดบมหภาคทเกยวของกบการก าหนดนโยบาย แผน และกฎระเบยบตางๆ ของประเทศ ทงน โดยผใหขอมลไดใหขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบประเดนนไวดงน

1. มาตรฐานดานครอบครวมการพฒนา โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เปนแกนหลกในการจดประชมบรณาการความคดและทบทวนมาตรฐานครอบครวในระดบอนสญญาสากล

... กระทรวงกำรพฒนำสงคมและควำมมนคงของมนษยจะเรยกประชมคณะท ำงำนมำตรฐำนของกระทรวงดำนกำรสงคม ทผำนมำกท ำงำนมมำตรฐำน มกำรทบทวนมำตรฐำน เชน มำตรฐำนกำรเงน มำตรฐำนโรงเรยนผสงอำย มำตรฐำนดำนครอบครว ครอบครวจะเปนอยำงไรตำมมำตรฐำนในระดบอนสญญำสำกล ...


326

2. ควรมกจกรรมปลกฝงจตส านกการอยรวมกนของสมาชกครอบครวผานทางระบบการศกษาและสอตางๆทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน

... เรองส ำคญนคอกำรปลกจตส ำนก มนท ำระยะสนไมได มนตองปลกมำตงแตเกด ตงแตพอแมทจะเรมแตงงำน เรมคดอยำกจะมลก พอแมเปนตวทจะตองถำยทอดส ำนกทจะกตญญรคณทกอยำง จนไปเตบโตเขำโรงเรยนกมครอำจำรยเพมเขำมำใสเขำมำ Memory กำรปลกจตส ำนกถำเรำมำดกนจรงๆ แลวมนอยในชวงหลำยวย…Viral clip บำงเรองมนกนใจมำก…เปนสอทเหมำะกบคนรนใหมปจจบนทไมมควำมอดทนทจะดอะไรนำนๆ …สอบคคลกเปนอกสงหนงทส ำคญ ชมชนตำงจงหวดเขำไวใจผน ำชมชน ผหลกผใหญ กไมตองไปเสยคำโฆษณำทจะตองมคำใชจำยในเรอง Media ...


3. ในทางปฏบต มตทางวฒนธรรมและประเพณ ไดมการสอดแทรกเรองการเคารพผสงวย ชมชนมรดกภมปญญา และการถายทอดภมปญญาไวในกจกรรมอยางสม าเสมอ

... กระทรวงวฒนธรรมไมมแผนงำนโครงกำรทเกยวกบ Ageing society ทชดเจน แตทกแผนงำนและโครงกำรมมตดำนผสงอำยผนวกกบมตทำงดำนวฒนธรรมในทกแผนงำนและกจกรรม ประเพณ รวมไปถงโครงกำรตำงๆ เชน โครงกำรมรดกภมปญญำ และมกำรสงเสรมดำนกำรเคำรพผใหญเปนสวนหนงของโครงกำรมำรยำทไทย...ชมชนมรดก ภมปญญำทำงวฒนธรรมมกำรเกบขอมลภมปญญำ จะมกำรถำยทอดภมปญญำดวย ซง ภมปญญำปรำชญชำวบำนเขำกจะมปฏสมพนธในชมชน เชน นกเรยน นกศกษำทเปนเยำวชนในพนท เปนกจกรรมหนงทเหนไดชดวำในทกชวงวยมปฏสมพนธกน ...


4. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มกรมกจการผสงอาย กรมกจการเดกและเยาวชน กรมกจการสตรและสถาบนครอบครว จงควรมการบรณาการทงดานยทธศาสตร แผน ตวชวด และการปฏบตอยางแทจรง ไมใชตางกรมหรอตางฝายตางท า

... กำรท ำแผนยทธศำสตรเวลำนเรำจะท ำรวมกบกระทรวงอนๆ กจะมำนงคยกนอยแลวอยำงปนแผนอนำคตในแตละชวงชวตของผสงอำย แตประเดนคอปญหำมนไมไดอยทแผน มนอยทกำรปฏบต พอในกำรปฏบตจรงคณเอำไปไมใชของฉน ...


327

... เรำมแผนใหญแลวมยทธศำสตร แตวำเรำไมรวำยทธศำสตรของเดกกบยทธศำสตรผสงอำย เอำมำเชอมกนมนมตวชวดอะไรรวมกนเพรำะวำเรำกท ำใน Channel ของเดกและเยำวชน เขำกท ำใน Channel ของผสงอำย...ในเรองของกำรท ำแผน ทจะเอำกรมตำงๆ มำท ำ พอท ำเสรจแลวกแยกกนท ำไป เรำกท ำของเรำ ท ำของใครของมน ควรทจะตองเชอมหลำยๆ แผนเขำไวดวยกน ...


5. ผดแลผสงอายในครอบครว (Family caregivers) ควรเปนกลมทไดรบการอบรม/ใหความรดานการดแลผสงอายกอนกลมอน

... อำสำสมครทมำจำกครอบครวทมผสงอำย กจะมควำมชดเจนมำกขนทจะเชญเขำมำอบรมในเรองของ Caregiver เพรำะตอไปมหลกสตร ถำเอำคนในครอบครวมำปอนตรงน เขำกจะสำมำรถดแลครอบครวเขำไดเลย ...


6. ในหลายพนทบาน วด โรงเรยน หรอ “บวร” ยงมบทบาทส าคญและควรไดรบการ สรางเสรมศกยภาพในการดแลผสงอาย แตบทบาทของวดเรมลดลง

... งำนจตอำสำเดกหรอกจกรรมพฒนำผเรยนทจะตองมชวโมงเรยนสปดำหละเทำนนๆ ตำมระดบชนวยของเดก ตวนสำมำรถเพมเตมหลกสตร หลกสตรอำจจะไมไดเขยนจำกสวนกลำงแตหลกสตรอำจจะถกเขยนในพนทในโรงเรยน...ส ำคญมำกถำเรำกลบไปมอง “บวร” บำน วด โรงเรยน มนยงมก ำลงเขมแขง แลวโดยวฒนธรรมของไทยเรำยงมควำมกตญญสง เรำไมทอดทงผสงอำย ...


7. กระทรวงศกษาธการเปนกระทรวงใหญทมหลายองคกรจงขาดการบรณาการดานการใหการศกษาดานผสงอาย นอกจากน บคลากรดานการศกษายงขาดความเชยวชาญเรองผสงอาย

... กระทรวงศกษำเปนกระทรวงใหญมำก แบงโครงสรำงกำรบรหำรเปน 5 แทง สงทเกดคอ ลกษณะกำรท ำงำนคอตำงคนกตำงมบรบทเจำภำพในกำรดแลเดกในแตละชวงวยตำงกน กำรมำบรณำกำรในเชงเนองำนหรอเชง Function คอนขำงยำกเหมอนกบวำตำงตนตำงท ำ แตในสวนทใกลเคยงกนจะเปนลกษณะของกจกรรมทเหนชดในระหวำงแทงอยำงเชน อำชวะ สกอ. หรอวำใน กศน. รวมทงวทยำลยชมชน แลวกในสวนของมหำวทยำลยทจดบรกำรวชำกำร อนนลกษณะของกจกรรมหลกสตร ใน สกอ. เองกยงแบงอก...บคลำกรของเรำไมไดมควำมเชยวชำญในเรองผสงอำยสกเทำไหร เพรำะเปนสำยกำรศกษำ ...


328

8. หนวยงานดานการศกษานอกโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) ท างานใกลชดพนท แตปญหาของ กศน. คอ ไมไดรบการสนบสนนงบประมาณเพราะถกวนจฉยวางานสงเสรมคณภาพชวตและอาชพทท าอยซ าซอนกบงานของกรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

... เนองจำกประเทศไทย กระทรวง พม. ไดมงำนสงเสรมและพฒนำคณภำพชวตผสงอำย และชอแผนกจกรรม คอกจกรรมสงเสรมและพฒนำคณภำพชวตผสงอำย…กศน. เรำท ำเรองสงเสรมคณภำพชวตผสงอำยคขนำน เรำตองกำรใหผสงอำยตดสงคม และมกลมกจกรรมเปนกจกรรมทด ำเนนตำมอธยำศยทเขำตองกำรหรอเรยนร ICT... คอควำมเขำใจตอนนส ำนกงบประมำณวเครำะหแลว บงเอญวำชอกจกรรมมนไปพองกบชอกรมของ พม . เขำดวย กศน. จงถกตดงบประมำณ ...


9. โรงเรยนผสงอาย เปนกลไกส าคญทชวยลดปญหาการตดบานของผสงอายอยางไดผล แตการจดตงโรงเรยนตองเกดจากความตองการของผสงอายอยางแทจรงไมใชการเลยนแบบ และหลกสตรไมจ าเปนตองเหมอนกนในทกท ควรขนกบความตองการและบรบทของพนท

... กจกรรมทเรำใสลงไปมนมทงควำมร มทงควำมสนกสนำน เรยนแลวมควำมสขเขำกอยำกจะมำกน เหมอนไดออกจำกบำนมำเพอจะมำพบปะ เพมพน ไดสำระ ไดควำมรกลบไป…ถำเขำมำเปนสมำชกโรงเรยนแลว เขำจะเรมตองมำ พอมำสกพกหนงเขำจะตดสงคมเขำกจะไมตดบำน คอเรำตองกำรจะดงคนตดบำนใหออกไปสสงคม…โรงเรยนผสงอำยเปนหนวยเลกๆ ซงเขำจะรจกกน สนทสนมกน ควำมสมพนธมนจะมำกกวำชมรมผสงอำย…เขำจะเปนตวขบเคลอนชมรมใหเขมแขงขน ...

[สนทนำกลมกำรรวมกลมและสรำงควำมเขมแขงขององคกรผสงอำย]

... ถำจะใหทองถนท ำ เดยวเอำชมรมผสงอำยมำเปนโรงเรยนเลย…ถำไป Fix วำไปเอำปรมำณ จ ำนวนเยอะๆ น มนจะไมไดคณภำพ…นำจะก ำหนดควำมชดเจน สนบสนนใหเกดโรงเรยนผสงอำยใหอยในระดบทองถน จะตองมหลกสตรทชดเจน ยงไมอยำกใหก ำหนดจ ำนวน อยำกใหก ำหนดคณภำพ…เนองจำกวำทองถนสภำพบรบททแตกตำง เวลำเขยนหลกสตรอยำกให อยำไป Fix หนงสองสำมสอยำงนเลย ใหเขยนเอำแกนหลกหรอเอำมต แลวม Choice ใหเขำหนอย หรออนๆ ทเปนบรบทของเขำ ...


10. กองทนผสงอายยงไมสามารถท าหนาทใหการสนบสนนกจกรรมของผสงอายหรอกลมตางๆ โดยเฉพาะชมรมผสงอาย เพราะผสงอายมขอจ ากดในการเขยนโครงการ ถงแมวา กรมกจการผสงอายไดจดกจกรรมการใหการอบรมและมแบบฟอรมส าเรจรปทผสงอายสามารถใชงานไดงายกวาเดม แตกมขนตอนการพจารณาทตองใชเวลา และระเบยบการเบกจายกเครงครด

329

... มนมปญหำวำ กำรเขยนเขำไปขอเงนกองทนน ถำใหผสงอำยเขยนเองมนยำกมำก เจำหนำทเขำกจะไมมเวลำทจะไปท ำให กำรทจะขอเงนจำกกองทนไมใชเรองงำย มนเหมอนมเงนแตมนไมไดออกมำงำยๆ มนเปนกำรใหเปลำ ...


... เรำลงทกจงหวด ลงทกภมภำค เพอสอนในกำรเขยนโครงกำรเขำมำ จนปจจบนกเนนจนสดทำยแลว ท ำเปนฟอรมใหเลยคะ กรณำเอำตำมแบบไปเลอกเอำ วำ A B C D มตกตำตำมนนสบแบบ คณไปเลอกมำสบแบบเลอกมำแลวสงเขำมำ…แลวระเบยบของกระทรวงกำรคลง กำรเบกจำยมนมอปสรรคมำก คอ ทำงเรำไมสำมำรถโอนตรงไปทชมรมได กโอนไปท พมจ. ชมรมตำงๆ พมจ. เพรำะเรำไมมคณะอนกรรมกำรกลนกรองทอยตำมจงหวด แลวกสงเขำมำคณะบรหำรใหญทกรงเทพ…มนเปนขนตอนทท ำใหเกดระยะเวลำและขนตอนกำรตรวจสอบ ...


4.3 บทสรปและขอเสนอแนะ

โดยสรป การด าเนนงานดานผสงอายในภาพรวมและในมตตางๆ 4 มต ไดแก (1) ระบบดแลสขภาพ (2) สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม (3) สภาวะแวดลอมทางกายภาพ และ (4) องคกรทางสงคม มสาระส าคญรวมไปถงขอเสนอแนะสรปไดดงน

• ผลการศกษาในภาพรวม • แผนผสงอายไมใชแผนเพอพฒนาบคคลทสงอาย แตเปนแผนส าหรบ “สงคมสงอาย” ท

เกยวของกบทกภาคสวน และสงคมตองมสวนรวมในการพฒนาคณภาพชวตผสงอาย

• การใชการตดตามและประเมนแผนผสงอายเปนการด าเนนงานระดบมหภาค แตทองถน ยงคงไมเหนความส าคญ ไมไดใชแผนผสงอายในการวางแผนระดบชมชน

• การด าเนนงานดานผสงอายระดบมหภาค ขาดการบรณาการระหวางกระทรวงและองคกร ทเกยวของ ส าหรบทองถนยงมอปสรรคเพราะยงไมไดรบการถายโอนภารกจ

• กลไกการตดตาม ก ากบ และประเมนผลการท างานตามแผนผสงอายยงขาดประสทธภาพ

• ขอจ ากดของการด าเนนงานดานผสงอาย คอ การขาดฐานขอมลและการขบเคลอนทางสงคม

330

• มตท 1 ระบบดแลสขภาพ • งานดานการสงเสรมและปองกนโรค ควรไดรบการผลกดนเชงนโยบาย เพอเปนการเตรยม

ความพรอมกอนเขาสวยสงอาย และสงเสรมใหผสงอายมพฤตกรรมทางสขภาพทเหมาะสม

• บรการทขาดหาย คอ Intermediate care ทจะชวยลดปญหาแออดในโรงพยาบาล ลดคาใชจาย และชวยเตรยมความพรอมของญาตและผสงอายกอนกลบบาน

• เรองเรงดวนทตองด าเนนการ คอ การก าหนดมาตรฐานสถานบรบาล

• การเพมและรกษาบคลากรทงวชาชพและอาสาสมครใหอยในระบบการดแลสขภาพเปนสงทรฐควรใหความส าคญเปนล าดบตน

• งานบรการสขภาพทส าคญ ควรไดรบการผลกดนใหเปน National Health Program หรอชดสทธประโยชนเพอแกปญหา 3 A’s (Availability, Accessibility และ Affordability)

• มตท 2 สภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม • ในอนาคตผสงอายจะท างานมากขน เพราะตองพงตวเองมากขน ขาดก าลงคนในภาครฐ

และมาตรการลดหยอนภาษใหกบหนวยงานเอกชนทมการจางงานผสงอาย

• ปจจบน กระทรวงและหนวยงานทรบผดชอบงานเศรษฐกจ มนโยบายและแผนงานทงดานการสงเสรมการท างานและการประกนรายไดของผสงอาย และผอยในวยท างานทจะเปนผสงอายในอนาคต รฐควรสนบสนนใหแนวนโยบายและแผนงานเหลานนสามารถพฒนาเปนระเบยบหรอกฎหมายทเปนรปธรรม

• รฐควรสนบสนนและใชมาตรการทางกฎหมายสงเสรมใหภาคเอกชนจางงานผสงอาย หรอสงเสรมใหบรษทประกนจดใหม Long term care Insurance เพอใหมการท าประกนชวงท างานและใชสทธเมอสงวย ทงเรองสขภาพและรายไดรายเดอนจนถงวาระสดทายของชวต

• ในสวนของสภาวะทางสงคม ตองประชาสมพนธเพอสรางการรบรเรองสงคมผสงอาย โดยในอนาคตสอ IT จะมบทบาทมากขน สงส าคญทรฐตองด าเนนการ คอ การมศนยขอมล (Information operation) เพอคดกรองเนอหาขอมลทจะสงตอ

• สงเสรมสงคมอดมปญญา ใหโอกาสผสงอายทจะเรยนรไดตลอดชวต

• มตท 3 สภาวะแวดลอมทางกายภาพ • รฐควรปรบปรงทอยอาศยตามปญหาของผสงอาย ผสงอายทยากจนและถกทอดทงควร

ไดรบการดแลในสถานสงเคราะหทควรกระจายไปยงชนบท ในขณะทผสงอายทมฐานะยากจนและอยกบครอบครวควรไดรบการสนบสนนใหปรบปรงทอยอาศย และควรจดใหม “ชมชนนาอย” โดยใหม “ศนยผสงอาย” (Day center) ทมบรการเพอผสงอายทกดาน

331

(Multifunction) และควรมธนาคารอปกรณเพอการซอ ขาย เชา หรอแลกเปลยนอปกรณอ านวยความสะดวกในการใชชวตของผสงอาย

• การสรางทอย ไมควรจะมแบบเดยว (One fix for all model) ควรใหแปรตามสภาพสงคมหรอวฒนธรรม และตองมหลายราคา โดยใหเอกชนและอปท. รวมคด รวมท า

• รฐควรก าหนดใหภาคเอกชนสรางทพกอาศยทเปนมตรกบการใชชวตของผสงอาย และใชมาตรการทางภาษเพอลดหยอนการซอทพกอาศย

• ระบบบรการสาธารณะทจ าเปนส าหรบผสงอายตองมกฎหมายบงคบและตองมบทลงโทษ หากบรการต ากวามาตรฐาน

• รฐตองก าหนดมาตรฐานของสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายไวอยางชดเจน และเมอมบรการผสงอายตองสามารถใชบรการนนได และตองมสญลกษณชดเจน

• บรการสาธารณะควรออกแบบโดยใช Universal design เพอใหใชไดทงผพการและ ผสงอาย เพอลดภาระการจดบรการ

• มตท 4 องคกรทางสงคม • ตองมกจกรรมปลกฝงจตส านกการอยรวมกนของสมาชกครอบครวผานระบบการศกษา

และสอตางๆ ทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน โดยเฉพาะสอ IT หรอ Viral clip ทสอดคลองกบวถของคนยคใหม

• กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มกรมกจการผสงอาย กรมกจการเดกและเยาวชน กรมกจการสตรและสถาบนครอบครว ควรมการบรณาการทงดานยทธศาสตร แผน ตวชวด และการปฏบตทตองบรณาการอยางแทจรงไมใชตางกรมตางท าเพอใหสอดคลองกบการเขาสสงคมผสงอาย

• โรงเรยนผสงอาย เปนกลไกส าคญทชวยลดปญหาการตดบานของผสงอาย แตการจดตงโรงเรยนตองเกดจากความตองการของผสงอายอยางแทจรงไมใชการเลยนแบบกน และหลกสตรไมจ าเปนตองเหมอนกนในทกท ควรขนกบความตองการและบรบทของพนท

• กองทนผสงอาย ยงไมสามารถท าหนาทใหการสนบสนนกจกรรมของผสงอายหรอกลมตางๆ โดยเฉพาะชมรมผสงอาย เพราะผสงอายมขอจ ากดในการเขยนโครงการ และมระเบยบการเบกจายเงนอยางเครงครด ซงเปนอปสรรคตอการขอรบการสนบสนนทน

• ชมชนในอนาคตจะเปลยนรปแบบไปสการเปน Cyber community เพมขน โดยเฉพาะในเขตเมอง ระบบการสอสาร และ IT จะเขามามบทบาทมากขน การจดท าแผนผสงอายควรใหความส าคญประเดนน

บทท 5 อภปรายผลและขอเสนอแนะ

335

บทท 5 อภปรายผลและขอเสนอแนะ

ในบทสดทายของรายงานฉบบน ผวจยจะน าเสนอภาพรวมของการด าเนนโครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ซงเปนการประเมนในชวง 15 ปของแผนฯ หลงจากนนจะเปนการอภปรายผลการประเมนประสทธภาพของการด าเนนงานดานผสงอายทผานมา และสวนสดทายเปนการน าเสนอขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอายในอนาคต ขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนผลในครงตอไป และเนองจากแผนผสงอายฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) จะสนสดลงในอก 4 ปขางหนา รายงานฉบบนจงไดรวบรวมขอเสนอแนะหรอประเดนส าคญเพอปรบปรงและจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ทงในภาพรวมของแผนและรายยทธศาสตร/มาตรการ/ดชนทไดจากการประชมระดมความคดผทรงคณวฒ รวมถงขอเสนอแนะเชงวชาการ

5.1 ภาพรวมของการด าเนนโครงการ

การด าเนนโครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) มวตถประสงคเพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชน 56 ดชน และดชนรวมของยทธศาสตร 4 ดชน รวมทงหมด 60 ดชน ดงทก าหนดไวใน แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 และเพอตดตามความกาวหนาในงานดานผสงอาย รวมถงคนหาปจจยอปสรรคทอาจสงผลใหงานดานผสงอายไมเปนไปตามแผนทวางไว รวมถงขอเสนอแนะในการพฒนางานดานผสงอายในอนาคต และเพอใหไดมาซงขอมลทเหมาะสมและครบถวน ผวจยใชวธวจยแบบผสมผสานแบบคขนานทการวจยเชงปรมาณและคณภาพด าเนนการไปพรอมกน

การวจยเชงปรมาณเปนวธวจยทใชในการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลเชงปรมาณเพอใชในการประเมนดชนเชงปรมาณทงหมด 43 ดชน ขอมลทใชประกอบไปดวยขอมลปฐมภมทผวจยหรอส านกงาน สถตแหงชาตเกบรวบรวมจากแหลงขอมลโดยตรง และขอมลทตยภม ท ไดจากการสบคนขอมลและเอกสารรายงานสถตตางๆ ทจดท าหรอรวบรวมโดยหนวยงานอน ซงขอมลปฐมภมประกอบไปดวยขอมลจากการส ารวจ 8 ชด มกลมเปาหมายสองระดบ ไดแก (1) ระดบจลภาค เปนการเกบขอมลระดบบคคล ม 2 การส ารวจ คอ การส ารวจประชากรอาย 60 ปขนไปและผดแล จากโครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย และการส ารวจประชากรอาย 18-59 ป จากโครงการส ารวจทศนคตของประชากรอายระหวาง 18-59 ป ทมตอผสงอาย พ.ศ. 2559 และ (2) ระดบมหภาค ซงมกลมเปาหมายเปนหนวยงานหรอองคกร มการส ารวจทงหมด 6 ชด ไดแก การส ารวจหมบาน/ชมชน การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน การส ารวจอ าเภอ การส ารวจองคกรศาสนา การส ารวจองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนทท างานดานผสงอาย และการส ารวจสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะ

ส าหรบการวจยเชงคณภาพ เปนวธวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ เพอใชในการประเมนดชนเชงคณภาพทงหมด 13 ดชน และประเมนการบรหารจดการงานดานผสงอาย คนหาปจจยเออและปจจยอปสรรคทเกดขนระหวางการด าเนนงานดานผสงอายในชวงป 5 ทผานมา (พ.ศ. 2555 - 2559)

336

เชนเดยวกบการวจยเชงปรมาณ ขอมลเชงคณภาพประกอบไปดวยขอมลปฐมภมและทตยภม ซงขอมล ปฐมภมเปนขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณสวนบคคลเชงลก ผบรหารจากหนวยงานหลกดานผสงอายในสวนกลาง และการสนทนากลมผปฏบตงานดานผสงอายในสวนกลาง รวมถงผบรหารและผปฏบตงานในระดบสวนทองถน ส าหรบขอมลทตยภมนน ผวจยไดรวบรวมจากหนวยงานหลกดานผสงอายและหนวยงานอนทเกยวของ ทงทเปนเอกสารสงพมพรวมถงขอมลออนไลนทเผยแพรบนเวบไซต เชน รายงานประจ าป รายงานผลการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ เปนตน ขอมลตางๆ ทจดเกบหรอรวบรวมไดจะถกน ามาวเคราะหผลและสรางดชน โดยสดทาย ผวจยไดน าขอมลจากการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพทงสองสวนมาแปลผลและอภปรายรวมกน เพอน าสขอเสนอแนะส าหรบการปรบปรงและพฒนางานดานผสงอาย และขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนแผนผสงอายแหงชาตในระยะถดไป รวมไปถงขอเสนอแนะในประเดนทควรปรบแกหรอเพมเตมส าหรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3

5.2 อภปรายผล

ในภาพรวมของการตดตามและประเมนผลดชนทปรากฏในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 จากทงหมด 56 ดชน พบวา มเพยง 27 ดชนทผานตามเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ทก าหนดไว ซงคดเปนรอยละ 48.2 และจากดชนรวม 4 ดชน มสองดชนทผานการประเมน คอ ดชนวดความสขของผสงอาย และดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย เมอพจารณาผลการประเมนดชนในรายยทธศาสตร พบวา ยทธศาสตรทดชนผานการประเมนต าทสด ยงคงเปนยทธศาสตรท 1 ยทธศาสตรดานการเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ จากดชนทงหมด 7 ดชน มเพยงสองดชนทเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 คดเปนรอยละ 28.6 (ตารางท 5-1)

ยทธศาสตรทผานการประเมนต าทสดในล าดบถดมา คอ ยทธศาสตรท 3 ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย จากทงหมด 22 ดชน มเพยง 8 ดชนทผานการประเมน คดเปนรอยละ 36.4 เปนทนาหวงวา ดชนทงหมดภายใตมาตรการหลกประกนดานสขภาพไมผานการประเมนทงหมด ส าหรบยทธศาสตรท 2 เกอบครงหนงของดชนภายใตยทธศาสตรนเปนไปตามเปาหมายทก าหนด (รอยละ 46.7) โดยมาตรการการสงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย เปนมาตรการทดชนทงหมดไมผานการประเมน สวนยทธศาสตรท 4 และ 5 เปนสองยทธศาสตรทมดชนทผานการประเมนอยในระดบทสงและสงทสดตามล าดบ โดยยทธศาสตรท 4 ยทธศาสตรการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย รอยละ 75.0 ของดชนทบรรลเปาหมาย และยทธศาสตรท 5 ยทธศาสตรการประมวลผล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต เปนยทธศาสตรททกดชนทงหมด 4 ดชนผานการประเมนทงหมด คดเปนรอยละ 100.0

เมอน าผลการตดตามและประเมนผลในระยะนไปเปรยบเทยบกบผลในระยะทหนงและสอง (ไมไดแสดงตาราง) พบวา การด าเนนงานในชวง 5 ปทผานมาน มระดบความนาพอใจนอยทสด สาเหตหนงทท าใหดชนทผานการประเมนครงนอย ในระดบต า อาจเนองมาจากคาเปาหมายของดชนในป พ.ศ. 2559 ทคอนขางสง เมอน าผลการประเมนในระยะนไปเปรยบเทยบกบเปาหมายของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

337

ฉบบปรบรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ในป พ.ศ. 2554 (ไมไดแสดงตาราง) กลบพบวามดชนทผานการประเมนเพมขนเพยงสามดชนเทานน คอ ดชนท 24 25 และ 38 ภายใตยทธศาสตรท 3 ยทธศาสตรดานระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย อยางไรกตาม หากพจารณาผลการด าเนนงานดานผสงอายในการประเมนระยะน จะพบวา มความกาวหนาอยางมากในชวง 2-3 ปทผานมา ซงเปนชวงทายของระยะท 3 ทงน เนองมาจากรฐบาลใหความส าคญกบประเดนดานผสงอายเพมขนอยางมากเมอเทยบกบชวงเวลากอนหนา มการพฒนาและสงเสรมนโยบายทเกยวของกบคณภาพชวตของผสงอาย โดยเรงกระตนใหกระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของเรงด าเนนงานหรอโครงการดานผสงอาย ซงพฒนาการเหลานเหนไดจากการก าหนดเรองสงคมสงอายใหเปนหนงในวาระปฏรปและวาระพฒนาจากการเลอนสถานะของส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย เปน กรมกจการผสงอายในป พ.ศ. 2558 ซงสงผลใหหนวยงานมอ านาจและหนาทในการด าเนนงานดานผสงอายเพมขน ในดานสงคม มการขยายศนยพฒนาคณภาพชวตและสงเสรมอาชพผสงอายไปทวประเทศจ านวน 878 แหง และมการแปลงแผนผสงอายระดบชาตไปสแผนปฏบตการระดบจงหวดในทกจงหวดของประเทศ รวมไปถงกรงเทพมหานคร ซงมการจดท าแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอายกรงเทพมหานคร ระยะท 1 (พ.ศ. 2557 - 2560) ในดานสขภาพ พบวา กระทรวงสาธารณสขไดจดท าแผนพฒนาสขภาพผสงอายป พ.ศ. 2557 - 2567 และในระหวางป พ.ศ. 2557 - 2558 ไดมการด าเนนโครงการพฒนารปแบบการบรการระยะยาวส าหรบกลมผสงอายทตองพงพง รวมทงกลมอายอนทตองการความชวยเหลอในชวตประจ าวน จนน าไปสการจดตงกองทนระบบการดแลระยะยาวดานสาธารณสขส าหรบผสงอายทมภาวะพงพง ในป พ.ศ. 2559 ในดานเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2558 กองทนการออมแหงชาตไดเรมเปดรบสมาชกเปนครงแรก หลงจากทม พรบ.กองทนการออมแหงชาต บงคบใชในป พ.ศ. 2554 ส าหรบดานกฎหมาย มการออกกฎหมายใหม เชน พระราชบญญตอาชพผบรบาล พ.ศ. ... เพอก าหนดมาตรฐานและแนวทางการดแลผสงอายอยางมประสทธภาพ และยงมการทบทวนแกไขกฎ ระเบยบทเกยวของกบองคการบรหารทองถนเพอใหสามารถดแลผสงอายในชมชนทองถนไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงมการกระตนใหสงคมเหนความส าคญของการเปนสงคมสงอายมากยงขน เนองดวยพฒนาการตางๆ ไดเกดขนในชวง 2 ปหลง ผวจยคาดหวงผลลพธทเกดขนอยางเปนรปธรรมนาจะสะทอนออกมาอยางชดเจนในการประเมนครงตอไป อยางไรกด การด าเนนงานในชวงถดไปนนควรเรงหนวยงานในทกระดบท างานกนอยางบรณาการเพมมากขน โดยเฉพาะหนวยงานในระดบทองถนทหลงจากไดรบการถายโอนภารกจแลวจะตองมการเรงเพมศกยภาพของตนเองใหสามารถด าเนนงานดานผสงอายไดอยางอสระและมประสทธภาพ

338

ตารางท 5-1 สรปผลการประเมนดชนทง 5 ยทธศาสตร และดชนรวมของแผนผสงอาย แหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ยทธศาสตร จ านวนดชน

ผลการประเมน % ผลการประเมนท

ผาน ผาน ไมผาน

ดชนรายยทธศาสตร (56 ดชน)

ยทธศาสตร 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอาย ทมคณภาพ

7 2 5 28.6%

ยทธศาสตร 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย

15 7 8 46.7%

ยทธศาสตร 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

22 8 14 36.4%

ยทธศาสตร 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากร ดานผสงอาย

8 6 2 75.0%

ยทธศาสตร 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดาน ผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการ ตามแผนผสงอายแหงชาต

4 4 0 100.0%

รวม 56 27 29 48.2%

ดชนรวมยทธศาสตร (4 ดชน)

ดชนท 57 อายคาดเฉลยทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy, ALE)

ไมผาน

ดชนท 58 สดสวนอายคาดเฉลยทยงดแลตนเองไดตออาย คาดหวง (ALE/LE)

ไมผาน

ดชนท 59 ดชนวดความสขของผสงอาย

ผาน

ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index)

ผาน

339

5.3 ขอเสนอแนะ

ในสวนนจะเปนการน าเสนอขอเสนอแนะส าหรบการสงเสรมและพฒนางานดานผสงอาย การตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาตในอนาคต รวมถงการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ทก าลงจะเกดขนในอกไมนานน ขอเสนอแนะเหลานไดมาจากการสงเคราะห (1) ผลการตดตามและประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ทงในสวนการประเมนรายดชนและการประเมนภาพรวมการท างานดานผสงอายในชวง 5 ปทผานมา และ (2) ความคดเหนผทรงคณวฒและผเกยวของกบงานดานผสงอายทงจากหนวยงานภาครฐและทมใชภาครฐในระหวางการประชมระดมความคดการน าเสนอผลการศกษาเบองตนและการประชมคณะอนกรรมการขบเคลอนและตดตามยทธศาสตรตามแผนผสงอายแหงชาต

5.3.1 ขอเสนอแนะตอการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานดานผสงอาย

1. แมวาประเทศไทยไดกาวเขาสสงคมสงอายมาเปนระยะเวลาหนง และมแผนผสงอายแหงชาตเพอใหกระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของใชเปนกรอบในการด าเนนงานมาแลวสองฉบบ แตจากการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาตมาเปนระยะๆ ดเหมอนวาการด าเนนงานดานผสงอายยงมความกาวหนาไมทนตอสถานการณทประเทศไทยมจ านวนและสดสวนของผสงอายเพมขนอยางรวดเรวและตอเนอง เพราะฉะนนเพอใหทกกระทรวง ทกหนวยงาน ทกภาคสวนทเกยวของเรงด าเนนงานดานผสงอายใหเปนรปธรรมมากขน การผลกดนหรอก าหนดใหเรองสงคมสงอายเปนวาระแหงชาตนบวาเปนเรองทควรไดรบการพจารณาอยางเรงดวน เพอใหเกดความตระหนกถงความส าคญของการเปนสงคมสงอายในทกระดบ โดยระดบประเทศ ตองมนโยบายเพอสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในทกมต ระดบสงคม ตองมการท างานรวมกนอยางบรณาการในทกภาคสวน เพอน านโยบายดานผสงอายไปสการปฏบตอยางแทจรง และระดบปจเจกบคคล ทตองมการเตรยมตวเองเพอใหเปนผสงอายทมคณภาพชวตทดในบนปลาย โดยไมเปนภาระของครอบครว สงคม และประเทศ

นอกจากน ในอก 4 ปขางหนาแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) จะสนสดลง และจะมแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 เปนกรอบในการด าเนนงานดานผสงอายส าหรบประเทศไทยตอไป แตอยางไรกด เพอใหกระบวนการตดตามและประเมนผลเปนไปอยางมระบบและใหไดมาซงขอมลทสะทอนถงสถานการณการณดานผสงอายทเปนปจจบนกอนการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 การตดตามและประเมนผลในระยะสนสดแผนนบเปนกระบวนการทมความส าคญยง และเปนสงทหนวยงานทกภาคสวนควรรวมกนวางแผนในการจดท าตงแตเนนๆ โดยส าหรบการตดตามและประเมนในระยะสนสดแผนนอาจตองมการปรบเปลยนรปแบบหรอวธการประเมน รวมถงระยะเวลาใหเหมาะสม เพอใหไดผลการประเมนทสามารถน าไปใชเปนขอมลในการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ไดทนเวลา

2. เปนทนาสนใจวาผลจากการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ในทง 3 ระยะทผานมา ยทธศาสตรท 4 ซงเปนยทธศาสตรเกยวกบการบรหารจดการงานดานผสงอายอยางมบรณาการระดบชาต มรอยละของดชนทผานการประเมนอยในระดบสง ในขณะทยทธศาสตรท 3 ซงประกอบไปดวยดชนทแสดงถงผลผลตและผลลพธอนเกดจากการด าเนนงานดานผสงอายระหวางหนวยงานหลกตางๆ กลบมรอยละของดชนทผานการประเมนนอยมาก ความไมสอดคลองของผลการประเมนทเกดขน สวนหนงนาจะเกดจากการทดชนทใชในการประเมนการบรหารจดการงานดานผสงอายไมสามารถสะทอนใหเหนถงปญหาทเกดขนจากการ

340

ด าเนนงานดานผสงอายได โดยเฉพาะในสวนของมาตรการการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และเนองดวยคณะกรรมการผสงอายแหงชาตท าหนาทเปนกลไกหลกในการขบเคลอนการบรณาการงานดานผสงอายระหวางหนวยงานหลกตางๆ การตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของคณะกรรมการผสงอายแหงชาตจงมความส าคญเปนอยางยงตอการบรณาการงานดานผสงอาย

2.1 การบรณาการผานกรอบแนวคดของแผน แมแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 จะมการใชมาแลว 15 ป และอาจมบางมาตรการ/ดชนทตองปรบปรงใหทนสมยและสอดคลองกบสถานการณในปจจบน แตสาระส าคญสวนใหญของแผนยงคงครอบคลมมตส าคญทเกยวของกบคณภาพชวตของประชากรสงอายในทกมตอย ทงน สวนหนงอาจเปนเพราะแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดประยกตใชแนวคดเสนทางชวต (Life course approach) เปนสวนหนงในการรางแผน แนวคดเสนทางชวตเปนแนวคดทองคการอนามยโลกแนะน าใหประเทศตางๆ น าไปประยกตใชกบการวางแผนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผสงอายของประเทศ แนวคดดงกลาวมองวากระบวนการสงอายนนเรมตนตงแตเปนตวออนอยในครรภมารดา ดงนน ปญหาเศรษฐกจ สงคม และสขภาพทเกดขนในวยสงอายสวนหนงเปนผลตอเนองมาจากความคดและพฤตกรรมทสงสมมาตงแตกอนเปนผสงอาย

ส าหรบประเทศไทย แผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ไดมการก าหนดยทธศาสตรทชดเจนทเนนถงพฤตกรรมในดานตางๆ ทประชากรอายระหวาง 18-59 ป ควรจะกระท า เชน การออม การออกก าลงกาย การเตรยมการถงชวตในอนาคต เปนตน เพอน าไปสการเปนผสงอายทมคณภาพ แตเปนทนาเสยดายวาผลการประเมนมาตรการตางๆ ของยทธศาสตรนในทกๆ 5 ป จนถงปจจบน กลบพบวาไมประสบความส าเรจเทาทควร สาเหตหนงทเปนไปไดคอยทธศาสตรดงกลาว แมวาจะเกยวของกบประชากรอายนอยกวา 60 ป แตเมอปรากฏอยในแผนผสงอายแหงชาต ทชอของแผนเฉพาะเจาะจงทประชากรสงอาย จงท าใหยทธศาสตรดงกลาวไมไดรบความสนใจจากหนวยงานหลกภาครฐทเกยวของมากเทาใด นอกจากน สาเหตส าคญทอาจเปนไปไดอกประการหนง คอ หนวยงานหลกอนๆ ทเกยวของกบการจดท าแผนพฒนาประชากรกลมอายอนอาจไมไดมการน าแนวคดเสนทางชวตมาใช ทงๆ ทมตคณภาพชวตประชากรในหลายๆ มต เชน การศกษา ตองมองตอเนองตลอดชวงชวต ท าใหแผนหรอนโยบายการพฒนาประชากรกลมอนทมอยจงไมสอดคลองไปกบมาตรการทก าหนดไวแผนผสงอายแหงชาต

ในปจจบน แมเราจะเหนภาพของความพยายามในการบรณาการงบประมาณเพอทจะน าไปสการบรณาการงานดานผสงอายในทายทสด แตหากแนวคดพนฐานของแผน/นโยบายแตกตางกน สดทายแลวการบรณาการอาจไมประสบความส าเรจกเปนได การบรณาการเชงแนวคดของแผนในระดบชาตนาจะเปนแนวทางเสรมแนวทางหนง ทนอกจากจะท าใหเหนภาพรวมของโครงสรางการพฒนาคณภาพประชากรทกชวงอายอยางตอเนองแลว ยงท าใหเกดการบรณาการในก าหนดดชนและเปาหมายของแผนทเกยวของ ตลอดจนการตดตามและประเมนผลแผนตางๆ

2.2 การบรณาการงานดานผสงอายรวมกบทองถน เปนททราบกนดวาการบรณาการงานดานผสงอายระหวางกระทรวงหรอหนวยงานในสวนกลางกบหนวยงานระดบทองถนจะท าใหการบรณาการงานดานผสงอายของประเทศนนสมบรณอยางแทจรง แตในชวงเวลา 15 ปทผานมา การบรณาการงานดานผสงอายระหวางหนวยงานสวนกลางกบหนวยงานระดบทองถนนนไมปรากฏชดเจน พบแตเพยงลกษณะของการท างานทเรมจากท างานในระดบกระทรวงหรอหนวยงานสวนกลางกอน แลวออกเปนนโยบาย/มาตรการ ซงน าไปสการออกขอบงคบหรอระเบยบปฏบตส าหรบการด าเนนงานในระดบทองถน และในขณะเดยวกน

341

หนวยงานในระดบทองถนเองกยงท างานแบบเชงรบ คอ ยงรอค าสงหรอระเบยบจากหนวยงานสวนกลางเพยงอยางเดยว ซงในความเปนจรงแลวหนวยงานระดบทองถนมศกยภาพเพยงพอในการด าเนนงานดานผสงอาย เนองจากเปนหนวยงานทใกลชดกบผสงอายในทองถนของตน ท าใหทราบสถานการณหรอปญหาและความตองการของผสงอายอยางแทจรง เพราะฉะนนหนวยงานระดบทองถนนาจะตองท างานในเชงรกและท างานอยางเปนอสระมากขน อยางไรกตาม ทองถนแตละแหงมความแตกตางกน ทงในเชงบรบทและความพรอมในการด าเนนงานเชงรกหรอการเขามามสวนรวมในการบรณาการ เพราะฉะนนการผลกดนใหหนวยงานระดบทองถนเขามามบทบาทในการบรณาการงานดานผสงอายในระดบประเทศควรตองเรมท าอยางคอยเปนคอยไปอยางตอเนอง ควบคไปกบการพฒนาศกยภาพของทองถนใหสามารถมบทบาทไดมากกวาการท างานเชงรบหรอเปนแคผปฏบตงานเพยงอยางเดยว

3. แมวา ในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมางานดานสขภาพของผสงอายจะมความกาวหนามากทสดเมอเปรยบเทยบกบงานดานอนๆ แตดชนดานสขภาพหลายๆ ตวกลบไมสะทอนความส าเรจนน ตวอยางเชน ผลการประเมนในดชนทเกยวของกบการดแลผสงอายทตองการการดแลระยะยาว (เชน ผสงอายทเดนไมได ผสงอายทออกจากบานไมได ผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ) รวมไปถงความรของผดแลในการดแลผสงอายทใหผลต ากวาเปาหมายในป พ.ศ. 2559 คอนขางมาก ซงสะทอนใหเหนถงความตองการการดแลทไมไดรบการตอบสนอง (Unmet care need) จากภาครฐ แมสวนหนงอาจเปนไดวามาตรการ เชน การจดตงกองทนระบบการดแลระยะยาวดานสาธารณสขส าหรบผสงอายทมภาวะพงพง โดยส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เพงเรมจดตงขนเพอแกปญหาดงกลาวในป พ.ศ. 2559 จงยงไมเหนผลในชวงระยะเวลาของการประเมนแผน อยางไรกตาม หากพจารณาถงความเพยงพอของเจาหนาทสาธารณสขและอาสาสมครดแลผสงอายเทยบกบรอยละของจ านวนประชากรอาย 80 ปขนไป และรอยละผสงอายททพพลภาพทคาดวาจะเพมขนอยางตอเนอง มความเปนไปไดวาปญหา Unmet need นาจะปรากฏอยอยางนอยอกสกระยะหนง

3.1 ระบบการดแลระยะยาวทไมแยกสวนและไรรอยตอ กระบวนการสงอายท าใหคนเรมประสบกบความออนแอและเจบปวย ซงอาการเหลานจะยงรนแรงมากขนหากรางกายไดรบอาหารทไมมประโยชน หรออยอาศยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมอนน าไปสโรคตดตอแบบเรอรง นอกจากน อายทเพมขนมกมากบโรคเรอรง ซงท าใหผสงอายตองตกอยภาวะทตองพงพงผอนในหลายๆ ดานทเกยวของกบการใชชวต ดงนน ระบบการดแลระยะยาว ซงรวมไปถงขอก าหนดทใชเปนมาตรฐาน กฎระเบยบ และกลไกการตดตาม ควรจะตองเปนความรวมมอระหวางหนวยงานหลายสวน นอกจากน ควรสงเสรมใหหนวยงานอนๆภายในชมชน และคนในชมชนโดยเฉพาะคนรนใหมเขามามสวนรวมในการด าเนนการระบบการดแลระยะยาวของชมชน เพอใหเกดความรสกเปนเจาของอนน าไปสความยงยนของระบบ

3.2 ความรอบรดานสขภาพและความสามารถในการดแลตวเอง จากขอมลสถตทแสดงวาประชากรสงอายสวนใหญของประเทศไทยยงคงเปนผสงอายวยตน และมสมรรถภาพในการด าเนนชวตดวยตนเอง การจดบรการการดแลสขภาพใหแกผ ส งอายกล มน จ งควรใชแนวคดการจดการตนเอง (Self-management) รวมกบแนวคดการรบผดชอบตอตนเอง โดยภาครฐมหนาทใหความรเชงปองกนสขภาพแกผสงอาย รวมไปถงความรเรองการรกษาตนเอง (Self-treatment) เมอยามเจบปวย และการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทไมด ซงการใหความรในเรองดงกลาวอาจจะขยายใหครอบคลมประชากรในทกชวงวย เพอดแลตนเองใหมสขภาพดอยางตอเนอง และยงเปนการแสดงความรบผดชอบตอสงคมในการลดการเปนภาระของรฐในเรองการดแลในอนาคต

342

3.3 มาตรฐานสถานบรบาล การก าหนดมาตรฐานสถานบรบาลเปนอกประเดนหนงทภาครฐควรใหความส าคญ ในปจจบนไดมความพยายามจากหลายหนวยงานในการก าหนดมาตรฐานดงกลาว ซงยงอยในระยะเรมตนและอาจมเกณฑทแตกตางกนไปตามแตละหนวยงานทออกมาตรฐาน เพราะฉะนนควรมหนวยงานเจาภาพหลกทดแลรบผดชอบ เพอใหมเกณฑกลางทสามารถน าไปใชในการดแลและตรวจสอบการด าเนนงานของสถานบรบาลไดทกแหง และควรมการก าหนดเวลาในการตรวจสถานบรบาลอยางชดเจน

4. ในปจจบนการท างานของผสงอายเปนประเดนทมการพดถงกนมาก ทงในดานเศรษฐกจทชวยชะลอผลกระทบจากการเปลยนแปลงโครงสรางทางประชากร และดานสงคมทยงคงชวยประกนรายไดหลงวยเกษยณอาย ในชวง 5 ปทผานมา พบวา รฐไดมการด าเนนการก าหนดนโยบายหรอมาตรการทสนบสนนการท างานของผสงอายทเปนรปธรรม เชน แผนปฏบตการแรงงานดานผสงอายของกระทรวงแรงงาน อยางไรกด เพอใหภาครฐไดเหนภาวะการขาดแคลนงานในผสงอายทชดเจน ผวจยไดศกษาเพมเตมประเดนดงกลาว โดยน าปจจยเรองอาย ความตองการท างาน และภาวะสขภาพมารวมพจารณาดวย ซงพบวา ในป พ.ศ. 2559 มประมาณรอยละ 9.3 ของผสงอายไทยทมภาวะสขภาพทดและตองการท างาน แตไมไดท างาน แตหากพจารณาเฉพาะผสงอายทอายระหวาง 60-79 ป กลบพบวา รอยละดงกลาวลดลงเลกนอยเหลอ 8.710 อยางไรกตาม ตวเลขดงกลาวไมอาจสรปไดวาการไมไดท างานของผสงอายกลมนมาจากสาเหตใดระหวางการไมมงานใหท าหรองานทมอยไมตรงกบความตองการของผสงอาย แตอยางไรกตาม เพอลดความเหลอมล าทางสงคม และเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ อนเปนหนงในเปาหมายส าคญของยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 รฐจงควรเรงด าเนนการสรางมาตรการจงใจใหผประกอบการเพมการจางงานผสงอาย อกทงควรปรบแกกฎหมายการจางงานใหมความยดหยนมากขน เพอเพมโอกาสใหผสงอายทตองการท างาน แตไมสามารถท างานไดตามขอก าหนด ไดรบการจางงานมากขน

5. การเตรยมการดานบคลากรเพอรองรบสงคมสงอาย: จ านวนผสงอายทเพมขนหมายถงอปสงคตอการดแลทเพมขนตามไปดวย ดงนน เพอรองรบขนาดความตองการการดแลทเพมขน โดยเฉพาะในผสงอายทตองการการดแลระยะยาวและการดแลเฉพาะทาง รฐควรเรงผลกดนใหหนวยงานทเกยวของมการจดท าแผนหรอมาตรการเชงกลยทธดานบคคลากรอยางเปนรปธรรม โดยแผนหรอมาตรการน นอกจากจะท าใหหนวยงานทราบถงอปทานของบคลากรทมอยในปจจบน ยงชวยใหสามารถบรหารการใชบคลากรใหสอดคลองกบความตองการการดแลสงอายได อกทงชวยในการวางแผนลวงหนาในการเพมหรอลดจ านวนบคลากรไดอยางมประสทธภาพ สามารถรองรบกบเหตการณทคาดไวลวงหนาได

6. เพอใหการวางนโยบายและมาตรการ รวมถงแนวทางปฏบตทเกยวของกบการท างานดานผสงอายมประสทธภาพมากทสด ขอมลทน ามาใชสงเคราะหและวเคราะหประเดนตางๆ จงมความส าคญอยางมาก แตในปจจบน พบวา ขอมลทจ าเปนดงกลาวมการจดเกบแบบแยกสวน แตละหนวยงานมขอมลเฉพาะประเดนทเกยวของกบหนาทและความรบผดชอบของตนเอง เนองจากไมมการเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงาน ท าใหขอมลทแตละหนวยงานจดเกบมความซ าซอนกน นบเปนการสนเปลองทรพยากรโดยไมจ าเปน

10 ใชขอมลจากโครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในสงคมสงวย วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

343

6.1 การจดท าฐานขอมลดานผสงอาย เนองดวยขอมลส าคญเกยวกบสถานะทางเศรษฐกจ สงคม และสขภาพของผสงอายกระจายอยตามหนวยงานตางๆ การจดท าฐานขอมลเพอรวบรวมขอมลเหลานควรเรมจากการก าหนดขอมลและลกษณะของขอมลทตองการแสดงในฐานขอมล คนหาแหลงขอมลวาขอมลดงกลาวจดเกบโดยใคร สามารถเขาถงไดหรอไม และทส าคญขอมลอยในรปแบบใด เพราะขอมลในรปสงพมพควรตองถกแปลงเปนอเลกทรอนกสเพอจดเกบในระบบคอมพวเตอร หากขอมลเดยวกนแตมแหลงขอมลมากกวา 2 แหลงขนไป จะตองมการตรวจสอบวธการเกบขอมลและผลของขอมลวาสอดคลองกนหรอไม ในสวนของการบรหารจดการฐานขอมล เนองจากประเทศไทยมพระราชบญญตขอมลขาวสารของร าชการป พ.ศ. 2540 การแบงปนขอมลระหวางหนวยงานอาจจะตองอยในรปแบบขอความรวมมอระหวางหนวยงานในการเขาถงและดงขอมลทจ าเปนมารวมกน

6.2 ฐานงานวจยทใหหลกฐานเชงประจกษ องคประกอบของฐานขอมล นอกจากจะประกอบไปดวยขอมลแลว ยงควรจะมงานวจยเกยวกบผสงอายทใหหลกฐานเชงประจกษรวมอยดวย ซงขอมลงานวจยควรจดแบงเปนหมวดหมเพอใหงายตอการสบคน เพอเปนแนวทางในการก าหนดนโยบาย แผนเชงปฏบตการอยางเปนรปธรรม และเปนแนวทางส าหรบการท าวจยเพอรองรบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และสขภาพของประเทศไทย

5.3.2 ขอเสนอแนะส าหรบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552 ครงตอไป

ผวจยมการจดประชมน าเสนอผลการศกษาเปนรายดชน เพอใหผทรงคณวฒและผทมสวนเกยวของไดใหขอเสนอแนะอนเปนประโยชนตอการปรบปรงและแกไขส าหรบการประเมนแผนผสงอายแหงชาตครงตอไป ซงสามารถสรปไดดงน

ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

• ดชน 1: อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการใน ประชากรอาย 30-59 ป

เนองจากในปจจบนมหลกประกนยามชราหลากหลายรปแบบมากขน เชน การประกนชวตระยะยาว เปนตน จงเหนควรใหการประเมนดชนนในครงหนา ควรค านงถงรปแบบของหลกประกนยามชราภาพรปแบบอนทมอยในขณะนน

• ดชน 4: สดสวนประชากรอาย 18-59 ป ทมความรวงจรชวตกระบวนการชรา และ ความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย

การประเมนดชนนในอนาคตนอกจากคงขอค าถามเดมเพอใชเปรยบเทยบแนวโนมผลการประเมนในระยะตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ผประเมนอาจเพมขอค าถามทสามารถใชวดความรเกยวกบวงจรชวตกระบวนการชรา และการเตรยมการเพอวยสงอายทสอดคลองกบสถานการณความเปนจรงในชวงเวลานน

344

• ดชน 5: มรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามย เพอการเปน ผสงอายในอนาคต ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตนในระบบ กระทรวงศกษาธการโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ควรเพมเตมเนอหาวชาทเนนการเตรยมตวเขาสวยสงอายในหลกสตรแกนกลางขนพนฐานในระบบ ทงในมตสขภาพ เศรษฐกจ และสงคม นอกจากน ควรมการท าความเขาใจการอยรวมกนในสงคมผสงอายดวยการสอดแทรกความรเกยวกบการวางแผนชวต ประสบการณชวต การเตรยมความพรอมดานการเงน การออม สขภาพ สภาพแวดลอมและทพกอาศย และสรางคณคาในวยสงอาย อยางไรกด หลกสตรแกนกลางก าหนดเพยงกรอบกวางๆ การจดการเรยนการสอนรายวชาและกจกรรมจงขนอยกบแตละสถานศกษาแลวแตวาสถานศกษาใชเอกสารการเรยนการสอนของทใด

ยทธศาสตรท 2 การสงเรมและพฒนาผสงอาย

• ดชน 10: สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอาย ดชนนอาจไมไดวดมาตรการสงเสรมการรวมกลมอยางแทจรง เพราะการวดเพยงการมชมรมผสงอายในชมชนไมไดสะทอนถงการรวมกลมของผสงอาย เพราะฉะนนควรวดทผสงอายโดยตรงเลยวาเปนสมาชกชมรมผสงอายหรอไม เพอเปนการสนบสนนใหผสงอายมกจกรรม และไมใหผสงอายอาศยอยเพยงล าพงในชมชน

• ดชน 15: อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป ตออตราการวางงานของ ประชากรอาย 40-59 ป การประเมนดชนนในอนาคต ควรมการวเคราะหเพมเตมถงอตรการวางงานเฉพาะกลมอาย เชน อาย 60-69 ป และ 70-79 ป เนองจากทงสองกลมอายมความแตกตางในเรองสขภาพ รวมไปถงทศนคตและความคดทมตอความตองการท างานในวยสงอาย นอกจากนอาจมการพจารณาปรบเปลยนดชนนใหกลบไปเหมอนดชนเดมในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) คอ ดชนท 14 สดสวนผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท าตอผสงอายทตองการท างาน เพอดอตราวางงานในผสงอาย ซงนาจะใหภาพทชดเจนกวา

• ดชน 18: สดสวนจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง ในการประเมนดชนนในอนาคต ควรมการทบทวนและก าหนดเปาหมายใหม โดยเนนทการเพมขนอยางตอเนองของจ านวนผสงอายทเปนสมาชกคลงปญญาและรอยละของสมาชกคลงปญญาทเขารวมกจกรรมหรอเปนพลงใหชมชน และควรพฒนาฐานขอมลใหมความบรณาการระหวางหนวยงาน และลดความซ าซอน เชน บรณาการฐานขอมลกบวฒอาสาธนาคารสมอง ซงกอตงตงแตป พ.ศ. 2543 โดยมส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เปนหนวยทะเบยนกลาง มหนาทรวบรวมขอมล จดท าบญชหรอท าเนยบผทรงคณวฒ จ าแนกเปนรายสาขาใหตรงตามความตองการในการพฒนาประเทศ และเปนตวกลางประสานเชอมโยงเครอขายตางๆ เพอใหวฒอาสาไดน าความร ประสบการณ ความเชยวชาญมาชวยงานเพอประโยชนสวนรวมในการพฒนาประเทศอยางมประสทธภาพ ตลอดจนเสนอแนะมาตรการตอคณะรฐมนตรในอนทจะน าวฒอาสาเหลานมารวมท างานเพอพฒนาประเทศตอไป

345

ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

• ดชน 25: สดสวนของประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวย ครงสดทาย

ดชนนมวตถประสงคเพอประเมนวาระบบประกนสขภาพทมในปจจบนครอบคลมผสงอายทกคนหรอไม ซงอาจจะไมไดเนนเฉพาะการเจบปวยครงสดทาย เพราะฉะนนในการประเมนครงหนา ควรมการปรบดชน โดยเปนเพยงการถามถงการมหลกประกนสขภาพของผสงอาย เชน บตรผสงอาย บตรประกนสขภาพ บตรประกนสงคม สวสดการขาราชการหรอขาราชการบ านาญ รวมถงประกนสขภาพของเอกชน เปนตน

• ดชน 26: สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบาน อยางนอยเดอนละ 1 ครง

การก าหนดกลมเปาหมายในการเยยมบาน ควรครอบคลมถงกลมผสงอายทเปนโรคเรอรง และมขอจ ากดในการออกจากบานดวย เพราะผสงอายกลมน เองกมความจ าเปนทตองไดรบการประเมนสขภาพและวธการรกษา เพอประคบประคองอาการไมใหทรดไปกวาเดม

• ดชน 29: สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน ในปจจบนเกณฑของการไดรบรถเขนจากภาครฐโดยไมเสยคาใชจาย สามารถรบไดเฉพาะ

ผพการเทานน ยงไมมเกณฑทระบวาผสงอายเปนกลมเปาหมายหลก เพราะฉะนนดชนนจงไมสอดคลองตอสถานการณจรงทเกดขน อกทง ควรปรบจากการไดรบรถเขนเปนการไดรบอปกรณชวยเหลอในการเดนอนๆ ซงหมายรวมถง ไมเทา วอลคเกอร เพราะนาจะเปนอปกรณทผสงอายมความตองการมากกวา

• ดชน 30: สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว ปจจบน รปแบบการอยอาศยของผสงอายมความหลากหลายมากขน เชน การอาศยอย

คนเดยว การอาศยอยกบคสมรสโดยล าพง หรอการอาศยอยกบเพอน เปนตน ดงนน นยามของครอบครวควรมการปรบเปลยนไปใหสอดคลองกบสถานการณทเกดขนในระหวางการประเมน

• ดชน 31: สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวย เฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

การประเมนดชนนในครงถดไปอาจมการเปรยบเทยบความรระหวางผดแลหลกทเปนทางการและไมเปนทางการ และอาจปรบค าถามใหสามารถสะทอนความรในการดแลไดมากขน เชน การดดเสมหะ หรอความรดานโภชนาการทเหมาะสมกบสขภาพของผสงอาย เปนตน

• ดชน 32: สดสวนของผสงอายทพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ การประเมนความพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะในดชน จะวเคราะหเฉพาะผสงอายท

เคยใชระบบบรการสาธารณะทกระบบ ซงในความจรงคงเปนการยากทผสงอายหนงคนจะมโอกาสใชบรการครบทงหมด เพราะฉะนนในการประเมนครงหนาควรแยกประเมนความพงพอใจของผใชบรการแตละระบบ

346

• ดชน 33: ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตรา คาโดยสารของระบบขนสงสาธารณะ และระบบขนสงมวลชนตางๆ ทลดหยอน แมวาหนวยงานตางๆ จะมการตดประกาศประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตราคาโดยสารทลดหยอนใหแกผสงอายในจดใหบรการทกแหงแลวกตาม แตยงพบขอจ ากดในเรองการมองเหน (Visibility) ดงนน ควรมการเพมจดตดประกาศเพอการประชาสมพนธภายในสถานใหมากขน และควรปรบปรงใหแผนประกาศมตวอกษรขนาดใหญขน เพอใหผสงอายสามารถอานขอความไดชดเจนยงขน นอกจากน ยงควรมการประชาสมพนธผานทางเวบไซต (Website) ในรปแบบภาษาไทยและภาษาองกฤษรวมดวย

• ดชน 34: สดสวนของการปรากฏของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวย ความสะดวก ไดแก ทางเดน บนได และหองสขา ในสถานท (โรงพยาบาลรฐ/เอกชน ศาลากลางจงหวด/กทม. /เมองพทยา ทวาการอ าเภอ/เขต อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.) หางสรรพสนคา/ศนยการคา สวนสาธารณะ สถานขนสง สนามบน สถานรถไฟ ศาสนสถาน และตลาดสด)

ในการประเมนครงหนาควรมการตรวจสอบถงความถกตองของขอมลทท าการส ารวจกบขอมลจากแหลงอน เพอเพมความนาเชอถอของขอมล

• ดชน 36: สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกาย ส าหรบผสงอาย อยางนอย 1 แหง

การวดการมสถานทออกก าลงกายในสวนสาธารณะนนอาจไมเปนไปตามสภาพความเปนจรง เพราะปจจบนองคการบรหารสวนต าบลเรมมการด าเนนการสราง Fitness centre ส าหรบผสงอายโดยเฉพาะมากขน นอกจากนเครองออกก าลงกายในบางพนทอาจไมไดตงอยในสวนสาธารณะเพยงสถานทเดยว แตเปนการตงอยในพนทวางภายในชมชนหรอบนทางเทาทพอมพนทเหลอ

ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

• ดชน 45: ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการรายงานความกาวหนาของ การท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย 1 ครงตอป ดชนนใชประเมนถงความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ในการผลกดนนโยบายและภารกจทส าคญดานผสงอายสการปฏบต ดงนน เพอใหการด าเนนงานสามารถสะทอนถงความเขมแขงของคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไดอยางเปนรปธรรม การประเมนควรวดในมตอนรวมดวย เชน การผลกดนใหหนวยงานทเกยวของรบนโยบายทร เรมโดยคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไปใชจรงแทนการรายงานผลการด าเนนงานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต เปนตน

347

• ดชน 47: คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดใน คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการ ด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางนอย ปละ 1 ครง ดชนนประเมนถงการบรณาการงานดานผสงอายของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนกบระดบชาต ซงปจจบนการจดตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดยงขาดอก 3 จงหวด ไดแก อางทอง กระบ และอ านาจเจรญ จงควรมการกระตนใหเรงจดตงคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดและใหมการรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอยปละ 1 ครง

• ดชน 48: มกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถน ทกจงหวด อยางนอยปละ 1 ครง กลไกขบเคลอนโครงการและกจกรรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถน ควรมการเชอมโยงระหวางหนวยงานภาครฐและระหวางหนวยงานภาครฐและภาคสงคมในระดบพนท เพอสนบสนนใหเกดความตอเนองของการมกจกรรมและสงเสรมใหมเครอขายมการเตบโตอยางยงยน

• ดชน 50: จ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลตหรอฝกอบรม บคลากรดานผสงอายทไดรบการผลตหรอฝกอบรมมทงแบบทเปนทางการและไมเปน

ทางการ แตดชนนวดเพยงบคลากรดานผสงอายทเปนทางการเทานน เพราะฉะนนการประเมนในครงหนาจงควรพจารณาครอบคลมบคลากรดานผสงอายทไมเปนทางการหรอไมไดอยในระบบ เชน หมอครอบครว ทนตแพทยผสงอาย ซงรวมถงการอบรมผดแลทอยนอกระบบดวย ไดแก Care manager และ Caregiver เปนตน

ยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

• ดชน 53: จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดาน ผสงอายของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ในอนาคต ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตจะปรบบทบาทขององคกร โดยเนนการจดท าและขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต การพฒนาโครงสรางพนฐานทางการวจย ทงดานบคลากร มาตรฐานการวจย ฐานขอมลสารสนเทศ และเครอขายวจย รวมทงตดตามและประเมนผลการวจยของประเทศ ในขณะเดยวกนกไดปรบลดบทบาทในการเปนแหลงทนวจยลง ดงนน ในการประเมนครงหนา ควรขยายขอบเขตการพจารณาองคกร/หนวยงานทใหทนวจยหรอการศกษาดานผสงอายใหครอบคลมแหลงทนวจยอนทปจจบนมเพมมากขน เชน ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) เปนตน

348

• ดชน 55: มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป นอกจากการพจารณาถงการมฐานขอมลดานผสงอายแลว ความเชอมโยงของฐานขอมล

จากทกหนวยงานเขาดวยกนกเปนเรองส าคญ เพอใหผใชขอมลสามารถเขาถงและใชขอมลดานผสงอายใหเกดประโยชนสงสด เพราะฉะนนในการประเมนครงตอไปควรน าประเดนนมาพจารณาเพมเตมดวย

5.3.3 ขอเสนอแนะในการจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 มระยะเวลาการด าเนนงานทงสน 20 ป ตงแตป พ.ศ. 2545 และจะสนสดแผนในอก 4 ปขางหนา (ป พ.ศ. 2564) ดงนน เพอความตอเนองของการด าเนนงานดานผสงอาย การจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 จงเปนเรองส าคญ และเพอความเทาทนของสถานการณผสงอายทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ผทรงคณวฒและผมสวนเกยวของกบงานดานผสงอายจากหนวยงานภาครฐและทมใชภาครฐไดเสนอใหมการปรบเปลยน/เพม/ลด ดชน รวมถงวธการประเมนดชน ภายในยทธศาสตรตางๆ ดงรายละเอยดตอไปน

5.3.3.1 ภาพรวมของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3

ภาพรวมของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ควรใหความส าคญกบการเปลยนแปลงทางสงคมและสถานการณผสงอาย การวางแผนการด าเนนงานตามดชนชวดและเปาหมายในการประเมนดชนควรมความชดเจนและเปนไปไดเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางมประสทธภาพ ซงขอเสนอแนะภาพรวมของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 มดงตอไปน

1) ควรมการท าผงแสดงความเชอมโยง (Mapping) ประเดนตางๆ ทเกยวของกบคณภาพชวตของผสงอาย และก าหนดแนวทางการด าเนนงาน (Road map) ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 เพอใหภาพรวมทงหมดของแผนมความชดเจน ตงแตวสยทศน วตถประสงค ยทธศาสตร และมาตรการ รวมถงดชนทใชวดเปาหมาย และการตดตามและประเมนผล เพอใหสามารถก าหนดยทธศาสตร มาตรการ และดชนทสามารถใชวดการด าเนนงานดานผสงอายไดตรงตามจรงมากทสด

2) แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ควรลดจ านวนดชนในแตละยทธศาสตรทอาจม ความทบซอนกน หรอดชนทไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน เพอใหสามารถ สะทอนผลการด าเนนการไดครอบคลมและชดเจนมากขน

3) การตงคาเปาหมายในแตละดชนของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ควรค านงถงความ เหมาะสมกบสถานการณและสงคมทเปลยนไป และความเปนไปได ของการด าเนนงานท จะบรรลผลตามทตงไว

4) ควรเพมยทธศาสตรเกยวกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากเทคโนโลยหรอ นวตกรรม เพอสงเสรมการมคณภาพชวตทดของผสงอาย

349

5.3.3.2 ยทธศาสตร/มาตรการ/ดชน ในแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3

• ยทธศาสตร 1: การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ - ยทธศาสตรควรเนนการเตรยมการทกชวงวยใหมพรอมเปลยนผานสวยสงอายอยางม

คณภาพ

- มาตรการภายในยทธศาสตรควรเจาะเฉพาะกลมในประเดนการออมใหมากขนทงกลมคนยากจนและกลมคนทมหนสน และควรเพมเรองความรอบรดานการเงนและสขภาพ (Financial and health literacy)

- ดชนท 5 ใหนบทงการศกษาในระบบและนอกระบบ โดยการศกษานอกระบบ ผานทางสอ/IT เพอใหคนทกกลมสามารถเขาถงได และเพมหนวยงานทใหความรเปนหนวยงานทเกยวของ เชน อปท. อสม. และวด และการประเมนการปรากฏของรายวชาควรปรบเปนการแทรกรายละเอยดลงในรายวชาแทน

- ควรเพมดชนทวดความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณ อตราสวนรายไดหลงเกษยณตอรายไดกอนเกษยณ (ปรบเพมขนอยางตอเนองจนไมนอยกวา 50% ของรายไดกอนเกษยณและมรายไดไมนอยกวาเสนความยากจน)

• ยทธศาสตร 2: การสงเสรมและพฒนาผสงอาย - ดชนท 10 ควรปรบสดสวนของชมชนทมชมรมผสงอายเปนสดสวนของชมชนทมการ

รวมกลมผสงอาย

- ดชนท 12 ควรเพมแหลงเงนในการสนบสนนโครงการดานผสงอาย ทนอกเหนอจากกองท นผ ส ง อาย เ ช น องค ก รปกครองส วนท อ งถ น กระทรวงสาธารณส ข กระทรวงศกษาธการ รวมถงชมรมผสงอายเอง

• ยทธศาสตร 3: ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย - ควรเพมดชนชมชนนาอย (Age friendly community) ทประเมนถงสภาพแวดลอมทาง

กายภาพรวมถงสภาพแวดลอมทางสงคม เชน การมสวนรวมของผสงอายในชมชน การไดรบการยอมรบจากคนกลมอนในชมชน และการเขาถงขอมลขาวสารในชมชน เปนตน

- ควรปรบตวชวดเกยวกบสภาพแวดลอมทางกายภาพ สงอ านวยความสะดวก และบรการสาธารณะทเออตอการใชชวตของผสงอายใหสอดคลองตามแนวคด Universal design ทเหมาะส าหรบคนทกอายใหสามารถใชรวมกน

- ควรเนนใหมฐานขอมลรายบคคลของผสงอายและเชอมโยงขอมลของทกกระทรวงเขาดวยกน

- ในการจดสรรอปกรณชวยเหลอผสงอายควรแยกการจดท าบญชอปกรณชวยเหลอผสงอายออกจากคนพการ เนองจากความตองการ คณสมบตความตองการของสองกลมตางกน

- ควรเพมหวขอ การกชพ โดยมตวชวด คอ ผสงอายสามารถเขาถงการแจงเหตฉกเฉนทางการแพทยไดหรอไม

350

- ควรเพมมาตรการเกยวกบระบบคมครองผสงอายกลมเฉพาะ เชน ผสงอายทพการหรอสมองเสอม

- ควรเพมมาตรการทางภาษ เพอสรางแรงจงใจใหกบการบรการแกผสงอายในธรกจเพอสงคมส าหรบผสงอาย

• ยทธศาสตร 4: การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยาง บรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

- ควรเพมมาตรการเกยวกบระบบและการรบรอง Caregiver

- ควรมการจดท าแผนการผลตบคลากรดานผสงอายทเปนรปธรรม โดยกระบวนการการม สวนรวมและบรณาการ

- ควรเพมมาตรการทมการเชอมโยงระหวางแผนเดกและเยาวชนและแผนผสงอาย

- ควรเพมมาตรการการเชอมโยงเครอขายชมชน

• ยทธศาสตร 5: การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอายและ การตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

- ควรเพมการตดตามมาตรการทส าคญ เพอใหเกดกจกรรมทสอดรบและกระตนการท างานในทกๆป กอนทจะมการประเมนในภาพรวม 5 ป

- การปรบบทบาทของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) เปนหนวยงานดานนโยบายและลดบทบาทการใหทนวจยลง อาจมผลกระทบกบการประเมนดชนทเกยวกบการสนบสนนการวจยทมงบประมาณเพมขนอยางตอเนองได

- ควรเพมการบรหารจดการขอมลขาวสาร

5.3.4 ขอเสนอแนะเชงวชาการ

1. ทผานมา ประเทศไทยมชดขอมลผสงอายทเกบรวบรวมมาอยางตอเนอง ภายใตโครงการการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย ซงเปนการส ารวจทครอบคลมทกมตของผสงอาย ด าเนนการโดยส านกงานสถตแหงชาต โดยเรมด าเนนการครงแรกเมอป พ.ศ. 2529 และมการส ารวจอยางตอเนองทก 3-4 ป จนถงการส ารวจปจจบนในป พ.ศ. 2560 ซงนบรวมทงหมด 7 การส ารวจ ซงขอมลการส ารวจชดนสามารถใหภาพแนวโนมของสถานการณทเกยวของกบผสงอายระดบเบองตน แตเพอใหการประเมนและตดตามการด าเนนงานดานผสงอายมประสทธภาพมากยงขน จ าเปนตองมขอมลทตอเนองระยะยาว (Longitudinal data) ซงท าใหเหนแนวโนมของการเปลยนแปลงของสถานการณผสงอาย และสามารถน าไปวเคราะหเชงลกในประเดนส าคญได เชน ประเดนดานสขภาพ ทสามารถดความสมพนธระหวางโครงสรางอายกบความชกของภาวะทพพลภาพในผสงอาย เปนตน

2. การก าหนดดชนและเปาหมายของดชนนน ควรมการศกษาอางองจากงานวจยเชงประจกษ (Empirical study) จากทงในและตางประเทศ เพอน ามาปรบใหเขากบสถานการณจรงดานผสงอายในปจจบนของประเทศ และเพอเพมความเปนไปไดทจะสามารถบรรลผลตามเปาหมายตามทตงไว และเพอใหผลการ

351

ตดตามและประเมนผลตามแผนผสงอายแหงชาต สามารถสะทอนภาพรวมของการด าเนนงานดานผสงอายในประเทศไทยไดตามความเปนจรง

3. เนองดวยการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบผลการด าเนนงานในชวงระยะเวลาตางๆ ในขณะเดยวกนกเพอหาประเดนทาทายดานผสงอายในอนาคต การศกษาในครงนจงตองประนประนอมระหวางวตถประสงคทงสองขอ ซงสงผลใหการจดเกบขอมล การสรางเครองมอ ตลอดจนการวเคราะหขอมลในบางดชน ดเหมอนไมสอดคลองกบสถานการณปจจบน และไมสามารถใหภาพในอนาคตได ดงนน ในการตดตามและประเมนแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 3 ในระยะแรก ซงเปนรอบทตองสรางฐานส าหรบการเปรยบเทยบเพอประเมนในระยะตอมาของแผนฯ การจดเกบขอมล การออกแบบเครองมอ และแนวทางการวเคราะหจะตองค านงถงวตถประสงคทงสองขอพรอมๆ กน

บรรณานกรม

355

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กรมกจการผสงอาย. 2555-2559. รายงานผลการด าเนนงานของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต พ.ศ. 2555 - 2559.

กรมกจการผสงอาย. 2556. รายงานผลการด าเนนงานของกรมกจการผสงอายประจ าป พ.ศ. 2556.

กรมกจการผสงอาย. 2559. สรปผลการด าเนนงานกรมกจการผสงอาย คลงปญญาผสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2555 - 2559.

กรมกจการผสงอาย. 2560. แผนปฏบตราชการ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2560.

กรมกจการผสงอาย. รายงานการจดประชมเชงปฏบตการขบเคลอนแผนผสงอายแหงชาตสแผนยทธศาสตรผสงอายระดบจงหวด ระหวางวนท18-20 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร.

กรมกจการผสงอาย. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 – 2559.

กรมเจาทา. ขาวประชาสมพนธ ฝายประชาสมพนธ ส านกงานเลขานการกรม ฉบบท 105/2558

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2557. สถตผลการด าเนนงานการสนบสนนโครงการและการใหกยมเงนทนประกอบอาชพของกองทนผสงอาย ตงแตป 2550-2558 (ณ เดอนธนวาคม 2557) กองทนผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2558. ขอมลการสนบสนนงบประมาณด าเนนโครงการกองทนผสงอายทผานการอนมต ปงบประมาณ 2558-ปจจบน ณ เดอนเมษายน (จ าแนกตามประเภทโครงการ) กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมงคงของมนษย. 2559. ขอมลการสนบสนนงบประมาณด าเนนโครงการกองทนผสงอายทผานการอนมต ปงบประมาณ 2559 ณ เดอนกนยายน (จ าแนกตามประเภทโครงการ) กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย.

กระทรวงวฒนธรรม.ขาวประชาสมพนธ . [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.m-culture.go.th/th/search_result.php [2 เมษายน 2560]

กระทรวงสาธารณสข. 2555. แผนปฏบตการตอบโตภาวะอทกภย/วาตภย ดานสาธารณสข จงหวดสระบร ปงบประมาณ 2555.

356

กระทรวงสาธารณสข. 2559. แผนเฝาระวงและชวยเหลอประชาชนผประสบภยพบตฉกเฉน ดานการแพทยและสาธารณสขจงหวดพทลง ปงบประมาณ 2559.

กระทรวงสาธารณสข. ยทธศาสตร ตวชวด และแนวทางการจดเกบขอมล กระทรวงสาธารณสข ปงบประมาณ พ.ศ. 2559. [ออนไลน]. 2558. แหลงทมา:http://region5.moph.go.th/docs/mophplan_2559_final.pdf [18 มถนายน 2560]

กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2556. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://healthdata.moph.go.th/kpi/2556/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2557. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://healthdata.moph.go.th/kpi/2557/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

กระทรวงสาธารณสข. ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2558. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://healthdata.moph.go.th/projectkpi/ [18 มถนายน 2560]

กระทรวงสาธารณสข.ระบบขอมลตวชวด ปงบประมาณ 2555. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://healthdata.moph.go.th/kpi/2555/KpiTopicList.php [18 มถนายน 2560]

กรงเทพมหานคร.ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. ผลการด าเนนการตาม 10 มาตรการเรงดวน ของผวาราชการกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2558.

กองทนการออมแหงชาต. ขอมลกองทน ณ 15 พฤษภาคม 2559. [ออนไลน]. 2559. แหลงทมา: http://www.nsf.or.th/index.php/2016-05-24-08-35-27 [24 เมษายน 2560]

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2559. [ออนไลน]. 2559. แหลงทมา:https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp [23 เมษายน 2560]

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2558. [ออนไลน]. 2558. แหลงทมา: https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp [23 เมษายน 2560]

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2557. [ออนไลน]. 2557. แหลงทมา: https://www.gpf.or.th/thai2013/about/result.asp [23 เมษายน 2560]

กองทนผสงอาย กรมกจการผสงอาย. 2555-2559. รายงานผลการด าเนนงานกองทนผสงอาย ตงแตป 2555-2559.

การบนไทย. 2558. รายงานการพฒนาอยางยงยนประจ าป 2558.

357

การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย.ขอบงคบการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย วาดวยการก าหนดอตราคาโดยสาร วธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายฉลองรชธรรม พ.ศ. 2559

การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย.ขอบงคบการรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย วาดวยการก าหนดอตราคาโดยสารวธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายเฉลมรชมงคล พ.ศ. 2557

การรถไฟแหงประเทศไทย.ค าสงฝายการเดนรถ การรถไฟแหงประเทศไทย ท พ.5/ดล. 1/1/2547 เรอง ระเบยบการลดคาโดยสารครงราคาใหแกผโดยสารสงอาย 60 ป ขนไป วนท 20 ธนวาคม 2547

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. 2552. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 - 2557.

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ตงแตป พ.ศ. 2555 - 2559.

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต. 2553.แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552. กรงเทพมหานคร:โรงพมพเทพเพญวานสย.

บรษท ขนสงจ ากด (บขส.).ค าสงนกบรหารการเดนรถท 8/2552 เรองการจดใหมเจาหนาทใหความชวยเหลออ านวยความสะดวกผพการและผสงอายภายในสถานขนสงกรงเทพ.

บรษท รถไฟฟา ร.ฟ.ท. จ ากด. บตรเตมเงน (สมารทพาส) . [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.srtet.co.th [20 เมษายน 2560]

บรษทระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ ากด (มหาชน) .บตรแรบบทกบระบบรถไฟฟาบทเอส. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.bts.co.th/customer/th/16-rabbit-condition-adult.aspx [20 เมษายน 2560]

ประกาศกรมพลศกษา เรอง การแขงขนกฬาและนนทนาการผสงอายแหงประเทศไทย ครงท 10 ประจ าป พ.ศ. 2559.

ประกาศกรมพลศกษา เรอง หลกเกณฑการประกวดรองเพลงคาราโอเกะผสงอาย (BIG KARAOKE 2016) ประจ าป พ.ศ. 2559.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ข. ระบบกลไกตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564).

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ค. รายงานการศกษาโครงการวจยโครงการสรางระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564).

358

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2551. รายงานการศกษาโครงการสรางระบบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564). กรงเทพมหานคร: วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2556. รายงานการศกษาโครงการสรางระบบการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 2 (พ.ศ. 2550 - 2554). กรงเทพมหานคร: วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2559. โครงการการเปลยนแปลงทางประชากรและความอยดมสขในบรบทสงคมสงวย. กรงเทพมหานคร: วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยกลมเปาหมายพเศษ, ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. 2551. หนงสอเรยนสาระทกษะการด าเนนชวต รายวชาเลอก คณภาพชวตผสงอาย รหส ทช03026.

สถานโทรทศนไทยพบเอส (Thai PBS). [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.thaipbs.or.th/home [3 เมษายน 2560]

สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ. ผงรายการออกอากาศป พ.ศ. 2555 - 2559.

สภากาชาดไทย.ขาวประชาสมพนธ. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.redcross.or.th. [2 เมษายน 2560]

สภาการพยาบาล. จ านวนผไดรบการอบรมตอเนองหลงปรญญาตร หลกสตรฝกอบรมการพยาบาลเฉพาะทาง ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

สภาการพยาบาล. จ านวนผไดรบวฒบตรแสดงความรความช านาญทางการพยาบาลและการผดงครรภ สาขาการพยาบาลผสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2555 ถง 2559.

สภาการพยาบาล. สถาบนการศกษาทมหลกสตรการพยาบาลผใหญและผสงอาย/การพยาบาลผสงอาย ระดบปรญญาโท.

สมาคมบรษทจดการลงทน. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมเพอการเลยงชพ 2545-2559. [ออนไลน]. 2559ก. แหลงทมา: http://oldweb.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php [23 เมษายน 2560]

สมาคมบรษทจดการลงทน. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมทเปนกองทนหนระยะยาว 2545-2559. [ออนไลน]. 2559ข. แหลงทมา: http://oldweb.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=ltf [23 เมษายน 2560]

359

ส านกการแพทยทางเลอก กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข. จ านวนสถานบรการดานการแพทยทางเลอก พ.ศ. 2558. [ออนไลน]. 2558. แหลงทมา:http://thaicamdb.info/search_place.php?key=71&province=-1 [24 พฤษภาคม 2560]

ส านกงบประมาณ กรงเทพมหานคร. งบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ 2555-2559 ของกรงเทพมหานคร.[ออนไลน]. 2555-2559. แหลงทมา: http://office.bangkok.go.th/budd/main/ [25 เมษายน 2560]

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). รายชอโครงการวจยทไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. 2555 - 2559.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. 2551. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551.

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. การเตบโตของจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ 2559. [ออนไลน]. 2559. แหลงทมา: http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00100 [23 เมษายน 2560]

ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.nbto.go.th [3 เมษายน 2560]

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2556. บญชเศรษฐกจเงนทนของประเทศไทย พ.ศ. 2552 - 2556.

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.). รายชอโครงการวจยทไดรบทนสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต พ.ศ. 2555 - 2559.

ส านกงานคณะกรรมการศกษานอกระบบ. 2555. รายงานผลการด าเนนงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2555.




ส านกงานคณะกรรมการศกษานอกระบบ. 2559. ยทธศาสตรและจดเนนการด าเนนงานส านกงาน กศน. ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2559.

360

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต. รายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายของคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด ตงแตป พ.ศ. 2555 - 2559.

ส านกงานประกนสงคม. 2555. รายงานประจ าป ส านกงานประกนสงคมป 2555.



ส านกงานประกนสงคม. รายงานประจ าป ส านกงานประกนสงคมป 2558. [ออนไลน]. 2558. แหลงทมา: http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=911 [24 เมษายน 2560]

ส านกงานสถตแหงชาต. 2555-2559. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากร พ.ศ. 2555 - 2559 (ไตรมาสท 3).

ส านกงานสถตแหงชาต. 2557. รายงานการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557. กรงเทพมหานคร: บรษท เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชน จ ากด.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข.ศนยมาตรฐานรหสและขอมลสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2560 จ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชน. [ออนไลน]. 2560. แหลงทมา: http://thcc.or.th/index.php [16 มถนายน 2560]

ส านกบญชประชาชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2558. รายไดประชาชาตของประเทศไทย 2558 แบบปรมาณลกโซ.

ส านกมาตรการปองกนสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. 2551. หลกเกณฑและวธด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ. 2551.

ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. รายงานการตดตามความกาวหนาผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอายกรงเทพมหานคร ระยะท 1 (พ.ศ. 2557 - 2560).

ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2560. รายงานการตดตามความกาวหนาผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาคณภาพชวตผสงอายกรงเทพมหานคร ระยะท 1 (พ.ศ. 2557 - 2560).

ส านกสารนเทศ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข.ขาวประชาสมพนธ. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://pr.moph.go.th/iprg/ [2 เมษายน 2560]

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ.ประเภทของรถทใหบรการและอตราการใหบรการ. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.bmta.co.th [20 เมษายน 2560]

361

องคการชวยเหลอผสงอายระหวางประเทศ. สรปรายงานการประชมสมชชาโลกวาดวยเรองผสงอายครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และกองทนประชากรแหงสหประชาชาต. [ออนไลน]. 2555. แหลงทมา: http://www.dop.go.th/upload/laws/law_th_20152509153333_1.pdf.

ภาษาองกฤษ

Ansley J. Coale and Paul Demeny. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations. 2nd Edition. New York: Academic Press

Khoman and Weale. [Online]. 2006. Available from: http://reves.site.ined.fr/en/resources/computation_online/imach/#r20181 [2017, April 27]

Kinsella, K. and Gist, Y.J. (1995). Older Workers, Retirement, and Pensions: A Comparative International Chartbook and Kinsella, K. and Philips, D. (2005). The Challenge of Global Aging, Population Bulletin 60, no. 1. อางถงใน Population Reference Bureau 2006.

Richardson, J.T.E. 2005. Instruments for obtaining student feedback: a review of the literature. Assessment & Evaluation in Higher Education 30, no. 4: 387–415.

SPECIAL DOMESTIC SENIOR CITIZEN FARES 2016. [Online]. Available from: https://www.thaiairways.com/en_TH/plan_my_trip/Special_fare/Offers_Booking/SpecialDoSpecialDomesticSeniorCit.page [22 เมษายน 2560]

United Nations. World Population Prospect [Online]. 2015. Available from: https://esa.un.org/un.org/unpd/wpp/

United Nations. World Population Prospects: The 2017 Revision. New York, United Nations [Online]. 2017.Available from: https://esa.un.org/unpd/wpp/ [2017, July 7]

ภาคผนวก

ภาคผนวก 1 ตารางเปรยบเทยบผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต

ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) รอบท 1 รอบท 2 และรอบท 3 ตามรายดชน

367

ตารางเปรยบเทยบผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆ ของแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) รอบท 1 รอบท 2 และรอบท 3 ตามรายดชน

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559

ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย ดชนท 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพในประชากรอาย

30–59 ป 27.8% 26.3% 37.2%

ดชนท 2 อตรารายไดทดแทนเฉลยเมอเกษยณอายในกลมประชากรทมหลกประกน

23.8% -46.0% 20.0-70.0% na

ดชนท 3 เงนออมตอรายไดตอหว เพมขน เพมขน มความผนผวน

เลกนอย

ดชนท 4 เงนออมทงระบบตอ GDP เพมขน เพมขน มความผนผวน

เลกนอย ดชนท 5 จ านวนบคคลและเงนออมทงหมดของ Provident Fund เพมขน เพมขน เพมขน ดชนท 6 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการใหมการลดหยอนภาษ

เพอสงเสรมการออมส าหรบวยผสงอาย มการลดหยอน

ภาษเพอสงเสรมการออมหลาย

รปแบบตงแตป 2546

ม และด าเนนการ


ม และด าเนนการ


มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดชนท 7 ก าหนดเวลาทตองมการบรรจหลกสตรวชาการดแลสขภาพและ

พฤตกรรมอนามยในชนประถมและมธยมศกษาตอนตน ไมม ไมม มบรรจใน

หลกสตรของการศกษานอก

โรงเรยน ดชนท 8 สดสวนประชากรอาย 30–59 ป ทมความรดานวงจรชวต

กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมตว (ทก าหนด) 31.2% 32.4% 37.0%

ดชนท 9 สดสวนประชากรอาย 30–59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย)

29-60% 20.5-57.3% 30.8%-72.2%


ดชนท 10 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18–59 ป 62.4% 57.2% 61.3% ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมผสงอาย

มาตรการ 1 สงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตนเองเบองตน

ดชนท 11 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคในขณะนน

19.3% 18.7% 27.9%

หมายเหต: na คอ ไมมขอมลทสามารถน ามาเปรยบเทยบกนได

368

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559

มาตรการ 2 สงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย

ดชนท 12 สดสวนชมรมผสงอายทมกจกรรมครงสดทายในรอบปทผานมา 65.2% 51.1% 54.2% ดชนท 13 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวม

กจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา 20.3% 23.7% 15.1%


ดชนท 14 สดสวนผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท าตอผสงอายทตองการท างาน (ผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท า และผสงอายทท างานอย) (อตราวางงานในผสงอาย)

86.0% 96.5% na

ดชนท 15 สดสวนหมบานทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายได ทมผสงอายเขารวมกจกรรมในขณะนน

58.6% 81.7% 86.2%

ดชนท 16 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง 71.1% 75.5% 78.9% มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ ดชนท 17 สดสวนผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมชนในระยะ 1 ปทผานมา 72.0% 68.9% 71.1%

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 18 สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอ ในระยะ 1 เดอนทผานมา

81% 81.8% 86.7%

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย

ดชนท 19 ก าหนดเวลาทจะตองมมาตรฐาน (มาตรฐานขนต าส าหรบสถานสงเคราะหคนชรา ฯลฯ)

ป พ.ศ.2547 แตยงไมมผลบงคบใชตาม

กฎหมาย

ยงไมมการบงคบใชตาม

กฎหมาย

ยงไมมการบงคบใชตาม

กฎหมาย

ดชนท 20 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพไดมาตรฐาน 0.9% 2.0% 3.4%


369

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559 ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย มาตรการ 1 คมครองดานรายได ดชนท 21 สดสวนของผสงอายทยากจนและไมมแหลงพงพงทเพยงพอและ

ไมไดรบสวสดการรายไดตอผสงอายทยากจนและไมมแหลงพงพงทเพยงพอ 1. กลมรายได <10,000 บาท สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 61.9% 2. กลมรายได <20,000 บาท สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 66.7% 3. กลมไมมแหลงพงพง สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 76.7% 4. กลมไมมแหลงพงพง สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 66.0%

50% -63%

7.3-18.3%

na

ดชนท 22 สดสวนครอบคลมประชากรสงอายของหลกประกนยามชราภาพ 13.8% 19.3% na ดชนท 23 สดสวนของหมบานทมกองทนในชมชนทมวตถประสงคเพอผสงอาย

ตอจ านวนหมบานทงหมด 35.7% 41.8% 44.4%

มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ ดชนท 24 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวย

ครงสดทาย 86.6% 81.4% 87.7%

มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง ดชนท 25 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการลดหยอนภาษรายไดใหแกบตร

ซงเปนผอปการะเลยงดผสงอายทเปนบพการและไมมเงนไดรวมทงไมไดรบผลประโยชนอนใดมากอน

ป พ.ศ.2549 ป พ.ศ.2549 ป พ.ศ.2549

ดชนท 26 ก าหนดเวลาทตองมกฎหมายและแนวปฏบตในการคมครองและพทกษสทธของผสงอาย

ป พ.ศ.2546 ป พ.ศ.2546 ป พ.ศ.2546

ดชนท 27 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว 92.2% 90.9% 89.3% ดชนท 28 สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหา

เวลาเจบปวยเฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

35.2% 25.3% 33.8%

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน ดชนท 29 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการลดคาโดยสารระบบขนสง

สาธารณะและระบบขนสงมวลชนแกผสงอาย ป พ.ศ.2549 ก าลง

ด าเนนการ มการ

ด าเนนการแลว

ดชนท 30 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการปรบปรงบรการระบบขนสงสาธารณะใหสะดวกเหมาะสมกบผสงอาย

ไมมการด าเนนการ

มการประกาศกฎกระทรวง

ในป พ.ศ.2554

เรมมการศกษาแนวทางการปรบปรงใน ป พ.ศ.2557


370

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559 ดชนท 31 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดท ามาตรฐานสถานท

สาธารณะแกผสงอายเชน ถนนทางเดนอาคารหองชด ป พ.ศ.2548 ป พ.ศ.2548 ป พ.ศ.2548

ดชนท 32 สดสวนการปรากฏของการจดอปกรณอ านวยความสะดวกไดแกทางเดนบนไดและหองสขาในสถานทตอไปนโรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลางจงหวด/กทม., ทวาการอ าเภอ,ส านกงานเขต/หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ

- โรงพยาบาลรฐ / เอกชน 54.9% 77.6% 25.4% - ศาลากลางจงหวด / กทม. 47.1% 35.3% 11.8% - ทวาการอ าเภอ / เขต 18.5% 64.2% 13.8% - หางสรรพสนคา / ศนยการคา 44.1% 20.0% 12.9% - สวนสาธารณะ 44.0% 16.7% 0.0% - สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ 25.0% 22.2%/71.1%/

27.3% 0.0%/66.7%/

0.0% ดชนท 33 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดท ามาตรฐานสวนสาธารณะ

และสนามกฬาส าหรบการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย




ดชนท 34 จ านวนสวนสาธารณะ / สนามกฬาตอประชากร 1 แสนคน ในเขตเมองทวประเทศ

ไมระบ เปาหมาย

7.1 แหง สวนสาธารณะ 11 แหง

สนามกฬา 38.7 แหง

ดชนท 35

สดสวนของหมบานทมการจดตงและพฒนาโครงการบรการทางสขภาพเพอผสงอายตอจ านวนหมบานทงหมด

- ศนยเอนกประสงคส าหรบผสงอาย 14.2% 36.7% na - ศนยดแลผสงอายเวลากลางวน 6.0% 10.2% na - บรการเยยมผสงอายทบาน 51.5% 88.8% na - บรการดแลสขภาพผสงอายทบาน 60.0% 86.6% na - หนวยบรการเคลอนทส าหรบผสงอาย 52.7% 80.6% na - สงเสรมการจดระบบดแลผสงอาย 46.2% na - มอาสาสมครดแลผสงอาย 30.6% 21.7% na - มการสงผดแลหรออาสาสมครออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย

28.9% 75.2% na

- มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแล/อาสาสมครเรอง การดแลสงอาย

29.2% 49.1% na


371

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559 ดชนท 36 อตราครอบคลมต าบลทมโครงการบรการเพอผสงอาย

- ศนยเอนกประสงคส าหรบผสงอาย 14.4% 30.8% 35.3% - ศนยดแลผสงอายเวลากลางวน 6.2% 8.8% 10.8% - บรการเยยมผสงอายทบาน 51.8% 93.3% 97.2% - บรการดแลสขภาพผสงอายทบาน 60.7% 87.6% 92.7% - หนวยบรการเคลอนทส าหรบผสงอาย 53.1% 78.7% 84.2% - สงเสรมการจดระบบดแลผสงอาย 46.5% - มอาสาสมครดแลผสงอาย 31.1% 59.3% 54.0% - มการสงผดแลหรออาสาสมครออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย

29.3% 73.0% 81.9%

- มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแล/อาสาสมครเรอง การดแลผสงอาย

29.5% 61.5% 79.0%

ดชนท 37 สดสวนผสงอายทเคลอนทภายในหองไมไดและไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอน ตอผสงอายทเคลอนทไมไดทงหมด

28.9% 42.7% 25.5%

ดชนท 38 สดสวนขององคการบรหารสวนต าบลทมการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย

92.0%, 97.0%

99.4%, 99.6%

88.4%, 99.5%

ดชนท 39 สดสวนขององคกรทางศาสนาทมการจดงบประมาณและ/หรอ กจกรรมเพอผสงอาย

4.3% 10.3% 6.2% 19.7% 28.8% 30.0%

ดชนท 40 สดสวนขององคกรเอกชนและองคกรสาธารณประโยชนทมการจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย

37.4% 68.2% 40.8% 15.4% 83.7% 93.3%

ดชนท 41 ก าหนดมาตรการเกอหนนใหเอกชนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายทสามารถซอบรการไดโดยมการดแลและก ากบมาตรฐานและคาบรการทเปนธรรมรวมดวย


ก าลงด าเนนการ


ดชนท 42 ก าหนดมาตรฐานการบรการ (ดานสขภาพและสงคมของเอกชน) ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ดชนท 43 ก าหนดเวลาทจะตองมกฎเพอการควบคมก ากบและการท า

มาตรฐานสถานบรการดานสขภาพและสงคมของเอกชน ไมมการ

ด าเนนการ ไมมการ

ด าเนนการ ไมมการ

ด าเนนการ ดชนท 44 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดบรการแพทยทางเลอก ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ดชนท 45 สดสวนการมคลนกผสงอายในโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยง

ตงแต 60 เตยงขนไป มไมทก

โรงพยาบาล ก าลง

ด าเนนการ มมาตราการจดตงคลนกผสงอายใน

โรงพยาบาลของรฐจ านวน 120 เตยงขนไปใน ป พ.ศ.2552

ดชนท 46 สดสวนการมหอผปวยสงอายในโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 240 เตยงขนไป




372

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559 ยทธศาสตรท 4

ยทธศาสตรการบรการจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต

ดชนท 47 คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต (กสผ.) มหนวยงานทมศกยภาพรองรบการด าเนนการโดยมบคลากรและงบประมาณทเพยงพอ

มหนวยงานรองรบ



ดชนท 48 ด าเนนการใหมการพฒนาปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 เคยพยายามปรบปรงแผนใหสอดคลอง

กบพรบ.

มการปฏบตทก 5 ป

ยงไมมการปรบระหวางป พ.ศ.2555-

2559 ดชนท 49 จดใหมจ านวนองคกรทมเครอขายการบรหารและพฒนางาน

ผสงอายขนในระดบต าบลและหมบานเชอมโยงกบคณะกรรมการระดบชาต

เรมมการสรางเครอขาย

มการสรางเครอขาย

มการสรางเครอขาย


ดชนท 50 จ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลต หรอการฝกอบรม ในแตละป

ม มการผลตบคลากรเพมอยางตอเนอง

มการผลตบคลากรเพมอยางตอเนอง

ดชนท 51 มการตดตามและก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอาย ม ม ม ยทธศาสตรท 5

การประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

มาตรการ 1 การสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยด าเนนการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

มาตรการ 2 สนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอายเฉพาะทเปนประโยชนตอการก าหนดนโยบาย การพฒนาการบรการ และการสงเสรมใหผสงอายสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางเหมาะสม

ดชนท 52 จ านวนและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอาย เพมขนแตไมตอเนอง


คาเฉลยเคลอนไหว

สามปเพมขนอยางตอเนอง

373

(ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 2559

มาตรการ 3 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 53 จดท ามาตรฐานของกระบวนการประเมนเพอการตดตามผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 อยางตอเนอง

มการท าแตไมตอเนองทกป

มการด าเนนการ

ตอเนองทก 5 ป

มการด าเนนการ

ตอเนองทก 5 ป

ดชนท 54 มการด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผน ผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ทงในระดบชาตและระดบหนวยงาน

มการตดตามผลทกปและก าลงประเมนผลการด าเนนงานแผนฯ

มการตดตามและ

ประเมนผล แลว

มการตดตามและประเมนผล

แลว

มาตรการ 4 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมยตลอดเวลา

ดชนท 55 มรายงานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ป พ.ศ.2546 มการท าตอเนอง

มการท าตอเนอง

ดชนท 56 มการจดท าระบบฐานขอมลซงรวมทงเทคโนโลยสารสนเทศ เพองายตอการสบหาเครอขายแหลงขอมลและขอมลทส าคญ

มการท าwebsiteฐานขอมล



ดชนท 57 มระบบเชอมโยงขอมลจากแหลงขอมลตางๆ ไมมการด าเนนการ



ดชนท 58 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy, ALE) ระหวางป 2545-2550 เพมเลกนอย

เพมขนเลกนอย

ลดลงเลกนอย

ดชนท 59 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง ลดลง ลดลง ลดลงเลกนอย ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Aging Quality

Index: PAQ Index) พจารณาจากผลรวมของดชนรายมาตรการทคดเลอกจ านวน 12 ดชน

37.5% 30.0% ลดลง

ภาคผนวก 2 อปกรณอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะ

377

โรงพยาบาลรฐ/เอกชน

379

ศาลากลางจงหวด/ศาลาวาการกรงเทพมหานคร

380

ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต

381

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

382

หางสรรพสนคา/ศนยการคา

383

สถานขนสง

384

ทาอากาศยาน

385

สถานรถไฟ/ศาสนสถาน/ตลาดสด

387

อาจารยทปรกษา รศ. ดร. วพรรณ ประจวบเหมาะ คณบดวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศ. ดร. วรเวศม สวรรณระดา คณบดคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ. ดร. นพนธ เทพวลย วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณะทปรกษากรมกจการผสงอาย นายสมคด สมศร อธบดกรมกจการผสงอาย นายธ ารง ธวชวะชม รองอธบดกรมกจการผสงอาย นางสาวศรวรรณ อรณทพยไพฑรย ผเชยวชาญเฉพาะดานผสงอาย หวหนาโครงการวจย

ผศ. ดร. วราภรณ โพธศร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

นกวจย รศ. ดร. นภาพร ชโยวรรณ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย อาจารยศรวรรณ ศรบญ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรมหาวทยาลย อาจารย ดร. รตตยา ภละออ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวบศรน บางแกว วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผชวยนกวจย ดร. ชลธชา อศวนรนดร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวบษบา รนเจรญ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณะผจดท ารายงาน นางศรลกษณ มมาก ผอ านวยการกองยทธศาสตรและแผนงาน กรมกจการผสงอาย นางสาวอาภา รตนพทกษ ผอ านวยการกองสงเสรมศกยภาพผสงอาย กรมกจการผสงอาย นางสาวพรญา นพรตน นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ กรมกจการผสงอาย นายธนกฤต วรนทรเวช นกพฒนาสงคมช านาญการ กรมกจการผสงอาย นางสาวกชนนท อนสมพนธ นกสงคมสงเคราะหช านาญการ กรมกจการผสงอาย นางสาวบณฑตา พรรณขาม นกพฒนาสงคมปฏบตการ กรมกจการผสงอาย นางสาวพรพมล นสสร เจาหนาทชวยปฏบตงาน กรมกจการผสงอาย

จดท าโดย วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330

รวมกบ

กรมกจการผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย อาคารมหานครยบซม ชน 21 ฝง บ เลขท 539/2 ถนนศรอยธยา

เขตราชเทว กรงเทพเทพมหานคร 10400 โทรศพท : 0-2642-4337 ตอ 310 โทรสาร : 026424337 ตอ 309 www.dop.go.th

คณะผจดท ารายงานการศกษาโครงการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564) ระยะท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559)

รายงานการศึกษา...

Documents

Transcript of รายงานการศึกษา...