วัดป่าเจริญราชwatpacharoenrat.org/asset/vdo_mp3/obook/Vipassana2555.pdf ·...
44
Transcript of วัดป่าเจริญราชwatpacharoenrat.org/asset/vdo_mp3/obook/Vipassana2555.pdf ·...
วปสสนาชวต2
พระอาจารยวระนนท วรนนโท
เรยบเรยง : พทกษ อมภวา
พมพครงท ๖ : สงหาคม ๒๕๕๕
จ�านวน : ๑๐,๐๐๐ เลม
พมพท :
ISBN : 978-974-372-463-3
พมพแจกเปนธรรมทานสงวนสทธหากพมพเพอจ�าหนาย
ผมจตศรทธาทานใด ทสนใจปฏบตธรรมหรอมความประสงคจะขอพมพ
หนงสอธรรมะเลมนเพอแจกเปนธรรมทาน หรอประสงคทจะบรจาคปจจย
สมทบทนโครงการพมพหนงสอธรรมะ ทานสามารถสอบถามรายละเอยด
ไดทฝายทะเบยนของวดไดทกวน
วดปาเจรญราชส�านกปฏบตธรรมประจ�าจงหวดปทมธานแหงท ๑๓๑๒/๑๙ คลอง ๑๑ (สายกลาง) ต�าบลบงทองหลาง
อ�าเภอล�าลกกา จงหวดปทมธาน
รหสไปรษณย: ๑๒๑๕๐
โทร.: ๐๒-๙๙๕-๒๑๑๒
โทรสาร ๐๒-๙๙๕-๒๔๗๗
เวบไซต : WWW.VEERANON.COM
E-MAIL : [email protected]
แจงค�าผดมาไดท e-mail : [email protected]
วปสสนาชวต
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 3
ค�าปรารภ
อาตมภาพไดจดพมพหนงสอวปสสนาชวตใหเปนธรรมทาน
เพอจดมงหมายดงน :-
๑. เพอชวยเผยแผพระพทธศาสนาดานการปฏบตธรรม
๒. เพอใหทกคนเขาใจในการปฏบตธรรมอยางถกตอง
๓. เพอเปนคมอของผทจะลงมอปฏบตธรรมแตขาดครบา
อาจารย และสถานทปฏบต
๔. เพอใหทกคนพบความสขทแทจรงจากการปฏบตธรรม
และเขาใจชวตตวเอง มองตวเองร
๕. เพออนเคราะหแกผมเวลานอยและอยบาน เมอไดอาน
หนงสอเลมนแลวกสามารถปฏบตธรรมเองได
เมอทานไดรบหนงสอเลมนแลว โปรดท�าความเขาใจ และลง
มอปฏบตธรรมเองเถด แลวทานจะไดพบความสขทแทจรงของชวต
ทานจะมวนงเฉยอยใยเลา ลงมอปฏบตวปสสนาสมาธกนเถด
เพอประโยชนทง ๓ คอ ประโยชนชาตน ประโยชนชาตหนา และ
ประโยชนอยางยง คอ พระนพพาน
เทคนคการเจรญกรรมฐานเพอใหเกดสมาธโดยงาย กรรมฐาน หรอกมมฏฐาน ม ๒ อยาง คอ
๑. สมถกรรมฐาน คอ กรรมฐานทท�าใหใจสงบงาย
๒. วปสสนากรรมฐาน คอ กรรมฐานทท�าใหเกดปญญา
กรรมฐานทง ๒ อยางน ตององอาศยซงกนและกน โดยเฉพาะอยางยงใน
การพจารณา สภาวธรรรมตางๆ ในการปฎบตวปสสนากรรมฐานขนสง
ตองอาศยสมถกรรมฐานเปนพนฐาน เปนพลงในการเจรญปญญา
วปสสนาชวต4
การปฏบตเพอใหสมาธตงมนไดเรวและงาย มดงน
๑. ตองมองคภาวนา เชน พองหนอ – ยบหนอ พทโธหรอสมมาอะระหง เปนตน เสยกอน ตวอยาง เชน การภาวนา “ พทโธ ”
ขนแรก สตของเราตองอยทค�าวา “ พทโธ ” โดยเอาสตมาจบอยทปลายจมก ใหรตรงทลมกระทบ เวลาหายใจเขาและหายใจออก
อยางชดเจนและละเอยด
ขนทสอง คอ การตามลมเขา ตามลมออก โดยการภาวนา “ พท ” เวลาหายใจเขา และ “ โธ ” เวลาหายใจออก ใหเอาจตไปจดจออยทลม
หายใจเขาออกตลอดเวลา โดยไมใสใจกบสงทมากระทบจากภายนอก
หรอ ภายใน จตจงจะเปนสมาธไดเรว ตอจากนนไมวาจะเกดอะไร
ขนกตาม ถามงไปทางฌานหรอฌานสมาบต กใหภาวนา “ พทโธ ”
อยางตอเนองตลอดไป พรอมก�าหนดจตลงสสภาวธรรมทก�าลงเกด ท
ก�าลงเหนในขณะนน ขณะทจตดงลงสองคฌาน กมสตร และปลอย
ลงไปตามองคฌาน เพอใหเปนไปตามธรรมชาตของพลงอ�านาจสมาธ
จนกวาจะไมมความรสกทางกาย วารางกายเรามอย เราจะเหนแต
ดวงจตเปนอยางเดยว ไมมอารมณอนแทรก นเรยกวา “องคฌาน”
๒. วธการยกจตขนสองคฌาน ใหผปฏบตก�าหนดรเสมอวา ขณะ
นเราก�าลงท�าอะไรอย (กลาวคออยในสมาธ) เพอไมใหจตสดสายออกไป
ขางนอก ถาจตสดสายออกไปขางนอกเมอใด ใหก�าหนดภาวนาอยางม
สต โดยคอยๆดงจตมาดทฐานของจต คอ ทหวใจ เรยกวา “ หทยวตถ ” แลวก�าหนดองคบรกรรมตอไปวา “ พทโธ พทโธ ” หรอค�าบรกรรม
อยางใดอยางหนงอยางรวดเรวและถ โดยไมเวน ไมใหมชองวาง เพอ
ปองกนไมใหมความคดอนมาแทรก และขณะทผปฏบตก�าลงจะออก
จากองคฌานใดองคฌานหนง
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 5
เมอก�าหนดไดแลว ใหก�าหนดจตจดจ�าสภาวะของขณะจต
นนวาอยในสภาวะอาการใด แลวจงคอยๆผอนลมหายใจยาวออกมา
เบาๆ พรอมกบถอยจตออกจากองคฌานนนๆ และใหจ�าสภาวะนนให
ได กลาวคอ เมอผปฏบตจะเขาสสมาธในบลลงกตอไป ใหก�าหนดลม
หายใจยาวๆ ทงเขาและออก พรอมกบนอมจตเขาสองคฌานทก�าหนด
ออกมาในครงกอน นเรยกวา การตอองคฌาน หรอ ตอสภาวฌาน
๓. การยกจตขนสสภาวฌาณหรอฌาน ผปฏบตจะตองอาศยพนฐานของสมถะเปนก�าลง เพอน�าไปพจารณาสภาวะธรรมทเกดขนใน
ปจจบนขณะนนใหไดอยางตอเนอง แจมแจง ชดเจน หากสมาธออน ผ
ปฏบตจะไมสามารถอดทนตอสภาวะของเวทนาได การพจารณาสภาว
ธรรมทเกดขน ไมวาจะเปนทกขเวทนา หรอสขเวทนาจะตองอาศย
สมาธทตงมนเปนองคฌานมาเปนก�าลงอยางมาก นอกจากนในการ
เขาไปพจารณาอาการตางๆ ทเกดขน กบฐานตางๆ ทกระทบ ทบบคน
ทงสภาวะภายนอกและภายใน จะตองอาศยองคฌานเปนพนฐาน เปน
ก�าลงของจต เพอเขาไปพจารณาสภาวธรรมทงหลายทงปวงในขณะ
นนๆ
๔. การภาวนาทจะท�าใหเกดสมาธอยางรวดเรว และมสภาวะทชดเจน
แจมแจง ผปฏบตจะตองมสมาธทตงมน แนวแนเปน “ เอกคคตารมณ ”
(เปนอารมณเดยว) ไมหวนไหวตอสภาวะเลกๆ นอยๆ ตวอยางเชน ใน
การภาวนา “ พองหนอ-ยบหนอ ” ผปฏบตจะตองก�าหนดร และม
ความรสกทอาการพอง และอาการยบของทองเพยงอยางเดยว โดยไม
เผลอสต ตองมความรทชดเจนเหมอนกบการนงดทว หรอนงมองดนก
บนในทองฟา หรอมองดคนปวยหายใจระรวๆ อยบนเตยงพยาบาล
ใหเหนภาพชดเจน คอ เหนอาการททองพอง ทองยบ อยางแนชด
เสยกอน อยาไปใสใจกบสภาวะอารมณเลกๆนอยๆ ทเกดขนภายในจต
หรอทมากระทบจากภายนอก
วปสสนาชวต6
ถาหากผปฏบตไปใสใจก�าหนดตามสภาวะทกระทบ หรอสง
ทมากระทบ และสงทเกดขนภายในจต อารมณกรรมฐานของเรากจะรว
และไหลไปตามสภาวะเลกๆนอยๆ นน ท�าใหไมเกดสมาธทตงมน ไมม
พลงของสตทจะไปก�าหนด ท�าใหผปฏบตเกดความทอแทเหนอยหนาย
ตอการปฏบต ทงนเปนเพราะผปฏบตไมเขาใจชดเจนในองคภาวนา
หรอฐานทจตไปก�าหนดด จงท�าใหหลายตอหลายคนไมสามารถปฏบต
ได และเบอหนายตอการปฏบต และบอกวาไมไดอะไรเลย บางครง
กกลาววา ตนเองไมมบญ หรอมบญนอย นคอความเขาใจผดของผ
ปฏบต หากทานใดอยากปฏบตกรรมฐานไมวาจะเปนสมถกรรมฐาน
หรอวปสสนากรรมฐาน กตองอาศยฐานทตงเปนจดยนใหไดเสยกอน
ดงนนไมวาจะภาวนาแบบไหน จะตองท�าเชนนเสมอ จตจงจะเกด
สมาธ เมอสมาธตงมน มจดยน และรฐานของการปฏบตดแลวเราก
จะสามารถก�าหนด พจารณาไปตามสภาวะไดอยางงายดาย เปรยบ
เหมอนลมพดตนออ และพอลมหยดพด ตนออกตงตรงขนมา ฉนใดกฉน
นน เมอพลงสมาธมนคงแลว สภาวะทมากระทบจากภายนอกและ
ภายใน จตกไมหวนไหว สามารถก�าหนดพจารณาได รเทาทนได ตอ
สภาวะอารมณทเกดขน และเมอเราก�าหนดตามฐานตางๆไดอยาง
สะดวกสบายแลว เวลามอารมณทเกดขนมากระทบ สภาวธรรมและ
ฌาน กเกดขนไดงายในระยะเวลาอนสน เหมอนกบทานพระอญญา
โกณฑญญะทมจดยนตงมนดแลว กก�าหนดรสภาวะตามทเกดขนได ได
รและไดเหนอยางแจมแจง พจารณาจนเกดปญญา สามารถยกฐานะ
ตนเองเปนพระอรยบคคลไดโดยงาย
ท�าไมถงตองมองคภาวนา เพราะองคภาวนามความส�าคญ
เปนอยางมากตอการปฏบต อปมาเหมอนดงเรอทแลนอยในแมน�า
เจาพระยา แตถามเฉพาะเรอแตไมมคนขบ เรอกไมสามารถทจะแลน
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 7
ไปถงจดหมายปลายทางได สตทก�าหนดองคภาวนากเปรยบเสมอน
คนจบหางเสอ หรอเหมอนกบรถทจ�าเปนจะตองมคนขบทรจกทาง
รจกวธขบรถ ใหเดนทางไปถงเสนชยใหได แตถาไมมคนขบจบพวง
มาลยทเขาใจ ทเกง กไมสามารถทจะไปถงเสนชยไดเลย รถหรอเรอ
กจะออกนอกเสนทางหรอเดนทางไปไดไมไกลกจะเกดปญหาขนภาย
หลง การปฏบตทจะใหไดผลดรอยเปอรเซนตนน ผปฏบตจะตองม
วรยะ มสต มสมาธ มความอดทนและมปญญารเทาทนตามความเปน
จรง ทเรยกวา รอรยสจ ๔ รตามความเปนจรงในปจจบนอารมณนนๆ
๕. การก�าหนดจตขนสวปสสนา เมอจตตงมนแลว จะตองก�าหนด ภาวนาตามฐานทกระทบ เชน
ตา เหนรป ก�าหนดทตาวา “ เหนหนอ ”
ห ไดยนเสยง ก�าหนดทหวา “ ยนหนอ ”
จมก ไดกลน ก�าหนดทจมกวา “ กลนหนอ ”
ลน รรส ก�าหนดทลนวา “ รหนอ ” คอ รรส เปรยว หวาน มน เคม ตางๆ
กาย สมผส ก�าหนดทสมผสวา “ รหนอ ” คอ รสมผส เยน รอน ออนแขง
ใจ ก�าหนดวา “ รหนอ ” รวาปรงแตงหรอไมปรงแตง ก�าหนดทตนจต คอ ทหวใจ
วปสสนาชวต8
นคอขนของการก�าหนดตามหลกการปฏบตวป สสนา
กรรมฐาน คอ ก�าหนดตามฐานทกระทบ หรอฐานทเกดโดยตรงปจจบน
ขณะทนท พอก�าหนดไดทน หรอรเทาทนตอสภาวะอาการทมากระทบ
ทงภายในและภายนอก ผปฏบตตองมสตระลกรอยเสมอโดยไมเผลอ
นคอการก�าหนดฐานทเกดของจต หรอวปสสนากรรมฐาน ซงมอย ๔
ฐานใหญๆ คอ การก�าหนดทกาย การก�าหนดทเวทนา การก�าหนดท
จต และการก�าหนดทธรรมารมณ เชน พอใจ ไมพอใจ ชอบ ไมชอบ
เปนตน
ขณะทภาวนา หรอปฏบตอย ไมวาจะยน เดน นง นอน กน
ดม ท�า พด คด กใหมสตรอยตลอด นเรยกวา เจรญสตปฏฐาน ๔ โดย
ไมใหจตออกนอกตว จงจะท�าใหเกดปญญาวปสสนา หรอวปสสนาภม
กาวยางแรกทยากยง ทกสงชางสบสน
นกปฏบตทกทกคน นอมตนรบเอาขนตธรรม
งวง ฟง และไมพอใจ สงสยเกยจครานโหมซ�า
บางครง“ นกเสยใจสะกดตาม ” ไมนาถล�ามาเลยนะ
มนมใชเรองงายนก ทจกไดลงมอท�า สงล�าคา
ฝกฝน ปฏบต ภาวนา น�าพาจตพสทธ...พทธธรรม
พระครปลดวระนนท วรนนโท
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 9
สารบญ หนา
เวลาท�าความด
ก�าไรชวต
ผลของบญและผลของบาป
ค�าสมาทานวปสสนากรรมฐาน
การเดนจงกรม
ประโยชนของการเดนจงกรม
การเดนจงกรมจงหวะท ๑
เดนจงกรมจงหวะท ๑ – ๓
เดนจงกรมจงหวะท ๔ – ๖
การนงเจรญวปสสนาสมาธ
การนอนเจรญวปสสนาสมาธ
การเจรญสตปฏฐาน ๔
วปสสนา ๕ นาท
จตเกดเมตตาเองได
แผเมตตา (บาล)
แผเมตตา (ภาษาไทย-ค�ากลอน)
อานสงสของการแผเมตตา
จากพระคาถาธรรมบทมอย ๑๐ ขอ
ยงไมผานโสฬสญาณ
คณลกษณะของโสดาบน
อานสงสวปสสนา
คณสมบตของผปฏบตธรรม
ไตรลกษณของพระพทธเจา
ประโยชนของวปสสนา
พทธประสงค
วปสสนาชวต10
เวลาท�าความด
สญญาณระฆง สรระกจ
สวดมนตท�าวตรเชา ปฏบตวปสสนากรรมฐาน
รบประทานอาหารเชา
ปฏบตวปสสนากรรมฐาน
รบประทานอาหารกลางวน
ปฏบตวปสสนากรรมฐาน
ดมน�าปานะ สรระกจ
สวดมนตท�าวตรเยน ปฏบตวปสสนากรรมฐาน
๐๓.๓๐ – ๐๔.๐๐ น.
๐๔.๐๐ – ๐๖.๐๐ น.
๐๗.๐๐ น.
๐๘.๐๐ – ๑๐.๐๐ น.
๑๐.๓๐ น.
๑๓.๐๐ – ๑๖.๐๐ น.
๑๖.๐๐ – ๑๗.๓๐ น.
๑๗.๓๐ – ๒๑.๐๐ น.
ผทมอนทรยออนกหยอนใหนอยหนอย สวนผทมอนทรยแกกเพมขนไปอก
นด ส�านกนมแตการปฏบตธรรมอยางเดยวตลอดป มพระอาจารยควบคมใน
ปฏบตธรรมและสอบอารมณ
ก�าไรชวต การท�ามาหากนหาเกบของมนษย จะโดยการท�านา ท�าสวน
ท�าไร คาขาย รบราชการ เพอน�ามาเปนคาอาหารประจ�าวน เพอ
สรางทอยอาศย คาเสอผาไวนงหม คายารกษาโรคเมอยามเจบไข อก
สวนหนงทเหลอเกบไวใชในยามจ�าเปนบาง เอามาท�าบญบาง ท�าไม
เราจงตองท�าบญ บญคออะไร เงนทองหามาเหนอยเกอบตาย นา
จะเกบเอาไว กลบเอามาท�าบญใหคนอนเพออะไร สาเหตทเราท�าบญ
กเพราะเราเชอวามบญจรง ผลของบญเราไดพสจนแลววาคนเราทเกด
มาไมเหมอนกน กเพราะท�าบญมาไมเทากน นเองเปนสาเหตทบาง
คนรวย บางคนสวย บางคนมปญญาด บางคนมปญญาทราม บาง
คนมอายยน บางคนมอายสน บางคนมโรคนอย บางคนมโรคมาก
แตบางคนเกดมายากจน ขเหร ขโรค ปญญาออน อายสน
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 11
ทงๆททกคนไมมใครตองการสงทไมด ทกคนตองการความ
ด พระพทธเจาทรงตรสวาคนจนเพราะไมท�าทาน คนรวยเพราะท�า
ทาน คนสวยเพราะรกษาศล คนขเหรเพราะไมรกษาศล คนมปญญา
ดเพราะชอบฟงธรรมปฏบตธรรม คนมปญญาทรามเพราะไมชอบ
ปฏบตธรรมไมชอบศกษาหาความร คนอายยนเพราะไมเบยดเบยน
ชวตผอน คนอายสนเพราะชอบเบยดเบยนชวตของผอน คนมโรค
นอยเพราะไมเบยดเบยนสตว คนขโรคเพราะชอบเบยดเบยนสตวชอบ
ทรมานสตว กกขงสตว เมอเราไดพสจนตามเหตผลแลวกเหนจรง
ตามทพระพทธเจาทรงตรสไว ดทตนเองบาง ดท คนอนใกลๆเรา
บาง เมอเรารเราเหนอยางน เราจงท�าบญ เราอยากมอายยนมโรค
นอยจงรกษาศลเราอยากรวยจงใหทานตามก�าลง เราตองการเปนคน
มปญญาจงตองฟงธรรมเจรญภาวนา บางครงขเกยจกตองฝน เพราะ
ไมตองการเปนคนโง
ผลของบญและผลของบาป บาปเปนสงทเศราหมอง ใหผลเปนความทกข บญคอสงท
ผองใส ใหผลคอความสข บาปเสมอนฝนละอองหรอโคลนตม บญ
เสมอนน�าช�าระฝน หรอโคลนตม ทกคนเกดมาตองมบาปตดตวมาทก
คน จะมากหรอนอยเทานน สวนของบญทเราท�าใหมากแลวจะกลาย
เปนบารม บารมเมอเตมบรบรณดแลวจะเปนพรสวรรค เปนเหตใหเรา
สมหวง สมปรารถนา มนษยสมบต สวรรคสมบต พรหมสมบต นพพาน
สมบต ลวนเกดมาจากบญทงนน ผทพนจากบาปเวรกรรม ไมตองไป
ใชกรรมในเมองนรกกเพราะบญ ทกคนจงควรท�าบญเพอเปนก�าไรชวต
ของตนเอง ทรพยสมบตทเราไดมา ถาเราใชจายเฉพาะในครอบครว
ของเรา ทรพยกมประโยชนกบเราเพยงชาตเดยว แตถาเราใชทรพย
นท�าบญบ�าเพญกศลกบคนจนกบสมณะ ทรพยกจะเปนประโยชน
วปสสนาชวต12
กบเราทงชาตนและชาตหนา ทานทมปญญาจงควรใชทรพยใหเปน
ประโยชนในโลกทงสอง
สมาทานพระวปสสนากมมฏฐานกลาวค�าถวายตวแดพระพทธเจา
นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ (วา ๓ หน)
อมาหงภนเต ภะคะวา อตตะภาวง ตมหากง ปะรจจะชาม ฯ
ทตยมป อมาหงภนเต ภะคะวา อตตะภาวง ตมหากง ปจจะชาม ฯ
ตะตยมป อมาหงภนเต ภะคะวา อตตะภาวง ตมหากง ปะรจจะชาม ฯ
ขาแตพระผมพระภาคเจาผเจรญ ขาพเจาขอมอบอตภาพ
รางกายชวตน เพอเปนพทธบชา ธรรมบชา สงฆบชา ทจะปฏบตพระ
กมมฏฐาน โดยการตงสตก�าหนดไวทลมหายใจเขาออก ลมหายใจเขา
กร ลมหายใจออกกร ๓ หน และ๗ หน ๑๐๐ หน และ๑,๐๐๐ หน
นบตงแตบดนเปนตนไป ขอขณกสมาธ อปจารสมาธ อปปนาสมาธ
จงบงเกดมในขนธสนดานของขาพเจา นบตงแตบดนเปนตนไปเทอญฯ
ขาพเจาขอสมาทาน พระวปสสนากมมฏฐาน แมในครงทสอง
แมในครงทสาม ขาพเจาขอสมาทาน พระวปสสนากมมฏฐาน เพอทจะ
กระท�า พระนพพานใหแจง อนปนทสนไป แหงกองทกขทงปวงเทอญฯ
สพพะทกขะ นสสะระณะ นพานะ สจฉกะระนตถายะ
อะหงวปสสนา กมมฏฐานง สะมาทยาม
อะหงวปสสนา กมมฏฐานง สะมาทยาม
อะหงวปสสนา กมมฏฐานง สะมาทยาม
ทตยมป
ตะตยมป
ค�าสมาทานพระวปสสนากมมฏฐาน
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 13
การเดนจงกรม การปฏบตวปสสนาสมาธของพระพทธเจานน ตองเดนจงกรม
กอนนงสมาธทกครง
ถาจะนงสมาธ ๕ นาท ตองเดนจงกรมกอน ๕ นาท
ถาจะนงสมาธ ๑๕ นาท ตองเดนจงกรมกอน ๑๕ นาท
ถาจะนงสมาธ ๓๐ นาท ตองเดนจงกรมกอน ๓๐ นาท
ถาจะนงสมาธ ๑ ชวโมง ตองเดนจงกรมกอน ๑ ชวโมง
ทประเทศอนเดย มสถานทเดนจงกรม อยใกลคนธกฎของ
พระพทธเจา ในวดเชตวนมหาวหาร ซงแสดงวาวชาวปสสนาสมาธมการ
เดนจงกรมแนนอน และทขางๆ พระมหาเจดยพทธคยากมทเดนจงกรม
ของพระพทธองค
ประโยชนของการเดนจงกรม พระพทธเจาตรสไวในคมภรพระไตรปฎกวา การเดนจงกรมม
ประโยชน ๕ ประการ คอ
๑. ท�าใหการเดนทางมความอดทนมาก
๒. ท�าใหมความพากเพยรด
๓. ท�าใหมอาพาธแตนอย
๔. ท�าใหชวยยอยอาหาร
๕. ท�าใหสมาธตงมนอยไดนาน
กอนเดนจงกรม ใหยนตวตรงอยากมหนาดเทา ใหทอดสายตา
ไปขางหนาประมาณ ๔ ศอก มอทงสองไขวขางหนา หรอไขวไวขางหลง
ตามแตสะดวก ใหภาวนาในใจวา
“ ยน – หนอ ” (๕ ครง)
“ อยากเดน – หนอ ” (๕ ครง)
ขวายางหนอ – ซายยางหนอ เดนตามทเราก�าหนดเวลาไว
วปสสนาชวต14
๑. ยนก�าหนด (STANDING MEDITATION)
ยนหนอ ๕ ครง
(STANDING STANDING STANDING STANDING STANDING)
การเดนจงกรมจงหวะ ๑ การเดนจงกรมจงหวะ ๑ ม ๑ หนอ เมอกาวเทาขวา
ใหภาวนาในใจวา “ ขวา ” ใหจตมาสมผสทฝาเทาขวา เตรยมตวไว
ยงไมกาว เมอกาวเทาขวาออกไป ใหภาวนาในใจวา “ ยาง ” เมอวาง
ฝาเทาจดพน ใหภาวนาวา “ หนอ ”
เมอจะกาวเทาซาย ใหภาวนาในใจวา “ ซาย ” ใหจตมาสมผส
ทฝาเทาซาย เตรยมตวไวยงไมกาว เมอกาวเทาซายออกไป ใหภาวนา
ในใจวา “ ยาง ” เมอวางแผนเทาซายจดพนใหภาวนาในใจวา “ หนอ ”
การเดนจงกรมไมเดนเฉพาะเทา ตองเดนใหพรอมกนทงกายและใจ
ขณะทเดนจตของผเดนจะตองอยทเทาเสมอ เมอยางเทาไปจตกตาม
การยางไปดวย
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 15
การเดนจงหวะ ๑ จงภาวนาในใจวา “ ขวายาง – หนอ ”
“ ซายยาง – หนอ ” เมอเดนไปสดฝาหอง หรอสดระยะทางทก�าหนด
ไว ใหหยดเดน แลวภาวนาวา
“ ยน – หนอ ” (๕ ครง)
“ อยากกลบ – หนอ ” (๕ ครง)
“ กลบ – หนอ ” (๕ ครง)
การกลบตว ใหหมนกลบทางขวา โดยยกปลายเทาขวาแลว
หมนตวดวยสนเทาขวาไปหยดในระยะประมาณ ๑ ฝามอพรอมกบ
ภาวนาในใจวา “ กลบ ” เมอวางแผนเทาจดพน ใหภาวนาวา “ หนอ
” จากนนใหหมนเทาซายตามเทาขวาไปในระยะเทากน โดยยกปลาย
เทาซายแลวหมนตวดวยสนเทาซายไปหยดในระยะประมาณ ๑ ฝามอ
พรอมกบภาวนาในใจวา “ กลบ ” เมอวางแผนเทาจดพน ใหภาวนา
วา “ หนอ ” ใหภาวนา “ กลบ – หนอ ” สลบเทาขวาครงหนง เทา
ซายครงหนง คงภาวนา “กลบ – หนอ” เรอยๆ ไปจนกวาจะหมน
กลบไปตรงกบทศทางทเราเดน
จากนนแลวภาวนาวา
“ ยน – หนอ ” (๕ ครง) “ อยากเดน – หนอ ” (๕ ครง) แลว
ภาวนา “ ขวายาง – หนอ ” “ ซายยาง – หนอ ” เดนกลบไปกลบมา
จนครบเวลาทก�าหนดไว ระยะทางการเดนยาว ๖ – ๙ กาวกพอ หรอ
ระยะจากฝาหองถงฝาหอง หรอระยะจากหวเตยงถงปลายเตยงกพอ
กลบ
หนอ
กลบ
หนอ
กลบ
หนอ กลบ
หนอ
๑.ทาวขวา ๒.ทาวซาย ๓.ทาวขวา ๔.ทาวซาย
วปสสนาชวต16
การเดนจงกรมม ๖ จงหวะ
จงหวะ ๑ จงหวะ ๒ จงหวะ ๓
ขวายาง – หนอ
ซายยาง – หนอ
ยก – หนอ
เหยยบ – หนอ
(เหมอนกนทง ๒ เทา)
ยก – หนอ
ยาง – หนอ
เหยยบ – หนอ
หมายเหต
“ ยก – หนอ ” ยกเทาขนตรงๆ
“ เหยยบ – หนอ ” วางแผนเทาจดพนใหหางขางหนาประมาณ ๑ คบ
ขวายางหนอ RIGHT GOES THUS
ซายยางหนอ LEFTGOES THUS
จงกรมจงหวะ ๑ (WALKING 1 STAGE)
ขวา (ยงไมยก)ยาง (ยกกาวไป)หนอ (เหยยบพน)
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 17
ยกหนอ LIFTING
เหยยบหนอ TREADING
จงกรมจงหวะ ๒ (WALKING 2 STAGE)
ยางหนอ MOVING
จงกรมจงหวะ ๓ (WALKING 3 STAGE)
ยกหนอ LIFTING
เหยยบหนอ TREADING
วปสสนาชวต18
จงหวะ ๔ จงหวะ ๕ จงหวะ ๖
ยกสน – หนอ
ยก – หนอ
ยาง – หนอ
เหยยบ – หนอ
ยกสน – หนอ
ยก – หนอ
ยาง – หนอ
ลง – หนอ
เหยยบ – หนอ
ยกสน – หนอ
ยก – หนอ
ยาง – หนอ
ลง – หนอ
ถก – หนอ
กด – หนอ
ยกสน – หนอ ยกสนขน ปลายเทายงจดพนอย
ยก – หนอ ยกเทาไปแขวนไว
ยาง – หนอ กาวเทาไปขางหนา
ลง – หนอ ลดเทาลงเลกนอยอยาใหจดพน ลดลงมาแขวนไว
ถก – หนอ ลดปลายเทาจดพน แตใหแขวนสนเทาไวยงไมจดพน
กด – หนอ กดสนเทาลงเหยยบพน
จงกรมจงหวะ ๔ (WALKING 4 STAGE)
ยางหนอ MOVING
ยกหนอ LIFTING
เหยยบหนอ TREADING
ยกสนหนอ HEEL UP
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 19
จงกรมจงหวะ ๕ (WALKING 5 STAGE)
ยางหนอ MOVING
ยกหนอ LIFTING
ลงหนอ LOWERING
ยกสนหนอ HEEL UP
จงกรมจงหวะ ๖ (WALKING 6 STAGE)
ถกหนอ TOUCHING
ยางหนอ MOVINGยกหนอ
LIFTINGลงหนอ
LOWERING
ยกสนหนอ HEEL UP
ถกหนอ TOUCHING กดหนอ
PRESSING
วปสสนาชวต20
ถาเราจะนงสมาธ ๕ นาท เราเดนจงหวะ ๑ นาน ๕ นาท
โดยไมตองเดนจงหวะ ๒ กได
ถาเราจะนง ๑ ชวโมง เราเดนจงหวะ ๑, ๒, ๓ และ ๔ อยาง
ละ ๑๕ นาท กไดหรอถาเราจะนง ๑ ชวโมง เราจะเดนจงหวะ ๔, ๕
และ ๖ อยางละ ๒๐ นาท กได หรอเราจะนง ๑ ชวโมง เราจะเดน
จงหวะท ๑, ๒, ๓, ๔, ๕ และ ๖ อยางละ ๑๐ นาทกได
การน งเจรญวปสสนาสมาธน งก�าหนด
SITTING MEDITATION
๑. พองหนอ ๒. ยบหนอ ๓. นงหนอ ๔. ถกหนอ
1. RISING 2. FALLING 3. SITTING 4. TOUCHING
กอนออกเดนจงกรม ทานควรปผาส�าหรบนงสมาธไวกอน เมอ
เดนครบก�าหนดเวลาแลว ใหเดนชาๆ มาหยดบนผาปนงแลวภาวนา
ในใจวา :-
“ ยน – หนอ ” (๕ ครง)
“ อยากนง – หนอ ” (๕ ครง)
“ นง – หนอ ” (๕ ครง)
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 21
แลวคอยๆ หยอนตวลงชาๆ ปลอยมอทงสองออก เมอมอถก
พนใหภาวนาในใจวา “ ถก - หนอ ” เมอกนถกพน ใหภาวนาในใจวา
“ ถก - หนอ ” จนกวาจะนงเรยบรอย
ใหนงหลบตา ตงตวตรงตามแบบพระพทธรป ใหเทาขวาทบ
เทาซาย มอขวาทบมอซาย ในลกษณะแบมอ เลอนมอใหหวแมมอทง
สองชนกนเบาๆ ใหก�าหนดจตสมผสทหนาทองระหวางสะดอกบลนป
เมอหายใจเขาทองจะพอง เมอหายใจออกทองจะยบ เมอไมรสกพอง
ไมรสกยบ ใหทานยกมอขวามาจบด จนรสกวามพองจรง มยบจรง
เมอหายใจเขาทองพอง ใหภาวนาวา “ พอง ” เมอพองไปจนสดพอง
ใหภาวนาวา “ หนอ ” เมอหายใจออกทองยบใหภาวนาวา “ ยบ ”
เมอทองยบไปจนสดยบ ใหภาวนาวา “ หนอ ”
การนงสมาธ จงภาวนาในใจวา “ พอง – หนอ ” “ ยบ – หนอ ”
ตลอดเวลา อยาหยดภาวนา ใหภาวนาไปจนครบเวลาทก�าหนดในการ
เดนจงกรมหรอตามทพระอาจารยสง
ขอส�าคญตองนงใหไดปจจบนอารมณกบทองพองและทองยบ
เมอทองพอง ตองภาวนาวา “ พอง ” ทนท เมอสดพอง ใหภาวนา “
หนอ ” ทนท ใหเปนปจจบนอารมณ จตจงจะเสพสมาธ (เปนสมาธ)
ถาทองพองไปนานแลว เพงภาวนาวา “ พอง ” ตอภายหลง
เชนน เปนอดตอารมณ หรอทองยงไมทนพอง ทานภาวนา “ พอง ”
ลวงนาไปกอน เชนนเปนอนาคตอารมณ
เมอเปนอดตอารมณ หรออนาคตเปนอารมณ จตไมเสพ
สมาธ ตองภาวนาใหเปนปจจบนอารมณจรงๆ และตองใหจตสมผสอย
หนาทองจรงๆ จตจงจะเสพสมาธ แมทานจะปฏบตเพยง ๕ นาท จต
กเสพสมาธ (เปนสมาธ)
วปสสนาชวต22
การนอนเจรญวปสสนาสมาธนอนก�าหนด
LYING MEDITATION
๑. พองหนอ ๒. ยบหนอ ๓. นอนหนอ ๔. ถกหนอ
1. RISING 2. FALLING 3. LYING 4. TOUCHING
การเจรญสตปฏฐาน ๔
๑. กายานปสสนาสตปฏฐาน คอ การพจารณารางกายวาเปน
ของไมสวยไมงาม และมการเสอมไปสลายไปอยตลอดเวลา
ถาทานปฏบตนานๆ วน พอง ยบ อาจหายไป จตไมรบรพอง
ไมรบรยบ เชนนใหเอาจตไปสมผสทหวใจ แลวภาวนาวา “ ร – หนอ ”
“ ร – หนอ ” ตลอดเวลา ถาถามวา “ ร – หนอ ” นนรอะไร? ตอบวา
รวา พอง ยบ ไมม จตไมรบร พองกด ยบกด เปน “ รป ” จต (สงทรบร)
เปน “ นาม ”
เมอ พอง ยบ หายไป แสดงวา “ นาม ” ไมรบร “ รป ”
แยกรปแยกนามออกจากกนได ตงแตเรายงไมตาย พอง ยบ เกดขน เราร
พอง ยบ ยงมอย เราร
พอง ยบ หายไป เราร
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 23
เชนน เรยกวา เรามสตรเหน “ กายในกาย ” ซงตรงกบ
ภาษาบาลวา “กายานปสสนาสตปฏฐาน”
ความจรง พอง ยบ ยงมอย แตจตไมรบร พอง ยบ เมอ พอง
ยบ หายไป จดเปนอารมณของวปสสนา เขาเขามาแสดง ๓ ประการ :-
๑. แสดงวา จตเสพสมาธสงมาก
๒. แสดงวา จตก�าลงเดน ญาณ อนเปนสภาวธรรมของ
วปสสนาญาณ
๓. แสดงใหเราเกดปญญาเหนไตรลกษณของพระพทธเจา
(อนจจง ทกขง อนตตา)
เมอจตเสพสมาธสง จตกไมเสพอยางอน แมแตทองพองหรอ
ทองยบ จตกบวตถกมลกษณะเหมอนกนตามหลกวทยาศาสตรกลาว
วา “ สงสองสงในเวลาเดยวกน จะอยทเดยวกนไมได ” ตวอยางเชน
ในหองน�าเลกๆ เรามตมน�าพอดกบหองน�า มเพอนน�าตมน�าขนาดเดยว
กนมาให เราจะน�าตมใหมนนใสในหองน�าไมได ถาจะใสใหได ตองยก
ตมเกาออกกอนจงจะใสตมใหมได เพราะวา “ สงสองสงในเวลาเดยวกน
จะอยทเดยวกนไมได ”
จตเรานเหมอนกน เมอจตเสพสมาธแลว จตไมเสพอยางอน
แมแต ทองพอง ทองยบ จตกไมรบร แตทองพองและทองยบ ยงมอย
ตามเดม แตมนละเอยดมาก
เมอจตก�าลงรองไห ในเวลาเดยวกนนนจตจะหวเราะไมได หรอ
จตก�าลงหวเราะอย ในเวลาเดยวกน จตนนจะรองไหไมได มนคนละ
วาระจตกน จะเกดขนพรอมๆ กนไมได จตกบวตถ จงเหมอนกนฉนใด
กฉนนน
วปสสนาชวต24
๒. เวทนานปสสนาสตปฏฐาน คอ การพจารณาถงสงทพอใจ
สงทไมพอใจ ทงสงทสขและทกขใหรทนปจจบน
นงสมาธ ๕ นาท อาจไมเกดเวทนา แตถานงนานๆ ๓๐ นาท
หรอ ๑ ชวโมง จะเกดเวทนาขน เชน ปวดกนกบ ปวดเอว ปวดหวเขา
ปวดกานคอ ปวดศรษะ เปนตน
จะท�าอยางไร? ทานใหเอาจตจากหนาทองมาสมผสทเกด
เวทนา แลวภาวนาตามอาการของเวทนา เชน “ ปวดหวเขา ” ใหเอา
จตจากหนาทองมาสมผสทหวเขาแลวภาวนา “ ปวดหนอ ” ภาวนา
ตลอดเวลาจนกวาความปวดจะหายไป
ความปวดเกดขน เราร
ความปวดยงมอย เราร
ความปวดหายไปแลว เราร
เชนน เรามสตร “ เวทนาในเวทนา ” ซงตรงกบภาษาบาลวา
“ เวทนานปสสนาสตปฏฐาน ” (จตคดอะไรใหก�าหนดอยางนนวาคด
หนอๆ จนความคดหยดคด)
เมอความปวดหายไปแลว ใหน�าจตไปสมผสหนาทองแลว
ภาวนา “ พอง – หนอ ” “ ยบ – หนอ ” ตอไปใหม
๓. จตตานปสสนาสตปฏฐาน นงนานๆ ไมมเวทนา แตบาง
ครงจตเกดความฟงซาน ทานใหน�าจตจากหนาทองไปสมผสทหวใจ
แลวภาวนาในใจวา “ ฟงซาน – หนอ ” ภาวนาตลอดจนกวาจตจะ
หายฟงซาน
จตฟงซาน เราร
จตก�าลงฟงซาน เราร
จตสงบไมมฟงซานแลว เราร
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 25
เชนน เรามสตรจตในจต ซงตรงกบภาษาบาลวา “ จตตาน
ปสสนาสตปฏฐาน ” (จตคดอะไรใหก�าหนดอยางนนวาคดหนอๆ จน
ความคดหยด) เมอจตหายฟงซานแลว ใหจตไปสมผสทหนาทอง แลว
ภาวนา “ พอง – หนอ ” “ ยบ – หนอ ” ตอไปใหม
๔. ธรรมนปสสนาสตปฏฐาน นงนานบางทไมมเวทนาและไมมความฟงซาน แตเกดธรรมารมณ เชน
ตาเหน รป เกด รปารมณ
หไดยน เสยง เกด สททารมณ
จมกได กลน เกด คนธารมณ
ลนลม รส เกด รสารมณ
กาย สมผส เกด โผฏฐพพารมณ
ใจกระทบ ธรรม เกด ธรรมารมณ
ใหน�าจตไปสมผสตามอาการ แลวภาวนาตามอาการทเกดขน
เชน ตาเหนรปนมต (ขณะนงหลบตากเหนรปนมตภายในได จดเปนร
ปารมณ) ใหน�าจตจากหนาทองมาสมผสทตา แลวภาวนาวา “ เหน –
หนอ ” ภาวนาตลอดเวลา จนกวารปารมณจะหายไป
ตาเหนรปนมต เราร
ตายงเหนรปนมตมอย เราร
ตาไมเหนรปนมตแลว เราร
รปนมต เปนธรรมารมณ เกดทางตา
ธรรมารมณ เกดขน เราร
ธรรมารมณ ยงมอย เราร
ธรรมารมณ หายไปแลว เราร
วปสสนาชวต26
เรยกวาเรามสตรธรรมในธรรม ซงตรงตามภาษาบาลวา
“ ธรรมานปสสนาสตปฏฐาน ”
เมอรปนมตหายไปแลว ใหจตมาสมผสทหนาทองแลวภาวนา
“ พอง – หนอ ” ตอไปใหม
วปสสนา ๕ นาท
พทธศาสนกชนทงหลาย ททานหวงความสข ความสงบใน
ปจจบนชวต และหวงจะไดเกดเปนสขชาตตอไป สมควรลงมอปฏบต
วปสสนา คนละ ๕ นาท ทกๆ คน ปฏบตเสรจแลวใหแผเมตตาใหแก
บดา มารดา เจากรรมนายเวร ตลอดจนสรรพสตวทงปวง
จตเกดเมตตาไดเอง
ถาอธษฐานจตวา จะปฏบตวปสสนาคนละ ๕ นาททกๆ คน
ปหนงม ๓๖๕ วน จะท�าได ๓๖๕ x ๕ = ๑,๘๒๕ นาท คดเปน
ชวโมงได เทากบ ๓๐ ชวโมง ๒๕ นาท เชนน จตจะเสพสมาธ เมอ
จตเสพสมาธไดบาง จตจะเกดมเมตตาไดเองอยางอตโนมตไมตองนง
คด นงนกนงตรกตรอง หรอนงท�าจตวางใหจตเกดเมตตา เมอจตเสพ
สมาธไดแลว จตเกดเมตตาไดเองอยางอศจรรย เจาตวผปฏบตกรสก
อศจรรยใจ
ทานทไมมนาฬกาใชจบเวลา ทานจะใชธปแทนนาฬกากได
ธปธรรมดายาว ๑ เซนตเมตรจะเทากบเวลา ๕ นาท ถาทานปฏบต
ตดตอกนทกๆ คน จตจะเสพสมาธสง จตทเคยชนตอสมาธ จตจะตง
มนไมมความเศราโศก เมอจตใกลจะดบจตไมเศราหมอง สคตกหวงได
ดงพทธภาษตวา “ จตเต อสงกลฏเฐ สคต ปาฏกงขา ” แปลความ
วา “ เมอจตใกลจะดบเปนจตไมเศราหมองแลว สคตยอมหวงไดโดยไม
ตองสงสย ”
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 27
เมอนงสมาธครบเวลาตามทก�าหนดไว ตองแผเมตตาใหแก
สรรพสตว เจากรรมนายเวร และบดามารดา เราตองแผเมตตาทก
ครงไป วปสสนาสมาธ เปนบญแรงทสดจงตองแผสวนบญใหแกสรรพ
สตว และเจากรรมนายเวร ฯลฯ
วธแผเมตตา (บาลแปล)
สพเพ สตตา สะทาโหนต สขะชวโน ขอใหสรรพสตวทงหลาย ทเปนเพอน
ทกข เกด แก เจบ ตาย ดวยกนทงหมดทงสน
อะเวรา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด อยาไดมเวรซงกนและกนเลย
อพยา ปชฌา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด อยาไดเบยดเบยนซงกนและ
กนเลย
อะนฆา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด อยาไดมความทกขกายทกขใจเลย
สข อตตานง ปะรหะรนต จงมความสขกายและสขใจ รกษาตนใหพน
จากทกขภย ทงหมดทงสน เทอญ
แผเมตตา (ภาษาไทย – ค�ากลอน)
ขอเดชะ ตงจต อทศผล
บญกศลน แผไป ใหไพศาล
ถงบดา มารดา ครอาจารย
ทงลกหลาน ญาตมตร สนทกน
ทงคนเคย รวมรก สมครใคร
ขอใหได สวนกศล ผลของฉน
ทงเจากรรม นายเวร และเทวญ
ขอใหทานได สวนกศล ผลของฉน ทกทานเทอญ
วปสสนาชวต28
อานสงสของการแผเมตตา
การแผเมตตา มอานสงสมาก จากคมภรพระไตรปฎก ใน
สตรวาดวย “ เมตตานสงสสตร ” มอย ๑๑ ขอ คอ :- ๑. หลบอยกเปนสข
๒. ตนอยกเปนสข
๓. ไมฝนถงสงราย
๔. เปนทรกของมนษยทงหลาย
๕. เทวดายอมรกษา
๖. เปนทรกของอมนษยทงหลาย
๗. ไฟ ยาพษ หรอศาสตราวธไมกล�ากลาย
๘. ท�าใหจตเสพสมาธเรว และตงมนนาน
๙. มผวพรรณผดผอง
๑๐. มสตดไมหลงตาย
๑๑. เมอยงไมบรรลโสดาบน ตายไปยอมไปเกดยงพรหมโลก
จากพระคาถาธรรมบทมอย ๑๐ ขอ ๑. มอาหารมาก
๒. มคนบชามาก
๓. ไมมศตรปองราย
๔. มคนคอยตอนรบ
๕. มเกยรตคณสง
๖. มยศ มศกดสง
๗. มความเปนใหญประดจเทวดา
๘. ท�าใหพชพนธธญญาหารเจรญงอกงามด
๙. เมอมอนตรายใดๆ ยอมมเทวดาและมมนษยชวยเหลอ
๑๐. ศตรประทษรายไมได
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 29
การแผเมตตา มคณประโยชนแกเราเปนอยางมาก เราชาว
พทธ ควรแผเมตตากอนนอนทกๆ คน ยอมมประโยชนแกตนตามพทธ
ภาษตขางตน
โสฬสญาณ
การจะไดผานโสฬสญาณนน ขนอยกบวาสนาบารมมาแต
ชาตปางกอนดวย เพราะวาบางทานพยายามปฏบต ๓ เทอมตดตอกน
เปนเวลา ๖ เดอน แตไมสามารถจะผานโสฬสญาณได บางทานปฏบต
๙ วน กสามารถผานโสฬสญาณ ทงนขนอยกบบารมแตละบคคล
ถงแมยงไมผานโสฬสญาณ โยคผปฏบตจะไดรบประโยชน
อยางต�า ๑๑ ขอ คอ
๑. ผอนคลายความตงเครยดแหงอารมณ
๒. เพมพลานามยทางจตสง จตอมเอบผองใส
๓. เพมพลงกาย ท�าใหรางการสมบรณด
๔. หลบงาย ตนงาย ไมตองอาศยนาฬกาปลก
๕. ไมฝนราย
๖. ความจ�าด ความคดมระเบยบดกวาเดม
๗. เฉลยวฉลาด มปญญาไวดกวาเดม
๘. เกดมเมตตา มความกรณาสงกวาเดม
๙. ท�าใหเปนคนขยนท�างาน
๑๐. ท�าใหพกผอนรางกายด
๑๑. มความคดกาวหนาอยเสมอ
ผเขาอบรมวปสสนาสมาธนน เมอปฏบตวปสสนาเสรจ ๑ ชด
ยอมจะตองแผเมตตาใหแกสรรพสตว เจากรรมนายเวรและบดามารดา
จงจะไดรบอานสงส ๒๑ ขอ ดงกลาวขางตนนนเชน :-
วปสสนาชวต30
- เมอยงไมบรรลโสดาบน เมอตายไป ยอมไปเกดยงพรหมโลก
- ไฟ ยาพษ หรอศาสตราวธไมกล�ากลาย
- ท�าใหพชพนธธญญาหารงอกงามด
- ศตรกระท�ารายไมได
- เมอมอนตรายใดๆ ยอมมเทวดาและมนษยชวยเหลอ
- โยคผเขาปฏบตวปสสนาแมจะไมไดผานญาณกไดรบประโยชนแก
ตนเองมากคณลกษณะของโสดาบน
เมอมวาสนาบารมไดผานโสฬสญาณในครงแรกเพยงครงเดยว ยอมได
ครองชวต “ โสดาบน ” พวกโสดาบนยอมมลกษณะเกดขนไดเอง ๑๑ ขอ คอ
๑. ไมยดมนถอมนในตวเอง
๒. ไมมความลงเลสงสยในพระรตนตรย
๓. ไมมความเหนผดจากคลองธรรม
๔. ไมมความตระหน
๕. ไมมความอจฉารษยา
๖. ไมมกามราคะชนดรนแรง
๗. ไมมความโกรธชนดรนแรง
๘. ไมมความลบหล โออวด มารยาสาไถย
๙. ไมมความถอตน
๑๐. ไมมอคต ๔ มความยตธรรมประจ�าใจ
๑๑. มศลบรสทธ ถาเปนฆราวาส จะมศล ๕ เปนนจศล
ตลอดชวต
ลกษณะของโสดาบน ๑๑ ขอน เขาเกดของเขาเอง ไมตองนง
คด นงนก นงตรกตรองหรอขมจตใหเกด เขาจะเกดเองอยางอตโนมต
โยคผปฏบตกรสกอศจรรยใจ
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 31
อานสงสวปสสนา
ผปฏบตวปสสนา ทมวาสนาบารมยอมไดผานญาณ ๑๖ ท
เรยกวา “ โสฬสญาณ ” จะมอานสงส ดงน :-
จากพระคาถาธรรมบทมอย ๑๐ ขอ ผผานโสฬสญาณครงแรก จะไดครองชวต “ โสดาบน ” เปนผท
มกระแสจตไปสนพพาน อยางชนดทไมมทางถอยหลง จะไดบรรล
นพพานในชาตท ๗ เปนอยางชา ตดวฏสงสารลงเหลอเพยง ๗ ชาต
หมายความวาจะกลบมาเกดไดเพยง ๗ ชาต เปนอยางมาก
ผานโสฬสญาณ ครงท ๒ ผไดผานโสฬสญาณครงท ๒ จะไดครอบชวต “ สกทาคาม ”
ตดวฏสงสารลงเหลอเพยง ๑ ชาต แลวไดบรรลมรรคผลนพพานใน
โลกมนษย
ผานโสฬสญาณ ครงท ๓ ผไดผานโสฬสญาณครงท ๓ จะไดครอบชวต “ อนาคาม ”
พวกอนาคาม กายแตกจากโลกนไปยอมไปเกดในสวรรคแดนสทธาวาส
แหงพรหมโลก แลวไดบรรลมรรคผลนพพานในพรหมโลกนน
ผานโสฬสญาณ ครงท ๔ ผไดผานโสฬสญาณครงท ๔ จะไดครอบชวต “ อรหนต ”
หมดวฏสงสารไดบรรลมรรคผลนพพานในโลกมนษย
วปสสนาชวต32
คณสมบตของผปฏบตธรรม
พระเจาอชาตศตร ตรสถามพระตถาคตเจาวา “พระพทธ
องคผทรงพระเจรญ ภกษผปฏบตธรรมจะตองมคณสมบตอยางไรบาง
จงจะสามารถบรรลธรรมของพระพทธองค” พระพทธเจาตรสตอบวา
“มหาบพตร ภกษทปฏบตธรรม ตองมคณสมบต ๕ ประการ คอ
๑. ตองเคารพอาจารย
๒. ตองมอาพาธแตนอย
๓. ตองปรารภความเพยร
๔. ตองไมพดโออวดมมารยาสาไถย
๕. ตองมปญญา พจารณาเหนการเกด การดบ ของรปนาม
อยบอยๆ
โยคผปฏบตวปสสนาสมาธ ทมคณลกษณะ ครบ ๕ ประการน
ยอมจะมโอกาสไดผานโสฬสญาณไดโดยงาย ในความสงเกตของ
อาตมภาพ เปนความจรงตรงตามพทธสภาษตน
ในขอ ๑ ถงขอ ๔ นน โยคผปฏบตสามารถมไดทกๆ ทาน
แตในขอ ๕ นนไมใครจะเกดปญญาเหนไตรลกษณของพระพทธเจาได
ทกๆ ทาน
ผมบารมสงเกดปญญาเหนไตรลกษณงายและรวดเรว ผไมม
บารมมาแตชาตกอนเกดปญญาเหนไตรลกษณเกดยากมาก
โยคผปฏบตทมจตอมในไตรลกษณแลวผานญาณ ๑๖ งาย
เพราะวาญาณ ๑๖ นน เกยวของดวยกฎไตรลกษณทงสน
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 33
ไตรลกษณของพระพทธเจา
๑. อนจจง ไดแก ความไมเทยง
๒. ทกขง ไดแก ความทกข
๓. อนตตา ไดแก ความไมใชตวตนบงคบไมได
พระพทธเจาตรสวา การปฏบตใดๆ ถาเกดปญญาเหน
ไตรลกษณแลว การปฏบตนนๆ เปน “ วปสสนาสมาธ ของเราตถาคต ”
ประโยชนของวปสสนา ๒๘ ขอ
๑. ท�าใหเปนคนฉลาดเฉลยว
๒. ท�าใหเปนคนรจกปรมตถธรรม
๓. ท�าใหเปนคนมศลธรรม มวฒนธรรมดงาม
๔. ท�าใหเปนคนรกใครกน สามคคกลมเกลยวกน
๕. ท�าใหเปนคนมเมตตา กรณา
๖. ท�าใหเปนคนดกวาคน
๗. ท�าใหเปนคนไมเบยดเบยน ไมเอาเปรยบ
๘. ท�าใหเปนคนรจกตวเอง รจกปกครองตนเอง
๙. ท�าใหเปนคนไมถอตว ไมมทฏฐมานะ
๑๐. ท�าใหเปนคนชอบหนหนาเขาหากน รกใครกน
๑๑. ท�าใหเปนคนหนกแนนในความกตญญ กตเวทตา
๑๒. ท�าใหเปนคนมกาย วาจา และใจบรสทธสะอาด
๑๓. ท�าใหเปนคนมความสข
๑๔. ท�าใหเปนคนพนจากความเศราโศก
๑๕. ท�าใหเปนคนทดบความทกขทางกาย วาจา และใจ
๑๖. ท�าใหเปนคนเดนทางถกตองตรงกบพทธประสงค
๑๗. ท�าใหเปนคนไดบรรลมรรคผลนพพาน
๑๘. ท�าใหเปนคนพนภยในอบายภม
วปสสนาชวต34
๑๙. เปนคนดกวาผไมปฏบต แมเขาจะมอายมากกวาเรา ๑๐๐ ป
๒๐. เปนปจจยใหไดบรรลนพพานในชาตตอไป
๒๑. ท�าใหกเลส คอ โลภะ โทสะ โมหะ เบาบางลงได
๒๒. ท�าใหเปนคนมจตใจสขม เยอกเยนขน
๒๓. ท�าใหเปนคนมสตสมปชญญะสง
๒๔. ท�าใหเปนคนมความจ�าด
๒๕. ท�าใหโรคภยบางชนดหายไป เชน โรคหด โรคประสาท
๒๖. เปนปจจยท�าคนใหไปสสวรรค
๒๗. ท�าใหคนมความเลอมใสในพระรตนตรยยงขน
๒๘. ท�าใหเปนคนด วางาย สอนงาย สะดวกแกการปกครอง
พทธประสงค
เมอพระสมณโคดมไดตรสร แลวไมทรงใฝพระทยทจะตรส
สอนชาวโลก ทรงเตรยมเสดจสพระปรนพพาน ทาวสหมบดพรหม
ทรงทราบไดลงมากราบทลใหทรงอยแสดงธรรมแกชาวโลก เพราะ
ชาวโลกทมกเลสนอยๆยงมอย เกรงวาพรกเขาจะพลาดไมไดฟงพระ
ธรรมของพระพทธองคอยางนาเสยดายยง
พระตถาคตเจาไดทรงทราบค�ากราบทล จงทรงญาณตรวจด
ชาวโลก ไดทรงแบงชาวโลกออกเปน ๔ เหลา ทเรยกกนวา “พวก
ดอกบว ๔ เหลา”
๑. พวกอคคฏตญญ เปนพวกดอกบวตมทพนน�าแลว พอรบ
แสงอาทตย คอพระธรรมกจะบานทนท เปนพวกทฉลาดมาก สามารถ
บรรลมรรคผลนพพานไดโดยรวดเรว
๒. พวกวปจตญญ เปนพวกดอกบวตมก�าลงจะพนน�า สามารถ
บรรลนพพานได แตบรรลชากวาพวกแรก
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 35
๓. พวกเนยยะ เปนพวกดอกบวตมอยใตผวน�า สามารถบรรล
นพพานไดเชนเดยวกน แตบรรลชา
๔. พวกปทปรมะ เปนพวกดอกบวออนอยตดตมเปนโอกาสด
ของเตาและปลา ไมสามารถจะบรรลนพพานได
เมอทรงทราบดวยพระญาณวา ชาวโลก ๓ พวกนน สามารถ
บรรลนพพานได พระสมมาสมพทธเจาจงทรงแสดงธรรมตามค�ากราบ
ทลของ ทาวสหมบดพรหม ปรากฏตามคมภร พระไตรปฎก ซงเปน
ตวแทนของพระพทธองควา พระพทธองคทรงเผยแผพระศาสนาใน
เรอง “ ไตรสกขา ” คอ ศล สมาธ ปญญา อนมงตรงไปสมรรคผลนพพาน ทางขนสตว สอนสตวใหหลดพนจากกเลสตณหา เพอพาเขาสนพพาน
ตามทพระพทธองคไดตรสรมา
ในคมภรพระไตรปฎกบางสตร พระพทธองคทรงอธษฐานวา
เราตถาคตจะอยสอนชาวโลกใหพบนพพาน ถาชาวโลกยงไมพบนพพาน
เราตถาคตจะยงไมนพพาน เราจะให “ อทธบาทส ” ประคองชวต
ไว จนกวาชาวโลกจะพบนพพาน เราจงจะนพพาน แสดงชดเจนวา
พระพทธองคทรงสอนชาวโลกใหบรรล “ นพพาน ” ดวย “ ไตรสกขา ”
บางสตร พระจอมมนเจาตรสวา ดกอนภกษทงหลาย เธอจะท�าอยางไร
กตาม เธอตองปฏบตวปสสนาสมาธดวย
๑. ถาเธอตองการศกษาปรยตธรรมเธอตองปฏบตวปสสนาสมาธดวย ถาเธอปฏบตกเปรยบเหมอนเธอมหมอขาวทมขาวสกอยเตมหมอ ถา
เธอไมปฏบตกเปรยบเหมอนเธอมหมอขาว แตไมมขาวสกในหมอนน
๒. ถาเธอนยมแสดงธรรมเธอตองปฏบตวปสสนาสมาธดวย ถาเธอ ปฏบตกเปรยบเหมอนเธอมสถานทอยโดยเธอไมตองกอสรางเอง ถา
เธอไมปฏบตกเปรยบเธอเหมอนหน ทหนก�าลงขดรจะอย แตเมอขด
แลว มนกไมอยในรทมนขดนน
วปสสนาชวต36
๓. ถาเธอชอบสนทนาธรรม เธอกตองปฏบตวปสสนาดวย ถาเธอ ปฏบตกเปรยบเหมอนเธอมมะมวงสกแตมองดผวยงดบ ถาเธอไม
ปฏบต กเปรยบเหมอนเธอมมะมวงดบแตมองดผวสกนากน
๔. ถาเธอชอบตรกตรองธรรม เธอกตองปฏบตวปสสนาสมาธดวย ถาเธอปฏบตกเปรยบเธอเหมอนหวงน�าลก แตดไมมประกายเงา(น�านง
ไหลลก) ถาเธอไมปฏบตกเปรยบเธอเหมอนหวงน�าตน แตดประกาย
เงาลก
ตามสตรน พระพทธองคทรงมพระประสงควา
ผชอบศกษาปรยตธรรม กด
ผชอบแสดงธรรม กด
ผชอบสนทนาธรรม กด
ผชอบตรกตรองธรรม กด
ผนนตองชอบปฏบตวปสสนาสมาธดวยจงจะสามารถรแจง
เหนแจงในนพพานไดโดยเฉพาะตนอนเปนพระประสงคอนแทจรงท
พระพทธองคทรงอยสอนชาวโลก
ในคมภรพระไตรปฎกเลม ๓๓ ในหนา ๑๔๘ พระตถาคตเจา
ทรงกลาววา ถาภกษไมปฏบตวปสสนาสมาธจนไดอธศล อธสมาธ อธ
ปญญาแลว ศาสนาของเราตถาคตจะถงภยพบต ๕ ประการ ซงหมายถง
ความสนสดแหงพระพทธศาสนา ในยคปจจบนนเรากเหนกนอย เชน :-
ผชอบเรยนปรยต แตไมชอบปฏบตวปสสนาสมาธดวย
ผชอบแสดงธรรม แตไมชอบปฏบตวปสสนาสมาธดวย
ผชอบสนทนาธรรม แตไมชอบปฏบตวปสสนาสมาธ ดแตสนทนาธรรม มกไมตองการปฏบตใหเกดปญญา รแจงเหนจรงในธรรมนน
ผชอบตรกตรอง แตไมชอบปฏบตวปสสนาสมาธใหรแจงใน
ธรรมนน
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 37
ผชอบสวดมนต แตไมชอบปฏบตวปสสนาสมาธ เพอใหรแจง ตรงตามพทธสภาษตทตนสวดนน
อาตมภาพมความเหนวา ถาพวกสวดมนตนยมลงมอปฏบต
วปสสนาสมาธดวยแลว กเทากบทานถอเทยนดวงเลกๆ แตจดไฟม
แสงสวางไสว สวยงาม นาชม
ถาพวกนยมสวดมนต แตไมนยมปฏบตวปสสนา กเทากบ
ทานมเทยนดวงใหญโต แตไมไดจดเทยนนน แสงสวางไสวกไมม
ปรากฏเลย
เพราะฉะนน นกสวดมนต ควรเปนนกปฏบตวปสสนาของ
พระพทธเจาดวย
พระอปชฌายะจ�านวนมาก ทานท�าพธบวชพระ ทานไดสอ
นกมมฏฐานเบองตนแกพระบวชใหมในโบสถ แตทานไมนยมปฏบต
วปสสนาสมาธ ทานไดทงกมมฏฐานไวในโบสถทานดแตบอกกมมฏ
ฐาน แตทานเองไมปฏบตตรงตามทสอนเขา ไมจรงใจในค�าสอนของ
ตน ไมซอสตยในค�าสอนของตน ไมมสจจะตอพระบวชใหม นบวาไม
จรงใจตอประชาชนชาวพทธดวย พระบวชใหมกกระท�าตามอยางพระ
อปชฌายะของตน โดยทงกมมฏฐานไวในโบสถ ไมไดน�าออกมาปฏบต
เหมอนอยางพระอปชฌายะ พระอปชฌายะของชาวไทยจ�านวนมากท
มความประพฤตเชนน ซงไมตรงกบ “พทธประสงค” พระพทธเจาทรงกลาวถงภยพบตทจะเกดแกพระพทธศาสนา
มอย ๕ ประการ มพทธด�ารสวา
ดกอน ภกษผเหนภยในวฏฏะทกขทงหลาย ถาพวกเธอไม
อบรมกาย ไมอบรมศล ไมอบรมสมาธ ไมอบรมปญญาแลว พวกเธอ
ยอมไมรแจงในอธศล ไมรแจงในอธสมาธ ไมรแจงในอธปญญา
เมอเธอไมรแจงในอธศล ไมรแจงในอธสมาธ ไมรแจงในอธ
ปญญาแลว ภยพบตยอมเกดขนแกศาสนาของเรา ตถาคต ๕ ประการ คอ
วปสสนาชวต38
๑. เมอเธอมหนาทในการอปสมบทแกกลบตร เธอกไมมความ
ร ไมมความสามารถจะแนะน�ากลบตรใหรแจงในอธศล รแจงในอธ
สมาธ ใหรแจงในอธปญญา กลบตรคนตอๆ ไปกไมรแจงในอธศล ใน
อธสมาธ และในอธปญญาเชาเดยวกบเธอ
นคอ..ภยพบต เกดแกศาสนาของเรา ตถาคต ในประการท ๑ ๒. เมอเพอนบรรพชตขอรองใหเธอแนะน�าในการปฏบต
วปสสนาสมาธ เธอกไมมความรทจะใหนสยแกเขาใหตรงตามหลกวชา
ของวปสสนาสมาธ
นคอ..ภยพบต เกดแกศาสนาของเรา ตถาคต ในประการท ๒ ๓. เมอเธอไมรแจงในอธศล ในอธสมาธ ในอธปญญาแลว
เธอยอมแสดงธรรมอยางผด แตเธอกไมรวามนผด เพราะภาษตของ
เราจ�านวนมากนน กลาวไวลกซงเปนโลกตตรธรรมและสญญตาธรรม
ซงผรแจงอธศล ในอธสมาธ ผรแจงในอธปญญา จงจะสามารถร
ธรรมะอนลกซงได
นคอ..ภยพบต เกดแกศาสนาของเรา ตถาคต ในประการท ๓ ๔. เมอเธอไมรแจง ในอธศล ไมรแจงในอธสมาธ ไมรแจงใน
อธปญญา เธอกไมรแจงในภาษตของเรา พวกเธอตางพากนไปเอาใจ
ใสในบทกว บทประพนธของคนอนทเขาไดประพนธไว มพยญชนะสละ
สลวย ไพเราะ เพราะพรง แลวเธอน�ามายดถอเปนภาษตของเธอเพอ
น�าไปแสดงธรรม
นคอ..ภยพบต เกดแกศาสนาของเรา ตถาคต ในประการท ๔ ๕. เมอเธออายพรรษามากจนเปนพระเถระผใหญ กจะเปน
พระเถระทมกมาก ชอบประพฤตยอหยอน เปนหวหนาทไมดงาม ชอบ
ละเมดศล ไมมความส�ารวม ไมชอบความสงดเงยบ ไมมความเพยร
เพอปฏบตใหเขาถงธรรมทเธอยงเขาไมถง กลบตรกจะเอาเยยงเธอ ม
ความประพฤตมกมากตามเธอไปดวย
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 39
นคอ..ภยพบต เกดแกศาสนาของเรา ตถาคต ในประการท ๕
จงขอใหผเหนภยในวฏฏะทงหลายชวยกนจรรโลงศาสนาใน
ดานปฏบต เพอจะไดละความเสอมความชว เรมลงมอปฏบตวปสสนา
สมาธ เพอเตรยมตวกอนตาย และมเสบยงตดตวไปในสมปรายภพ แม
อยกอยอยางเปนสข และเปนตวอยางทดตอชาวโลกตลอดไป
อดมการณชาวพทธ
สรางความเขาใจอนด
ยดถอพทธวธเปนหลก
พทกษพระพทธศาสนา
พฒนาจตตนใหผองใส
พฒนาสงคมไทยใหรมเยน
วรนนโทภกข
วปสสนาชวต40
รายนามเจาภาพ เลม บาทคณสนทอง ศขอจจะสกล 50 500คณมานพ-คณประวณา-ด.ญ.เนตรอปสร นนทธนาคาร 100 1000คณสณชญา ทาหาญ 50 500คณปารฉตต ทรงงาม 20 200คณสรพนธ-คณสนวน พสฐพทยาและครอบครว 20 200คณกหลาบ ถมอนทร 20 200คณอลยวรรณ โพธอดม 10 100คณวนดา ยยวน 10 100คณณฐภทร เสนวงศ ณ.อยธยา 10 100ด.ช.ยศภทร สงหครธ (หนง) 10 100คณเสกสรร-คณวยากรณ พลา 10 100คณทองหยด เจรญชย 10 100คณดวงแกว ประค�า 20 200คณกมลทพย เอยมส�าอางค พรอมครอบครว 9 90คณเพญ นามผ 9 90คณอาทตยา เนยมพนธ 5 50คณกรภทร เศษสร 2 20คณธนท เปรมปราศภย 2 20คณกฤตมา เปรมปราศภย 2 20คณน�าออย รปศร 9 90ด.ญ.อารยาพร แกวอาสา 10 100คณพฒ เพงแจม 2 20คณจรรยา ประกอบพช 5 50คณประวทย วาจาด 10 100คณทรงชย สนทรกล 20 200คณแพรวตา พลากล 10 100คณอจฉราลกษ ทองลาด 10 100คณสนนทา ซมซย 10 100คณสรารกษ มพรม 10 100คณมณ ฉ�าโสฬส 10 100คณศรวรรณ เพชรสงเนน 10 100คณเรองศร สงขไทย 10 100คณนพวรรณ วงคะฮาต 10 100ด.ช.บวรวทย พมสาร 10 100คณจนตหรา ชะวนรมย 25 250คณสพรรณ นระพจน 5 50คณทพวรรณ อายยน 9 90คณภทรวด กลวงษ 9 90ด.ช.พชรพล อฐนาค 10 100ด.ญ.ปวรศา อฐนาค 10 100ด.ญ.ขวญชนก เกศบวขาว 10 100ด.ช.กตภพ เกศบวขาว 10 100คณศรลกษณ ซมทราย และครอบครว 10 100คณสภทรา อนเรอง 10 100คณศศธร ประวตพร 10 100ด.ญ.จารกญญ ชวลตวาณชย(ชมชน) 5 50ด.ช.ณฐพงศ ชวลตวาณชย(ชมชน) 5 50คณชวลลกษณ โคกพ 10 100คณสาคร คณแรง 10 100คณทวารตน เพยรสดบ 10 100
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 41
วปสสนาชวต42
พระอาจารยวระนนท วรนนโท 43
วปสสนาชวต44
