บทบรรณาธิการ “พ่อหลวงปรีชา ......สำเร จ...

(นายสงเกยรต ทานสมฤทธ)

ผอำนวยการสถาบนลกโลกสเขยว

คณะทปรกษา : รศ.ดร.บญยงค เกศเทศ พงษศกด พยฆวเชยร นวต กองเพยร ดร.สมศกด สขวงศ นพ.พลเดช ปนประทป สนตวภา พานชกล วนชย ตนตวทยาพทกษ นรนศกด บญจนทร ดร.สงเกยรต ทานสมฤทธ พทธชาด มกดาประกร โกสม เมฆมงคลชย อดม วเศษสาธร บรรณาธการ : ชฤทธ จตวระ ศรสรางค มาศศรกล พรวไล คารร ธรยทธ สายทอง กองบรรณาธการ : เบญจมาศ ฉนทอทศ สภาภรณ วรพรพรรณ ศรพร ชวณช จฑารตน ไตรโพธ วนเพญ เพชรคง อทศา นามวจตร อรวรรณ บญทน ธต ภทรสทธกฤษ ฤทยรตน สงขเครออย ขอบคณ : พๆ นอง ๆ ลง ปา แมใหญ พอใหญ ทงหลาย ผมจตอาสาชวยงานในนาม “คณะทำงานภมภาค” รางวลลกโลกสเขยว ทกภาค นแหละเฟองสำคญทำใหหนงสอพมพนสำเรจลลวงทกเลม ออกแบบและจดพมพ : บรษท โกโมโมโก จำกด จดทำโดย : สถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) ชน 5 อาคาร 1 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 02 537-3310, 02-537-2146 โทรสาร 02-537-3829 www.pttplc.com • E-mail : [email protected]

Forest Hero Award วรบรษผดแลปา

ขอแสดงความยนดกบ “พอหลวงปรชา ศร” หนงเดยวของประเทศไทยท ไดรบรางวลฮโรปาไม (Hero Forest Award) ประจำป 2013 จากองคการสหประชาชาต

เรารจกกบพอหลวงปรชา เมอป 2542 ซงตอนนน

รางวลลกโลกสเขยวเพงเกดขนเปนปแรก และบานหวยหน

ลาดในชมชนของพอหลวงปรชาอาศยอย กไดรบรางวล

ลกโลกสเขยว ประเภทชมชน ในปนนเชนกน ถดจากนน

อกสองปพอหลวงกเขามาเปนฟนเฟองสำคญในการชวยกน

ขบเคลอนรางวลลกโลกสเขยว โดยเขามาเปนกรรมการ

รางวลลกโลกสเขยว ภาคเหนอ ทำหนาทสรรหาและคด

สรรชมชน บคคล และกลมเยาวชนทดำเนนกจกรรมดแล

รกษาธรรมชาตและสงแวดลอม เพอนำเขามาพจารณา

และมอบรบรางวลลกโลกสเขยว

ในบรรยากาศการทำงานรางวลลกโลกสเขยว พอ

หลวงปรชาเปนคนเงยบๆ พดนอย หนกไปทางดานยมให

มากกวา เรองการทำงานกเหมอนกนโดยเฉพาะในเรอง

ของสงแวดลอมพอหลวงปรชากทำมากกวาพด การใสใจ ใหคณคา หรอดแลรกษาปา รกษานำ ของ

พอหลวง ทำคลายกบการดแลผมพระคณคนหนง ไมมใครบงคบ แตพอหลวงทำไปดวย “สำนก” เปนสำนกทดท

“พอหลวงปรชา ศร”มนษยคนหนงจะพงทำเพอตอบแทนใหกบผมพระคณ สงเหลานเชอวาสวนหนงเกดจากการปลกฝงของชาวปกาเกอะญอเอง การใชชวตทผกพนกบธรรมชาต ตงแตเกดจนตาย โดยใชประโยชน และดแลรกษาไดอยางสมดล

หลายๆ ปมาน ชาวปกาเกอะญอแสดงใหเรารวาพวกเขาไมไดทำลายปา แถมยงชวยปกปอง และดแลรกษาปาเอาไว โดยภมปญญาทพวกเขาสงสมมาตงแตบรรพบรษ จนบางครงเรากแอบสงสยวา เขาใชวธการอะไรในการปลกฝง บมเพาะ สอนกนในชมชนใหรกษาวฒนธรรม จารตประเพณ และการดำรงชวตทควบคกนไปกบการรกษาธรรมชาต มาอยางยาวนานรนตอรนจนถงปจจบน

หนงสอพมพลกโลกสเขยวฉบบน จงนำเสนอเรองราวพอหลวงปรชา ศร กบการปลกฝงของชาวปกาเกอะญอใหพนองไดทำความรจกกบพอหลวงและชาวปกาเกอะญอมากขน อาจเปนแนวทางในการบมเพาะเยาวชนคนรนใหมใหมเจตนารมณในการรกและเคารพธรรมชาตและสงแวดลอม เพอ “สำนก” ดวงใหมจะเกดขนมา และรกษาสมดลธรรมชาตใหอยคกบโลกใบนตอไป

บทบรรณาธการ

สถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) ชน 5 อาคาร 1 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 02-537-3310, 02-537-2146 โทรสาร 02-537-3829 www.pttplc.com • E-mail : [email protected]

สถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) ชน 5 อาคาร 1 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 02-537-3310, 02-537-2146 โทรสาร 02-537-3829 www.pttplc.com • E-mail : [email protected]

เพอชวตยงยน... ตอยอดความคด...

ลกโลกสเขยวµ‹ÍÂÍ´¤ÇÒÁ¤Ô´...à¾×èÍªÕÇÔµÂÑè§Â×¹...

»‚·Õè 8 ©ºÑº·Õè 30 àÁÉÒÂ¹-ÁÔ¶Ø¹ÒÂ¹ 2556Ë¹Ñ§Ê×Í¾ÔÁ¾�à¾×èÍà¤Ã×Í¢‹ÒÂ¤¹ÃÑ¡É�¸ÃÃÁªÒµÔáÅÐÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ

µ‹ÍÂÍ´¤ÇÒÁ¤Ô´... à¾×èÍªÕÇÔµÂÑè§Â×¹...

µ‹ÍÂÍ´¤ÇÒÁ¤Ô´... à¾×èÍªÕÇÔµÂÑè§Â×¹...

Forest Hero Award วรบรษผดแลปา

พนทเกษตรกรรมแทๆจบพลดจบผลมาเปนเมองอตสาหกรรมไดไง?

เรองเลาจากปาใหญ

สขวเวกของยายยมสรางคน สราง“พลง” ทยงยน

สำเรจ แสนคำ

ขอมลผสมครสมาชก

สถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) ชน 5 อาคาร 1 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900 E-mail : [email protected]

ชอ-สกล..........................................................อาย............ป

ทอย...................................................................................

.........................................................................................

รหสไปรษณ............................โทร......................................

อเมล.................................................................................

ไดเหนหนงสอพมพลกโลกฯ จากทไหน...................................

เหตใดจงสนใจ....................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

...........................................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

...........................................................................

.............................................................................

อทศชวตใหกบปา เมอเดอน พ.ค. 2534, 22 ปทผานมา ขาพเจาและชมชนไดประสบกบภาวะอากาศรอน

อยางวปรต จงหาสาเหตตามหลกอรยสจสของพระพทธเจา คอ ความทกข สาเหตเกดจากภยพบต แนวทางการแกไขปองกน และปฏบต (ขบเคลอน) ใหชวตกบความสขแท (คอการดบทกข) จงศกษา วเคราะห ตามหลกเหตผล พบวา เกดจากมนษยบรโภคตนไม ปา สงแวดลอม เกนขนาด และเหนแกตว ไมตระหนกคำนงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นบจากนนมา ตนไม ปา นำ อากาศ สงแวดลอม ไดอยในใจของขาพเจาเสมอมา ตงใจใชเวลา ใชความร ความสามารถ และความเพยรอทศชวตใหกบปา สงแวดลอม มหลายครงทไดรบผลกระทบจากผใหญไมเหนความสำคญ กไดกำลงใจจากการเหนคณคา ตนไม ปา ทพระพทธเจาไดตรสร (หลงวนวสาขบชา) พระองคทานทำสมาธ ระลกถงคณปาอย 7 วน และพระราชดำรสของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ “ฉนรกปา เพราะฉนรกประชาชน”

สมหวง ลนบดดา

ใชเลย! “เครอขายคนรกธรรมชาตและสงแวดลอม” เปนจดใหจบหนงสอพมพมาอานเปนครงแรก และรออานในทกฉบบทสงถงโรงเรยน ใชเลย! ทงแนวคด อดมการณ และแนวทางทปฏบตตน คอ “เรา”

วศษฎ วรกลพนา

แบงปนสงดๆ นำแนวทาง วธการ และประสบการณจากหนงสอพมพลกโลกสเขยว ไปปรบใชใน

ชวตประจำวน และรวมแบงปนสงดๆ ทไดไปสชมชน สงคมอนตอไป

เจาอาวาสวดอรณรงส

กำไรตา ทำใหเหนความสวยงาม รปวว รปบาน พชผก จะรอรบการอาน คมคา เปนการใช

เวลาวางใหเปนประโยชน “กำไรตา”

ธรตม บญมา

ขยายผลสชมชน ครทำงานดานการประหยดพลงงาน การลดภาวะโลกรอนในโรงเรยน โดยม

แนวคดตองการขยายเครอขายออกไปสชมชน “ลกโลกสเขยว” จงนาจะเปนจดเรม

ตนทดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระดบชมชนตอไป

กอง

บรรณาธการยนดรบจดหมายและ

ขอเขยนจากผอาน หรอคำตชมจดหมายคอกำลงใจ ขอเขยนคอการ

แลกเปลยนเรยนร เพอใหเราอยกบโลกดวยกน

อยางยงยน

จดหมายนอย เรองจากปก

ลกโลกสเขยว๐๒

“ออท เกอะ ตอท ออกอ เกาะ ตอกอ” “ไดกนจากนำตองรกษานำ ไดกนจากปาตองรกษาปา” เปนภาษาปกาเกอะญอทพอหลวงปรชา ศร ตอบจากคำถามทวา

อะไรทำใหชาวปกาเกอะญอถงดแลรกษาปา ซง เปนปรชญาธรรมชาตของชน เผาปกาเกอะญอทสอนลกหลานมาตงแตบรรพบรษ เมอใชประโยชนจากธรรมชาต กตองดแลรกษาควบคกนไป

ดวยคำสอนจากบรรพชน ปลกฝงจนกลาย

เปนวถชวตใหพอหลวงปรชา ปฏบต และ

ตระหนกถงบญคณ เหนคาของธรรมชาตอย

ทกโมงยาม และตอสเพอปกปองผนปาทเปน

บานของพวกเขามาอยางยาวนาน จนองคการ

สหประชาชาต เหนคณคาการอทศตนในการ

อนรกษปาไม จงมอบรางวล “Forest Hero

Award” ใหเมอวนท 10 เมษายน 2556 ณ

กรงอสตนบล ประเทศตรก รางวลนมผทได

รบรางวล 5 คน จากทไดรบการคดเลอก 47

คน 30 ประเทศ พอหลวงเปน 1 ใน 5 และเปน

1 เดยวของทวปเอเชย โดยคณะกรรมการให

เหตผลวา พอหลวงคอ ผนำในการจดการและ

พฒนาระบบนเวศตนแบบของหมบาน ซง

ประสบความสำเรจดานการปลกพชขนบนได

ปลกพชหมนเวยน การทำฟารมผง ทำไรชาพนถน

และปาไผ ควบคกบการอนรกษปาไมโดยไมให

กระทบตอระบบนเวศ

วรบรษผดแลปา “พอหลวงปรชา ศร”

ขอมลผสมครสมาชก

สถาบนลกโลกสเขยว บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) ชน 5 อาคาร 1 555 ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ 10900 E-mail : [email protected]

ชอ-สกล..........................................................อาย............ป

ทอย...................................................................................

.........................................................................................

รหสไปรษณ............................โทร......................................

อเมล.................................................................................

ไดเหนหนงสอพมพลกโลกฯ จากทไหน...................................

เหตใดจงสนใจ....................................................................

........................................................................................

........................................................................................

........................................................................................

...........................................................................................

..........................................................................

..........................................................................

..........................................................................

...........................................................................

.............................................................................

นาย

ปรชา ศร หรอ “พอหลวง” อาย 59 ป อยบานหวยหนลาดใน

ต.บานโปง จ.เชยงราย แตเดมพอหลวงชอ ซาเนาะ กร ซาเนาะ แปลวา มความสามารถ

ความรความจดเจน หรอภาษาไทยแปลวา ปรชา สวน กร ไมมความหมายเปนชอของป ทกลายเปน ศร เพราะวาทางอำเภอ

เขยนผดกเลยปลอยเลยตามเลยเหนความหมาย

เปนมงคล

สมยกอนหมบานหวยหนลาดในจะอยอกฝงฟากเขา ตอมาไดยายจดทอยอาศยมายงท

ปจจบน สาเหตการยายถนฐานของชาวปกาเกอะญอ ไมใชยายททำกน หรอทำไรเลอนลอย

อยางทเคยเขาใจกน หากแตยายเพราะ 2 กรณ คอ อยางแรกยายเพราะเกดโรคระบาด กลว

วาจะตดเชอ อยางทสองถามคาราวานขนยาเสพตดเดนผานหมบาน ชาวปกาเกอะญอกลววา

จะปะทะกน หรอโดนลกหลงระหวางเจาหนาทกบผขนยา กตองยายหน ธรรมชาตของชาว

ปกาเกอะญอจะชอบความสงบ ถาสงเหลานเขามาเบยดเบยนจะยายหน แตหนไปไมไกล

จะหาทตดลำหวย

ตอนเดกพอหลวงเอง จะคอนขางแปลกๆ ในสายตาของคนอน แปลกทวาน คอ

ความทะเยอทะยาน ใฝร และมงมนตงใจจรงหากจะทำอะไรสกอยาง เมออายราวๆ 13 ป หมอ

รกษาไขมาเลเรยเขามาในหมบาน หมอเขยนขอมลความรเกยวกบการปองกนไขมาเลเรยตดขาง

ฝาบาน พอหลวงเหนหมอเขยนภาษาไทยไดคลองแคลวมาก ตอนนนพอหลวงยงอานไมออก

แตกลบเกดความคดอยากจะเขยนและอานภาษาไทยไดแบบนบาง แตในใจกคบคดและพะวง

วาตวเองจะมโอกาสเขยน และอานออกไดแบบนหรอเปลา...หรอมนไมมทางเปนจรง

พออายได 14 ป จงตงใจแนวแนวาจะตองอานออกเขยนภาษาไทยใหได โดยการพง “วทย”

เพอฟงภาษาไทย เลยไปขอแมใหชวยซอให แตไมมเงน จงตองนำหมกบไกไปแลก (วทย

เครองแรกยงอย ถงแมจะฟงไมไดแลว แตพอหลวงยงคงเกบรกษาไวอยางด และยกยองให

เปนครสอนภาษาไทย) พอไดวทยมากมาเปดฟงเปนประจำ ฟงไปกไดแตจำและทองตาม

“ตอนนนชอบฟงเพลงของสรพล สมบตเจรญ หากภาษาเหนอยงคงจะพอรความหมายอย

บาง แตถาเปนเพลงของทล ทองใจ ‘โปรดเถดดวงใจโปรดไดฟงเพลงนกอน’ กฟงบอย แต

ไมรความหมาย ถาเปนรายการขาว อยาง “ทนสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย ซงม

หวขอขาวดงตอไปน......ฟงและจำได ทองได แตกไมรความหมาย”

หลงจากนนไมนานนก พอหลวงไดหนงสอเพลงเกามาเลมหนง เพลงแรกทรองได คอ

เพลง “กงทองใบหยก” ของ ชาย เมองสงห

“สขจรง นะกงทอง สมแลวคครองนองเปนเศรษฐ พไมอจฉาเพราะวา บญพไมม

เทยบนองคนดทเคยจบจอง กงทองใบนอยถงลอย ลลม สดเหนยวโนมเพราะลมแรง

ผลกพา...... กรองไปตามหนงสอเพลง เขยนไดตามหนงสอ แตสะกดไมได และกยงไมร

ความหมายอยด” พอหลวงบอกพรอมฮมเพลงใหฟง

“เวลานนกมคนมาพดใหทอถอยบางวา ขนาดเขาเรยนเขายงอานเขยนไมไดเลย แคฟงวทย

แบบนไมมทางหรอก แตกมบางกลมทมาใหกำลงใจ ใหพยายามตงใจ และบอกใหฟงวทย

เยอะๆ อยากฉลาดกฟงขาวใหมากๆ พอหลวงกฟง...ฟง...และกฟง แตกไมรความหมาย”

ลกโลกสเขยว ๐๓

พ อ อ า ย

ได 17 ป มพอคาขน

มาขายของเลยซอหนงสอ

วชาสงคมศกษาของชนประถม

ศกษาปท 4 มาหนงเลม ราคา 15 บาท

ไดหนงสอมากยงอานไมออก ตอนนนใครท

เขามาในหมบานมกจะเจองานหนก เพราะพอ

หลวงจะถามทกคน วาอานอยางไร แปลวาอะไร และขอ

ใหเขาชวยสอน มอยคนหนงชอลงจนทร ตอนนอายราวๆ 60 ป

เขาเขยน “ก” ถง “ฮ” และ “สระ” ใหกบพอหลวง พอหลวง

หมนฝกฝน ถามคนอนบาง ฟงเพลง และฟงขาวบาง อายได

20 ป กพออานออกเขยนได จากนนกตงเปากบตวเองวา

อาย 25 ป จะตองอานออกเขยนคลอง แตทไหนได ยงเรยน

รมากขน ภาษาไทยกยงซบซอนขนอก เชน สามารถ กอานวา

สา-มา-รด, ปรารถนา อานวา ปรา-รด-หนา, กระทรวง ก

อาน กระทวง เปนตน ดวยความใฝร เพยรพยายามทไมหยด

หยอน จงไปรบจางนวดใบชา เกบใบเมยงใหกบคนพนราบ

พอหลวงไมเอาเงน แตขอแลกดวยการใหเขาชวยสอนหนงสอ

ไมนานนกพอหลวงกอานออกเขยนไดคลองขนเรอยๆ

เวลาใดทอยกบตวเอง หรอนงพกจากการทำไร ไถนา

ถาเปนคนอนคงจะนกเรองการทำมาหากน และปากทอง วา

ตอไปจะปลกอะไร จะเลยงอะไร แตสำหรบพอหลวงสงทคด

มกเปนเรองของชมชนวา ทำอยางไรชมชนจะมความเปนอยท

ดขน ไมวาจะเรองถนนทใชในการเดนทางหรอขนสง

พดถงเรองถนนตงแต ป 2518 ถนนใหญสายพราว-

เวยงปาเปา สรางเสรจใหมๆ พอหลวงกเกดความวตก วาผลพวง

จากความเจรญจะทำให หมบานเปลยนแปลงไป ไมวาจะ

เปนการสญเสยทรพยากร การแตงกาย จารตประเพณ

“อาศยชวงหนาหนาวตอนเชา จบชาผงไฟกบคน

ในหมบาน พอหลวงกนำเรองนมาคยวา ในอนาคตเราจะอย

แบบธรรมชาตดงเดมไมไดแลว เราตองหาเกราะปองกน โดย

การสรางกฎระเบยบ กตกา ทองคำไปซอรานไหนกม ดน

(ทำมาหากน) อนาคตหายากกวาทองคำดวยซำไป เราจะไม

รวมกลมพดคยกนเพอไปตอตาน แตเราจะพดกนในเรองการ

รกษา ฟนฟมากกวา”

สมยนน ปายงไมมใครมาใชประโยชนมาก แคทำแนวกนไฟ

คอยระวงไฟตอนเผาไรไมใหลกลามเขาปา เลยไมตองไปดแล

อะไรมาก การพดคยชวงนนจงทำแคการเฝาระวงการเปลยนแปลง

ทวาความเปลยนแปลงของชมชน เกดขนเมอมการทำ

สมปทานปาไมป พ.ศ. 2517 คนภายนอกเรมเขามาบกรกปา

ชมชนจงตองสราง “ภมคมกน” จากแนวความคดต ง

กฎระเบยบในการดแลปาชมชนประกอบดวยขอหามตาม

ประเพณ ไดแก หามทำไรบรเวณปาตนนำ ตานำ เพราะม

สงศกดสทธ ดแลอย หามตดไมบรเวณปาสะดอ และไมตด

ไมบรเวณปาชานอกจากนนยงมกฎขอหามอนๆ เพมเตม

ประกอบดวย การหามเลอยไมขาย ไมทใชทำฟนตองเปนไม

ทแหงตาย หรอเปนกงไม การนำไมมาสรางบานตองผานการ

พจารณาจากคณะกรรมการหมบาน และหามคนตดยาเสพตด

เขามาในหมบาน

การสราง

“ภมคมกน” ในครง

นน ชวยเปนเกราะปองกน

ใหชมชนบานหวยหนลาดใน

อกครงในป 2535 หลงจากท

รฐบาลประกาศใหพนทบรเวณนนเปนเขต

ปาสงวนแหงชาต และมนโยบายใหชาวบานออก

จากพนทปา พอหลวง และชาวบานจงรวมกลมจดตง

เครอขาย เพอไปเจรจาตอรองกบเจาหนาทวา จะอยกบปา

และดแลรกษาปา และทำขอบเขตพนทชดเจน โดยมหนวยงาน

ภายนอกตางๆ ใหคำปรกษา หลงจากนนทางหนวยงานภาครฐท

เกยวของกลงมาดพนท และเกดความเขาใจ วาชาวปกาเกอะญอ

แหงบานหวยหนลาดใน คอชนกลมนอยทมแนวคดเรองการ

อนรกษธรรมชาตสง ทำใหเกดการอนรกษจดการปารวมกน

กบเจาหนาท ทำใหสภาพปายงคงความสมบรณจนถงปจจบน

และเปนพนทปาตนแบบแหงการเรยนรใหหลายหนวยงานเขา

มาดงาน โดยทผานมาจากการรวมกนดแลรกษาปาของ

คนในชมชน ทนำโดยพอหลวง ทำใหไดรบรางวลเรองการ

อนรกษปามากมาย รวมถงรางวลลกโลกสเขยว ประเภท

ชมชน ครงท 1 ป 2542 และรางวลสปปนนท เกตทต 5 ป

แหงความยงยน ป 2548

ในเรองการขดเกลาจตใจของชาวปกาเกอะญอ พอหลวง

บอกวา จะใชจารตประเพณตางๆ และใชการเลานทาน

ปกาเกอะญอมกจะสอนลกหลานโดยการเลานทานกอน

กนขาว เชอกนวา สอนตอนกนขาวคำสอนจะกลนลงไป

พรอมๆ กบขาวชวยใหจำไดนาน ยกตวอยางเชน เรองพระยา

เจาเมอง กบลกกำพรา

“มคนอยสามกลมคอ ลกกำพราทอยกบยาย พระยา

เจาเมอง และกลมคนสวนใหญทวไป พระยาเจาเมองม

ลกสาวสวย มคนมาจบมากมายยกเวนลกกำพรา เวลาพระยา

เจาเมองตองการอะไร กลมคนสวนใหญมกจะไปทำให แตก

ทำไมสำเรจ พอทำไมสำเรจเดกกำพรากมกไปทำใหทหลง

อยางเชนวา เจาเมองทำไร รอน ตองการมงหลงคาเพอ

ปองกนแดดไมใหรอน กลมคนสวนใหญกไปหาใบคอมามง

หลงคา แตเนองดวยไรกวางใหญมงไมไหว กเลยไมสามารถ

ทำไดสำเรจ พอลกกำพราลงมอทำโดยการใชสตปญญาและ

สมอง จงสานหมวกใบหนงใหกบพระยาเจาเมองใส ไมตอง

เหนอยมงหลงคาทงไร เจาเมองจงเหนถงการมสตปญญา

มสมอง อกทงใครรงแกกใชความอดทน ไมเบยดเบยนผอน

พระยาเจาเมองจงยกลกสาวใหกบเดกกำพรา”

และอกเรอง ทสอนลกหลานบอยๆ “มเศรษฐคนหนง

บอกวา “เงน” ใหญกวา “ขาว” แตเจาของขาวซงเปนเดก

กำพรากตอบกลบวา “ขาว” ตองใหญกวา “เงน” ขาวไม

พอใจจงหนไปอยในถำ ตอมาลกเศรษฐรองไหไมหยด เอา

เงนมาใหด วางไวขางๆ กไมหยด พอดมขาวเหลออยกนหมอ

จงนำมาใหลกกนลกกหยดรอง เศรษฐจงนกคำทเดกกำพราพด

และกเหนดวยวาขาวใหญกวาเงน ตงแตนนมา ชาวปกาเกอะญอ

จงนำเรองนมาสอนลกหลานวา “ขาว” ใหญกวา “เงน” ถาไมม

เงนอยได ถาไมมขาวอาจจะตายได จะสงเกตวา ปกาเกอะญอ

จะตองปลกขาวไวเสมอ

แตในเรองของการขยายผลเรองการอนรกษหรออยาก

สออะไรสกอยางใหคนทำตาม พอหลวงจะใชวธทำกอน คอ

ทำเปนตวอยาง แลวบอกคนอนวา สงทตวเองทำไมใชดไป

หมดทกอยาง แตจงจำและเลอกปฏบตในสงทด

“ถาเราไมอยากจะได กจะได ถาเราอยากไดมากเกนไป

มกจะไมได ถาขอมากเกนไปกจะไมมใครใหเรา ถาเราไมขอ

จะมคนทมใจจะใหเราเอง” คำสอนนพอหลวงมกบอกกบ

คนในชมชนอยบอยๆ และมกจะเปนจรงกบตวพอหลวง

“มอยครงหนง อยากไดกาตมนำ กะทะ กระชอน กะวา

จะลงไปซอในเมอง ขณะขรถมอเตอรไซคไดครงทาง มหมอท

รจกกนเขามาพอด ตะโกนบอกวาอยาเพงออกไปไหนใหกลบ

ลกโลกสเขยว๐๔

“รางวลนนเหมอนกบเราไดรบ

ใบปรญญา ไปพด ไปบอกอะไรเกยวกบการดแลรกษาธรรมชาต

กเหมอนจะดมนำหนก ทำใหคนอนเขาเชอกนบาง”

ไปบาน

กอน นงคยกนอย

พกหนง เขากนำกานำ

กะทะ หมอ มาใหพอด”

เหตการณนนเขากบสงทพอหลวง

นกคดและเชอ จงยดมนจนถงปจจบน

กบลกกเชนกนจะบอกลกเสมอวา ไมตอง

พยายามทำดอะไรนกหนา แคอยาไปทำให

ผอนเดอดรอน ตวเองเดอดรอนกพอ ระหวาง

ดายหญา เกยวขาว ปลกขาว ขอใหเลอกด เอาอยาง

คนทตงใจทำงาน คนเกง และคนขยน

จะเหนไดวา การสงสอนอบรมบมนสย หรอดแลรกษา

ธรรมชาต จะถกปลกฝงอยในวถชวตตางๆ อยางกลมกลน

ไมวาจะเปนเรองเลกๆ นอยๆ อยางการทำปาสะดอ

การตอนรบแขก การทำเกษตร หรอแมแตการใชทรพยากร

ตางๆ เปนตน การปฏบตเชนนใชเวลามายาวนานกวาททก

คนยอมรบและเขาใจบางแลววา ชาวปกาเกอะญอ ไมได

เปนผทำลายปา แถมยงมรปแบบในการจดการ

ธรรมชาตมาตงแตบรรพบรษ มระบบการผลตแบบ

ไรหมนเวยน รวมถงวถชวตทมรปแบบเออตอ

การใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

เออตอระบบนเวศ จนหลายๆ

หนวยงานใหการยอมรบ

โดยการมอบรางวล

ทวารางวลเหลา

นน ในตวพอหลวงทผาน

รอน ผานหนาวมามาก คอน

ขางรสกเฉยๆ แตรางวลทมคาอน

ยงใหญใหกบชวตทกวน ไมวาจะเปน

นำ ขาว ปลา อาหารจากปา อากาศ

บรสทธ หากแตรางวลเหลานนโดยเฉพาะ

รางวล “Forest Hero Award” จากสหประชาชาต

ทพอหลวงไดโดยตรง จะเปนกระบอกเสยงใหคนอน

รบร และเกดจตสำนกทจะทำตาม

ลกโลกสเขยว ๐๕

สขวเวกของยายยม “ยายยม ยมเยยยาก” หรอ นางยม จนทรพร หญงชรารางเลก วย 85 ป ใชชวตกลางปาเขาเพยงลำพง แตใบหนา เป อนยมทหลายคนรจกผานรายการ ¥นคนคน วถชวตทเรยบงาย สายตาคนขางนอกอาจมองวา “ลำบาก” แตยายยมมความสข

และยาย

กมนำไวกนไวใช

หากวนไหน ยายรสก

ไมสบายมอาการไอ เจบ

เนอเจบตว ยายจะรตวเอง ไม

ฝน หยดทำงาน และนอนพกผอน

ใหเพยงพอ เมอรสกกระปรกระเปรา

แสดงวาหายดแลว เมอกอนตอนอยบาน

คลองตาลเปนโรคความดน ตองนงรถหลาย

ชวโมงเพอไปรบยากบหมอไกลถงเชยงใหม แตเมอ

มาอยปาความดนปกตไมตองพงยาอกแลว ยาวเศษของ

ยาย คอ “อยในทเงยบสงบ นอนใหหลบ ไมตฉนนนทา

ผอน และอย ในสภาพแวดลอมทด” กอปรกบวถชวตท

เรยบงายกนอยกบปา ดวยการทำกจวตรประจำวน เชน

การปลกตนไม สรางฝาย เดนเทา 6-7 กโลเมตร ไปวด

ทกวนพระ การกนพชผกทปลกไมใชสารเคม สงผลดตอ

สขภาพกาย การสวดมนต อานหนงสอธรรมมะ ทำบญ

ทำทาน สขภาพใจ ยาของหมอคนไหนกไมวเศษเทายาของ

ยายอกแลว

ครงหนง

ยายลงมาฟงธรรมทวดใหญ (วดพระศรมหาธาต

วรมหาวหาร) ในตวเมองพษณโลกโฆษกวดพดถงโครงการของในหลวงทำ

ฝายแมวดกดนตะกอนเพอใหเกดปาตนนำลำธาร จากอดตสองมอเคยทำลายปา ยายจงตงใจจะ

สรางปา สรางฝายเพอถวายในหลวง ตอนนนำในหวยไมขาด ตนไมท

ปลกไวไมตาย ไกปา นกไพร สตวอนๆ

ไดอาศย

แ ม ล ก

หลานจะเปน

หวง อยากใหยาย

ยมมาอยด วย จะได

ดแลอยางใกลชด บางครง

ชวงหนาฝนจะนำขาวปลาไปสงท

กลำบาก ชวนอยหลายครง แต

ยายยมยนยนวาจะตายทน เพราะ

ดวยความกตญญของลกหลาน

เพอใหแมสบายใจ จงยอมฝนใจ

ตวเองเพอทจะใหแมเลอกหนทาง

แห ง ค ว ามส ขก บก ารใช ช ว ต

ในปา...

***ขอบคณภาพสวยๆ จาก

“นตยสาร ฅ คน”

เหตใดเลา ลกหลานหายไปไหน จงปลอยใหหญงชราตองอยปาเขาเพยง

ลำพง

ยายยมเกดทบานคลองตาล ต.หนองแขม อ.พรหมพราม จ.พษณโลก ครอบครว

ยายยมทำนามาตงแตรนพอรนแม มพนองทงหมด 9 คน ชอเลน อกษร ย ทงหมด ยง

ยวง ไย ยม เยม แยม ยาย เยอน และแหยม ตอนนพนองตายจากเหลอเพยง 2 หญงชรา

คอ ยายยม และยายเยม

“สมยกอนพนทปา ดน นำ อดมสมบรณ พอผคนเรมเขามาจบจองทดน ถากถางพนท

ซงเคยเปนปาใหกลายเปนทเพาะปลก ตนไมตนใหญ ยายเคยกานไมใหยนตนตายมาแลว

นบไมถวน บกเบกพนทจนมพนททำกน 84 ไร เปนมรดกใหลกๆ ทง 5 คน เคาจะไดไม

ลำบาก” ยายยม พลางเลา พลางยม ยมสมนาม

เมอลกชายคนเลก “แมน มากมา” แตงงานมครอบครว ยายตามพอตาไปจบจองทดน

บนไหลเขา ณ บานทาหนอง ต.หนลาด อ.วดโบสถ จ.พษณโลก อยหางจากบานยายยม

ประมาณ 30 กโลเมตร หวงสรางฐานะทางครอบครว ลงทน ลงแรง ปลกพช ทำสวน

บนทดนของพอตา 15 ไร ทวาผลผลตกลบไมไดดงทหวง ยายยมจงยายจากบานคลองตาล

มาอยบานปากบลกชาย หวงชวยดแลพชสวนและเปนกำลงใจใหลกกาวผานชวงทกขยากไป

ได ทายทสดเมอลกถอดใจ เลอกทจะจากททำกน หนไปขบรถแทกซมเตอรในเมองกรง

แตยายยมยงยนยนทจะใชชวตอยกลางปาเขา เพอดแลนำพกนำแรงทลกชายเคยสรางไว

และคอยวนใหลกหวนกลบมา

เปนระยะเวลากวา 20 ป ยายยมใชชวตลำพงในบานปา หางไกลจากผคน ทกๆ วน

กอนนอนอานหนงสอธรรมะ ตนเชาสวดมนต หงขาว ทำกบขาว จากขาวสารอาหารแหงท

ลกหลานเอามาฝากมไดขาด หรอเกบผกในปาในสวน ทำงายกนงายไมตองยงยาก มเงน

ผสงอายเพยงเดอนละ 500 บาท กเกนพอแลว กอนออกจากบานยายแบงขาวใสหอเผอ

ทำทานใหนกใหปลา คลองกญแจ แตเปดประตสงกะสไว เผอลกหลานทมาแวะเยยมเยยน

จะไดรวายายยงอยบรเวณน

ทกๆ เชามดวนโกนยายจะเดนเทาบนเสนทางลาดชนขรขระ 6 - 7 กโลเมตร บวก

กบความชรา ทำใหยายใชเวลาเดนเทากวา 3 ชวโมง เพอมานอนคางทวดใหทนทำบญ

ในเชาวนพระ เสรจจากทำบญกเดนเทากลบเชนเคย

ยายยมเลาวาสมยกอนตอนทำนาทบานคลองตาล ยายสรางทำนบกนนำในนา

ครนมาอยปาบางปนำแลงจนขาดหวย ยายจงสรางทำนบกนนำในปาไวเหมอนกน

ลำพงเรยวแรงของหญงชราจะตดไผ ทำฟาก ขดดน กวาจะเสรจแตละทกนเวลา

ไมนอยกวา 3 เดอน บางครงนำหลาก ทำนบขางบนพงกตองกลบไปซอมอก

เกบมาฝาก โดย อทศา นามวจตร

ลกโลกสเขยว๐๖

พนท เกษตรกรรมแทๆ จบพลดจบผลมาเปนเมองอตสาหกรรมไดไง? กรงศรอยธยาเปนราชธานทตงเปนเสมอนเกาะอยบนทราบลม โดยมแมนำสามสสายลอมรอบ ทงแมนำเจ าพระยา ปาสก แมน ำลพบร ตลอดจนแมนำนอย อกทงมคคลองจำนวนมาก สามารถระบายนำไดสะดวกและรวดเรว อกทงยงทำหนาทเปนแนวกำแพงปองกน มใหนำถงโถมมาทำลายบานเรอนวดวาอาราม โบราณสถาน ตลอดจนปราสาทราชวง มชยภมเปนเสมอนดานปองกนภยทมนคง แขงแกรงจากขาศกรอบดาน

พนทอนเปนภมนเวศของกรงศรอยธยา ทกลายมาเปน

จงหวดพระนครศรอยธยาในทกวนนนน สงเกตไดจากชอ

ตำบล หมบาน อำเภอ มกเปนชอทเกยวของเชอมโยงกบนำ

เปนสวนใหญ เชน ทาเรอ บางไทร บางบาล บางซาย

บางปะหน บางปะอน ลาดบวหลวง เปนตน เหนไดชดวา เปนเมอง

นำอดมสมบรณสำหรบวถของเกษตรกรชาวนาโดยเฉพาะ

ยงม ทง นอกกำแพงเมองอกหลายทง ไวเปนบรเวณ

รองรบนำ พกนำ ทเรยกวา “แกมลง” อมนำไวเมอถงฤดนำ

หลาก กไมตองเกรงกลวนำทวม ชวยชะลอนำมใหไหลอยาง

รนแรง เชน ทงแกวทงขวญ ทงมะขามหยอง ทงภเขาทอง

ทงลมพล ทงลาดชะโดผกไห ทงสกก ทงโพธทอง ทงบาน

แพนเสนา เปนตน

นอกจากนยงมหวย หนอง คลอง บง ตลอดจนทานำ

หลายแหง ระหวางแมนำเจาพระยากบแมนำนอย

ทา อยรมฝงแมนำเจาพระยา สวนหนอง อยตามทงนา

เชน หนองโสน เปนสถานททพระเจาอทองสรางกรง

ศรอยธยา อยระหวางแมนำสองสายเชอมโยงไปถงคลองสก

คลองยาว คลองสามแยก หนองสม หวยซน หนองปลาดก

หนองปลาไหล หนองมะโมง บางระจน ทาชาง บางกระบอ

ทางาม บางมญ บางบว ในเขตจงหวดสงหบรอกดวย

วถของ

ผคนกตองเปลยนแปรไป เพราะ

กระแสทนนยม บรโภคนยม และเศรษฐกจนยม เวรกรรมแทๆ

เปนทนาสงเกตวา ในจงหวดสงหบร บรเวณรมฝงแมนำ

เจาพระยา มชอหมบานทเกยวของกบนำจำนวนมาก เชน

บานทางาม บานวดทา ทาชาง บางระจน หวยไผ เปนตน

ในจงหวดชยนาท กมชอทำนองเดยวกนอกหลายแหง

เชน หนองแซง หวยกรด บางหลวง ทาชย หาดอาสา เปนตน

อทยธานกม หนองฉาง หนองขาหยาง ลวนเปนพนทชมนำ

ความหลากหลายของชอบานนามเมอง เขตลมนำในภาค

กลางรอบๆ กรงเทพมหานคร ยงเปนแหลงกกเกบนำ อนเปน

จดสำคญของวถเกษตรกร ทดำรงชพสบเนองกนมายาวนาน

หลายชวอายคน ตงแตบรรพชน

ภมปญญาทผคนแตกอนเลอกพนทสรางบานแปลงเมอง

ลกษณะดงกลาวนน กเนองจากมแหลงนำเพยงพอสำหรบ

การทำนาเปนหลก การปลกสรางบานตองใชเสาสง ถงฤดนำ

หลากมากไมตองกลว เพราะเกดขนเปนประจำอยแลว นำ

ผานมากผานไป การสญจรกใชเรอแพเปนชวตประจำวน ไม

ไดรสกวตกกงวลแตประการใดเนองจากอยกบนำจนเคยชน

เมอสงคมและวถชวตของผคนเปลยนแปลงไป จนลมนก

ยอนถงวถของบรรพชน กลบเหนวานำเปนปญหา ตองทำ

เขอน ทำพนงกนนำ สรางกำแพง หรอทำบานจดสรร

สรางโรงงานอตสาหกรรม ขนมาแทนทวถดงเดม

จากนนกพาอบาย หรอหนทางตอสกบนำ โดย

คาดการณวาจะเอาอย แลวจะไปกลาวโทษ

เอากบใครละเมอเอาไมอย ถาไมกลาว

โทษตนเองทมกใหญใฝสง หลงใหล

ไดปลม กบวถของทนนยมและ

บรโภคนยม จนลมราก

เหงาของภมปญญา

ตวเองทบรรพชน

ไดประจง

สรางสรรค

ไวใหลกหลาน

แตลกหลานกลบ

ไมนำพาหนมาด ทาง

พนองลาว กกำลงดำเนน

รอยตามพ ไทยมโครงการ

สรางเขอนขน

หลายพนท ทง

เขอนไซยะบร เขอนดอน

สะหง เขอนหลวงพระบาง

เขอนปากลาย เขอนสานะคาม

เขอนแกง-หลวง เขอนทาคอ แตละ

เขอนมผลกระทบมากมาย เปนตนวา

การสรางเขอนไซยะบร สงผลใหหมบานปาก

ลาน ซงเปนบานเกาแกทมอายราว 250 ป หมบาน

โพนสะหวน 44 ครวเรอน บานปากเนน 92 ครวเรอน

บานหวยซอ 64 หลงคาเรอน บานปากกอน 20 ครวเรอน

บานกอก-ใหญ 34 หลงคาเรอน บานตาแลนอก 96 หลงคา

เรอน ตองอพยพโยกยายหาทอยใหม ไรนาสาโททเคย

ดำรงวถอยกตองลมสลายไป

ไมเพยงแตมรดกทรพยากรธรรมชาต

ทงทางบก และทางนำ จะสญสลายใน

พรบตาแลว

วถชวตชมชน โดย บญยงค เกศเทศ

ลกโลกสเขยว ๐๗

หนงปเวยนบรรจบมาอกแลว ปฏบตการลงพนทของคณะกรรมการภาค ภาคใต เรมตนกนทจงหวดสงขลาเปนทแรก จดหมายปลายทางของเราคอ โรงเรยนหาดใหญวทยาลย ๒ เพอไปเยยมเยยน อาจารยเบญมาศ นาคหลง ผเปนคนจดประกายในการฟนฟคลองอตะเภา

กไมทำใหกรรมการทเปนผหญงของเราทแอบเชยรอย ในใจผดหวง เหนความตงใจ

ประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆ โรงงาน ราชการ และสรางเยาวชนหลายตอหลายรน

จน ผศ.ดร.เยาวนจ กตตธรกลและคณลมาย มานะการ บอกวา ตองใหกำลงใจผหญง

ททำงานดานสงแวดลอมกนหนอย

จากนนเดนทางไปเครอขายชมชนเทศบาลตำบลปรก จ.สงขลา ผลงานประเภท

รางวล”สปปนนท เกตทต 5 ป แหงความยงยน” หลงจากพดคยถงความกาวหนาของชมชน

หลงไดรบรางวลไป 5 ป พบวาชมชนยงมการจดการขยะ และขยายกจกรรมไปยงชมชนขาง

เคยง จงพากรรมการไปดปายางนาของชมชนบานยางเกาะ ทกคนอทานเปนเสยงเดยวกนวา

ทำไมปาสวยอยางน ตนใหญๆ ทงนนไมนาเหลออยเลย

รงเชาเดนทางไปชมชนพฒนานคม จ.สงขลา เพอเยยมเยยนลงผใหญประภาส ยอดส

ทรวมตวดแลผนปารวมกบคนในชมชน กวา 3,000 ไร ทยงมการบกรกปาเพอทำเกษตร

แมจะเปนผใหญบานมานาน มโอกาสไดเปนกำนนกไมฉวยโอกาส เหตผลเดยวคอ อยากอย

บานดแลปารวมกบเพอนๆ กรรมการเลยเสนอวาไวนำเสนอเปนประเภทชมชนในปตอไป

วนสดทายของการเดนทางในครงน ไดไปเยยมเยยนกลมเยาวชนรกษบโด จ.นราธวาส

ทเดดจรงๆ ขนชอวาบโดใครกวาเปนพนทเสยง แตคณทรงพล ชนอารมณ บอกวาเพอนๆ

อจฉากนถวนหนา เพราะโอกาสจะไดไปของคนอนนนมนอย หลงจากพดคยกบกลมเยาวชน

แลว พบวาเดกรวมตวเปนเครอขายใน 3 จงหวด คอ นราธวาส ยะลา ปตตาน เพอทำ

กจกรรมในชมชนของตนเอง ทงเรองนกเงอก ปา เกบขยะ เปนตน ถงตอนลงพนทชมชน

ตะโละตา จ.นราธวาส เดกๆ ไดแสดงละครนกเงอกใหชม พรอมกบพาไปรจก เซยนนกเงอก

“แบม” ปายพน ตณฑวณช กรรมการภาค ภาคใต ไมรอชา รบถามทนท “นกเงอกอยไหนละ”

แบมสวนมาทนควน วา “อยในปา” ฮากนทงทม สงสยปายพนเจอคปรบเขาแลวละ ถามอะไร

คำตอบสวนกลบมาทนท

ถงคราวลงพนทครงท 2 ครงนนดพบกนท จ.ตรง ถนของปาจอย ทใครๆ เรยกกน เชาๆ

เราไปนงเรอดปาชายเลนทบานแตะหรำ (แตะหรำ แปลวา หอยนางรม เพงรเหมอนกนนะน)

ทนมปาชายเลนทสมบรณ นกเหยยวบนโฉบไปโฉบมา ตนตาตนใจกนมาก ตอนบายๆ ลงพนท

รางวลสปปนนท เกตทต 5 ป แหงความยงยน ของชมรมอนรกษปาสาคอำเภอนาโยง แมนำ

จะทวมมการจดการนำกนเกอบทกหมบาน แตทนยงคงเกบปาสาคโดยไมตองลอกคลองไวได

พรอมกบมขนมลอดชองจากแปงสาค กบคกกแปงสาค มาใหชมกน ทกคนพดเสยงเดยวกน

“หรอยๆๆๆ ขอกลบบานกนนะ”

วนถดมาลงพนทชมชนบานคลองยาง จ.กระบ แตอยางเพงดใจไปไมไดไปเกาะลนตา

เปนชมชนมสลมทปาชายเลนมการใหสมปทาน เมอหมดสมปทานชาวบานกโคนปามาเผาถาน

เอง เมอทางราชการอบรม รสทช. ใหแลวมอบหมายใหดแลปาชายเลนจงรสกละอายใจมา

ดแลทงปาชายเลนและปาบก รวมถงในหมบานมความสามคคในชมชนจนหวหนาพงศา

(คณพงศา ชแนม กรรมการภาค ภาคใต) บอกวาดกวาหลายชมชนทเคยไดรบรางวล

ลกโลกสเขยว หลงจากนนกรบหอบของขนเรอโดยสารไปเกาะยาวนอยกนตอ ฝนกทำทาจะตก

โดย วนเพญ เพชรคง

ปฏบตการคนหาเพอนรวมอดมการณ

พอถงเกาะยาวนอย ปายพน รบจดการสงกง ป มากนกนทนท สมเปนเจาถนจรงๆ

รงเชาอกวนกลงพนทเยยมเยยนกลมตนกลานกอนรกษสงแวดลอม โรงเรยนเกาะยาววทยา

ต.เกาะยาวนอย อ.เกาะยาว จ.พงงา พรอมกบเยยมเยยนชมชนเกาะยาวนอยไปพรอมๆ กน

กลมเยาวชนทรวมตวจากหลายๆ ระดบชน ตงแต ม.3-ม.6 มาทำงานดานสงแวดลอม โดย

ปลกตนไมในโรงเรยน ปาชายเลนในโรงเรยนและชมชน เปนการทำงานรวมกนทงคร

นกเรยนและชมชน เหนยวแนนสมกบอยในพนทเกาะจรงๆ

มาถงการลงพนทครงสดทายของปน คณตาขจร แจงจล จ.พทลง คณตาปลกตนไมใน

ทดนตนเอง และทสาธารณะ เปนบคคลทคนในชมชนใหความนบถอ ถามโครงการพฒนาใน

ชมชนคณตาจะบอกวาใหดผลกระทบทางระบบนเวศเปนหลก นอกจากนนมผมาใหขอมลกน

อยางหลากหลาย ทงนกเรยน อบต. คร ชาวบาน จนคณทรงพล ชนอารมณ บอกวา “นแหละ

ของจรง” จากนนไปตอทชมชนบานถำตลอด จ.นครศรธรรมราช ทางคณะกรรมการภาคใต

ไดลงพนทไปเมอ 3 ปทแลว ครงนเหนพฒนาการของกลมทมคนมาใหขอมลถงการดแลปา

ทอย ในชมชน ทงเยาวชน คนทเคยบกรกปามากอน ผหญง กลมแกนนำผชาย คนใช

ประโยชนจากปา อดตผใหญบานผหญงซงเปนแกนนำในการปองกนปาจนครงหนงถกสงฆามาแลว

วนรงขน ลงพนท 2 ผลงาน คอ กลมลกขนนำ และลงเชยว-ปานวรรณ เผอกช

จ.นครศรธรรมราช กลมลกขนนำ ตงอยในบานครวง เปนเยาวชนทเรยนหนงสอในโรงเรยน

ตางๆ ทงมธยม อดมศกษา มารวมกลมทำกจกรรมในชมชน ทงการรอฟนภมปญญาเกาๆ

เชน ยงคนธน ทำขนมเดอนสบ ทำโครงการพนทนดจง รวมถงการปองกนภยพบตในชมชน

ซงเคยเกดมาแลว และตองเตรยมตวอยตลอดเวลา เมอถงเวลาเทยงปายพนเสนอวาทำ

กบขาวกนกนทกลมฯ เลย กรรมการแตละคนมอะไรในรถเอาลงมาเลย อาแซ อบหะมะ ม

มะนาว นำบด ปาแชม ฮนเยก มกะป ปายพนกไปซอกบขาวเพมเตมกบผปกครองเยาวชน

ชวยกนทำอยางสนกสนาน เปนมอทอรอยทสดตงแตลงพนทมาในปน

ตอนบายลงพนทลงเชยว-ปานวรรณ เผอกช เปนบคคลคทกขคยาก ทมวถชวตแบบ

พอเพยง ไมใชเครองใช ไฟฟา หงขาวกบเตาถานและไมฝน ทำนำมนมะพราวใชเอง

เวนพนทปา ปลกพชสมนไพรไวรกษาโรคทงตนเองและชมชน ปลกผก สบปะรดขางบาน

ไวแจกจายเพอนบาน ดงคำพดทวา “ยงให ยงได” จนกรรมการพดเสยงเดยววา วถพอเพยง

แบงปน ผกพน ดน นำ ปา จรงๆ

สดทายของปนทเกาะพงน จ.สราษฎรธาน ผลงานคณภทรชย เรองศร ผรกษาผนปาใน

พนทของตนเอง รวมปลกปาชายเลนในพนทไมมปาชายเลนมากอนปลอยหอยมอเสอหา

เพอนรวมอดมการณเดยวกน

จนปจจบนเกาะพงนมพนทปาประมาณ 70 เปอรเซนตของพนท ตอนบายไดนงรถโฟรวล

ขนเขาไปดกลมผกอนทรย และชมววสวยๆ ของเกาะพงน สรางความประทบใจใหกบทกคน

เปนอยางมาก

แวดวงลกโลกสเขยว

ลกโลกสเขยว๐๘

ถงชวงนทไร คณะกรรมการ และคณะทำงานฯ ภาคกลาง-ตะวนตก ตนเตน โทรนดหมายพนอง เครอขายทงสหายเกา และสหายใหม กนยกใหญ ปนกำหนดการเดนทางทงหมด 3 ครง มพนท 15 แหง คณะทำงานฯ เลยฝากเลาการเดนทางผานตวหนงสอใหพนองเครอขายไดรบทราบกน

จดเรมตนของการเดนทางของเรา คอ เมองสองแควพษณโลก เราเดนทางไปเยยมยายยม จนทรพร หญงชราวย 85 ป

ใชชวตในบานปาเพยงลำพง พอหนอม (ถนอม ชวยงาน) บอกนแหละคอสขวเวกของยายยม ขากลบรถต สายพานขาด

ระหวางทาง โลงอก! พออด คนขบรถ พกสายพานสำรองมาดวย จงทำใหพนองสหายเกา เครอขายอนรกษลมนำชมภ

จ.พษณโลก ไมตองคอยนาน

ถงเวลาเวยนมาอกครา คณะฯ ตองเดนทางไปเยยมนองๆ ตามโรงเรยนตางๆ ถงแมจะเพงเปดเทอมไดไมกวน

แตดจากการทำกจกรรมดเหมอนวาไมมวนหยด เรมจาก “กลมเยาวชนรกษปาสก” โรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย

จ.สระบร เปนทแรก นองๆ ทนทำกจกรรมสำรวจคณภาพแมนำปาสก และโครงการเศรษฐกจพอเพยงในโรงเรยน

ระหวางพดคยไดยนเสยงตม สนนหวนไหว ทำเอาปาออด (สธดา แสงเพชร) และพธเนศ

(ชษนวฒน มณศรขำ) ตกกะใจ...นองๆ รบบอกทนใดเสยงนนคอระเบด ซงทหารเคาซอมรบกน

อยใกลๆ กบพนทโรงเรยนนนเอง ตกเยนพอหนอม (ถนอม ชวยงาน) ชวนคณณฐธชย นชชม

ทเคยไดรบรางวลลกโลกสเขยว ประเภทบคคล ป 2555 มาทานขาวเยนดวยกน คณณฐธชย

เลาใหเราฟงวา ลงสมพร ยอดระบำ จ.นครศรธรรมราช ไดรบรางวลฯ ในปเดยวกน

ขบรถกระบะมอสองจากใต ดวยความเรวไมนาเกน 80 กม./ชม. ระยะทางเปนพน

กโลเมตร เพอนำเมลดและกลาไมไปใหพนองชาวนครสวรรคปลกในพนทเสอมโทรม ไดฟง

แลวกรสกชนชมในความเปนเครอขายพนองเหลอเกน

การเดนทางครงสดทาย เดนทางไปเยยมผใหญแดง (วสตร นวมศร) จ.สมทรสงคราม ซง

นำชาวบานบางบอปกไมไผเพอปองกนการกดเซาะชายฝงอาว ก.ไก ทำใหเกดดนเลน และสามารถ

ปลกปาชายเลนไดเปนผลสำเรจ สงผลใหหอยปากเปดหรอหอยรากทเคยหายไปกกลบมา พบำรง คหา สงเกต

เหนผใหญแดงสวมรองเทาคนละขาง จงถามวา ”ใสรองเทามาผดขางหรอเปลา” ผใหญแดงบอกอยางไม

เคอะเขน “ถงจะคนละขาง แตขนาดเดยวกนพอด เกบไดจากขยะทลอยมาตดในปาชายเลน” แถมบอกกบเรา

อกวาใชทนนานกวารองเทาทซอใหมเสยอก อยางนสถงจะเรยกวาอนรกษปาชายเลนไดมากกวาตนไม

คณะกรรมการ ภาคภาคกลาง-ตะวนออก ตะลยสรปบทเรยนการทำงานทผานมาตงแตตนป พอตงหลก จบทางลมได รวมพลคนอาสาลากสงขารลงพนทลยเกบตกผลงานจากป 2555 ทยงไมไดลงพนทเยยมเยยนใหกำลงใจกลมคนททำงานอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไลจากกรงเทพฯ ปรมณฑล จนมาเกอบสดเขตตะวนออก

ยางเขาเดอนหกกอนฝนตกพรำๆ ถงคราวจดเวทเครอขายลกโลกสเขยว ภาคกลาง-ตะวนออก ปนจดทศนยกสกรรมธรรมชาตมาบเออง ชลบร มเครอขาย

เขารวม 28 ผลงาน เสรจเวทเปดกอก 2 ทยอยลงพนทใหกำลงใจเครอขายทนท คณพระกไปนมสการมาแลว แมชกไปมาแลว คราวนถงทสามเณรนอยใน

ชมนมอนรกษสงแวดลอม โรงเรยนเตรยมพทธศาสตร ศนยการศกษา เขาแกวเสดจ ปราจนบร นรธ อวนโพธกลาง ถาหมผากเหมอนพระ ปจฉาถาม

สามเณรนอย นำอะไรใหชวต? สามเณรนอยวสชนา นำฝน แมนำ ลำคลอง นำใจ นำคาง นำ นำ นำ... ตอบไมถก

นรธ เฉลย นำทวมวด เณรกบพระไมอย ชเลยตองวด (ช-วด)

จดไปครบพระ เถร เณร ช เสยงเลกดงไกลจากชายฝงบานขนสมทรจน จ.สมทรปราการ มประชากรไมถง 70

ครวเรอน ไดรบผลกะทบจากการกดเซาะชายฝงและระดบนำทะเลทสงขน จนวนนทะเลรก หมบานถอยรน พนท

ชมชนหายไปกวา 930 ไร ปาชายเลน 18,000 ไร เฉลยการกดเซาะ โฉนดตกนำไป 25 เมตรตอป กลมอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตชายฝงบานขนสมทรจน ยงคงเดนหนาใชทงองคความร ภมปญญาทองถน บวกวชาการ

สมยใหมหลายสำนก เรยนร ลองผด ลองถก จนเปนพนทกรณศกษาใหพนทอนดเปนตวอยาง ผลกระทบ

โลกรอน หากคนกรงยงกนอม นอนอน อยาไดนงนอนใจ “ลดโลกรอน” ทำไดชวยกน ททท.

ทำทนท

เยยมกลมประมงพนบานเจาหลาว จ.จนทบร เจอกลมแมบานสมองไว ถามได

ตอบได ใหขอมล ความร ถามปบตอบดวยความเขาใจในสงททำทนท มาถงบาน

ปราชญปลานล สรชย แซจว จ.สมทรปราการ พนทสเขยว 28 ไร อยใกล

โรงงานอตสาหกรรม เพอนบานบางสวนปกปาย “ขาย” แตสรชย ยงอยชกชวน

เพอนบานเดนตามรอยพอ ดวยปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทำนา ทำสวน ปลกผก

เลยงปลา เปดโรงสชมชนพฒนาเปนศนยเรยน

เรองเลาจากสหายภาคกลาง-ตะวนตก โดย อทศา นามวจตร

ตะลยตะวนออก โดย กวยเตยว ใสนำแขง

ลกโลกสเขยว ๐๙

โดย ฤทยรตน สงขเครออย เรองของคนตนนำ

คณะกรรมการภาค ภาคเหนอไดฟงเรองราว สนอก

สนใจกนยกใหญ รบจดควตารางงานสวนตวเพอนดหมายลง

เยยมเยยนพนทกน 1 เดอน เตมๆ แลวยงถอโอกาสกอนสน

เดอนแหงวนครอบครว ปใหมของไทยเรา รดนำดำหวพอๆ

แมๆ ผอาวโสของครอบครวลกโลกสเขยวภาคเหนอ ชมฉำไป

ตามๆ กน

ถงฤดกาลการลงพนท เพอความเปนสรมงคล เราเดน

ทางไปท อ.เวยงปาเปา จ.เชยงราย แวะนมสการหลวงพอคณ

ตกขวโร ทวดอดมวาร รบศลรบพรกนเปนทเรยบรอย กพรอม

สำหรบการเดนทางในครงน

เรมตนกนทบานดงเคยน จ.พะเยา เขาจรงจงกบการ

ฟนปาฟนนำ คนพนททำกนบางสวนเพอฟนเปนปาสวนรวม

ทำฝายแมวหลายสบลก เพอคงความเปนพนทตนนำสงนำตอ

ไปยงพนทปลายนำ นายกยองจรงๆ ออกจากพะเยามงสเมอง

รถมา ลดเลาะไหลเขาแวะเวยนกลบไปทชมชนบานกลาง

จ.ลำปาง อกครงหลงจากป 2550 เสนทางเขาหมบานสายน

ยงคงแตงแตมดวยสเหลองของดอกไม ทมชอวา “ดอกคำ

มอก” ทพอวน (นคม พทธา) บอกวานแหละเสนหของปา

เบญจพรรณ และสำหรบชมชนน ถงแมวนเวลาจะหมน

เปลยนเวยนไป แตคนบานกลางยงคงวถพงพงธรรมชาต

วดมอนพระยาแช เปนวดทชาวลำปางเคารพบชา

เสกสรรค แดงใส หนมใหญจากนครนายก นกอนรกษแหง

ผนปามอนพระยาแช นำทมคณะกรรมการเยยมชมความอดม

สมบรณของปาและนำบรเวณรอบๆ วด พาเราขนบนไดสงชน

เพอไปนมสการพระธาต พออนนต (อนนต ดวงแกวเรอน)

ขนไปถงบนไดขนสดทาย ไมมวแววของความเหนอยลา มแต

รอยยมบนใบหนา ยนรอคณะกรรมการทานอนๆ ทกระหด

กระหอบแตกขนไปถงพระธาตจนได ระหวางการเดนขน

หมดฤดรอน เรมเขาสฤดฝน ชมชนคนอนรกษของภาคเหนอมารวมตวกนทศนยศกษาและพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำร อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม งานนอาจารยคณต (คณต ธนธรรมเจรญ) อาสาเปนเจาภาพหลกอยางเปนทางการ ในการเชญชาวเหนอมารวมตวเพอพบปะเลาเรองราวการอนรกษสกนฟง

บนได หลายๆ คนนบขนบนได บางกบอกวา 342 ขน บางก

บอกวา 343 ขน เอะ! สรปแลวเขาทำบนไดไวกขนกนแน

และแลวคนสดทายทลำปางฝนตกหนกมาก ลมพดแรง

จนตนไมใหญนอยตานแรงลมไวแทบไมไหว เชาวนตอมาม

นดทบานขอใต อ.เมองปาน จ.ลำปาง ระหวางทางเขาชมชน

เจากอไผรวกทไมมรากแกวยดดน ไดลมลงขวางทางจราจร

แตโชคดทพแอง (สถาพร สมศกด) พกมดอโตมาดวย ยนให

พเอก ผทำหนาทบงคบพวงมาลยรถตพาเราไปทวสารทศ ลง

ไปฟนลำไผโดยมคณะกรรมการเปนลกมอลากลำไผออกจาก

ถนน หมดแรงกอนทจะไดเดนปาเลยงานน

วากนวาคนแพรน ใจงาม เขานำใจงามจรงๆ พนอง

บานเหลาเหนอ จ.แพร พาเราลองเรอเขาไปในปาหวยปอม

ปาทถกฟนคนโดยการปดปาเมอป 2534-2537 วนนปาหวย

ปอมเปนแหลงศกษาเรยนรใหกบลกหลาน มนำ มปลา เอา

มา “หลาม” ในกระบอกไมไผใหเราไดกนกนอรอยลนปา

วากนอกวา มปกาเกอะญอท ไหน มปาทนน กลม

เยาวชนดอยคำรกษโลก โรงเรยนบานดอยคำ จ.ลำพน

กะเหรยงนอยทนเขามงมนทจะรกษาปาสบทอดวถของบรรพ

บรษ ชวนกนฟนคน “ปาเดปอ” (เดปอ เปนภาษากะเหรยง

หมายถง สะดอ) แตปาเดปอทนไมมสะดอเพราะคณหมอ

เกบไวทโรงพยาบาลหมดแลว พวกเขาใชเลบและเสนผม

แทนสะดอ หากแตจตวญญาณและความขลงในพลงของ

ความเชอ ยงคงแกรงกลารกษาผนปาใหคงอยกบพวกเขา

เฉกเชนวนวาน

ปนมแตสาวงาม ไมร จะเลอกนางไหน ตดสนใจ

ไมถกเลย พสมเกยรต (สมเกยรต เขอนเชยงสา) พดไป

ยมไป เสรจสนจากลงพนทเหลาคณะกรรมการตางพากน

ชนชม กดไลค ใหกบเรองราวการอนรกษของคนตนนำ

จาวเหนอ

แวดวงลกโลกสเขยว

ลกโลกสเขยว๑๐

ซงการปลกปาของกลมคนเหลานเปนการปลกปาแบบ

“คนขเกยจ” คอปลกซอนทบกนอยางหลากหลาย ไมเปนระเบยบ แตสรางผลประโยชนโดยตรงกบคนในชมชน และประโยชนทางออมใหกบสงคม ซงวธ

ปลกปาหรอการทำสวนของ “คนขเกยจ”

โดย อรวรรณ บญทน สวนของคนขเกยจ .....บนตำแมนนกยง บนสงแมนแฮง ขาวแจงแมนนกยาง บนตามทางแมนนกคม ฮอยมะยมมะยมคอหมาจอกมาใน เอวง....ซมนหละ.........

เสยงของพอเลก กดวงคแกว ทไดฉายาวา “ชายหวรนแหงอำเภอกดบาก” กำลงเลา

นทานพนบานหรอทชาวอสานเรยกวา “นทานกอม” ในระหวางเดนทางเยยมเยยนพนองใน

ภาคอสาน สงทพอเลก อ.บญยงค อ.สมชาย แมประมวล และคนอนๆ เลาเรองราววถชวตพน

บานของคนอสานผานนทานหรอคำกลอนนน ทำใหระยะทางในการเดนทางไปหาพนองแตละ

พนท เตมไปดวยเสยงหวเราะทแฝงดวยหลกธรรมคำสอน และปฏภาณไหวพรบของคนสมย

กอน เพอใหสมาชกผรวมเดนทางไดมการแลกเปลยนเรยนรและนำไปปฏบตกน

ตลอดระยะเวลากวา 1 เดอน ในการลงพนท 15 จงหวด 22 ผลงาน เสมอนการไปพบปะ

ญาตพนองในหลายวย หลายอาชพ แตมแนวรวมเหมอนกนคอการรกษาทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมอยางเอออาทร หลายคนอาจจะมองวาการปลกตนไม การรกษาปา การรกษา

ความสะอาดในชมชน การรกษาวฒนธรรม ประเพณ กลมชาตพนธ เปนความยงยาก ลาสมย

และรบกวนเวลาทำมาหาเลยงชพ แตยงมคนอกกลมหนงทมองวาเปนเรองสำคญทจะตองทำ

หรอเปนหนาทของตน อยางเชนกลมคนทสถาบนลกโลกสเขยวไปเยยมเยยน ชนชม และให

กำลงใจ ซงสวนใหญเปน “คนขเกยจ” ขเกยจทจะทำตามกระแสสงคม ขเกยจทจะสรางพนท

วางเปลาใหเปนอาคาร บานเรอน หรอปลกพชเชงเดยว แตกลบขยนในการหากลาไมเลก

ไมนอย ทงจากการซอหา ขอบรจาค และการแบงปนจากผอน มาปลกไวในพนทของตนและ

พนทสวนรวม อาท คณยายทศนารถ องคสงห นกปลกปาบนหนากระดาษ จ.นครราชสมา

ชมชนตำบลผกไหม จ.ศรสะเกษ ทมหวใจหนงเดยวเพอรกษาปาสาธารณะใหประโยชนแกคน

ทง 17 หมบาน กลมเยาวชนรกษปา โรงเรยนนาสนวนพทยาสรรค จ.มหาสารคาม ทมการใช

เทคโนโลยผสมผสานกบภมปญญาทองถนในการรกษาปาในโรงเรยน เปนตน

คอการนำพนธพชทมความหลากหลายเพอประโยชนใชสอย เพอเปนอาหาร และยา

สมนไพร มาปลก ซงพชทนำปลกมตงแตพชหวทอยใตดน เชน มนแกว มนแซง พชบนพนดน

เชน ผกตบหมบ อลอก ดอกกระเจยว เหด ผกหวาน หนามแทง ผกตว ไมยนตน เชน ยางนา

แดง มะคา สก เตง ไผ ฯลฯ พชพนธเหลานเจรญเตบโตรวมกนอยางเกอกล และเมอพนทปา

มความอดมสมบรณ สตวตางๆ กเขามาอยอาศยเพอเปนทพกพงและเพาะพนธ ไมวาจะเปน

มดแดง แมงแคง จกจน จงหรด ทตางพากนสงเสยงรองขบขานใหพนทปามชวตชวามากขน

นแหละ....คอประโยชนจากปาทปลกโดย “คนขเกยจ”

ลกโลกสเขยว ๑๑

รวมกบสมาคมคลงปญญาอาวโส ไดจดการอบรม

เชงปฏบตการเรอง “พลงงานแสงอาทตยและการประยกต

ใชเซลลแสงอาทตย” ใหกบเจาหนาทหนวยพฒนาคณภาพ

ชวตภาคเหนอ ตวแทนชาวบาน เกษตรกรและผสนใจจำนวน

50 คน ณ สำนกงานพฒนาภาค 3 หนวยบญชาการทหาร

พฒนา อ.ดอยหลอ จ.เชยงใหม

การอบรมครงนทางมลนธฯ ไดแลกเปลยนเรยนรกบ

ผ เข ารวมรบการอบรม ใหตระหนกถงปญหาดาน

สถานการณพลงงานในปจจบน ททำใหโลกมความตองการใช

พลงงานสงขน ซงนนเปนเพราะโลกของเรามความเจรญ

กาวหนาไปมาก จะเหนไดจากตวเลขการเตบโตของระบบ

เศรษฐกจทเพมขน การเพมจำนวนของประชากร และ

มาตรฐานความเปนอยของประชากรมทศทางไปในทางเพม

ขนอยางตอเนอง จากปจจยเหลานสงผลทำใหโลกมความ

ตองการใชพลงงานเพมขนอยางหลกเลยงไมได โดยเราจะ

มาพงพาการใชพลงงานจากฟอสซล (นำมน และกาซ

ธรรมชาต) ซงมปรมาณลดนอยลง และหาไดยากขน

ทกวน คงจะเปนเรองทเปนไปไมได

วทยากรของมลนธฯ บรรยายใหฟงวา ทก

วนนมการสนบสนนการใชพลงงานทดแทน

ไมวาจะเปน จากกาซชวภาพ กาซชวมวล

พลงงานลม พลงงานขยะ ฯลฯ

เพมมากขน รวมทงมการตน

ตวในการผลต และใช

พลงงานทดแทนอก

ประเภทหนง นนกคอพลงงานจากแสงอาทตย นนเอง

(บางคนอาจจะยงไมเขาใจ เราสามารถเทยบใหมไดวา

คาพลงงานจากแสงอาทตยทสองลงมาเพยงแคหนงชวโมง

เพยงพอกบการใชพลงงานทงหมดของโลกตลอดทงป) จากตรงน

เราคงเหนวา ถาเราสามารถนำพลงงานทไดนมาใชเพยงแค

เสยวเดยว เรากจะมความมนคงทางดานพลงงานเพมขนแลว

จากพลงงานทมมหาศาลขนาดนน ทำใหทกวนนเราใช

ประโยชนจากพลงงานจากแสงอาทตยในหลายรปแบบ ไมวา

จะเปนในรปพลงงานความรอน และพลงงานไฟฟา ซงการ

ผลตพลงงานไฟฟาจากแสงอาทตยนน จะผานการแปลงพลงงาน

จากอปกรณอเลกทรอนกสทเรยกวาเซลลแสงอาทตย (Solar Cell)

เซลลแสงอาทตยไดมการพฒนาใหมประสทธภาพการแปลง

พลงงานสงถงกวารอยละ 40 แตสวนใหญจะถกใชสำหรบ

โครงการอวกาศ เพราะมราคาแพงมาก สำหรบการใชงาน

โดยทวไปสวนใหญจะใชเซลลแสงอาทตยทผลตจากสารกงตวนำ

ประเภทซลกอน ซงมประสทธภาพอยในชวงรอยละ 4-25 ขนอย

กบชนดของแผงเซลลแสงอาทตย โดยปจจบนมราคาถกลงกวาใน

อดต ทำใหเรมเปนทนยมนำมาใชประโยชนในรปแบบท

หลากหลายขน ซงเราจะเหนวามหนวยงาน และประชาชนใน

ทองทตางๆ เรมมการใชเซลลแสงอาทตยกนอยางแพรหลาย

มากขน (ป 2554 ประเทศไทยผลตไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย

สงถง 100,690 กโลวตต เพมขนจากป 2553 ถงรอยละ 49)

การนำพลงงานไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยมาใชนนกงาย

แสนงาย เพราะพลงงานทออกมาจากแผงเซลลนนอยในรป

กระแสไฟฟาอยแลว เพยงแตเราตองคำนงถงไฟฟาจากเซลล

ทผลตได กบปรมาณไฟฟาทใชจะตองเพยงพอกน เพอให

เหมาะสมกบการใชงาน

ไฟฟาทผลตไดจากเซลลแสงอาทตยเปนไฟฟากระแสตรง

(ถามอปกรณไฟฟาทใชไฟฟากระแสตรง เรากสามารถเสยบ

ใชไดเลย) แตถาจะเอามาใชกบไฟบาน 220 โวลต กตองใช

เครองแปลงกระแส (Inverter) รวมดวย แตจะมขอจำกดใน

เวลากลางคนทไมมแสง เรากสามารถใชแบตเตอรมาเปนตวเกบ

ประจไฟฟา เพอเกบประจไฟฟาเอาไวใชในตอนกลางคนได

ในงานนไดรบเกยรตจาก คณธนภพ เกยรตฉวพรรณ

กรรมการภาคกลาง-ตะวนออก รางวลลกโลกสเขยว

มาบรรยายถงการตอแผงเซลลแสงอาทตยเขากบอปกรณ

ไฟฟา และใหผเขารวมอบรมไดทดลองลงมอปฏบตจรง

โดยตอเซลลแสงอาทตยกบอปกรณไฟฟาประเภทตางๆ อาท

หลอดไฟ พดลม ปมนำขนาดเลก และยงไดใหความรถง

ลกษณะการตอแผงเซลลแสงอาทตย โดยผานอปกรณแปลง

ไฟฟาเขาสายสง (Grid Tie Inverter) ซงเมอเราไมไดใช

ไฟฟา ไฟฟาทผลตไดจากเซลลแสงอาทตยจะถกขายยอนกลบ

เขาระบบสายสงของการไฟฟา นบวาเปนองคความรทนา

สนใจในการนำไปปฏบตจรงอยางยง

อนง ในการจดการอบรมเชงปฏบตการครงน ทางมลนธ

พลงทยงยนไดจดทำแบบสำรวจ กอน-หลง การฝกอบรม ซง

ผลทไดมานน พบวาผเขารวมรบการฝกอบรมครงนไดรบองค

ความรในเรองเซลลแสงอาทตยเพมมากขนและสามารถนำ

ความรทไดไปเผยแพรตอชมชนของตวเองตอไปได ทำใหการ

ฝกอบรมครงนประสบความสำเรจไปไดดวยด และตรงตาม

เปาประสงคของมลนธพลงทยงยน

จากเจตนารมณของมลนธพลงทยงยน ในการมงเผยแพรขอมลและองคความรดานพลงงานประเภทตางๆ ไปสชมชน เพอสงเสรมใหเกดการพฒนา และใชพลงงานอยางมประสทธภาพ สรางความมนคงทางพลงงานให กบชมชนอยางมดลยภาพและยงยน เมอวนท 25-26 เมษายนทผานมา มลนธพลงทยงยน

พลงงาน แสงอาทตย เปน

พลงงานสะอาดไมมวนหมดไป เมอคดเทยบเปนคาพลงงาน

แลว พลงงานแสงอาทตยจากดวงอาทตยสองมาถงยงพนผวทวทงโลกมคามหาศาลถง 1.56 ลานลาน

ลานกโลวตตชวโมง ตอป

สรางคน สราง “พลง” ทยงยน

พลงงานชมชน โดย ปวณ หนพานชย

ลกโลกสเขยว๑๒

กลมเยาวชนคนรกษปาโนนใหญ โรงเรยนบานอเซ การเรยนรในหองเรยนชวต

(ครราษฎรวทยา)

ดวย

ความเชอทวา ความเกงเรองการ

เรยนเพยงยางเดยวไมสามารถทำใหคนสรางชาตได

หากแตสงสำคญทสดคอตองใชสำนก

ทด

โรงเรยนบานอเซ (ครราษฎรวทยา) คงเปนหนงในโรงเรยนไมมากแหงของประ เทศไทยท ม การใชผนป า เปนหองเรยนดวย นอกเหนอไปจากการเรยนในหองสเหลยมของอาคารเรยน

แนวคดนเรมตนจากครสอนวชาวทยาศาสตรเมอสบกวาปกอน

“ผมสอนวชาวทยาศาสตร ในตำราบอกวาตนไมมราก ดอก

ใบ ผมกคดวา ถาเราไดมาเรยนของจรงจากปาดวยกนาจะด

“ผมเรมเปนครทโรงเรยนบานอเซเมอป 2537 โรงเรยน

ยงไมมรว กชวนนกเรยนเอาตนกลวยมาปลกเปนรว”

ครพรชย วงษเลศ คอครสอนวชาวทยาศาสตร โรงเรยนบาน

อเซ เลาทมาอนนำมาสกจกรรมดานสงแวดลอมรวมกบนกเรยน

แตรวตนกลวยของครพรชย หรอ ครจอย ไมประสบผล

สำเรจ “ววควายเขามากนหมด ผมคดวาตองสรางรวกไปตดไม

พอเอามาถงโรงเรยนชาวบานกมาถามวาไดขออนญาตใคร

หรอยง ผมไมรวาเปนปาชมชนกรสกผด และอยากรตอวาเขา

มการดแลปาชมชนกนอยางไร”

ตอมาครจอยจงไดร วา ปาโนนใหญรมหวยทบทน

ในตำบลอเซ กงอำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรษะเกษ

เดมเคยมพนทนบหมนไร กอนจะถกบกรกถางเปนไรมน

ไรปอ เมอตดปอกเอามาแชนำในหวย นำกเนา ตอมา

โครงการจดสรรทดนทำกนแกราษฎรผยากไรในพนทปาสงวน

เสอมโทรม (คจก.) กมาเอาพนทจำนวนหนงปลกตนยคาลปตส

เหนรถขนตนไมแลนออกไปจากหมบานทกวน ทำใหชาวบาน

ทกคนเรมตระหนกวา เปนปาของเขา และตองรกษาเอาไว

“คำหนงทไดยนชาวบานพดคอ เมอคนรนเขาตายไป ปา

จะอยอยางไร ถาไมมสะพานเชอมตอ กคดกนวาจะทำ

อยางไรใหเดกๆ เชอมโยงสปา”

จากนนครจอยกพาเดกๆ ไปเรยนรจากปา ชวนชาวบาน

มาคยใหความรแกนกเรยน ดวยแนวคดทวา

“จากทเหนเดกนกเรยนในหองใน 10 คน จะมคนเกงไม

กคน แลวคนอนท เขาเรยนไมทนเพอน ไมเกงในเรอง

การเรยน เรองความจำละเราจะทำอยางไร เมอเราเขามายน

อยกลางปา กไดเหนวานคอขมทรพยหองสมดอนไพศาล และ

ทำใหเหนความตาง เมอมาอยตรงนเขากมความสข เขาอาสา

ครครบบนตนไมนนกระแต ลกไมนนผมปนขนไปเกบได เหด

ชนดนกนได นกนไมได เจอลกไมปาเขาเกบใหคร ใหเพอน

กน เขาเปนขวญใจของเพอน เขากสนก เปนคนมคณคาขน

มาทนท ถาในหองเรยน คนเกงกไปได คนเรยนออนทำอะไร

ไมไดกไมมใครยอมรบเขา”

ครจอยเรยกหองเรยนกลางธรรมชาตนวา หองเรยน

อสระ ไมมการเชกชอ ไมมคะแนน ใครอยากเรยนกมา จะ

เอานองนงมาเรยนดวยครกไมวา

“จะนดเดกบอกเสารอาทตยนเขาปาไปดเหนกน เดกชอบ

นดชาวบานมา หรอไมกนดไปเจอกนเองในปานนแหละ ให

ชาวบานพาเดนเรยน เหดชนดนกนได ชนดนมพษ ตอนกลบ

บานกไดเหดไปกน เดกกสนกสนานหรอ จากนนกชวนกนวา

ตงกลมเยาวชนด ไหม กมาเปน “กลมเยาวชนคนรกษ

ปาโนนใหญ” เมอป 2539 ทำกจกรรมรวมกบชาวบาน งาน

ปลกปากไปชวย ทกปเกดไฟปา เดกเหนควนกจะแจงทนท

วงขนกนเตมรถเลย ไปชวยดบไฟปา”

เรมจากสมาชกราว 40 คน มาเปน 70 คน จนปจจบน

นกเรยน 200 กวาคนของโรงเรยนบานอเซตางกกรอกใบ

สมครเขาเปนสมาชกกลมยาวชนคนรกษปาโนนใหญกนครบ

ทกคนโดยไมมการเสยคาใชจายใดๆ

ประธานและกรรมการกลมกเปนชดเดยวกบในสภา

นกเรยนซงมาจากการเลอกตงประจำป

ทกวนนโรงเรยนบานอเซมการทำหลกสตรทองถน

ภายใตหลกการเรยนแบบบรณาการโดยใชปาเปนศนยกลาง

และมการไปเขาเรยนในหองเรยนธรรมชาตของปาโนนใหญ

สปดาหละวน

สวนกจกรรมของสมาชกกลมยาวชนมตงแตการเกบ

ตวอยางสมนไพร การคนความดในชมชนมารวมเลมเปน

หนงสอ รวมถงกจกรรมเดกดแลสงแวดลอม

ครจอยใหรายละเอยดเกยวกบกจกรรมทายสดนวา

“ชวยหมบานดแลผนปา โดยใชกระบวนการจดการเรยนรท

จะอยรวมกบผนปา เชอมโยงกบชาวบาน เปนทงวถการ

เรยนรและการใชชวตอยดวยกน อยางโรงเรยนจะปลกปา

ชาวบานกวาปลกไมทกนไดดไหม กลงมตวาจะปลกตนขเหลก

ไดเกบมากน เหลอกตมสงขาย เดกๆ ยงไดเรยนรเรองการ

เกบขอมล ชวยชาวบานทำวจบ ชวงหนาแลงกมกจกรรม

การสำรวจปาของชาวบาน เดกๆ กไดไปเรยนรดวย”

หลงเกดกลมเยาวชนคนรกษปาโนนใหญ พนทปาโนนใหญ

เพมขนอกพนกวาไร จากการทชาวบาน 27 ครวเรอนยกพนท

รมหวยทบทนสมทบใหเปนปาธรรมชาต

“เสนทางศกษาธรรมชาตของเรามคนมาเรยนรทงเพอน

ตางโรงเรยน หรอแมแตชาวตางชาต มองโกเลย อนโดนเซย

คยกนไมรเรองหรอก ตองใชลาม 3-4 คน แตเดกของเราได

พาเรยนร เมอกอนบางทชาวบานกบอกวาหองเรยนม

หองเรยนอยแลว ทำไมตองพาเดกใหเขาปาลำบาก ผมยงไม

ตอบ เพราะเชอวาสกวนจะเขาใจเอง ปจจบนไมมพอแมคน

ไหนปฏเสธเรองการใหเดกเรยนรเรองสงแวดลอมเลย”

และไมเพยงแตคนในชมชนทเหนคณคา กลมเยาวชน

คนรกษปาโนนใหญ ยงไดรบรางวลจากองคกรตางๆ

อยเสมอ อาท รางวลลกโลกสเขยว ประเภท

กลมเยาวชน ครงท 4 ประจำป 2545 รางวล

เ ย า วชนด เ ด น ด า นส ง แ วดล อมของ

กรมทรพยากรมนษย ป 2547

สวนกลมเยาวชนคนรกษปา

โนนใหญยงทำอยเปนประจำ

คอการชวนโรงเรยนตางๆ

ในแถบพนท ใกลเคยง

มาสร าง เครอข ายการ

เรยนร เพอปลกจตสำนกจด

กจกรรมรวมกน

เยาวชนรกษโลก

ลกโลกสเขยว ๑๓

๑๔

บทเรยนจาก “ครผบา”

พนท

เลกๆ หนาน ขอยกใหหนๆ ทมหวใจ

อนรกษ นำเรองราวของตวเอง ทเคยพานพบจากประสบการณจรง

แนวคด ความรสกทเกยวกบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม มาเลาแบงปนกน หากเรองราวของใครถก คดเลอกลงตพมพ กองบรรณาธการจะสงของขวญไป ใหถงบาน...เรากไดแอบหวงเลกๆ วาพนทตรงน

จะเปนสงเตอนใจ ใหใครหลายคนเกดจตสำนก และหนมาสนใจ ทำเรองด

ใหกบธรรมชาตและ สงแวดลอมบาง

หนจำความไดวา ตงแตเรยนอยชนประถมศกษาปท 1 หนมกจะเหนคณครจอย พรชย วงษเลศ ขบรถพานกเรยนไปเรยนรตามสถานทตางๆ อยเปนประจำ เคยสงสยอยวาเขาเรยนรอะไรกนดนาสนก และทสำคญเมอทกคนกลบมาทโรงเรยน จะมของปาตดมอมาฝากคณคร และเพอนๆ ในโรงเรยนเปนประจำ บางครงเหนมผลลำดวนสก หมากผผวน หมากยาง เหดปลวกและเหดอนๆ หรอแมแตดอกไมทหอมๆ ดอกนมแมว นมวว ฯลฯ แลวแตฤดทไปเรยน บางครงเหนรนพไปเรยนกนในวนหยดดวย เปนแบบนอยเสมอ

หนเหนวาดวยทาทางทครเปนคนตลก ใจด ไมด จง

ทำใหนกเรยนอยากเรยนรดวย แมแตหนหากวนใดทเปน

วนหยด เมอพทบานไปเรยนกบครจอย หนกจะขอไป

ดวยทกครง ซงตอนเดกๆ ครกไมไดสนใจอะไรหนมาก

นก แตหากหนไปดวยกมกกำชบพสาวหนใหดแลนอง

เปนพเศษ โดยเฉพาะชวงเดนปา และทหนประทบใจ คร

จอยจะบงคบใหหนมานงหนารถดวยเสมอ อาจเปน

เพราะกลวหนตกรถกระมง คณครจอยพานกเรยนเรยน

รจากปาธรรมชาตและสงแวดลอมอยางตอเนอง และ

เปนปกต เมอหนมาเรยนในชนประถมศกษาปท 4 จงได

เรยนกบครจอยในวชาวทยาศาสตรอยางเตมท คณคร

ใหพวกเราเรยกครวา คณครจอย ใหสนทปาก และ

เรยกดวยใจ จะไดมความใกลชดกน คณครจอยบอก

พวกเราอยางนน การเรยนรทอยในตำราเรยนมนตาง

จากการไดสมผสของจรง ซงการไดดและเรยนจากของ

จรง เชน เรองดนในปาทาม ดนในปาโนนใหญ ดน

ทรายทโสกกระแดง ตลอดทงไดเหนพชและสตวทพงพา

ซงกนและกน ทำใหพวกเราไดเขาใจความสมพนธของ

ธรรมชาตมากยงขน บางครงครกเชญผทมความรใน

หมบานมารวมเปนครใหกบพวกเราดวย โดยเฉพาะ พอ

สมย ราชเจรญ ทานเปนประธานคณะกรรมการปา

ชมชน ทมาพบพวกเราอยบอยครง ทานกบอกกบพวก

เราวา “การทพวกเราไดมาเรยนรในปาชมชนแหงน เปน

เสมอนผสบทอดและผจดการสงแวดลอมของหมบานเรา

ตอไป พอดใจมากทเรารกในทองถน การเรยนรไมเพยง

ใหเราเกงอยางเดยว แตทำใหเรามสำนกรกถนเราดวย

หากพอตายกตายตาหลบแลว” พอสมยพด

บทเรยนทพวกเราไดมาจากปา ทำใหเราไดรถง

ประวตความเปนมาของปาชมชน วฒนธรรมทชมชน

รอบปาโนนใหญของเราถอปฏบตรวมกน ปาชมชนของ

เรามปาศกดสทธทมปตาอยดวย บรเวณนจะหามตดไม

และลาสตวปาอยางเดดขาด มปาชาทบานหนองฮ

สำหรบฝงศพหรอเผาศพ มปาเลยงสตวชอหนองสะโน

และไดรอะไรมากมายทไมมในตำราเรยน แตการเรยน

รแบบนกไมถกใจผปกครองไปเสยหมด โดยสวนหนงผ

ปกครองตองการใหลกหลานเปนคนเรยนเกง เรยน

ตำราเรยนทจะสามารถไปสอบเรยนตอได ไมตองการ

ใหลกหรอหลานเรยนจบแลวมาทำนา หรอมาใชชวตใน

ทองถนของตน ขณะทพอแมผปกครองสวนหนงยงตองไป

รบจางหาเงนสงมาใหลกเรยนเกงๆ สงๆ เพอใหไดงานทำทด

กวาการมาเรยนรในทองถน

ครจอยเรมถกกระแสชาวบานสวนหนงตอตานวา พา

นกเรยนไปเลน โรงเรยนมหองเรยนแตไมสอน เชนเดยวกบ

ครอกหลายคนในโรงเรยนกไมเหนดวยกบการกระทำของคร

จอย จนทำใหครจอยถกกลาววา เปน “ครผบา” วนหนงขณะ

มการประชมผปกครอง ครจอยถกคณยายคนหนงยนตอวา

และจะขอยายหลานไปเรยนในเมอง เพราะตองการใหหลาน

เรยนหนงสอมากกวาไปเรยนกบปาทอนตราย หากเกดอะไร

ขนกบหลานตนครตองรบผดชอบ ขณะทคณครและนกเรยน

รวมทงหนไดแตอง หนเหนครจอยนงยมโดยไมกลาวอะไรสกคำ

วนเวลาผานไป หนเฝาคดวาครจอยคงเปลยนแนวคดการ

เรยนจากปา จากสงแวดลอมรอบหมบาน มาเรยนสอน

เหมอนคณครทวไป แตหนคดผดเพราะหนกลบเหนคณครยง

ใชแบบการสอนเหมอนเดม ใชปา ใชแหลงนำ ใชสถานการณ

ทสำคญในชมชนเรยนรเชนเดม กระทงหนไดเขามาเรยนใน

มธยมศกษาปท 1 หนจงไดสมผสกบคณครยงขน คณครบอก

หนและเพอนๆ วา “เรยนแลว เกงแลว อยาทงบานเกด หาก

เราไมภาคภมใจในความเปนทองถนตำบลอเซแลว ไมรวมกน

ดแลผนปาทชาวบานและกลมคนกลมหนงไดอนรกษไว ไมร

ถงวถชวตดงเดมทเราอาศยสายนำลำหวยทบทนในการเลยง

ชวต เรากจะกลายเปนคนทงถน ทงพอแม เหมอนกบคนทง

ถนฐานบานเกดไปทำงานในเมองใหญ จะกลบเขาบานอก

ครงกยางเขาสวยชรา” คณครจอยอธบายและยงพดอกวา

คณครไมเคยหมดกำลงใจจากการถกกลาวหาวาเปนครผบา

ทจรงครรสกภมใจดวยซำไป ครพดกบพวกหนอกวา

ตอนนภมใจในตวลกๆ ทกคนทรวมตวกนสบทอดแนวคด

นกอนรกษนอย ภายใตกลมเยาวชนคนรกษปาโนนใหญ

บทเรยนทหนไดเรยนกบครจอยจงไมเฉพาะเพยงคณครจอย

เทานนทสอน แตมพอคร แมคร ทอยในหมบานหลายคน

เชน พอสรย ดอกจนทร ผรชนดปลาและวธการจบปลา หา

ปลา อนรกษปลาในสายนำหวยทบทน พอสมย ราชเจรญ

ประธานกรรมการปาชมชน ทพวกเราเรยนรชอตนไม กฎ

ระเบยบของการใชปารวมกน ตลอดทงการตอสกวาจะมา

เปนปาโนนใหญทสมบรณอยางทกวนน พอรตน ทองสำแดง

ทพาพวกเราเรยนรวฒนธรรมความเชอของคนกบผ โดย

เฉพาะศาลเจาพอดงเมองทเราเคารพ ยายฮอง ถำเกลยง แม

หมอสมนไพร ทรเรองราวของพชสมนไพร ซงสมนไพรเปน

ยาพนบาน สมนไพรมในปาชมชนโนนใหญของเรามากมาย

กระทงคณครจอยไดรวมกบยายฮอง จดตงกลมหมอยาพน

บานในตำบลอเซจนถงทกวนน แมเหรยญทอง สทธปญญา

ผมความรเรองการจกสานตะกรา เถาวลย พวกเราไดศกษา

และเรยนรชนดของพชเถาวลย บางชนดของพชเถาวลยท

เหมาะสมจะนำมาทำผลตภณฑ ตลอดทงไดนำเมลดพนธของ

พชเถาวลยบางชนดทเหนวาจะสญพนธมาเพาะเพอนำไปปลก

คนในปา เปนการอนรกษควบคกบการใชงานไปดวย เชน

ผผวน หำอป กลวยนอย เปนตน

ขณะน หนเรยนอยชนมธยมศกษาปท 3 แลว หนยง

ภมใจในทองถน และการเรยนรเชนน หลายเรองราวทไมม

ในตำราเรยน แตการเรยนรทำใหหนมความรกในทองถนมาก

ยงขน บางเรองมในบทเรยนกยงทำใหเราเกดความเขาใจ

และอยากคนหาสงใหมอยตลอด เชน เรองพนธกรรมพช

และสตวในทองถน พวกเราสามารถนำความรในตำราเรยน

มาเชอมโยงความรกบชนดพนธพชและสตวในทองถนอยาง

สนกสนาน โดยเฉพาะชนดพนธของมะดน พวกเราสามารถ

จำแนกชนดพนธมะดนปาในทองถนของเราไดถง 4 สาย

พนธ มะดนบางชนดเปนดอกสมบรณเพศ บางชนดแยกดอก

เพศผเพศเมยออกจากกน บางชนดดอกสสม บางชนดดอกส

แดง ผลบางชนดเรยวยาว บางชนดผลกลม ทำใหพวกเรา

สนใจมะดน นอกจากจะใชไมทำไมเสยบไกยางของอำเภอ

หวยทบทนแลว แตพวกเรายงนำผลมะดนแตละชนดมา

ทดลองทำนำดมสมนไพรกนดวย เชนเดยวกบใบหมานอย

พชทคนทองถนมองวามประโยชนนอย แตพวกเราคด

สตรทำเปนอาหารจากใบหมานอยไดมากมาย

หนและเพอนๆ มความรสกทด และอยากใหกำลงใจกบ

คณครจอย หนเหนวาการเรยนรแบบนมคณคามากกวาเรยน

รในตำราเรยนและหองเรยน จากประสบการณทผานมา

ทำใหชมชนมองเหนคณคาของครจอยมากยงขน จากการ

เรยนร พวกเราไมไดมงหวงคะแนนเพยงอยางเดยว และ

แขงขนความเกง แตสงทพบคอ คนเรยนไมเกงกเรยนรได

และสามารถทำไดดวย พวกเรามผลงานทเกดเปนตำราเลม

ใหมของพวกเรามากมาย เชน รรกษเถาวลยสกนด, รกษปา

มะดน หมานอยสมนไพรบานอาหารสขภาพ เรองอนอก

มากมาย ทงมสอทว หนงสอพมพ มาถายทำรายการพวกหน

ทกป จากผลงานการเรยนรนเมอไดนำไปประกวดและแขง

ขนทกษะทางวชาการ พวกเรากไดรบรางวล ทงในระดบ

จงหวด ระดบภาค และระดบประเทศมาทกป ถงวนนคร

จอยไมเคยบนเลยวาเหนอย ครยงคงทำหนาทเปนพอครของ

พวกหนอยางปกต

คณครจอย พอครของหนทมความมงมน อทศตนเพอ

ลกศษยแมนครตองถกกลาวหาวา เปน “ครผบา” หนวา

“ครผบา” ของหนคนน และทชวยหน นองๆ และเพอนๆ

ใหเปนนกตงคำถาม นกสงเกต นกวจย มความคดรเรม

ความรบผดชอบ สำนกชวด รวมถงชวยเพอนครพฒนางาน

และมตำแหนงทสงขนทกคนทงโรงเรยน สงทคณครไดทำ

เปนสงทดสำหรบหน เปนบญ เหมอนคำพดทครชอบใช และ

ทสำคญชมชนกไดรบการพฒนาพรอมกบการเรยนรของ

พวกเรา หนขอใหคณครใชการสอนแบบนตอไป สอนใหเดก

เปนคนด สอนใหเดกรกทองถน

หนอยากให “ครผบา” แบบนเตมบานเตมเมอง

***เรยงความน ไดรบรางลกโลกสเขยว ครงท 14

ประจำป 2555 ประเภทความเรยงเยาวชน อายไมเกน 15 ป

ความเรยงเยาวชน โดย ด.ญ.ศรนนท พาท อาย 14 ป โรงเรยนบานอเซ จ.ศรสะเกษ

ลกโลกสเขยว

๑๕

พนท

เลกๆ หนาน ขอยกใหหนๆ ทมหวใจ

อนรกษ นำเรองราวของตวเอง ทเคยพานพบจากประสบการณจรง

แนวคด ความรสกทเกยวกบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม มาเลาแบงปนกน หากเรองราวของใครถก คดเลอกลงตพมพ กองบรรณาธการจะสงของขวญไป ใหถงบาน...เรากไดแอบหวงเลกๆ วาพนทตรงน

จะเปนสงเตอนใจ ใหใครหลายคนเกดจตสำนก และหนมาสนใจ ทำเรองด

ใหกบธรรมชาตและ สงแวดลอมบาง

เรองเลาจากปาใหญ

วนน...ฉนไดเรยนรคณคาของใบไมทรวงหลน เปนอกหนง

บทเรยนของการคนหาความหมายเพอการดำรงอยอยางสมดลในระบบนเวศ สงเหลาน

สอนใหฉนรวา กวาทชวตของฉนและเผาพนธหอยทากจะเจรญเตบโตและดำรงอยมาอยางยาวนาน

จนถงปจจบนนน กเพราะมการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสมดล

ตามวฏจกรของธรรมชาตนนเอง

เชานอากาศแจมใสกวาทกวน ฉนบดตวไปมาเลกนอย ชวยผอนคลายความเมอยลาหลงจากตองแบกเปลอก ซงเปนเหมอนบานอนแสนอบอนของฉน ขณะตระเวนออกหาอาหารเมอคำคนทผานมา ในชวงฤดฝนอยางน หอยทากอยางฉนมความสขมากทไดคบคลานไปตามผนดนทรวนซยและชมชน เพอนพองบางตวกระดบๆ ปวนเปยนอยแถวขอนไมผๆ หรอไมกซากใบไมทรวงหลนอยตามใตตนไมใหญ

เวลาผานไปนานเทาไรแลวกไมร ฉนคลานหาอาหาร

เรอยมา จนแวะหยดพกหลบแดดใตรมเงาไมใหญของคณลง

พะยง ไมอาวโสประจำปาถนน

ลงพะยงเอยทกทายฉนดวยความเปนมตร “ไปไหนมา

ละเจาหอยทากนอย กนอะไรมาหรอยง”

ฉนคอยๆ แหงนหนามองตามลำตนสงใหญจนสดคอ

พรอมกบตอบวา “อมแปลเลยครบคณลง ผมไดอาศยเกบกน

ใบไมทรวงหลนทบถมตามพนดน ทำใหมเรยวแรงอย ได

จนถงทกวนน กดวยเพราะคณลงพะยงและบรรดาพปานาอา

ชาวตนไมในปาใหญนแหละครบ”

ลงพะยงไดฟงกยมนอยยมใหญ ไดโอกาสคยตอทนทวา

“มนเปนเรองของธรรมชาต พอถงหนาหนาวทไร ลงและ

ญาตพนองผองตนไมในปาทกแหง ตางกตองสลดใบรวงหลน

บางตนรวงแทบจะหมดตน จนคนไมรคดวาตนไมตายแลว

แตเจารไหม นนเปนธรรมชาตของตนไม เพอปรบตวใหเขา

กบสภาพแวดลอมและสภาพอากาศ เพออยรอดจนถง

ฤดใบไมผล”

ฉนสงสยจนอดถามตอไมได “ผมเหนตนไมบางตนรวง

จนโกรน แลวลงปานาอาชาวตนไมไมตายเหรอครบ?”

ลงพะยงอมยมเลกนอยกอนตอบวา “ถาใบไมไมรวงนะซ

จะทำใหตนไมตาย เพราะขาดความชมชน !”

ฉนยงคงขมวดควคางอยอยางนน จนลงพะยงเอยปาก

เลาตอวา “ตนไมเราตองสลดใบหมดตน เพอใหเกดการคาย

นำใหนอยทสด ลดการสญเสยนำออกจากตน เปนวธหนง

ของตนไมในการตอสกบการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ

ในยามหนาแลง”

ฉนฟงเรองเลาจากลงพะยง พลางใหนกถงพฤตกรรม

ของตวเองและเพอนกบทมกจะหลบไปจำศล หาทางซอนตว

ตลอดชวงหนาแลง เพราะกลวจะเหยวแหงตายจากแสงแดด

ทแผดเผา ไดแตอาศยไขมนทสะสมไวเปนแหลงอาหาร

หลอเลยงชวต จนกวาฤดฝนจะมาเยอน ชวตจงกลบมาสดใส

อกครง

ลงพะยงพยกหนาหงกๆ เหนดวย พดตอวา “ความ

มหศจรรยของตนไมอยางเรา จะคอยๆ ปรากฏขนอกครง

หลงจากหมดฤดหนาว ทงชวงเวลาไมนานนกกอนหนาฤดฝน

การผลใบใหมกจะเรมขนทตมเลกๆ ตรงทเราเรยกกนวา

ตาของตนไม รวมทงบรรดาลกไมทรวงหลนรอทาอยตามพน

ดน กตงทาพรอมเตบโตเปนกลาไมในปาใหญ โดยอาศย

ปจจยตางๆ จากแสงแดด ดน นำ และสภาพอากาศท

เหมาะสม

“เมอใบออนงอกออกมา กจะหนหนาเขาหาแสง เพอให

ตวเองอยรอด เจาหอยทากนอย เจาเคยสงเกตไหมวา สวน

ใหญใบไมออนทเปนลกหลานของลงนน จะงอกออกมาเปน

สเขยวออน กอนจะคอยๆ กลายเปนสเขยวเขม ซงสเขยว

ของใบไมเหลานเกดขนจากสารสคลอโรฟลล ซงทำหนาท

รบพลงงานจากดวงอาทตย เพอใชในการสรางอาหารดวย

กระบวนการสงเคราะหแสง เปนประโยชนตอการเจรญ

เตบโตของตนไม” ลงพะยงขมวดความคดทงทาย

เวลาผานไปรวดเรวราวตดปก ฉนออกเดนทาง

คบคลานตอไปยงเปาหมายขางหนา พรอมๆ กบ “หวใจ”

ยงไดยนเสยงของลงพะยงดงกองวา ในธรรมชาตไมมสงใดท

เปนขยะ มแต “คณคา” แหงความเกอกลกนอยางกลมกลน

ใบไมทรวงหลนจากตนในวนน ยงคงมคณคาและกอให

เกดประโยชนอกหลากหลาย ชวยปกคลมผวดน

ลดการระเหยนำจากดน ลดความรอนจากแสงแดด

เมอใบไมยอยสลายกกลายเปนอาหารชน

เลศของสงมชวตขนาดเลกตอไป

นเวศวทยา โดย หอยทากนอย

ลกโลกสเขยว

บทบรรณาธิการ “พ่อหลวงปรีชา ......สำเร จ...

Documents

Transcript of บทบรรณาธิการ “พ่อหลวงปรีชา ......สำเร จ...