เอกสารค าสอน ชุดวิชา 93355 การจัดการสุขภาพสัตว์ หน่วยที่ 4 ...agri.stou.ac.th/UploadedFile/หน่วยที่
นิทานคําสอน - Chiang Mai...
Transcript of นิทานคําสอน - Chiang Mai...
![Page 1: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/1.jpg)
1
นิทานคําสอน
มุขปาฐะ
เม่ือมีภาษาพูด - ภาษาพูด (verbal)- ภาษากาย (non-verbal)
สื่อสารไปยังคนอื่น
เรื่องราวทําไมจึงอยากเลา
ไมมีเรื่องเลาใด ๆ เกิดขึ้นโดยไมมีเหตุผลจากผูเลา(วาระซอนเรน – hidden agenda)
นิทานคําสอน
นิทานคําสอนที่เปนที่รูจักกันทั่วโลก คือ นิทานอีสป และ นิทานชาดก
![Page 2: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/2.jpg)
2
นิทานคําสอน
นิทานคําสอนพืน้ถิ่น
กระตายกับหอย (นิทานไทย)
อีกาทอง (นิทานพมา)
ผีกองกอย (นิทานลาว)
ฟกทอง (นิทานเกาหลี)
ความหมายของคําวา นิทาน
• พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542
นิทาน หมายถึง เรื่องที่เลากันมา เชน นิทานชาดก
นิทานอีสป
ความหมายของคําวา นิทาน
• ในหนังสือ นิทานพื้นบาน ของ รศ. วิเชียร เกษประทุม
ิ ป ํ ั ี ี ํ ื่นิทาน เปนคําศัพทภาษาบาลี มีความหมายวา คําเลาเรือง
![Page 3: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/3.jpg)
3
ความหมายของคําวา นิทาน
นิทานนั้นถือเปนสิ่งใหความบันเทิงใจกับผูคน
ทุกหนทุกแหงมาเปนเวลานานแสนนาน
ลักษณะของนิทานที่สําคัญ
• ตองเปนเรื่องเกาเลาตอ ๆ กันมา และไมทราบวาใครเปนผูแตง
ลักษณะของนิทานที่สําคัญ
• ภาษาธรรมดาแบบรอยแกว
หรือเปนภาษาชาวบาน
![Page 4: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/4.jpg)
4
นิทานพื้นบาน / เร่ืองเลาเกาแก
• มีสวนสําคัญย่ิงในขบวนการเติบโตของเด็ก
* ชวยสรางจินตนาการ
* ใหความสนกสนานเพลิดเพลิน* ใหความสนุกสนานเพลดเพลน
* แทรกคติธรรมคําสอน
ฯลฯ
พัฒนาการของเด็ก
เด็กเล็ก ๆ ยังไมรูความ ตองการใหตอบสนองความปรารถนาของตน
•12
เพลงกลอมเด็กเพลงประกอบการละเลน
![Page 5: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/5.jpg)
5
พัฒนาการของเด็ก
เด็กโตขึ้นมา อายุราว 5 – 7 ขวบรูความบางแลวิ่ ี ี ิ
•13
เริมเรียนรูชีวิตสังคมบาง
นิทานคําสอน (สวนมากตัวละครเปนสัตว)
พัฒนาการของเด็ก
เด็กโตขึ้นมาอีก รูเรื่องมากขึ้น อายุราว 7 – 12 ขวบรูความมากขึ้น เรียนรูสังคมมากขึ้นี ิ่ ใ ไ ิ ่ ี
•14
เรียนรูสิงใดควร ไมควร รูผิดชอบชัวดี การอยูรวมกันเรียนรูบทบาททางเพศ (เริ่มจากจําแนกหญิง-ชาย)
นิทานคําสอนที่ซับซอนขึ้น ตัวละครเปนมนุษย
นิทานพื้นบาน / เร่ืองเลาเกาแก
• ทุกสังคมใชเรื่องเลาเหลานี้เปนการใหการศึกษา
ขั้นพื้นฐานมาตั้งแตยุคดึกดําบรรพ
![Page 6: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/6.jpg)
6
ความสําคัญของนิทานคําสอน
• จุดมุงหมายที่สําคัญคือ
การใชนิทานเพื่อสอนศีลธรรม จริยธรรม
ความสําคัญของนิทานคําสอน
• เปนการจัดการควบคุมสังคมใหมีระเบียบ มีวินัย
มีการนับถือและปฏิบัติตามแนวคิด ความเช่ือ
หรืออดมคติของสังคมนั้น ๆหรออุดมคตของสงคมนน ๆ
ความสําคัญของนิทานคําสอน
นิทานอีสป นิทานชาดก
![Page 7: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/7.jpg)
7
ความสําคัญของนิทานคําสอน
การเลานิทานคําสอนเปนอุบายของผูเลา
ที่สะทอน คานิยม หรือ ทัศนคติ ของผูคนในสังคม
หรือขอควรปฏิบัติ เปนการจัดการทางสังคมหรอขอควรปฏบต เปนการจดการทางสงคม
ใหอยูในระเบียบตามอุดมคติ คานิยม และจริยธรรม
ของสังคมนั้น ๆ
นิทานอีสปกับนิทานชาดก
ลักษณะรวมของนิทานอีสปกับนิทานชาดก คือ
1. ตัวละคร (character) มักเปนสัตว
แตมีพฤติกรรมเหมือนมนษยแตมพฤตกรรมเหมอนมนุษย
นิทานอีสปกับนิทานชาดก
ลักษณะรวมของนิทานอีสปกับนิทานชาดก คือ
2. เรื่องมีลักษณะสั้นมาก
![Page 8: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/8.jpg)
8
นิทานอีสปกับนิทานชาดก
ลักษณะรวมของนิทานอีสปกับนิทานชาดก คือ
3. มักจบลงดวยสุภาษิตหรือคําสอนใจ
นิทานชาดก
เปนนิทานมีเนื้อความกลาวถึงประวัติการบําเพ็ญ
พระบารมีในอดีตชาติของพระพุทธเจาเม่ือครั้ง
ยังเปนพระโพธิสัตวซึ่งเสวยพระชาติในภพภมิยงเปนพระโพธสตวซงเสวยพระชาตในภพภูม
ตาง ๆ เปนเทวดา มนุษย สัตวชนิดตาง ๆ
สลับกันไป มีถึง 500 กวาชาติ
นิทานชาดก
นิทานชาดกที่สําคัญมาก ๆ คือ นิทานทศชาติ
และที่สําคัญที่สุดของคนไทยคือ เรื่องพระเวสสันดร
เปนการเสวยพระชาติสดทายของพระโพธิสัตวเปนการเสวยพระชาตสุดทายของพระโพธสตว
กอนจะมาเกิดเปนเจาชายสิทธัตถะ และตรัสรู
เปนพระพุทธเจา
![Page 9: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/9.jpg)
9
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
พระโพธิสัตวเสวยพระชาติเปนนกพิราบ
อาศัยอยูในกระเชา ณ ที่เรนลับในโรงครัวใหญ
ของพาราณสีเศรษฐีของพาราณสเศรษฐ
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
มีกาตัวหนึ่งมาทําความวิสาสะดวย
แลวอาศัยอยูในโรงครัวใหญ ดวยคิดวา
จะไดบริโภคมังสาหารตามใจชอบจะไดบรโภคมงสาหารตามใจชอบ
![Page 10: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/10.jpg)
10
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
วันหนึ่ง พอครัวเผลอ กาจึงเอาช้ินเนื้อที่พอครัว
วางไวในภาชนะบินหนีไป แตถูกจับได
พอครัวจึงถอนขนปกขนหาง ทาตัวดวยแปงพอครวจงถอนขนปกขนหาง ทาตวดวยแปง
เจาะกอนครั่งกอนหนึ่ง แลวเอาเชือกรอยผูกคอ
ทําเปนเครื่องประดับประดาดังดอกไม
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
แลวก็ซัดโยนใสไวในกระเชา นกพิราบมาเห็น
ก็กลาวเยาะเยย แลวไปอาศัยอยูในราวปา
ตามใจชอบตามใจชอบ
นิทานชาดกเรื่อง มณิชาดก
พจนโวหาร
แทจริงบุคคลโลภในอาหารเกินประมาณ
ลอํานาจแกความโลภแลว ก็ยอมประกอบลุอานาจแกความโลภแลว กยอมประกอบ
ไปดวยโทษ เหมือนอยางกาที่โลภในอาหารนั้น
![Page 11: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/11.jpg)
11
นิทานอีสป
นิทานอีสป
อีสป เปนทาสชาวกรีก (600 ปกอนคริสตกาล)
มีชีวิตอยูในชวงใกลเคียงกับยุคพุทธกาล
มีสติปญญาเปนเลิศ มสตปญญาเปนเลศ
เขาไดเลาเรื่องเปรียบเทียบสอนใจ
ใหคนทั้งหลายฟง โดยเลานิทานสัตวตาง ๆ
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
ช่ือเรื่องเปนช่ือสัตวซึ่งเปนตัวละครสําคัญ
เชน ราชสีหกับหนู กระตายกับเตา
![Page 12: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/12.jpg)
12
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
ตัวละครแตละตัวมี ลักษณะแบน
(flat หรือ stereotype) แตละตัวสะทอนลักษณะ
หรือพฤติกรรมอยางใดอยางหนึ่งของมนษยหรอพฤตกรรมอยางใดอยางหนงของมนุษย
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
ตัวละครในเรื่องมักมี 2 ตัว มีความสัมพันธ
ในลักษณะที่กอใหเกิด ความขัดแยง (conflict)
นําไปสการแกปญหา การหาทางออกนาไปสูการแกปญหา การหาทางออก
สะทอนบุคลิกลักษณะ ดี / ดอย ถูกตอง / ผิด
ตามอุดมคติของสังคมยุคนัน้
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
นิทานแตละเรื่องเปนเรื่องสั้น ๆ
![Page 13: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/13.jpg)
13
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
ไมมีการบรรยายรายละเอียดของ ฉาก
(เวลาและสถานที่)
ลักษณะสําคัญของนิทานอีสป
• เรื่องเริ่มตนดวยการเสนอตัวละครสําคัญ
และเหตุการณสําคัญของเรื่อง
หมากับเงาหมาตัวหนึ่ง คาบเนื้อเดินขามลําธาร
แลเห็นเงาของตนเองในน้ํา คิดวาเปนหมาอีกตัวหนึ่ง
หมาตัวนั้นนึกอยากไดกอนเนื้อท่ีเห็นในเงา ซึ่งชิ้นโตกวา
ึ ป ั ั ื้จงอาปากหวงจะงบกอนเนอ
กอนเนื้อท่ีหมาตัวนัน้คาบอยูก็หลุดจากปาก หลนลงไปในน้าํ
ความโลภทําใหทุกส่ิงสูญสิ้น แมแตส่ิงท่ีมีอยู
![Page 14: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/14.jpg)
14
หมากับเงาหมาตัวหนึ่ง คาบเนื้อเดินขามลําธาร
แลเห็นเงาของตนเองในน้ํา คิดวาเปนหมาอีกตัวหนึ่ง
หมาตัวนั้นนึกอยากไดกอนเนื้อท่ีเห็นในเงา ซึ่งชิ้นโตกวา
ึ ป ั ั ื้
ชื่อเร่ือง
ตัวเร่ือง
• สั้น / กระชับจงอาปากหวงจะงบกอนเนอ
กอนเนื้อท่ีหมาตัวนัน้คาบอยูก็หลุดจากปาก หลนลงไปในน้าํ
ความโลภทําใหทุกส่ิงสูญสิ้น แมแตส่ิงท่ีมีอยู
• ตรงสูประเด็น
คติสอนใจ
รูปแบบของนิทานอีสป
ชื่อเร่ือง
ตัวเร่ือง
• สั้น / กระชับ
• ตรงสูประเด็น
คติสอนใจ
ไกไดพลอย
file เพลง 2.2.1.mp3
![Page 15: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/15.jpg)
15
ราชสีหกับหนู
file เพลง 2.2.3.mp3
![Page 16: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/16.jpg)
16
เตากับกระตาย
สรุป
นักศึกษาลองพิจารณานิทานคําสอนที่อานในประเด็น
- นิทานคําสอนนั้นสะทอนใหเห็นคานิยมหรือทัศนคติอะไรของสังคม
- นิทานคําสอนนั้นสะทอนวิถีนิเวศน
หรือสภาพสังคมวาเปนอยางไร มีลักษณะใด
![Page 17: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/17.jpg)
17
นิทานคําสอนพื้นบาน
ไทย พมา ลาว
(เอเชียตะวันออกเฉียงใต)
ลุมแมน้ําไทย พมา ลาว
นิทานคําสอน / นิทานพื้นบาน
• วัฒนธรรมแมน้ํา / วัฒนธรรมขาว บนฐานการเพาะปลูก
• เปนดินแดนที่อุดมสมบูรณมากในน้ํามีปลาในนามีขาวุ ู
![Page 18: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/18.jpg)
18
วิถีชีวิต
• ความเปนชุมชน
วิถีชีวิต
• การพึ่งพาอาศัยกัน คือทางรอดของชีวิต เชน การลงแขก
วิถีชีวิต
• การใหความเคารพสิ่งแวดลอมและธรรมชาติ
ในฐานะผูใหชีวิต
(แมน้ํา แมโพสพ แมธรณี(แมนา, แมโพสพ, แมธรณ
ช่ือสถานที่ในภาคเหนือของไทยมี แมแจม แมแรม)
![Page 19: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/19.jpg)
19
ศาสนา / ความเชื่อ
ดั้งเดิมนับถือผี
เชน รุกขเทวดา บรรพบุรุษ
ผี หมายถึงพลังทางจิตวิญญาณที่อยูรอบตัวเรา
เปนพลังฝายดี ใหความคุมครอง เชน ผีบาน
ผีเรือน เจาที่ เสื้อบาน แถน
ศาสนา / ความเชื่อ
ในชวง 700 ปที่ผานา พุทธศาสนาเขามา
พรอมกับวัฒนธรรมอินเดีย
มีความเช่ือทางฮินด - พราหมณ เขามาดวย มความเชอทางฮนดู - พราหมณ เขามาดวย
กลุมคนไทหรือไต
เปนชาติพันธุที่ใหญมาก แพรกระจายทั่วไป
โดยเฉพาะลุมแมน้ําอิระวดี ลุมแมน้ําสาละวิน
ลมแมน้ําโขงลุมแมนาโขง
![Page 20: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/20.jpg)
20
นิทานคําสอน
นิทานไทย
กระตายกับหอย
การพึ่งพาอาศัยกัน
นิทานคําสอน
นิทานพมา
อีกาทอง
นิทานคําสอน
นิทานลาว
ผีกองกอยเรื่องที่หนึ่ง
![Page 21: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/21.jpg)
21
นิทานคําสอน
นิทานลาว
ผีกองกอยเรื่องที่สอง
![Page 22: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/22.jpg)
22
![Page 23: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/23.jpg)
23
![Page 24: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/24.jpg)
24
![Page 25: นิทานคําสอน - Chiang Mai Universityhuman.cmu.ac.th/courseonline/huge/050112/pdf/2.2-3.pdf1 น ทานค าสอน ม ขปาฐะ เม อม ภาษาพ](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022041813/5e58e5658d75ad70ed2cfc10/html5/thumbnails/25.jpg)
25
คร้ังตอไปเปนหัวขอ 2.3 นิทานพ้ืนบาน
บทอานที่ใชประกอบการบรรยาย :
ชุดท่ี 3 เรื่องเลาพื้นบาน
ในบทอานเลมที่ 3 เร่ืองเลาอันเกาแก
หนา 47 – 94- เทพนิยายกริมม
- นิทานไทย
- จากซินเดอเรลลาถึงปลาบูทอง