โรคจากการท างานและสงแวดลอมนพ.ววฒน เอกบรณะวฒน

แพทยเฉพาะทางสาขาอาชวเวชศาสตร รพ.สมตเวช ศรราชา

อเมล wwekburana@gmail.com

เวบไซต www.summacheeva.org ฐานขอมลสารพษ www.thaitox.com

มารจกกบ

โรคจากการท างานคออะไร

โรคจากการท างาน หรอ โรคจากการประกอบอาชพ (occupational disease) แปลตรงตวไดวา คอโรคทท างานแลวท าใหเกดโรคขน (ถาไมท างานจะไมเปนโรคน) โรคจากการท างานมอยมากมายหลายโรค

โรคจากการท างาน มกลไกการเกดเนองจากม สงคกคาม (hazard) ในงานทท ามา สมผส (exposure) กบรางกายคนท างาน จงท าใหเกดเปนโรค (disease) ขน

โรคจากสงแวดลอมคออะไร

โรคจากสงแวดลอม (environmental disease) กมหลกการเกดโรคเชนเดยวกบโรคจากการท างาน คอมสงคกคามมาสมผสกบรางกายคน ท าใหเกดโรคขน เพยงแตเปลยนจากสงคกคามทอยในงานมาเปนสงคกคามทอยในสงแวดลอมทวไปแทน

เนองจากโรคจากการท างานและสงแวดลอมมอยจ านวนมากมายหลายโรค ในการบรรยายครงนจงไมสามารถกลาวถงไดทงหมด จะขอยกตวอยางมาพดถงเพยงบางโรคเทานน

พนฐานการเกดโรคจากการท างาน

(ภาพอางองจาก: ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค)

เกณฑการวนจฉยโรคจากการท างาน (1)

ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรองหลกเกณฑการวนจฉยและการประเมนการสญเสยสมรรถภาพของผปวยหรอบาดเจบดวยโรคจากการท างาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541

1. การวนจฉยโรคจากการท างาน ใหเปนไปตามหลกเกณฑดงตอไปน 1.1 มหลกฐานทางการแพทยแสดงการเจบปวย ดงน ก. เวชระเบยนข. ผลและรายงานการชนสตรตางๆ ทเกยวกบโรคค. ใบรบรองแพทยง. ความเหนของแพทยผเชยวชาญ

เกณฑการวนจฉยโรคจากการท างาน (2)

1.2 มการวนจฉยแยกสาเหตอนๆ ของการเจบปวย ซงอาจท าใหเกดการเจบปวยแบบเดยวกน (differential diagnosis)

1.3 มประวตหรอหลกฐานทางประวตหรอหลกฐานอนแสดงถงการไดรบสงคกคามทงในงานและนอกงาน

1.4 มอาการหรออาการแสดงครงแรก (onset) เกดหลงจากสมผส (exposure) และมระยะเวลากอโรครายบคคล (induction time)

2. นอกจากหลกฐานทก าหนดไวตามขอ 1 แลว อาจใชหลกเกณฑขอใดขอหนงประกอบการวนจฉยโรคไดดงตอไปน

2.1 การวนจฉยดวยการรกษาทางการแพทยพสจนสาเหตของโรค เชน โรคพษสารตะกวอาจจ าเปนตองท าการตรวจทดลองรกษาไปกอนเพอใหผปวยปลอดภย หากอาการดขนแสดงวานาจะเปนโรคพษจากตะกว

เกณฑการวนจฉยโรคจากการท างาน (3)

2.2 อาการปวยบางระยะสมพนธกบการสมผสสงแวดลอมทมปจจยคกคามในพนทสงสย

2.3 อาการปวยบางระยะเปลยนแปลงไปในทางทดขน เมอเวนจากสงแวดลอมทเปนปจจยคกคาม

2.4 มผปวยในกลมผสมผสลกษณะเดยวกนมากกวาหนงราย หรอมรายงานการสอบสวนทางระบาดวทยาสนบสนน

2.5 สอดคลองกบการศกษาหรอรายงานในคนและสตวกอนหนาน

3. หลกเกณฑการวนจฉยโรค ใหอางองเอกสารทางการขององคการอนามยโลก (WHO) องคการแรงงานโลก (ILO) และเกณฑสากลขององคกรตางประเทศ ทเปนทยอมรบตามล าดบและจะตองเปนฉบบปจจบนหรอเอกสารเลมทจะออกใหม

บญชรายชอโรคจากการท างาน (1)

ประกาศกระทรวงแรงงาน เรองก าหนดชนดของโรคซงเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงานหรอเนองจากการท างาน พ.ศ. 2550 มจ านวนทงหมด 80 โรค ดงน

โรคทเกดขนจากสารเคมดงตอไปน 1. เบรลเลยม หรอสารประกอบของเบรลเลยม2. แคดเมยม หรอสารประกอบของแคดเมยม3. ฟอสฟอรส หรอสารประกอบของฟอสฟอรส4. โครเมยม หรอสารประกอบของโครเมยม5. แมงกานส หรอสารประกอบของแมงกานส6. สารหน หรอสารประกอบของสารหน7. ปรอท หรอสารประกอบของปรอท8. ตะกว หรอสารประกอบของตะกว9. ฟลออรน หรอสารประกอบของฟลออรน

โรคพษสารหน (arsenic poisoning)

กรณปญหาพษสารหนท อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช

ทมา : ววฒน เอกบรณะวฒน

โรคพษตะกว (lead poisoning)

ตวอยางอาการพษตะกว•เสนตะกวทเหงอก (lead line)•ชาจากเสนประสาทเสอม•ขอมอตก•โลหตจาง •พบ Basophilic stripping•ปวดทองบดๆ (colicky pain)•ไตเสอม ไตวาย เปนหมน

ทมา : โยธน เบญจวง (เอกสารประกอบการสอน)

บญชรายชอโรคจากการท างาน (2)

10. คลอรน หรอสารประกอบคลอรน11. แอมโมเนย12. คารบอนไดซลไฟด13. สารอนพนธฮาโลเจนของสารไฮโดรคารบอน14. เบนซน หรอสารอนพนธของเบนซน15. อนพนธไนโตรและอะมโนของเบนซน16. ซลเฟอรไดออกไซด หรอกรดซลฟรค17. ไนโตรกลเซอรน หรอกรดไนตรคอนๆ18. แอลกอฮอล กลยคอล หรอคโตน19. คารบอนมอนนอกไซด ไฮโดรเจนไซยาไนด 20. อะครยโลไนไตรล21. ออกไซดของไนโตรเจน22. วาเนเดยม หรอสารประกอบของวาเนเดยม23. พลวง หรอสารประกอบของพลวง24. เฮกเซน25. กรดแรทเปนสาเหตใหเกดโรคฟน

26. เภสชภณฑ27. ทลเลยม หรอสารประกอบของทลเลยม28. ออสเมยม หรอสารประกอบของออสเมยม29. เซลเนยม หรอสารประกอบของเซลเนยม30. ทองแดง หรอสารประกอบของทองแดง31. ดบก หรอสารประกอบของดบก32. สงกะส หรอสารประกอบของสงกะส33. โอโซน ฟอสยน34. สารท าใหระคายเคอง เชน เบนโซควนโนน หรอสารระคายเคองตอกระจกตา เปนตน35. สารก าจดศตรพช36. อลดไฮด ฟอรมาลดไฮด และกลตารลดไฮด37. สารกลมไดออกซน38. สารเคม หรอสารประกอบของสารเคมอน ซงพสจนไดวามสาเหตเนองจากการท างาน

พษจากตวท าละลาย (solvent)

ผ ปวยถกสารฟนอล (phenol) หกราดใสขา เปนรอยไหม

ดมทนเนอรจนตาย ในสวนผสมของทนเนอรหลายสตรมกจะมตวท าละลายชอโทลอน (toluene) เปนสวนผสมหลก

ผนแพสารตวท าละลายชนดหนงชอไตรคลอโรเอทลน (trichloroethylene)

ทมา : goosiam.com

ทมา : ววฒน เอกบรณะวฒน

ทมา : ผปวย รพ.ระยอง

พษจากแกส (gas)

ซลเฟอรไดออกไซด (sulfur dioxide)กรณโรงงานเรยอน จ.อางทองฟอสฟน (phosphine)

เรอสนคาขนขาวสารผ ปวย รพ.สมตเวช ศรราชา

โซเดยมเปอรซลเฟต(sodium persulfate)ทาเรอแหลมฉบง

glasswarechemical.com

matichon.co.th

ทมา : ววฒน เอกบรณะวฒน

ทมา : ววฒน เอกบรณะวฒนทมา : ววฒน เอกบรณะวฒน

บญชรายชอโรคจากการท างาน (3)

โรคทเกดขนจากสาเหตทางกายภาพ39. โรคหตงจากเสยง40. โรคจากความสนสะเทอน41. โรคจากความกดดนอากาศ42. โรคจากรงสแตกตว43. โรคจากรงสความรอน44. โรคจากแสงอลตราไวโอเลต45. โรคจากรงสไมแตกตวอนๆ46. โรคจากแสงหรอคลนแมเหลกไฟฟา47. โรคจากอณหภมต า หรอสงผดปกตมาก48. โรคทเกดขนจากสาเหตทางกายภาพอน ซงพสจนไดวามสาเหตเนองจากการท างาน

49. โรคทเกดขนจากสาเหตทางชวภาพ ไดแก โรคตดเชอหรอโรคปรสตเนองจากการท างาน