1

พทธประวต

พระประสตกาล

เจาชายสทธตถะประสต

พระนางสรมหามายาแหงโกลยวงศ พระมเหสของพระเจาสทโธทนะแหงศากยวงศผครองกรงกบลพสด แควนโกศล ขณะทรงพระครรภแกไดทรงขอพระราชานญาตจากพระสวามเสดจแปรพระราชฐานไปประทบ ณ กรงเทวทหะอนเปนพระมาตภมเพอใหการประสตเปนไปตามประเพณนยมในสมยนน ทงน กอนหนานในคนทพระพทธเจาเสดจปฏสนธในครรภพระนางสรมหามายา พระพทธมารดาไดทรงพระสบนนมตวา ชางเผอกมงาสามคไดเขามาสพระครรภ ณ ทบรรทม สบเดอนหลงจากนนกมพระประสตกาล ระหวางเสดจกลบพระมาตภม พระพทธมารดาไดทรงพกผอนพระอรยาบถใตตนสาละในสวนปาชอ ลมพน[3] และมพระประสตกาลเปนพระโอรสซงตอมาจะไดบรรลสมมาสมโพธญาณเปนพระพทธเจา วนนนเปนวนศกร ขนสบหาคา เดอนวสาขะ ปจอ กอนพทธศกราชแปดสบป อนง ทงสวนปาลมพนและกรงกบลพสดในปจจบนอยในเขตประเทศเนปาล[4]

หลงจากทมพระประสตกาลแลวเจดวน พระพทธมารดากเสดจสวรรคาลย ในปฐมสมโพธกถา พระนพนธในสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรสกลาววา เปนเพราะพระครรภของพระพทธมารดาไมควรจะเปนทเกดของสตวใดอก และเมอพระพทธมารดาไดใหพระประสตกาลแกพระพทธเจาแลวกไมสมควรจะไดรวมกามเมถนอก จงเปนพทธมารดาประเพณทจะพระองคจกตองเสดจสวรรคาลย

2

นอกจากน หลงจากมพระประสตกาลแลวหาวน พระเจาสทโธนะโปรดใหมพระราชพธเฉลมพระประสตกาลพระกมาร ฤๅษตนหนงนามวา "อสตะดาบส" ไดเดนทางแตเขาทตนพานกมายงพระราชพธดวย พระกมารไดวางพระบาทเหนอศรษะฤๅษอสตะเพอใหชมดรอยตาหนแหงการกาเนด เมอพบวาพระกมารมมหาปรสลกษณะ ฤๅษจงทานายไวเปน ๒ ลกษณะ ดงน ๑. ถาอยครองฆราวาสจกไดเปนพระเจาจกรพรรด ๒. ถาเสดจออกทรงผนวชจกไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนศาสดาเอกของโลกเปนแน

อนง ในพระราชพธ พราหมณแปดนายซงไดรบเชญมา เจดนายในจานวนนนทานายเปนเสยงเดยวกนอยางคาประกาศของฤๅษอสตะ เวนแตพราหมณชอโกณฑญญะวาจะเปนพระพทธเจาเทานน ฝายพราหมณโกณฑญญะเมอเชอมนในคาทานายของตนแลวกออกบวชลวงหนาเพอเตรยมตวเปนสาวกของพระกมารเมอไดทรงเปนพระพทธเจาแลวในอนาคต

พระโคตมพทธเจา

3

พระโคตมเจาแสดงธมจกรกปปวตตนสตร ใหแกปญจวคคยทง 5 ทปาอสปตนมฤคทายวน

ขอมลทวไป

พระนามเดม: สทธตถะ

พระนามอน: สทธตถะ, สทธารถ, มหาบรษ, สมณโคตม

วนประสต: ขน 15 คา เดอน 6 80 ปกอนพทธศกราช

สถานทประสต: ลมพนวน

สถานทบวช: รมฝงแมนาอโนมา

สถานทบรรลธรรม: ใตตนศรมหาโพธ รมฝงแมนาเนรญชรา

นพพาน: ขน 15 คา เดอน 6

สถานทนพพาน: กสนารา

สถานะเดม

ชาวเมอง: เมองกบลพสด

นามพระราชบดา: พระเจาสทโธทนะ

นามพระราชมารดา: พระนางสรมหามายา

วรรณะเดม: กษตรย

สถานทร าลก

ชอสถานท: สงเวชนยสถาน 4 ตาบล คอ ลมพนวน พทธคยา สารนาถ กสนารา อารามสาคญ คอ วดเวฬวนมหาวหาร วดเชตวนมหาวหาร

4

ในพระราชพธน พระกมารทรงไดรบพระนามวา "สทธตถะ" หรอ "สทธารถ" (/สดทาด/) มความหมายวา ผทสาเรจความมงหมายแลว หรอ ผปรารถนาสงใดยอมไดสงนน

เจาชายสบราชสมบต

เจาชายสทธตถราชกมาร ทรงเจรญวยดวยความสขยง เพราะกาเนดในราชตระกลภายใตเศวตฉตร และไดทรงศกษาในสานกอาจารยวศวามศ ซงเปนสานกทมชอเสยงทสด เจาชายไดทรงศกษาอยางรวดเรว และจบหลกสตรสนทกประการ คอจบศลปศาสตรทง 18 สาขาวชาทเปดสอน

พระเจาสทโธทนะ ทรงปรวตกตอคาทานายของพราหมณหนม ทวาเจาชายจะออกบวชแนนอน จงทรงจดการเตรยมความพรอมสาหรบการราชาภเษกใหเจาชายขนครองราชย พรอมสรางปราสาท 3 ฤดใหอยประทบ เมอพระชมนได 16 พรรษาไดเขาสพธอภเษกสมรสกบพระนางยโสธราพมพา ผเปนธดาของพระเจาสปปพทธะ กษตรยผครองราชสมบตกรงเทวทหนคร เจาชายสทธตถะไดเสวยสขกบพระนางตลอดมา จนพระชนมายได 29 พรรษา กมพระราชโอรสองคหนงพระนามวาราหล ซงแปลวา บวง

เจาชายเสดจออกบวช

เหตการณออกผนวชตามนยอรรถกถา

เทวทตทง 4

5

เหตการณการออกผนวชจากหลกฐานชนอรรถกถา (หลกฐานชนรอง แตงโดยคมภราจารยรนหลงพระไตรปฎก) กลาววา หลงจากเจาชายสทธตถะเจรญวยและอภเษกสมรสลวงมาได 29 พรรษาแลว เจาชายสทธตถะ ทรงเสพสขอยบนปราสาท 3 ฤด มความสขทางโลกบรบรณ[5] จนวนหนงทรงปรารถนาจะผอนคลายความจาเจ จงชวนสารถทรงรถมาประพาสอทยาน ครงนนทรงพบเทวทตทง 4 อนไดแก คนแก คนเจบ คนตาย และนกบวช พระองคจงบงเกดความสงเวชในพระราชหฤทย ใครเสดจออกบรรพชาเปนสมณะ

ในวนทเจาชายราหลเกดนน เปนวนทเจาชายสทธตถะเสดจออกบรรพชา ดวยทรงเบอในเพศฆราวาสอนเตมไปดวยกเลส จงทรงเหนวาเพศบรรพชาเทานนทประเสรฐและเปนเพศทสามารถจะหลดพนจากความทกขยากทงปวงได กระทงคนทเจาชายตดสนพระทยจะออกบวช ไดเสดจไปเยยมพระโอรสและมเหส เมอพระองคเหนพระนางพมพาบรรทมหลบสนทพระกรกอดโอรสอยทรงดารจะอมพระโอรส ขนชมเชยเปนครงสดทาย กเกรงวาพระนางพมพาจะตนบรรทม เปนอปสรรคขดขวางการเสดจออกบรรพชา จงตดพระทยระงบความเสนหาในพระโอรสเสดจออกจากหอง เสดจลงจากปราสาทพบกบนายฉนนะ สารถ ซงเตรยมมาพระทนง (มานามวากณฑกะ) ไวแลว เสดจออกจากพระนครในราตรกาล ทรงเสดจออกพนพระราชวง เขาเขตแดน แควนโกศลและแควนวชช ครนเวลาใกลรง เสดจถงฝงแมนาอโนมานท พระองคทรงมาขามฝงแมนา แลวเสดจลงไป ประทบนงบนกองทราย ทรงตดพระเมาล ดวยพระขรรค เปลยนชดทรงกษตรยเปนผากาสาวพตร แลวทรงตงจตอธษฐานเพศเปนบรรพชต ณ รมฝงแมนาอโนมา เวลาเชา ตรงกบวนเพญแหงเดอนอาสาฬหะ (วนเพญขน 15 คา เดอน 8) จากนนทรงสงนายฉนนะนาเครองทรงกษตรยกลบนคร แลวเสดจลาพงโดยพระองคเดยว มงพระพกตร ไปยง แควนมคธ

เหตการณออกผนวชตามนยพระบาล (พระไตรปฎก)

6

(ตามนยอรรถกถา) หลงจากเจาชายสทธตถะหนออกจากพระราชวง ทรงตดพระเมาฬทรมฝงแมนาอโนมานทเพออธษฐานเพศเปนบรรพชต

เหตการณการออกผนวชจากหลกฐานชนตน คอ พระไตรปฎก กลาววา เมอเจาชายสทธตถะอายได 29 พรรษา[6] ไดทรงปรารภเหตคอ ความแก เจบ ตาย ทมอยทกคนเปนธรรมโลก ไมมใครจะรอดพนไปได แตเพราะวามไดฟงคาสงสอนของผร จงทาใหมวแตมานงรงเกยจเหตเหลานนวาเปนของไมควรคด ไมควรสนใจ ทาใหคนเราทงหลาย มวมาแตลมหลงอยในกเลสทงหลายเพราะความเมา 3 ประการ คอ เมาวาตวยงหนมยงสาวอยอกนานกวาจะแก 1 เมาวาไมมโรคอยและโรคคงจะไมเกดแกเรา 1 เมาวาชวตเปนของยงยน 1[7] มวแตใชชวตทงไปวน ๆ กลาวคอ ทรงดารวา

...มนษยทงหลายมความทกขเกดขนครอบงาอยตลอดเวลากจรง เกลยดความทกขอยตลอดเวลากจรง แตทาไมมนษยทงหลายยงมวแสวงหาทกขรอนใสตวอยตลอดเวลา แลวทาไม เราตองมามวนงแสวงหาทกขใส

ตว (ใหโง) อยอกเลา!

— สยามรฏฐเตปฏก ปาล. ปาสราสสตต โอปททมวคค อปร. ม. ม. ม. ๑๒/๓๑๖/๓๑๖

พระโคตมพทธเจา

พระบรมนามาภไธย

สทธตถะ

พระปรมาภไธย เจาชายสทธตถะ

วดประจ ารชกาล วดเวฬวนมหาวหาร, วดเชตวนมหาวหาร

7

ขอมลสวนพระองค

พระมเหส พระนางยโสธรา

พระราชโอรส/ธดา

พระราหล

ดวยความคดเชนน ทาใหเจาชายสทธตถะถงกบตงพระทยออกผนวชดวยดารวา

เมอรวาการเกดม (ทกข) เปนโทษแลว เราพงแสวงหา "นพพาน" อนไมมความเกด อนเปนธรรมทเกษมจากเครองรอยรด ไมมธรรมอนยงกวาเถด

— สยามรฏฐเตปฏก ปาล. ปาสราสสตต โอปททมวคค ม. ม. ๑๒/๓๑๖/๓๑๖

นอกจากน ในสคารวสตร มพระพทธพจนตรสสรปสาเหตททาใหทรงตงพระทยออกบรรพชาไวสน ๆ วา

ฆราวาสคบแคบ เปนทางมาแหงธล, สวนบรรพชาเปนโอกาสแสงสวาง; ผอยครองเรอนจะประพฤตพรหมจรรยใหบรสทธบรบรณโดยสวนเดยว เหมอนสงขทเขาขดดแลว, โดยงาย นนไมได. ถาไฉนเราพงปลงผมและหนวด ครองผายอมนาฝาดออกจากเรอน บวชเปนผไมมประโยชนเกยวของดวยเรอน เถด

— สยามรฏฐเตปฏก ปาล. สคารวสตต พราหมณวคค ม. ม.๑๓/๖๖๙/๗๓๘

ดวยเหตดงกลาวทงหลายนพระองคจงทรงตงพระทยเสดจออกผนวช ซงนกวชาการพทธศาสนาบางทานอางวาการเสดจออกผนวชตามนยพระไตรปฎกนน มไดทรงหนออกจากพระราชวง แตทรงเสดจออกผนวชเฉพาะพระพกตรพระราชบดาและพระราชมารดาเลยทเดยว โดยอางจากโพธราชกมารสตร ราชวรรค วา

...เรายงหนมเทยว เกสายงดาจด บรบรณดวยเยาวอนเจรญในปฐมวย, เมอบดามารดาไมปรารถนาดวย กาลงพากนรองไห นาตานองหนาอย เราไดปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาด ออกจากเรอน บวชเปนผไมมเรอนแลว...

— สยามรฏฐเตปฏก ปาล. โพธราชกมารสตต ราชวคค ม. ม. ๑๓/๔๔๓/๔๘๙

อยางไรกตาม จะเหนวาตามพทธวจนะไมไดกลาววาทรงผนวชเฉพาะพระพกตรพระราชบดาและพระราชมารดา เพยงแตตรสวาทรงผนวชขณะทงสองพระองคกรรแสง ซงอาจเปนเพราะทรงหนจากพระราชวงแลวผนวชในตอนเชา (สอดคลองกบอรรถกถา) เมอทงสองพระองคทรงทราบในเชานนจงเสยพระทย การผนวชของเจาชายสทธตถะและการกรรแสงของพระราชบพการจงเปนเวลาเดยวกน แตตางสถานท

8

เหตการณจากนในคมภรพระไตรปฎกและอรรถกถาระบตรงกนวา เมอพระองคถอเพศบรรพชตแลว กทรงศกษาในลทธคณาจารยตางๆ ซงสมยนนนยมกน สวนเจาชายสทธตถะเมอครองเพศบรรพชตแลว ทรงถอวตรปฏบตของสมณะ คอปลงผมนงผา ยอมนาฝาด (สเหลองแกนขนน) เลยงชพดวย อาหารบณฑบาต ทผตองการบญถวายให ทรงมมนามเรยกขานวา พระสมณโคดม (คาวาโคดม มาจากคาวาโคตมะ ซงเปนชอโคตรของราช วงศศากยะ) ในเบองตน พระสมณโคดม ไดไปฝากตนเปนศษย ในสานกอาฬารดาบสไดฝกจตบาเพญธรรมจนบรรลความรขนสงสดของอาจารย คอบรรลฌานขนท 7

บ าเพญเพยรเพอการบรรลธรรม

การบาเพญทกรกรยา

เมอหมดความรของอาจารยอาฬารดาบสจงอาลาไป เปนศษยในสานกอทกดาบส ซงมความรสงกวาอาฬารดาบสหนงขน คอเปนผบรรลฌานขนท 8 ซงพระสมณโคดม ใชเวลาศกษาไมนานกสนภมรของอาจารย ในทสด จงอาลาไปคนหาวมตตธรรม ตามแนวทางของพระองค ดวยทรงประจกษวา นไมใชหนทางแหงการตรสร

พระองคจงไดละทงสานกอาจารยเหลานนเสย พระองคไดมงหนาสรมฝงแมนาเนรญชรา ตาบลอรเวลาเสนานคมแควนมคธ โดยทรงเรมการบาเพญเพยรขนอกฤต ทเรยกวาทกรกรยา ซงนกบวชสมยนนนยมปฏบตกน อาทการกลนลมหายใจเขาออก จนเหงอโทรมกายหออตาลาย การนงตากแดดจนผวเกรยมไหม ครนฤดหนาว กลงไปแชนาจนตวแขงพระองคไดทดลองปฏบตตามความเชอดงเดมทกวถทาง กยงไมสามารถบรรลแนวทางคนพบสจจธรรมได

ขณะนนมฤๅษ 5 รป ชอวา โกณฑญญะ วปปะ ภททยะ มหานามะ และอสช ตามมาปฏบตตนเปน ศษย ดวยคาดหวงวา เมอพระสมณโคดม คนพบ วโมกขธรรม จะไดสอนพวกตนใหบรรลดวย

9

พระสมณโคดม เรมบาเพญทกกรกรยาขนสดทาย คอเรมลดอาหารทละนอย ๆ จนถงขนอด อาหาร จนรางกายซบซดผอมแหง เหลอแตหนงและเอนหมกระดก ทรงอาตมาบาเพญเพยรถงขนอกฤตขนาดน นบเปนเวลาภง 6 พรรษา กยงไมสามารถบรรลวมตตธรรม

ความนทราบถงทาวสกกเทวราช ผเปนจอมเทพแหงดาวดงสสวรรค จงทรงเสดจมาเฝา และดดพณสามสายใหทรงสดบ วาระแรกทรงดดพณสายท 1 ซงขนสายไวตง พอลงมอดดสายพณกขาดผงลง วาระท 2 ทรงดดพณสายทสอง ซงขนสายไวหยอน ปรากฏเปนเสยงทยดยาดขาดความไพเราะ วาระท 3 ทรงดดพณสายสดทายทขนสายไวพอด เปนบทเพลงทไพเราะกงวาน พรอมกบถวายบงคมลากลบไป

พระสมณโคดม ทรงสดบแลวกทรงทราบถงเหตแหงการมาของทาวสกกเทวราช จงไดแนวพระดารวา การบาเพญทกขกรยานน เปนการทรมาณตนใหลาบากเปลา เปนขอปฏบตทตงเกนไปไมใชหนทางแหงการตรสร การบาเพญเพยรทางสมาธจตนน ไมตงหรอหยอนเกนไป นาจะเปนทางแหงการตรสรได จงเรมเสวยพระกระยาหารดงเดมเพอใหรางกายคลายเวทนา มสมาธทจะบาเพญเพยรตอไป

การตรสรยง

พญาวสสวดมารนาทพมารเขาขดขวางการตรสรของพระสทธตถะโคดม

ทรงประทบนงขดสมาธ ผนพระพกตรสเบองบรพาทศ ตงจตแนแนววาตราบใดทยงไมบรรลสมมาสมโพธญาน จกไมลกขนจากสมาธบลลงก พญาวสสวดมาร เขาทาการขดขวางการตรสรของพระมหาบรษ แตพายแพไป ดวยอานาจบารม ครนพญามารพายแพกลบไปแลว พระมหาบรษทรงบาเพญเพยรตอไป ทใตตนพระศรมหาโพธนน ทรงเรมบาเพญสมาธใหเกดในพระทย เรยกวาการเขาฌาน เพอเปนบาทของวปสสนาญาณ จนเวลาผานไปพระองคไดบรรลถงญาณตางๆ ดงน

10

ยามตน ทรงบรรล ปพเพนวาสานตญาณ คอ การระลกชาตในอดต ทงของตนเองและผอนได ยามสอง ทรงบรรล จตปปาตญาณ คอ การรแจงการเกดและดบของสรรพสตวทงหลาย ยามสาม ทรงบรรล อาสวกขญาณ คอ รวธกาจดกเลส (มาร) ดวย อรยสจ 4 (ทกข สมทย นโรธ มรรค) ไดตรสร

เปนพระสมมาสมพทธเจา

พระองคจงพบกบความสขสวางอยางแทจรง ซงเรยกกนวาทรงตรสรดวยพระองคเอง ไดเปนพระสมมาสมพทธเจา เปนศาสดาเอกในโลก ตรงกบวนเพญเดอน 6 ณ อรเวลาเสนานคม แขวงเมองพาราณส ขณะมพระชนมได 35 พรรษา

การแสดงปฐมเทศนา

ปฐมเทศนา ณ ปาอสปตนมฤคทายวน

11

เสดจไปโปรดปญจวคคย ทปาอสปตนมฤคทายวน และไดแสดงธรรมเทศนากณฑแรก คอธมมจกกปปวตตนสตร ณ วนเพญเดอน 8 คอวนอาสาฬหบรณม ซงกลาวถงทสด 2อยาง อนบรรพชต ไมควรปฏบต คอการลมหลงมวเมาในกาม 1 การทรมาณตนใหลาบากเปลา 1 มฌมาปฏปทา ทางสายกลางทควรดาเนน คออรยสจจสและมรรคมองคแปด 1

ทานโกณฑญญะ กได “ธรรมจกษ” คอดวงตาเหนธรรม พระพทธองคจงทรงเปลงวาจาวาอญญาส วตโกณฑญโญ แปลวา โกณฑญญะไดรแลว ทานโกณฑญญะ จงไดสมญาวา อญญาโกณฑญญะ และไดรบการบวชเปนพระสงฆองคแรก

โปรดชฎล 3 พนอง

คยาสสะ (หรอเขาพรหมโยนตามตานานของฮนด) สถานทพระพทธองคทรงแสดงอาทตตปรยายสตรแกหมภกษชฏล 1,003 รปจนสาเรจพระอรหนตทงหมด

12

กลมปาไผรมรน ในกลมโบราณสถานวดเวฬวนมหาวหาร

หลงจากโปรดปญจวคคยเปนกลมแรกแลว กมผเลอมใสเขามาขอบวชจนไดพระสาวก 60 รป พระองคทรงสงพระสาวกเหลานออกไปประกาศพระศาสนาตามตาบลตางๆ สวนพระองคเสดจไปแสดงธรรมโปรดชฎล 3 พนอง ไดแก อรเวลกสสปะ นทกสสปะ และคยากสสปะ พรอมทงบรวาร 1,000 คน (อรเวลฯ 500 คน, นทฯ 300 คน และคยาฯ 200 คน) ทตาบลอรเวลาเสนานคม ซงเปนนกบวชลทธบชาไฟและเปนทเคารพบชาของชาวกรงราชคฤห ในครงแรกพระพทธองคทรงแสดงปาฏหารยโดยการปราบพญานาคใหมขนาดเลก ครงทสองทรงแสดงพทธานภาพคอมเทวดามาเขาเฝา และครงสดทายทรงแสดงนมตจงกรมกลางนา แตถงอยางไรอรเวลกสปะกไมเลอมใสอยดจนพระพทธองคตองแสดงธรรมโปรด จากนนพระพทธเจาทรงแสดงธรรม อาทตตปรยายสตร แกชฎลทง 3 และบรวาร ทาใหพวกชฎลทงหมดเกดความเลอมใสขอบวชเปนพระสาวก และไดบรรลธรรมเปนเวลาตอมาทกรป

โปรดพระเจาพมพสาร

พระองคทรงพาพระอรหนตจานวน 1,003 องค ไปยงกรงราชคฤห และประทบ ณ สวนตาล เมอพระเจาพมพสารทรงทราบขาว จงไดเสดจพระราชดาเนนพรอมดวยขาราชบรพารไปเขาเฝา เมอเสดจไปสวนตาล พระเจาพมพสารทรงนมสการพระพทธเจา สวนขาราชบรพารบางสวนยงทาเมนเฉยอย

พระพทธองคจงทรงทาลายทฐมานะของขาราชบรพารเหลานนลง โดยถามพระอรเวลกสสปะถงเหตทเลกศรทธาลทธบชาไฟ อรเวลฯ ตอบวา ลทธเดมของตนเปนสาวกของพระพทธเจาในประชาชนทงหลายไดทราบโดยทวกน พระพทธเจาทรงสงเกตเหนบรรดาขาราชบรพารของพระเจาพมพสารนน ไดคลายทฐมานะลงแลว จงทรงแสดงธรรมโปรดพระเจาพมพสาร ขาราชบรพาร และประชาชนทงหลาย

13

ผลทไดรบคอ พระเจาพมพสาร และขาราชบรพารสวนใหญไดดวงตาเหนธรรม แลวจงทรงประกาศตนเปนพทธศาสนกชน นบถอพทธศาสนาสบไป

แตงตงพระอครสาวกทงสอง

ดเพมท พระสารบตร ดเพมท พระมหาโมคคลลานะ

พระอครสาวกทสาคญของพระพทธเจาคอ พระสารบตร และ พระมหาโมคคลลานะ

ทรงแสดงโอวาทปาฏโมกข

วนมาฆบชา มชอเรยกอกอยางหนงวา "วนจาตรงคสนนบาต" เพราะเปนวนทพระพทธองคทรงประทานหลกโอวาทปาฏโมกข อนเปนหวใจของพระพทธศาสนา แกพระอรหนตสาวกผเปนเอหภกขทง 1,250 องค ทมาประชมพรอมกนเขาเฝาพระพทธเจาโดยมไดนดหมายในวนมาฆปรณมเปนอศจรรย

วนมาฆบชา เปนวนทระลกถงวนทพระพทธเจาทรงประทานโอวาทปาฏโมกขแกมหาสงฆสนนบาตในมณฑลวดเวฬวนมหาวหาร ซงในวนนนมเหตการณสาคญเกดขน 4 ประการคอ

1. พระอรหนตสาวก 1,250 รปทพระพทธองคไดสงไปเผยแพรพระพทธศาสนาตามแวนแควนตางๆ ไดกลบมาเฝาพระพทธเจา ณ เวฬวนมหาวหาร กรงราชคฤห แควนมคธ

2. พระอรหนตสาวกหรอพระสงฆทง 1,250 รปนลวนเปนเอหภกขทพระพทธเจาทรงบวชใหดวยพระองคเองทงสน เรยกวาพธเอหภกขอปสมปทา

3. พระอรหนตสาวกทง 1,250 รปน ตางไดมาประชมพรอมเพรยงกนโดยมไดนดหมาย 4. วนทพระสงฆ 1,250 องคมาชมนมกนโดยมไดนดหมายน ตรงกบวนเพญเดอนมาฆะ (วนเพญกลางเดอนสาม)

ดวยเหตการณประจวบกบ 4 อยาง จงมชอเรยกอกชอหนงวา "จาตรงคสนนบาต" (มาจากศพทบาล จต+องค+สนนปาต แปลวา การประชมอนประกอบดวยองคประกอบทงสประการ) โดยประชมกน ณ วดเวฬวนมหาวหาร เมองราชคฤห หลงจากพระพทธเจาตรสรแลว 9 เดอน (45 ป กอนพทธศกราช)

14

พระพทธเจาดบขนธปรนพพาน

พระพทธเจาดบขนธปรนพพาน

พระองคกไดเทยวสงสอนพทธศาสนกชนทงหลายตลอดระยะเวลา 45 พรรษา เพอใหศาสนกชนไดพบเหนทางทนาไปสความสขอยางแทจรง ไดประทบจาพรรษา ณ เวฬคามใกลเมองเวสาล แควนวชช

พระองคเสวยสกรมททวะ ทนายจนทะตงใจทาถวาย กเกดอาพาธลง แตทรงอดกลนมงเสดจไปยงเมองกสนารา ประทบ ณ ปาสาละ เพอเสดจดบขนธปรนพพาน

เมอถงยามสดทายของคนนน พระพทธองค กทรงประทานปจฉมโอวาทวา

“ดกอนภกษทงหลาย อนวาสงขารทงหลายยอมมความเสอมสลายไปเปนธรรมดา ทานทงหลายจงยงกจทงปวงอนเปนประโยชนของตน และประโยชนของผอน ใหบรบรณ ดวยความไมประมาทเถด”

จนกระทงถงดบขนธปรนพาน ระหวางใตตนรงค ณ แขวงเมองกสนารา ณ ปจฉมยามแหงราตรวสาขปรณมเพญเดอน 6 ขณะมพระชนมาย 80 พรรษา

15

หลกธรรม ค าสอน

พระพทธเจาทรงเทศนา สงสอนพทธบรษทเรยกวา พระธรรมวนย พระธรรม คอคาสอนในสงทเปนจรงของชวต เพอพฒนาคณภาพชวตไปสจดหมายสงสด คอ นพพาน

พระธรรมนนแบงเปน 2 ลกษณะคอ คาสอนทเกยวเนองกบ ชวตประจาวนของ ผคนทวไป เรยกวาพระสตร และคาสอนทเปน หวขอธรรมลวนๆ เชน ขนธ 5 ปจจยา การ 12 เปนตนเรยกวาพระอภธรรม สวนวนยสาหรบพระ ภกษและภกษณ ไดแกกฎระเบยบขอปฏบต หลงจากพระพทธเจาปรนพพานได 7 วน พทธบรษทได รวมกนรวบรวม พระสตร พระอภธรรมและพระวนยจดเขาเปน หมวดหมได 84,000 หมวด รวมเรยกวา พระไตรปฎก