ชนมธยมศกษาปท ๓กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช ๒๕๕๑

ผเรยบเรยง

พระมหามนส กตตสาโร

ผตรวจ

รองศาสตราจารยวารนทร มาศกล

ผชวยศาสตราจารยบรรเทง พาพจตร

ผชวยศาสตราจารยแหวนทอง บญคำา

บรรณาธการ

ผชวยศาสตราจารยศรชย ทาวมตร

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

พระพทธศาสนา

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๕๕

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตโนมต ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหมายเลข, แฟกซอตโนมต : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

คำ�นำ� หนงสอเรยน รายวชาพนฐานพระพทธศาสนากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรมชนมธยมศกษาปท๓ของสถาบนพฒนาคณภาพวชาการ(พว.)เลมนเปนหนงสอเรยน

ทสอดแทรกการบรณาการ และเนนการสรางความรกบคานยมตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช๒๕๕๑

หนวยการเรยนรแตละหนวยประกอบดวย

❍ ตวชวดของหนวยการเรยนรนนๆ

❍ ผงสาระการเรยนรซงตรงกบสาระการเรยนรแกนกลาง

❍ สาระส�าคญเพองายตอความเขาใจของผเรยน

❍ เนอหาถกตองตามหลกวชาการเนนการใชภาษาทถกตองและครบถวนตามขอบขาย

องคความรของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรมวาดวยการอยรวมกนในสงคม

ทมความเชอมสมพนธกนและมความแตกตางกนอยางหลากหลายเพอชวยใหสามารถปรบตนเองกบ

บรบทสภาพแวดลอมเปนพลเมองดมความรบผดชอบมความรทกษะคณธรรมและคานยมทเหมาะสม

โดยไดก�าหนดไวในสาระศาสนา ศลธรรม จรยธรรม เรองแนวคดพนฐานเกยวกบศาสนา ศลธรรม

จรยธรรมหลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอการน�าหลกธรรมค�าสอนไปปฏบตใน

การพฒนาตนเองและการอยรวมกนอยางสนตสขเปนผกระท�าความดมคานยมทดงามพฒนาตนเอง

อยเสมอรวมทงบ�าเพญประโยชนตอสงคมและสวนรวม

❍ ผงสรปสาระส�าคญผงความคดสรปเนอหาสาระส�าคญของทงหนวย

❍ กจกรรมการเรยนรและค�าถามพฒนากระบวนการคด เนนใหผเรยนพฒนา

พฤตกรรมดานความร เจตคต คณธรรมคานยม โดยมงใหผเรยนเกดสมรรถนะส�าคญและมงพฒนา

ผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค

❍ เวบไซตแนะน�าสงเสรมการใชอนเทอรเนตเพอการเรยนร

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการหวงวา หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน เลมน จะชวยให

ผเรยนสามารถพฒนากระบวนการเรยนรและกระบวนการคดได สมดงเจตนารมณของการปฏรป

การศกษาอยางครบถวนทกประการ

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

ส�รบญหนวยการเรยนรท ๑ การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศ

ตาง ๆ ทวโลก ๗

การเผยแผพระพทธศาสนาเขาสประเทศตางๆทวโลกและการนบถอ

พระพทธศาสนาของประเทศเหลานนในปจจบน ๘

✿ การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปเอเชย ๙

✿ การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปยโรป ๒๐

✿ การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปออสเตรเลย ๒๓

✿ การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปอเมรกา ๒๕

หนวยการเรยนรท ๒ ความส�าคญของพระพทธศาสนาทมตอสงคมโลก ๒๙

ความส�าคญของพระพทธศาสนาในฐานะทชวยสรางสรรคอารยธรรม

และความสงบสขใหแกโลก ๓๐

✿ ความส�าคญของพระพทธศาสนาในฐานะทชวยสรางสรรคอารยธรรม ๓๐

✿ ความส�าคญของพระพทธศาสนาในฐานะชวยสรางความสงบสขใหแกโลก๓๒

หนวยการเรยนรท ๓ สมมนาพระพทธศาสนากบเศรษฐกจพอเพยง ๓๖

พระพทธศาสนากบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและการพฒนาอยางยงยน ๓๗

หนวยการเรยนรท ๔ พทธประวตจากพระพทธรปปางตาง ๆ และสรปพทธประวต ๔๕

ศกษาพทธประวตจากพระพทธรปปางตางๆ

(ปางมารวชย,ปางปฐมเทศนา,ปางลลา,ปางประจ�าวนเกด) ๔๖

✿ ภาคแรกก�าเนดพระพทธรป ๔๖

✿ พระพทธรปสมยตางๆ ๔๗

✿ พระพทธรปปางตางๆ ๔๘

สรปและวเคราะหพทธประวต(ตอนปฐมเทศนา,โอวาทปาตโมกข) ๕๔

✿ ปฐมเทศนา ๕๔

✿ โอวาทปาตโมกข ๕๖

หนวยการเรยนรท ๕ พทธสาวก พทธสาวกา ชาดก และพทธศาสนกชนตวอยาง ๕๙

พทธสาวก ๖๐

✿ พระอญญาโกณฑญญะ ๖๐

✿ พระเจาปเสนทโกศล ๖๒

พทธสาวกา ๖๓

✿ พระมหาปชาบดโคตมเถร ๖๓

✿ พระเขมาเถร ๖๕

พทธศาสนกชนตวอยาง ๖๖

✿ หมอมเจาหญงพนพศมยดศกล ๖๖

✿ ศาสตราจารยสญญาธรรมศกด ๖๗

ชาดก ๖๘

✿ นนทวสาลชาดก ๖๙

✿ สวณณหงสชาดก ๗๐

หนวยการเรยนรท ๖ สงฆคณกบขอธรรมส�าคญในกรอบอรยสจ ๔ ๗๓

พระรตนตรย ๗๔

อรยสจ๔ ๗๕

พทธศาสนสภาษต ๘๓

เรองนารจากพระไตรปฎก:พทธปณธาน๔ในมหาปรนพพานสตร ๘๕

หนวยการเรยนรท ๗ การปฏบตตนตามหลกธรรมในการพฒนาตนเพอเตรยมพรอม

ส�าหรบการท�างานและการมครอบครว ๘๘

การปฏบตตนตามหลกธรรมในการพฒนาตนเพอเตรยมพรอมส�าหรบ

การท�างาน ๘๙

การปฏบตตนตามหลกธรรมในการพฒนาตนเพอเตรยมพรอมส�าหรบ

การมครอบครว ๙๑

หนวยการเรยนรท ๘ การพฒนาจตเพอการเรยนรและด�าเนนชวตดวยวธคด

แบบโยนโสมนสการ ๙๔

การพฒนาการเรยนรดวยวธคดแบบโยนโสมนสการ ๙๕

✿ วธคดแบบอรยสจ ๙๕

✿ วธคดแบบสบสาวเหตปจจย ๙๖

หนวยการเรยนรท ๙ การสวดมนต แผเมตตา บรหารจต และเจรญปญญา ๙๙

สวดมนตแปลและแผเมตตา ๑๐๐

วธปฏบตและประโยชนของการบรหารจตและเจรญปญญา ๑๐๒

การบรหารจตและเจรญปญญาตามหลกสตปฏฐานเนนอานาปานสต ๑๐๓

การน�าวธการบรหารจตและเจรญปญญาไปใชในชวตประจ�าวน ๑๐๕

หนวยการเรยนรท ๑๐ ศาสนกชนของศาสนาอน ๆ ๑๐๗

วถการด�าเนนชวตของศาสนกชนศาสนาอนๆ ๑๐๘

✿ พระพทธศาสนา ๑๐๘

✿ ศาสนาอสลาม ๑๐๙

✿ ศาสนาครสต ๑๑๑

✿ ศาสนาพราหมณ-ฮนด ๑๑๒

✿ ศาสนาสกข ๑๑๓

หนวยการเรยนรท ๑๑ หนาทและบทบาทของสาวก และการปฏบตตนตอสาวก ๑๑๖

หนาทของพระภกษในการปฏบตตามหลกพระธรรมวนยและจรยวตร

อยางเหมาะสม ๑๑๗

การปฏบตตนตอพระภกษในงานศาสนพธทบาน ๑๒๐

หนวยการเรยนรท ๑๒ การเปนศษยทดตามทศเบองขวาในทศ ๖ ๑๒๓

ความหมายของทศ๖ ๑๒๔

การปฏบตตนเปนศษยทดตามหลกของทศเบองขวาในทศ๖ ๑๒๕

หนวยการเรยนรท ๑๓ การปฏบตหนาทของชาวพทธ ๑๒๗

การปฏบตหนาทชาวพทธตามพทธปณธาน ๔ ในมหาปรนพพานสตร ๑๒๘

หนวยการเรยนรท ๑๔ การปฏบตตนในศาสนพธ ๑๓๒

พธท�าบญงานมงคลและงานอวมงคล ๑๓๓

ขอปฏบตในวนเลยงพระ ๑๓๖

หนวยการเรยนรท ๑๕ วนส�าคญทางพระพทธศาสนาในประเทศไทย ๑๔๐

ประวตวนส�าคญทางพระพทธศาสนา ๑๔๑

วนธรรมสวนะและเทศกาลส�าคญและการประพฤตปฏบตตน ๑๔๔

หลกปฏบตตนในวนส�าคญทางพระพทธศาสนา ๑๔๖

หนวยการเรยนรท ๑๖ การแสดงตนเปนพทธมามกะ ๑๕๑

ระเบยบพธการแสดงตนเปนพทธมามกะ ๑๕๒

✿ ขนเตรยมการ ๑๕๓

✿ ขนพธการ ๑๕๘

หนวยการเรยนรท ๑๗ การธ�ารงรกษาพระพทธศาสนา ๑๕๘

การศกษาเรยนรเรององคประกอบของพระพทธศาสนา น�าไปปฏบต

และเผยแผตามโอกาส ๑๕๙

การศกษาการรวมตวขององคกรชาวพทธ ๑๖๑

การปลกจตส�านกในดานการบ�ารงรกษาวดและพทธสถานใหเกดประโยชน ๑๖๓

อภธานศพท ๑๖๗

บรรณานกรม ๑๖๘

การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปเอเชย

การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปยโรป

การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปอเมรกา

การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปออสเตรเลย

การเผยแผและการนบถอ

พระพทธศาสนาของประเทศ

ตาง ๆ ทวโลก

ผงสาระการเรยนร

สาระสำาคญ

การเผยแผพระพทธศาสนาไปยงประเทศตาง ๆ ทวโลกนนมลกษณะตาง ๆ กน ซงสวนใหญจะมาจากการเผยแผ

ของพระภกษและศาสนกชนทนบถอพระพทธศาสนาเขาไปตงถนฐานในประเทศเหลานนแลวนำาหลกธรรมคำาสอน

รวมถงวฒนธรรมวถชวตชาวพทธเขาไปเผยแพรในกลมชนของตน และขยายไปสผทสนใจและเลอมใสไดนำาไปนบถอ

ดงนนจงทำาใหพระพทธศาสนามการเผยแผไปยงประเทศตาง ๆ ในโลกมากขน

การเผยแผพระพทธศาสนาเขาสประเทศตาง ๆ ทวโลกและการนบถอ

พระพทธศาสนาของประเทศเหลานนในปจจบน

การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

๑หนวยการเรยนรท

อธบายการเผยแผพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอสประเทศตาง ๆ ทวโลก (ส ๑.๑ ม.๓/๑)

ตวชวด

8 พระพทธศาสนา ม.๓ 9การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

การเผยแผพระพทธศาสนาไปยงประเทศตาง ๆ นน เปนการสบสานพระพทธศาสนาใหคงอยตลอดไป

การเผยแผพระพทธศาสนาเขาสประเทศตาง ๆ ทวโลกและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศเหลานนในปจจบน

การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก คณะพระธรรมทตทออกไปประกาศพระพทธศาสนาบรเวณชมพทวปในสมยพระเจาอโศกมหาราช มดงน

สายท ๑ พระมชฌนตกเถระเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ แควนกษมระและแควนคนธาระ ปจจบน คอ แคชเมยร

และบางสวนของประเทศอฟกานสถาน

สายท ๒ พระมหาเทวะเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ แควนมหสมณฑล ซงอยทางตอนใตของประเทศอนเดย

ปจจบน คอ รฐไมเซอร

สายท ๓ พระรกขตเถระเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ วนวาสประเทศ ทางตะวนตกเฉยงใตของประเทศอนเดย

สายท ๔ พระธรรมรกขตเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ อปรนตกชนบท ปจจบนอยทางตอนเหนอของเมองบอมเบย

ประเทศอนเดย

สายท ๕ พระมหาธรรมรกขตเถระเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ แควนมหาราษฎร ปจจบนอยทางตะวนออกเฉยง-

เหนอของเมองบอมเบย ประเทศอนเดย

สายท ๖ พระมหารกขตเถระเปนหวหนา ไปเผยแผในภมภาคเอเชยกลาง

สายท ๗ พระมชฌมเถระเปนหวหนา ไปเผยแผในดนแดนแถบภเขาหมาลยหรอหมวนตประเทศ ปจจบนอย

บรเวณประเทศอนเดยตอนเหนอ และบรเวณประเทศเนปาล

สายท ๘ พระโสณเถระและพระอตตรเถระเปนหวหนา ไปเผยแผ ณ ดนแดนสวรรณภม ไดแก ดนแดนบรเวณ

ใกลลมแมนำาเจาพระยา

สายท ๙ พระมหนทเถระเปนหวหนาไปเผยแผ ณ เกาะลงกา ปจจบน คอ ประเทศศรลงกา

อนสาวรยพระเจาอโศกมหาราชวดอโศการาม จ.สมทรปราการ

บคคลดงกลาวเกยวของกบการเผยแผพระพทธศาสนาอยางไรบาง

พระพทธเจาทรงประกาศพระพทธศาสนาไปยงดนแดน

ตาง ๆ ในชมพทวป ซงในสมยพระเจาอโศกมหาราช พระองค

มความศรทธาเลอมใสในพระพทธศาสนามาก ทรงอปถมภ

โดยใหมการทำาสงคายนาพระไตรปฎกครงท ๓ ในชวง

พ.ศ. ๒๓๔ ณ วดอโศการาม แควนมคธ และยงสง

พระธรรมทต ๙ สาย ออกไปประกาศพระพทธศาสนาไป

ยงดนแดนตาง ๆ ทอยใกลเคยงกบชมพทวป และตอมาได

ขยายตวไปยงประเทศและในภมภาคตาง ๆ จงทำาให

พระพทธศาสนาไดแพรหลายไปทวโลก

☛ การเผยแผพระพทธศาสนาในทวปเอเชย ๑. พระพทธศาสนาในประเทศอนเดย

พระพทธศาสนานนไดกำาเนดขนในประเทศอนเดย

ซงมความเจรญและเสอมลงตามระยะเวลา จากหลกฐาน

ทางประวตศาสตรและการขดคนทางโบราณคดพบวา

หลงจากพระเจาอโศกมหาราชสวรรคต พระเจาปษยมตร

ไดตงราชวงศศงคะและทรงอปถมภศาสนาฮนด จงทำาให

พระพทธศาสนาเสอมลงดวย ตอมาในสมยพระเจากนษกะ

มหาราชไดฟนฟพระพทธศาสนา และมการสงคายนา

พระไตรปฎกครงท ๔ ซงมการแบงพระพทธศาสนาออกเปน

๒ นกาย คอ นกายเถรวาท (หนยาน) และนกายอาจรยวาท

(มหายาน) ในยคนไดสงพระธรรมทต ออกไปยงประเทศ อทยานประวตศาสตร นาลนทาวรวหาร ในอดตเปนมหาวทยาลยพระพทธศาสนาทสำาคญของประเทศอนเดย

ตาง ๆ และไดตงมหาวทยาลยนาลนทา ซงเปนมหาวทยาลยพระพทธศาสนาแหงแรก แตตอมากองทพเตรกไดเขามา

ยดเมองเบงกอลไวและทำาลายพทธศาสนสถานและมหาวทยาลยแหงน จงทำาใหพระพทธศาสนาในประเทศอนเดย

เสอมลงเชนกน

10 พระพทธศาสนา ม.๓ 11การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

๒. พระพทธศาสนาในประเทศภฏาน

ภฏาน มาจากภาษาสนสกฤต หมายถง ดนแดนซงเปนทสง หรอมาจากภาษาอนเดยโบราณ หมายถง สดแดน

ของชาวทเบต แตชาวภฏานเรยกตวเองวา ดรกยล (Druk Yul) หรอดนแดนแหงมงกรผรกสนต

ผทนำาพระพทธศาสนาเขาสภฏานเปนครงแรกกคอ ทานครปทมสมภวะ หรอ อกเยน คร รนโปเช ทานได

เดนทางมาจากทเบตมายงภฏาน หลกฐานปรากฏวาทานครปทมสมภวะไดเดนทางมายงภฏานเมอราวพทธศตวรรษ

ท ๘ (พ.ศ. ๘๐๐) ไดเผยแผพระพทธศาสนาขยายไปยงภายในประเทศจนกลายเปนศาสนาประจำาชาตของภฏาน

วดไทยกสนาราเฉลมราชย วดสำาคญในพระพทธศาสนาของประเทศอนเดย

วดปาทกซง พระพทธศาสนานกายมหายาน ในประเทศภฏาน

ตอมาประเทศอนเดยตกเปนอาณานคมขององกฤษ ใน พ.ศ. ๒๔๐๑ เซอรอะเลกซานเดอร คนนงแฮม ได

เขามาชวยขดคนพทธโบราณสถาน และใน พ.ศ. ๒๔๐๓ เซอรเอดวน อารโนลด นกประพนธชาวองกฤษไดเขยน

หนงสอชอวา ประทปแหงเอเชย ซงเปนเรองราวเกยวกบพระพทธศาสนาทไดเผยแพรไปทวโลก จากนนในชวง

พ.ศ. ๒๔๙๙ พระพทธศาสนาไดกลบมาฟนฟขน รฐบาลอนเดยไดจดงานพทธชยนต รวมฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ

ดร. เอมเบดการ ซงเปนบคคลทมความสำาคญตอพระพทธศาสนาในประเทศอนเดย และมพทธศาสนกชนไดเขารวม

พธปฏญาณตนเปนพทธมามกะเปนจำานวนมาก จากนนจงใหความสำาคญตอพระพทธศาสนามากขน

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศอนเดย

ปจจบนชาวอนเดยไดทำาใหพระพทธศาสนามความ

เจรญมนคงรงเรองขนตามลำาดบ ประชาชนในประเทศ-

อน เดย เร มหนมานบถอพระพทธศาสนามากข น

และรฐบาลอนเดยกไดใหความสำาคญตอพระพทธศาสนา

ดวยเชนกน เพราะเปนศาสนาทยดเหนยวจตใจผคนให

อยรวมกนไดอยางมความสข และในประเทศอนเดยน

เปนแหลงแสวงบญและเปนทตงสถานทสำาคญทาง

พระพทธศาสนาคอ สถานทตรสร สถานทแสดงปฐมเทศนา

และสถานทปรนพพาน นอกจากนยงมวดในพระพทธ-

ศาสนาทสำาคญ เชน วดไทยกสนาราเฉลมราชย ซงเปน

วดทคนไทยสรางขนในประเทศอนเดย

ตอมาเมอ พ.ศ. ๑๗๙๖ ทานลามะ ปาโช หรอดรกอมชงโป

พระลามะจากทเบตเดนทางมายงภฏานและไดเผยแผพระพทธศาสนา

และตงนกายดรกปะกคยขน นอกจากนยงมงาวงนมเยล เปนชาวทเบต

กไดรบการยกยองใหเปนผนำาทมบทบาทในการเผยแผพระพทธศาสนา

และสรางความเจรญใหกบภฏาน เพราะมการสราง “ซอง„ หรอตก

ททำางานไวมากมาย เชน สรางพนาคาซอง สมโทขาซอง โดยเฉพาะ

พนาคาซองทสรางไวใน พ.ศ. ๒๑๘๒ นนตอมากลายเปนสถานทสำาคญในการประกอบพธกรรมตาง ๆ เชน พธสถาปนา

เจเคนโป (พระสงฆราช) หรอเปนทประทบของเจ เคนโป และยงเปนทบรหารคณะสงฆสวนกลางของภฏาน

ทานงาวงนมเยลไดตงกฎหมายขนมา ๒ ฉบบ คอ ซา ลง มล ลง ซงเปนกฎหมายทางโลก และโล ทรม มล ทรม ซงเปน

กฎหมายทางใจ เพอเปนหลกในการปกครองประเทศและคณะสงฆ

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศภฏาน

ชาวภฏานสวนใหญทนบถอพระพทธศาสนานนโดยเฉพาะพระสงฆและผอาวโสทนบถอจะมการสวดมนต

นบลกประคำาอยเปนกจวตรประจำาวนเสมอ

ชาวภฏานบางครอบครวทมลกชายกนยมสงบตรหลานตนไปบวชเรยนตงแตเดก เพอศกษาความรวชาการ

ตาง ๆ ทางพระพทธศาสนา เชน การเรยนพระสตร พระวนย ซงแสดงถงความศรทธาในพระพทธศาสนาของชาว

ภฏานและวถชวตสวนใหญจะเกยวของกบพระพทธศาสนาตงแตเกดจนตาย เชน เมอมบตรมกจะใหพระสงฆ

ตงชอใหกบลกเพอความเปนมงคลและมความหมายทด เชน ตงชอวา เชรง ดอรจ ซงคำาวา เชรง หมายถง ความยงยน

สวนคำาวา ดอรจ แปลวา สายฟา รวมกนหมายถง สายฟาผยงยน นอกจากนยงมวดในพระพทธศาสนาทสำาคญ เชน

วดปาทกซง ในประเทศภฏาน

๓. พระพทธศาสนาในประเทศเนปาล

ในอดตนนประเทศเนปาลเปนสวนหนงของประเทศอนเดย ซงสวนลมพนสถานทประสตของพระพทธเจา

นนกอยในประเทศเนปาลในปจจบน ในสมยพทธกาลพระพทธเจาเคยเสดจไปโปรดพระประยรญาตทกรงกบลพสด

ในคราวนนไดหามพระประยรญาตทะเลาะววาทกนในเรองการผนนำาเขานา และการเสดจครงนนกประทบอยใน

เขตประเทศเนปาลในปจจบนดวย จงแสดงใหเหนวาชาวเนปาลสวนหนงไดนบถอพระพทธศาสนามาตงแตครง

มายาเทววหารและเสาอโศกซงอยบรเวณสวนลมพนวน สถานทประสตของพระพทธเจาในประเทศเนปาล

พทธกาลแลว ดงจะเหนไดจาก เจาหญงจารมตซงเปนพระธดาของพระเจาอโศกมหาราช

ไดทรงสรางวดและเจดยไวหลายแหง และยงคงปรากฏอยทนครกาฐมาณฑในปจจบนดวย

ในสมยทชาวมสลมเขารกรานรฐพหารและเบงกอลในประเทศอนเดย พระสงฆจาก

อนเดยตองหนภยเขาไปอาศยในประเทศเนปาล ซงพระสงฆเหลานนกไดนำาคมภรตาง ๆ

ไปดวย และเมอมหาวทยาลยนาลนทา ในประเทศอนเดยถกทำ าลายลง ทำาให

พระพทธศาสนาเสอมลงและสงผลใหพระพทธศาสนาในประเทศเนปาลเสอมลงไปดวย

พระพทธศาสนาในประเทศเนปาลในยคแรกเปนพระพทธศาสนาแบบดงเดม

หรอแบบเถรวาท ตอมานกายเถรวาทเสอมลง ประเทศเนปาลไดเปนศนยกลางของ

พระพทธศาสนานกายมหายาน นอกจากนยงไดมนกายพทธปรชญาสำานกใหญ ๆ เกดขนอก

๔ นกาย คอ สวาภาวภะ ไอศวรกะ การมกะ และยาตรกะ

12 พระพทธศาสนา ม.๓ 1๓การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศเนปาล

ชาวเนปาลไดฟนฟพระพทธศาสนาฝายเถรวาทขนมาและสงพระภกษ สามเณรไปศกษาในประเทศทนบถอ

พระพทธศาสนานกายเถรวาท เชน ศรลงกา ไทย พมา โดยเฉพาะในประเทศไทยนนมพระภกษ สามเณรชาวเนปาลทนบถอ

นกายเถรวาทไดมาศกษาในมหาวทยาลยสงฆในประเทศไทย ๒ แหง คอ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และ

มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย นอกจากนคณะสงฆเนปาลยงไดกราบทลเชญสมเดจพระญาณสงวร สมเดจ-

พระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก (เจรญ สวฑฒโน) เสดจไปบรรพชาอปสมบทใหแกชาวเนปาลทกรงกาฐมาณฑ

ใน พ.ศ. ๒๕๒๘ ดวย จงทำาใหประเทศไทยและเนปาลมสมพนธไมตรอนดตอกนในทางพระพทธศาสนา

นอกจากนสมาคมธมโมทยสภาไดอปถมภสงเสรมพระสงฆจากประเทศศรลงกา และมพระสงฆจากประเทศ

ศรลงกาและประเทศเนปาลออกเผยแผพระพทธศาสนา รวมทงการแปลพระสตรจากภาษาบาลเปนภาษาเนปาลแลว

นำาไปพมพออกเผยแผ

พระพทธศาสนาเขาสประเทศศรลงกา ในรชสมยของพระเจา

เทวานมปยตสสะ โดยพระมหนทเถระพรอมกบภกษอก ๔ รป ซงพระเจา

อโศกมหาราชทรงสงไปเผยแผพระพทธศาสนา พระเจาอโศกมหาราช

กบพระเจาเทวานมปยตสสะเปนพระสหายทไมเคยเหนหนาซงกนและกน

แตทงสองพระองคกมสมพนธไมตรทดตอกน และเมอพระเจาอโศกมหาราช

ไดทรงสงสมณทตไปเผยแผพระพทธศาสนา พระเจาเทวานมปยตสสะกทรง

ตอนรบและสนบสนนใหความอปถมภเปนอยางดยง ทำาใหพระพทธศาสนา

ดำารงมนคงในประเทศศรลงกาตงแตบดนนเปนตนมา พระพทธรปโบราณปางสมาธในประเทศศรลงกา

ประเทศศรลงกานน ประกอบดวยประชาชน ๒ เผาใหญ ๆ ไดแก เผาสงหลกบเผาทมฬ ซงเผาสงหลนบถอ

พระพทธศาสนา สวนเผาทมฬไมไดนบถอพระพทธศาสนา คราวใดทชนเผาทมฬมอำานาจปกครองบานเมองกมก

ทำาลายพระพทธศาสนา แตคราวใดทชนเผาสงหลมอำานาจปกครองบานเมอง พระพทธศาสนากกลบเจรญรงเรอง

เปนเชนนสลบกนไปมา จากประวตศาสตรของประเทศศรลงกากลาววา พระพทธศาสนาไดสญสนจากประเทศศรลงกา

๒ ครง คอ ครงแรก ในสมยพทธศตวรรษท ๑๖-๑๗ และครงท ๒ ตรงกบในสมยพทธศตวรรษท ๒๓-๒๕ ดงน

ครงท ๑ พ.ศ. ๑๖๐๙ ไดมผนำาชาวสงหลไดรวบรวมกำาลงพลทำาการกอบกอสรภาพจากชนเผาชาวทมฬไวได

ตอมาไดเปนพระมหากษตรยทรงพระนามวา พระเจาวชยสรสงฆโพธ พระองคไดเอาพระทยใสในพระพทธศาสนา

เปนอยางยง และเมอทรงพจารณาเหนวา พระพทธศาสนาถกทำาลายลงอยางมากซงจะหาพระภกษทบรสทธแมเพยง

รปเดยวกไมม พระองคจงไดสงราชทตไปทลขอพระสงฆจากพมา ซงพระเจาอโนรธามงชอกไดใหพระสงฆจำานวน

๒๐ รป เดนทางไปศรลงกาเพอใหการบรรพชาอปสมบทกลบตรชาวลงกา ทำาใหพระพทธศาสนาและสมณวงศ

ในศรลงกากลบฟนขนมาอกครงหนง

๔. พระพทธศาสนาในประเทศศรลงกา

ครงท ๒ ประมาณ พ.ศ. ๒๒๙๓ พระเจากตตสรราชสหะ ทรงกอบกอสรภาพไวได แตพระพทธศาสนาไดเสอม

ลงอยางมาก พระองคจงทรงสงราชทตไปทลขอพระสงฆจากประเทศไทย ตรงกบรชสมยของสมเดจพระเจาอยหว-

บรมโกศ แหงกรงศรอยธยา พระองคโปรดเกลาฯ ใหพระราชาคณะโดยมพระอบาลเปนหวหนาคณะ พรอม

พระสงฆจำานวน ๑๒ รป เดนทางไปประเทศลงกาเพอใหการบรรพชาอปสมบทแกกลบตรชาวศรลงกา ผเลอมใส

ในพระพทธศาสนาในสำานกน เรยกวา สยามวงศ หรออบาลวงศ ซงเปนคณะสงฆสวนใหญในประเทศศรลงกาสบทอด

มาจนถงทกวนน

ตอมาศรลงกาไดตกอยภายใตอำานาจของโปรตเกส ทำาใหพระพทธศาสนาถกยำายและทำาลายไปดวย แตเนองจากทพระพทธศาสนาไดอยในจตใจของชาวศรลงกามาชานาน จงทำาใหพระพทธศาสนายงดำารงมนคงอยได และเมอศรลงกากลบคนสอสรภาพ พระพทธศาสนากไดรบการสงเสรมและอปถมภมากขน รวมถงพระสงฆ ชาวศรลงกาไดใหการอบรมสงสอนพระพทธศาสนาแกประชาชนและเยาวชน และมการสงพระสงฆไปเผยแผ พระพทธศาสนายงตางประเทศดวย การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศศรลงกา

พระพทธศาสนาไดเขาสประเทศศรลงกา จนมความมนคงรงเรอง และตอมาไดเสอมถอยลงเนองมาจากการรกรานจากชาตตะวนตก ทำาใหชาวลงกามความมงมนอยางจรงจงในการฟนฟพระพทธศาสนาโดยนมนต พระสงฆชาวไทยไปเผยแผและไปอปสมบทชาวลงกาทสนใจและนบถอพระพทธศาสนา และตอมาไดเกดนกาย อมรปรนกายโดยพระชาวลงกาทไปอปสมบทจากประเทศพมากอตงขน และเกดรามญนกายโดยพระชาวลงกา ทไปอปสมบทจากเมองมอญ พระพทธศาสนาไดเจรญรงเรองและเปนพนฐานของวฒนธรรมลงกา และเปนศาสนา ประจำาชาตมอทธพลตอวถชวตชาวลงกามาก ในปจจบนนชาวลงกาไดนบถอพระพทธศาสนามากขนดวย และในทกป จะมงานแหพระบรมธาตเขยวแกวหรอเรยกวา งานเปราเฮรา ซงจะจดกนทกป ณ เมองแคนด ประเทศศรลงกา

๕. พระพทธศาสนาในประเทศทเบต

เดมชาวทเบตมความเชอและนบถอผสางเทวดา หรอเรยกวา ลทธบอนโป ตอมาพระพทธศาสนาไดเรมเขาสประเทศทเบตในสมย พระเจาสรองสนคมโป (ชวง พ.ศ. ๑๑๖๐) โดยพระมเหสทงสอง ของพระองค คอ พระนางเวนเชง กงจ พระราชธดาพระเจาถงไทจง จากจนและพระนางกฤกฏเทวจากเนปาล เปนผนบถอพระพทธศาสนาไดนำาพระพทธรปและคมภรทางพระพทธศาสนาตดตวมาดวย ทำาใหเปนทสนพระทยของพระสวามของพระนาง ดงนนจงไดเรมศรทธาพระพทธ-ศาสนาโดยใหมการสรางวดโจคง ซงเปนวดแหงแรกในประเทศทเบต และสงสมณทตไปศกษาพระพทธศาสนาในประเทศอนเดย มการนำา

วดโจคงเปนวดพระพทธศาสนาแหงแรกในประเทศทเบต

คมภรภาษาสนสกฤตมาแปลเปนภาษาทเบตดวย แตในยคเรมแรกพระพทธศาสนายงไมเปนทแพรหลายมากนก เพราะยงไมเปนทไดรบการยอมรบจากหมชนทวไป และไดรบการตอตานจากผทนบถอลทธบอนโป ตอมาในสมยพระเจาตรสองเดซนไดบนทกไวในประวตศาสตรของทเบตวา ไดมการสงคายนาพระพทธศาสนา ณ กรงลาซา เปนการสงคายนาระหวางนกายเซนของประเทศจนและนกายวชรยานของประเทศอนเดย จงทำาให ชาวทเบตเลอมใสในนกายวชรยานมากจนมรากฐานทมนคงสบมา

14 พระพทธศาสนา ม.๓ 15การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

จนกระทงในปลายพทธศตวรรษท ๑๕ (ประมาณ พ.ศ. ๑๕๐๐ – ๑๖๐๐) มกษตรยพระองคหนงซงไดบวชเรยน

มพระนามวา พระลามะ ไดสงทตไปประเทศอนเดย นมนตพระทปงกรศรชญาณ หรอพระอตศะเดนทางมาฟนฟ

พระพทธศาสนาในประเทศทเบตโดยไดฟนฟพระวนย และไดตงเปนนกายวนย รวมทงเขยนหนงสอชอ โพธบท-

ประทปศาสตร ตอมาในปลายศตวรรษท ๑๘ มพระทเบตรปหนงชอ ตสองขะปะ ไดสรางวดใกล ๆ กบเมองลาซา และ

นกายเกลกปะ หรอเรยกวา นกายหมวกเหลอง เปนนกายทสำาคญของทเบต และองคทะไลลามะทกพระองคจะอย

ในนกายน ซงตองปฏบตพระวนยอยางเครงครด หลงจากนนบรรดาสานศษยไดสรางวดขนอก เชน วดเดรปง วดเซรา

วดตชลมโป และมการเขยนอรรถกถาฎกาจำานวนมาก ฉบบทมชอเสยง คอ โพธมรรค อนปพพศาสตร ใชประกอบ

การศกษาพระปรยตธรรมในทเบตปจจบน ซงมใจความเกยวกบเรองศล สมาธ ปญญา มลกษณะคลายคลงกบ

วสทธมรรค การศกษาพระปรยตธรรมในทเบตจะมคมภรทสำาคญ ๕ คมภร คอ คมภรอภธรรมโกศะ คมภรเหตวทยา

คมภรอภสมยลงการะ คมภรปรชญาปารมตา และคมภรมาธยมก

นกายของพระพทธศาสนาในประเทศทเบต มดงน

๑) นกายนรมะ หรอณยงมาปะ เรยกอกอยางหนงวา นกายหมวกแดง เปนนกายแรกและเกาแกดงเดมและยง

คงดำารงอยจนถงปจจบน โดยถอวากำาเนดจากทานครปทมสมภวะ ณยงมาปะ ซงไดสรางวดสมเยซงเปนวดแหงแรก

ในประเทศทเบต คำาสอนณยงมาปะเนนในเรองความไมเปนแกนสารของจกรวาลและเนนถงความเปนไปไดในการ

ตรสรในเวลาอนสนหรอทนททนใด

๒) นกายกาจ หรอกาจปะ เปนนกายสำาคญของพระพทธศาสนาในประเทศทเบต มาจากอาจารยมารปะ โชคโลโด

และอาจารยทงโป ญาลจอร ทไดเดนทางไปศกษาพระพทธศาสนานกายตนตระ ในประเทศอนเดยและเนปาล ศษย

ทสบทอดความรและนำาไปเผยแผทประเทศทเบต คอ มลาเรปะ นกปราชญแหงมหาวทยาลยนาลนทา ซงมทง

สายนงสมาธและสายการฝกฝนทางปญญา คำาสอนของนกายกาจนนไมไดแตกตางไปจากนกายอน ๆ คอ มงเนน

ไปทพทธตนตระทเกยวพนกบตนตระและหลกปฏบตโยคะทง ๖ สวนนกายสาขายอย ๆ จะแตกตางกนทวธสอนเทานน

และสดำา คอ สแหงพระวชระปราณโพธสตว ผทรงคณในทเบต ซงในทางมรรควถของนกายนไมสามารถ

แยกสงสารวฏและพระนพพานออกจากกนได

๔) นกายเกลก หรอเกลกปะ นกายนพฒนามาจากนกายกดม ทเนนคำาสอนดงเดมของพระพทธศาสนา

และเนนในการปฏบตพระธรรมวนยทเครงครด โดยไมเนนในคำาสอนตนตระ ตอมาศษยของอตษะไดกอตงนกาย

เกลกปะ แปลวา คำาสอนของพระพทธเจา และในศตวรรษท ๑๔ ทานซองคาปา พระภกษทมชอเสยงของทเบต

มความรความสามารถ ไดศกษาคำาสอนของอตษะแลวฟนฟนกายกดม แลวเปลยนชอใหมเปนนกายเกลกปะ

คำาวา เกล แปลวา ความดทเปนกศล คำาสอนของเกลเนนการคอย ๆ ศกษาจากขนตำาไปสขนสง เนนดานวนย ตรรกะ

และบญญตใหพระสงฆทมวยวฒและคณวฒไมมากนนไมใหศกษาตนตระ จะเนนการเครงครดพระธรรมวนย

นกายนมเอกลกษณ คอ การสวมหมวกเหลอง ผนำานกาย คอ ผดำารงตำาแหนงขององคทะไลลามะ ซงเปนผนำา

จตวญญาณของทเบตดวย

เดมการปกครองของทเบตมกษตรยปกครองจนกระทงขานแหงมองโกลเขามายดครองทเบต และไดมอบ

อำานาจการปกครองทเบตทงดานศาสนจกรและอาณาจกรใหแกทะไลลามะองคท ๕ (ดลรง คยตโส) ซงในชวงนน

พระภกษทดำารงตำาแหนงทะไลลามะจะมอำานาจปกครองทเบตแทน ตำาแหนงกษตรย จนมาถงองคท ๑๔ (เทนซน กยตโส

ทะไลลามะ) ไดปกครองทเบตเรอยมาจนกระทงถกจนรกรานเขายดครอง ทานและชาวทเบตบางสวนจงไดอพยพ

ไปอยทธรรมศาลา รฐหมาจลประเทศ ในประเทศอนเดย

องคทะไลลามะ เทซน กยตโส (องคท ๑๔) แหงประเทศทเบต

กษตรยทเบตองคตอ ๆ มา สวนใหญทรงมพระราชศรทธาในพระพทธศาสนา บางพระองคทรงเปนปราชญรอบรธรรมะอยางลกซง วรรณคดพระพทธศาสนาไดเจรญมากขน เชน เมอ พ.ศ. ๑๓๕๗ ไดมการจดทำาพจนานกรมภาษาสนสกฤต-ทเบตขนเปนฉบบแรก ตอมาในสมยพระเจาคลงดามาไดมการทำาลายพระพทธศาสนามากขน วดและคมภรคำาสอนตาง ๆ ถกทำาลาย พระสงฆจงตองลภยไปอยตามชายแดนของประเทศจนและอนเดย พระพทธศาสนาจงเรมเสอมลงมาเรอย ๆ ตอมากษตรยทครองราชยตอมากไดเรมฟนฟพระพทธศาสนา แตไมเจรญรงเรองเทาทควร

ซงสวนใหญจะเนนเรองปญญาบารม การรบรทถกตอง พระวนย และปรากฏการณ

วทยา

๓) นกายสกยะ นกายนไดมาจากชอของวดสกยะ โดยวดของสกยะมเอกลกษณ

คอ ทาสเปน ๓ แถบ คอ แถบสแดง ขาว และดำา สทง ๓ นเปนสแหงพระโพธสตว

๓ องค นกายสกยะใหความสำาคญมาก คอ สแดง คอสแหงพระมญชศรโพธสตว

ผทรงปญญาคณ สขาว คอ สแหงพระอวโลกเตศวรโพธสตว ผมเมตตากรณาคณ

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศทเบต

ชาวทเบตมความเลอมใสในพระพทธศาสนามาก เชน เมอใดทชาวทเบตเดนทางไปกรงลาซาแลวเหน

ยอดพระราชวงโปตาลากกราบเคารพ หรอชาวทเบตบางคนทเดนทางไปจารกแสวงบญไปยงประเทศอนเดยเพอไหว

พทธสงเวชนยสถาน จะเดนพนมมอไปเรอย ๆ เมอเดนครบ ๓ กาว จะกมลงกราบดวยเชนกน ซงชาวทเบตเหลาน

มความเชอวาถาหากตายในขณะเดนทางไปจารกแสวงบญกเรยกวา สสคตแลว และถาในครอบครวชาวทเบตนน

มลกชาย กตองใหออกบวชอยางนอยหนงคน และพทธศาสนกชนทดนนจะตองสอนบทสวดมนตงาย ๆ ใหแกลกหลาน

เพอนำาไปปฏบตสบตอกนดวย

พระราชวงโปตาลา กรงลาซา ประเทศทเบต

16 พระพทธศาสนา ม.๓ 17การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

๖. พระพทธศาสนาในประเทศจน

พระพทธศาสนาไดเขาไปเผยแผในประเทศจนเปนครงแรก ในรชสมยของพระเจาเมงต พระองคเปนกษตรยทม

พระบรมเดชานภาพอยางมาก อำานาจทางทหารของพระองคไดขยายไปมากขน และเมอนกรบเหลานนกลบจากประเทศ

อนเดยซงมดนแดนตดตอกนกไดนำาพระพทธศาสนาเขามาเผยแผดวย ทำาใหพระเจาเมงตทรงสนพระทยมาก ตอมา

พระองคไดสงคณะทต ๑๘ คน ไปสบพระพทธศาสนาในประเทศอนเดย คณะทตเหลานเมอกลบมาประเทศจนแลว

ไดอาราธนาพระภกษ ๒ คอ พระกาศยปมาตงคะ และพระธรรมรกษ รวมทงนำาคมภรทางพระพทธศาสนากลบมายง

จนดวย ซงตรงกบ พ.ศ. ๖๑๐ เมอพระเถระทง ๒ รปพรอมดวยคณะทตกลบมายงนครโลยาง พระเจาเมงตไดทรง

สรางวดมาขาว (แปะเบย) หลงจากนนพระเถระทงสองรปกไดแปลคมภรพระพทธศาสนาเปนภาษาจนเปนฉบบแรก

เมอประเทศจนไดเปลยนระบอบการปกครองเปนสาธารณรฐ ใน พ.ศ. ๒๔๕๕ พระพทธศาสนา

ถกปลอยปละละเลยและเสอมลงตามลำาดบ และเมอ พ.ศ. ๒๔๖๔ วดแปะเบยไดถกทำาลายลง ตอมามพระภกษจน

วดแปะเบย หรอวดมาขาว ประเทศจน

เมอพระพทธศาสนาไดเขาไปสประเทศจนนน ในชวงแรกนน

ประชาชนสวนใหญยงคงนบถอลทธขงจอและลทธเตา ตลอดจน

อทธพลของอำานาจ ประเพณ และความเชอถอตาง ๆ ดงเดมในราช-

สำานก แตอาศยทพนฐานทางปรชญาของพระพทธศาสนา มความ

หนกแนนกวาลทธเดม ทำาใหพระพทธศาสนาดำารงอยได โดย

เฉพาะอยางยงมนกปราชญทานหนงชอวา โมวจอ ไดแสดงหลก

ธรรมของพระพทธศาสนา ใหชาวเมองไดเหนแกนแทของพระพทธ

ศาสนา ประกอบกบอาศยความประพฤตอนบรสทธของพระสงฆ

เปนสงจงใจใหชาวจนเกดความเลอมใส และในชวงนนมการสราง

วดวาอารามขนและมการแปลพระสตรเปนภาษาจน จงทำาให

พระพทธศาสนากลบเจรญรงเรองมากยงขน

รปหนงชอ ไทส ในชวง พ.ศ. ๒๔๓๒-๒๔๙๐ ไดเปนกำาลงสำาคญ

ในการกอบกพระพทธศาสนาไวไดบางสวนทานไดใหพระสงฆศกษา

พระธรรมวนยและวชาการสมยใหมตามแบบตะวนตก และไดตง

พทธสมาคมในจนขน รวมถงตงมหาวทยาลยสงฆทวซน เอหมง เสฉวน

และหลงหนาน เพอฝกอบรมธรรมทายาท ตอมาเมอ พ.ศ. ๒๔๗๒

ไดจดตงพทธสมาคมแหงประเทศจนขน ทำาใหปญญาชนจนและ

ประชาชนจนเขาใจในพระพทธศาสนามากขน จนทำาใหรฐเหนคณคา

ของพระพทธศาสนาในการประสานคนตางเชอชาตของจนใหเปน

อนหนงอนเดยวกน ทำาใหพระพทธศาสนามอสรภาพและขยายกวางขน

วดมตรภาพไทย-จน ในหนานหนง ประเทศจน

สถานทสวดมนตภายในวดแฮอนซา ซงเปนวดไทยในประเทศเกาหล

ใน พ.ศ. ๒๔๙๒ ประเทศจนไดเขาสการปกครองระบอบคอมมวนสต พระพทธศาสนาถกทำาลายลง

การเผยแผพระพทธศาสนาและการประกอบศาสนกจถกบบ ถกรงควานนานาประการ พระสงฆถกบงคบใหสก

ไปประกอบอาชพเกษตรกรและกรรมกร ในชวง พ.ศ. ๒๕๐๕-๒๕๑๒ รฐบาลไดยดวดเปนของราชการ หามประกอบ

ศาสนกจตาง ๆ การเผยแผพระพทธศาสนาเปนการผดกฎหมาย พระภกษถกบงคบใหลาสกขา คมภรทางศาสนา

ถกเผาทำาลายเปนอยางมาก จนกระทงตงแต พ.ศ. ๒๕๒๐ เมอ เตง เสยวผง ขนครองอำานาจทานไดผอนคลาย

ความเขมงวดลงอยางมากและหนมาใหเสรภาพแกประชาชนมากขนทงดานเศรษฐกจ การเมอง และศาสนา ทำาให

สถานการณของพระพทธศาสนาคอย ๆ กลบฟนตวอกครง และไดมการฟนฟพระพทธศาสนาลทธมหายาน

ขนมาใหมในประเทศจน

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศจน

ปจจบนนรฐบาลจนยงใหการสนบสนนจดตงพทธสมาคมแหงประเทศจนและสภาการศกษาพระพทธศาสนา

แหงประเทศจนขนในกรงปกกงดวยเพอเปนศนยกลางการตดตอเผยแผพระพทธศาสนาจากประเทศตาง ๆ ทวโลก

และประชาชนจนสวนใหญกนบถอพระพทธศาสนาควบคไปกบการนบถอลทธขงจอและลทธเตา

๗. พระพทธศาสนาในประเทศเกาหล

เมอชวง พ.ศ. ๙๑๕ สมณทตซนเตาไดนำาพระพทธศาสนาจากประเทศจนเขาไปเผยแผในอาณาจกรโกครโอ

หรอในประเทศเกาหลปจจบน และมพระมรนนทะ ชาวอนเดยไดเขามาเผยแผพระพทธศาสนา จงทำาใหมผนบถอ

พระพทธศาสนามากขน

ในสมยกอน ประเทศเกาหลประกอบดวย อาณาจกรโกครโอ ปกเช และซลลา ซงผนำาทง ๓ อาณาจกรนนบถอ

พระพทธศาสนา และใหการสงเสรมอปถมภพระพทธศาสนาตลอดมา

ตอมาเมอ พ.ศ. ๑๙๓๕ พระพทธศาสนาในประเทศเกาหลเรมเสอมลง เมอราชวงศโซซอนทนบถอลทธขงจอ

เขามามอำานาจปกครอง ดงนนจงไมสนบสนนและกดขผนบถอพระพทธศาสนา จนเมอ พ.ศ. ๒๔๕๓ ประเทศญปน

ไดยดและปกครองเกาหล ตอมาราชวงศเกาหลสนสดลงและไดออกกฎขอบงคบควบคมกฎระเบยบของวดจงเกด

ความเสยหายแกคณะสงฆมาก และสนบสนนใหพระสงฆมครอบครวเหมอนฆราวาสซงเปนการผดวนยสงฆแตดงเดม

ในสมยตอนปลายสงครามโลกครงท ๒ กองทพสหภาพโซเวยตและสหรฐอเมรกาไดเขายดประเทศเกาหล

จากประเทศญปน ตอมาเมอ พ.ศ. ๒๔๘๘ ประเทศเกาหลไดถกแบงออกเปนประเทศสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนเกาหล (เกาหลเหนอ) และประเทศสาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) ดงนนเมอประเทศเกาหลไดเปน

อสระจากการปกครองของประเทศญปนแลว พระสงฆและชาวพทธ

ในประเทศเกาหลไดประชมกนแลวลงมตใหรฐบาลยกเลกขอบงคบ

ตาง ๆ ทเกยวกบพระสงฆแลวใหปกครองตนเอง โดยมสภาบรหาร

ภายใตการควบคมของสำานกงานใหญ และตอมาเมอ พ.ศ. ๒๔๘๙ มการ

ตราธรรมนญปกครองคณะสงฆขนดวย

คำ�ศพทสำ�คญ (ภ�ษ�องกฤษ)

18 พระพทธศาสนา ม.๓ 19การเผยแผและการนบถอพระพทธศาสนาของประเทศตาง ๆ ทวโลก

การประกอบศาสนพธของพทธศาสนกชนในประเทศเกาหล

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศเกาหล

ปจจบนพระพทธศาสนาในประเทศเกาหลใตนนมความ

เจรญรงเรองมาก และมการสงเสรมใหมการจดการศกษาเพอการ

พฒนาบคลากรในพระพทธศาสนา และจดตงโรงเรยนพระปรยต-

ธรรมสำาหรบสอนพระภกษ ภกษณ สามเณร และสามเณร (สตร

ทจะบวช) สำาหรบคณะสงฆฝายสามญระดบตาง ๆ ทเปดรบบคคล

ทวไปดวย ซงสถานศกษาเหลานมคฤหสถเปนผบรหารแตอยใน

ความควบคมดแลของคณะกรรมาธการฝายการศกษาของ

คณะสงฆซงมหาวทยาลยพระพทธศาสนาท เกาแกทสดของ

ประเทศเกาหลตงขนเมอ พ.ศ. ๒๔๙๙ คอ มหาวทยาลย

ดองกก และใน พ.ศ. ๒๕๐๗ คณะสงฆในประเทศเกาหลใตไดตงโครงการแปลและจดพมพพระไตรปฎก

ฉบบเกาหล ตงอยในมหาวทยาลยดองกก และมหาวทยาลยแหงนไดรวมมอกบมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ-

ราชวทยาลยซงเปนหนงในมหาวทยาลยสงฆของประเทศไทยดวย

๘. พระพทธศาสนาในประเทศญปน

พระพทธศาสนาเขาสประเทศญปนโดยเผยแผขยายมาจากประเทศเกาหล คอ ใน พ.ศ. ๑๐๙๕ ในสมย

พระเจากมเมจ จกรพรรดองคท ๑๙ ของประเทศญปน พระพทธศาสนาไดเขาสญปน โดยพระเจาเซมาโว ของประเทศ

เกาหล สงราชทตไปยงราชสำานกพระเจากมเมจ พรอมดวยพระพทธรป คมภรพทธธรรมและพระราชสาสนแสดง

พระราชประสงคทจะขอใหพระเจากมเมจทรงรบดวยความพอพระทยนเปนการเรมตนของพระพทธศาสนา

ในประเทศญปน

ในสมยพระเจาจกรพรรดกมเมจ พระพทธศาสนาไดเจรญขนในประเทศญปน แตในสมยตอมานนไมได

สงเสรมพระพทธศาสนาจงเกดความเสอมลงเรอย ๆ จนถงสมยจกรพรรดนซยโกะ ไดสถาปนาเจาชายโชโตกใหเปน

ผสำาเรจราชการแผนดน

เมอ พ.ศ. ๑๑๓๕ ในสมยเจาชายโชโตกไดวางรากฐานการปกครองประเทศญปน และสรางสรรควฒนธรรม

พรอมทรงเชดชพระพทธศาสนา และเมอ พ.ศ. ๑๑๓๗ พระองคไดประกาศพระราชโองการยกยองพระพทธศาสนา

และเชดชพระรตนตรย ในยคของพระองคไดชอวา ยคโฮโก คอ ยคสทธรรมไพโรจน เปนชวงทพระพทธศาสนาได

รงเรองและมนคงทสดในประเทศญปน ประชาชนชาวญปนมความสามคคกนมากและมการสรางวดในพระพทธศาสนา

วดโฮรวจเปนวดเกาแกทมสถาปตยกรรมงดงามแหงหนง ในประเทศญปน

และสำานกปฏบตธรรม ซงเจาชายโชโตกไดทรงประกาศหลก

สามคคธรรมของสงคม

ในสมยของพระองคนไดมการตดตอทางวฒนธรรม

นำาเอาคมภรทางพระพทธศาสนาและอรรถกถาตาง ๆ เขาส

ประเทศญปน และมการเขยนคมภรอรรถกถาใหมขนมา

ตอมาเมอ พ.ศ. ๑๑๖๕ เจาชายโชโตกสนพระชนมลง ประชาชนจงไดรวมสรางพระพทธรปขนาดเทาองคจรง

ของพระองค และประดษฐานไวเปนอนสรณทวดโฮรวจ

หลงจากนนมาพระพทธศาสนาไดถกแบงออกเปนหลายนกาย ความเจรญของพระพทธศาสนาเรมถดถอยลง

เพราะนโยบายการปกครองประเทศบบบงคบใหเลกนบถอในพระพทธศาสนา จนถงยคเมจซงพระพทธศาสนา

ยงเสอมมาก และลทธชนโตไดรบความนยมและมผนบถอแทนพระพทธศาสนาจำานวนมาก ตอมาพระพทธศาสนา

ถกยกเลกไปจากราชสำานกของพระจกรพรรด และมนโยบายลมลางพระพทธศาสนา นอกจากนศาสนาครสตกเรม

เผยแผพรอมกบวฒนธรรมทางแถบประเทศตะวนตกเขามาในประเทศญปนมากขน และเมอการศกษาเจรญมากขน

พระพทธศาสนาเขามามบทบาทในเชงวชาการ พระสงฆเรมสนใจการศกษาและมงานวจยตาง ๆ มากขน สวนหนาท

ในการประกอบศาสนพธอนศกดสทธนน พระสงฆแตละนกายจะยงคงปฏบตไปตามระเบยบพธเดมของนกายตน

การนบถอพระพทธศาสนาในประเทศญปน

ในปจจบนชาวญปนนบถอพระพทธศาสนาควบคกนไปกบศาสนาชนโต พระพทธศาสนาในประเทศญปนมนกาย

ทสำาคญ ดงน

มคตวา ฮโชฮโชก ไมมนกบวช ซงมการดำาเนนชวตความเปนอยคลายฆราวาสทวไป

๔) นกายเซน (ธยาน หรอฌาน) นกายนถอวาทกคนมธาตพทธะอยในตว ทำาอยางไรจงจะใหธาตพทธะ

อยในตวนปรากฏออกมาได โดยความสามารถของตวเอง สอนใหดำาเนนชวตอยางงาย ใหเขาถงโพธญาณ นกายนคน

ชนสงและนกรบนบถอนกายนมาก และเปนตนกำาเนดลทธบชโด

๕) นกายนชเรน ซงจะนบถอสทธรรมปณฑรกสตรอยางเดยว โดยภาวนาเปลงคำาขอนอบนอมแดสทธรรม

ปณฑรกสตร เมอเปลงคำานออกมาดวยความรสกวามตวธาตพทธะอยในใจกบรรลโพธญาณไดปจจบนมนกาย

นชเรนโชชทสบทอดคำาสอนมาโดยตรง

๑) นกายเทนได (เทยนไท) พระไซโจ (เดงกะโยไดช) เปนผ

กอตง มหลกคำาสอนเปนหลกธรรมชนสง สงเสรมใหบชาพระพทธเจา

องคปจจบนและพระโพธสตว

๒) นกายชนงอน พระกไกเปนผตงในเวลาใกลเคยงกบนกาย

เทนได มหลกคำาสอนตามนกายตนตระ สอนใหคนบรรลโพธญาณดวย

การสวดมนตและยดถอคมภรมหาไวโรจนสตรเปนสำาคญ

๓) นกายโจโด (สขาวด) ผตงนกายนคอ โฮเนน เมอ พ.ศ.

๑๗๑๘ จะสอนเกยวกบสขาวดซงเปนดนแดนอมตสข ผทจะไป

ถงดนแดนนไดโดยการออกพระนามพระอมตาภพทธะ นกายน

มนกายยอย ๆ เชน โจโดชน (สขาวดแท) ตงขนโดยชนเรน วดอาซากซา แคนนอน กรงโตเกยว

เปนวดพระพทธศาสนานกายมหายานในประเทศญปน

enlightenment (เอนไล เทนเมนท) โพธญาณ การหยงร การประจกษความจรง การบรรลธรรมpilgrimage (พล กรมมจ) การเดนทางแสวงบญ การจารกแสวงบญ