ความรู้ และ เจตคติ ต่อการรักษา ...วารสารว จ ยและพ ฒนา ป ท 2 2553 Research and Development
ยุติธรรมช ุมชนคืออะไร 1 - MOJ.GO.THนโยบายพ...
Transcript of ยุติธรรมช ุมชนคืออะไร 1 - MOJ.GO.THนโยบายพ...
ยตธรรมชมชนคออะไร1
ชมชนมองความยตธรรมทางอาญาอยางไร ? ประเทศใดทใชนโยบายควบคมอาชญากรรมแบบสดโตง มงควบคมอาชญากรรม โดยไม
ใสใจในการพฒนา “คณภาพชวตของชมชน” ซงถอวาเปน “ความยตธรรมทางสงคม” ทสาคญทคขนานกบ “ความยตธรรมทางอาญา” โดยถอวารฐเทานนเปนมออาชพ ในทายทสดประเทศนนกจะไมสามารถจดการกบปญหาอาชญากรรมใด ๆ และไมสามารถทาใหคณภาพชวตและความเปนอยของประชาชนดขนได ดงเชน เกดกระแสเรยกรองและกระแสกดดนตอประเทศสหรฐอเมรกาอยางรนแรงในชวง พ.ศ. 2510 เปนตนมา โดยรฐตาง ๆ ในประเทศน ไดพยายามปรบนโยบายหลายรปแบบเชนเปลยนมาใชนโยบายปราบอาชญากรรมอยางรนแรง แตสดทายกยงลมเหลว จนเมอมการหนมาใหความสาคญกบ “กระบวนทศนการมสวนรวมของชมชน” (Community Participation Paradigm) ในรปแบบ “ยตธรรมชมชน” (Community Justice) โดยใหประชาชน/ชมชนเขามามสวนรวมในกจกรรมของรฐและของกระบวนการยตธรรมมากขน จงเรมทาใหกระแสกดดนตอรฐลดลงและทสาคญอยางยงคอเกดความไววางใจซงกนและกน ความรวมมอจากภาคประชาชนเพมสงมากขน ภาพขององคกรในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเคยเปนภาพลบกกลายเปนบวก อาชญากรรมทไมเคยมผใดแจงเบาะแสกมการแจงเบาะแสเพมมากขนทาใหการอานวยความยตธรรมมประสทธภาพมากขน จนทาใหอาชญากรรมลดลงอยางเปนรปธรรม
ความเคลอนไหวของ “กระบวนทศนการมสวนรวมของชมชน” ในประเทศไทย เมอ 20 ปกวาทผานมาประสบการณใหมททกภาคสวนลวนใหความสนใจใน กระบวนทศนการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในการพฒนา “ความยตธรรมทางสงคม” ปรากฏการณดงกลาวเปนผลมาจากการรณรงคเกยวกบประชาธปไตยมาอยางยาวนาน จนกลายเปนบทบญญตสาคญในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ซงเรยกกนวาเปนรฐธรรมนญฉบบประชาชน ในชวงการรางรฐธรรมนญฉบบดงกลาวภาคประชาชนใน “ระดบรากหญา” ใหความสนใจมากทจะเขามารวมในกระบวนการบรหารประเทศ ทาใหรฐธรรมนญฉบบดงกลาวมบทบญญตหลายขอททาใหปรชญาของรฐธรรมนญฉบบนนเปลยนจาก “ประชาธปไตยแบบตวแทน” (Representative Democracy) เปน “ประชาธปไตยแบบมสวนรวม” (Participatory Democracy) รฐธรรมนญฉบบดงกลาวไดวาง
1 โดย นายสมชาต เอยมอนพงษ ผเชยวชาญพเศษดานการแกไขฟนฟและกจกรรมชมชน กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม
2
หลกการพนฐานในการเปลยนแปลงประเทศไวหลายประการจากระบบราชการแบบดงเดมทเปนตนตอของการละเมดสทธในทางการเมองและการทจรตคอรปชน มาเปนระบบการปกครองทชมชนมสวนรวมมากขนในการตดสนใจในอนาคตของตนเอง และยงไดกาหนดใหมการเปลยนแปลงระบบการบรหารราชการและระบบยตธรรมซงตองสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวม คมครองสทธและเสรภาพสวนบคคล การละเมดสทธมนษยชนโดยภาครฐ สงเสรมความเปนอสระของศาล และสรางกลไกเพอใหกระบวนการบรหารราชการมความโปรงใส สงเสรมการกระจายอานาจใหแกทองถน และแกชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา
การแกปญหาอาชญากรรมโดยรฐ ไมใชเพยงแค “การใชอานาจควบคม” อยางเดยว การแกปญหาอาชญากรรมทแทจรงคอ “การสรางสงคมทเปนธรรม” เพราะสงคมทไมเปนธรรมเปน “สาเหตสาคญ” ของการเกดอาชญากรรม การสรางสงคมใหเปนธรรมและยตธรรมจงเปนการแกปญหา และการปองกนปญหาอาชญากรรมทตนเหตนนเอง มาตรการสาคญๆในการสราง “สงคมใหเปนธรรม” เชน การใหการศกษา การนนทนาการ การหางาน และการสรางครอบครวใหเขมแขง สาหรบเดกๆ มาตรการเหลานลวนสงผลดตอการควบคมอาชญากรรม การสรางสงคมทเปนธรรมยงยอมรบในหลกการใหความชวยเหลอและการสงเคราะหแกผใหญ และเดกทกระทาผด และหลกการหลกเลยงการปฏบตทไมเทาเทยมกน “ทางเชอชาต เผาพนธ และชนชน” จงตองยาเสมอวา:“ระบบยตธรรมทางอาญาทมประสทธภาพจะตองพฒนาทง “ความยตธรรมทางอาญา”” และ “ความยตธรรมทางสงคม” ไปพรอม ๆกน”
ดงนนเราจงตองปรบปรง “ความยตธรรมทางอาญา” ใหสามารถทางานไดอยาง “ยตธรรม” “เปนธรรม”และ “ปกปองสทธและเสรภาพ” นอกจากนยงจะตองปรบปรง “ระบบสงคม” โดยใชนโยบายพฒนา “ความยตธรรมทางสงคม” เพอสรางเงอนไขตางๆทจะทาใหระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ และเปนธรรมเพมมากขน และตนเหตสาคญททาใหเกดปญหาดงกลาวมาทงหมดนนอยทปญหา “ความไมเปนระบบ” ของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย ทอยกนอยางกระจดกระจาย ทาใหขาดความรวมมอและการประสานงานระหวางองคกรตาง ๆ ของระบบยตธรรมทางอาญา สงผลทาใหหนวยงานในระบบเกดการแขงขน สรางอาณาจกร ขาดการเรยนรอาชญากรรมอยางเปนระบบ มงเนนใหความสาคญกบ “ผกระทาผด” เนนการ “ใชอานาจควบคม” อาชญากรรม เปนหลก ผลสดทายทาใหการบรหารงานยตธรรมไมมประสทธภาพ ปญหาอาชญากรรมยงคงไมไดรบการแกไข และไมสงผลดใด ๆ ตอคณภาพชวตและความเปนอยของชมชน เหยออาชญากรรมมองความยตธรรมทางอาญาอยางไร ?
เหยออาชญากรรม ถกทอดทงไวนอกระบบยตธรรมทางอาญามาโดยตลอดเหยออาชญากรรมไมเคยไดรบความคมครองจาก “ความยตธรรมทางสงคม” มานานนบรอยป โดยรฐแยง
3
เอาคาชดใชทดแทนทควรไดแกเหยออาชญากรรมไปเปนคาปรบเขารฐโดยอางวาความผดทกระทาตอเหยอเปนความผดตอรฐ รฐตองมคาใชจาย ตองจางตารวจ อยการ ศาล ราชทณฑ ดงนนเงนนนตองไดแกรฐเพอเปนคาจดการดงกลาว หากเหยอตองการกใหไปฟองทางแพงเอาเอง ชางนาสงสารเหยออาชญากรรมทตองตกเปนเหยอซาแลวซาเลาแลว“ความยตธรรมทางสงคม” สาหรบเหยออาชญากรรมอยทไหน?
จนเมอเกดกระแสความเคลอนไหวของยตธรรมสมานฉนทเมอวนท 16 มกราคม 2545 มการสมมนาแหงชาตวาดวยความยตธรรมสมานฉนทครงท 1 เพอนาเสนอความยตธรรมสมานฉนทแกชมชนทเกยวของกบความยตธรรมทางอาญาทงหลาย แนวคดของการจดสมมนาระดบชาตอยางเปนทางการเพอเปดตวแนวคดความยตธรรมสมานฉนท ณ ตกสนตไมตร ทาเนยบรฐบาล ผเขาฟงการเปดตวคอผนาในวงการศกษากฎหมายและบคคลในระดบสงในสงคมไทย ประธานการสมมนาคอนายกรฐมนตร และทสาคญอยางยงคอสมเดจพระเจาหลานเธอพระองคเจาภชรกตยาภา พระธดาในสมเดจพระบรมโอรสาธราชสยามกฎราชกมาร การสมมนาครงนนมการถายทอดสดออกอากาศไปพรอม ๆกนทวประเทศ แมวาความยตธรรมสมานฉนทจะไดรบการสนบสนนดวยดแตในความเปนจรงนนในการนามาใชไมใชเรองทจะทาไดงาย ๆ เลย
ในความเหนของ ดร.กตตพงษ กตยารกษ 2 เชอวายตธรรมสมานฉนทจะเปนวธการทมประโยชนตอการจดการกบปญหาอาชญากรรมในกรณของประเทศไทย และสามารถใชแกปญหาใด ๆ ในการบรหารงานยตธรรม เปาหมายสาคญในการปองกนอาชญากรรมโดยยตธรรมสมานฉนท คอการลดจานวนผตองโทษในเรอนจาและลดการใชกระบวนการยตธรรมแบบทางการลงโดยการแกไขฟนฟผกระทาผดดวยกลวธทจะสามารถทาใหผกระทาผด “ผกพนตนเอง” ทจะตองรบผดชอบชดใชเยยวยาใหกบ “เหยออาชญากรรมและชมชน” นอกจากนยตธรรมสมานฉนททสามารถทาใหทกฝายสามารถกลบคนสสถานภาพเดมไดคอกระบวนการทตองพงพา “กระบวนการมสวนรวมของชมชนและการเสรมพลงอานาจใหกบสมาชกแตละคนของชมชนและชมชนในการจดการกบอาชญากรรมและปญหาความไรระเบยบอน ๆ ในชมชนทโดยปกตไดรบการแกไขโดยภาครฐแตฝายเดยว”
การเดนตามนโยบาย “กระบวนทศนการมสวนรวมของชมชน” ความยตธรรมสมานฉนทตองเนนการแกปญหาอาชญากรรม และปญหาความยตธรรมดวยวธการ “ขยายหรอเปดหนางานหรอบทบาททหนวยงานตาง ๆในระบบยตธรรมทางอาญาเคยทามาและยดถอวาเปนอานาจหนาทของตนเทานน” ใหประชาชนและชมชนมสวนรวมในการตดสนใจทาแทนในระดบทองถน 2Dr. Kittipong Kittayarak, Workshop 2: Enhancing Criminal Justice Reform, Including Restorative Justice, 22 April 2005 The 11th United Nation Congress on Crime Prevention and Criminal Justice 1
4
ยตธรรมสมานฉนทยงสนบสนนการใชประโยชนจากการทางานรวมกนอยางเปนหนสวนในรปแบบตาง ๆ ระหวางภาคเอกชน ภาครฐ ชมชน และประชาชนโดยทวไป ผกระทาผดมองความยตธรรมทางอาญาอยางไร?
“ความยตธรรมทางสงคม” ทเรมเปนกระแสคขนานกบ “ความยตธรรมทางอาญา” เหตผลสบเนองจากปญหาทเรอนจามจานวนนกโทษทเพมขนอยางตอเนอง นกโทษสวนใหญเปนผทยากไร สบเนองจากศาลใชโทษจาคกมากเกนไป ประกอบกบการระบาดของยาเสพตดประเภทแอมเฟตามนและรฐมนโยบายเอาจรงกบยาเสพตด ผลทาใหนกโทษลนเรอนจาตองอยกนอยางเบยดเสยดเยยดยด ทาใหเรอนจาตองใหความสาคญกบ “การควบคม” เปนหลก จงไมสามารถใหการบาบดตามความจาเปนและความตองการของผตองโทษแตละคนได จนเปนเหตใหเกดความวนวายในเรอนจาหลายครง ดานกระบวนการยตธรรมทางอาญาเองกยงคงเผชญกบปญหาคดคงคาง เนองจากไมมมาตรการคดกรอง เพอการหนเหคด กวาศาลจะมคาพพากษาในแตละคดตองใชเวลามากกวา 1 ป สงผลกระทบตอคนยากจนซงเปนประชากรสวนใหญของเรอนจาทไมสามารถประกนตวเองออกไปไดกจะตองถกคมขงระหวางรอการพจารณาพพากษาเพราะความ “ไมเทาเทยมกน”ในทางการเงน เชนเดยวกนกบกรณของ ผทถก “กกขงแทนคาปรบ” ทยากจน ทงสองกรณผถกคมขงไมไดรบการบาบดฟนฟทจาเปนใด ๆ จงเกดความแตกตางระหวาง “คนรวยกบคนจน”ขนมาทนท และเปนอทาหรณสาหรบการมงอานวย “ความยตธรรมทางอาญา” ทไมไดคานงถงหลก “ความยตธรรมทางสงคม”
ความเคลอนไหวเกยวกบการบงคบใชพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดใหโทษ พ.ศ. 2545 ทมวตถประสงคเพอใชเปนโปรแกรมลดอปสงคดานยาเสพตดสาหรบผตด/ผเสพยาเสพตดใหโทษโดยเฉพาะยาบาซงกาลงระบาดอยางรนแรงแทนฝนและเฮโรอนในขณะนนทระบาดรนแรงจนหมคนทกชนชนโดยเฉพาะกลมเดกและเยาวชนทสวนใหญตาง“ยากจน” ตองตกเปน “เหยอของยาเสพตด” (Drug Victim) ในขณะเดยวกนยงถอวาเปน “ความผดอาญา” กลายเปนคนมสองสถานะในคน ๆ เดยวกน รฐบาลไทยจงจดใหปญหายาเสพตดเปนวาระของชาตในลาดบตน และทาใหการบงคบบาบดฟนฟตามพรบ.ดงกลาว เปนการ “หนเหคดยาเสพตดใหโทษ” (Drug Diversion Programs) เปนครงแรกในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย
กฎหมายนตองการใหผทตดเสพเขารบการบาบดแทนการสงไปฟองคด และหากผนนปฏบตตามเงอนไขการบาบดและผลการบาบดเปนทพอใจผนนกจะไดรบการปลดปลอยจากคดนนโดยอยการจะมคาสงไมฟองซงผนนยงจะไดรบความชวยเหลอตอเนองในชมชนตามหลกการ “ความยตธรรมทางสงคม” เพอใหสามารถคนสชมชนไดอยางพลเมองด และดวยตระหนกถงภาระการบงคบบาบดและนโยบายของรฐในการตอสกบยาเสพตดในยทธศาสตรดานการลดอปสงควาจะไมมความสาเรจไดเลยหากขาด “กระบวนการมสวนรวมจากชมชน” อยางแทจรงเพอเปนหนสวน
5
ในการขจดและลดปจจยเสยง สรางและเพมความเขมแขงใหกบปจจยคมครองในชมชนเพอทาใหชมชนมสภาพทเอออานวย ตอการคนสชมชนเยยงพลเมองดของผผานการบาบดดวยการใหความชวยเหลอสนบสนนอยางตอเนองในชมชน ชมชนจงเปนตวแปรและเปน “หวงโซสาคญ” ตอการปองกน การบาบดรกษา รวมทงการปราบปรามและการควบคมยาเสพตดอกดวย ยทธศาสตรหรอตวแปรทสาคญตอการเอาชนะยาเสพตดอยางยงยนจงอยท “กระบวนทศนชมชน” (Community Paradigm) ยตธรรมชมชนให “ความยตธรรมทางสงคม” กบทกฝาย
หากเปรยบกระบวนการยตธรรมทางอาญาดงเดมเปนเสมอนตนไมคงเทยบไดดงตนสน ทเตบโตสงขนไปในทางดงมงเฉพาะตงรบ (Reactive) ซงจะทางานเมอความผดเกดขนแลว โดยยดเอาผกระทาผดเปนศนยกลาง (Offender Focused) โดยใหความสาคญสงสดกบการลงโทษแตการแกไขฟนฟทงานวจยรบรองวาใหผลตอการปองกนการกระทาผดซาไดดทสดกลบใหความสาคญตาสด ความเปนตนสนจงไมสามารถแผกงกานสาขาใหความรมเยน และปกปองคมครองสงคมจากอาชญากรรมได ความเปนตนสนจงทอดทงเหยออาชญากรรมใหหนาวสนอยขาง ๆ ลาตนเพราะไรกงกานและใบอนหนาทบทจะเปนรมเงาและทพกพง ความเปนตนสนจงโอนไปเอนมาทามกลางพายปรปกษทแผรงสฟาดฟนรนแรง ทไมรวาเมอใดทตนสนนนจะโคนลงมาทบ จงเตมไปดวยความระวงภยแคลงใจตลอดเวลาไมมความสงบสข แตเมอหนไปมองทตนไทรทยนทะมนอยเคยงขาง ทนทเพยงแคมองกใหความรสกสบายเยนตา เกดความสงบเยนแมยงไมไดเขาไปอาศยใตรมเงายามแดดทแผดกลาหรอเมอยามฝนแรง ตนไทรชางมนคงไมโยกคลอนแมพายจะรนแรงเพยงใด ตนไทรแผกงกานสาขาใหรศมครอบคลมพนทไดกวางขวางตามอายขย และเมอเขาไปอยภายใตรมเงาจะใหความรสกผอนคลายสงบเยนทง ๆ ทตนไทรกอยเฉย ๆ ไดยนเสยงนกรอง รสกปลอดภยทอาจเผลอหลบไดอยางงายดาย ตนไทรเปรยบไดดง “ยตธรรมชมชนและยตธรรมสมานฉนท” ทเอออาทรเหยออาชญากรรมและชมชนโดยจะไมยอมทอดทงเหยออาชญากรรม และชมชน แมกระทงผกระทาผดไวนอกรมเงา ทสาคญทสดยงมงคมครองสงคมและชมชนจากอาชญากรรมดวยการใหเหยออาชญากรรมและชมชนเขามามสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรม ทงยงมงแกไขเยยวยาใหผกระทาผดเกดสานกรบผดชอบตอการกระทาของตน ปรบเปลยนตนเองใหเปนพลเมองด สามารถอยรวมกนในชมชนไดอยางปกตสข จงเปนกงกานทแผขยายออกไปจากเปาประสงคเดมไปสชมชนและเหยออาชญากรรมทมอยทกหยอมหญา ตนยตธรรมชมชนและยตธรรมสมานฉนท เปนตนไมทแผฐานรากออกไปโดยรอบตามรศมของกงกานเพอใหความมนคงแกกงกานและใบ ทจะเปนดอกผล และรมเงาแกนกกา และสตวนอยใหญทตางพงพาซงกนและกน
6
ยตธรรมชมชนคออะไร? “ยตธรรมชมชนหมายถงการปองกนอาชญากรรม และกจกรรมทเกยวกบความยตธรรมในรปแบบตางๆ ในความรบผดชอบของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมหนวยใดหนวยหนงทเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการปองกนหรอในกจกรรมนน ๆ โดยมเปาหมายสดทายเพอคณภาพชวตของชมชน” (Karp กบ Clear: 2000:324) จากคาจากดความของยตธรรมชมชนดงกลาวจะเหนวายตธรรมชมชนประกอบดวยตวละครอยางนอยสองฝาย ฝายแรกคอหนวยงานในกระบวนการยตธรรมหนวยใดหนวยหนง ฝายทสองคอชมชน ซงการใหความหมายของยตธรรมชมชนเชนนเพอใหเกดความเขาใจเกยวกบยตธรรมชมชนไดงายยงขน
องคกรอน ๆ หรอหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนมากกวาหนงหนวยงานจะเขามาทางานรวมกบหนวยงานในกระบวนการยตธรรมตามชองทางทเปดโอกาสใหนนจะกระทาไดหรอไม กตอบวาไดขนอยกบปญหาและเปาประสงคของการแกปญหานน ๆ วาชมชนนนไดรวมกนตงเปาประสงคทตองการแกไขใหบรรลไวกเปาประสงค และการทจะบรรลเปาประสงคนน ๆ ชมชนมประสบการณมากอน หรอมความสามารถทาไดเองหรอไม หากไมสามารถทาไดเองชมชนจะประสานเพอดงหนวยงานใดหรอองคกรใดเขามารวมทางานดวยบาง ดวยเหตผลขอนทาใหยตธรรมชมชนอาจมรปแบบทมโครงสรางงาย ๆ ดงปรากฏตามคาจากดความดงกลาวแลวขางตน และนอกจากนยตธรรมชมชนยงมรปแบบทคอนขางซบซอนทมองคกรหรอหนวยงานทเขามารวมกนทางานมากกวาสองหนวย และรปแบบทซบซอนทบรณาการการทางานรวมกนแบบเบดเสรจครอบคลมหนวยงานทจาเปนทชมชนจะตองประสานดงใหเขามาทางานรวมกนเพอใหเปาประสงคทชมชนรวมกนตงไวนนบรรลผลสาเรจ
คาวา “มสวนรวม” นนหมายความวาชมชนอาจเขามามสวนรวมในการปองกนอาชญากรรมหรอในกจกรรมใด ๆ ของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมตามทเปดโอกาสใหในหลายระดบกได ตงแตระดบการมสวนรวม “ตาสด” เชนการใหขอมลขาวสารแกหนวยงานในกระบวนการยตธรรมไปจนถงการมสวนรวมอยางเปน “หนสวน” กนกบหนวยงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ชมชนทจะทางานรวมกบหนวยงานใดๆในกระบวนการยตธรรมอยางเปนหนสวนหมายถงชมชนทรวมตวกนในรป “องคกรชมชน” ทมชอเรยกขานมการประชมกนเปนระยะ ๆ เชน กลมออมทรพย กลมแมบาน กลมกลองยาว กลมเฝาระวงชมชน กลมอาสาสมครโรงเรยน วดหรอมสยดเปนตน
การทางานรวมกนนนมเปาหมายเพอชวตและความเปนอยทดของชมชน กจกรรมทเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมนนประกอบดวย
7
1) กจกรรมเชงรกไดแกการปองกนในรปแบบตาง ๆ กอนทจะเกดอาชญากรรม เชนการเฝาระวงอาชญากรรมในชมชน การแกไขปญหาทเปนปจจยเสยงตอการกระทาผดในชมชน การศกษาคนหาความตองการของชมชนเปนตน และ
2) กจกรรมเชงรบไดแกกจกรรมใดๆภายหลงทเกดอาชญากรรมแลว เชน การระงบขอพพาทหรอความขดแยง การสงเคราะหชวยเหลอเหยออาชญากรรม การเตรยมการกอนปลอยเพอรบคนผกระทาผดจากเรอนจาสชมชน การควบคมและสอดสองผกระทาผด การชวยเหลอสงเคราะหในการปรบตวเขากบชมชน การจดใหผกระทาผดทางานบรการสาธารณะเปนตน
ชมชนมสวนรวมอยางไร ? จงจะเรยกวาเกดยตธรรมชมชนขนแลว? เพยงประชาชนแจงขอมลขาวสารเกยวกบเบาะแสของอาชญากรรมเทานนยงไมถอวา
ยตธรรมชมชนเกดแลว การแจงเบาะแสเปนการทาหนาทของพลเมองดเปนการกระทาฝายเดยวทรฐเปนผไดประโยชน แมผแจงจะไดรบประโยชนตอบแทนหากมการจบกมอาชญากรรมตามทแจงไปไดอยางรวดเรวในแงของความสงบเรยบรอยกตาม การทประชาชนจะแจงเบาะแสอาชญากรรมใหกบรฐนนประชาชนผนนตองมจตสาธารณะและทสาคญทสดประชาชนนนตองไววางใจรฐวาหากแจงแลวตนจะไมไดรบผลรายจากการแจงหรอจะตองมการดาเนนการจบกมทนทอยางจรงจงเปนตน แตหากการแจงเบาะแสนนเกดจากการสรางสมพนธภาพกบชมชนโดยภาครฐกถอไดวายตธรรมชมชนเรมเกดขนแลวซงหากอยากจะรวายตธรรมชมชนเกดขนแลวหรอไมใหตรวจสอบวาเขาองคประกอบครบทง 5 ขอดงตอไปนหรอไม 1) เนนปฏบตการในระดบพนทใดพนทหนง 2) เนนการใชกระบวนการแกปญหา 3) เนนการกระจายอานาจและความรบผดชอบ 4) มเปาหมายเพอคณภาพชวตของชมชน และ 5) เนนกระบวนการมสวนรวมของประชาชน/ชมชน 1) ยตธรรมชมชนเนนปฏบตการในพนท
แมคาวา “ชมชน” จะมผใหคาจากดความหรอใหความหมายไวหลากหลายแตกตางกนเชนชมชนของผทมความสนใจในเรองเดยวกนและทากจกรรมรวมกนในสงทกลมของตนสนใจ แตยตธรรมชมชนกลบเนนปฏบตการในระดบพนทตามเขตภมศาสตร โดยมเหตผลดงน
ประการแรก เพราะยตธรรมชมชนมเปาหมายสดทายเพอพฒนาคณภาพชวตและความเปนอยของชมชนจงจาเปนตองอาศยขอมลทมขอบเขตของพนทแนนอนในการประเมนผลทงกอนและภายหลงการดาเนนงานวาบรรลเปาหมายหรอไม
ประการทสอง ยตธรรมชมชนเนนการแกปญหาทงการแกปญหากอนทอาชญากรรมจะเกดและการแกปญหาเมอเกดอาชญากรรมแลวดงนนจงจาเปนตองกาหนดขอบเขตของพนทเพอศกษาขอมลของพนทนนโดยละเอยดและนาขอมลนนเขามาสกระบวนการแกปญหาอยางเปนระบบ โดยเฉพาะในพนททอาชญากรรมระบาดรนแรง ขอมลมความสาคญอยางยงตอการทชมชนจะตดสนใจรวมกนในการเลอกปญหาทตองการจะแกไขกอนและหลงตามลาดบความเรงดวนของ
8
พนท กาหนดเปาประสงค กาหนดยทธศาสตรหรอกจกรรม กาหนดผทจาเปนทจะตองดงเขามามสวนรวมในกระบวนการแกปญหา กาหนดระยะเวลาทปญหานนนาจะสามารถแกไขไดสาเรจ และกาหนดผลลพธทตองการจากกระบวนการแกปญหานน
ประการทสามยตธรรมชมชนมงเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการแกปญหาของชมชนโดยชมชน ยตธรรมชมชนจะพยายามทาทกวถทางเพอสงเสรมใหสมาชกชมชนมโอกาสพฒนาความสมพนธระหวางกนอยางสมาเสมอและตอเนองผานทางกระบวนการแกปญหาของชมชนโดยเชอวากระบวนการมสวนรวมจะทาใหสมาชกของชมชนเกดความรสกถง “ความเปนชมชนเดยวกน” เกดความรสกเปนเจาของชมชน หวงแหนชมชนของตน ตองการปกปองศกดศรของชมชนของตน ไมตองการใหผใดมาเหยยบยาศกดศรของชมชนของตน การพฒนาความสมพนธในรปแบบดงกลาวเปนการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกของชมชนตามแนวระนาบทสามารถสรางความเขมแขงใหกบชมชนไดเปนอยางด 2) ยตธรรมชมชนเปนกระบวนการแกปญหา
ยตธรรมชมชนแตกตางจากกระบวนการแกปญหาอาชญากรรมของระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมทใชวธการลงโทษจาคกเปนหลก และอาชญากรรมถกมองวาเปนการแขงขนระหวางฝายโจทก กบ ฝายจาเลย
แตสาหรบยตธรรมชมชน อาชญากรรมและความไรระเบยบทงหลาย จะไดรบการแกไขดวย “รปแบบการแกปญหา” ในรปแบบตางๆกน ทงการแกปญหาภายหลงทเกดอาชญากรรมแลวและการแกปญหากอนทจะเกดอาชญากรรม
การทางานรวมกนแบบยตธรรมชมชนจะจดใหมเวทสาธารณะสาหรบชมชน เชนการประชมชมชน หรอประชมคมหมบาน เพอใหหนวยงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญา องคกรชมชนทองถนทงหลาย สมาชกของชมชนไดพบปะแลกเปลยนขอมลขาวสาร ความคดเหน ความวตกกงวล และความหวงใยตอชมชน ขอมลเหลานนสามารถทจะใหคาตอบไดวาทางออกสาหรบปญหาของชมชนควรทาอยางไร? ยตธรรมชมชนเนนทงการแกปญหาความสงบเรยบรอยทตองกระทาเพอปรบปรงคณภาพชวตของชมชน และผลทจะเกดตามมาจากการแกปญหานนๆ
“กระบวนทศนการแกปญหา” (Problem Solving Paradigm) แตกตางจาก “กระบวนทศนแบบปรปกษ” (Conflict Paradigm) อยตรงทกระบวนการแกปญหาตองพงพา “ขอมล” “การพจารณาขอมลอยางรอบคอบ” และ “ความสนใจของสมาชกชมชนทจะทางานรวมกนในการแกปญหานนๆ” กระบวนทศนการแกปญหาเชอวาการทประชาชนมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนและความหวงใยรวมกน ภายใตสภาพแวดลอมทมกตกาทเกดจากการตกลงรวมกนและพรอมดวยขอมลเชนน การแกปญหาใดๆจะสามารถพบทางออกไดเสมอ
ขอมลชมชนจะนามาใชในกระบวนการแกปญหา 3 แนวทาง
9
ประการแรก ขอมลทางภมศาสตรจะใชเพอจดลาดบความเรงดวนทจะตองเขาจดการโดย “ยตธรรมชมชน” พนททอาชญากรรมระบาดรนแรงยอมมความจาเปนทระบบยตธรรมทางอาญาจะตองใช “ยตธรรมชมชน” เขาไปจดการกอน แตไมใชเพราะอาชญากรรมทรนแรงเทานน หากแตเพอปรบปรงคณภาพชวตของชมชนทตองใหความสาคญมากกวา
ประการทสอง ความตองการและความวตกกงวลของชมชนเปนแหลงขอมลทสาคญในกระบวนการแกปญหา สมาชกของชมสามารถใหขอมลแกผปฏบตงานในระบบยตธรรมทางอาญาไดดทสดเพราะพวกเขาสมผสและใกลชดกบขอมลทเกยวกบปญหาคณภาพชวตของชมชน
ประการทสาม ขอมลนนจะนามาตงเปาหมายทสามารถจะวดไดถงความกาวหนาของยตธรรมชมชนทดาเนนการในพนทนนๆโดยเทยบเคยงกบฐานขอมลเดม 3) ยตธรรมชมชนยดหลกการกระจายอานาจ และความรบผดชอบ
การบรหารจดการของระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมเปนการบรหารในทางดงระบบยตธรรมทางอาญาจะแบงออกเปนชนๆ ผปฏบตในองคกรในแตละชนจะรายงานขนไปยงผบงคบบญชาทอยใกลชดขนไปจนถงระดบสงสด
“กระบวนทศนยตธรรมชมชน” เปลยนรปแบบการทางานเชนนนใหเปนแนวระนาบทงหมดมสวนทเปนทางดงไมมากนก เหตผลสบเนองมาจากกระบวนทศนยตธรรมชมชน ตองพงพาการทางานรวมกนแบบเปนหนสวนกบทกภาคสวนทเกยวของรวมทงชมชน
เหตผลทตองดงหลายภาคสวนเขามารวมดวยเพราะอาจมบางปญหาบางเปาประสงคทชมชนไมมประสบการณมากอน หรอไมมทรพยากรเพยงพอ หรอไมมอานาจทจะกระทาไดโดยลาพงชมชนเอง เชนการจบกมผทคายาเสพตดรายใหญในชมชน เพราะชมชนจะจบไดเฉพาะความผดซงหนา และชมชนเองไมมอาวธไมไดมประสบการณในการจบกมจงอาจเสยงตอภยอนตรายได ดงนนการดงตารวจเขามารวมทางานดวยอยางเปนหนสวนในเปาประสงคนจงมความจาเปน
องคกรทงหลายทตกลงเปนหนสวนยตธรรมชมชนเพอแกปญหารวมกบชมชนจะตองแตงตงตวแทนขององคกรมาทางานรวมกน รวมทงองคกรชมชนทองถนทงหลายในพนทเปาหมายดวย เมอตวแทนมาอยรวมกนทโตะประชมจงตองมผใดผหนงทเปนตวแทนจากองคกรใดองคกรหนงจะไดรบการคดเลอกจากทประชมใหทาหนาทบรหารหนสวนยตธรรมชมชนทเกดขน สมาชกอนๆ กจะทาหนาทเปนสมาชก
หนสวนยตธรรมชมชนใดๆ จะไมประสบผลสาเรจเลยหาก สมาชกแตละคนเพยงแตรบปากในทประชม แตครนกลบไปรายงานตนสงกดแลวตนสงกดไมยอมรบรในสงทตวแทนไปรบขอผกพนมา
ดงนนหลกการกระจายอานาจ และความรบผดชอบจงเปน “หวใจ” ตอความสาเรจของยตธรรมชมชน ตวอยางเชน ในกระบวนทศนตารวจชมชน ตารวจจะไดรบมอบอานาจเตมในการ
10
ตดสนใจทจะกระทาการใดๆเพอแกปญหาในระดบชมชนเมอเขาทางานรวมกนแบบเปนหนสวนในยตธรรมชมชนทกรปแบบ โดยไมตองรายงานกอนแลวจงคอยตดสนใจซงชาเกนไปในการแกปญหาทเหนอยเฉพาะหนาในชมชน
หลกการกระจายอานาจเปนหลกประกนวาองคกรทเขามาเปนหนสวนจะตอง “ผกพนตน”ตามทผแทนของตนไดเหนชอบดวยตามมตของทประชมหนสวนยตธรรมชมชน
การผกพนมทงผกพนทจะใชทรพยากรรวมกนไมวาจะเปน บคลากร ความเชยวชาญ การเงน ประสบการณ รวมทงบรการตางๆทองคกรนนๆใหบรการแกชมชนอยแลว
องคกรทเปนสมาชกของหนสวนยตธรรมชมชนจะนาทรพยากร และบรการทตนดาเนนการอย หรอทตนมเขามา “รวมทน” ในหนสวนยตธรรมชมชนดวย ซงทรพยากรทแตละองคกรนาเขามาจงไมจาเปนทจะตองเหมอนๆ กน เชนสาธารณสขอาจนาบรการตรวจสขภาพใหกบชมชนเขามาเปนตน 4) ยตธรรมชมชนใหความสาคญกบคณภาพชวตของชมชนเปนลาดบแรก
กระบวนทศนยตธรรมชมชนเขาใจในเปาหมายของระบบยตธรรมทางอาญาทมงใหความสาคญกบผกระทาผดเปนลาดบแรก แตยงเหนไปไกลกวานนวาเปาหมายดงกลาวยงอยภายใตเปาหมายหลกคอ “เพอคณภาพชวตและความเปนอยของชมชน”
กระบวนทศนยตธรรมชมชนมเปาหมายสดทายสองประการ ประการแรกเพอลดอาชญากรรมและความหวาดกลวในอาชญากรรม เชนการปรบเปลยน
สภาพแวดลอมทจะทาใหเกดอาชญากรรมและการตกเปนเหยออาชญากรรม การปองกนการกระทาผดซาของผถกคมความประพฤตหรอผทไดรบการพก/ลดโทษทอยในชมชนเปนตน
ประการทสอง เพอ“สรางความแขงแกรง” ใหกบชมชนในการปกปองคมครองตนเอง โดยเหนถงความสาคญใน “ศกยภาพของชมชนในการจดสวสดการเพอสมาชกของชมชนโดยชมชน” (collective efficacy) และเหนวาชมชนเปนของสมาชกชมชนทกคนไมวาคนนนจะดหรอเลว จนหรอรวย กระบวนทศนยตธรรมชมชนจงไมทอดทง “ประสบการณ” ทสมาชกแตละคนของชมชนมอย หากแตจะรวบรวมเอาประสบการณของสมาชกเหลานน แลวนามาจดระเบยบใหสามารถทางานรวมกนเพอใหเกดผลโดยรวมตอชมชนของพวกเขาเอง
สภาพโดยทวไปของชมชนอยางนอยสองประการทเปน “ความทาทาย” ทสาคญตอระบบยตธรรมทางอาญาในการนา “ยตธรรมชมชน” มาใช
ประการแรก ชมชนทงหลายตางประกอบดวยผคนทมความแตกตางหลากหลาย และองคกรตางๆ ในหลายระดบทตางมผลประโยชนแขงขนกน ในสถานการณเชนนนไมใชเรองงายสาหรบ “กระบวนการทางาน” ของระบบยตธรรมทางอาญาแบบดงเดมทจะสามารถประสานความแตกตางดงกลาวเพอใหเกดการทางานรวมกนอยางมประสทธภาพ เพราะในขณะทการประกอบ
11
อาชญากรรม “ยงสงผลกระทบอยางชดแจงตอชมชน” กยงทาใหระบบยตธรรมทางอาญา “หลงทางไมยอมทจะอดทนกบการกระทานนๆ จงอาจทาใหการปฏบตตอผกระทาผดคนนนมสภาพเยยงศตร” ความสาคญจงอยทวาจะทาอยางไรจงจะทาใหเปาหมายเพอคณภาพชวตและความเปนอยทดของชมชนไดรบความสาคญเปนลาดบแรกโดยระบบยตธรรมทางอาญา โดยจะตองไมทอดทงสมาชกคนใดคนหนงไวนอกชมชนหรอนอกระบบยตธรรม ประเดนขอนเปนความทาทายทมความหมายอยางลกซงตอกระบวนการยตธรรมทางอาญาทตองการจะทางานแบบยตธรรมชมชน
ประการทสอง ความไมเทาเทยมกนทางสงคมทเกดขนในชมชนใดอยางผดปกตซงหมายความวาชมชนนน ถกทาลายจากอาชญากรรมทเกดขนอยางรนแรงทาใหชมชนมความสามารถลดนอยลง และไมสามารถระดมทรพยากรของชมชนเพอจดการกบปญหานนๆไดดวยชมชนเอง ยตธรรมชมชนหากตองการจะใหเปนมาตรการทมความหมายตอการจดการกบอาชญากรรรมจะตองทาใหชมชนเกดความแขงแกรงพอทจะแกปญหานนๆไดดวยชมชนเองนนจงเปนความทาทายทสาคญไมแพความทาทายประการแรก 5) ยตธรรมชมชนเปดชองทางใหประชาชนเขามามสวนรวมใน “กระบวนการตางๆ” ของระบบยตธรรมทางอาญา
การทกระบวนการยตธรรมหนมาใหความสาคญตอ “กระบวนทศนการมสวนรวมของประชาชน” เกดจากเหตผลสองประการ
ประการแรก การควบคมสงคมแบบทางการโดยตารวจและโดยศาล ไมสามารถควบคมอาชญากรรมไดอยางมประสทธภาพเนองจากมทรพยากรจากดจงทาใหการควบคมอาชญากรรมม “สภาพเสมอนแผนฟลมทเบาบาง” ในทามกลางสถาบนตาง ๆ และวฒนธรรมประเพณในชมชนทเปนบอเกดของระเบยบของชมชนนนๆ การคมครองทเบาบางโดยตารวจและศาลจงถกบดบงดวยความสามารถของครอบครว โรงเรยน ศาสนา องคกรภาคเอกชน และองคกรอนๆทอาสาทางานเพอการคนผกระทาผดกลบสชมชนอยางพลเมองด และการคมครองสงคมจากอาชญากรรมททาไดดกวา
ประการทสอง เกดจากการยอมรบในหลกการพนฐานทวาสมาชกของชมชนกคอประชาชนในระบอบประชาธปไตยททางานอยางแขงขนเพอประโยชนของสวนรวมยงกวาการมงเพอประโยชนสวนตน ความลมเหลวของเราในอดตทผานมาเกดจากขอสมมตฐานทผดพลาดทวา “ปญหาความปลอดภยสาธารณะเปนปญหาของภาครฐในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเทานนหาใชปญหาของชมชนไม”
การรเรมยตธรรมชมชนในรปแบบตางๆทดาเนนการอยแลวโดยหนวยงานตาง ๆในกระบวนการยตธรรมตางเปดชองทางใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมทเปดชองใหนนในบทบาทตาง ๆ อยางหลากหลาย และบทบาททเปดใหนนลวนเปนบทบาททอาศยความสามารถอยาง
12
ใดอยางหนงทประชาชนมอยแลว เชนความสามารถทจะบอกเลาถงปญหาของชมชน หรออยางนอยทสดการเขารวมประชมในทประชมของชมชนทรวมกนปรกษาหารอเพอแกปญหาของชมชน เปนตน สมาชกของชมชนอาจเขารวมใน “กระบวนการตางๆ” ของระบบยตธรรมทางอาญาในสองรปแบบไดแก
แบบไมเปนทางการเชนการอาสาสมครเขามาทางาน ในโครงการเฉพาะโครงการใดโครงการหนง เขามาใหความชวยเหลอเหยออาชญากรรมในโครงการสงเคราะหเหยออาชญากรรม อาสาเขามาทางานในโครงการเตรยมการคนสชมชนสาหรบผกระทาผดทกาลงจะออกมาจากเรอนจา และอาสาเขามารวมในกจกรรมรณรงคปองกนอาชญากรรมเปนตน
แบบทางการ เชนอาสาสมครเพอใหไดรบคดเลอกเขามาทางาน เปนกรรมการในคณะกรรมการดานยตธรรมทางอาญาทงหลายตวอยางเชน คณะกรรมการในสภายตธรรมชมชนแหงออสตน (ในประเทศไทยยงไมมคณะกรรมเชนน) หรอ คณะกรรมการคมประพฤตเพอการชดใชทดแทนของรฐเวอรมองท ในสหรฐอเมรกา เพอเขามาใชประสบการณทตนมใหเกดประโยชนตอการทางานของคณะกรรมการยตธรรมชมชนชดนนๆ เปนตน ชมชนมชองทางทจะเขามามสวนรวมกบกระทรวงยตธรรมไดอยางไร ?3 ตามแผนยทธศาสตรกระทรวงยตธรรม (2548-2551) ในยทธศาสตร “ยตธรรมถวนหนาประชามสวนรวม” หนวยงานตาง ๆ สงกดกระทรวงยตธรรมไดเปดชองใหชมชนสามารถเขามามสวนรวมได 10 ชองทางดงน
1) เปนแนวรวมในชมชนทจะรวมมอกนในการดาเนนกจกรรมรปแบบตาง ๆ ทเปนการเสรมสรางความยตธรรม ความเปนธรรม และความสงบเรยบรอยในชมชน
2) ใหความชวยเหลอดแลใหคาแนะนาและแกปญหาในเบองตนกบผทถกละเมดสทธและเสรภาพ หรอแกผทตองการคาแนะนาเบองตนทางดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรม
3) การลดขอพพาทความขดแยงในชมชน 4) การปองกนอาชญากรรมในชมชน 5) แจงขาวแจงเบาะแสและใหความรวมมอในดานนตวทยาศาสตร 6) เฝาระวงแจงขาวแจงเบาะแสทางคดความหรอการกระทาความผดกฎหมายใด ๆ 7) การแกไขฟนฟและชวยเหลอสงเคราะหผกระทาผด 8) ใหความชวยเหลอดแลผทไดรบความเสยหายและผลกระทบจากอาชญากรรม 9) จดตงและดาเนนการในศนยยตธรรมชมชนเพอเปนจดเชอมโยงของหนวยงานของ
กระทรวงยตธรรมในพนท
3http://www.probation.go.th/admin/stock/images_stock/20050210105348_1.pdf
13
10) บทบาทอน ๆ ทกระทรวงยตธรรมพจารณาแลววาเหมาะสมตอการดาเนนงานเพอประโยชนสขของชมชน ประชาชน ชมชนทสงกดในตางจงหวดสามารถขอเขามามสวนรวมกบหนวยงานสงกด
กระทรวงยตธรรมไดทสานกงานยตธรรมจงหวดในกรณตางจงหวด หรอทสานกงานคมประพฤตประจาศาลตาง ๆ ในกรณกรงเทพมหานคร
ตามบทบาทของชมชนทง 10 ขอดงกลาวขางตนทกระทรวงยตธรรมเปดชองใหชมชนเขามารวมนน เปนการเขามารวมในลกษณะ “สมาชกเครอขายยตธรรมชมชน” ซงสามารถแบงออกไดเปนสองลกษณะคอบทบาททสมาชกฯทาไดโดยลาพงกบบทบาททตองทารวมกนกบผอน ดงน
บทบาททสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนทาไดโดยลาพงตามความสนใจและความถนด เชน
(1) การใหความชวยเหลอดแลใหคาแนะนาและแกปญหาในเบองตนกบผทถกละเมดสทธและเสรภาพ หรอแกผทตองการคาแนะนาเบองตนทางดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรม
(2) แจงขาวแจงเบาะแสและใหความรวมมอในดานนตวทยาศาสตร (3) เฝาระวงแจงขาวแจงเบาะแสทางคดความหรอการกระทาความผดกฎหมายใด ๆ (4) การแกไขฟนฟและชวยเหลอสงเคราะหผกระทาผด และ (5) ใหความชวยเหลอดแลผทไดรบความเสยหายและผลกระทบจากอาชญากรรม
บทบาททสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนไมสามารถจะทาโดยลาพงไดหากแตจะตองทางานรวมกบสมาชกอนๆ ของชมชน กลม องคกร รวมทงสถาบนตาง ๆ ในชมชน บทบาทดงกลาวไดแก
(6) การจดตงและดาเนนการในศนยยตธรรมชมชนเพอเปนจดเชอมโยงของหนวยงานของกระทรวงยตธรรมในพนท
(7) การลดขอพพาทความขดแยงในชมชน (8) การรณรงคปองกนอาชญากรรม (9) เปนแนวรวมในชมชนทจะรวมมอกนในการดาเนนกจกรรมรปแบบตาง ๆ ทเปน
การเสรมสรางความยตธรรม ความเปนธรรม และความสงบเรยบรอยในชมชน และการปองกนอาชญากรรม
ขอสงเกต บทบาทหรอชองทางตามขอ (9) นนกวางมากโดยเปดชองใหประชาชน/ชมชนสามารถทจะเขามารวมมอกนกบหนวยงานหนวยใดหนวยหนงของกระทรวงยตธรรมในการดาเนนกจกรรมรปแบบตาง ๆ ไดอยางกวางขวางดงน
14
การเสรมสรางความยตธรรม เชนการตอกยาเพอพฒนาปทสถานทางพฤตกรรมของมวลสมาชกของชมชน การใหการปกปองคมครอง กลมดอยโอกาส ไดแกเดก สตร คนชรา กลมเสยงทจะกระทาผด กลมผกระทาผดทคนสชมชน คนพการฯลฯ
ความเปนธรรม และความสงบเรยบรอยในชมชน เชนการปองกนการเอารดเอาเปรยบ การแบงฝกแบงฝายทาใหเลอกปฏบตในชมชน การสงเสยงอกทก การทาตวเกะกะเกเรในชมชน การทาใหเกดภาพเลอะเทอะเปรอะเปอน เปนตน และ
การปองกนอาชญากรรมซงซากบทกลาวแลวในขอ (8) บทบาทหรอชองทางทกระทรวงยตธรรมเปดไวใหชมชนเขามามสวนรวมนนเปนบทบาท
หรอชองทางทชมชนมขดความสามารถทจะทาไดอยแลวตามความสนใจและความถนด กลาวคอสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนทไมชอบทางานรวมกบบคคลอนกอาจเขามามสวนรวมกบกระทรวงยตธรรมดงทกลาวไวในประการแรกกได
สาหรบสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนมความถนดและชอบทางานรวมกบบคคลอนนอกจากจะเขามามบทบาทในประการแรกแลวกสามารถทจะใชความถนดความสามารถหรอประสบการณทมเขามามสวนรวมในบทบาทตาง ๆดงทกลาวไวในประการทสองไดอกดวย ประโยชนของยตธรรมชมชน ยตธรรมชมชนทางานภายใตหลกปรชญา 7 ขอ โดยแตละขอจะเกดประโยชนตอชมชนอยางมากมายดงน 1) เปนการรกษาปทสถานทางพฤตกรรมของชมชน
ครงใดกตามทชมชนใดๆเขาจดการกบอาชญากรรมหรอปญหาอนใดทเกดขนกบชมชน ดวยกระบวนการตอกยาปทสถานทางพฤตกรรมตอมวลสมาชกของชมชนทฝาฝนระเบยบของชมชนหรอตอกฎหมายบานเมอง เชน “การระงบขอพพาทหรอความขดแยงในชมชน” ไมเพยงแตจะทาใหชมชนนนๆไดรบความเคารพและความเชอถอจากมวลสมาชกในการรกษาระเบยบทางคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมของชมชนเพมมากขนในทกๆครงเทานน หากแตยงเปนสญลกษณทเกดจากการตอกยาและกลายเปนสญญาณเตอนใหแกสมาชกผใดทคดจะฝาฝนปทสถานของชมชน
หลกประชาธปไตยวาดวยการ “เคารพกฎกตกา” ไดนามาใชบงคบใน “กระบวนการ” แกปญหาดงกลาว กระบวนการตอกยาปทสถานมความหมายทลกลายงกวาเพยงเพอใหเกดการยอมรบวาสงใดผดสงใดถก หากแตกระบวนการตอกยาปทสถานเปนกระบวนการสราง “ปญญา” ใหกบทงผทรวมใหการเตอน ผทถกเตอน ผเกยวของ และผทรวมรบรขาวสารการเตอน ทประกาศยาเตอนใหมวลสมาชกทราบทวกนถงมาตรฐานทางพฤตกรรมททกคนจกตองใหความเคารพ
15
2) เหยออาชญากรรมและชมชนไดรบการชดใชทดแทน ผกระทาผดไดรบการแกไขฟนฟ ยตธรรมชมชนยงมงใหการชดใชเยยวยาแกเหยออาชญากรรมและชมชนโดยบงคบเอากบ
ตวผกระทาผด แตปฏเสธไมยอมรบหลกการลงโทษทไมไดมงแกไขฟนฟใหผกระทาผดเกดสานกรบผดชอบตอการกระทาของตนและพรอมทจะแกไขชดใชเยยวยาใหกบเหยออาชญากรรม และชมชนโดยรวม และปรบปรงตนเองใหพรอมทจะคนสชมชนเยยงพลเมองดโดยใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนเครองมอ เชนการไกลเกลยขอพพาท การประชมกลมครอบครว การใชคณะกรรมการคมประพฤตเพอการชดใชเยยวยาเปนตน
การเยยวยาความเสยหายทเกดจากการกระทาความผดใดความผดหนงยงกวาการมงทจะลงโทษผกระทาผดใหสาสมกบความผดทไดกระทาลงไปจะทาใหสมพนธภาพระหวางผกระทาผดเหยออาชญากรรมและชมชนกลบคนสสภาพปกตไดอยางรวดเรว ทาใหผกระทาผดเกดสานกรบผดชอบตอการกระทาของตน ยอมทจะเยยวยาใหกบความเสยหายนนแมดวยการทางานบรการสาธารณะ เปนกระบวนการสรางปญญาใหกบทกฝายทเกยวของใหผลตอการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกของชมชนมากนอยแตกตางกนขนอยกบรปแบบของกระบวนการสมานฉนททจะนามาใช 3) คมครองความปลอดภยสาธารณะ
ในกรณทเกดอาชญากรรมขนมาแลวยตธรรมชมชนจะมงแกไขฟนฟผกระทาผดเหลานนไมใหไปกอเหตรายใดๆทจะกอความเสยหายใหกบสมาชกของชมชนขนมาอก ยตธรรมชมชนตามหลกการขอนจงใหความสาคญอยท “กระบวนการชดใชเยยวยา”ใหกบเหยออาชญากรรม และ “กระบวนการลดความหวาดกลว” ของชมชนตออาชญากรรม ซงคณภาพชวตของชมชนสวนหนงวดไดจากความเชอมนในความปลอดภยเมออยในทสาธารณะ และการตดตอสอสารกบสมาชกอนๆของชมชนททาไดอยางปลอดภย
เมอผกระทาผดคนใดคนหนงถกศาลตดสนวามความผดไมวาจะลงโทษในรปแบบใดๆ กจะมผลกระทบตอความรสกของสมาชกของชมชนวาเมอผกระทาผดนนคนสชมชนในภายหนาผกระทาผดนนจะเปนอนตรายตอชมชนหรอไม กระบวนการยตธรรมทางอาญาจะตองแกปญหาความวตกกงวลของประชาชนในขอนโดยหามาตรการทจะปองกนไมใหผกระทาผดนนกลบไปกระทาผดซาอกใหได ยงไปกวานนทสาคญทสดคอตองรณรงคเพอสรางความมนใจใหกบชมชนดวย “กระบวนการ” สงเสรม สนบสนน “ระบบควบคมสงคมแบบทางการ” และ “ระบบควบคมสงคมแบบไมเปนทางการ” ใหสามารถทางานรวมกนไดอยางเหมาะสม 4) ลดความรสกไมเทาเทยมกนในชมชน
ความวตกกงวลและความหวงใยทคนในชมชนไมไดรบ “โอกาสทางสงคมทเทาเทยมกน” ทเกดจากความแตกตางทางเชอชาต และจากความยากจนอยางขนแคน ชมชนใดๆทถกกระหนาซาเตมดวยปญหาอาชญากรรมกจะมสภาพไมตางไปจากชมชนทเตมไปดวยปญหาความยากจนขน
16
แคน และขาดระเบยบ ชมชนทมลกษณะเชนนมกเปนชมชนทขาด หรอ ไมมทรพยากรทจะสามารถนามาใชในการจดการกบปญหาอาชญากรรมในชมชนของตนเองได
กลยทธของยตธรรมชมชนทจะใชจดการกบปญหา “ความไมเทาเทยมกน” จะเรมตนจากการสารวจความสามารถของชมชนในการแกปญหาอาชญากรรมตางๆ และทรพยากรเชงสถาบน ทงหลายในชมชนทจะนามาใชใหเกดประโยชนในรปสวสดการสาหรบชมชนโดยรวมได การสารวจดงกลาวมเปาหมายทจะเพมศกยภาพใหกบชมชนในการระดมทรพยากรตางๆ ทงในและนอกชมชนเพอนาเขามาใชแกไขปญหาของชมชน
“การลดความรสกไมเทาเทยมกนเพราะความแตกตางทางเชอชาตและความยากจนนนตองสงเสรมใหสมาชกของชมชนถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกดวยกนใหแนนแฟน หากความสมพนธระหวางมวลสมาชกแนนแฟนความรสกดงกลาวจะลดลง”
ตวอยางของการแกปญหาความไมเทาเทยมกนทดทสดตวอยางหนงคอ การปรบปรงทอยอาศย และ การจดการกบปญหาทางสงคมของชมชนนนๆ และสงเสรมความคดรเรมของทองถนโดยดงชมชนทองถนเขามารวมในกระบวนการดงกลาว 5) ถกทอสมาชกทกคนเขากบสายสมพนธของชมชนโดยไมทอดทงใครไวขางหลง
“ความเปนสมาชกของชมชนใดๆไมสามารถทจะซอหาไดดวยเงนตรา หรอ เงนตราไมสามารถทจะทาใหสมาชกทกคนสมานสามคคเปนหนงเดยวกนได” ยทธศาสตรยตธรรมชมชนมงใหการคมครองความปลอดภยสาธารณะโดยการเอาคนกระทาผดออกไปจากชมชนอยางรวดเรว แตในขณะเดยวกนยทธศาสตรยตธรรมชมชนกจะไมทอดทงสมาชกคนใดคนหนงใหตองอยอยางโดดเดยวเดยวดายตามลาพง หมายความวาผกระทาผดนนสกวนหนงกตองคนสชมชน ดงนนระบบยตธรรมทางอาญาตองหาทางแกไขฟนฟเขาเหลานน ใหการสงเคราะห ชวยเหลอเขาเหลานน ถกทอเขาเหลานนเขากบสายสมพนธของชมชนเพอไมใหสมาชกเหลานนตองเกดความรสกวาตนเปนคนแปลกหนาสาหรบชมชนซงความคดดงกลาวจะทาใหเกดการตอตานสงคมและจะนาไปสการกระทาผดขนมาอกได
ยทธศาสตรยตธรรมชมชนทสาคญยงยทธศาสตรหนงคอการกอตง”ศาลยาเสพตด” หรอ “Drug Court” เพอใหการบาบดฟนฟแกผตดยาเสพตดใหโทษ ศาลยาเสพตดยดหลกปรชญาทวาจะไมทอดทงสมาชกของชมชนคนใดใหอยขางหลง แตจะพยายามถกทอสายสมพนธของสมาชกทกคนเขาดวยกนใหแนบแนนไมวาเขาเหลานนคนใดคนหนงจะเคยผดพลาดอยางรายแรงมากอนเพยงใดกตาม ศาลยาเสพตดจะศกษาความสมพนธระหวางยาเสพตดกบอาชญากรรม และเหนวาการใชมาตรการจาคกระยะสนโดยไมไดใหการบาบดรกษาไมมผลตอการลดการใชยาเสพตด ดวยเหตผลดงกลาวศาลยาเสพตดจงคดคนหาแนวทางทจะใหการบาบดรกษาแกผกระทาผดในขณะทอยในชมชนภายใตเงอนไขการคมประพฤต ศาลยาเสพตดไมไดตงเปาหมายไปทผกระทาผดใน
17
ความผดทรายแรงหรอ ผคายาเสพตด แตใหความสาคญกบผกระทาผดทกคนทมปญหาการใชยาเสพตดใหโทษแมวาผกระทาผดคนนนจะเปนผกระทาผดทรายแรงเพยงใดกตาม 6) ประโยชนจากการพงพาซงกนและกน
ยทธศาสตรยตธรรมชมชนสาหรบมาตรฐานทางคณธรรมขนตาทสดอยางนอยทสดตองยดมนในหลกการอยรวมกนอยางสนตสข และสาหรบคณธรรมขนสงแลวยทธศาสตรยตธรรมชมชนจะยดมนในหลกการทางานรวมกนกบทกภาคสวน และกบชมชนในลกษณะทตางฝายตางพงพาซงกนและกน ทกภาคสวนททางานรวมกนตางกบรรลเปาหมายขององคกรของตนดวยกนทงสน
อกนยหนงหลกการพงพาซงกนและกนมเปาหมายเพอสงเสรมพฤตกรรมเชงบวก ดวยการใชมาตรการตางๆ ไดแก การใหผกระทาผดทางานบรการสาธารณะ การเขามามสวนรวมในการรณรงคปองกนอาชญากรรมของชมชน การใหการเรยนรทกษะทางสงคม และการควบคมและสอดสองแกเยาวชนการแกไขฟนฟเปนการทผกระทาผดพงพาชมชนจากโอกาสทชมชนหยบยนใหและชมชนไดผกระทาผดกลบคนอยางพลเมองดทจะไมทาใหชมชนเดอดรอนขนมาอก
การปองกนอาชญากรรมดวยมาตรการ “ออกแบบสภาพแวดลอมใหม” หรอ “Crime Prevention through Environmental Design” (CPTED) เชนสถานทแหงหนงกอนทจะมการลงมอปรบปรงสภาพแวดลอมปรากฎวาเปนทขนชอลอชาในนามสวรรคของผคายาเสพตด และผแสวงหายาเสพตด เปนแหลงอาชญากรรมตางๆ เชน การปลน การทารายรางกาย และการยงกนซงเกดขนเปนประจา แตภายหลงการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม เหตการณเปลยนไป เชน นกทองเทยวเพมขน ทวทศนงดงาม การสขาภบาลดขน การรกษาความปลอดภยดขน จงเปนการไดประโยชนทงฝายผทเขาไปปรบสภาพแวดลอม (ภาคธรกจในยานนนคาขายไดมากขน) และประโยชนตอชมชนยานนนเกยวกบความสงบเรยบรอยเปนตน 7) เปนกระบวนการสรางผนาจตสาธารณะ
ยตธรรมชมชนจะทาใหประชาชน “สารวจตนเองวาตนเปนคนทเหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาประโยชนสวนตนใชหรอไม” โดยเฉพาะการคานงถงคนทดอยโอกาสกวาตน หรอผทออนแอกวา ยทธศาสตรยตธรรมชมชนจะสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมใน “กระบวนการและระดบชน” ตางๆของระบบยตธรรมทางอาญา และผทจะดาเนนงานยตธรรมชมชนไดด “ผนนจะตองมพนฐานของการเหนแกประโยชนของสวนรวมมากอนประโยชนของตน”
หลกความเปนผนาเปนยทธศาสตรสาคญในการสรางทรพยากรชมชน ททาใหสมาชกชมชนสามารถทจะทางานรวมกนเพอประโยชนสวนรวมของชมชน ความสามารถในการทางานรวมกนของชมชนเปนการเหนประโยชนสวนรวมสาคญยงกวาประโยชนสวนตว เปนทรพยากรทพงรกษาไวและพฒนาใหเขมแขงมากขน ใหมจานวนมากขน และผลทเกดจากการทางานรวมกนตองแผเจอจานใหทวชมชนในรปสวสดการสาหรบชมชน
18
โครงสรางใด ๆ ทสงเสรมการทางานรวมกนของมวลสมาชก หรอ กระบวนการฝกฝนใด ๆ ทจะสงผลตอการพฒนาใหทกคน “เหนแกประโยชนสวนรวมสาคญกวาประโยชนสวนตน”โครงสรางนนหรอกระบวนการฝกฝนนน ๆ จกตองรกษาไวใหสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ สถานทสาธารณะตองใหสะอาด และเขาถงไดโดยสะดวก โดยชมชนจะทาหนาทเสมอนหนงเปนผจดการสภาพแวดลอมของชมชนเพอชวตและความเปนอยทดของชมชนเอง
กระบวนการทางานรวมกนทเกดจากการทสมาชกชมเหนความสาคญของประโยชนสวนรวมสาคญกวาประโยชนสวนตนนนไมสามารถทาใหเกดขนไดโดยงายในสงคมทตางคนตางอย ทผลประโยชนสาธารณะกบผลประโยชนของเอกชนขดแยงกน ดงนนหลกความเปนผนาจาตองปลกฝงในหมสมาชกของชมชนในทก ๆวถทางตงแตวยเดก จะทางานยตธรรมชมชนอยางไรใหมประสทธภาพ ?
1) ทกฝายทเกยวของตองเขาใจ “ยตธรรมชมชน” ตามบทบาททง 10 บทบาท ทกระทรวงยตธรรมเปดชองใหประชาชน/ชมชนสามารถทจะ
เขามาม “สวนรวม” กบหนวยงานในกระทรวงยตธรรมไดนนไมไดหมายความวาชมชนจะเปนผทางานใหกบกระทรวงยตธรรมแตฝายเดยว หากแตหมายความวาทงหนวยงานในกระทรวงยตธรรมและสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนจะตองทางานรวมกนตามหลกการของ “ยตธรรมชมชน” ดงนนหากหนวยงานในกระทรวงยตธรรมจะตองทางานรวมกนกบประชาชนชมชนกตองทาความเขาใจกบประชาชน/ชมชนในพนทเปาหมายทตนจะตองทางานรวมดวย ไมใชคอยตงหนารบใบสมครจากประชาชน จดอบรมใหแลวคอยรบการแจงขาวหรอเบาะแสอาชญากรรมจากชมชนหรอประชาชนทเปนสมาชกเครอขายฯ หรอตงตาคอยใหสมาชกเครอขายดนรนจดตงศนยยตธรรมชมชนตามลาพงแลวคอยรบประโยชนจากศนยดงกลาวเอามาเปนตวชวดความสาเรจแตถายเดยว
การทประชาชนชมชนจะทางานใหกบภาครฐหรอรวมทางานกบภาครฐนน ประชาชนชมชนนน ๆ จกตองมความพรอม (Orientation) ซงมทงความพรอมทว ๆไป (Readiness) กบความผกพนทมงมน (Commitment) องคประกอบขอหนงของความพรอมคอ “ความศรทธาและความไววางใจทชมชนมตอภาครฐ” ตราบใดทหนวยงานของกระทรวงยตธรรมมองเครอขายยตธรรมชมชนวา “เปนภาระ” หนวยงานหรอเจาหนาทผนนกจะไมสามารถสรางความไววางใจใหเกดขนในหมประชาชนชมชนไดเลย การสรางความศรทธาและความไววางใจตองการการถกทอความสมพนธระหวางภาครฐและภาคประชาชนผานทางการทางานรวมกน ซงตองการเวลาฟกตวไมสามารถสรางใหเกดขนไดเพยงชวขามคน ในทางกลบกนสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนเขามาทางานรวมกบหนวยงานในกระทรวงยตธรรมเปนการเปดกวางใหกบประชาชนทกคน เพราะทกคนมสทธทจะทางานเพอชมชนของตนและมสทธทจะทางานรวมกนกบภาครฐ สมาชกเครอขายฯ กตองยอมรบกนในขอเทจจรงวา
19
ประชาชนแตละคนทสมครเขามาเปนสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนแตละคนลวนแตกตางกน รอยคนกรอยแบบ เชนมความถนดและความชานาญไมเหมอนกน มประสบการณในเรองตาง ๆโดยเฉพาะในเรองกจกรรมในชมชนไมเทาเทยมกน มความสามารถในการเปนผนาและผตามทแตกตางกนเพราะการเขามาเปนสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนไมจากดเพศและวย ไมจากดวาจะตองไมใชผกระทาผดมากอนไมมขอจากดใด ๆทงสนเพราะจะไปจากดสทธในการรกชมชนของตน หวงแหนชมชนของตนไมใหตนรสกวาเปนสมาชกของชมชนยอมไมสามารถกระทาได และในทานองเดยวกนกไมสามารถกดกนบคคลใด ๆไมใหเขามสวนรวมในกจกรรมของรฐไดเชนกน เพราะยอมเปนการขดตอสทธขนพนฐานของประชาชนตามรฐธรรมนญ กลาวโดยสรป “ชมชนเปนของสมาชกชมชนทกคนไมวาคนนนจะเปนคนดหรอคนเลว คนจนหรอคนรวย เดกหรอผใหญ หญงหรอชาย พทธหรออสลามหรอครสต เมอชมชนเปนของสมาชกชมชนทกคนจงเปนหนาทของสมาชกชมชนทกคนทจะถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกของชมชนเขาดวยกน ชมชนจงไมสามารถทอดทงสมาชกคนใดไวนอกชมชนได แมเขาผนนจะเปนผกระทาผดมากอนกตาม”
2) จงรวมทางานเปนทมกบกลมทถนดเหมอน ๆ กน การทางานโดยลาพงกบการทางานแบบมสวนรวมกบกลมอน ๆ ยอมใหผลแตกตางกน การ
ทางานโดยลาพงยอมเปนผลดตอชมชนและสงคมโดยรวมนอยกวาการทางานแบบมสวนรวมกบผอนกลมอน เพราะการทางานโดยลาพงจะไมทาใหความสมพนธระหวางมวลสมาชกของชมชนเขมแขงขน และไมสามารถทาใหเกดสภาวะทมนาหนกตอการตอกยาปทสถานทางพฤตกรรมของสมาชกชมชนได มขอยนยนทรบรองกนเปนการทวไปวาเมอใดกตามทสมาชกชมชนทากจกรรมรวมกน กจะเกดการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชกดวยกนขนมาทนท หากทากจกรรมรวมกนบอยครงเทาใดการถกทอความสมพนธกยงแนบแนน ทภาษาทางวชาการเรยกวา “การพฒนาความสมพนธในแนวระนาบ” หากความสมพนธในแนวระนาบยงเขมแขง ชมชนกจะยงเขมแขงตามไปดวย และทาใหสมาชกทยงรรอเฝาดอยวงนอกอยากทจะกระโจนเขามาเปนสมาชกเพมขน ดงนนการมสวนรวมทมพลงจงหมายถงการมสวนรวมแบบกลมทใหผลตอการถกทอความสมพนธระหวางมวลสมาชก หากการรวมกลมของชมชนเกดขนจนสามารถจด “ระบบองคกร” ไดในรปคณะกรรมการกด รปศนยยตธรรมชมชนกด การรวมกนทากจกรรมตาง ๆ กด บทบาทตางๆ ทสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนทเคยทากนตามลาพงกสามารถนาเขามาจดระเบยบใหเปนภารกจหรอบทบาทตาง ๆ ของศนยยตธรรมชมชนโดยมอบหมายใหทมงานทมความถนดเขามารบผดชอบเปนสวน ๆ และแสวงหาสมาชกของชมชนทมประสบการณดานนน ๆ เขามามสวนรวมรบผดชอบเพมเตม และหมนฝกฝนสมาชกใหม ๆ ใหสามารถสบทอดกนไดอยางตอเนอง
20
3) จงหมนถกทอและจดระเบยบการถกทอกนอยเสมอ
บทบาททงหลายดงกลาวหากศนยยตธรรมชมชนสามารถนามาจดระเบยบและสามารถ บรหารจดการใหกาวไปขางหนาไดเชนมกจกรรมออกมาเปนระยะๆ กจะทาใหศนยยตธรรมชมชนแหงนนมประสบการณเพมมากขนตลอดเวลาทมการเคลอนไหว ความเคลอนไหวของศนยยตธรรมชมชนอาจเปนความเคลอนไหวของผประสานศนยยตธรรมชมชน หรอคณะกรรมการของศนยฯนนทงหมดรวมกน หรอ โดยคณะกรรมการบางสวน ความเคลอนไหวดงกลาวยอมใหประสทธภาพมากทสดเมอมการเคลอนไหวทงคณะกรรมการ เพราะใหผลตอการถกทอความสมพนธไดมากกวาการเคลอนไหวเพยงบางจดหรอเฉพาะบคคล และหากสมาชกชมชนคนอนๆ ทรรอยงไมเขามามสวนรวมในตอนแรก และไดเขามามสวนรวมเปนทมงานในภายหลงในบทบาทตางๆทกระทรวงยตธรรมเปดชองทางให และรวมเคลอนไหวอยางตอเนองตามสถานการณและตามเวลาวางทแตละคนไดอทศ ศนยยตธรรมชมชนแหงนนกจะยงเขมแขงเพมมากขนไปอก และหากศนยยตธรรมชมชนใดสามารถถกทอมวลสมาชกของชมชนโดยไมทงกลมใด ๆ หรอบคคลใด ๆ แมผทหลงผดไวนอกการถกทอดงกลาว ศนยยตธรรมชมชนแหงนนกนบไดวาเปนศนยยตธรรมชมชนทยอดเยยม
ดวยเหตผลดงกลาวกระทรวงยตธรรมจงไดกาหนดบทบาทขอหนงใหสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนอาจดาเนนการรวมกบหนวยงานในกระทรวงยตธรรมจดตงศนยยตธรรมชมชนขนในชมชนของตนเองไดเพอเปนจดเชอมโยงของหนวยงานของกระทรวงยตธรรมในพนทดงปรากฎตาม “ระเบยบกระทรวงยตธรรมวาดวยการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวด พ.ศ. 2548 ขอ 15(ข)” ทใหสานกงานยตธรรมจงหวดเปนศนยประสานงานยตธรรมชมชนเพอใหมหนาท 3 ประการ ประการแรก เพอการพฒนาและจดตงกลไกการดาเนนงานของสมาชกเครอขายยตธรรมชมชนซงศนยยตธรรมชมชนกเปนรปแบบหนงของกลไกดงกลาว ประการทสองเพอวางระบบฐาน ขอมลและเชอมโยงขอมลระหวางกลไกในชมชน (ศนยยตธรรมชมชน) กบสานกงานยตธรรมจงหวด และประการทสาม เพอตดตามและ ประเมนผลการดาเนนงานของสมาชกเครอขายยตธรรมชมชน สรป
เสนทางเดนสความเปนชมชนเขมแขงในขณะนยงไมมเสนทางใดทใชไดผลดไปกวาการทางานรวมกน “อยางเปนหนสวน”โดยเฉพาะ “หนสวนยตธรรมชมชน” ระหวาง ชมชนทเปนพนทเปาหมาย หนวยงานทบงคบใชกฎหมาย หนวยงานผใหการบาบดรกษาและแกไขฟนฟ และ ผมหนาทปองกนทจะตองจดการกบสาเหตของการใชยาเสพตดและสาเหตการเกดอาชญากรรม การทางานอยางเปนหนสวน “เปนหวใจ” ของความสาเรจในการแกปญหาใดๆ ดวยเหตผลหลายประการ เชนลดความซาซอน เปนการประหยด สามารถผนกเอาบรการตาง ๆ เขาไวดวยกนแบบ
21
เบดเสรจ และเปนชองทางทจะเขาถงแหลงทรพยากรมนษย คอความเชยวชาญทมอยอยางหลากหลาย และแหลงทน “โดยมขอสมมตฐานวาหนวยงานทมเครอขายยอมเขมแขงกวาหนวยงานทไมมเครอขาย “ ซงงานวจยไดแสดงใหเหนวา องคกรใดททางานโดยลาพง จะเปนองคกรทตองใชทรพยากรและความพยายามอยางหนกแตในทสดแลวกจะลมเหลว(Glaskiewicz and Beielefeld, 1998)
………………………………….