ตัวชี้วัด เศรษฐกิจสี ...€¦ ·...
Transcript of ตัวชี้วัด เศรษฐกิจสี ...€¦ ·...
ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยวPolicy Research Center on Green Economy
ตดตอโทร 02 224 0147-8แฟกซ 02 224 [email protected]
ตวชวดเศรษฐกจสเขยว
อนณ อรณเรองสวสด
สารบญบทท 1 บทน�า .................................................................................... 7
1.1 ความเปนมาและความสำาคญของgreeneconomy และgreengrowth ..................................................................... 7
1.2 ความสำาคญของgreeneconomyและgreengrowth ในประเทศไทย .............................................................................. 9
1.3 ความสำาคญของตวชวดเศรษฐกจสเขยว (greeneconomyindicators) ..................................................11
บทท 2 ทบทวนตวชวด green economy และ green growth ........................................................................12
2.1 GlobalGreenEconomyIndex(GGEI) โดยบรษทDualCitizens ..........................................................12
2.2 GreeneconomyindicatorsโดยUNEP .................................20
2.3 GreenGrowthIndicatorsโดยOECD .....................................27
2.4 CommonApproachonGreenGrowthIndicators โดยGGKP....................................................................................31
2.5 ตวชวดของWorldBank .............................................................33
2.6 การประเมนผลการดำาเนนงานดานสงแวดลอมของEEA ............35
2.7 CitiesquestionnaireโดยCarbonDisclosureProject ........37
2.8 TheGreenCityIndexโดยEIU ...............................................37
2.9 GreenCityConceptualFrameworkโดยBrilhanteและKlaas(2018) ...............................................................................39
สารบญ (ตอ)2.10ตวชวดเมองสงแวดลอมยงยนโดยกรมสงเสรม
คณภาพสงแวดลอม ......................................................................42
2.11ตวชวดการพฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวดโดยสศช. ..........44
2.12ตวชวดเมองอตสาหกรรมนเวศโดยกนอ. ....................................45
บทท 3 การออกแบบตวชวดทเหมาะสมกบบรบทของประเทศ ....49
3.1 สรปและเปรยบเทยบตวชวดทไดจากการทบทวน วรรณกรรม .................................................................................49
3.2 การพฒนาตวชวดทใชประเมนระดบการพฒนา ...........................51
3.3 การพฒนาตวชวดในระดบเมอง/จงหวด .......................................63
3.4 ตวอยางการคำานวณตวชวดgreeneconomy ของไทยโดยเปรยบเทยบ ..............................................................65
บทท 4 สรป และขอเสนอแนะ .......................................................... 78
บรรณานกรม ....................................................................................88
สารบญตารางตารางท 1.1 นยามของGreenEconomy
และGreenGrowth ....................................................8ตารางท 2.1 ตวชวดยอยดานความตระหนกของผนำาและ
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ................................... 14ตารางท 2.2 ตวชวดยอยดานประสทธภาพของการ
ผลตในระดบสาขา .......................................................... 16ตารางท 2.3 ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจ
และการลงทน ................................................................. 17ตารางท 2.4 ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจ
และการลงทน ................................................................. 18ตารางท 2.5 ตวชวดในMeasuringProgressTowards
andInclusiveGreenEconomy(2012) ................... 21ตารางท 2.6 ตวชวดในGuidanceManualforGreen
EconomyIndicators(2014) ...................................... 24ตารางท 2.7 ตวชวดดานการประเมนผลตภาพของ
ระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรธรรมชาต ............... 27ตารางท 2.8 ตวชวดดานการประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาต ...... 28ตารางท 2.9 ตวชวดดานการประเมนคณภาพชวตจาก
สภาวะแวดลอม .............................................................. 29ตารางท 2.10 ตวชวดดานการประเมนโอกาสในเชงเศรษฐกจและนโยบาย
ทใชตอบสนอง ................................................................ 30ตารางท 2.11 ตวอยางตวชวดgreengrowthของGGKP .................. 31ตารางท 2.12 ตวอยางตวชวดเพอสงเสรมใหเกดinclusive
greengrowthของWorldBank ................................. 34ตารางท 2.13 ตวอยางตวชวดในรายงานการประเมนผลการ
ดำาเนนงานดานสงแวดลอมของEEA............................... 35ตารางท 2.14 ตวอยางตวชวดTheGreenCityIndex ....................... 38ตารางท 2.15 ตวอยางตวชวดGreenCityConceptual
Framework ................................................................... 40
สารบญตาราง (ตอ)ตารางท 2.16 ตวอยางตวชวดเมองสงแวดลอมยงยนโดยกรม
สงเสรมคณภาพสงแวดลอม ............................................ 42ตารางท 2.17 ตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศของกนอ. .... 46ตารางท 3.1 เปรยบเทยบตวชวดทถกพฒนาโดยหนวย
งานระดบสากล ............................................................... 49ตารางท 3.2 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ............. 54ตารางท 3.3 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของ
การใชทรพยากร ............................................................. 57ตารางท 3.4 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจาก
สภาวะแวดลอม .............................................................. 59ตารางท 3.5 ตวชวดดานความเสยงและโอกาส ................................... 61ตารางท 3.6 ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบาย ...................... 62ตารางท 3.7 ตวชวดในระดบเมอง/จงหวด .......................................... 64ตารางท 3.8 ลำาดบความเขมขนของการปลอยตอGDP
และตอประชากรของไทย(2560) ................................... 67ตารางท 3.9 ลำาดบสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอ
GDPและตอประชากรของไทย(2559) .......................... 69ตารางท 3.10 ลำาดบสดสวนการบรโภคพลงงานขนสดทายตอ
ประชากรของไทย(2560) .............................................. 71ตารางท 3.11 ลำาดบการใชไฟฟาตอประชากรและสดสวนของ
การผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทย(2560) .... 73ตารางท 4.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตสำาหรบ
ประเทศไทย .................................................................... 79ตารางท 4.2 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใช
ทรพยากรสำาหรบประเทศไทย ........................................ 83ตารางท 4.3 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะ
แวดลอมสำาหรบประเทศไทย .......................................... 85ตารางท 4.4 ตวชวดดานความเสยงและโอกาสสำาหรบประเทศไทย .... 86ตารางท 4.5 ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบายสำาหรบ
ประเทศไทย .................................................................... 87
สารบญรปภาพภาพท 2.1 กลมตวชวดของGlobalGreenEconomyIndex ...... 13
ภาพท 3.1 ปรมาณการปลอยCO2และความเขมขนของ
การปลอยตอประชากรของไทย ..................................... 66
ภาพท 3.2 สดสวนการปลอยCO2ของทวปเอเชยอาเซยนและไทยตอปรมาณการปลอยCO
2ทวโลก(2560) ...... 67
ภาพท 3.3 ปรมาณและสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอGDPและตอประชากรของไทย ...................... 69
ภาพท 3.4 มลคาและสดสวนของการบรโภคพลงงานขนสดทายตอGDPและตอประชากรของไทย ................................ 71
ภาพท 3.5 ปรมาณการใชไฟฟาตอประชากรและสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทย ................ 73
ภาพท 3.6 สดสวนเฉลยการปลอยกาซเรอนกระจกตอประชากรปพ.ศ.2560 .................................................................. 76
ภาพท 3.7 สดสวนปรมาณการใชไฟฟาภาคครวเรอนตอประชากรปพ.ศ.2560 .............................................. 76
ภาพท 3.8 สดสวนปรมาณการใชไฟฟาในภาคทไมใชครวเรอนตอGPPปพ.ศ.2559 ............................. 77
ภาพท 3.9 สดสวนปรมาณนำามนเชอเพลงในภาคอตสาหกรรมตอGPPภาคอตสาหกรรมปพ.ศ.2559 ...................... 77
7ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
บทท 1 บทน�า
1.1 ความเปนมาและความสาคญของ green economy และ green growth
เศรษฐกจสเขยวหรอgreeneconomyปรากฏขนในปค.ศ.1989ในรายงานเรอง Blueprint for a Green Economy ซงจดทำาโดยกลมนกเศรษฐศาสตรสงแวดลอม(Pearce,MarkandyaandBarbier(1989))เพอเสนอขอคดเหนเกยวกบนยามของการพฒนาอยางยงยนตอรฐบาลของสหราชอาณาจกรแมวาจะมการใชคำาวาgreeneconomyเปนชอของรายงานแตกลบไมมนยามหรอการขยายความคำาดงกลาว ตอมาในป ค.ศ. 2008United Nations Environment Programme (UNEP) ไดรเรมโครงการGreenEconomyInitiativeโดยหนงในผลงานสำาคญคอการเผยแพรรายงานเรองGlobalGreenNewDeal(GGND)ซงจดทำาโดยผเขยนกลมเดยวกนกบ Blueprint for a Green Economy รายงานฉบบนเรยกรองใหรฐบาลจดสรรงบประมาณเพอพฒนาใหแตละสาขาในระบบเศรษฐกจมความเปนมตรตอสงแวดลอมมากขนโดยมวตถประสงคหลกคอฟนฟเศรษฐกจขจดความยากจนลดการปลอยกาซเรอนกระจกและปองกนความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต
ตวชวดเศรษฐกจสเขยวGreen Economy Indicator
อนณ อรณเรองสวสด
8 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตอมาในปค.ศ.2009UNEPไดยกแนวคดเรองgreeneconomyขนมานำาเสนอในการประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สมยท 15 (COP 15) ทเมองโคเปนเฮเกนประเทศเดนมารกซงสหประชาชาตไดใหการสนบสนนเนองจากเหนวาแนวคดดงกลาวจะชวยใหเกดการเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจและแกไขวกฤตดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดกอนทgreeneconomyจะไดรบความเหนชอบใหถกบรรจอย ในหวขอการประชม The United NationsConferenceonSustainableDevelopment(UNCSD)เรองการสรางเศรษฐกจสเขยวในบรบทของการพฒนาอยางยงยนและการขจดความยากจนทจดขนในปค.ศ.2012จนไดรบการสนบสนนใหจะเปนหนงในกลไกทนำาไปสการเตบโตอยางยงยนซงนนเปนชวงทคำาวาgreeneconomyรวมถงgreengrowthไดรบความสนใจอยางแพรหลายเรมมการศกษาและเผยแพรรายงานทเกยวของ ทงจาก UNEP ไปจนถง Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), World Bank, EuropeanEnvironmentalAgency(EEA)และGlobalGreenGrowthInstitution(GGGI)โดยแตละสำานกใหคำานยามไวในตารางท1.1ดงน
ตารางท 1.1 นยามของGreenEconomyและGreenGrowth
คาศพท นยาม
WorldBank(2012)
GreenGrowth
การเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกบการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ สรางมลพษและสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดเปนระบบเศรษฐกจทสามารถฟนฟกลบคนส สภาพเดมไดเมอเกดภยพบตทางธรรมชาต ไปจนถงความสามารถในการจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตเพอปองการการเกดหายนะทรายแรงได
9ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
คาศพท นยาม
EEA(2012) GreenEconomy
ระบบเศรษฐกจทนโยบานดานสงแวดลอมเศรษฐกจ สงคมและนวตกรรมสงเสรมใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ชวยใหคณภาพชวตของประชากรดขน และปกปองระบบนเวศและทรพยากรธรรมชาตเพอใหสามารถใชชวตบนโลกไดอยางยงยน
UNEP(2014)
GreenEconomy
ระบบเศรษฐกจทช วยยกระดบคณภาพชวตของประชาชนและความเสมอภาคทางสงคมในขณะทสามารถลดความเสยงจากผลกระทบทางส งแวดล อมและความเสอมโทรมทางระบบนเวศได
OECD(2017)
GreenGrowth
การเตบโตและพฒนาเศรษฐกจโดยทระดบของทรพยากรทางธรรมชาตยงเพยงพอทจะทำาใหประชาชนไดมคณภาพชวตทเหมาะสมอยางตอเนอง
ทมา: ผวจย
1.2 ความสาคญของ green economy และ green growth ในประเทศไทย
ประเทศไทยไดใหความสำาคญกบ green economy และ greengrowth เชนเดยวกบประชาคมโลก โดยไดบรรจหลกการของ greeneconomyไวในการกำาหนดทศทางของนโยบายพฒนาประเทศดงตอไปน
1.2.1 ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561 - 2580)ไดมการบรรจเรองgreeneconomyไวในยทธศาสตรดานการ
สรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงประกอบดวย1)สรางการเตบโตอยางยงยนบนสงคมเศรษฐกจสเขยว2)สรางการเตบโตอยาง
ตารางท 1.1 นยามของGreenEconomyและGreenGrowth(ตอ)
10 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ยงยนบนสงคมเศรษฐกจภาคทะเล3)สรางการเตบโตอยางยงยนบนสงคมทเปนมตรตอสภาพภมอากาศ 4) พฒนาพนทเมอง ชนบท เกษตรกรรมและอตสาหกรรมเชงนเวศมงเนนความเปนเมองทเตบโตอยางตอเนอง5)พฒนาความมนคงนำาพลงงานและเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอมและ6)ยกระดบกระบวนทศนเพอกำาหนดอนาคตประเทศ
1.2.2 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564)
ไดมการบรรจหลกการเรองgreeneconomyในสวนทเกยวของกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตไวในยทธศาสตรท4การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน ยทธศาสตรนมงเนนการรกษาและฟนฟฐานทรพยากรธรรมชาต สรางคณภาพสงแวดลอมทด ลดมลพษ และลดผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและระบบนเวศ ตลอดจนเพมขดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สวนเรองการเตบโตทางเศรษฐกจอยางยงยนและการเพมประสทธภาพของการผลตถกบรรจไวในยทธศาสตรท3การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยนดงนนเพอใหสอดคลองกบหลกการgreeneconomyควรมการบรณาการระหวาง 2ยทธศาสตร เพอพจารณาประเดนดานสงแวดลอมไปพรอมกบประเดนในดานเศรษฐกจ
1.2.3 แผนขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs)ไดมการบรรจหลกการเรองgreeneconomyไวในเปาหมายท8การ
สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนองครอบคลมและยงยนตลอดจนการจางงานเตมทและมผลตภาพ และประชาชนมงานทเหมาะสม อกทงยงมเปาหมายยอยเรองการพฒนาประสทธภาพในการใชทรพยากรของโลกเพอการบรโภคและการผลตและพยายามทจะตดความเชอมโยง(decouple)ระหวางการเตบโตทางเศรษฐกจและการทำาใหสงแวดลอมเสอมโทรม ซงเปนไปตามกรอบการดำาเนนงาน10ปของแผนการทำางานเพอการบรโภคและการผลตทยงยนโดยมประเทศทพฒนาแลวเปนผนำาในการดำาเนนการดงกลาว
11ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
1.3 ความสาคญของตวชวดเศรษฐกจสเขยว (green economy indicators)
เมอgreeneconomyถกกลาวถงอยางแพรหลายและนานาประเทศเรมใหความสำาคญกบการใชกลไกนเพอนำาไปส การพฒนาอยางยงยนรฐบาลจงเรมเผชญหนากบความทาทายในการกำาหนดนโยบายดานgreeneconomyใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศดงนนตวชวดและขอมลจงเปนเครองมอสำาคญในการระบสถานะและระดบการพฒนาของประเทศในปจจบน ตลอดจนชวยกระตนใหเกดการตระหนกถงประเดนทนากงวลและควรไดรบการแกไขหรอปองกนอยางเรงดวน อกทงยงใชเปนเครองมอในการระบความเสยงและโอกาสของการพฒนาอยางยงยน และวดระดบผลการดำาเนนงานของนโยบายและการพฒนาของประเทศ
ทงนเชนเดยวกบคำานยามของ green economy ยงไมมกลมของตวชวดgreeneconomyทไดรบการยอมรบรวมกนในระดบสากลสาเหตหนงเปนเพราะแตละประเทศมระดบการพฒนา ความพรอมของขอมลตลอดจนบรบททางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทตางกน การกำาหนดกลมตวชวดไวชดเดยวเพอใชรวมกนจงเปนเรองยากอยางไรกตามหนวยงานในระดบสากลอาทOECDUNEPGlobalGreenGrowthInstitute(GGGI)EuropeanEnvironmentalAgency(EEA)และWorldBankไดนำาเสนอกลมตวชวดและแนวทางการกำาหนดตวชวดใหแตละประเทศไดนำาไปปรบใชซงรายละเอยดของตวชวดดงกลาวจะถกนำาเสนอในบทตอไป
งานเขยนชนนมวตถประสงคหลกเพอทบทวนตวชวดดานเศรษฐกจสเขยว และการเตบโตสเขยว เพอใหผอานไดทราบถงตวชวดทองคกรในตางประเทศและองคกรระหวางประเทศไดจดทำาขน และนำามาใชเปนแนวทางในการกำาหนดตวชวด
12 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ดานเศรษฐกจสเขยวของไทยในเบองตนอยางไรกดงานเขยนชนนมไดรวบรวมขอมลในทกตวชวดทนำาเสนอ แตจะนำาเสนอตวชวดบางตวเพอเปนตวอยางเทานน สำาหรบการรวบรวมจดทำาขอมลตวชวดของไทยทงหมด จะไดจดทำาในโครงการวจยในโอกาสตอไป
บทท 2 ทบทวนตวชวด green economy และ green growth
ในบทน จะเปนการทบทวนตวชวดทแตละองคกร/หนวยงานไดพฒนาไวประกอบดวย
1)ตวชวดระดบประเทศซงจดทำาโดยบรษทDualCitizens,UNEP,OECD,GGGI,WorldBankและTheEuropeanEnvironmentalAgency(EEA)
2)ตวชระดบจงหวด/เมองซงจดทำาโดยCarbonDisclosureProject(CDP),EconomistIntelligenceUnit(EIU),กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม(สส.)สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(สศช.)และ
3)ตวชวดระดบนคมอตสาหกรรมซงจดทำาโดยการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย(กนอ.)
2.1 Global Green Economy Index (GGEI) โดยบรษท Dual Citizens
GGEI เปนตวชวดเศรษฐกจสเขยวทถกพฒนาขนตงแตป พ.ศ. 2553โดยบรษทDualCitizensใชเปนมาตรฐานในการวดประเมนผลและเปรยบเทยบระดบการพฒนาดานเศรษฐกจสเขยวในระดบประเทศเพอนำาไปส แนวทางในการออกแบบและดำาเนนนโยบายดานเศรษฐกจสเขยวทเหมาะสมสำาหรบรายงานการประเมนผลการดำาเนนงานดานเศรษฐกจสเขยวตามGGEIฉบบลาสดไดเผยแพรออกมาในปพ.ศ.2559(GGEI2016)มประเทศทถกประเมนทงหมด80ประเทศและเมองอก50เมองจากทวโลกสำาหรบGGEI2016มตวชวดทงหมด32ตวชวดแบงออกเปน4ดาน(ดงภาพท2.1)ดงน
13ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพท 2.1กลมตวชวดของGlobalGreenEconomyIndex
GLOBALGREENECONOMYINDEX
LEADERSHIP&CLIMATECHANGE
EFFICIECYSECTORS
MARKETS&INVESTMENT ENVIRONMENT
HEADOFSTATE
MEDIACOVERAGE
INTERNATIONNALFORUMS
CLIMATECHANGEPERFORMANCE
BUILDINGS
TRANSPORT
ENERGY
TOURISM
RESOURCEEFFICIENCY
RENEWABLEENERGY
INVESTMENT
CLEANTECHINNOVATION
CORPORATESUSTAINABILITY
GREENINVESTMENETFACILITATION
AGRICULTURE
AIRQUALITY
WATER
BIODIVERSITY&HABITAT
FISHERIES
FORESTS
ทมา: Global Green Economy Index 2016
1) ดานความตระหนกของผนาและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Leadership and climate change) เนองจากผนำาทางการเมองของประเทศมบทบาทสำาคญทจะผลกดนและขบเคลอนประเทศเขาส สงคมเศรษฐกจสเขยวกลมตวชวดนจงเนนประเมนความพยายามทาทและผลการดำาเนนงานของผนำาในการสอสารใหประชาชนรบทราบ ตลอดจนการออกนโยบายและการเขารวมในเวทความรวมมอระดบนานาชาตสวนอกดานหนงจะเปนการประเมนระดบการดำาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ ทงน ตวชวดยอยประกอบดวย ผลการดำาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทาทของประเทศเมอเขารวมเวทในระดบนานาชาต ทศทางของนโยบายระดบประเทศ และสอใหความสำาคญกบประเดนเรองเศรษฐกจสเขยว(ตารางท2.1)
14 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.1 ตวชวดยอยดานความตระหนกของผนำาและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก คาอธบาย
ผนาของประเทศ
เชงคณภาพ 20% ผนำาประเทศใหการสนบสนนป ระ เ ด น ท เ ก ย ว ข อ ง ก บสงแวดล อม โดยประเมนจากการว เคราะห ผลการคนหาชอผนำาประเทศพรอมกบคำาวา“greeneconomy”ในปทผานมาและนบจำานวนผลการคนหาทสะทอนถงการสนบสนนและไมสนบสนนประเดนดานสงแวดลอม
สอ เชงคณภาพ 10% วเคราะหจากการนำาเสนอของสอเกยวกบการดำาเนนงานด านการพฒนาเศรษฐกจสเขยวของประเทศวาเปนไปทางบวกหรอลบ
15ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.1 ตวชวดยอยดานความตระหนกของผนำาและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ(ตอ)
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก คาอธบาย
การมสวนรวมกบประชาคมโลก
เชงคณภาพ 20% ทาท และบทบาทของผ นำาในเวทระดบโลกเชนการประชมCOP (the Conference ofthePartiestotheUnited Nat ions F rameworkConvention on ClimateChange)โดยประเมนคะแนนจากการถกกลาวถงในเชงบวกห ร อ ล บ ใ น t h e E CONewsletter
ผลการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
เชงปรมาณ 50% •ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอประชากร
•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอGDP
•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอปรมาณการใชพลงงานขนตน
ทมา: Global Green Economy Index 2016
2) ดานประสทธภาพของการผลตในระดบสาขา (Efficiency sectors) โดยจะเนนการประเมนในสาขาทเปนรากฐานของระบบเศรษฐกจสเขยว คอภาคขนสงกอสรางทองเทยวและพลงงานโดยจะวดทประสทธภาพการผลตการใชทรพยากรและระดบของการปลอยกาซเรอนกระจก(ตารางท2.2)
16 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.2 ตวชวดยอยดานประสทธภาพของการผลตในระดบสาขา
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก คาอธบาย
การกอสราง เชงปรมาณ 20% จำานวนอาคารพาณชยทไดรบLEEDcertification(LeadershipinEnergyandEnvironmentalDesign)
พลงงาน เชงปรมาณ 20% สดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน
การทองเทยว เชงคณภาพ 20% ประเมนการดำาเนนงานของภาครฐ(โดยเฉพาะกระทรวงการทองเทยว)ในการสนบสนนและประชาสมพนธใหมการทองเทยวอยางยงยน
การขนสง เชงปรมาณ 20% ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก
ประสทธภาพของการใชทรพยากร
เชงปรมาณ 20% อตราการรไซเคลขยะและของเสยของทงประเทศ
ทมา: Global Green Economy Index 2016
3) ดานการดาเนนงานของภาคธรกจและการลงทน (Markets and investment)เนองจากการปรบตวเขาสระบบเศรษฐกจสเขยวตองไดรบการขบเคลอนจากทงการลงทนของภาครฐและเอกชน อกทงธรกจควรตองตระหนกถงความสำาคญของการเตบโตอยางยงยนตวชวดยอยจงเกยวกบเรองการลงทนดานพลงงานหมนเวยนและเทคโนโลยสะอาด นโยบายการดำาเนนธรกจอยางยงยนของบรษทและกลไกในการสนบสนนจากภาครฐใหเกดการลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอม(greeninvestment)(ตารางท2.3)
17ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.3 ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจและการลงทน
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก คาอธบาย
การดงดดเงนลงทนดานพลงงานหมนเวยน
เชงปรมาณ 25% (ตวชวดทางออม)แนวโนมการตดตงและเพมศกยภาพในการผลตพลงงานหมนเวยนของประเทศในปค.ศ.2013-2017
นวตกรรมดานเทคโนโลยสะอาด
เชงปรมาณ 25% โดยคำานวณจากสดสวนของบรษททอยในกลมGlobalCleantech100และจำานวนสทธบตรดานเทคโนโลยสะอาด
การดาเนนธรกจอยางยงยน
เชงคณภาพ 25% บรษทรายใหญในประเทศ3อนดบแรก(อางองจากมลคารวมของหลกทรพยตามราคาตลาด)มการดำาเนนธรกจอยางยงยนโดยคำานวณจากผลประเมนในCarbonDisclosureProject(CDP)และการตงเปาหมายทเปนScienceBasedTarget(SBT)
18 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก คาอธบาย
การสงเสรมใหเกดการลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอม
เชงคณภาพ 25% ประเมนขอมลบนเวปไซดของหนวยงานภาครฐทเกยวของถงความพยายามสอสารและใหความสำาคญกบการสนบสนนการลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอม
ทมา: Global Green Economy Index 2016
4) ดานสงแวดลอม (Environment) โดยประเมนเทยบกบEnvironmental Performance Index (EPI) ซงพฒนาโดยมหาวทยาลยYale และ Columbia รวมกบ TheWorld Economic Forum ทงนจะประเมนใน6สาขายอยคอการเกษตรประมงปาไมคณภาพอากาศทรพยากรนำา/คณภาพนำาและความหลากหลายทางชวภาพและแหลงทอยอาศยของสตว(ตารางท2.4)
ตารางท 2.4ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจและการลงทน
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก
คาอธบาย
การเกษตร เชงปรมาณ 17% ประเมนนโยบายของรฐทเกยวกบการทำาการเกษตรทถกวธและการเพมผลตภาพทางการเกษตร
ตารางท 2.3 ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจและการลงทน (ตอ)
19ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวชวด รปแบบการวด นาหนก
คาอธบาย
คณภาพอากาศ เชงปรมาณ 17% สดสวนของประชากรทมความเสยงดานสขภาพจากมลภาวะทางอากาศ
ทรพยากรนา เชงปรมาณ 17% ประเมนระบบบำาบดนำาเสยของครวเรอนและโรงงานอตสาหกรรม
ความหลากหลายและแหลงทอยอาศยของสตว
เชงปรมาณ 17% ประเมนการปกปองคมครองสตวบกและสตวนำาตลอดจนสตวทถกคกคามและเสยงตอการสญพนธ
การประมง เชงปรมาณ 17% ประเมนวธการทำาประมงทงในเชงรปแบบทใชและปรมาณสตวนำาทจบไดโดยเฉลย
ปาไม เชงปรมาณ 17% พนทปาไมทลดลง
ทมา: Global Green Economy Index 2016
สำาหรบผลการประเมนของประเทศไทยในรายงาน GGEI 2016 โดยภาพรวมประเทศไทยถกจดอยในลำาดบท38จากทงหมด80ประเทศไดผลประเมนระดบการพฒนาดานเศรษฐกจสเขยวอยท49.89คะแนนจากคะแนนเตม 100 คะแนน สวนผลการประเมนในป ค.ศ. 2018 ซงไดเผยแพรบนเวปไซตของGGEIประเทศไทยมผลประเมนอยท55.51คะแนนและถกจดอยในลำาดบท27จากทงหมด80ประเทศ
ตารางท 2.4 ตวชวดยอยดานการดำาเนนงานของภาคธรกจและการลงทน (ตอ)
20 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.2 Green economy indicators โดย UNEPUNEP ไดนยามเศรษฐกจสเขยววาเปนระบบเศรษฐกจทจะชวย
ยกระดบคณภาพชวตของประชาชนและความเสมอภาคทางสงคม ในขณะทสามารถลดความเสยงจากผลกระทบทางสงแวดลอมและความเสอมโทรมทางระบบนเวศ1ซงจะทำาสำาเรจไดตองมนโยบายการลงทนและการสนบสนนทตรงจด ทำาใหเศรษฐกจเตบโตขนในขณะทการใชทรพยากรและผลกระทบตอสงแวดลอมลดลง
UNEP ไดจดทำารายงานทเกยวของกบตวชวดเศรษฐกจสเขยวออกมาทงหมด 2 ฉบบ ฉบบแรกเผยแพรออกมาในป ค.ศ. 2012 เรอง
Measuring Progress Towards andInclusiveGreenEconomyเปนคมอในการออกแบบตวชวดทใชตดตามผลการดำาเนนงานและความคบหนาของนโยบายทเกยวกบเศรษฐกจสเขยวโดยแบงตวชวดออกเป น 3 ด านคอดานสงแวดลอมดานนโยบายและ
ดานคณภาพชวตและความเสมอภาค(ดงตารางท2.5)
1UNDPdefinesgreeneconomyas“aneconomythatresultsinimprovedhumanwell-beingand
socialequity,whilesignificantlyreducingenvironmentalrisksandecologicalscarcities”P.5, Guidance
Manual for Green Economy Indicators (2014), UNDP
21ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.5 ตวชวดในMeasuringProgressTowardsand InclusiveGreenEconomy(2012)
ตวอยางของตวชวด
ดานสงแวดลอม
การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก•สดสวนของการใชพลงงานหมนเวยนตอการใชพลงงานทงหมด
•สดสวนการใชพลงงานตอประชากร
การบรหารจดการระบบนเวศ
•พนทปาไม•สดสวนของปรมาณนำาใช ทมอย ทงหมดตอปรมาณการใชนำา
•พนทอนรกษทงในนำาและบนบก
การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ
•ผลตภาพจากการใชพลงงาน•ผลตภาพจากการใชทรพยากรแร•ผลตภาพจากการใชนำา•ผลตภาพจากการปลอยCO2
การบรหารจดการขยะและของเสย
•ปรมาณขยะและของเสยทวประเทศ•ปรมาณการรไซเคลขยะและนำาขยะกลบมาใชใหม
•พนทฝงกลบ
22 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.5 ตวชวดในMeasuringProgressTowardsand InclusiveGreenEconomy(2012)(ตอ)
ตวอยางของตวชวด
ดานนโยบาย
การลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอม
•สดสวนงบประมาณR&DตอGDP•การลงทนเพอพฒนาสนคาและบรการดานสงแวดลอม(EGS)
การจดสรรงบประมาณของรฐ
•งบประมาณสนบสนนกจกรรมทเกยวของกบการใชฟอสซลและถานหนการเกษตรการใชนำาและประมง
•งบประมาณทใชสรางแรงจงใจ(incentive)ดานการพฒนาและสนบสนนพลงงานหมนเวยน
การตงราคาผลกระทบจากปจจยภายนอก และการแทนคณระบบนเวศ (Payment for Ecosystem Services: PES)
•การตงราคาคารบอน(carbonpricing)•การตงราคาสำาหรบPESและงบประมาณสำาหรบPES2
การจดซอจดจางสเขยว (green procurement)
•สดสวนการจดซอจดจางสเขยวตอการจดซอจดจางทงหมดของภาครฐ
•ผลตภาพจากการใชทรพยากรและการปลอย CO2
ในการดำาเนนงานของภาครฐ
การฝกอาชพทเปนมตรตอสงแวดลอม (green job)
•งบประมาณในการฝกบคลากรในอาชพทเปนมตรตอสงแวดลอม
•จำานวนของบคลากรทไดรบการฝกทกษะในอาชพทเปนมตรตอสงแวดลอม
2
2ทรงธรรมสขสวาง(2557)PaymentforEcosystemServices(PES)ใหนยามในบรบทของไทยวาเปนคาใชจายในการรบบรการจากระบบนเวศคาบรการระบบนเวศสำาหรบEuropeanEnvironmentalAgencyใหคำาจำากดความPESคอการจดสรรเงนคาตอบแทนใหกบชมชนหรอผทดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต เพอเปนหลกประกนความยงยนของการบรการของระบบนเวศ ตวอยางของธรกจ EGS คอ ธรกจดานการบรหารและใชพลงงานอยางมประสทธภาพการผลตพลงงานหมนเวยนการใหบรการดานการตดตงระบบบรหารจดการนำาและการบำาบดนำาเสยธรกจรไซเคลหรอสนคาและบรการอนทชวยปองกนลดหรอไมทำาใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม
23ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวอยางของตวชวด
ดานคณภาพชวตและความเสมอภาค
การจางงาน •สดสวนแรงงานในระดบปฏบตงานและบรหารจดการ
•รายไดประชาชาต•GiniCoefficient
ผลการดาเนนงานในสาขาสนคาและบรการดานสงแวดลอม (Environmental Goods and Services: EGS)
•GDPของสาขาEGS•การจางงานในสาขาEGS•ผลตภาพจากการใชทรพยากรและการปลอย CO
2
ของสาขาEGS
ความมงคงโดยรวม •มลคาของทรพยากรธรรมชาตทมอย•มลคาของทรพยากรธรรมชาตทเพมขน/ลดลงโดยสทธ•อตราการอานออกเขยนไดของประชากร(Literacyrate)
ดานคณภาพชวตและความเสมอภาค
การเขาถงทรพยากร
•สดสวนประชากรทเขาถงพลงงานสนเปลอง•สดสวนประชากรทเขาถงทรพยากรนำา•สดสวนประชากรทเขาถงบรการในระบบสขาภบาล•สดสวนประชากรทเขาถงบรการดานสขภาพ
สขภาพ •ระดบของสารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพในนำาดม•จำานวนผ ปวยทเขารบการรกษาในโรคทเกดจากมลพษทางอากาศ
ทมา: Measuring Progress Towards and Inclusive Green Economy, UNEP
ตารางท 2.5 ตวชวดในMeasuringProgressTowardsand InclusiveGreenEconomy(2012)(ตอ)
24 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
สำาหรบฉบบท 2 เผยแพรออกมาในป ค.ศ. 2014 เรอง GuidanceManualforGreenEconomyIndicatorsเปนคมอในการออกแบบตวชวดทใชชวยในการกำาหนดนโยบายในการพฒนาเขาส ระบบเศรษฐกจสเขยวดงนน รปแบบการจดทำาตวชวดจะถกแบงออกเปน 4 ชวง คอ 1) ชวงระบประเดนปญหา 2) กำาหนดรปแบบนโยบาย 3) คาดการณผลกระทบจากนโยบายและ4)ตดตามและประเมนผลของการใชนโยบายโดยมตวอยางของตวชวดในแตละชวงดงตารางท2.6
ตารางท 2.6 ตวชวดในGuidanceManualforGreenEconomyIndicators(2014)
ขนตอน ตวอยางของตวชวด
ตวชวดทใชระบประเดนทตองการแกไข
ระบประเดนปญหาประเมนความเชอมโยงของผลกระทบทงดานสงแวดลอมเศรษฐกจและสงคมโดยอาศยการดแนวโนมของตวชวดวาแยลงหรอไม
•การตดไมทำาลายปา(พนทปาทลดลงตอป)•ระดบโภชนาการ(กโลแคลอร/วน/คน)•ผลผลตทางการเกษตร(ตนตอเฮกตาร)•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก(ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา)
•ปรมาณการบรโภคนำามนตอป
ประเมนผลกระทบของประเดนดงกลาวตอเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมโดยรวม
•รายไดของชมชนทอาศยอยในพนทปา•ปรมาณอปทานนำาใชได(freshwater)ตอป•อายขยเฉลย•ปรมาณการจางงานของสาขาทไดรบผลกระทบ•อณหภมเฉลยทเพมขน•อตราการเกดโรคตอปจากมลพษทางอากาศ
25ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ขนตอน ตวอยางของตวชวด
ตวชวดทใชกาหนดแบบนโยบาย
ระบผลทคาดหวง(desiredoutcome)จากการใชนโยบาย
•ลดการตดไมทำาลายปา(พนทปาทลดลงตอป)•เพมความมนคงดานอาหาร (dietary energysupply)(กโลแคลอร/วน/คน)
•เพมผลผลตทางการเกษตร(ตนตอเฮกตาร)•ลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก(ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา)
•เพมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยน
ระบตวเลอกเชงนโยบายและการวดผล
•จายคาตอบแทนการใหบรการของระบบนเวศ(PES)•จดสรรงบประมาณเพอสนบสนนและสงเสรมการใชปยธรรมชาตและการลงทนเพอเพมประสทธภาพการผลต
•จดสรรงบประมาณเพอสนบสนนใหเกดการทำาประมงอยางถกวธ
•ใชมาตรการสงเสรมการรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน(feed-intariff)
•จดทำามาตรฐานดานประสทธภาพในการใชพลงงาน
ตวชวดทใชคาดการณผลกระทบจากนโยบาย
ประเมนผลกระทบจากนโยบาย
•ปรมาณการใชนำา/ปรมาณนำาคงเหลอทใชไดตอป•ความเสยงจากการเกดอทกภย/มลคาผลกระทบจากการเกดอทกภย
•รายไดและการจางงานในสาขาทไดรบผลกระทบ•การบรโภคพลงงาน/ตนทนจากนำาเขาพลงงาน•ระดบการบรโภคและการออมของครวเรอน•อตราการเกดโรคจากการมโภชนาการทไมเหมาะสม
ตารางท 2.6 ตวชวดในGuidanceManualforGreenEconomyIndicators(2014)(ตอ)
26 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ขนตอน ตวอยางของตวชวด
ประเมนขอดขอเสยเพอใชประกอบการตดสนใจเลอกนโยบาย
•ตนทน/มลคาของพนทปาไมทลดลงตอเฮกตาร•รายไดและการจางงานในสาขาทไดรบผลกระทบเพมขน•ตนทน/มลคาการลงทนเพอผลตพลงงานหมนเวยน•ตนทนของการใชนโยบาย ทงการสนบสนนทางการเงน ตลอดจนการใหแรงจงใจ อบรมใหความรจนเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม
ตวชวดทใชตดตามและประเมนผลของการใชนโยบาย
จะคลายคลงกบตวชวดในขอ3เพยงแตเปนการประเมนผลกระทบและตนทนของการใชนโยบายหลงจากทเรมดำาเนนการตามนโยบายไปแลว
ทมา: Guidance Manual for Green Economy Indicators, UNEP
แมวาตวชวดใน UNEP Green indicator 2014 จะแตกตางจากตวชวดทพฒนาโดยองคกรอน ซงมกจะเปนการประเมนสถานะปจจบนของระดบการพฒนาส green economy และระบประเดนทเปนปญหาหรออปสรรคทนาจะทำาใหเกดความลาชาของการพฒนา ในขณะทตวชวดของUNEPGreenindicator2014เปนตวชวดทใชในแตละชวงของการออกแบบนโยบายซงมวตถประสงคของการวดแตกตางกนออกไปในแตละชวง อยางไรกตามตวชวดในชวงท1ยงคงสามารถใชประเมนสถานะหรอระดบการพฒนาเขาสgreeneconomyของประเทศไดและยงสามารถใชเปรยบเทยบไดวาระดบการพฒนาในปจจบนอยในคาเฉลยของโลกหรอไมโดยประเมนเปรยบเทยบกบGDPหรอประชากรเพอคำานงถงความแตกตางของขนาดเศรษฐกจและประชากร
สำาหรบประเทศกำาลงพฒนาทมรายไดอยในระดบกลาง (middleincomecountry)เชนประเทศไทยซงมการพฒนาทางอตสาหกรรมและการขยายตวของความเปนเมองอยางรวดเรวสวนใหญมกจะเจอกบปญหามลพษและตนทนในการดำารงชพทสงขนตวชวดในชวงท1ทเหมาะสมจงมกจะเกยวกบความแออดของประชากรในเมอง มลพษทางนำาและอากาศ ปรมาณการปลอยCO
2การบรโภคไฟฟาและพลงงานความเขมขนของการใชพลงงานใน
ภาคอตสาหกรรมและปรมาณขยะและของเสย
ตารางท 2.6 ตวชวดในGuidanceManualforGreenEconomyIndicators(2014)(ตอ)
27ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.3 Green Growth Indicators โดย OECDOECD ไดทำาการศกษาและนยามgreengrowthวาเปนการเตบโต
และการพฒนาเศรษฐกจโดยทระดบของทรพยากรทางธรรมชาตยงเพยงพอทจะทำาใหประชาชนมคณภาพชวตทเหมาะสมอยางตอเนอง3ทงนOECDไดจดทำารายงานGreenGrowthIndicatorมาแลวทงสน3ฉบบ(ค.ศ.20102014และ 2017)เพอใชวดและประเมนการพฒนาเขาสgreeneconomyของประเทศสมาชกOECDและกลมG20โดยแตละฉบบมการปรบปรงและขยายขอบเขตตวชวดใหทนสมยและเหมาะสมมากยงขนสำาหรบGreenGrowthIndicators2017ซงเปนฉบบลาสดไดแบงตวชวดออกเปน4กลมดงน
1) การประเมนผลตภาพของระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรธรรมชาต ประกอบดวยตวชวดทใชประเมนประสทธภาพการใชพลงงานและทรพยากรธรรมชาตในกจกรรมของระบบเศรษฐกจทงการผลตและการบรโภค โดยชดตวชวดนจะสะทอนใหเหนถงการปรบตวเขาสระบบเศรษฐกจทปลอยคารบอนตำาและใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ(ตารางท2.7)
ตารางท 2.7 ตวชวดดานการประเมนผลตภาพของระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรธรรมชาต
ตวชวด
Carbon productivity
•GDPตอการปลอยCO2จากการใชพลงงาน
•รายไดประชาชาตตอการปลอยCO2จากการใชพลงงาน
Energy productivity
•GDPตอปรมาณการจดหาพลงงานขนตน•ความเขมขนของการใชพลงงานในภาคอตสาหกรรม ขนสงบรการและครวเรอน
•สดสวนการใชพลงงานหมนเวยน
3“Greengrowthmeansfosteringeconomicgrowthanddevelopment,whileensuringthatnatural
assetscontinuetoprovidetheresourcesandenvironmentalservicesonwhichourwell-being
relies”,www.oecd.org/greengrowth/ (สบคนเมอวนท 23 มนาคม พ.ศ. 2562)
28 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวชวด
การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ
•รายไดประชาชาตตอการใชวตถดบและทรพยากรธรรมชาตทไมใชพลงงาน
•GDPตอการใชวตถดบและทรพยากรธรรมชาตทไมใชพลงงาน•GDPตอปรมาณขยะและของเสยของแตละสาขาในระบบเศรษฐกจ•ปรมาณขยะและของเสยตอประชากร•Nutrientbalance4ตอพนทเพาะปลก•ผลผลตในสาขาการเกษตรตอปรมาณการใชปยเคม•มลคาเพมในแตละสาขาตอปรมาณการใชนำา5
4ทมา: Green Growth Indicators 20175
2) การประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาตตวชวดกลมนจะสะทอนใหเหนวาทรพยากรธรรมชาตยงอยในสถานะทสมบรณและมความยงยนทงในเชงปรมาณคณภาพและมลคาตลอดจนชวยระบความเสยงจากทรพยากรทลดลงหรอคณภาพของระบบนเวศเสอมโทรมอยางมนยสำาคญ(ตารางท2.8)
ตารางท 2.8 ตวชวดดานการประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาต
ตวชวด
ทรพยากรธรรมชาตทมอย
•มลคาของทรพยากรธรรมชาตทมอย
ทรพยากรหมนเวยน(renewable)
•ปรมาณนำาในแหลงนำาจด(ทงใตดนและบนดน)และอตราการใชนำา
•พนทปาไม•สดสวนของสตวนำาทยงไมเสยงตอการสญพนธ
4คำานวณจากปรมาณสารอาหารทได(ผลผลตจากการเพาะปลกตลอดจนสวนทนำาไปใชทำาเปนอาหารสตว)ลบออก
จากปรมาณธาตอาหารใชในการเพราะปลก(ปยมลสตว)
5คำานวณจากมลคาเพมทงหมดของภาคเศรษฐกจหารดวยปรมาณการใชนำาของภาคเศรษฐกจนน
ตารางท 2.7 ตวชวดดานการประเมนผลตภาพของระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรธรรมชาต(ตอ)
29ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวชวด
ทรพยากรทใชแลวหมดไป (non-renewable)
•ทรพยากรแรทมอย (แรโลหะ แรอตสาหกรรมถานหนและฟอสซล และแรในกลมทหายาก) และอตราการขดเจาะ
ความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ
•การใชพนท(landuse)และพนทในเขตอนรกษ•ระดบความเสอมโทรมของหนาดน•แนวโนมของประชากรนกทงทอยในฟารมและในธรรมชาต
•สดสวนของสตวทเสยงตอการสญพนธ•ความอดมสมบรณของสายพนธ(speciesabundance)
ทมา: Green Growth Indicators 2017
3) การประเมนคณภาพชวตจากสภาวะแวดลอม ตวชวดกลมนจะสะทอนใหเหนถงสภาวะปจจบนและความเสยงดานธรรมชาตและสงแวดลอมทอาจจะสงผลตอคณภาพชวตของประชาชน(ตารางท2.9)
ตารางท 2.9 ตวชวดดานการประเมนคณภาพชวตจากสภาวะแวดลอม
ตวชวด
ความเสยงและผลกระทบตอสขภาพจากสภาพแวดลอม
•ความเสยงและตนทนดานสขภาพจากกลมประชากรทมโอกาสไดรบผลกระทบจากมลพษทางอากาศหรอสงแวดลอมทเสอมโทรม
การเขาถงทรพยากรทมคณภาพเหมาะสม
•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบบำาบดนำาเสย•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบนำาสะอาดทใชดมกนไดอยางตอเนอง
ทมา: Green Growth Indicators 2017
ตารางท 2.8 ตวชวดดานการประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาต(ตอ)
30 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
4) การประเมนโอกาสในเชงเศรษฐกจและนโยบายทใชตอบสนอง ตวชวดกลมนจะชวยระบโอกาสทางเศรษฐกจจากการม green growthรวมถงการกำาหนดและตดตามผลของนโยบายทสนบสนนและลดอปสรรคในการเปลยนถายเขาสระบบเศรษฐกจทมการเตบโตอยางยงยน(ตารางท2.10)
ตารางท 2.10ตวชวดดานการประเมนโอกาสในเชงเศรษฐกจและนโยบายทใชตอบสนอง
ตวชวด
เทคโนโลยและนวตกรรม
•สดสวนของงบในการศกษาและพฒนา(R&D)แหลงพลงงานหมนเวยนตองบR&Dดานพลงงาน
•สดสวนของงบ R&D ในเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมตองบR&Dทงหมด
•สดสวนของงบR&DทเกยวกบgreengrowthตองบR&Dทงหมด
•สดสวนของสทธบตรทเกยวของกบสงแวดลอมหรอgreengrowthตอสทธบตรในกลมเดยวกนทมทวโลก
สนคาและบรการดานสงแวดลอม (EGS)
•สดสวนของมลคาเพมในสาขาEGSตอGDP•สดสวนการจางงานในสาขาEGS
เงนลงทนหรอเงนสนบสนนจากตางประเทศ
•สดสวนของเงนสนบสนนหรอเงนลงทนไหลเขาทเกยวของกบgreengrowthตอเงนทไหลเขาทงหมด
การตงราคาตนทนดานสงแวดลอมและการสงผานตนทน
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอมตอGDP•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอมตอรายไดจากภาษทงหมด
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอมตอรายไดจากภาษเงนไดสวนบคคล
•สดสวนเงนสนบสนนทเกยวของกบสงแวดลอมตอGDP•สดสวนของตนทนจากการเกบภาษการใชพลงงานตอราคาสนคา
ทมา: Green Growth Indicators 2017
31ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.4 Common Approach on Green Growth Indicators โดย GGKPTheGreenGrowthKnowledgePlatform(GGKP)เกดจากความ
รวมมอระหวาง Global Green Growth Institute, OECD, UNEP และWorldBankเพอทำาการศกษาวจยและใหคำาปรกษาเกยวกบการระบประเดนทเป นอปสรรคตอการเตบโตของประเทศอยางยงยนและเปนมตรตอสงแวดลอม ตลอดจนแนะนำาแนวทางปฏบตหรอการออกแบบนโยบายเพอแกไขในประเดนดงกลาวในปค.ศ.2013GGKPไดจดทำารายงานเรองMovingtowardsaCommonApproachonGreenGrowth Indicators เพอเปนกรอบพนฐานในการพฒนาตอยอดตวชวดของประเทศในดาน greengrowthและgreeneconomyโดยเนนทความเชอมโยงระหวางเศรษฐกจและสงแวดลอมเปนหลก
กลมตวชวดของGGKPคอนขางคลายคลงกบตวชวดของOECDคอมตวชวดดานปรมาณทรพยากรธรรมชาตผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากรธรรมชาต คณภาพชวตจากสภาวะแวดลอม และโอกาสในเชงเศรษฐกจและนโยบายทใชตอบสนอง แตการจดกลมยอยของตวชวดจะแตกตางกนเลกนอยโดยตวอยางของตวชวดทจะยกขนมาในGGKPสามารถแสดงไดดงตารางท2.11
ตารางท 2.11ตวอยางตวชวดgreengrowthของGGKP
ตวอยางตวชวด
การประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาต
ประชากรสตวนา •สดสวนของประชากรสตวนำาทอยในระดบปลอดภยไมเสยงตอการสญพนธ
ทรพยากรปาไม •พนทปาและความหนาแนนของปา•พนทปาปลกใหมหรอปลกในพนททเคยเปนปามากอน(re/afforestation)
ทรพยากรแรและพลงงาน
•ปรมาณและมลคาของทรพยากรแรและพลงงานทมอย
32 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวอยางตวชวด
การประเมนปรมาณทรพยากรธรรมชาต
การใชพนทและความอดมสมบรณของดน
•การใชพนทและพนทในเขตอนรกษ•ระดบความเสอมโทรมของหนาดน•พนททนำาหลกการบรหารจดการการใชพนทอยางยงยนมาใช
ทรพยากรนา •ปรมาณและคณภาพของแหลงนำาทใชแลวไมหมดไป(renewableresource)
ความหลากหลายของระบบนเวศ
•พนททอยภายใตการคมครองสตวปา•พนทปาการเกษตรและการประมงทอยภายใตการบรหารจดการระบบนเวศอยางยงยน
•สตวทมแนวโนมจะสญพนธ•ความอดมสมบรณ ของสายพน ธ ( speciesabundance)
ผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากรธรรมชาต
นวตกรรม •งบในการศกษาและพฒนา(R&D)ดานgreengrowth•สทธบตรทเกยวของกบสงแวดลอมหรอgreengrowth•นวตกรรมทเกยวของกบสงแวดลอม
พลงงาน •GDPตอปรมาณการจดหาพลงงานขนตน(TPES)•สดสวนการบรโภคพลงงานตอประชากร•ผลตภาพจากการใชพลงงาน
แร •GDPตอปรมาณทรพยากรแรในประเทศทใช•ผลตภาพจากการใชทรพยากรแร
คารบอน •GDPตอการปลอยCO2จากการใชพลงงาน
•สดสวนของการใชพลงงานหมนเวยนในการผลตไฟฟา
ทมา: Moving towards a Common Approach on Green Growth Indicators 2013
ตารางท 2.11ตวอยางตวชวดgreengrowthของGGKP(ตอ)
33ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.5 ตวชวดของ World Bankทางดานธนาคารโลกเปนอกหนงองคกรทใหความสำาคญกบ green
growthและเชอวาinclusivegreengrowthจะนำาประเทศไปสการพฒนาอยางยงยนตลอดจนเปนสงทจำาเปนมประสทธภาพและสามารถทำาไดโดยไดจดทำารายงานเรอง Inclusive Green Growth: the Pathway toSustainableDevelopmentขนในปค.ศ.2012และใหคำานยามInclusiveGreen Growth วาเปนการเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกบการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ และสรางมลพษและสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดในขณะทมความสามารถในการฟนฟกลบคนสสภาพเดมไดเมอเกดภยพบตทางธรรมชาตตลอดจนบรหารจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตเพอปองการการเกดหายนะทรายแรงได6
แมวารายงานฉบบนจะเนนทประโยชนของ inclusive greengrowth ตลอดจนการออกแบบกลยทธและนโยบายเพอสงเสรมใหเกดinclusive green growth แตยงมสวนทกลาวถงความสำาคญของการพฒนาตวชวดในการประเมนผลการดำาเนนงานของนโยบาย ซงไดแบงกลมของตวชวดออกเปน 3 ดาน คอ 1) ดานสงแวดลอม2)เศรษฐกจและ3)สงคม โดยมตวอยางของตวชวดในแตละดานดงแสดงในตารางท2.12
6“greengrowth—thatis,growththatisefficientinitsuseofnaturalresources,cleaninthatit
minimizespollutionandenvironmentalimpacts,andresilientinthatitaccountsfornaturalhazards
andtheroleofenvironmentalmanagementandnaturalcapitalinpreventingphysicaldisasters”,
P. XI, Inclusive Green Growth: the Pathway to Sustainable Development (2012), world bank
Environment
Social Economy
34 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.12ตวอยางตวชวดเพอสงเสรมใหเกดinclusivegreengrowthของWorldBank
ตวอยางของตวชวด
ดานสงแวดลอม
สงแวดลอมดขน •ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกลดลง•คณภาพอากาศและนำาดขน•พนทธรรมชาตไดรบการสงวนหรออนรกษไว
ดานเศรษฐกจ
เรงการพฒนานวตกรรม
•ผลตภาพของการผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยเพมขน
•ประชาชนเขาถงไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยไดมากขน
ดานสงคม
เพมความสามารถในการฟนฟกลบคนสสภาพเดมไดเมอเกดภยพบตทางธรรมชาต ความผนผวนของราคาสนคา และวกฤตเศรษฐกจ
•มลคาความสญเสยลดลงจากการลดหรอปองกนความเสยงในการเกดภยพบต(เชนอทกภยวาตภยฯลฯ)
•สดสวนประชาชนทเผชญหนากบความผนผวนของราคานำามน
การสรางงานและลดความยากจน
•สดสวนการจางงานเพมขน•สดส วนของประชากรทสามารถเข าถงระบบโครงสรางพนฐานและบรการของระบบนเวศเพมขน(เชนนำาดมนำาสะอาดระบบสขาภบาลฯลฯ)
ทมา: Inclusive Green Growth: the Pathway to Sustainable Development 2012
35ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.6 การประเมนผลการดาเนนงานดานสงแวดลอม ของ EEATheEuropeanEnvironmentalAgency(EEA)เปนองคกรททำาการ
ศกษาวจยและพฒนา ทมบทบาทสำาคญในการกำาหนดมาตรฐานและการประเมนดานสงแวดลอมของประเทศในสหภาพยโรปซงประเทศอนๆ จากทวโลกไดนำาเอาผลการศกษาดงกลาวไปใชเปนแนวทางในการกำาหนดมาตรฐานดานสงแวดลอมในประเทศตนเองทงนEEAจะจดทำารายงานการประเมนผลการดำาเนนงานดานสงแวดลอมของประเทศในสหภาพยโรปทกป สำาหรบรายงานในปค.ศ.2018มเปาหมายเพอประเมนผลการดำาเนนงานของประเทศในสหภาพยโรปวามพฒนาการเขาส เปาหมายทกำาหนดไวใน The 7th
Environment Action Programme (7th EAP) มากนอยเพยงใด โดยจะประเมนตามเปาหมายหลก3ดานของthe7thEAPคอ1)ปกปองอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาต 2) ขบเคลอนเขาส green economy ทใชทรพยากรอยางมประสทธภาพปลอยคารบอนตำาและ3)ปองกนประชาชนจากความเสยงตอสขภาพและคณภาพชวตทดจากผลกระทบดานสงแวดลอมโดยตวชวดในแตละดานปรากฏในตารางท2.13
ตารางท 2.13ตวอยางตวชวดในรายงานการประเมนผลการดำาเนนงานดานสงแวดลอม
ตวอยางตวชวด
ดานท 1
ปกปอง อนรกษ และพฒนา
ทรพยากรธรรมชาต
•ปรากฏการณeutrophicationของระบบนเวศบนบกซงเปนผลจากมลพษทางอากาศ
•ความสมดลของธาตไนโตรเจนในพนทการเกษตร•การขยายพนทความเปนเมอง•การเปลยนแปลงของพนทปาไม•ประชากรสตวนำาอยในระดบทเหมาะสม•ความชกชมและการกระจายตวของนกและผเสอบางชนด•การคมครองพนธสตวและแหลงทอยอาศย•คณภาพของแหลงนำาผวดน
36 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตวอยางตวชวด
ดานท 2
ขบเคลอนเขาส green economy ทใชทรพยากรอยาง
มประสทธภาพ ปลอยคารบอนตา
•ผลตภาพของการใชทรพยากร•ปรมาณขยะและของเสย•สดสวนการรไซเคลขยะมลฝอยชมชน•สดสวนการใชนำาจดตอปรมาณนำาทงหมดทมในแหลงนำาจด
•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของทงประเทศ•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคการขนสง•สดสวนของการบรโภคพลงงานหมนเวยน•ประสทธภาพของการใชพลงงาน•ปรมาณการใชพลงงานในภาคครวเรอน•สดสวนการบรโภคเนอสตว(โปรตนจากเนอสตว)•สดสวนของรายไดจากภาษสงแวดลอมและภาษแรงงาน
•การจางงานและมลคาเพมในสาขาสนคาและบรการดานสงแวดลอม(EGS)
•งบทเกยวของการลงทนดานสงแวดลอมและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
ดานท 3
ปองกนประชาชนจากความเสยงตอ
สขภาพและคณภาพชวตทดจากผลกระทบ
ดานสงแวดลอม
•คณภาพอากาศและมลพษทางอากาศ•คณภาพนำาใช(bathingwater)•จำานวนประเทศทมแผน/กลยทธดานการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ
•มลภาวะทางเสยง•ความเสยงตอการไดรบสารเคมทเปนอนตราย•ยอดขายยากำาจดศตรพชและสตวโดยรวม
ทมา: EEA Environmental Indicator Report 2018
ตารางท 2.13ตวอยางตวชวดในรายงานการประเมนผลการดำาเนนงานดานสงแวดลอม(ตอ)
37ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.7 Cities questionnaire โดย Carbon disclosure projectCarbondisclosureprojectหรอCDPเปนplatformใหภาคเอกชน
และผบรหารราชการในระดบเมองไดเปดเผยขอมลผลการดำาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการบรหารจดการทรพยากรใหแกผลงทนและประชาคมโลกไดรบทราบ โดยจะมการประเมนเพอจดกลม ซงแบงออกเปน4กลมคอ1)กลมทเปดเผยขอมล(disclosure)2)กลมทตะหนกถงผลกระทบและความเสยง (awareness) 3) กลมทมนโยบายในการบรหารจดการ(management)และ4)กลมทเปนผนำา(leadership)แมวาCDPจะเปนโครงการภาคสมครใจใหเมองทสนใจเขารวมเปดเผยขอมลและรบการประเมนไดแตในปค.ศ.2018มเมองทเขารวมเปดเผยขอมลกบCDPมากถง323เมองจากทกภมภาคทวโลก
สำาหรบป ค.ศ. 2019 เมองทสนใจสามารถสงขอมลเพอเปดเผยและขอรบการประเมนไดถงวนท 10 กรกฎาคม ค.ศ. 2019 โดยชดคำาถามแบงออกเปน 10 กลม ดงน 1) แผนหรอนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการบรหารจดการทรพยากร2)ความเสยงและความออนไหวจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 3) การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 4) การปลอยกาซเรอนกระจกในระดบเมอง (หรอจงหวด)5) การลดกาซเรอนกระจก 6) โอกาสจากความรวมมอและการเขาถงแหลงเงนทน7)การปลอยกาซเรอนกระจกในเขตยอย (หรออำาเภอ,ตำาบล)8)พลงงาน9)การคมนาคมและ10)ความมนคงของทรพยากรนำา
2.8 The Green City Index โดย EIUEconomistIntelligenceUnit(EIU)รวมกบSiemensไดวจยและ
พฒนาTheGreenCity Indexเพอใชประเมนความยงยนของสงแวดลอมในระดบเมอง หรอ เมองสเขยว ตลอดจนชวยใหผ มสวนไดเสยเขาใจความทาทายในการพฒนาเปนเมองสเขยวในบรบทของตนเอง และสามารถกำาหนดนโยบายท เหมาะสมและม
38 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ประสทธภาพไดในปค.ศ.2012ไดมการนำาTheGreenCityIndexไปใชประเมนเมองจากทวโลกทงหมด120เมองดวยกลมตวชวดหลก8กลมและตวอยางของตวชวดแสดงไดดงตารางท2.14
ตารางท 2.14ตวอยางตวชวดTheGreenCityIndex
กลมตวชวด ตวชวด
การปลอยกาซ CO2
•ปรมาณการปลอยกาซCO2
•ความเขมขนของการปลอยกาซCO2
•นโยบายดานการลดกาซเรอนกระจก
การใชพลงงาน •ปรมาณการใชพลงงาน•ความเขมขนของการใชพลงงาน•ปรมาณการใชพลงงานหมนเวยน•นโยบายดานพลงงานสะอาดและประสทธภาพการใชพลงงาน
สงกอสรางและอาคาร
•ปรมาณการบรโภคพลงงานของภาคครวเรอน•มาตรฐานดานประสทธภาพในการใชพลงงานของอาคาร
•นโยบายดานประสทธภาพในการใชพลงงานของอาคาร
การขนสงและจราจร
•ปรมาณการใชบรการรถขนสงสาธารณะ•เครอขายและความครอบคลมของบรการรถขนสงสาธารณะ
•นโยบายการลดปญหาจราจรตดขด•นโยบายสงเสรมการขนสงทลดผลกระทบตอสงแวดลอม(greentransport)
การใชพนทและของเสย
•ปรมาณขยะมลฝอย•ปรมาณการรไซเคลขยะ•นโยบายลดปรมาณขยะและของเสย•นโยบายเกยวกบการใชพนทอยางยงยน (greenlanduse)
39ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวชวด
ทรพยากรนา •ปรมาณการบรโภคนำา•ปรมาณนำาสญเสยของระบบจายนำาประปา (waterleakages)
•โครงสรางของระบบบำาบดนำาเสย•นโยบายดานการจดการแหลงนำาและบำาบดนำาอยางมประสทธภาพ
คณภาพอากาศ •ระดบความเขมขนของกาซไนโตรเจนออกไซดในอากาศ(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร)
•ระดบความเขมขนของกาซซลเฟอรออกไซดในอากาศ(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร)
•ระดบความเขมขนของอนภาคฝนละอองขนาดเลก(PM10)ในอากาศ(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร)
•นโยบายการพฒนาคณภาพอากาศ
ดานธรรมาภบาลสงแวดลอม
•นโยบายและแนวทางการจดการสงแวดลอม•แนวทางการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม•การมสวนรวมของประชาชนในการจดการสงแวดลอม
ทมา: The Green City Index 2012
2.9 Green City Conceptual Framework โดย Brilhante และ Klaas (2018)
ในปค.ศ.2018OrenisBrilhanteและJannesKlaasไดทำาการศกษาเรองGreenCityConceptandaMethodtoMeasureGreenCity Performance over Time Applied to Fifty Cities Globally:Influence of GDP, Population Size and Energy Efficiency โดยมเปาหมายจะพฒนาตวชวดเมองสเขยวทไมซบซอนและสามารถวดผลไดตอเนองในการศกษานมตวชวดทงหมด25ตวชวดถกแบงออกเปน2ดานคอเศรษฐกจเชงสงคมและสงแวดลอมดงตารางท2.15
ตารางท 2.14ตวอยางตวชวดTheGreenCityIndex(ตอ)
40 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 2.15ตวอยางตวชวดGreenCityConceptualFramework
กลมตวชวด ตวชวด
เศรษ
ฐกจเ
ชงสง
คม
เศรษฐกจเชงสงคม •จำานวนประชากร•อตราการเตบโตของประชากร•GDPตอประชากร•อายคาดเฉลยของการชากร•GiniCoefficient•อตราการวางงาน•สดสวนของประชากรทเขาถงอนเตอรเนต
สงแว
ดลอม
การใชพลงงานและการปลอยกาซCO
2
•ปรมาณการปลอยกาซCO2
•ปรมาณการใชไฟฟา•สดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน
พนทสเขยวและการใชพนท •พนทสเขยวตอประชากร•ความหนาแนนของประชากร•สดสวนประชากรทอาศยอยในชมชนแออด
การขนสง •เครอข ายและความครอบคลมของบรการรถขนสงสาธารณะ
•สดสวนของการขนสงแตละรปแบบในวนทำางาน(นบตามจำานวนเทยว)
•สดสวนของถนนสำาหรบรถจกรยาน
41ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวชวดสง
แวดล
อมขยะและของเสย •ปรมาณขยะและของเสย
•สดสวนปรมาณขยะและของเสยตอประชากร
•สดสวนการรไซเคลขยะ
ทรพยากรนำา •ปรมาณการบรโภคนำาตอประชากร•ปรมาณนำาสญเสยของระบบจายนำาประปา(waterleakages)
•สดสวนของประชากรทเขาถงนำาดมทสะอาด
สขาภบาล •สดสวนของประชากรทเขาถงระบบสขาภบาลทมคณภาพ
•สดสวนของการบำาบดนำาเสยตอปรมาณนำาเสยทงหมด
คณภาพอากาศ •ระดบความเข มข นของอนภาคฝ นละอองขนาดเลก(PM10)
ทมา: Green City Concept and a Method to Measure Green City Performance over Time Applied to Fifty Cities Globally: Influence of GDP, Population Size
and Energy Efficiency 2018
ตารางท 2.15ตวอยางตวชวดGreenCityConceptualFramework(ตอ)
42 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
2.10 ตวชวดเมองสงแวดลอมยงยน โดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม
กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดจดการประเมนเมองสงแวดลอมยงยนมาอยางตอเนองตงแตปพ.ศ.2547โดยมวตถประสงคเพอใหเทศบาลทกระดบไดนำากรอบแนวคดและเกณฑชวดเมองสงแวดลอมยงยนไปใชเปนเครองมอในการกำาหนดทศทางการพฒนาเมอง
ทงนกรอบแนวคดของเมองสงแวดลอมยงยนครอบคลม4มตของการพฒนาคอเมองอยดคนมสขสงแวดลอมยงยนและเทศบาลแหงการเรยนรและการบรหารจดการทดและมตวชวดรวมทงสน34ตวชวดอยางไรกตามกวาครงหนงของตวชวดเมองสงแวดลอมยงยน จะเกยวของกบมตดานสงคมการศกษาสถาบนครอบครวและประเพณวฒนธรรมและภมปญญาทองถนสำาหรบตวชวดทเกยวของกบมตดานเศรษฐกจ เศรษฐกจเชงสงคม และสงแวดลอมมอย16ตวชวดดงตารางท2.16
ตารางท 2.16ตวอยางตวชวดเมองสงแวดลอมยงยนโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม
องคประกอบตวชวดทเกยวของกบมตดานเศรษฐกจ
และสงแวดลอม
เมองอยด
เมองมการใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม
•การกำาหนดการใชประโยชนทดนใหเปนไปตามบรบทของเมอง
•การพฒนาเมองและชมชนใหเปนไปตามผงเมอง
เมองมโครงสรางพนฐานทไดมาตรฐานสาหรบคนทกกลม
•การพฒนาโครงสรางพนฐานใหครอบคลมและเหมาะสมกบผใชประโยชน
43ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
องคประกอบตวชวดทเกยวของกบมตดานเศรษฐกจ
และสงแวดลอม
เมองอยด
เมองมความมนคงดานเศรษฐกจ
•การยกระดบคณภาพชวตสำาหรบผมรายไดนอยและผดอยโอกาส
•การนำาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในชวตประจำาวน
เมองมความปลอดภย
•การจดการภยพบตและสาธารณภย
คนมสข
คนมสขภาพด •การเสรมสรางสขภาพทดของคนในเมอง•การคมครองสขภาพอนามย
สงแวดลอมยงยน
ทรพยากรธรรมชาตในเมองไดรบการดแลรกษาใหคงไวซงระบบนเวศทด
•การดแลรกษาและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตใหคงไวซงระบบนเวศทด
ของเสยหรอมลพษถกจดการอยางถกตองและเหมาะสม
•การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางครบวงจรและเหมาะสม
•การจดการนำาเสย หรอมลพษทางอากาศอยางเหมาะสม
พนทสเขยวและภมทศนเมองไดรบการดแลรกษาอยางเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพแวดลอม
•การอนรกษและพฒนาพนทสเขยวใหเกดประโยชนตอการดำารงชวต
ตารางท 2.16ตวอยางตวชวดเมองสงแวดลอมยงยนโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม(ตอ)
44 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
องคประกอบตวชวดทเกยวของกบมตดานเศรษฐกจ
และสงแวดลอม
ประชาชนมวถชวตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม
•การสงเสรมการผลต การบรการ และการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม
•การสงเสรมการใชพลงงานและนำาอยางมประสทธภาพ
เทศบาลแหงการเรยนรและการบรหารจดการทด
การมวสยทศนและแผนงานทชดเจน
•การกำาหนดวสยทศนและยทธศาสตรพรอมแปลงไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม
นวตกรรมการพฒนาเมอง
•นวตกรรมการพฒนาเมองดานตางๆ
ทมา: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม
2.11 ตวชวดการพฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวด โดย สศช.ตงแตปพ.ศ.2556สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาต(สศช.)ไดเรมพฒนารวมรวบขอมลและเผยแพรตวชวดการพฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวดมาอยางตอเนองทกปโดยมวตถประสงคเพอสรางเครองมอวดสถานะการพฒนาของจงหวดและกลมจงหวดทสามารถสะทอนผลการขบเคลอนการพฒนา และใชเปนขอมลประกอบการวเคราะหสำาหรบการวางแผนการพฒนาของจงหวดและกลมจงหวดตอไปในอนาคต
ตวชวดการพฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวดแบงออกเปน4 มต ไดแก 1) การเตบโตทางเศรษฐกจแบบมสวนรวม(Inclusive Growth) 2) การเตบโตทางเศรษฐกจและการเพมขดความสามารถในการแขงขน (Growth&Competitiveness)3)การเตบโตทางเศรษฐกจโดยคำานงถงการอนรกษ ธรรมชาตและ
ตารางท 2.16ตวอยางตวชวดเมองสงแวดลอมยงยนโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม(ตอ)
45ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
สงแวดลอม (Green Growth) และ 4) ประสทธภาพในการดำาเนนงานของภาครฐ (Government Efficiency) ทงน สำาหรบมต green growthมตวชวดทงสน6ตวประกอบดวย
1)อตราการเปลยนแปลงของพนทปาไมในจงหวด(รอยละ)2)สดสวนปรมาณขยะทกำาจดถกตองตอปรมาณขยะทเกดขน(รอยละ)3) สดสวนเฉลยการปลอยกาซเรอนกระจก(ตนกาซเรอนกระจกตอคน)4)สดสวนปรมาณการใชไฟฟาภาคครวเรอนตอประชากร(kW-ชวโมง/คน)4)สดสวนปรมาณการใชไฟฟาในภาคทไมใชครวเรอนตอ GPP (kW-
ชวโมง/ลานบาท)5)สดสวนปรมาณนำามนเชอเพลงในภาคอตสาหกรรมตอ GPP ภาค
อตสาหกรรม(ลตร/ลานบาท)2.12 ตวชวดเมองอตสาหกรรมนเวศ โดย กนอ.
ในปพ.ศ.2553การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย(กนอ.)ภายใตวสยทศนทจะสรางเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ(EcoIndustrialEstate฿Networks) ทมดลยภาพและความยงยนทางดานเศรษฐกจ สงคม ชมชนสงแวดลอมและคณภาพชวตเพอสมรรถนะการแขงขนในระดบสากลโดยมเปาหมายสงสดเพอใหอตสาหกรรมอยรวมกบชมชนดวยความผาสกและยงยนไดเรมเผยแพรแนวนโยบายและแนวคดในการพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศ(Eco-Industry Development) ตลอดจนจดทำาขอกำาหนดคณลกษณะมาตรฐานของการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศไว 5 มต คอกายภาพเศรษฐกจสงแวดลอมสงคมและการบรหารจดการโดยมตวชวดทงหมด22ดานนอกจากนกนอ.ยงไดจดทำาเกณฑการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศไว3ระดบไดแกระดบEcoChampionคอนคมอตสาหกรรมทสามารถอยรวมกบชมชนอยางผาสกบนหลกธรรมาภบาลสงแวดลอมระดบEco-Excellencyคอ นคมอตสาหกรรมทสามารถพฒนาและยกระดบคณภาพชวตชมชนและคณภาพสงแวดลอมและระดบEco-WorldClassคอนคมอตสาหกรรมทสามารถเปนผนำาในการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศโดยเปนทพงของชมชนในการพฒนาคณภาพชวตและคณภาพสงแวดลอม
46 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ทงกนอ.ไดดำาเนนการพฒนาเกณฑตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศมาอยางตอเนองโดยในป2562กนอ.ไดทบทวนเกณฑระดบEcoChampion เพอใหสะทอนความเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศ และสอดคลองกบการพฒนาตอยอดสการเปนEco–ExcellenceและEcoWorldClassทงนตวชวดทงหมด22ตวสามารถแสดงไดดงตารางท2.17
ตารางท 2.17ตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศของกนอ.
มต ตวชวดEco
ChampionEco
Excellence
Eco World Class
กายภาพ
1 พนทนคมอตสาหกรรม
2 ระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ
3 อาคารโรงงานในนคมฯ
เศรษฐกจ
4 เศรษฐกจภาคอตสาหกรรม
5 เศรษฐกจชมชน
6 การบรหารจดการทรพยากร
47ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
มต ตวชวดEco
ChampionEco
Excellence
Eco World Class
สงแวดลอม
7 การบรหารจดการทรพยากร
8 การบรหารจดการพลงงาน
9 ระบบการผลตและผลตภณฑ
10 มลภาวะทางนำา
11 การควบคมมลภาวะทางอากาศ
12 กากของเสย
13 มลภาวะทางเสยงกลนฝนควนเหตเดอดรอนรำาคาญ
14 ความปลอดภยและสขภาพ
15 การพงพาเกอกลซงกนและกนของอตสาหกรรม
ตารางท 2.17ตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศของกนอ.(ตอ)
48 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
มต ตวชวดEco
ChampionEco
Excellence
Eco World Class
สงคม
16 คณภาพชวตและสงคมของพนกงาน
17 คณภาพชวตและสงคมของชมชนโดยรอบ
การบรหารจดการ
18 การบรหารจดการพนทอยางมสวนรวม
19 การยกระดบการกำากบดแลโรงงาน
20 สงเสรมใหโรงงานเขาสระบบบรหารจดการระดบสากลและระดบประเทศ
21 การรณรงคสงเสรมใหโรงงานประยกตใชนวตกรรม/เครองมอการจดการ/ระบบบรหารจดการใหมๆ
22 การเปดเผยขอมลขาวสารและการจดทำารายงาน
ทมา: การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย
ตารางท 2.17ตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศของกนอ.(ตอ)
49ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
สำาหรบนคมอตสาหกรรมทจะขอรบรองเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศอนดบแรกตองตอบตวชวด(หรอเรยกอกอยางหนงวา“เกณฑเบองตน”)ใหครบทง22ดานโดยลกษณะของคำาตอบคอใชไมใชและไมเกยวของเมอคำาตอบในทง 22 ดาน คอ ใช หรอ ไมเกยวของ นคมอตสาหกรรมจงจะไดประเมนตวชวดสำาหรบแตละระดบในเชงลกตอไปเชนตวชวดท1พนทนคมอตสาหกรรมมพนทสเขยวตามเกณฑทบงคบหรอไม จะเปนเกณฑเบองตนสวนการประเมนในเชงลก คอ มพนทสเขยวมากกวาเกณฑทบงคบรอยละเทาไหรซงคำาตอบแตละตวชวดจะมเกณฑการใหคะแนนและหากไดคะแนนถงเกณฑทกำาหนดกจะไดรบการรบรองเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศระดบEcoChampion,EcoExcellenceและEcoWorldClassตอไป
ในตารางท 2.17 ขางตนแสดงใหเหนวา ตวชวดสำาหรบการประเมนระดบEcoChampion,EcoExcellenceและEcoWorldClassจะมความทบซอนอยบางสะทอนใหเหนถงตวชวดทมความสำาคญสำาหรบการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศในทกระดบซงประกอบดวยดานท17คณภาพชวตและสงคมของชมชนโดยรอบและดานท22การเปดเผยขอมลขาวสารและการจดทำารายงาน
บทท 3 การออกแบบตวชวดทเหมาะสมกบบรบทของประเทศ
3.1 สรปและเปรยบเทยบตวชวดทไดจากการทบทวนวรรณกรรมจากการศกษาและทบทวนตวชวดสำาหรบ green economy และ
green growth ในบททผานมา พบวา โดยสวนใหญ ชดตวชวดทพฒนาในแตละหนวยงานจะครอบคลม4หวขอหลก(ตารางท3.1)คอ1)สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตโดยวดจากจำานวน/ปรมาณคณภาพและความยงยนของทรพยากรธรรมชาตเมอเทยบกบอตราการบรโภค ตลอดจนความอดมสมบรณระบบนเวศ2)ผลตภาพและประสทธภาพจากการใชทรพยากร(พลงงานนำาและธรรมยากรธรรมชาต)ความเขมขนของการปลอยกาซเรอนกระจกและปรมาณของเสย3)คณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอม
50 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
การเขาถง และคณภาพของทรพยากรและบรการดานสงแวดลอม และ 4)นโยบายของภาครฐในการสงเสรมใหเกดการพฒนาเขาส green economyสวนชดตวชวดของGGEIจะเพมประเดนเรองทาทของผนำาประเทศและการดำาเนนงานของภาคเอกชนเขามาดวย
ตารางท 3.1 เปรยบเทยบตวชวดทถกพฒนาโดยหนวยงานระดบสากล
หวขอEEA GGEI GGKP OECD UNEP WB
(a) (b) (a) (b) (a) (b) (a) (b) (a) (b) (a) (b)
1. สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต
2. ผลตภาพ/ประสทธภาพจากการใชทรพยากร
3. คณภาพชวตของประชาชน
4. นโยบายของภาครฐ
5. ทาทของผนาประเทศ และการสนองของสอ
6. การดาเนนงานของภาคเอกชน
ทมา: ผวจย
สำาหรบตารางท3.1หากมเครองหมายถกในคอลมน(a)หมายถงมชอของดาน/กล มของตวชวดตรงกบหวขอในทางซายมอ และคอลมน (b)หมายถงมตวชวดรายตวทสอดคลองกบหวขอในทางซายมอทงนตารางดงกลาวแสดงใหเหนวาชดตวชวดของทกสำานกจะมการจดกลมสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตแยกออกมาสะทอนใหเหนวาหวขอนเปนประเดนสำาคญของgreengrowthและการพฒนาเขาสgreeneconomyสวนตวชวดดานผลตภาพ/ประสทธภาพจากการใชทรพยากรและคณภาพชวตของประชาชน
51ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
แมจะไมแบงกลมออกมาชดเจนในชดตวชวดของบางหนวยงาน แตยงมตวชวดรายตวทสอดคลองกบหวขอดงกลาว สวนนโยบายของภาครฐมเพยงชดตวชวดของGGEI เทานนทไมมตวชวดเกยวของกบประเดนนเลยแตเปนสำานกเดยวทเนนดานทาทของผนำาประเทศและการพาดหวขาวของสอในประเดนทเกยวของกบระดบการพฒนาเขาสgreeneconomyตลอดจนการดำาเนนงานของภาคเอกชนซงอาจจะสะทอนนโยบายของภาครฐไดในระดบหนง
3.2 การพฒนาตวชวดทใชประเมนระดบการพฒนาในการพฒนาตวชวดทเหมาะสมกบบรบทของประเทศควรจะมความ
สอดคลองกบยทธศาสตร แผนการพฒนาประเทศและเปาหมายในระยะยาวเพอใชประเมนผลการดำาเนนงานวาเปนไปตามทศทางทคาดไวหรอไม ตลอดจนใชประเมนความเสยง และโอกาสทกำาลงเผชญเพอนำาไปเปนขอมลในการออกแบบนโยบายในอนาคตทงนในยทธศาสตรชาต20ปและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 มยทธศาสตรและตวชวดทนาจะเกยวของกบการพฒนาเขาสgreeneconomyดงน
• ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561-2580) ในยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขนมตวชวดดานผลตภาพการผลตของประเทศทงในปจจยการผลตและแรงงานในยทธศาสตรดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม มตวชวดดานความแตกตางของรายไดและการเขาถงบรการภาครฐระหวางกลมประชากร และในยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอมมตวชวดดาน(1)พนทสเขยวทเปนมตรกบสงแวดลอม (2) สภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรมไดรบการฟนฟ (3) การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (4)ปรมาณกาซเรอนกระจกและมลคาเศรษฐกจฐานชวภาพ
• แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (แผนพฒนาฯ ฉบบท 12) ยทธศาสตรท3การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยนมเปาหมายและตวชวดดาน(1)การเพมผลตภาพการผลตของ
52 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ประเทศและ(2)การพฒนาพนทไปสเมองอตสาหกรรมนเวศยทธศาสตรท4การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยนมเปาหมายและตวชวดดาน(1)รกษาและฟนฟฐานทรพยากรธรรมชาตทงพนทปาและความหลากหลายทางชวภาพ(2)สรางความมนคงดานนำาและบรหารจดการทรพยากรนำาทงนำาผวดนและนำาใตดนใหมประสทธภาพ (3) สรางคณภาพสงแวดลอมทด ลดมลพษ และลดผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและระบบนเวศ(4)เพมประสทธภาพการลดกาซเรอนกระจกและขดความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ(5)เพมประสทธภาพการบรหารจดการเพอลดความเสยงจากภยพบต ความสญเสยในชวตและทรพยสนทเกดจากสาธารณภยลดลง ยทธศาสตรท 7 การพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส มเปาหมายและตวชวดดาน (1) การพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกสในภาพรวมมเปาหมายเพอลดความเขมการใชพลงงาน (2) การพฒนาดานพลงงาน เพอเพมสดสวนการใชพลงงานทดแทนตอปรมาณการใชพลงงานขนสดทายและลดการพงพากาซธรรมชาตในการผลตไฟฟา ยทธศาสตรท 8 การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจยและนวตกรรม มเปาหมายและตวชวดดานการเพมความเขมแขงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศโดยเพมสดสวนงบประมาณและการลงทนเพอการวจยและพฒนาและยทธศาสตรท9การพฒนาภาคเมองและพนทเศรษฐกจเปาหมายและตวชวดดานพนทฐานเศรษฐกจหลกมระบบการผลตทมประสทธภาพสงและเปนมตรตอสงแวดลอม โดยวดจากคาเฉลยสารอนทรยระเหยงายในพนทอตสาหกรรมหลก
ท งน สามารถสรปในเบ องต นได ว าทงยทธศาสตรชาต 20ป และแผนพฒนาฯฉบบท 12 ครอบคลมประเดนครบทง 3 ดาน คอสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ผลตภาพและประสทธภาพจากการใชทรพยากร และคณภาพชวตของประชาชน เพยงแคกระจายตว
53ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
อยในหลายยทธศาสตรเทานนดงนนตวชวดgreeneconomyของประเทศไทย อยางนอยควรจะครอบคลมเปาหมายในยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ในรายการทกลาวไวขางตนและเพมตวชวดดานการประเมนความเสยงโอกาสและการใชเครองมอในเชงนโยบายเขาไปดวยดงน
3.2.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ใชวดความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตเชนปาไมนำาดนฯลฯตลอดจนความหลากหลายของระบบนเวศและพนธสตว และปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก โดยมกลมยอยของตวชวด 6 กลม ตลอดจนมตวอยางตวชวดวธการคำานวณและแหลงขอมลทใชในการคำานวณดงตารางท3.2
ตารางท 3.2 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ความหลากหลายของระบบนเวศ
•สดสวนของชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทยทถกคกคาม=
จำานวนชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทย
จำานวนชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทยทถกคกคาม
โดยการคำานวณตวชวดสามารถคำานวณแยกตามกลมของพนธสตว (สตวเลยงลกดวยนม นก สตวเลอยคลานสตวสะเทนนำาสะเทนบกและปลา)เพอใหมความเฉพาะเจาะจงมากขนสามารถนำาไปใชเปนขอมลประกอบการจดทำามาตรการแกไขไดตรงจดแหลงขอมล:สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมขาตและสงแวดลอมปทมขอมลลาสด:2559http://www.onep.go.th/env_data/2016/01_38/
จำานวนชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทย
54 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรปาไม พนทอนรกษ และพนทปาสงวน
•พนทปาไมของไทยทงหมด(ไร)/พนทอนรกษ(ไร)/พนทเขตรกษาพนธสตวปา(ไร)/พนทเขตรกษาพนธสตวปา(ไร)
•สดสวนพนทปาไม=พนทปาไม
พนททงหมด
•สดสวนของพนทปาอนรกษ= สดสวนของพนทอนรกษ
พนทปาไม
•สดสวนของพนทเขตรกษาพนธสตวปา= พนทเขตรกษาพนธสตวปา
พนทปาไม
•สดสวนของพนทเขตรกษาพนธสตวปา= พนทปาสงวนแหงชาต
พนทปาไม
แหลงขอมล:กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพชปทมขอมลลาสด:2560
อกหนงตวชวดทควรนำามาประเมนในดานทรพยากรปาไมคอพนทปาปลกใหม หรอ ปลกในพนททเคยเปนปามากอน (re/afforestation) ซงจะสะทอนผลการดำาเนนงานของนโยบายทสงเสรมการเพมพนทปาอยางไรกตามปจจบนในประเทศไทยยงไมมการเกบขอมลดงกลาวและเผยแพรอยางเปนระบบ
ตารางท 3.2 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต(ตอ)
55ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรดน ความเสอมโทรมของทรพยากรดน=พนททมสภาพดนเสอมโทรมแหลงขอมล:กรมพฒนาทดนปทมขอมลลาสด:2554(ทวประเทศ)2557(13จงหวดในภาคเหนอและกลาง)มการจดเกบขอมลชดดนประเภทตางๆซงอาจจะสามารถนำามาคำานวณพนทเสอมโทรมไดhttp://www.ldd.go.th/www/lek_web/web.jsp?id=17837
ทรพยากรนา •ปรมาณ ปรมาณนำาบาดาลทกกเกบรวม (ลานลกบาศกเมตร) ปรมาณนำาบาดาลทสามารถนำามาใชได (ลานลกบาศกเมตร) ปรมาณนำากกเกบ(ลานลกบาศกเมตร)
•คณภาพ สดสวนของเกณฑคณภาพนำาแหลงนำาผวดนทอยในเกณฑดและดมาก สดสวนของเกณฑคณภาพนำาทะเลชายฝงทอยในเกณฑดและดมาก
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):กรมควบคมมลพษ(2561)กรมทรพยากรนำาบาดาล(2560)กรมชลประทาน(2561)
ตารางท 3.2 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต(ตอ)
56 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรแรและพลงงาน
•ปรมาณของทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได(ลานตน)
•มลคาของทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได(ลานลานบาท)
•อตราการขดเจาะแร/เกบเกยวแร=
มลคาการผลตทรพยากรแร
มลคาทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):กรมทรพยากรธรณ(2558)กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร(2560)
ทมา: ผวจย
3.2.2 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากร ใชวดผลตภาพของระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรและการปลอยกาซเรอนกระจกเพอสะทอนใหเหนวาการเตบโตของระบบเศรษฐกจนนไมไดเกดจากการเพมกำาลงการผลตหรอทรพยากรทใชในการผลตเทานน แตเปนการเพมผลตภาพทำาใหสดสวนของการเตบโตของระบบเศรษฐกจมมากกวาตนทนจากการใชทรพยากรและมลคาผลกระทบตอสงแวดลอม โดยมกลมยอยของตวชวด5กลมตลอดจนมตวอยางตวชวดวธการคำานวณและแหลงขอมลทใชในการคำานวณดงตารางท3.3
ตารางท 3.2 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต(ตอ)
57ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 3.3 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากร
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
กาซเรอนกระจก •ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอGDP(ตนCO2 เทยบ
เทา/ลานบาท)•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอGDPรายสาขา(ตนCO
2เทยบเทา/ลานบาท)
•ปรมาณการปลอยกาซCO2จากการใชพลงงาน(ลานตนCO
2)
•ปรมาณการปลอยกาซCO2จากการใชพลงงานตอGDP
(ตนCO2/ลานบาท)
•ปรมาณการปลอยกาซCO2จากการใชพลงงานตอรายได
ประชาชาต(ตนCO2/ลานบาท)
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน(2560) สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม(2556)สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561)
พลงงาน •การใชพลงงานขนสดทาย(finalenergyconsumption)ตอประชากร(ktoe/คน)
•ความเขมขนของการใชพลงงาน(EnergyIntensity)(ktoe/พนลานบาท)=การใชพลงงานขนสดทาย
ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ
•ความเขมขนของการใชพลงงานรายสาขา(ktoe/พนลานบาท)เชนอตสาหกรรมการผลตการเกษตรฯลฯ
•สดสวนของการใชพลงงานขนสดทายทเปนพลงงานหมนเวยนตอการจดหาพลงงานขนตนทงหมด (TotalPrimaryEnergySupply)
แหลงขอมล (ปทมขอมลลาสด): สำานกงานสถตแหงชาต (2560)สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน(2560)สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561)
58 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ไฟฟา •สดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน•ปรมาณการปลอยกาซ CO
2 ตอหนวยการผลตไฟฟา
(กโลกรมCO2/kWh)
แหลงขอมล:การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยการไฟฟานครหลวง
การไฟฟาสวนภมภาคสำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน
ปทมขอมลลาสด:2561
นา •การใชนำาทวประเทศตอ GDP (ลานลกบาศกเมตร/ลานบาท)
•การใชนำาตอGDPรายสาขา(ลานลกบาศกเมตร/ลานบาท)แหลงขอมล:ปจจบนมเพยงขอมลการใชนำาจากการประปานครหลวงและการประปาสวนภมภาคซงยงไมรวมขอมลการใชนำาจากอางเกบนำาอกทงการแบงประเภทผใชนำายงไมไดจำาแนกออกเปนรายสาขาในระบบเศรษฐกจ
ขยะและของเสย •ปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมตอ GDPสาขาอตสาหกรรมการผลต(ตน/พนลานบาท)
•ปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทไดรบการจดการตอปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทงหมด
•อตราการเกดขยะมลฝอย(กโลกรม/คน/วน)•ขยะมลฝอยทเกดขน•ขยะมลฝอยทกำาจดไมถกตองแหลงขอมล:กรมควบคมมลพษ
ปทมขอมลลาสด:2560
ทมา: ผวจย
ตารางท 3.3 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากร(ตอ)
59ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
3.2.3 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอม ใชวดผลกระทบทประชาชนจะไดรบจากการขยายตวของระบบเศรษฐกจทไมเปนมตรตอสงแวดลอมสงผลตอเนองใหเกดผลมลพษทางอากาศและทางนำาตอประชาชน โดยมกลมยอยของตวชวด 2 กลม ตลอดจนมตวอยางตวชวดวธการคำานวณและแหลงขอมลทใชในการคำานวณดงตารางท3.4
ตารางท 3.4 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอม
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
คณภาพอากาศ •จานวนวนทคณภาพอากาศมคาเกนมาตรฐานในแตละป เชนจำานวนวนทคาฝนละอองPM2.5เกนคามาตรฐานในแตละพนท
•จานวนผปวยทเขารบการรกษาในโรคทเกดจากมลพษทางอากาศ เนองจากยงไมมการเกบขอมลสาเหตการปวยจากโรคทเกดจากมลพษทางอากาศในเบองตนอาจจะใชสถตของโรคอนเปนตวแปรแทนเชน
จำานวนผ ปวยนอกทเขารบการรกษาในโรคระบบหายใจ จำานวนผปวยใน (หลกประกนสขภาพถวนหนา และสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการและครอบครว)ทเขารบการรกษาในโรคหลอดลมอกเสบโรคถงลมโปงพองและโรคปอดชนดอดกนแบบเรอรงอนโรคหดโรคหลอดลมเลกโปงพอง โรคฝนสะสมในปอด และโรคอนๆของระบบทางเดนหายใจ
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):กรมควบคมมลพษ(2561)ระบบสถตทางการทะเบยนกระทรวงมหาดไทย(2561)สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข(2560)
60 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
คณภาพนา และการเขาถงทรพยากรนา
•คณภาพนาประปา ดานกายภาพ ดานเคม และดานแบคทเรย เทยบกบมาตรฐานขององคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization:WHO)
•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบนาสะอาดทใชดมกนไดอยางตอเนอง โดยจะใชจำานวนประชากรทเขาถงระบบนำาประปาดมได เปนตวแปรแทนในการวดคาประชากรทเขาถงระบบนำาสะอาดทใชดมกนไดอยางตอเนอง
ประชากรทจำานวนประชากรในพนทนำาประปาดมได
ประชากรทงหมด
•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบนำาประปาแหลงขอมล:การประปานครหลวงการประปาสวนภมภาคปทมขอมลลาสด:2561
ทมา: ผวจย
3.2.4 ตวชวดดานความเสยงและโอกาส ใชวดความเสยงของประชากรและระบบเศรษฐกจจากความเสอมโทรมของทรพยากรและภยธรรมชาตตลอดจนใชวดโอกาสทจะไดรบจากการสงเสรมการเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอมโดยมกลมยอยของตวชวด2กลมตลอดจนมตวอยางตวชวดวธการคำานวณและแหลงขอมลทใชในการคำานวณดงตารางท3.5ฃ
ตารางท 3.4 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอม(ตอ)
61ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 3.5 ตวชวดดานความเสยงและโอกาส
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
ความเสยงจากความเสอมโทรมของทรพยากรและภยธรรมชาต
•มลคาความเสยหายจากภยธรรมชาต (ดนถลม วาตภยอทกภยความแหงแลงและภยหนาว)
•สดสวนของประชากรทไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต•งบประมาณของรฐบาลทใชในการบรรเทาเสยหายจากภยธรรมชาต
แหลงขอมล:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยปทมขอมลลาสด:2559
เมอง/นคมอตสาหกรรมเชงนเวศ
•สดสวนเมองอตสาหกรรมนเวศตอพนทอตสาหกรรมทงหมดสำาหรบประเทศไทยเมองอตสาหกรรมนเวศอาจจะวดไดจากเมองอตสาหกรรมทไดรบการประเมนของกนอ.อยในระดบEcoChampion,EcoExcellenceหรอEcoExcellence
แหลงขอมล:การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยปทมขอมลลาสด:2561
ทมา: ผวจย
3.2.5 ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบายสะทอนใหเหนวารฐบาลมนโยบายทใหความสำาคญกบการสงเสรมการพฒนาทเปนมตรตอสงแวดลอมและการจดเกบตนทนสงแวดลอม โดยมกลมยอยของตวชวด2 กลม ตลอดจนมตวอยางตวชวด วธการคำานวณ และแหลงขอมลทใชในการคำานวณดงตารางท3.6
62 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 3.6 ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบาย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
การจดสรรงบประมาณ
•สดสวนงบประมาณทเกยวของกบGreengrowth(เชนการพฒนาและเพมประสทธภาพการใชพลงงาน การบรหารจดการนำา การจดการขยะและสงแวดลอมฯลฯ)ตอGDP
•สดสวนงบประมาณทเกยวของกบGreengrowthตองบประมาณทงหมดทจดสรรในปนน
แหลงขอมล:สำานกงานประมาณปทมขอมลลาสด:2560•สดสวนของงบประมาณในการศกษาและพฒนา (R&D)แหลงพลงงานหมนเวยนตองบ R&D ดานพลงงานทจดสรรในปนน
•สดสวนของงบประมาณ R&D ทเกยวของกบ GreengrowthตองบR&Dทงหมดทจดสรรในปนน
แหลงขอมล:ปจจบนยงไมมขอมล
การตงราคาตนทนดานสงแวดลอม
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอม (เชนภาษเงนไดปโตรเลยม ภาษนำามน (สรรพสามต) ภาษเทศบาล)ตอGDP
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอมตอรายไดจากภาษทงหมด
แหลงขอมล:กระทรวงการคลงปทมขอมลลาสด:2560
ทมา: ผวจย
63ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
3.3 การพฒนาตวชวดในระดบเมอง/จงหวดโดยภาพรวมตวชวดในระดบเมอง/จงหวด ยงมความคลายคลงกบ
ตวชวดในระดบประเทศเพยงแตมขอบเขตของการประเมนทแคบกวาอยางไรกตาม จากการทบทวนวรรณกรรมจะเหนไดวา บางตวชวดในระดบประเทศอาจจะไมปรากฏในตวชวดระดบเมอง/จงหวด เชน รายไดจากการเกบภาษเกยวของกบสงแวดลอมสดสวนของงบประมาณในการศกษาและพฒนาเกยวกบแหลงพลงงานหมนเวยน/เทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมสดสวนของเงนสนบสนนหรอเงนลงทนจากตางประเทศทเกยวของกบ green growthและสดสวนของสทธบตรทเกยวของกบสงแวดลอม/greengrowthสวนหนงเปนเพราะหลายเมอง/จงหวดในประเทศแทบจะไมมขอมลเหลานเพราะไมมกจกรรมทางเศรษฐกจหรอสงคมทเกยวของกบประเดนนนเลย
ดงนนตวชวดในระดบเมอง/จงหวดสำาหรบการประเมนใหครอบคลมทกพนทในประเทศควรเปนการประเมนประเดนพนฐานเชนการปลอยกาซเรอนกระจกการใชพลงงานการใชไฟฟาของภาคครวเรอนการบรหารจดการทรพยากรนำาและนำาเสย การบรหารจดการขยะและของเสย ฯลฯ อกทงในแตละกลมตวชวดนอกจากจะประเมนสถานะปจจบนแลวควรมการประเมนนโยบายการดำาเนนงานของพนททเกยวของกบการเปนเมองสเขยวดวยทงนจากประเดนทกลาวขางตน ประกอบกบตวช วดทได จากการทบทวนวรรณกรรมในบททผานมา สามารถจดกลมตวชวดในระดบเมอง/จงหวด ไดดงตารางท3.7
64 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 3.7 ตวชวดในระดบเมอง/จงหวด
กลมตวชวด ตวชวด
การปลอยกาซ CO
2
•ปรมาณการปลอยกาซCO2
•ความเขมขนของการปลอยกาซCO2
•มนโยบายดานการลดกาซCO2และกาซเรอนกระจก
การใชพลงงาน •ปรมาณการบรโภคพลงงาน/ไฟฟาในภาคครวเรอนและอตสาหกรรม
•ความเขมขนของการใชพลงงาน/ไฟฟา ในภาคครวเรอนและอตสาหกรรม
•สดสวนการใชพลงงานหมนเวยน•มนโยบายดานพลงงานสะอาด และประสทธภาพการใชพลงงาน
พนทสเขยวและการใชพนท
•สดสวนของพนทสเขยว•มนโยบายเมองยงยนหรอเมองคารบอนตำา
ขยะและของเสย •ปรมาณขยะมลฝอย•ปรมาณการรไซเคลขยะ•สดสวนของขยะทถกกำาจดอยางถกตอง•มนโยบายลดปรมาณขยะและของเสย
ทรพยากรนา •ปรมาณการใชนำาประปา•สดสวนของประชากรทเขาถงนำาดมและนำาใชทสะอาด•สดสวนของประชากรในชมชนทมระบบบำาบดนำาเสยตอประชากรทงหมด
•มนโยบายดานการจดการแหลงนำาและบำาบดนำาอยางมประสทธภาพ
คณภาพอากาศ •ระดบความเขมขนของกาซซลเฟอรไดออกไซดในอากาศ(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร)
65ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวชวด
คณภาพอากาศ •ระดบความเขมขนของอนภาคฝ นละอองขนาดเลก(PM10)ในอากาศ(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร)
•มนโยบายการพฒนาคณภาพอากาศ
ความเสยงจากการเสอมโทรมของสภาพแวดลอมและทรพยากร
•มลคาความเสยหายจากภยพบต•มนโยบายเกยวกบการจดการภยพบตและสาธารณภย
ทมา: ผวจย
3.4 ตวอยางการคานวณตวชวด green economy ของไทยโดยเปรยบเทยบ
ในสวนนจะขอยกตวอยางตวชวดgreeneconomyของประเทศไทยตามตวชวดทเสนอไวในขอ3.2และ3.3อยางไรกดดวยขอจำากดดานขอมลผวจยจะยกตวอยางตวชวดเพยงบางตวโดยใชขอมลทมอยและสามารถเขาถงไดโดยบคคลทวไป ทงน การประเมนจะแบงออกเปน 2 ระดบ คอ ระดบประเทศและระดบจงหวด
3.4.1 ระดบประเทศสำาหรบรายงานฉบบนจะหยบยกการประเมนตวชวดดานการ
เปลยนแปลงสภาพภมอากาศพลงงานและประสทธภาพการใชทรพยากรขนมาเปนตวอยาง เนองจากขอมลเกยวกบตวชวดดงกลาวมการจดทำาในเกอบทกประเทศทวโลกดงนนผลจากการประเมนตามตวชวดจะสามารถนำาไปเปรยบเทยบกบประเทศอนเพอสะทอนใหเหนถงระดบการพฒนาของไทยเทยบกบในภมภาคหรอทวโลก
ตารางท 3.7 ตวชวดในระดบเมอง/จงหวด(ตอ)
66 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
1) ปรมาณการปลอย CO2 ความเขมขนของการปลอย CO
2 ตอ
ประชากรและตอGDP
โดยภาพท3.1แสดงปรมาณการปลอยCO2และความเขมขนของการ
ปลอย CO2 ตอประชากรของไทย ระหวางป 2551 – 2560 ซงจดทำาโดย
สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในป 2560ประเทศไทยปลอยCO
2ทงสน258.2ลานตนคดเปนการปลอยCO
2 3.90
ตนตอประชากร(มแนวโนมเพมขนเลกนอยจากป2551และคอนขางคงทในชวงป2557-2560)สวนชดขอมลของGlobalCarbonAtlasแสดงใหเหนวาในป 2560 การปลอย CO
2 ของทวปเอเชย ภมภาคอาเซยน และไทยม
สดสวนเปนรอยละ0.924.17และ46.8ของปรมาณการปลอยCO2ทวโลก
ตามลำาดบ (ภาพท 3.2) หากจดอนดบทกประเทศทวโลก (จากนอยไปมาก)ไทยมสดสวนการปลอยCO
2ตอGDPนอยทสดเปนอนดบท97และมสดสวน
การปลอยCO2ตอประชากรนอยทสดเปนอนดบท134(ตารางท3.8)
ภาพท 3.1 ปรมาณการปลอย CO2 และความเขมขนของการปลอยตอ
ประชากรของไทย
แหลงขอมล: กลมงานตดตามประเมนสถานการณ, สานกงานนโยบายและแผนทรพยากร
ธรรมชาตและสงแวดลอม
67ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพท 3.2 สดสวนการปลอย CO2 ของทวปเอเชย อาเซยน และไทย ตอ
ปรมาณการปลอยCO2ทวโลก(2560)
แหลงขอมล: Global Carbon Atlas
ตารางท 3.8 ลำาดบความเขมขนของการปลอยตอ GDP และตอประชากรของไทย(2560)
ลาดบ ประเทศ CO2 (kg)/
GDP (USD)ลาดบ ประเทศ CO
2 (ton)/
ประชากร
94 Argentina 0.29 131 Chile 4.69
95 Greece 0.29 132 CookIslands
4.72
96 India 0.29 133 Switzerland 4.73
97 Thailand 0.30 134 Thailand 4.79
98 USA 0.31 135 Ukraine 4.80
ทวโลก36พนลานCO2
เอเชย,46.8%อาเซยน,4.17%
ไทย,0.93%
68 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ลาดบ ประเทศ CO2 (kg)/
GDP (USD)ลาดบ ประเทศ CO
2 (ton)/
ประชากร
99 Malaysia 0.31 136 Nauru 4.94
100 Georgia 0.31 137 Venezuela 4.99
Global 0.32 Global 4.79
Asia 0.36 Asia 4.05
ASEAN 0.22 ASEAN 5.44
แหลงขอมล: Global Carbon Atlas
2)ปรมาณการจดหาพลงงานขนตนและสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอGDPและตอประชากร
โดยภาพท3.3แสดงปรมาณการจดหาพลงงานขนตนสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอGDPและตอประชากรของไทยระหวางป2548–2561ซงจดทำาโดยสำานกงานนโยบายและแผนพลงงานในป2561ประเทศไทยมปรมาณการจดหาพลงงานขนตน(TotalPrimaryEnergySupply:TPES)134.2ลานตนนำามนเทยบเทา(Mtoe)มTPESตอGDPเทากบ8.23(มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง)Mtoe/ลานลานบาทและมTPESตอประชากรเทากบ2.02Mtoe/ลานคน ทางดานขอมลจาก International Energy Agency(IEA) ในป2559แสดงใหเหนวาหากจดอนดบทกประเทศทวโลก (จากนอยไปมาก)ไทยมสดสวนTPESตอGDPนอยเปนอนดบท109และมสดสวนTPESตอประชากรนอยเปนอนดบท82(ตารางท3.9)
ตารางท 3.8 ลำาดบความเขมขนของการปลอยตอ GDP และตอประชากรของไทย(2560)(ตอ)
69ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพท 3.3 ปรมาณและสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอGDPและตอประชากรของไทย
แหลงขอมล: EPPO, Thailand
ตารางท 3.9 ลำาดบสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอ GDP และตอประชากรของไทย(2559)
ลาดบ ประเทศ TPES (toe)/ GDP
(thousand USD, 2010)
ลาดบ ประเทศ TPES (toe)/ ประชากร
(คน)
10 Japan 0.07 24 Philippines 0.53
21 Singapore 0.09 48 VietNam 0.87
66 Philippines 0.19 79 BosniaandHerzegovina
1.92
73 SouthKorea 0.22 80 Argentina 1.97
70 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ลาดบ ประเทศ TPES (toe)/ GDP
(thousand USD, 2010)
ลาดบ ประเทศ TPES (toe)/ ประชากร
(คน)
85 Malay 0.26 81 HongKong,China
1.98
95 China 0.31 82 Thailand 2.01
106 SouthAfrica 0.33 83 Croatia 2.03
107 Coted’Ivoire 0.34 84 Chile 2.07
108 Tajikistan 0.34 85 Greece 2.1
109 Thailand 0.34 88 China 2.15
110 India 0.35 104 Malaysia 2.85
111 BosniaandHerzegovina
0.36 111 Japan 3.35
112 Niger 0.36 122 Singapore 4.88
125 Vietnam 0.49 129 Korea 5.51
Global average
0.28 Global average
2.52
แหลงขอมล: International energy agency (IEA)
3)การบรโภคพลงงานขนสดทายสดสวนของการบรโภคพลงงานขนสดทายตอGDPและตอประชากร
โดยภาพท 3.4 แสดงปรมาณการบรโภคพลงงานขนสดทาย สดสวนของการบรโภคพลงงานขนสดทายตอGDPและตอประชากรของไทยระหวางป2548–2561ซงจดทำาโดยสำานกงานนโยบายและแผนพลงงานในป2561ประเทศไทยมการบรโภคพลงงานขนสดทาย88.6Mtoeมสดสวนการบรโภค
ตารางท 3.9 ลำาดบสดสวนของการจดหาพลงงานขนตนตอ GDP และตอประชากรของไทย(2559)(ตอ)
71ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
พลงงานขนสดทายตอ GDP เทากบ 5.43 (มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง)Mtoe/ลานลานบาทและมการบรโภคพลงงานขนสดทายตอประชากรเทากบ1.33Mtoe/ลานคน ในสวนของชดขอมลจาก IEA แสดงใหเหนวาหากจดอนดบทกประเทศทวโลก(จากนอยไปมาก)ไทยมสดสวนการบรโภคพลงงานขนสดทายตอประชากรนอยเปนอนดบท86ในป2560(ตารางท3.10)
ภาพท 3.4 มลคาและสดสวนของการบรโภคพลงงานขนสดทายตอ GDPและตอประชากรของไทย
แหลงขอมล: EPPO, Thailand
ตารางท 3.10ลำาดบสดสวนการบรโภคพลงงานขนสดทายตอประชากรของไทย(2560)
ลาดบ ประเทศ Final energy consumption (toe)/ประชากร
ลาดบ ประเทศ Final energy consumption
(toe)/ประชากร
83 Uruguay 1.36 15 Philippines 0.31
84 Bulgaria 1.40 50 VietNam 0.69
72 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ลาดบ ประเทศ Final energy consumption (toe)/ประชากร
ลาดบ ประเทศ Final energy consumption
(toe)/ประชากร
85 Argentina 1.41 95 Malaysia 1.79
86 Thailand 1.42 109 Japan 2.32
87 China 1.43 122 Singapore 3.29
88 Chile 1.48 126 Korea 3.49
89 Greece 1.52 Global average
1.69
แหลงขอมล: International energy agency (iea), World Bank
4) ปรมาณการใชไฟฟาตอประชากร และสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน
โดยภาพท3.5แสดงปรมาณการใชไฟฟาตอประชากรและสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทยระหวางป2548–2561ซงจดทำาโดยสำานกงานนโยบายและแผนพลงงานในป2561ประเทศไทยมมสดสวนการใชไฟฟาตอประชากรเทากบ2,821KWh/คนและมสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนอยทรอยละ 8.7 ในสวนของชดขอมลจาก IEAแสดงใหเหนวาหากจดอนดบทกประเทศทวโลกไทยมสดสวนการใชไฟฟาตอประชากรนอยเปนอนดบท 73และมสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนสงเปนอนดบท94ในป2560(ตารางท3.11)
ตารางท 3.10ลำาดบสดสวนการบรโภคพลงงานขนสดทายตอประชากรของไทย(2560)(ตอ)
73ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพท 3.5ปรมาณและสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทย
แหลงขอมล: EPPO, Thailand
ตารางท 3.11ลำาดบการใชไฟฟาตอประชากรและสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทย(2560)
ลาดบ ประเทศ การใชไฟฟา
(MWh)/ประชากร
ลาดบ ประเทศ สดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน
33 Philippines 0.80 56 VietNam 39%
53 VietNam 1.62 76 China 25%
70 Brazil 2.50 79 Philippines 24%
71 Romania 2.69 91 DominicanRepublic
16%
72 Lebanon 2.80 92 India 16%
73 Thailand 2.87 93 Malta 16%
74 Georgia 2.88 94 Thailand 15%
75 Turkmenistan 2.90 95 Australia 15%
76 Turkey 3.11 96 Yemen 15%
74 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ลาดบ ประเทศ การใชไฟฟา
(MWh)/ประชากร
ลาดบ ประเทศ สดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน
92 China 4.28 97 Morocco 15%
96 Malaysia 4.66 100 Japan 15%
124 Japan 7.97 102 Malaysia 13%
127 Singapore 9.04 127 Korea 3%
131 Korea 10.62 131 Singapore 2%
Global average
4.40 Global average
2.9%
แหลงขอมล: International energy agency (IEA)
3.4.2 ระดบจงหวดสำาหรบรายงานฉบบน จะหยบยกเอาขอมลจากรายงานตวชวดการ
พฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวดทจดทำาโดยสศช.ขนมาแสดงเปนตวอยางเนองจากเปนรายงานทมขอมลรายจงหวดครบถวน เปนตวชวดทใชในการตดตามการพฒนาระดบจงหวดในดานสงแวดลอม โดยคำานวณตวชวดรายจงหวดเพอเปรยบเทยบกบคาเฉลยของขอมล ทงนจะเนนทตวชวดเกยวกบความเขมขนในการปลอยกาซเรอนกระจกการใชไฟฟาและพลงงานเพอใหสอดคลองกบตวอยางของตวชวดในขอ 3.4.1 สำาหรบสดสวนการปลอยกาซเรอนกระจกตอประชากรในแตละจงหวดมคาโดยเฉลยอยท 1.10 ตนตอประชากรโดย3จงหวดทมสดสวนสงทสดตามลำาดบคอพงงาภเกตและกระบและนอยทสดตามลำาดบคออำานาจเจรญแมฮองสอนและหนองบวลำาภ(ภาพท3.6)ในป2560
ตารางท 3.11ลำาดบการใชไฟฟาตอประชากรและสดสวนของการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนของไทย(2560)(ตอ)
75ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ในสวนของการใชไฟฟาสดสวนการใชไฟฟาภาคครวเรอนตอประชากรในแตละจงหวดโดยเฉลยอยท493.27KWhตอประชากรโดย3จงหวดทมสดสวนสงทสดตามลำาดบคอภเกตนนทบรและปทมธานและนอยทสดตามลำาดบคอแมฮองสอนอำานาจเจรญและหนองบวลำาภ(ภาพท3.7)ในป2560ทางดานสดสวนการใชไฟฟานอกเหนอจากภาคครวเรอนตอประชากรในแตละจงหวดโดยเฉลยอยท7,554.56KWhตอประชากรโดย3จงหวดทมสดสวนสงทสดตามลำาดบคอสงหบรสมทรสาครและลพบรและนอยทสดตามลำาดบคอประจวบครขนธนราธวาสและอทยธาน(ภาพท3.8)ในป2559
76 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพ
ท 3.
6สด
สวนเ
ฉลยก
ารปล
อยกา
ซเรอ
นกระ
จกตอ
ประช
ากรป
พ.ศ.2
560
พงงา
0.00
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
7.00
8.00
9.00
10.0
0
สราษฎรธานกระบชลบร
ตรงระยองตราด
สงขลา
11.0
0ตน
กาซเ
รอนก
ระจก
/ประ
ชากร
ยะลาชมพรสตล
สมทรสาครนครศรธรรมราช
ฉะเชงเทราสระบร
สมทรปราการพทลง
จนทบรระนองภเกต
อยธยาปทมธาน
สมทรสงครามนราธวาสนครปฐมนนทบร
ปราจนบรเพชรบร
ประจวบครขนธปตตานลำปางสงหบร
นครราชสมาพษณโลก
ราชบรอดรธานขอนแกนเชยงใหม
นครสวรรคกาญจนบร
ตากลพบร
สพรรณบรอางทอง
นครนายกพจตร
ชยนาทบรรมยลำพน
สโขทยสระแกว
หนองคายกำแพงเพชร
อตรดตถบงกาฬ
แพรมกดาหาร
เลยเชยงราย
เพชรบรณนาน
อบลราชธานอทยธาน
มหาสารคามศรสะเกษ
ชยภมยโสธร
รอยเอดสรนทรพะเยา
สกลนครนครพนมกาฬสนธ
หนองบวลำภแมฮองสอนอำนาจเจรญ
คากล
างขอ
งไทย
คอ 1
.10
ตนกา
ซเรอ
นกระ
จกตอ
ประช
ากร
แหลง
ขอมล
: ราย
งานต
วชวด
การพ
ฒนา
ระดบ
จงหว
ดและ
กลมจ
งหวด
, สศช
. (25
61)
ภาพ
ท 3.
7 สด
สวนป
รมาณ
การใชไ
ฟฟาภ
าคคร
วเรอ
นตอป
ระชา
กรป
พ.ศ.256
0(k
w-ช
วโมง
/คน)
ภเกต
ปทมธานนนทบร
ตาก
สราษฎรธาน
ชลบรระยอง
ตราด
สมทรสาคร
ฉะเชงเทรา
สระบร
สมทรปราการ
จนทบร
อยธยา
สมทรสงคราม
นครปฐม
ปราจนบร
เพชรบร
ประจวบครขนธ
ราชบร
0.00
200.
00
400.
00
600.
00
800.
00
1,00
0.00
1,20
0.00
1,40
0.00
1,60
0.00
1,80
0.00
กระบ
นครนายกเชยงใหม
พงงาอางทองสงหบรสงขลาชมพร
กาญจนบรสพรรณบร
ลพบรลำพน
พษณโลกนครสวรรค
ตรงระนองชยนาท
นครศรธรรมราชนครราชสมา
พจตรอทยธานอตรดตถ
พทลงกำแพงเพชร
สระแกวขอนแกน
สโขทยสตล
หนองคายลำปาง
แพรเพชรบรณ
อดรธานเชยงราย
พะเยาเลย
อบลราชธานยะลา
มหาสารคามบรรมย
นานบงกาฬ
นครพนมรอยเอด
ชยภมสกลนคร
มกดาหารกาฬสนธ
ยโสธรสรนทร
แมฮองสอน
ปตตานนราธวาสศรสะเกษ
หนองบวลำภ
คากล
างขอ
งไทย
คอ
493.
27 k
W-ช
วโมง
ตอปร
ะชาก
ร อำนาจเจรญ
แหลง
ขอมล
: ราย
งานต
วชวด
การพ
ฒนา
ระดบ
จงหว
ดและ
กลมจ
งหวด
, สศช
. (25
61)
77ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ภาพ
ท 3.
8สด
สวนป
รมาณ
การใชไ
ฟฟาในภ
าคทไ
มใชค
รวเรอน
ตอG
PPป
พ.ศ.2
559
ปทมธาน
อางทอง
ขอนแกน
อำนาจเจรญ
จนทบร
ชมพร
สมทรสาครสงหบร
ลพบร
สระบรนครราชสมา
เพชรบรนครนายก
ลำพน
สมทรสงครามอยธยา
สมทรปราการกาญจนบรฉะเชงเทรา
สระแกวนครปฐม
ระนองพจตร
ชยนาทราชบรระยองชลบร
สงขลาภเกต
นนทบรสราษฎรธาน
ตราดสพรรณบร
ลำปางเชยงใหมพษณโลกกาฬสนธ
ตากแพร
มกดาหารเชยงราย
มหาสารคามนครสวรรค
ตรงปราจนบร
ชยภมอดรธานอตรดตถ
เพชรบรณรอยเอดบรรมยสโขทยยโสธรพงงา
อบลราชธาน
พทลงสรนทร
กำแพงเพชร
สตลเลย
หนองบวลำภกระบ
นครศรธรรมราชสกลนครศรสะเกษ
ปตตานพะเยา
หนองคายยะลา
บงกาฬแมฮองสอน
นานนครพนมอทยธานนราธวาส
ประจวบครขนธ
25,0
00.0
0
(kW
-ชวโ
มง/ล
านบา
ท)
คากล
างขอ
งไทย
คอ
7,55
4.56
kW
-ชวโ
มง/ล
านบา
ท
20,0
00.0
0
15,0
00.0
0
10,0
000.
00
5,00
0.00
0.00
แหลง
ขอมล
: ราย
งานต
วชวด
การพ
ฒนา
ระดบ
จงหว
ดและ
กลมจ
งหวด
, สศช
. (25
61)
ภาพ
ท 3.
9สด
สวนป
รมาณ
นำามน
เชอเ
พลงในภ
าคอต
สาหก
รรมต
อGP
Pภา
คอตส
าหกร
รมป
พ.ศ.2
559
หนองบวลำภพษณโลก
พจตรนครสวรรค
ภเกตอทยธาน
ราชบรลำปางตราด
ประจวบครขนธเชยงรายสรนทร
สระแกวชยภม
กาญจนบรพงงาเลย
นครราชสมาสตล
มกดาหารกาฬสนธ
อบลราชธานขอนแกน
กระบสราษฎรธาน
ตากเพชรบร
หนองคายแพร
เชยงใหมเพชรบรณ
ระนองสพรรณบร
สโขทยลพบร
สกลนครอตรดตถอางทองสระบร
สมทรปราการนนทบรชยนาทยโสธร
สงหบรนครศรธรรมราช
จนทบรชมพร
บรรมยปทมธาน
พะเยาศรสะเกษ
สมทรสาครกำแพงเพชร
นครนายกมหาสารคาม
อดรธานสงขลา
นราธวาสนครปฐม
แมฮองสอนตรง
ปราจนบรนครพนม
พทลงรอยเอด
ชลบร บงกาฬอยธยา
ฉะเชงเทราระยอง
สมทรสงครามลำพน
ปตตานอำนาจเจรญ
ยะลานาน
0.00
1,00
0.00
2,00
0.00
3,00
0.00
4,00
0.00
5,00
0.00
6,00
0.00
คากล
างขอ
งไทย
คอ
626.
75 ล
ตร/ล
านบา
ท
(ลตร
/ลาน
บาท)
แหลง
ขอมล
: ราย
งานต
วชวด
การพ
ฒนา
ระดบ
จงหว
ดและ
กลมจ
งหวด
, สศช
. (25
61)
78 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
สวนในภาพท3.9แสดงสดสวนปรมาณนำามนเชอเพลงในภาคอตสาหกรรมตอGPPภาคอตสาหกรรมในแตละจงหวดในป2559โดยเฉลยอยท626.75ลตรตอลานบาทโดย3จงหวดทมสดสวนสงทสดตามลำาดบคอหนองบวลำาภพษณโลกและพจตรนอยทสดตามลำาดบคออำานาจเจรญยะลาและนาน
บทท 4 สรป และขอเสนอแนะ
จากนยามของgreengrowthและgreeneconomyของWorldBank, EEA,UNEP และOECD สามารถสรปหลกการสำาคญได 3 ขอ คอเปนการเตบโตของระบบเศรษกจท 1) ใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ 2) สงผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศนอย และ 3)ประชาชนมคณภาพชวตและความเปนอยทดซงยทธศาสตรชาต20ป(พ.ศ.2561-2580) และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564)สะทอนใหเหนวาประเทศไดใหความสำาคญกบgreengrowthและgreeneconomyเชนเดยวกนดงนนงานเขยนชนนจงไดเสนอตวชวดทเหมาะสมครอบคลมทง 3 หลกการสำาคญ และมความสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศ สามารถระบความเสยงและโอกาสทประเทศกำาลงเผชญรวมถงสะทอนใหเหนความเขมขนและความหลากหลายของเครองมอเชงนโยบายทถกนำามาใชตลอดจนมความเปนสากลทำาใหสามารถนำาผลจากการประเมนตามตวชวดดงกลาวไปเทยบเคยงดบระดบการพฒนาของประเทศอนได
อยางไรกดตวชวดจะสามารถสะทอนระดบการพฒนาเขาส greeneconomy ของประเทศไดอยางถกตองระบความเสยงและโอกาสไดอยางแมนยำาและนำาไปใชประเมนผลการดำาเนนนโยบายไดอยางมประสทธภาพกตอเมอชดขอมลทนำามาใชมความถกตองและครบถวนและหากขอมลมความละเอยดลงไปถงรายภมภาคหรอจงหวด การใชประโยชนจากตวชวดเพอกำาหนดนโยบายกจะมประสทธภาพมากขนตามไปดวย
79ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
รายงานชนนไดนำาเสนอตวชวดสำาหรบประเทศไทยไวดงตอไปน
1. ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต เพอใชวดความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตเชนปาไมนำาดน
ฯลฯตลอดจนความหลากหลายของระบบนเวศและพนธสตวและปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก โดยมกลมยอยของตวชวด 6กลม ดงตอไปน ความหลากหลายทางชวภาพ ทรพยากรปาไม พนทอนรกษ และพนทปาสงวนทรพยากรดนทรพยากรนำาและทรพยากรแรและพลงงานโดยแตละกลมมตวชวดยอยดงแสดงในตารางท4.1
ตารางท 4.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตสำาหรบประเทศไทย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ความหลากหลายของระบบนเวศ
•สดสวนของชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทยทถกคกคาม=
จำานวนชนดพนธสตวมกระดกสนหลงในไทย/จำานวนชนดพนธ
สตวมกระดกสนหลงในไทยทถกคกคาม
โดยการคำานวณตวชวดสามารถคำานวณแยกตามกล มของพนธ สตว (สตวเลยงลกดวยนมนก สตวเลอยคลาน สตวสะเทนนำาสะเทนบกและปลา) เพอใหมความเฉพาะเจาะจงมากขนสามารถนำาไปใชเปนขอมลประกอบการจดทำามาตรการแกไขไดตรงจดแหลงขอมล:สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมขาตและสงแวดลอมปทมขอมลลาสด: 2559 http://www.onep.go.th/env_data/2016/01_38/
80 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรปาไม พนทอนรกษ และพนทปาสงวน
•พนทปาไมของไทยทงหมด (ไร)/ พนทอนรกษ(ไร)/พนทเขตรกษาพนธสตวปา (ไร)/พนทเขตรกษาพนธสตวปา(ไร)
•สดสวนพนทปาไม=พนทปาไม
พนททงหมด
•สดสวนของพนทปาอนรกษ=สดสวนของพนทอนรกษ
พนทปาไม
•สดสวนของพนทเขตรกษาพนธสตวปา=พนทเขตรกษาพนธสตวปา
พนทปาไม
•สดสวนของพนทเขตรกษาพนธสตวปา=พนทปาสงวนแหงชาต
พนทปาไม
แหล งข อมล : กรมป า ไม กรมอทยานแห งชา ตสตวปาและพนธพชปทมขอมลลาสด:2560อกหน งตว ช วดทควรนำามาประเมนในด านทรพยากรปาไมคอพนทปาปลกใหม หรอ ปลกในพนททเคยเปนปามากอน (re/afforestation) ซงจะสะทอนผลการดำาเนนงานของนโยบายทสงเสรมการเพมพนทปาอยางไรกตามปจจบนในประเทศไทยยงไมมการเกบขอมลดงกลาวและเผยแพรอยางเปนระบบ
ตารางท 4.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตสำาหรบประเทศไทย(ตอ)
81ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรดน •ความเสอมโทรมของทรพยากรดน = พนททมสภาพดนเสอมโทรม
แหลงขอมล:กรมพฒนาทดนปทมขอมลลาสด:2554(ทวประเทศ)2557(13จงหวดในภาคเหนอและกลาง)มการจดเกบขอมลชดดนประเภทตางๆ ซงอาจจะสามารถนำามาคำานวณพนทเสอมโทรมได http://www.ldd.go.th/www/lek_web/web.jsp?id=17837
ทรพยากรนา •ปรมาณ ปรมาณนำาบาดาลทกกเกบรวม(ลานลกบาศกเมตร) ปรมาณนำาบาดาลทสามารถนำามาใชได (ลานลกบาศกเมตร) ปรมาณนำากกเกบ(ลานลกบาศกเมตร)
ทรพยากรนา •คณภาพ สดสวนของเกณฑคณภาพนำาแหลงนำาผวดนทอยในเกณฑดและดมาก สดสวนของเกณฑคณภาพนำาทะเลชายฝงทอยในเกณฑดและดมาก
แหล งข อมล (ป ท ม ข อ มลล า สด ) : กรมควบคมมลพษ (2561) กรมทรพยากรนำาบาดาล (2560)กรมชลประทาน(2561)
ตารางท 4.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตสำาหรบประเทศไทย(ตอ)
82 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด วธการคานวณ และแหลงขอมล
ทรพยากรแรและพลงงาน
•ปรมาณของทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได(ลานตน)
•มลคาของทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได(ลานลานบาท)
•อตราการขดเจาะแร/เกบเกยวแร=มลคาการผลตทรพยากรแร
มลคาทรพยากรแรทมศกยภาพเปนไปได
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):กรมทรพยากรธรณ(2558)กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร(2560)
ทมา: ผวจย
2. ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากร เพอใชวดผลตภาพของระบบเศรษฐกจจากการใชทรพยากรและการ
ปลอยกาซเรอนกระจก เพอสะทอนใหเหนวาการเตบโตของระบบเศรษฐกจนนไมไดเกดจากการเพมกำาลงการผลตหรอทรพยากรทใชในการผลตเทานนแตเปนการเพมผลตภาพทำาใหสดสวนของการเตบโตของระบบเศรษฐกจมมากกวาตนทนจากการใชทรพยากรและมลคาผลกระทบตอสงแวดลอม โดยมกลมยอยของตวชวด5กลมไดแกกาซเรอนกระจกพลงงานไฟฟานำาขยะและของเสยโดยมตวชวดยอยดงแสดงในตารางท4.2
ตารางท 4.1 ตวชวดดานสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตสำาหรบประเทศไทย(ตอ)
83ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 4.2 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากรสำาหรบประเทศไทย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
กาซเรอนกระจก
•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอGDP(ตนCO2เทยบ
เทา/ลานบาท)•ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกตอGDP รายสาขา (ตนCO
2เทยบเทา/ลานบาท)
•ปรมาณการปลอยกาซCO2จากการใชพลงงาน(ลานตนCO
2)
•ปรมาณการปลอยกาซCO2จากการใชพลงงานตอGDP(ตน
CO2/ลานบาท)
•ปรมาณการปลอยกาซ CO2 จากการใชพลงงานตอรายได
ประชาชาต(ตนCO2/ลานบาท)
แหลงขอมล (ปทมขอมลลาสด): สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน(2560)สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม(2556)สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561)
พลงงาน •การใชพลงงานขนสดทาย (final energy consumption)ตอประชากร(ktoe/คน)
•ความเขมขนของการใชพลงงาน(EnergyIntensity)(ktoe/พนลานบาท)=
การใชพลงงานขนสดทายผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ
•ความเขมขนของการใชพลงงานรายสาขา (ktoe/พนลานบาท)เชนอตสาหกรรมการผลตการเกษตรฯลฯ
•สดสวนของการใชพลงงานขนสดทายทเปนพลงงานหมนเวยนตอการจดหาพลงงานขนตนทงหมด(TotalPrimaryEnergySupply)
แหลงขอมล: สำานกงานสถตแหงชาต (2560) สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2560) สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561)แหลงขอมล (ปทมขอมลลาสด): สำานกงานสถตแหงชาต (2560)สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน (2560)สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561)
84 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
ไฟฟา •สดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน•ปรมาณการปลอยกาซCO
2ตอหนวยการผลตไฟฟา(กโลกรม
CO2/kWh)
แหลงขอมล: การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย การไฟฟานครหลวงการไฟฟาสวนภมภาคสำานกงานนโยบายและแผนพลงงานปทมขอมลลาสด: 2561
นา •การใชนำาทวประเทศตอGDP(ลานลกบาศกเมตร/ลานบาท)•การใชนำาตอGDPรายสาขา(ลานลกบาศกเมตร/ลานบาท)แหลงขอมล: ปจจบนมเพยงขอมลการใชนำาจากการประปานครหลวงและการประปาสวนภมภาคซงยงไมรวมขอมลการใชนำาจากอางเกบนำาอกทงการแบงประเภทผใชนำายงไมไดจำาแนกออกเปนรายสาขาในระบบเศรษฐกจ
ขยะและของเสย
•ปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมตอGDPสาขาอตสาหกรรมการผลต(ตน/พนลานบาท)
•ปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทไดรบการจดการตอปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทงหมด
•อตราการเกดขยะมลฝอย(กโลกรม/คน/วน)•ขยะมลฝอยทเกดขน•ขยะมลฝอยทกำาจดไมถกตองแหลงขอมล:กรมควบคมมลพษปทมขอมลลาสด: 2560
ทมา: ผวจย
3. ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอม ใชวดผลกระทบทประชาชนจะไดรบจากการขยายตวของระบบเศรษฐกจ
ทไมเปนมตรตอสงแวดลอมสงผลตอเนองใหเกดผลมลพษทางอากาศและทางนำาตอประชาชนโดยมกลมยอยของตวชวด2กลมไดแกคณภาพอากาศและคณภาพนำากบการเขาถงทรพยากรนำาซงมรายละเอยดแสดงในตารางท4.3
ตารางท 4.2 ตวชวดดานผลตภาพและความเขมขนของการใชทรพยากรสำาหรบประเทศไทย(ตอ)
85ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 4.3 ตวชวดดานคณภาพชวตของประชาชนจากสภาวะแวดลอมสำาหรบประเทศไทย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
คณภาพอากาศ •จำานวนวนทคณภาพอากาศมคาเกนมาตรฐานในแตละปเชนจำานวนวนทคาฝนละอองPM2.5เกนคามาตรฐานในแตละพนท
•จำานวนผปวยทเขารบการรกษาในโรคทเกดจากมลพษทางอากาศเนองจากยงไมมการเกบขอมลสาเหตการปวยจากโรคทเกดจากมลพษทางอากาศในเบองตนอาจจะใชสถตของโรคอนเปนตวแปรแทนเชน
จำานวนผปวยนอกทเขารบการรกษาในโรคระบบหายใจ จำานวนผปวยใน (หลกประกนสขภาพถวนหนา และสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและครอบครว) ทเขารบการรกษาในโรคหลอดลมอกเสบถงลมโปงพองและปอดชนดอดกนแบบเรอรงอนโรคหดโรคหลอดลมเลกโปงพองโรคฝนสะสมในปอดและโรคอนๆของระบบทางเดนหายใจ
แหลงขอมล(ปทมขอมลลาสด):กรมควบคมมลพษ(2561)ระบบสถตทางการทะเบยนกระทรวงมหาดไทย (2561)สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข(2560)
คณภาพนา และการเขาถงทรพยากรนา
•คณภาพนำาประปา ดานกายภาพ ดานเคม และดานแบคทเรย เทยบกบมาตรฐานขององคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization:WHO)
•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบนำาสะอาดทใชดมกนไดอยางตอเนองโดยจะใชจำานวนประชากรทเขาถงระบบนำาประปาดมไดเปนตวแปรแทนในการวดคาประชากรทเขาถงระบบนำาสะอาดทใชดมกนไดอยางตอเนอง
ประชากรทจำานวนประชากรในพนทนำาประปาดมไดประชากรทงหมด
•สดสวนของประชากรทเขาถงระบบนำาประปาแหลงขอมล:การประปานครหลวงการประปาสวนภมภาคปทมขอมลลาสด:2561
ทมา: ผวจย
86 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
4. ตวชวดดานความเสยงและโอกาส ใชวดความเสยงของประชากรและระบบเศรษฐกจจากความเสอมโทรม
ของทรพยากรและภยธรรมชาต ตลอดจนใชวดโอกาสทจะไดรบจากการสงเสรมการเตบโตทเปนมตรตอสงแวดลอมโดยมกลมยอยของตวชวด2กลมไดแก ความเสยงจากความเสอมโทรมของทรพยากรและภยธรรมชาต และเมอง/นคมอตสาหกรรมเชงนเวศโดยมรายละเอยดแสดงในตารางท4.4
ตารางท 4.4ตวชวดดานความเสยงและโอกาสสำาหรบประเทศไทย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
ความเสยงจากความเสอมโทรมของทรพยากรและภยธรรมชาต
•มลคาความเสยหายจากภยธรรมชาต (ดนถลม วาตภยอทกภย ความแหงแลง และภยหนาว) สดสวนงบประมาณทเกยวของกบGreengrowthตองบประมาณทงหมดทจดสรรในปนน
•สดสวนของประชากรทไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต•งบประมาณของรฐบาลทใชในการบรรเทาเสยหายจากภยธรรมชาต
แหลงขอมล:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยปทมขอมลลาสด:2559
เมอง/นคมอตสาหกรรมเชงนเวศ
•สดสวนเมองอตสาหกรรมนเวศตอพนทอตสาหกรรมทงหมดสำาหรบประเทศไทยเมองอตสาหกรรมนเวศอาจจะวดไดจากเมองอตสาหกรรมทไดรบการประเมนของกนอ.อยในระดบEcoChampion,EcoExcellenceหรอEcoExcellence
แหลงขอมล:การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยปทมขอมลลาสด:2561
ทมา: ผวจย
5. ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบาย สะทอนใหเหนวารฐบาลมนโยบายทใหความสำาคญกบการสงเสรมการพฒนาทเปนมตรตอสงแวดลอมและการจดเกบตนทนสงแวดลอม โดยมกลมยอยของตวชวด2กลมไดแกการจดสรรงบประมาณและการตงราคาตนทนดานสงแวดลอมดงแสดงตวชวดยอยในตารางท4.5
87ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
ตารางท 4.5 ตวชวดดานการใชเครองมอในเชงนโยบายสำาหรบประเทศไทย
กลมตวชวด ตวอยางตวชวด
การจดสรรงบประมาณ
•สดสวนงบประมาณทเกยวของกบ Green growth (เชนการพฒนาและเพมประสทธภาพการใชพลงงานการบรหารจดการนำาการจดการขยะและสงแวดลอมฯลฯ)ตอGDP
•สดสวนงบประมาณทเกยวของกบGreengrowthตองบประมาณทงหมดทจดสรรในปนน
แหลงขอมล:สำานกงานประมาณปทมขอมลลาสด:2560•สดสวนของงบประมาณในการศกษาและพฒนา (R&D)แหลงพลงงานหมนเวยนตองบR&Dดานพลงงานทจดสรรในปนน
•สดสวนของงบประมาณR&DทเกยวของกบGreengrowth ตองบR&Dทงหมดทจดสรรในปนน
แหลงขอมล:ปจจบนยงไมมขอมล
การตงราคาตนทนดานสงแวดลอม
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอม(เชนภาษเงนไดปโตรเลยมภาษนำามน (สรรพสามต)ภาษเทศบาล)ตอGDP
•สดสวนรายไดจากภาษทเกยวของกบสงแวดลอมตอรายไดจากภาษทงหมด
แหลงขอมล:กระทรวงการคลงปทมขอมลลาสด:2560
ทมา: ผวจย
ปจจบนประเทศไทยมขอจำากดทางดานขอมลอยมากโดยเฉพาะอยางยงฐานขอมลทางดานทรพยากร และ สงแวดลอม แมวาอาจจะมขอมลอยบางในกระทรวงทบวงกรมเพอใชในการดำาเนนงานของหนวยงานนนๆ แตยงขาดการจดการอยางเปนระบบ และไมสามารถเขาถงขอมลไดงายโดยเฉพาะหนวยงานภายนอกทมความจำาเปนตองใชขอมลเพอการกำาหนดนโยบายทเกยวของทงทางตรงและทางออมการพฒนาระบบเพอการบรณาการขอมลภาครฐฯ จงมความจำาเปนอยางยงยวดในการประเมนตดตามระดบการพฒนาเขาสเศรษฐกจสเขยวของประเทศไทย อกทงยงเปนฐานขอมลเพอใชในการกำาหนดนโยบายระยะยาวดานเศรษฐกจสเขยวอกดวย
88 ศนยวจยนโยบายดานเศรษฐกจสเขยว
บรรณานกรมOrenisB.andJannesK.,GreenCityConceptandaMethodtoMeasureGreenCity
PerformanceoverTimeAppliedtoFiftyCitiesGlobally:InfluenceofGDP,PopulationSizeandEnergyEfficiency,MDPI,Basel,Switzerland
DualCitizenInc.(2016),The5th edition of the Global Green Economy Index (GGEI)EEA(2018),Environmental Indicator reportEIU(2012),The Green City Index,SiemenAG,Munich,GermanyOECD(2017),Green Growth IndicatorsRyszawskaB.,(2015),Green Economy Indicators,Towardsagreeneconomy,p.31–52The Green Growth Knowledge Platform (2013),Moving towards a Common
Approach on Green Growth IndicatorsUNEP(2014), A Guidance Manual for Green Economy IndicatorsUNEP(2012),Measuring Progress towards an Inclusive Green EconomyWorldBank(2012),Inclusive Green Growth: the Pathway to Sustainable Developmentการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (2562), เอกสารประกอบการสมมนาชแจงขอกำาหนด
คณลกษณะพนฐานตวชวดการเปนเมองอตสาหกรรมเชงนเวศระดบ Eco Championประจำาป2562
กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม(2562),คมอการประเมนเมองสงแวดลอมยงยนสำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,เปาหมายการพฒนาทยงยน: การจดลาดบ
ความสาคญ 30 เปาประสงคสำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564)สำานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต,ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561-2580)สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต(2561),ตวชวดการพฒนาระดบ
จงหวดและกลมจงหวดแหลงขอมลจากเวปไซต(สบคนเมอ31พฤษภาคม2562)CDP.Cities 2019 Scoring methodology.ไดจาก:https://guidance.cdp.net/en/guidan
ce?cid=11&ctype=theme&idtype=ThemeID&incchild=1µsite=0&otype=ScoringModule
IEA.Statistics.ไดจาก:https://www.iea.org/statistics/?country=CONGO&year=2016&category=Energy%20supply&indicator=TPESbyPop&mode=map&dataTable=INDICATORS
IEA.IEA Atlas of Energy.ไดจาก:http://energyatlas.iea.org/#!/tellmap/-1118783123/3สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน.ขอมลพลงงาน.ไดจาก:http://www.eppo.go.th/index.
php/th/energy-information/static-energy/static-electricity?orders[publishUp]=publishUp&issearch=1
UnitedNations.Green economy.ไดจาก: https://sustainabledevelopment.un.org/index.php?menu=1446
GlobalCarbonAtlas.CO2 Emission.ไดจาก:http://www.globalcarbonatlas.org/en/
CO2-emissions