นโยบายและเสนทางสอาหารปลอดภย

ในโรงพยาบาลของกระทรวงสาธารณสข

โดย...กรมสนบสนนบรการสขภาพ

นโยบายนโยบายของรฐบาลของรฐบาลป 2547 เปนปแหงสขภาพอนามย โดยอาหารทบรโภคภายในประเทศ มความปลอดภยและไดมาตรฐานทดเทยมสากล

ควบคมการนาเขายา เภสชเคมภณฑ อาหารสาเรจรป วตถดบในการผลตอาหาร(ยกเวนเนอสตว ปลาทนา กง)ขนทะเบยนและควบคมการจาหนายยาเภสชเคมภณฑ เวชภณฑอนญาตประกอบการโรงงานแปรรปอาหาร ตรวจสอบควบคมมาตรฐานและกระบวนการผลต โรงงานผลตอาหารเพอจาหนายในประเทศ ตรวจสอบ รบรองอาหารทจาหนายในประเทศ

แผนยทธศาสตรความปลอดภยดานอาหารแผนยทธศาสตรความปลอดภยดานอาหาร กระทรวงสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข

1. ดานการพฒนามาตรฐานกฎหมายใหเปนสากล

2. ดานความเขมแขงในการกากบดแลอาหารให ปลอดภย

3. ดานการพฒนาศกยภาพผบรโภค

4. ดานการพฒนาบคลากร และกระบวนการทางาน

5. ดานการพฒนาศกยภาพหองปฏบตการ

ป 2544 - 2545 โครงการผกปลอดภยจากสารพษ สาหรบผปวยในโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไปป 2545 ประกาศนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวง สาธารณสข

(คณหญงสดารตน เกยราพนธ )นโยบายการใชผกปลอดภยจากสารพษ ผลตภณฑสขภาพสาหรบผปวยในโรงพยาบาลป 2546 ตดตามประเมนมาตรฐานโภชนาการในโรงพยาบาลป 2547 โครงการอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลป 2548 โครงการตดตามประเมนโรงพยาบาลตนแบบอาหาร

ปลอดภย

ทมา : โครงการอาหารปลอดภยในโรงพยาบาล

หวงโซอาหารของประเทศไทย

ไร นา สวนโรงฆาสตว ฟารม

เรอประมง

วตถดบ

ประชาชน

ซปเปอรมารเกตตลาด รานอาหารตวแทนจาหนาย

โรงงานรานอาหารตางประเทศ

อาหารสด อาหารแปรรปอาหารปรงจาหนาย

บรโภค

จาหนาย

แปรรป

อาหารแปรรปอาหารปรงจาหนาย

เกษตรกรผประกอบการชาวประมง

พช ปศสตว ประมง

อาหารสด

สงออก

นาเขา

นาเขา

สธ

สธ

สธ

สธ

กษ

กษ

กษ

ปญหาทพบ :-ป 2546

การจางเหมาเอกชนบรการอาหารผปวยการบรหารจดการโดยโรงพยาบาลดาเนนการเอง

ขอมลเพมเตมจากสานกงานระบาดวทยากระทรวงสาธารณสข

การจางเหมาบรการอาหารผปวยนอกรพ.

เครองปรงเลอกใชประเภทคณภาพคณภาพตา

• การเลอกคณภาพเครองปรงชนดราคาถกผงชรสเกลอ

นาสมสายช

โซดาไบรคาบอเนต

กงแหง

สถานทประกอบอาหารผปวยในโรงพยาบาล(บางแหง)

ปญหามาตรฐานอาคาร/สขาภบาลอาหาร

ปญหามาตรฐานโภชนาการสาหรบผปวย

สถานการณพษจากสารกาจดศตรพชFig.1 Reported Cases of Pesticide poisoning per 100,000 Population,

by Year, Thailand, 1994-2003.

0

2

4

6

8

10

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Rat

e pe

r 10

0,00

0 Po

p.

สถานการณแนวโนมการไดรบพษจากสารกาจดศตรพช

มรายงานคอนขางสงระหวางพฤษภาคม-สงหาคม ของทกป

Fig. 2 Re porte d Case s of Pe sti cide poi son ing by MonthT hai land, 1999-2003

0

100

200

300

400

500

600

Jan

Apr

Jul

Oct

Jan

Apr

Jul

Oct

Jan

Apr

Jul

Oct

Jan

Apr

Jul

Oct

Jan

Apr

Jul

Oct

Nu

mbe

r of

Cas

es

1999 2000 2001 2002 2003

ป 2546 มรายงานผปวยทไดรบพษจากสารกาจดศตรพช

ภาคทมอตราการปวยมากทสด ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต

ภาคทมการเจบปวยมากทสดFig. 3 Reported Cases of Pesticide poisoning per 100,000 Population,

by Region, Thailand, 1999-2003.

0

5

10

15

20

25

1999 2000 2001 2002 2003

Rat

e pe

r 10

0,00

0 Po

p.

Central North North-East South

จงหวดทมอตราปวยมากทสด

อทยธาน พจตร กาแพงเพชร สโขทย เพชรบรณ นครสวรรค พษณโลก เพชรบร สงหบร นครราชสมา

จากสรปรายงานการเฝาระวงโรค 2546 สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

อาชพทปวยมากตามลาดบ เกษตรกร รบจาง นกเรยน แมบาน

กลมอายทพบมากในทกๆปFig. 5 Reported Cases of Pesticide poisoning per 100,000 Population

by Age-Group, Thailand, 1999-2003.

0

2

4

6

8

10

12

1999 2000 2001 2002 2003

Rat

e pe

r 10

0,00

0 Po

p.

0-4 5-9 10-14 15-24 25-34 35+

“เมองไทยสขภาพด (Healthy Thailand)”เปาหมายของกระทรวงสาธารณสข

1. ปญหาสขภาพทสาคญของประชาชนลดลง2. ประชานชนไดรบการคมครองและสงเสรมใหมสวนรวมในการดแล

สขภาพและสงแวดลอมดานสขภาพทมคณภาพและมาตรฐาน- ประกนสขภาพ/30 บาท- Food Safety- To be No 1- ออกกาลงกาย

3. ผลตภณฑและบรการดานสขภาพมคณภาพมาตรฐานเพยงพอและแขงขนไดในระดบสากล

4. ระบบบรหารจดการดานสขภาพเออใหงานดานสขภาพบรรลผลสมฤทธ

โครงการอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลป งบประมาณ 2547-2548

หวงโซอาหารของประเทศไทย

ไร นา สวนโรงฆาสตว ฟารม

เรอประมง

วตถดบ

ประชาชน

ซปเปอรมารเกตตลาด รานอาหารตวแทนจาหนาย

โรงงานรานอาหารตางประเทศ

อาหารสด อาหารแปรรปอาหารปรงจาหนาย

บรโภค

จาหนาย

แปรรป

อาหารแปรรปอาหารปรงจาหนาย

เกษตรกรผประกอบการชาวประมง

พช ปศสตว ประมง

อาหารสด

สงออก

นาเขา

นาเขา

สธ

สธ

สธ

สธ

กษ

กษ

กษ

ปญหาการบรหารจดการ : อาหารปลอดภยใน รพ.แหลงผลต ขนสง ระบบตลาด - สถานทจาหนาย

- สารปรงแตง+สารเคมสารเคมทางการเกษตร สงแวดลอม วตถดบ

- สถานท + การประกอบอาหาร

- สารปรงแตง

- สขวทยาสวนบคคล

- การขนสง

- ความคมทน (กาไร+คาแรง+คาวตถดบ + คาบรหารจดการ)

สถานทประกอบอาหาร

รพ.จางเหมาบรการ

- ใน รพ. - นอก รพ.ภายนอก รพ.

- สขวทยาสวนบคคล

- การขนสงอาหารผปวย

- สขาภบาลอาหาร

- ภาชนะ/อปกรณ

ระบบบรการ- อปกรณภาชนะ

- การขนสงอาหารผปวย

- อตรากาลง

การบรหารจดการ

นกโภชนาการ /โภชนากร

แพทย

- องคความร

- ความตระหนก

ผปวย

- คณภาพอาหาร

- มาตรฐานโภชนาการ

- มาตรฐานโภชนบาบด

การดาเนนการ จดทาคมอการรบรองอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลศนย

25 แหง โรงพยาบาลทวไป 2 แหง รวมทงหมด 27 แหง

อบรมเชงปฏบตการเจาหนาทในการตรวจสอบอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลศนย 25 แหง โรงพยาบาลทวไป 2 แหง

การดาเนนโครงการอาหารปลอดภยปงบประมาณ 2547

เปาหมายดาเนนการ โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไปนารอง 27 แหง

งานโภชนาการสาหรบผปวยรานจาหนายอาหารรานคาสหกรณ / รานคาสวสดการ

ปญหาการบรหารจดการ : อาหารปลอดภยใน รพ.แหลงผลต ขนสง ระบบตลาด - สถานทจาหนาย

- สารปรงแตง+สารเคมสารเคมทางการเกษตร สงแวดลอม วตถดบ

- สถานท + การประกอบอาหาร

- สารปรงแตง

- สขวทยาสวนบคคล

- การขนสง

- ความคมทน (กาไร+คาแรง+คาวตถดบ + คาบรหารจดการ)

สถานทประกอบอาหาร

รพ.จางเหมาบรการ

- ใน รพ. - นอก รพ.ภายนอก รพ.

- สขวทยาสวนบคคล

- การขนสงอาหารผปวย

- สขาภบาลอาหาร

- ภาชนะ/อปกรณ

ระบบบรการ- อปกรณภาชนะ

- การขนสงอาหารผปวย

- อตรากาลง

การบรหารจดการ

นกโภชนาการ /โภชนากร

แพทย

- องคความร

- ความตระหนก

ผปวย

- คณภาพอาหาร

- มาตรฐานโภชนาการ

- มาตรฐานโภชนบาบด

การตรวจประเมนตามนโยบายโครงการอาหารปลอดภยในอาหาร 3 ประเภท

ประเภทอาหารสดอาหารแปรรปอาหารปรงสาเรจ

สารพษตกคาง/สารปนเปอนในอาหาร ประเภทสารเคมและจลนทรย ป2547 :- สารบอแรกซ ยาฆาแมลง สารฟอกขาว สารฟอรมาลน สารเรงเนอแดง (SALBUTAMOL) สารกนเชอรา(กรดซาลซลค) ป 2548 เพมเตม นามนทอดซา ALFATOXIN และอาหารบรรจถง

การดาเนนโครงการอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลตนแบบ

4 แหง 4 ภาค

โรงพยาบาลตนแบบ 4 แหง 4 ภาคภาคกลาง โรงพยาบาลราชบร เขต 4-9 รวม 24 จงหวด ภาคเหนอ โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห เขต 1-3 รวม 24 จงหวด ภาคใต โรงพยาบาลสงขลา เขต 15- 19 รวม 14 จงหวดภาคตะวนออก โรงพยาบาลขอนแกน และโรงพยาบาลกาฬสนธเขต 10-14 รวม 18 จงหวด

กจกรรมทสาคญการเฝาระวงความปลอดภยทางดานอาหาร สมตรวจสารปนเปอน ในอาหารจานวน 6 ชนดในวตถดบทนามาประกอบอาหาร เดอนละครงกจกรรมการสรางสขภาพเชงรก ตรวจเยยมชม และตรวจสอบคณภาพ แหลงผลตวตถดบเกบตวอยางอาหารทงวตถดบ และอาหารปรงสาเรจสงตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ 3 เดอน/ครง

Often cleanand wash hand

Cook

Cook to proper temperature

Separated

Don’t Cntaminate

ChillRefigerated promptly

4 keys safety

Source;CDC,NICD : foodborne desease Active Survillance network .

ฝายโภชนาการผานการประเมน และรานคาสวสดการ

- มาตรฐานอาหารผปวย - มาตรฐานสขาภบาล 30 ขอ- Clean Food Good Taste

- Food Safety• อาหารสด• อาหารแปรรป• อาหารปรงสาเรจ ตรวจไมพบสารปนเปอนทเปนอนตราย> 95 %

การสมตรวจสารปนเปอนในวตถดบอาหารของสถานทประกอบอาหารผปวยงานโภชนาการโรงพยาบาล

การเฝาระวงทสาคญผานเกณฑการสมตรวจโคลฟอรมแบคทเรย โดยใชนายา SI2

อาหาร 5 ตวอยาง

ภาชนะ 3 ตวอยาง

มอผสมผสอาหาร 2 ตวอยาง

ภาชนะ 5 ตวอยางอาหาร 3 ตวอยาง

มอผสมผสอาหาร 2 ตวอยาง

ผานเกณฑการสมตรวจโคลฟอรมแบคทเรย โดยใชนายา SI 2

- Clean Food Good Taste- Food Safety

การตรวจรานจาหนายอาหารในโรงพยาบาล

การอบรมเชงปฏบตการอาหารปลอดภยในโรงพยาบาล ใหแกโรงพยาบาลชมชนในเครอขาย

เนอสตว , ไข ซอจากฟารมมาตรฐานทไดรบการรบรองความปลอดภยจากปศสตวเทานน

อาหารแหง ซอจากรานจาหนายทผานการรบรองFood Safety

ผก , ผลไม ซอจากแหลงผลตเครอขายในชมชน ทมนกวชาการสงเสรมการเกษตรเปนผกากบดแล

ลดยาฆาแมลงใน ขาว , ผก และผลไม

ใชปยอนทรยชวภาพแทนปยเคม

เกบหอยเชอรรมาทาปยแทนการใชยาฆาหอย

ตดหญาบนคนนาแทนการใชยาฆาหญา

ลกษณะปยหมกชวภาพ

การมสวนรวมกบผผลต

นกวชาการ + เกษตรกร +นกโภชนาการ

รวมวเคราะหปญหาเรยนรปญหาจากของจรง

นกโภชนากรและนกวชาการเกษตรวางแผนในการผลตทงระยะสน/ยาว

ลงพนทดเทคโนโลยการผลตผกทปลอดภย

เรยนร Spec ผก

ดงาน เพอสรางความมนใจ

สรางความมนใจในดานการตลาดใหแกสมาชก

ทมงานเยยมชมสวนผกถงบานอย

ใหและรบผกไรสารพษดวยความสขใจ

หนงในกลมเกษตรกรในชมชน ผปลกผกปลอดสารพษ

เกบเมลดพนธพนเมองเพอใหตานทานตอโรค

ผกเศรษฐกจ จานวน 39 รายการผกพนบาน จานวน 36 รายการ

รวม 74 รายการ

ผกเศรษฐกจ จานวน 13 รายการผกพนบาน จานวน 36 รายการ

รวม 49 รายการ

ยอดฟกทองยอดมนเทศ หวปล

ยอดมะระหวานตาลง

ผกปลง

ชะอม

มะเขอพราวตน

ยอดมะรม

ผกหวานบานผกรวมยอดมะระ

ผกเสยวผกกด

ผกแปมผกไผ(ผกแพรว)

ผกหวานปายอดมนปลา

ผกกดผกเซยงดา

มโครงสรางดานกายภาพและสงแวดลอมทเหมาะสมมสตวแพทยอยประจาฟารม

หมชาแหละตองผานการชาแหละทโรงฆาสตวของเทศบาล

มการใชยาทปลอดภย• ไมมยาปฏชวนะ ตกคาง• ตรวจไมพบสารเรงเนอแดง

มระบบการปองกนการนาเชอโรคจากภายนอกเขาสฟารม

กจกรรมการเฝาระวง

เภสชกรตรวจหาสารเคมปนเปอน นกเทคนคการแพทยตรวจหายาฆาแมลง

พยาบาล ICCตรวจหาแบคทเรยโดยใชนายาชดทดสอบ SI 2

ฝกทกษะการลาง 7 ขนตอน โดย ICN

เจาหนาทในฝายโภชนาการ47 ราย มอไมสะอาด 5 ราย

ผทมอไมสะอาดจะถกทบทวนการลางมอใหถกตอง

ชแนะให ผปรงอาหาร เหนความสาคญของผลการตรวจแบคทเรยในอาหาร

รายการ จานวนตวอยาง

ผานเกณฑ % หมายเหต

สารฟอกขาว 14 14 100 ไมรวมผลตรวจซลไฟตบอแรกซ 12 12 100ซาลซลค 11 11 100ฟอรมาลน 9 9 100ยาฆาแมลง 62 60 97 มะเขอเครอ,มะเขอเทศรวม 108 106 98 เปาหมาย > 95 %

สรปผลการตรวจดานสารเคมปนเปอน ฝายโภชนาการ

คณะทางานพบปะตวแทนแมคาผสงอาหารในรานสวสดการเพอตองการทราบแนวคดในการผลตอาหารใหปลอดภย

พยาบาล ICC(โรคตดเชอในระบบทางเดนอาหาร)

เภสชกร( สารเคมปนเปอนทเปนอนตราย)

นกโภชนาการ(การสขาภบาลอาหารและ 5 ส.)

ผดแลรานคา(มาตรการความปลอดภยของอาหารในรานคา)

ทาขอตกลงกอนเขาประเมนรานคาเขาประเมนในรานคา

สรปผลการประเมน

สม SWAB มอผสมผสอาหารในรานคาสวสดการ

สรปผลการตรวจดานแบคทเรย รานคาสวสดการรายการ จานวน

ตวอยางผานเกณฑ % หมายเหต

อาหารปรงสาเรจ 63 21 33.33 กอนเขารบการอบรมอาหารปรงสาเรจ 17 12 77 หลงเขารบการอบรมภาชนะ 2 2 100มอผสมผสอาหาร 12 12 100รวม 31 26 83.9 เปาหมาย > 90 %

จานวน ผประกอบอาหาร จานวน 42 ราย ผานเกณฑ 17 ราย คดเปน 40.50 %อยในภาวะวกฤต 5 ราย คดเปน 11.90 %ยอมรบได 20 ราย คดเปน 47.60 %

ประชาสมพนธจด

นทรรศการ

วทยากรสมธชาสขภาพ

พบปะชมชน

เสยงตามสาย

Internet

ศกษาดงาน

วทยชมชน

นกโภชนาการรวมเปนคณะทางานสมชชาสขภาพ อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย

เพอรวมสรางคนไทยแขงแรง เมองไทยแขงแรง

ผอานวยการกลาวเปดงานและชมกจกรรมตาง ๆ

เจาหนาทชนชม/สนบสนนการจาหนายผกปลอดภยฯจากผผลตโดยตรง

วทยาลยอาชวศกษาและตวแทนชมรมภตราคารรานคา รวมขายอาหารทสะอาดและปลอดภย

ประชาชนสนใจในผกพนบานมาก

ผลการประเมน จากการจดงาน

กจกรรมทจดมความนาสนใจ 98 %

ความพงพอใจ 96.06 %

ความเหมาะสมของสถานท 76.46 %

ระยะเวลาในการจด ( 3 วน ) 87.25 %ความเหมาะสมของราคาสนคาทจาหนาย 92.15 %

กจกรรมทชนชอบมากทสด 3 อนดบแรก

1. จาหนายผกพนบาน - ผกปลอดสารพษ2. นทรรศการความรเกยวกบอาหารปลอดภย3. สาธตการตรวจหาสารเคมปนเปอน

นาเรองการจาหนายผกพนบานเขาสกรรมการแพทยแผนไทยใหดาเนนการตอไป

สถานททจะจาหนายผกพนบานในโรงพยาบาลในอนาคต

เปนวทยากรแนะนาอาหารสขภาพและอาหารปลอดภยแกเจาหนาทในโรงพยาบาล

กจกรรมเชงรก

1. กลมชมชนตาง ๆ ในเขตอาเภอเมอง

4. กลมครผรบผดชอบงานอนามยโรงเรยน

2. กลมนกเรยน สมาชกโครงการ อย.นอยในโรงเรยนสงเสรมสขภาพ

3. กลมผประกอบการอาหารทงในและนอกโรงพยาบาล

5. โรงพยาบาล ตาง ๆ6. กลมแมครวในวด7. กลมผสงอาย

รวมทมชมชนประเมนตามเกณฑมาตรฐานวดสงเสรมสขภาพนกโภชนาการใหความรการสขาภบาลอาหารและ กจกรรม5 ส.

แมครววดศกษาดงานในฝายโภชนาการนกโภชนาการ,พระ,แมครวและชมชนชวยทากจกรรม5 ส.ทานอาจารยใหญของโรงเรยนสงฆรวมทากจกรรม 5 ส.

นกโทษแดน 2 เปนผประกอบอาหารทงหมดในคก

งาน 5 ส.และอาหารปลอดภยนกโภชนาการใหความรเรองสขาภบาลอาหาร

เจาหนาทจากสาธารณสขเปนผประเมนและรบรอง Clean Food Good Taste

ภาพ ตอย ไปสอนเดกนกเรยน ตรวจ SI 2

กลม อย. นอยในโรงเรยน

ผลสาเรจของโครงการ FOOD SAFETY IN HOSPITAL

โรงพยาบาลมรปแบบอาหารปลอดภย และเครอขายการเชอมโยงอาหารปลอดภยในโรงพยาบาลทกระดบไดการรบรองอาหารปลอดภยในแนวทางเดยวกนมโรงพยาบาลตนแบบ “อาหารปลอดภย” 4 แหง 4 ภาค พฒนาโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชนใหเปนโรงพยาบาลเปนโรงพยาบาลตวอยางของกระทรวงสาธารณสขตอไป

เปาหมายการดาเนนการในป 2549-2552กลมเปาหมายดาเนนการ

โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน จานวน 818 แหง

เกณฑการชวด • โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป ดาเนนการ 100 %• โรงพยาบาลชมชน ดาเนนการ 100 % ผานเกณฑ 60 %

ความคาดหวงผลสาเรจป 2549-2552

☺โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลชมชน ทกแหง พฒนาใหเปน โรงพยาบาลตวอยางดานอาหารปลอดภย ของกระทรวงสาธารณสขทกแหงตอไป

สเมองไทยแขงแรง (Healthy Thailand)