ระบบตาง ๆ ของสตว

ครเสกสรรค สวรรณสข คร โรงเรยนแกนนครวทยาลย

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายโครงสรางและการท างานของระบบยอย อาหาร ระบบหมนเวยนเลอด ระบบหายใจ ระบบขบถาย ระบบสบพนธของสตวบางชนด (มฐ. ว 1.1 ตวชวดขอ 1)

2.อธบายการท างานทสมพนธกนของระบบตาง ๆ ทท าให สตวบางชนดด ารงชวตไดอยางปกต (มฐ. ว 1.1 ตวชวดขอ 3)

จดประสงคการเรยนร (ตอ)

3. ส ารวจ วเคราะหและอธบายพฤตกรรมบางอยางของสตวทตอบสนองตอสงเราบางชนด 4. สบคนขอมลและน าเสนอตวอยางการใชประโยชนและผลของการใชเทคโนโลยชวภาพในดานปรบปรงพนธสตว

Concept Map : ระบบตาง ๆ ของสตว

ระบบตาง ๆ ของสตว

ระบบยอยอาหาร Digestive System

ระบบไหลเวยนเลอด Circulatory System

ระบบหายใจ Respiratory System

ระบบขบถาย Excretory System

การตอบสนองตอสงเรา

ของสตว

ระบบสบพนธ Reproductive System

1. ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

1. ทางเดนอาหารทสมบรณ (Complete digestion) :

มปากเปนทางเขาของอาหาร มทวารหนกเปนทางออกของอาหาร เชน คน 2. ทางเดนอาหารทไมสมบรณ (Incomplete digestion) :

มชองทางเดนอาหารชองเดยว ท าหนาทเปนทงปากและทวารหนก เชน ไฮดรา พลานาเรย และพยาธใบไม

ระบบทางเดนอาหารของสงมชวต

ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

1.1 สตวมกระดกสนหลง : มระบบทางเดนอาหารสมบรณ ครบ 3 สวน คอ สวนตน : ปาก หลอดอาหาร สวนกลาง : กระเพาะอาหาร สวนปลาย : ล าไสเลก ล าไสใหญ และทวารหนก

ระบบยอยอาหารของสตวชนดตาง ๆ แตกตางกนตามประเภท ดงน

ยอยเชงกล

มกรวดเลกๆ

การยอยอาหารของสตวเคยวเออง

* แบงเปน 3 สวน

1 3 2

กระเพาะAbomasum หลอดอาหาร

9

ทางเดนอาหารวว

1.Rumen

2.Reticulum

3.Omasum

4.Abomasum

ล าดบเสนทางเดนอาหาร

1 มการยอยเซลลโลสโดยแบคทเรย,โปรโตซว -สงเคราะหกรดอะมโนจากยเรย แอมโมเนยจากการหมก สงเคราะหกรดไขมน วตามนบ12

5มนายอยของววเองมายอยและยอยแบคทเรยกบโปรตวซว

ดดซมอาหาร

mutualism

ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

1.2 สตวไมมกระดกสนหลง :

- ชองทางเดนอาหารทสมบรณครบ 3 สวน

คอ สวนตน ไดแก ปาก คอหอย หลอดอาหาร และ

กระเพาะพกอาหาร

สวนกลาง ไดแก กระเพาะอาหาร

สวนปลาย ไดแก ล าไส และทวารหนก

มทางเดนอาหารแบบสมบรณ

ลาตวสวนตน สวนกลาง สวนทาย

หลอดอาหาร

กระเพาะพกอาหาร

ตอมสรางนายอย

ไสตรง

ทวาร

ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

- ชองทางเดนอาหารไมสมบรณ

ไดแก ไฮดรา แมงกะพรน และพลานาเรย Phylum Cnidaria

Hydra Jelly fish Sea anemone coral

หนวด ปาก

อาหาร

Gastrovascular

1

Phagocytosis

ทางเดนอาหารแบบไมสมบรณ

การยอยของพารามเซยม

วธ Pinocytosis

การนาอาหารเขาสเซลล

ยอย

สารอาหารกระจาย

ขบกากออก

2. ระบบขบถาย (Excretory System)

ทงสตวบกและสตวน าจะม ไต (kidney) เปนอวยวะก าจดของเสย

1.สตวทมกระดกสนหลง

www.vcharkarn.com/vcafe/82734/1

การรกษาสมดลของเหลวในรางกายของสตวนาจดและสตวนาเคม

การรกษาสมดลรางกาย (Homeostasis)

นาเคม นาจด

H2O (osmosis) Hypertonic นาเขมขนมากกวาของเหลวในปลา Hypotonic นาเขมขนนอยกวาของเหลวในปลา

การปรบตวตว

ดมนามาก เหงอกกาจดแรธาตสวนเกนออก ดมนานอย เหงอกดดเกลอแร

ปสสาวะนอยเขมขน (active transport) ปสสาวะบอยเจอจาง

ระบบขบถาย (Excretory System)

สตวบางชนดกมอวยวะขบถายและบางชนดกไมมอวยวะขบถาย

2.สตวทไมมกระดกสนหลง

2.1 Cell membrane พบในสงมชวตหลายเซลล เชน

ฟองนาแมงกะพรน และกลมไฮดรา เปนตน

ไมมอวยวะในการขบถายของเสย

2.2 Flame cell พบในสงมชวตพวกหนอนตวแบน เชน

พลานาเรย ทางผวหนงอย 2 ขางลาตว

ระบบขบถาย (Excretory System)

พลานาเรย

Flame cell

ทอขบถาย

2.3 Nephridium พบในสงมชวตหนอนตวกลม เชน

ไสเดอนดน ปองละ 1 คเนองจากมโครงสรางรางกายทซบซอน

มากยงขน หลกการทางานคลายไต

ระบบขบถาย (Excretory System)

Nephriostome Nephriopore

2.4 Malpighian tubule พบในสงมชวตเชน แมลง

ระบบขบถาย (Excretory System)

ทอมลพเกยล

ทวารหนก

3. ระบบไหลเวยนเลอด (Circulatory System)

คลายกบมนษย คอ มหวใจท าหนาทสบฉดเลอดและล าเลยงสารอาหาร

ไปสเซลล แบงได 2 ชนด

1. การไหลเวยนเลอดแบบปด (closed circulatory system)

ระบบนเลอดจะไหลอยภายในหลอดเลอดตลอดเวลา โดยเลอดจะไหลออกจาหวใจไปตามหลอดเลอดชนดตาง ๆ แลวไหลกลบเขาสหวใจใหมเชนนเรอยไป พบในสตวจ าพวกหนอนตวกลมมปลอง เชน ไสเดอนดน ปลงน าจด และสตวมกระดกสนหลงทกชนด

3. ระบบไหลเวยนเลอด (Circulatory System)

1. การไหลเวยนเลอดแบบปด (closed circulatory system)

3. ระบบไหลเวยนเลอด (Circulatory System)

2. การไหลเวยนเลอดแบบเปด (Open Circulation System)

ระบบนเลอดทไหลออกจากหวใจจะไมอยในหลอดเลอดตลอดเวลาเหมอนวงจรปด โดยจะมเลอดไหลเขาไปในชองวางล าตวและทวางระหวาอวยวะตาง ๆ พบในสตวจ าพวกแมลง กง ป และหอย

3. ระบบไหลเวยนเลอด (Circulatory System)

2. การไหลเวยนเลอดแบบเปด (Open Circulation System)

4. ระบบหายใจ (Respiratory System)

สตวตาง ๆ จะแลกเปลยนกาซกบสงแวดลอมโดยกระบวนการแพร (Diffusion) โดยสตวแตละชนดจะมโครงสรางทใชในการแลกเปลยนกาซทเหมาะสมกบการด ารงชวตและสงแวดลอมตางกน

การหายใจ (Respiration)

4. ระบบหายใจ (Respiratory System)

ชนดของสตว โครงสรางทใชในการแลกเปลยนกาซ 1. สตวชนต า เชน ไฮดรา แมงกะพรน ฟองน า พลานาเรย

- ไมมอวยวะในการหายใจโดยเฉพาะ การแลกเปลยนกาซใชเยอหมเซลลหรอผวหนงทชมชน

2. สตวน าชนสง เชน ปลา กง ป หมก หอย ดาวทะเล

- มเหงอก (Gill) ซงมความแตกตางกนในดานความซบซอน แตท าหนาทเชนเดยวกน (ยกเวนสตวครงบกครงนำในชวงทเปนลกออดซงอำศยอยในนำ จะหำยใจดวยเหงอก ตอมำเมอโตเปนตวเตมวยอยบนบก จงจะหำยใจดวยปอด)

4. ระบบหายใจ (Respiratory System) ชนดของสตว โครงสรางทใชในการแลกเปลยนกาซ

3. สตวบกชนต า เชน ไสเดอนดน

- มผวหนงทเปยกชน และมระบบหมนเวยนเลอดเรงอตราการแลกเปลยนกาซ

4. สตวบกชนสง ม 3 ประเภท คอ 4.1 แมงมม 4.2 แมลงตาง ๆ 4.3 สตวมกระดกสนหลง

- มแผงปอดหรอลงบก (Lung Book) มลกษณะเปนเสน ๆ ยนออกมานอกผวรางกาย ท าใหสญเสยความชนไดงาย - มทอลม (Trachea) เปนทอทตดตอกบภายนอกรางกายทางรหายใจ และแตกแขนงแทรกไปยงทกสวนของรางกาย - มปอด (Lung) มลกษณะเปนถง และมความสมพนธกบระบบหมนเวยนเลอด

5. ระบบสบพนธ (Reproductive System)

การสบพนธของสตวแบงออกเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ

1. การสบพนธแบบอาศยเพศ (Sexual reproduction)

เปนการสบพนธทตองมการผสมกนระหวางเซลลสบพนธเพศผ (sperm) กบเซลลสบพนธเพศเมย (egg)

2. การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (asexual reproduction) เปนการสบพนธทไมตองมการรวมกนของเซลลสบพนธ

การสบพนธ หมายถง กระบวนการในการผลตเพอเพมจ านวนหรอใหก าเนดสงมชวตใหมทเหมอนตนเองหรอบรรพบรษ ชนดของการสบพนธ การสบพนธของสงมชวตแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (asexual reproduction) 2. การสบพนธแบบอาศยเพศ (sexual reproduction) 1. การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (Asexual reproduction) การสบพนธแบบนเปนกระบวนการทท าใหเกดสงมชวตใหม จากสวนใดสวนหนงของสงมชวต โดยไมเกยวของกบเซลลสบพนธ ไดแก

1. การแบงแยก (FISSION) เปนการสบพนธแบบไมอาศยเพศของสงมชวตเซลลเดยว เชน โพรโทซว แบคทเรย ยสต และสาหราย ระหวางทมการแบงแยกจะมการแบงสารพนธกรรมดวย แบงได 2 ประเภท คอ 1.1 แบงแยกเปนสอง (BINARY FISSION) จากหนงเซลลแบงไดเปน 2 เซลล และ 4 เซลลตอไปเรอยๆ ไดแก พารามเซยม

1.2 การแบงแยกทวคณ (MULTIPLE FISSION) นวเคลยส จะมการแบงแบบไมโตซสหลายครงไดนวเคลยสหลายอน แลวจงแบงไซโตพลาซมไดเปนหลายเซลลจะเกดในพวกสตวไมมกระดกสนหลง เชน ในเชอมาเลเรยบางระยะและในอะมบาบางชนดในระยะเปนตวหนอนของฟองน าและปลาดาวบางชนด

http://web.nkc.kku.ac.th/118214/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=8

การสบพนธแบบไบนารฟชชน (binary fission) (a-b) ภาพแสดงการแบงตวตามยาว (c-d) ภาพแสดงการแบงตวตามขวาง (Miller and Harley, 2002)

Asexual reproduction by multiple fission in Amphistegina http://www.marine.usf.edu/reefslab/pages/photoalbum.html

การแบงตวแบบทวคณพบในพวกสปอโรซว http://web.nkc.kku.ac.th/118214/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=8

2. การแตกหนอ (BUDDING) หนอเดมจะแบงเซลลไดหนอใหม (BUD) แตตดกบหนอเดม รปรางเหมอนหนอเดม แตขนาดเลกกวา พบในพชเซลลเดยว เชน ยสต ในพชหลายเซลล เชน มารเเชนเทย (MARCHANTIA) ซงเปนพชชนต าพวกตะไครชนดหนง (หรอเรยกลเวอรเวธ) และตนตนตกแก ตนตายใบเปน สวนในสตวหลายเซลล ไดแก ไฮดรา

การแตกหนอ (budding) ไฮดรา ซคทอเรย มารแชนเทย

3. การหก (FRAGMENTATION) การสบพนธแบบนชนสวนของพอแมจะแยกออก แลวเจรญเปนสงมชวตใหม ไดแก ฟองน า ดอกไมทะเล

4. การสรางใหม (REGENERATION) คลายการหก แตตางกนตรงทการสรางใหมเปนการเจรญเพอซอมแซมสวนทขาดหายไป เชน ในชนสวนของพชเกอบทกชนด ในไสเดอนดน ฟองน า ไฮดรา และปลาดาว พลานาเรย ซงเปนหนอนตวแบนชนดหนง เมอถกตดออกเปนทอนๆ แตละทอนจะเจรญเปนตวทสมบรณได

5. การสรางสปอร สปอรมผนงหนา ทนทานตอสงแวดลอมทไมเหมาะสม และมขนาดเลก เชน พวกเหดราบางชนด สปอรเกยวของกบการสบพนธแบบไมมเพศ และแบบมเพศในพชพวกเมทาไฟตา มการสรางสปอรซงเปนชวงหนงของการสบพนธแบบสลบดวย

2. การสบพนธแบบอาศยเพศ การสบพนธแบบอาศยเพศตองอาศยเซลลสบพนธ ซงตองมการปฏสนธ จงจะเจรญ

เปนสงมชวตใหมได 1. ชนดของเซลลสบพนธ แบงได 3 แบบ ดงน 1. เหมอนกนทงรปรางและขนาด คอ เซลลสบพนธทมขนาดและลกษณะเหมอนกนทกอยาง แยกไมออกวาเปนเพศผหรอเพศเมย เรยกวา ไอโซแกมต (ISOGAMETE) เชน ในสงมชวตเซลลเดยว และในสาหรายคลาไมโดโมแนส (Chlamydomonas) การปฏสนธของไอโซกามตเรยกวา ไอโซแกม (ISOGAMY) 2. รปรางเหมอนกนแตขนาดตางกน เซลลสบพนธแบบนเรยก เอนโซกามต (ANISOGAMETE) การปฏสนธของ เอนโซกามต เรยก เอนโซแกม (ANISOGAMY) เชน ในสาหรายสเขยวแพนดอไรนา (Pandorina) และยดอรนา (Eudorina) 3. ตางกนทงรปรางละขนาด เซลลสบพนธแบบน เรยก โอโอแกม (OOGAMY) พบทวไปทงในพชและสตว การสบพนธแบบมเพศทง 3 แบบ พบในสงมชวตตางกน แบบท1 และแบบท 2 พบไดในพวกโพรทสต สวนแบบท 3 พบทงในพชพวกเมทาไพตา และสตวพวกเมทาซว

ชนดของเซลลสบพนธ และการรวมกนของเซลลสบพนธ; (A) แบบ Isogamete (B) แบบ Anisogamete (C) แบบOogamete

http://web.nkc.kku.ac.th/118214/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=8

2. รปแบบของการสบพนธแบบอาศยเพศ 1. รปแบบของการสบพนธในสงมชวตทมโครโมโซมเปนแฮพลอยด พบในสงมชวตพวกโพรทส สรางเซลลสบพนธทเปนแฮพลอยด(แบงเซลลแบบไมโทซส) เกดการ

รวมตวของเซลลสบพนธ ไดไซโกตทเปนดพลอยด ไซโกต จะแบงแบบไมโอซสไดสปอรทเปนแฮพลอยด เจรญเปนสงมชวตทมโครโมโซมเปนแฮพลอยด

2. รปแบบของการสบพนธในสงมชวตทมโครโมโซมเปนดพลอยด พบในคน สตว พชบางชนด เหดราบางชนด และโพรโทซว โครโมโซมเปนดพลอยด สรางเซลลสบพนธแบบแฮพลอยด(ไมโอซส) รวมตวของเซลลสบพนธ ไดไซโกตเปนดพลอยด ไซโกต

จะแบงแบบไมโทซสเพมจ านวนเซลลเจรญเปนสงมชวตใหมเปนดพลอยด

การสรางเซลลสบพนธในพช 1. ขบวนการสรางละอองเรณ

(Microsporogenesis) การสรางละอองเรณ เรมจากเซลลในอบเรณ (anther) ทเรยกกนวา pollen mother cell หรอ microspore mother cell ซงมโครโมโซม 2 ชด หรอ 2n จะแบงตวแบบไมโอซส I และไมโอซส II ไดละอองเรณ 4 เซลล แตละเซลลจะมโครโมโซมเพยงชดเดยว หรอ n ภายในละอองเรณแตละเซลล ซงมนวเคลยส 1 อน (n) นวเคลยสจะแบงตวแบบไมโตซส 1 ครง ไดนวเคลยส 2 อน คอ generative nucleus (n) และ tube nucleus (n)

2. ขบวนการสรางไข (Megasporogenesis) การสรางไขหรอ ovum เรมตนจากเซลลในรงไขทเรยกวา megaspore mother cell ซงมโครโมโซม 2n แบงตวแบบไมโอซส ไดเซลล 4 เซลล แตละเซลลมโครโมโซมในสภาพ haploid หรอ n แต 3 เซลลจะสลายตวไปเหลอเพยง 1 เซลล พฒนามาเปน megaspore นวเคลยสของ megaspore จะแบงตวแบบไมโตซส 3 ครงไดนวเคลยสทงหมด 8 อน และมการจดเรยงตวกนเปนชด 3 ชดคอ ชดท 1 เรยกวา antipodal nuclei (มนวเคลยส 3 อน) จะอยทขวหนงของเซลล ชดท 2 เรยกวา poler nuclei (มนวเคลยส 2 อน) จะอยตรงกลางเซลล และชดท 3 มนวเคลยส 3 อน จะอยดานลางของเซลลทม Micropyle นวเคลยสชดนจะม egg nucleus อยกลางขนาบขางดวย synergid nuclei

http://dragon.seowon.ac.kr/~bioedu/bio/ch22.htm

3. การปฏสนธในพช (Fertilization in Plants) - ละอองเรณปลวไปตกบนยอดเกสรตวเมย (stigma) เรยกวา ขบวนการถายละอองเกสร

(pollination)

- ละอองเรณจะงอก pollen tube ลงไปตามกานชเกสรตวเมย (style) จนถง embryo sac

- นวเคลยสของ ละอองเรณซงอยในสภาพ haploid จะแบงตวแบบไมโตซส 1 ครง ได tube nucleus และ generative nucleus

- generative nucleus จะแบงตวแบบไมโตซสอกครงหนงได sperm nucleus 2 อน

- sperm nucleus หนงอนจะเขาไปผสมกบ egg nucleus ได zygote หรอ embryo (2n)

- sperm nucleus อกอนหนงจะเขาผสมกบ 2 polar nuclei กลายเปนเอนโดสเปอรม (endosperm) ซงมโครโมโซม 3 ชด หรอ 3n

- ดงนนพชจะมขบวนการปฏสนธเกดขน 2 ครง จงเรยกการปฏสนธแบบนวา การปฏสนธซอนหรอ double fertilization

http://dragon.seowon.ac.kr/~bioedu/bio/ch22.htm

http://dragon.seowon.ac.kr/~bioedu/bio/ch22.htm

การสรางเซลลสบพนธในสตว 1. ขบวนการสรางสเปอรม (spermatogenesis)

2. ขบวนการสรางไข (Oogenesis) 3. ชนดของไข

ไขของสตวตางๆ จ าแนกไดเปน 4 ชนด ตามปรมาณและการกระจายของไขแดง 1. ISOLECITHAL EGG เปนพวกทมไขแดงนอย และกระจายทวไปภายในเซลล เชน ไขหอยเมน ไขปลาดาว และไขสตวเลยงลกดวยนม 2. MESOLECITHAL EGG เปนพวกทมไขแดงปานกลาง และไขแดงมกจะอยหนาแนนทขวใดขวหนงของเซลล ตวอยางเชน ไขกบ 3. TELOLECITHAL EGG เปนพวกทมไขแดงมาก และไขแดงอยหนาแนน ตวอยางเชน ไขนก ไขไก ไขปลา และไขของสตวเลอยคลาน 4.CENTROLLECITHAL EGG เปนพวกทมไขแดงอยตรงกลาง ตวอยาง เชน ไขแมลง

4. อทธพลของไขแดง 1. ขดขวางการแบงเซลลของไข จากการศกษาพบวา บรเวณทมไขแดงนอย จะมการแบงเซลลและมการเคลอนทของเซลลมากกวาบรเวณทมไขแดงมาก 2. ไขแดงเปนอาหารของตวออน

การพฒนาของไขเมอไดรบการผสมแลว ไขเมอไดรบการผสมแลวจะกลายเปนไซโกต (ZYGOTE) แลวมการแบง

นวเคลยสแบบไมโทซส ไซโกตจะมการเปลยนแปลงตอเนองกน 4 ระยะ คอ 1. CLEAVAGE เรมจากไซโกตแบงตวจาก 1 – 2 – 4 - 8 ... จนกระทงเซลลมาเกาะกนเปนกอนกลมๆ เรยกวา โมรลา (MORULA) 2. BLASTULA เปนตวออนในระยะทมการเคลอนทของเซลลเพอใหไดชองวางในตวออนเรยกชองวางนวา BLASTOCOEL และเรยกเซลลทลอมชองวางวา BLASTODERM ลกษณะของตวออนตอนนคลายผลนอยหนา 3. GASTRULA เปนตวออนทตอจากระยะ BLASTULA คอ เซลลแบงตวแลวเคลอนทเขาขางในเหนตวออนเปนรปถวย ซงดคลายมผนง 2 ชน คอ ชนนอกและชนในและในตอนนจะเหนมชองวาง 2 ชอง คอ BLASTOCOEL และ ARCHENTERON ซงชอง ARCHENTERON ตอไปจะเจรญไปเปนทางเดนอาหาร ตอมาจะเกดเนอเยอแทรกระหวางเนอเยอชนนอกและเนอเยอชนใน เนอเยอทเกดขนใหมนคอเนอเยอชนกลางในตอนทายระยะ GASTRULA จะมการสรางระบบประสาทขน

4. DIFFERENTIATION คอขบวนการทเนอเยอ 3 ชน คอ ชนนอก ชนกลาง ชนใน เปลยนแปลงไปเปนโครงสรางตางๆของรางกาย

เนอเยอของตวออนม 3 ชนด คอ เนอเยอชนนอก จะเจรญเปลยนแปลงกลายเปนสมอง ตาห ไขสนหลง ผวหนงและอนๆ เนอเยอชนกลาง จะเจรญเปลยนแปลงกลายเปน กลามเนอ หวใจ กระดก และอนๆ เนอเยอชนใน จะเจรญเปลยนแปลงกลายเปน อวยวะภายในตางๆ เชน กระเพาะอาหาร ล าไส ตบ เปนตน

Morula Blastula Gastrula

http://fai.unne.edu.ar/biologia/reproduccion/reprod3.htm

8 สปดาห

9 สปดาห

23 สปดาห

27 สปดาห

การผสมขามชนดและขามสกล การผสมขามชนด (interspecific breeding) เปนการผสมพนธ

ระหวางสงมชวตทอยในสกล (genus) เดยวกน แตเปนคนละชนด เชน ปลาดกบกอย เปนลกผสมระหวางปลาดกแอฟรกนกบปลาดกอย

การผสมพนธขามสกล (intergeneric breeding) เชน ระหวางปลาดกผสมกบปลาสวาย ลกปลามอตราการรอดตายนอย สวนใหญพการและตายกอนหรอหลงฟกออกเปนตว

การผสมขามชนดและขามสกลนนพบนอยในธรรมชาต หรอไมพบเลย ตวอยางนเปนการกระท าของมนษย โดยวธการผสมเทยม

พารทโนเจนซส (Parthenogenesis) คอ ปรากฏการณทไขเจรญตอไปเปนตวใหมโดยไมตองมการผสมพนธและ

ปฏสนธ พบในสตวทไมมกระดกสนหลง เชน ผง ตอ แตน มด รวมทงเพลย

ผง นางพญาผงจะผสมพนธครงเดยว และเกบอสจไวใชตลอดชวต นางพญาผงจะวางไขในรงผง ไขบางฟองจะมการปฏสนธ บางฟองไมมการปฏสนธ ไขทถกปฏสนธจะเจรญเปนตวเมย ซงสวนมากเปนผงงาน สวนไขทไมถกผสมจะมจ านวนโครโมโซม เปนแฮพลอยด และจะเปนตวผเรยก โดรน (DRONE)

สวสด