หน่วยที่ 9...1. ท าแบบประเม นผลตนเองก...

1

หนวยท 9

การถดถอยของประชาธปไตยและระบอบการปกครองแบบผสม

อาจารยศวพล ชมภพนธ

ชอ อาจารยศวพล ชมภพนธ

วฒ ร.บ. (การเมองการปกครอง) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศศ.ม. (ภมภาคศกษา) มหาวทยาลยเชยงใหม

ก าลงศกษาตอระดบปรญญาเอก

หลกสตรรฐศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ต าแหนง อาจารยประจ าสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวยทเขยน หนวยท 9

2

แผนการสอนประจ าหนวย

ชดวชา ประชาธปไตยและกระบวนการพฒนาประชาธปไตย

หนวยท 9 การถดถอยของประชาธปไตยและระบอบการปกครองแบบผสม

ตอนท

9.1 การถดถอยของประชาธปไตย

9.2 ระบอบการปกครองแบบผสม

9.3 แนวโนมของการถดถอยของประชาธปไตยในโลกปจจบน

แนวคด

1. นกวชาการเรมต งขอสงเกตวาประชาธปไตยเรมเขาสสภาวะถดถอยโดยใชค าอธบายทแตกตางกนไป

สภาวะความถดถอยดงกลาวสามารถพจารณาไดจากวกฤตการณประชาธปไตยทเกดขนท วโลกท งใน

รปแบบการลมสลายของระบอบประชาธปไตยอนเปนกระบวนการทเกดขนอยางฉบพลนและหวนกลบ

ไปสระบอบเผดจการ และรปแบบการสญเสยคณภาพประชาธปไตยอนเปนกระบวนการทเกดขนอยาง

คอยเปนคอยไปโดยลดทอนคณภาพประชาธปไตยโดยเฉพาะมตเสรภาพและความเสมอภาค ในแงหนง

เรมมการตงค าถามกบปรากฏการณคลนลกทสามของการท าใหเปนประชาธปไตยและองคความรวาการ

เปลยนผานไปสประชาธปไตย (transitology) วายงคงอธบายปรากฏการณในปจจบนไดหรอไม

2. แนวคดระบอบการปกครองแบบผสม (hybrid regimes) เปนแนวคดทเรมมการศกษาอยางเปนระบบ

ตงแตทศวรรษ 1990 เปนตนมา ในเบองตน ระบอบการปกครองแบบผสมคอรปแบบการปกครองทม

ลกษณะประชาธปไตยและเผดจการด ารงอยรวมกน ในปจจบน ขอถกเถยงของการศกษาระบอบการ

ปกครองสามารถแบงไดเปน 2 กลม ไดแก กลมแรกพจารณาวาระบอบการปกครองแบบผสมเปนรปแบบ

ยอยของระบอบประชาธปไตยหรอระบอบเผดจการ สวนอกกลมพจารณาวาระบอบการปกครองแบบผสม

มลกษณะเฉพาะ หนงในแนวคดทไดรบความนยมในการศกษาระบอบการปกครองแบบผสม คอ แนวคด

ระบอบเผดจการทมการแขงขน (competitive authoritarianism) ของสตเวน เลวทสก (Steven

Lewitsky) และลแคน เวย (Lucan Way) ทเสนอวาระบอบดงกลาวเปนระบอบทมการเลอกตง มการ

แขงขนทางการเมองอยางแทจรงแตไมยตธรรม ผทอยในต าแหนงของรฐจะอาศยความไดเปรยบเอาชนะ

3

ฝายตรงขาม งานดงกลาวน าไปสการพฒนาตอยอดค าอธบาย การจดแบงประเภทตลอดจนขอถกเถยงใน

หมนกวชาการ

3. แนวโนมของการถดถอยของประชาธปไตยสามารถพจารณาได 2 ประเดนใหญ คอ การฟนตวของเผดจ

การ และแนวโนมของปญหาประชาธปไตย ระบอบเผดจการเรมฟนตวและปรบเปลยนรปแบบการ

ปกครองของตนใหอยรอดและเสรมสรางความเขมแขงผานกลไกตางๆ อกท งมการตงขอสงเกตถงการ

ขยายบทบาทมหาอ านาจโดยเฉพาะจนและรสเซยในเวทระหวางประเทศวาเปนอกหนงปจจยทสงเสรมให

ระบอบเผดจการในหลายพนทของโลกสามารถอยรอดและมเสถยรภาพ ปรากฏการณเหลานน าไปสการ

สรางองคความรวาดวยเผดจการศกษา (authoritarian studies) สวนแนวโนมปญหาประชาธปไตยนน

สามารถพจารณาไดหลายแงมม เชน การเสอมความเขมแขงของประชาธปไตย ( democratic

deconsolidation) การข าด ดลประช าธ ป ไตย ( democratic deficits) การหมดคว าม เช อ ถ อ

ประชาธปไตย (democratic disenchantment) ทงในประเทศประชาธปไตยตงม นและประชาธปไตย

ใหม นอกจากนน การสงเสรมประชาธปไตย (democracy promotion) ยงกอใหเกดขอผดพลาดใน

หลายพนทของโลก

วตถประสงค

เมอศกษาหนวยท 9 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายสภาวะการถดถอยของประชาธปไตยทเกดขนในโลกปจจบนได

2. อธบายความหมาย ลกษณะและรปแบบระบอบการปกครองแบบผสมได

3. อธบายและวเคราะหแนวโนมของการถดถอยของประชาธปไตยในโลกปจจบนได

4

กจกรรมระหวางเรยน

1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 9

2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 9.1-9.3

3. ปฏบตตามกจกรรมทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน

4. ศกษาจากสอประกอบอนๆ

5. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 9

สอการสอน

1. เอกสารการสอน

2. แบบฝกปฏบต

3. สอประกอบอนๆ (ถาม)

การประเมนผล

1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน

2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง

3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 9 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

5

ตอนท 9.1

การถดถอยของประชาธปไตย

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคตอนท 9.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

9.1.1 วกฤตการณประชาธปไตย

9.1.2 ปญหาของการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

แนวคด

1. วกฤตการณประชาธปไตยเกดขนท งในรปแบบวกฤตการณทเกดขนจรงและวกฤตการณแฝงเรน

ปรากฏการณเชนนมไดเปนสงใหม ในชวงคลนของการท าใหเปนประชาธปไตยจะมกระแสโตกลบประชาธปไตยเกด

สลบคน ประเทศทเคยเปนประชาธปไตยหวนกลบไปสระบอบเผดจการ แมภายหลงคลนลกทสามของการท าใหเปน

ประชาธปไตยจะกอใหเกดประชาธปไตยในหลายพนทของโลก แตประเทศประชาธปไตยใหมเหลานยงประสบปญหา

ของการเปลยนผานทไมสามารถสรางประชาธปไตยใหเขมแขง อกท งยงเสยงตอการออกจากประชาธปไตยท งในแง

ของการลมสลายของประชาธปไตยและการสญเสยคณภาพของประชาธปไตย

2. องคความรวาดวยการเปลยนผานไปสประชาธปไตยมกอธบายเสนทางทน าไปสระบอบประชาธปไตยท

เปนเสนตรง มล าดบข นและมประชาธปไตยเปนจดหมายปลายทาง ทวาในความเปนจรง การเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยอาจจะยอนกลบและมไดมปลายทางเปนประชาธปไตยเสมอไป หลายประเทศสามารถเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยในเชงกระบวนการทมเพยงการเลอกตงแตไมสามารยกระดบไปสประชาธปไตยในเชงเนอหา อกท งยง

ไมสามารถสรางประชาธปไตยใหมความเขมแขงได


เมอศกษาหนวยท 9 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายสภาวการณวกฤตประชาธปไตยและการออกจากประชาธปไตยในปจจบนได

2. อธบายปญหาของการพฒนาไปสประชาธปไตยได

6

ความน า

________________________________________________________________

คลนประชาธปไตยทด าเนนเรอยมาอยางตอเนองนบตงแตกลางทศวรรษ 1970 ไดกอใหเกดการเปลยนแปลง

ทางการเมองระลอกใหญ ระบอบเผดจการในหลายประเทศลมสลายและเปลยนผานไปสระบอบประชาธปไตย จ านวน

ประเทศประชาธปไตยในโลกเพมขนอยางรวดเรวต งแตทศวรรษ 1990 เปนตนมา แซมมเอล พ ฮนตงตน (Samuel P.

Huntington) นกวชาการทางรฐศาสตรคนส าคญไดตอกย าความส าคญของชวงเวลาดงกลาววาเปน “การพฒนาทาง

การเมองระดบโลกทส าคญทสดในปลายศตวรรษท 20”1 กระแสคลนประชาธปไตยและการตอตานระบอบเผดจการยง

ด าเนนเรอยมาจนถงตนศตวรรษท 21 ดงจะเหนไดจากการลกฮอของประชาชนในการปฏวตหลากส ( the Color

Revolutions) ในภมภาคยโรปตะวนออกและเอเชยกลางและการปฏวตโลกอาหรบ ( the Arab Spring) ในทวป

แอฟรกาและภมภาคตะวนออกกลาง หรอแมแตการเปลยนอ านาจทางการเมองจากระบอบทหารมายงรฐบาลพลเรอน

ทมาจากการเลอกตงในเมยนมาร ปรากฏการณเหลานลวนสรางความหวงวาประชาธปไตยจะเปนค าตอบสดทายตอการ

แสวงหาระบอบการเมองการปกครองทพงปรารถนา

ในอกดานหนง กระแสประชาธปไตยกลบเปนไปในทศทางตรงกนขาม เหตการณรวมสมยช ใหเหนสภาวะ

ประชาธปไตยถดถอย (democratic recession) ทงในแงของความผกรอนของประชาธปไตยอนเกดจากสาเหตหลาย

ประการ เชน ความเสอมถอยของสถาบนทางการเมองภายใน ทศนคตทางการเมองของประชาชนทเปลยนแปลง การ

จ ากดหรอขมขคกคามสทธและเสรภาพของพลเมอง หรอการขนสอ านาจของผน าปกขวาประชานยม ( right-wing

populist leaders) และการลมสลายของประชาธปไตย (democratic breakdown) อนเกดจากการรฐประหารจนหวน

กลบไปสระบอบเผดจการเตมรปแบบ2 บางประเทศกลายเปนระบอบผสม (hybrid regime)3 ตวอยางความกงวลใจตอ

สถานการณประชาธปไตยปรากฏในรายงานประจ าปขององคกรฟรดอม เฮาส (Freedom House) ทช ใหเหนวา

ประชาธปไตยก าลงด าเนนมาจนถงจดตกต าทสดในรอบหลายทศวรรษ และแสดงความกงวลตอการลดบทบาทของ

สหรฐอเมรกาในการสงเสรมประชาธปไตยอกท งการผงาดของมหาอ านาจเผดจการอยางจนและรสเซย4 สงเหลานลวน

เปนสญญาณสะทอนสภาวะวกฤตแหงประชาธปไตยรวมไปจนถงการกลบมาของระบอบเผดจการ

1 Samuel P. Huntington. The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. (Norman: University of

Oklahoma Press, 1991), xiii.

2 Larry Diamond. “Facing up to the democratic recession.” Journal of Democracy 26, no.1 (2015): 141-155.

3 Larry Diamond. Thinking about Hybrid Regime. Journal of Democracy 13, no.2 (2002).): 21-35.

4 Michael J. Abramowitz. Freedom in the World 2018, Freedom House. www.freedomhouse.org (accessed 19 July 2018).

http://www.freedomhouse.org/

7

เรองท 9.1.1

วกฤตการณประชาธปไตย

1. ความหมายและสภาพวกฤตการณประชาธปไตย

“ในปจจบน ประชาธปไตยด าเนนมาจนถงจดเสอมถอยหรอไม” “ประชาธปไตยในโลกก าลงประสบวกฤต

อยางไร” หรอแมแต “ประชาธปไตยตายหรอยง” ค าถามเหลานลวนสะทอนความกงวลตอสถานะประชาธปไตยใน

ปจจบนไดเปนอยางด แมกระแสคลนแหงประชาธปไตยในชวงทศวรรษ 1970 – 1990 จะสงสญญาณเชงบวกตอการ

พฒนาประชาธปไตยในหลายพนทของโลก ในอกดานหนงกระแสดงกลาวกน ามาซงสญญาณดานลบทแสดงความกงวล

ตอประชาธปไตยในหลายประเทศวาเรมเสอมคลาย ดงจะเหนจากการใชค าศพททหลากหลายในหมนกวชาการทศกษา

ประชาธปไตย เพ อแสดง ว า “ประชาธปไตยก าล งประสบปญหา ” อาท เส อมคลาย (decline) ถดถอย

(recession/retreat) ผกรอน (erosion) ยอนกลบ (rollback) ไปจนถงลมสลาย (breakdown)5

กอนทจะอภปรายถงวกฤตประชาธปไตยตอไปนน จ าเปนทตองสรางความชดเจนตอความหมายของค าวา

“ประชาธปไตย” เปนเบองตนเสยกอน เพอทจะน ามาพจารณาตอไปวา ประชาธปไตยทเราเขาใจกนอยนนก าลงประสบ

วกฤตหรอไมและอยางไร ความหมายของประชาธปไตยยงคงเปนเรองทมการถกเถยงอยางไมรจกจบสน นกวชาการท

ศกษาประชาธปไตยตางมทศนะทแตกตางกนไป ในภาพรวมสามารถจ าแนกความหมายประชาธปไตยออกเปน

ประชาธปไตยในความหมายข นต า (minimalist definition) ทเรยกวา ประชาธปไตยในเชงกระบวนการ (procedural

democracy) หรอประชาธปไตยทเปนทางการ (formal democracy) โดยมองคประกอบทส าคญคอกระบวนการการ

เลอกตงทเสรและเปนธรรม (free and fair election process) การเลอกตงเปนพนทการแขงขนทางการเมองเพอ

คะแนนเสยง ประชาชนมความเสมอภาคและออกเสยงเลอกตงไดอยางเทาเทยมกน (universal suffrage) สวน

ประชาธปไตยในความหมายเตมข น (maximalist definition) เปนประชาธปไตยทครอบคลมมตสทธพลเมอง (civil

rights) และสทธทางการเมอง (political rights) รฐจะตองสงเสรม ปกปองและคมครองความเสมอภาค เสรภาพและ

ความม นคงของประชาชน มการกระจายทรพยากร รายไดตลอดจนสวสดการไปยงทกภาคสวนอยางท วถง ประชาชนม

สวนรวมในการก าหนดนโยบายสาธารณะ เปนตน ประชาธปไตยในความหมายเชนนจงเปนประชาธปไตยในเชงสารตถะ

หรอเชงเนอหา (substantive democracy)6

ในสวนตอมา เมอน าความหมายของค าวา “วกฤตการณ” (crisis) มาพจารณาประกอบกบประชาธปไตยแลว

วฟแกง เมอรเคล (Wolfgang Merkel) จ าแนกวกฤตการณออกเปน 2 ประเภท คอ วกฤตการณทเกดขนจรง (actual

5 Larry Diamond and Marc C. Plattner. Democracy in Decline? (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2015)

6 Jorge Nff and Bernd Reiter. The Democratic Challenge: Rethinking Democracy and Democratization. (New York: Palgrave

Macmillan, 2009),33-48.; Wofgang Merkel. “Is There a Crisis of Democracy?” Democratic Theory 1. No.2 (2014): 12-14.

8

crisis) และวกฤตการณแฝงเรน ( latent crisis) วกฤตการณทเกดขนจรงในระบอบประชาธปไตยนนหมายถง

เหตการณทคกคามระเบยบทางการเมองทด ารงอย วกฤตการณเชนนจะเปนด งสญญาณเตอนทน าไปสการลมสลายของ

ประชาธปไตยและเปลยนแปลงไปสระบอบเผดจการ สวนวกฤตการณแฝงเรนในระบอบประชาธปไตยนนไมสามารถ

คาดเดาไดอยางชดเจน สถาบนการทางเมองในระบอบยงคงด ารงอยและปฏบตการตามปกต ทวาแนวคดวาดวยรฐบาล

ทชอบธรรมดวยประชาธปไตยและมาจากการเลอกตงโดยประชาชน (the idea of democratically legitimated and

representative popular government) และความเชอม นศรทธาตอสถาบนทางการเมอง เกดความเสอมคลาย

ประชาธปไตยจงเปนเพยงฉากหนา (faç ade)และมขอบกพรอง7

วกฤตการณประชาธปไตยมไดเปนปรากฏการณใหม ในแตละชวงคลนแหงประชาธปไตยจะเกดกระแสโตกลบ

ประชาธปไตย (Reverse Waves of Democratization) ซงหมายถงการลมสลายของระบอบประชาธปไตยและกลบ

ไปสระบอบเผดจการนนจะเกดขนเปนฉากสลบคนอยเสมอ ในอดต กระแสโตกลบเกดขนชวงเวลา 2 ระยะ ไดแก คลน

โตกลบคร งท 1 (First Reverse Wave) เกดขนในชวงค.ศ. 1922-1942 และกระแสโตกลบคร งทสอง (Second

Reverse wave) เกดขนในชวงค.ศ.1958-19758 อาจกลาวไดวา วกฤตการณประชาธปไตยในชวงกระแสโตกลบท งสอง

ชวงดงกลาวนนเปนวกฤตทเกดขนจรงกบประชาธปไตยในเชงกระบวนการ สวนวกฤตการณประชาธปไตยในชวงหลง

ทศวรรษ 1990 นนเกดขนท งประชาธปไตยท งสองรปแบบ สวนใหญมกเปนวกฤตการณแฝงเรน กลาวคอ ประชาธปไตย

ในหลายประเทศมไดลมสลายแตประสบปญหาในแงของการลดทอนคณคาและคณภาพประชาธปไตย ความเสอมคลาย

ของสถาบนทางการเมอง เปนตน

หลงจากคลนแหงประชาธปไตยลกทหนงเรมตนและขยายตวอยางคอยเปนคอยไปในทศวรรษ 1820 จนถง

ชวงวกฤตการณทางเศรษฐกจ (the Great Depression) ในตอนปลายทศวรรษ 1920 นน ไดเกดกระแสโตกลบ

ประชาธปไตย ดงจะเหนไดจากหลายเหตการณ อาท การขนสอ านาจทางการเมองของเบนโต มสโสลน (Benito

Mussolini) ผน าพรรคฟาสซสต (Fascist party) ของอตาลใน ค.ศ.1922 การลมสลายของสาธารณรฐไวมารของ

เยอรมน (Germany’s Weimar Republic) ในทศวรรษ 1930 ทน าไปสระบอบเผดจการนาซ (Nazism) โดยอดอฟ

ฮตเลอร (Adolf Hitler) ในกรณอตาลและเยอรมนนนเผดจการทเกดขนมลกษณะเปนเผดจการแบบเบดเสรจนยม

(totalitarianism) ในชวงเวลาเดยวกน หลายประเทศเขาสเสนทางการปกครองในระบอบเผดจการอ านาจนยมโดยม

กองทพเปนตวแสดงส าคญ เชน การรฐประหารในโปรตเกส ค.ศ.1926 ทน าไปสระบอบการเผดจการของอนโตนโอ ซา

ลาซาร (Antonio Salazar) การเกดสงครามกลางเมองในสเปน (Spanish Civil War) ทยตลงดวยการอวสานของ

ระบอบสาธารณรฐและก าเนดระบอบเผดจการโดยนายพลฟรานซสโก ฟรงโก (Francisco Franco) ในค.ศ. 1939 สวน

7 Wofgang Merkel. Ibid: 17-18.

8 Samuel P. Huntington. Ibid, 16.

9

ประเทศอน เชน กรซ ลทวเนย ลตเวย โปแลนด เอสโตเนย บลแกเรย และยโกลสลาเวยกประสบชะตากรรมในลกษณะ

คลายกน9

แมภายหลงสงครามโลกครงท 2 สนสดลง ประเทศทเคยตกเปนอาณานคมจะไดรบเอกราชและปกครองดวย

ระบอบประชาธปไตยในหลายพนท กระแสโตกลบคร งทสองกเกดขนในชวง ค.ศ. 1958 เรอยมาจนถงค.ศ. 1975

บรรดาประเทศประชาธปไตยใหมไดหวนกลบไปสระบอบเผดจการอ านาจนยมในแทบทกพนทของโลก การลมสลายของ

ประชาธปไตยเกดจากการรฐประหารโดยกองทพเพอโคนลมรฐบาลพลเรอน โดยเฉพาะในภมภาคละตนอเมรกา เชน

เปร บราซล โบลเวย อารเจนตนา เอกวาดอร อรกวยและชล ระบอบการเมองการปกครองทกองทพเขามาบรหาร

ประเทศกอใหเกดตวแบบใหม นนคอ ระบอบอ านาจนยมระบบราชการ( bureaucratic authoritarianism)10

นอกจากนน ประเทศในเอเชยกมรปแบบทหนกลบเขาสระบอบเผดจการเตมใบหรอเผดจการครงใบ ( semi-

authoritarianism) โดยมประชาธปไตยเปนเพยงฉากหนา เชน การท าลายกระบวนการประชาธปไตยในเกาหลใตโดย

ประธานาธบดชง มนรในชวงทศวรรษ 1950 และน าไปสการรฐประหารในทศวรรษ 1960 หรอการประกาศกฎอยการศก

(martial law) โดยประธานาธบดเฟอรดนาน มารกอส (Ferdinand Marcos) ของฟลปปนส ในค.ศ. 1975 เปนตน

ตารางท 1 จ านวนประเทศประชาธปไตยและประเทศทมใชประชาธปไตยในแตละชวงเวลา

ป จ านวนประเทศ

ประชาธปไตย

จ านวนประเทศทมใช


จ านวนรฐ รอยละของประเทศทมใช


1922 29 35 64 54.7

1942 12 49 61 80.3

1962 36 75 111 67.6

1973 30 92 122 75.4

1990 59 71 130 54.6

ท ม า : ป ร บป ร ง จ า ก Samuel P. Huntington. The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth

Century. (Norman: University of Oklahoma Press, 1991), 26

แมคลนลกทสามแหงประชาธปไตยจะกอใหเกดประเทศประชาธปไตยใหมเปนจ านวนมาก กระนนการเปลยน

ผานกมไดเปนเครองรบประกนความเขมแขงและย งยนของประชาธปไตยในประเทศเหลานน บางประเทศสามารถสราง

ประชาธปไตยใหเขมแขงไดส าเรจ ขณะทบางประเทศตองเผชญกบ “สภาวะกบดกของการเปลยนผาน” ทกาวขามการ

9 Ibid. pp.17-18

10 Ibid. pp.19

10

เปลยนผานไปสประชาธปไตยแตไมสามารถสรางประชาธปไตยใหเขมแขงได ในบางกรณอาจน าไปสการออกจาก

ประชาธปไตย (de-democratization) ทงในแงของการลมสลายของประชาธปไตยและความเสอมถอยของ

ประชาธปไตย สงเหลานจงสะทอนใหเหนวาการเปลยนผานไปสประชาธปไตยมไดมรปแบบทตายตวหรอมลกษณะ

มาตรฐานเชนเดยวกนท วโลก11

แลร ไดมอนด (Larry Diamond) นกวชาการคนส าคญในการศกษาประชาธปไตยตงขอสง เกตว า

ประชาธปไตยในโลกเผชญปญหามาตงแตปลายทศวรรษ 1990 โดยชใหเหนวาระหวาง ค.ศ. 1999 – 2011 รอยละ 20

ของประเทศประชาธปไตยไดลมสลาย12 นอกจากนนยงชชวนใหพจารณาวกฤตการณประชาธปไตยในโลกไว 4 ประเดน

ไดแก แนวโนมการลมสลายของประชาธปไตยอาจจะเพมสงขน ประการตอมา คณภาพและเสถยรภาพของ

ประชาธปไตยในหลายประเทศโดยเฉพาะบรรดาประเทศทเศรษฐกจก าลงเตบโตก าลงเสอมคลาย ประการทสาม

ประเทศเผดจการ เชน จน รสเซย อหราน ไดแผขยายอทธพลและสรางเครอขายความสมพนธตอประเทศทม

ความส าคญทางยทธศาสตร ประการทส การสงเสรมประชาธปไตย (democracy promotion) ทมสหรฐอเมรกาเปน

ผน าเรมคลายประสทธภาพลงอยางมาก13 นอกจากนนยงมการตงขอสงเกตวาวกฤตการณประชาธปไตยในยคปจจบน

แตกตางจากกระแสโตกลบประชาธปไตยในบางประเดน เชน ขอบเขตพนท ในอดตวกฤตประชาธปไตยเกดขนในบาง

ภมภาค แตวกฤตประชาธปไตยในรอบใหมนขยายตวจากระดบภมภาคไปยงระดบโลกอยางตอเนอง ขอนาสงเกตอก

ประการหนง คอ หากประเทศทมบทบาทส าคญในภมภาค เชน รสเซย เมกซโก ไทย อารเจนตนา ประสบวกฤต

ประชาธปไตย สภาวะดงกลาวจะเคลอนตวไปยงประเทศรอบขางจนครอบคลมภมภาคท งหมด14

11 Kateryna Pishchikova and Richard Youngs. “Divergent and partial transitions: Lessons from Ukrain and Egypt.” In

Mohammad-Mahmoud Ould Mohamedou and Timothy D. Sisk. (eds.). Democratisation in the 21st Century: Reviving transitology.

(London and New York: Routledge, 2017), 29-32.

12 Larry Diamond. The next Democratic Century. Current History 99, January (2014): 8-11.

13 Larry Diamond. “Facing up to the democratic recession.” Journal of Democracy 26, no.1 (2015): 144-145

14 Joshua Kurlanzick. Democracy in Retreat: The Revolt of the Middle Class and the Worldwide Decline of Representative

Government. (New Haven and London: Yale University Press, 2013).

11

2. การออกจากประชาธปไตย

การออกจากประชาธปไตย (de-democratization) หมายถง การเปลยนจากระบอบทเปนประชาธปไตยใน

ระดบใดระดบหนงไปเปนประชาธปไตยทนอยลงหรอไมเปนประชาธปไตยเลย 15 การออกจากประชาธปไตยจงเปน

กระบวนการทกอใหเกดผลกระทบในเชงลบตอท งประเทศทประชาธปไตยตงม นและประเทศทก าลงอยในชวงเปลยน

ผาน กระบวนการดงกลาวอาจจะเกดขนอยางคอยเปนคอยไปหรอเปลยนแปลงอยางฉบพลนกเปนได ผลลพธของการ

ออกจากประชาธปไตยมความเปนไปได 2 รปแบบ ไดแก การลมสลายของระบอบประชาธปไตย (the breakdown of

democratic regime) และการสญเสยคณภาพประชาธปไตย (the loss of democratic quality) รปแบบแรก การ

ลมสลายของระบอบประชาธปไตยถอเปนการออกจากประชาธปไตยโดยสมบรณและหวนกลบไปสระบอบเผดจการอก

คร ง กระบวนในลกษณะนเกดขนอยางรวดเรว สวนใหญมกเกดจากการรฐประหารโดยกองทพ การปฏวตโดยมวลชน

(mass revolution) หรอในบางกรณกอาจเกดจากผน ารฐใชมาตรการท งทเปนทางการและไมเปนทางการเปนตวบอน

ท าลายสถาบนการเมองในระบอบประชาธปไตย เชน การแทรกแซงการเลอกตง รวมไปถงการเสรมสรางอ านาจของตน

ใหสามารถด ารงต าแหนงไดอยางตอเนอง เปนตน16 สวนการสญเสยคณภาพประชาธปไตยเปนสภาวะทเกดการลดทอน

คณคาประชาธปไตยจนน าไปสการออกจากประชาธปไตย ประเทศนนไมสามารถบรรลหรอตระหนกถงหลกการพนฐาน

ของประชาธปไตยโดยเฉพาะประเดนเสรภาพและความเสมอภาคของประชาชน รวมไปถงความบกพรองเชงปฏบตการ

ของสถาบนและกลไกทางการเมองภายใน ประเทศทประสบปญหาคณภาพประชาธปไตยอาจน าไปสผลลพธทแตกตาง

กนในรปแบบใดรปแบบหนง เชน การท าใหการปกครองเปนแบบผสม (hybridization) ระบอบเผดจการอ านาจนยม

หรอระบอบเผดจการเบดเสรจนยม กเปนได สวนการท าใหการปกครองเปนแบบผสมนนเปนกระบวนการลดทอน

คณภาพประชาธปไตยทเกดขนอยางคอยเปนคอยไปจนกลายเปนระบอบการปกครองแบบผสมและมโอกาสจะพฒนา

ไปสระบอบทมใชประชาธปไตยรปแบบอนได 17

เจ ไทเลอร ดกโควค (J. Tyler Dickovick) และโจนาธาน อสตวด (Jonathan Eastwood) ตงขอสงเกตตอ

สาเหตของออกจากประชาธปไตยไวหลายประการ กลาวคอ ประการแรก ประชาชนเลอกผน าทตนไมคาดคดมากอนวา

จะเปนเผดจการ เมอบคคลดงกลาวเขารบต าแหนงกไมสามารถปฏบตตามนโยบายท เคยแถลงไวเมอคร งหาเสยง

เลอกตง ยงไปกวานนยงกระท าการทจรต ใชอ านาจควบคมกลไกและสถาบนทางการเมอง ประการทสอง การลมสลาย

ของประชาธปไตยอาจเปนผลมาจากการตอตานของ “ตวแสดง” ภายในระบอบนนเอง ตวแสดงในทนอาจจะเปนกลม

15 โยชฟม ทามาดะ. “ประชาธปไตย การท าใหเปนประชาธปไตยและการออกจากประชาธปไตย.” ฟาเดยวกน 6. ฉบบท 4 (2552): 102.

16 J. Tyler Dickovick and Jonathan Eastwood. Comparative Politics: Integrating Theories. Methods, and Cases. 2

nd edition.

(Oxford: Oxford University Press, 2016).

17 Gero Erdmann. “Transition from Democracy - Loss of Quality, Hybridisation and Breakdown of Democracy.” GIGA

Working Paper, no. 161 (2011). https://ssrn.com/abstract=2134854 (accessed July 1, 2018).

12

ผใชแรงงาน ชนชนกลาง กลมภาคธรกจหรอแมแตระบบราชการกเปนได คนเหลานหมดศรทธาตอประชาธปไตยทไม

สามารถน าพาชวตทดมาสประชาชนจนอาจน าไปสการตานระบอบและอาจเชอเชญอ านาจอน เชน กองทพใหเขามา

แทรกแซงการเมอง18

ดงนน วกฤตการณประชาธปไตยในยคปจจบนจงสามารถเกดขนในหลายรปแบบทงในแงวกฤตการณทเกดขน

จรงกบประชาธปไตยในเชงกระบวนการจนน าไปสการลมสลายของประชาธปไตยผานการท ารฐประหารและหวนกลบส

ระบอบทมใชประชาธปไตย ดงทปรากฏในกรณไทย บกรนาฟาโซ ฮอนดรส อยปต เปนตน ในอกแงหนง ในหลาย

ประเทศ ประชาธปไตยยงไมลมสลายทวาเปนเพยงประชาธปไตยในเชงกระบวนการ ทวาก าลงเผชญวกฤตการณ

ประชาธปไตยแบบแฝงเรนตอประชาธปไตยในเชงสารตถะ เชน การเสอมถอยของสถาบนทางการเมอง การละเมดสทธ

และเสรภาพของฝายตรงขามรฐบาลหรอการขมขคกคามประชาชน เปนตน (ดตารางท 2 ประกอบ)

18 J. Tyler Dickovick and Jonathan Eastwood. Ibid.

13

ตารางท 2 ตวอยางสถานการณวกฤตประชาธปไตยในศตวรรษท 21

ปทเกดการออก

จากประชาธปไตย

ประเทศ ปทกลบเขาส


รปแบบการออกจากประชาธปไตย

2000 ฟจ รฐประหารโดยกองทพ

2000 รสเซย ความเสอมถอยของฝายบรหาร

การคกคามสทธฝายตรงขาม

2001 สาธารณรฐแอฟรกากลาง การกอกบฎโดยกองทพ การใชความรนแรงและการ

คกคามสทธมนษยชน

2004 เวเนซเอลา ความเสอมถอยของฝายบรหาร


2005 ไทย 2011 รฐประหารโดยกองทพ

2007 บงคลาเทศ 2008 รฐประหารโดยกองทพ

2007 ฟลปปนส ความเสอมถอยของฝายบรหาร

2008 จอรเจย 2012 การโกงการเลอกต งและการละเมดฝายบรหาร

2009 ฮอนดรส 2013 การแทรกแซงจากกองทพ

2009 ไนเจอร 2011 การปรบแกรฐธรรมนญเพอตอวาระการด าต าแหนง

ของผน าประเทศ

2010 ศรลงกา 2015 ความเสอมถอยของฝายบรหาร

2012 มาล 2014 รฐประหารโดยกองทพ

2012 ยเครน 2014 การโกงการเลอกต งและการละเมดฝายบรหาร

2013 อยปต 2014 รฐประหารโดยกองทพ

2014 ตรก ความเสอมถอยของฝายบรหาร


2014 บงคลาเทศ การลมสลายของกระบวนการการเลอกต ง

2014 ไทย รฐประหารโดยกองทพ

2014 บรกนาฟาโซ 2015 รฐประหารโดยกองทพ

ทมา: ปรบปรงจาก Larry Diamond. “Facing up to the democratic recession.” Journal of Democracy 26,

no.1 (2015): 145.

14

กจกรรม 9.1.1

การออกจากประชาธปไตยเปนอยางไรและน าไปสผลลพธในรปแบบใดบาง จงอธบาย

___________________________________________________________________________________________________

แนวตอบกจกรรม 9.1.1

การออกจากประชาธปไตยเปนกระบวนการทกอใหเกดผลกระทบในเชงลบท งตอประเทศทประชาธปไตยตงม น

ไดอยางม นคงแลวและประเทศทก าลงอยในชวงเปลยนผาน กระบวนการดงกลาวอาจจะเกดขนอยางคอยเปนคอยไป

หรอเปลยนแปลงอยางฉบพลนทนทกเปนได การออกจากการพฒนาประชาธปไตยน าไปสผลลพธได 2 รปแบบ ไดแก

การลมสลายของระบอบประชาธปไตยและการสญสลายของคณภาพประชาธปไตย

15


ปญหาของการท าใหเปนประชาธปไตย

1. ยอนพนจการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

การท าใหเปนประชาธปไตย (democratization) เปนการเปลยนแปลงจากระบอบทมใชประชาธปไตยไปส

ระบอบประชาธปไตย การเปลยนแปลงดงกลาวเปนกระบวนการทมความตอเนองอนเกดจากเงอนไขทแตกตาง

หลากหลาย19 นบต งแตกลางทศวรรษ 1970 จนถงตนทศวรรษ 1990 กระแสการท าใหเปนประชาธปไตยเกดขนอยาง

ตอเนองในหลายพนท โดยเฉพาะ ภมภาคยโรปใต ละตนอเมรกาและบางสวนของเอเชย ดงทแซมเอล พ ฮนตงตน

เรยกวา “คลนลกทสามแหงประชาธปไตย” นอกจากนน นกวชาการบางทานไดเสนอวาในชวงปลายทศวรรษ 1990

จนถงทศวรรษ 2000 การเปลยนผานไปสประชาธปไตยไดเขาสคลนลกทส (the Fourth Wave) ซงมลกษณะพเศษคอ

กระแสการเปลยนผานไปสประชาธปไตยไดขยายตวครอบคลมเกอบจะแทบทกพนทของโลก เกดการเปลยนแปลง

ระบอบการปกครองในภมภาคแอฟรกาโดยเฉพาะในเขตตอนใตของทะเลทรายซาฮารา (sub-Saharan Africa) ภมภาค

ตะวนออกลางบางประเทศ รวมไปถงประเทศยากจนและมความขดแยงภายในอยางรนแรงอกจ านวนหนง เชน ตมอร

เลสเต กมพชา เมกซโก โมซมบกและมาลาว เปนตน20

จากปรากฏการณทเกดขนขางตนน าไปสการสรางค าอธบายในการศกษาการเมองเปรยบเทยบทเรยกวา

การศกษาวาดวยการเปลยนผาน (transitology) ทมงศกษาปจจยทน าไปสการลมสลายของระบอบเผดจการ (the

demise of autocracy) เสนทางของการเปลยนแปลง (pathways of change) และทางเลอกส าหรบประชาธปไตยท

เขมแขง (the choice for eventual consolidation of democracy)21 เจฟฟร เฮเนส (Jeffrey Haynes) ไดสรป

ลกษณะรวมของการท าใหเปนประชาธปไตยวาม 4 ข นตอน ประกอบดวย 1) การเปดเสรทางการเมอง (political

liberalization) ซงเปนกระบวนการปฏรปภายในระบอบเผดจการเอง 2) การลมสลายของระบอบเผดจการอนเปนชวงท

ผน าเผดจการยอมลงจากอ านาจ 3) การเปลยนผานไปสประชาธปไตย (democratic transition) ถอเปนกระบวนการท

เกดการเปลยนผานไปสระบอบใหมโดยยดการจดการเลอกตง เปนหมดหมาย (founding elections)22 และมรฐบาล

ทมาจากการเลอกตงตามวถประชาธปไตยอยางแทจรง และ 4) การสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตย (democratic

consolidation) เปนกระบวนการทลงหลกปกฐานประชาธปไตยท งในแงสถาบนทางการเมองและทศนคตของทกภาค

19 ดเพมเตม ไชยวฒน ค าช และนธ เนองจ านงค. การเมองเปรยบเทยบเทยบ: ทฤษฎ แนวคดและกรณศกษา. (กรงเทพฯ: ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2559), 200-266; ชยวฒน มานศรสข. “หนวยท 12 การเปลยนสประชาธปไตยเปรยบเทยบ.” เอกสารการสอนชดวชา การเมอง

เปรยบเทยบ หนวยท 8-15. (นนทบร: สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2560).

20 Joshua Kurlantzick. Ibid, 49-50.

21 Ibid.

22 Ibid. 14

16

สวนในสงคมใหยอมรบกตกาประชาธปไตยรวมกน กลาวอกนยหนงคอ “ประชาธปไตยเปนเพยงกฎกตกาเดยวทยอมรบ

ในประเทศ” (Democracy is the only game in town)23 ในข นตอนนจงเปนกระบวนการทใชระยะเวลานานและไม

จบสน (lengthy and unfinished procedure) อยางไรกตาม ข นตอนเหลานอาจเกดทบซอนกน กลาวคอ การเปดเสร

ทางการเมองอาจเกดควบคกบข นตอนการเปลยนผานไปสประชาธปไตย ในขณะทการสรางความเขมแขงใหกบ

ประชาธปไตยอาจเกดขนในชวงทข นตอนการเปลยนผานไปสประชาธปไตยยงไมเสรจสมบรณกเปนได 24

จากค าอธบายขางตน จะพบวาสมมตฐานทางทฤษฎของการเปลยนผานไปสประชาธปไตยนนมล าดบข นตอน

และเสนทางเดยวทมงสประชาธปไตยเสมอโดยมการเลอกตงเปนหมดหมาย ทวาในความเปนจรง การเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยมจ าเปนตองเกดขนดงทกลาวไป ในทางกลบกน การเปลยนผานไปสประชาธปไตยอาจจะยอนกลบ สลบ

ไปมาและมไดมปลายทางเปนประชาธปไตยเสมอไป บางประเทศประสบปญหาการเปลยนผานทลมเหลวและหวนกลบ

ไปสระบอบเผดจการ ในบางกรณ ประชาธปไตยทเกดขนหลงการเปลยนผานเปนประชาธปไตยทมการเลอกตงหรอ

ประชาธปไตยในเชงกระบวนการเทานนแตไมสามารถยกระดบไปสประชาธปไตยเสร ( liberal democracy) หรอ

ประชาธปไตยกาวหนา (advanced democracy) ดงนน การเปลยนผานไปสประชาธปไตยในระยะหลงโดยเฉพาะหลง

ทศวรรษ 1990 เปนตนมา จงกอใหเกดการตงค าถามตอการศกษาวาดวยการเปลยนผานวายงคงเปนปรากฏการณรวม

สมยไดอยหรอไม ไมวาจะในแงของทศทางการเปลยนแปลงหรอปลายทางของการเปลยนแปลง

2. ผลลพธของการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

ฟลลป ซ ชมตเตอร (Philippe C. Schmitter) ไดย าเตอนใหเราเหนวาผลลพธ (outcomes) หรอเสนทาง

หลงการเปลยนผานไปสประชาธปไตยนนไมมความแนนอนและอาจเปนไปได 4 ตวแบบ ไดแก การกลบไปสระบอบ

เผดจการ (regression to autocracy) ระบอบการปกครองแบบผสม (hybrid regimes) ประชาธปไตยทไมเขมแขง

(unconsolidated democracy) และประชาธปไตยทเขมแขง (consolidated democracy) ในกรณแรก ถอเปนการ

เปลยนผานทลมเหลวและเกดขนบอยคร งโดยเฉพาะในชวงระหวางคลนประชาธปไตยท งสามคร งในอดตหรอทเรยกวา

กระแสโตกลบประชาธปไตย สวนการเปลยนผานทน าไปสระบอบการปกครองแบบผสมนน ในประเดนนก าลงเปนท

นยมศกษาในปจจบน ผลลพธของการเปลยนผานในลกษณะน ไมสามารถบรรลเกณฑของประชาธปไตยในเชง

กระบวนการ ทวากไมยอนกลบไปสระบอบเผดจการ ชมตเตอรเรยกระบอบการปกครองแบบผสมใน 2 ลกษณะคอ

23 Juan Linz and Alfred Stepan. “Toward Consolidated Democracies” Journal of Democracy 7, no.2 (1996): 14-33.

24 Jeffrey Haynes. “Introduction: Thirty-five years of democratization: the third and fourth waves of democracy in

perspectives.” In Jeffrey Haynes. (ed.). Routledge Handbooks of Democratization. (London and New York: Routledge, 2018), 1-2.

17

เผดจการแบบออนและประชาธปไตยทไมสมบรณ25 การปกครองในลกษณะนจงมคณลกษณะของประชาธปไตยผสม

กบเผดจการอกท งยงมแนวโนมทจะกลบเขาสระบอบเผดจการ ดงจะเหนในกรณการเปลยนผานของหลายประเทศใน

ภมภาคแอฟรกา ในอกทางหนง อาจจะพฒนาไปสประชาธปไตยทมขอบกพรอง ดงจะเหนไดจากกรณการเปลยนผานใน

เอล ซลวาดอร กวเตมาลา ฟลปปนสและเปร26 (ศกษาเรองระบอบการปกครองแบบผสมไดจากตอนท 9.2)

ประการตอมา ประเทศประชาธปไตยเกดใหมลวนมคณสมบตของประชาธปไตยข นต าหรอเชงกระบวนการ

ครบถวนทวาไมสามารถเหนพองตองกนในกฎกตกาของการแขงขนทางการเมองระหวางกลมพลงทางสงคมตางๆ การ

เปลยนผานไปสประชาธปไตยทไมเขมแขงจงเกดขน ตวแสดงในทางการเมองไมสามารถจดการขอตกลงบนหลกการ

พนฐานแหงความรวมมอและการแขงขนในการจดตงรฐบาลหรอการก าหนดนโยบาย ตางฝายตางเสนอและอวดอาง

คณสมบตของตนทจะปกครองประเทศและค านงถงการคงอยในอ านาจอยางยาวนานโดยค านงถงผลประโยชนของกลม

มากกวาประโยชนสาธารณะ ในขณะเดยวกน กฎกตกาตามรฐธรรมนญหรอกฎหมายกเปนสงทไรความแนนอนและ

พรอมจะถกใชเปนเครองมอทเออประโยชนตอกลม ในกรณสดทาย การเปลยนผานไปสประชาธปไตยทเขมแขงเปน

ผลลพธทชมตเตอรเหนวาพงปรารถนามากทสด ทกภาคสวนของสงคมยอมรบกฎกตกาและสถาบนทางการเมองทเปยม

คณคาแหงความยตธรรม มขนตธรรม ความรวมมอและการแขงขนในหมตวแสดงทางการเมองกลมตางๆ อยางไรก

ตาม ในทางปฏบต ผลลพธในลกษณะเชนนเกดขนคอนขางยาก27

เราไมสามารถแยกกระบวนการเปลยนผานและการสรางความเขมแขงใหกบประชาธปไตยออกจากกนได

กระบวนการท งสองมความเชอมโยงกลาวคอ การเปลยนผานคอการกอใหเกดระบอบการปกครองใหมสวนการสราง

ความเขมแขงคอการสรางเสถยรภาพ (stability) และการด ารงอย (persistence) ของระบอบการปกครองใหม ดงนน

ปญหาส าคญของประเทศทพงเปลยนผานนนคอสรางประชาธปไตยใหเขมแขงไดอยางไร หนงในค าตอบทส าคญคอ การ

ออกแบบและสรางสถาบนทางการเมองทเปนประชาธปไตยอนไดแก รฐธรรมนญ สถาบนบรหาร นตบญญต ตลาการ

พรรคการเมองและการเลอกตง ใหมประสทธภาพและความโปรงใส โดยเฉพาะการสรางเสถยรภาพใหกบการเลอกตง

(electoral stabilization) เพอเปนชองทางการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนอกท งยง กอใหเกดความสมพนธ

ระหวางพรรคการเมองและผมสทธเลอกตงอกท งความสมพนธระหวางพรรคการเมองดวยกนเอง 28 นอกจากนนการ

สรางสถาบนทางการเมองขางตนแลว การสรางประชาธปไตยใหเขมแขงยงตองสรางทศนคตของทกภาคสวนของสงคม

25 Schmitter บญญตศพทระบอบการปกครองดงกลาวเปนภาษาสเปน โดยใชค าวา dictablandas ในฐานะการปกครองเผดจการแบบออนและ

democraduras ในฐานะการปกครองประชาธปไตยทไมสมบรณ ด Philippe C. Schmitter. “From transitology to consolidology.” In Mohammad-

Mahmoud Ould Mohamedou and Timothy D. Sisk. (eds.). Democratisation in the 21st Century: Reviving transitology. (London and

New York: Routledge, 2017), 171-172

26 Philippe C. Schmitter. Ibid.

27 Ibid.

28 Lenonardo Morlino, Dirk Berg-Schlosser and Bertrand Badie. Political Science: A Global Perspective. (London: SAGE,

2017), 101-102.

18

ไมวาจะเปน ชนชนน า องคกรทางสงคมหรอมวลชนใหยอมรบความชอบธรรมของระบอบประชาธปไตยวาเปนรปแบบ

การปกครองทดทสด29 ทกภาคสวนตระหนกรวมกนวาจะมยอมใหอ านาจอนใดนอกประชาธปไตยเขามาจดการแกปญหา

การเมอง หรอในอกทางหนง จะไมมสถาบนหรอตวแสดงทางการเมองทเขามายบย งการด าเนนงานของรฐบาลทมาจาก

การเลอกตง30 ดวยเงอนไขท งในเชงสถาบนและตวแสดงทางการเมองทกลาวไปนนยอมเปนพนฐานส าคญทจะท าใหการ

เปลยนผานน าไปสการสรางประชาธปไตยทเขมแขงและลงหลกปกฐานอยางม นคงในประเทศ

ในความเปนจรง การเปลยนผานไปสประชาธปไตยตางประสบปญหาการสรางสถาบนทางการเมองและทศนคต

ของตวแสดงในสงคมแทบทงสน ดงจะเหนไดจาก การเลอกตงภายหลงการเปลยนผานมกเปนเพยงพธกรรมในระบอบ

ประชาธปไตยเทานนแตไมมการแขงขนอยางแทจรงและไรซงความยตธรรม การเลอกตงจงเปนเพยงกลไกในการสบ

ทอดอ านาจหรอคงอยในอ านาจของผน าโดยชอบธรรม นอกจากนนความผดหวงตอสถาบนนตบญญต พรรคการเมอง

และการเลอกตงยงกอใหเกดการลดความเชอม นตอระบอบประชาธปไตยในหมประชาชนวาสถาบนดงกลาวไมสามารถ

แกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ ในมตตวแสดงนน แมในทางทฤษฎ ชนชนน าจะเปนเงอนไขส าคญทกอใหเกดการ

เปลยนผาน ทวาการเปลยนผานทไมส าเรจมกเกดจากกลมคนดงกลาวโดยเฉพาะกลมชนชนน าในระบอบการเมองเดม

และกองทพเปนปจจยขดขวางประชาธปไตยมใหเกดจรง แมจะมค าอธบายสวนหนงวาการเปลยนผานไปสประชาธปไตย

เกดจากการประนประนอมระหวางชนชนน าดวยกนเอง ทวาชนช นน าเหลานมไดปรารถนาประชาธปไตยเปนทนเดมแต

เพยงเหนวาระบอบใหมสามารถเออประโยชนใหกลมตนได ดงนนในระบอบใหม ชนช นน ากลมนจงยงด ารงอยและม

อ านาจบรหารรวมกบตวแสดงในระบอบใหมท งทมไดมทศนคตทดตอประชาธปไตยแตอยางใด31 นอกจากนน ม

ขอเสนอวาชนชนกลางเปนกลมคนทไมมความแนนอนทางการเมอง (contingent actors) จะนยมระบอบประชาธปไตย

หรอไมขนอยกบสถานการณ ในบางคราว ชนชนกลางกลบเปนพลงตอตานประชาธปไตยและเรยกรองใหทหารกระท า

รฐประหาร32 สงเหลานลวนเปนปญหาทเกดขนภายในประเทศประชาธปไตยใหมจนไมสามารถสรางประชาธปไตยให

เขมแขง

อยปตถอเปนกรณศกษาการเปลยนผานไปสประชาธปไตยทนาสนใจ ฮอสน มบารค (Hosni Mubarak) ด ารง

ต าแหนงประธานาธบดอยปตมาต งแตค.ศ. 1981 – 2011 แมจะปกครองดวยระบอบประชาธปไตย แตโดยเนอแทแลว

เขาขายเผดจการอ านาจนยม มการประกาศใชกฎหมายในสถานการณฉกเฉน (emergency law) กฎหมายดงกลาวไม

อนญาตใหมการเคลอนไหวทางการเมองหรอการชมนมประทวง รฐบาลสามารถจบกมคมขงผทรฐเหนวาเปนภยตอความ

29 Larry Diamond. Developing Democracy: Toward Consolidation. (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1999).

30 Juan Linz. “Transitions to Democracy”, The Washington Quarterly 13, no.3 (1990): 153-158.

31 Francis Fukuyama. Political Order and Political Decay. From the Industrial to the Globalization of Democracy. (London:

Profile Books, 2014), 407

32 Aim Sinpeng and Aries A. Arugay. “The middle class and democracy in Southeast Asia.” In William Case. (ed.).

Routledge Handbook of Southeast Asian Democratization. (New York: Routledge, 2015), 103; Joshua Kurlantzick. Ibid, 77-100.

19

สงบเรยบรอยไดโดยไมตองไตสวน สงเหลานลวนเปนการลดรอนสทธและเสรภาพของประชาชน แมจะมการเลอกตงแต

ไมบรสทธและยตธรรม รฐบาลปดโอกาสคข วตรงขามออกจากการแขงขน การเลอกตงจงเปนเพยงเครองมอสราง

ความชอบธรรมใหกบมบารคผกขาดอ านาจทางการเมองมาตลอด 30 ป แมจะมความพยายามเปดพนททางการเมอง

ภาคประชาสงคมสามารถด าเนนกจกรรมทางการเมองทเสรมากขน ทวากไมประสบความส าเรจ นกวชาการบางคนเสนอ

วา ความพยายามเปดเสรทางการเมองกอนการลงจากอ านาจของมบารคมไดเปนเสนทางของการเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยทวาเปน “ระบอบเผดจการทเปดเสรยงขน” (liberalized autocracy)33 สงเหลานลวนเปนเหตทกอใหเกด

ความไมพอใจในหมประชาชนประกอบกบกระแสการปฏวตโลกอาหรบหรออาหรบสปรงไดสงผลกระทบมายงอยปตจน

น าไปสการเหตการณประทวงคร งใหญ ณ จตรสตารร (Tahrir Square) ในเดอนมกราคม ค.ศ. 2011 การชมนมบาน

ปลายและรนแรงขน จนในทสด มบารคยอมลาออกจากอ านาจในเดอนกมภาพนธปเดยวกน

ตอมา ค.ศ. 2012 การเลอกตงเสรคร งแรกในประวตศาสตรอยปตไดจดขน โมฮมเหมด มอรซ (Mohammed

Morsi) ผสมครในนามพรรคเสรภาพและยตธรรม (Freedom and Justice Party: FJP) ซงเปนพรรคทมาจากปกทาง

การเมองของอสลามภราดรภาพ (Muslim Brotherhood) ไดรบชยชนะและจดตงรฐบาล จากทกลาวมานนดเหมอนวา

การเมองอยปตก าลงเรมเขาสเสนทางประชาธปไตย ทวา ทนททรฐบาลมอรซเขามาบรหารประเทศ กลมภารดรภาพ

มสลมทเคยเปนกลมการเมองนอกกฎหมายในสมยมบารคเรมกลบมามบทบาททางการเมองและมอ านาจแขงแกรงยงขน

รปแบบการบรหารงานภายใตกลมอ านาจดงกลาวด าเนนไปในแนวทางเครงศาสนาและอนรกษนยม ความไมพอใจและ

หวาดวตกตอความม นคงในหมประชาชนเรมกอตวและน าไปสความเคลอนไหวทางการเมองอกคร ง ในค.ศ. 2013 แม

จะมความรนแรงปรากฏในการชมนมถงข นมผเสยชวต แตมอรซกปฏเสธทจะลาออกจากต าแหนง ในทสด นายพลอบ

เดล ฟาตะห อลซซ (Abdel Fattah el-Sisi) ผบญชาการทหารสงสดไดเขายดอ านาจมอรซในเดอนกรกฎาคม ค.ศ.

2013 เปนทนาสงเกตวาความลมเหลวของการเปลยนผานในอยปตอาจเกดจากการทอยปตมเคยผานประสบการณการ

ปกครองดวยระบอบประชาธปไตยทแทจรงมาอยางยาวนานอกท งขาดผน ารฐบาลทตองการขบเคลอนการเปลยนแปลง

ทางการเมองใหเกดขนจรง ดงนนการเปลยนผานไปสประชาธปไตยในอยปตจงเผชญกบความทาทายนานปการและ

ลมเหลวในทสด

เหตการณในลกษณะเดยวกนนเกดขนในอกหลายประเทศ ไมเคล แมคฟาวล (Michael McFaul) ชใหเหนวา

แมระบอบเผดจการคอมมวนสตในกลมประเทศอดตสหภาพโซเวยตจ านวน 28 ประเทศจะลมสลาย ทวามเพยง 8

ประเทศไดแก สาธารณรฐเชก เอสโตเนย ฮงการ ลดเวย ลทวเรย โปแลนด สโลวเนยและโครเอเชย ทเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยไดส าเรจ สวนประเทศทเหลอกเขาสเสนทางของระบอบเผดจการหรอประชาธปไตยทไมม นคง34 แมการ

ปฏวตโลกอาหรบจะปลกกระแสและความหวงของการเปลยนผานไปสประชาธปไตยครงใหญในโลกมสลม พลงมวลชน

33 Kateryna Pishchikova and Richard Youngs. Ibid, 37

34 Michael McFaul. Ibid: 212

20

สามารถโคนลมระบอบเผดจการทวาผลลพธทเกดขนมไดน ามาซงประชาธปไตย ในทางตรงกนขาม การเปลยนผาน

น ามาซงรฐบาลใหมทไมสามารถแกไขความขดแยงและความรนแรงภายในประเทศ จนน าไปสสภาวะการลมสลายของ

สงคม (societal collapse) ดงจะเหนไดจากกรณลเบยและซเรย เปนตน35 คงมเพยงตนเซยเทานนทสามารถเขาส

เสนทางประชาธปไตยไดส าเรจ36


สภาพปญหาทเกดขนภายหลงการเปลยนไปสประชาธปไตยจนไมสามารถสรางประชาธปไตยใหเขมแขงไดนน

มอะไรบาง จงอภปราย

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


ภายหลงการเปลยนผานไปสประชาธปไตย ประเทศประชาธปไตยใหมมกจะประสบปญหาการสรางและ

ออกแบบสถาบนทางการเมองทรองรบการท างานของระบอบประชาธปไตยไดอยางมประสทธภาพ เชน การเลอกตง

เปนไปอยางไมเสรและขาดความยตธรรม ในอกดานหนงเปนปญหาทเกดจากทศนคตของกลมตางๆในสงคมทมไดเหน

พองรวมกนวาประชาธปไตยเปนระบอบทมความชอบธรรม โดยเฉพาะกลมชนชนน าในระบอบเดมทมไดปรารถนา

ประชาธปไตย สงเหลานลวนเปนเหตใหประชาธปไตยมอาจลงหลกปกฐานไดอยางเขมแขงและอาจน าไปสการลมสลาย

หรอกลายเปนประชาธปไตยทมขอบกพรอง

35 Lisa Anderson. "Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differences Between Tunisia, Egypt, and Libya". Foreign

Affair 90, no.3 (2011): 2–7.

36 สรพรรณ นกสวน สวสด. การเปลยนผานไปสประชาธปไตยเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา, 2561), 158-180.

21

ตอนท 9.2

ระบอบการปกครองแบบผสม

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคตอนท 9.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

9.2.1 พฒนาการและรปแบบของระบอบการปกครองแบบผสม

9.2.2 ลกษณะระบอบการปกครองแบบผสม

แนวคด

1. การศกษาระบอบการปกครองแบบผสมเรมตนต งแตทศวรรษ 1990 เปนตนมา ทวายงไมสามารถ

ก าหนดนยามระบอบการปกครองแบบผสมหรอหาขอสรปในประเดนทเกยวของรวมกนได ในเบองตน ระบอบการ

ปกครองแบบผสม หมายถง รปแบบการปกครองทมลกษณะประชาธปไตยและเผดจการในระบอบเดยวกน ทวาสงน

มไดเปนปรากฏการณใหม ในอดต นกวชาการทางรฐศาสตรไดอธบายระบอบการปกครองแบบผสมดวยถอยค าท

แตกตางกนไป เชน ระบอบกงประชาธปไตย ระบอบกงเผดจการ เปนตน กระนนกตาม ขอถกเถยงวาดวยระบอบ

การปกครองแบบผสมกยงไมสามารถหาขอยตโดยเฉพาะการจดจ าแนกรปแบบวาแทจรงแลว ระบอบการปกครอง

แบบผสมเปนรปแบบยอยของระบอบการปกครองหรอเปนรปแบบเฉพาะ

2. แนวคดระบอบเผดจการทมการแขงขนของสตเวน เลวทสกและลแคน เวยถอเปนงานทอธบายระบอบ

การปกครองแบบผสมอยางเปนระบบและพจารณาวาควรศกษาระบอบดงกลาวในฐานะทมลกษณะเฉพาะ ในทศนะ

ของนกวชาการท งสองแลว ระบอบเผดจการทมการแขงขนเปนระบอบการปกครองแบบผสมทเกดขนอยางมาก

ในชวงหลงสงครามเยน ระบอบดงกลาวเปนระบอบการปกครองโดยพลเรอนทมสถาบนการเมองแบบประชาธปไตย

แบบทางการ มการแขงขนทางการเมองเกดขนจรง ทวาผทอยในต าแหนงอาศยความไดเปรยบทางการเมองผาน

ชองทางและยทธวธหลายรปแบบเพอปองกนฝายตรงขามมใหเขามามอ านาจแทนทตน ในระบอบเชนน การแขงขน

ทางการเมองเปนสงทเกดขนจรงแตไมยตธรรม


เมอศกษาตอนท 9.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายพฒนาการและรปแบบระบอบการปกครองแบบผสมได

2. อธบายลกษณะระบอบการปกครองแบบผสมได

22


พฒนาการของระบอบการปกครองแบบผสม

1. ความหมายและพฒนาการของระบอบการปกครองแบบผสม37

ในชวงตนศตวรรษท 21 นกวชาการจ านวนมากหนมาสนใจและตงขอถกเถยงในประเดน “ความไมชดเจน”

หรอ “ขอบกพรอง” ของเสนแบงระหวางระบอบประชาธปไตยและระบอบทมใชประชาธปไตยมากยงขน แมคลนลกท

สามของการท าใหเปนประชาธปไตยและการสนสดของสงครามเยนจะน าพาประเทศเผดจการไปสประชาธปไตยทมการ

เลอกตงไดส าเรจ ทวาในระบอบการปกครองใหมทเกดขนนนกลบมลกษณะของรปแบบเผดจการแอบแฝงอย

สภาวการณเชนนกอใหเกดขอทาทายตอการจดแบงประเภทรปแบบการปกครองทซ บซอนยงขน ดวยเหตน นกวชาการ

จงเรมหนมาสรางค ากรอบการอธบายระบอบการเมองการปกครองทมประชาธปไตยและเผดจการด ารงอยรวมกนหรอท

เรยกวาระบอบการปกครองแบบผสม (hybrid regime)38

แมในปจจบน นกวชาการยงไมสามารถก าหนดนยามระบอบการปกครองแบบผสมรวมกนได ในเบองตน

ระบอบการปกครองแบบผสม หมายถง “รปแบบการปกครองทมลกษณะประชาธปไตยและเผดจการในระบอบ

เดยวกน” ลโอนาโด มอรโน (Leonardo Morlino) ไดนยามระบอบการปกครองแบบผสมวาเปน “ชดของสถาบนทด ารง

อยยาวนานนบหลายทศวรรษ (จะโดยม นคงหรอไมกตาม) , เปนสงทเกดขนมากอนโดยระบอบเผดจการ, เปนระบอบ

ดงเดม (traditional regime) (อาจจะมลกษณะแบบอาณานคม) หรอเปนระบอบทขาดคณลกษณะของประชาธปไตย

ข นต าในแงใดแงหนง” 39 โจเอคม เอคแมน (Joakim Ekman) ใหนยามวา “ระบอบการปกครองทมการเลอกตงแตม

สภาวะการขาดดลประชาธปไตย (democratic deficits) หลายประการ เชน การทจรต การไรเสรภาพของสอ ระบบ

ถวงดลและการตรวจสอบระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหารทไมมประสทธภาพ เปนตน40 นอกจากนน ผศกษายง

อาจพบชอเรยกในลกษณะคลายกน เชน ระบอบกงเผดจการอ านาจนยม (semi-authoritarianism) ระบอบกง

37 การแปลค าวา Hybrid Regimes ในภาษาไทยนนมความแตกตางกนไป เชน ระบอบผสม ระบอบการปกครองแบบผสม ระบอบลกผสม

ระบอบพนทาง ในหนวยนผเขยนขอใชค าวา ระบอบการปกครองแบบผสม

38 Leah Gilbert and Payam Mohseni. “ Beyond Authoritarianism: The Conceptualization of Hybrid Regimes,” Studies in

Comparative International Development 46, no.3 (2011): 270-271.

39 Leonardo Morlino. “Are there hybrid regimes? Or are they just an optical illusion?” European political Science Review 1,

no.2 (2009): 282.

40 Joakim Ekam. “Political Participation and Regime Stability: A Framework for Analyzing Hybrid Regimes.,” International

Political Science Review 30, no.1 (2009): 9

23

ประชาธปไตย (semi-democracy) กเปนได อยางไรกตาม ค าเหลานลวนเปนภาพสะทอนระบอบการปกครองท “มใช

ประชาธปไตยหรอเผดจการอยางแทจรง”

การศกษาระบอบการปกครองแบบผสมเรมตนตวมาตงแตทศวรรษ 1990 และกลายเปนประเดนส าคญในหม

นกวชาการทางรฐศาสตรอยางตอเนอง ทวาประเดนนกมไดเปนปรากฏการณใหมแตอยางใด นกวชาการจ านวนหนงได

ต งขอสงเกตถงระบอบการปกครองทอย “กงกลาง” ระหวางประชาธปไตยกบเผดจการ ชวงทศวรรษ 1960 -1970

ระบอบการปกครองในบางประเทศ กมลกษณะดงกลาว แมจะมการเลอกตงและพรรคการเมองในระบบหลายพรรคแต

กมไดเปนประชาธปไตยอยางแทจรง ยงมการจ ากดสทธทางการเมองของประชาชน ตวอยางประเทศในยคนน ไดแก

เมกซโก สงคโปร มาเลเซย เซเนกล แอฟรกาใต โรดเซยและไตหวน เปนตน แซมมเอล อ ไฟเนอร (Samuel E. Finer)

เรยกระบอบเชนนวา “ประชาธปไตยอ าพราง ” ( faç ade democracy) และ “ประชาธปไตยครงใบ” (quasi-

democracy)41 ในงานของฮวน ลนซ (Juan Linz) แบงระบอบเผดจการออกเปนระบอบเผดจการเบดเสรจนยม

(totalitarianism) และระบอบเผดจการอ านาจนยม (authoritarianism) แตกต งขอสงเกตไววาประเทศเผดจการ

อ านาจนยมบางประเทศกสามารถจดการเลอกตงและการแขงขนทางการเมองในระบบหลายพรรคการเมองได ลนซใชค า

วา “ระบบหลายพรรคแบบเทยม” (pseudo-multiparty systems)42 กยเลอโม โอ ดอนเนล (Guillermo O’ Donnell)

และฟลป ชมตเตอร (Philippe Schmitter) ไดชใหเหนประชาธปไตยทเกดขนภายหลงการเปลยนผานอาจจะกลายเปน

ระบอบเผดจการทเปดเสร (dictablanda) หรอประชาธปไตยทไมเสร (democradura)43 สวนงานของแลร ไดมอนด

ฮวน ลนซและเซมวร มารตน ลปเซตไดเสนอค าวา “กงประชาธปไตย” (semi-democratic) ซงเปนระบอบประชาธปไตย

ทมขอจ ากดในหลายแงมม เชน อ านาจของผทไดรบการเลอกตง การแขงขนระหวางพรรคการเมอง สทธทางการเมอง

และเสรภาพของประชาชน แมจะมการเลอกตงแตผน าประเทศมไดมาจากการเลอกตง ตวอยางประเทศทนกวชาการ

คณะนยกมาเปนกรณศกษาไดแก เซเนกล ซมบบเว มาเลเซยและไทย เปนตน44 กระนนกตาม ในบรบทดงกลาวกยงไม

มการใชค าวา hybrid regime โดยตรงในการศกษาระบอบการเมองแตอยางใด

41 Samuel E. Finer. Comparative Government. (Harmondsworth: Penguin Books, 1970), 441-531.

42 Juan Linz. Totalitarian and Authorirarian Regimes. (Boulder: Lynne Rienne, 2000).

43 Guillermo O’ Donnell and Philippe Schmitter. Transitions from Authoritarian Rule. (Baltimore: Johns Hopkins University

Press, 1986).

44 Larry Diamond, Juan J. Linz and Seymour Martin Lipset (eds.). Democracy in developing countries. (Colorado: Lynne

Rienner, London: Adamantine press, 1988).

24

ภาพท 1 ต าแหนงแหงทระบอบการปกครองแบบผสมในการจดประเภทระบอบการปกครอง

ค าวา “hybrid regime” ปรากฏเปนคร งแรกในบทความ The Hybrid Regimes of Central America ของ

เทอร ลนน คารล (Terry Lynn Karl) ในค.ศ.1995 โดยใหความหมายระบอบดงกลาวไววาเปนนยามวาเปน “รฐท

ประกอบดวยรปแบบการปกครองทงประชาธปไตยและเผดจการอ านาจนยม” (a state contains both democratic

and authoritarianism form of rule) คารลใชประเทศในภมภาคอเมรกากลาง (Central America) เปนตวแบบใน

การศกษาโดยชใหเหนวาประเทศเหลานมการเลอกตงทเสรแตมไดมคณลกษณะตามเกณฑประชาธปไตยข นต าอกท งยง

มลกษณะเผดจการรวมอยดวย45 อยางไรกตาม ในเวลานน แนวความคดเชนนยงคลมเคลอและยงไรทศทางการศกษาท

ชดเจน โทมส คาโรเทอร (Thomas Carothers) ไดช ใหเหนวาหลายประเทศเผชญปญหาจากการเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยและเขาส “พนทสเทาทางการเมอง” (political grey zone)46 ซงนบวนจะมประเทศทเขาขายเชนนเพมมาก

ขน ขอคดเหนนสอดรบกบรายงานประจ าปขององคกรฟรดอม เฮาสทเรยกประเทศในพนทสเทานวา "มเสรเปน

บางสวน” (partly free) มสดสวนประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศท วโลก นอกจากนนมการตงขอสงเกตวาประชาธปไตย

ในหลายประเทศมสถานะเปนเพยงประชาธปไตยทมการเลอกตงแตไมสามารถยกระดบใหเปนประชาธปไตยในเชง

สารตถะหรอเสรประชาธปไตยได 47

เสนทางทน าไปสระบอบการปกครองแบบผสมม 3 ลกษณะ ไดแก 48

1.) ความผกรอนของระบอบเผดจการ ( the decay of full-blown authoritarianism) ในเสนทางเชนน

ระบอบเผดจการเผชญกบแรงกดดนจากท งภายในประเทศและภายนอกประเทศใหยอมประชาธปไตยทเปนรปแบบ

45 Terry Lyne Karl. “The Hybrid Regimes of Central America,” Journal of Democracy 6, no.3 (1995): 72-87.

46 Thomas Carothers. “The end of the Transition Paradigm,” Journal of Democracy 13, no.1 (2002): 55-68.

47 Larry Diamond. Thinking about Hybrid Regimes. Ibid.

48 Steven Levitsky and Lucan Way. “The Rise of Competitive Authoritarianism,” Journal of Democracy 13, no.2 (2002): 60-61.


เตมรปแบบ

เผดจการ

เตมรปแบบ

ระบอบการปกครอง

แบบผสม

(พนทสเทา)

เผดจการ

อ านาจนยม


25

ทางการ กรณเชนนเกดขนในหลายพนทของภมภาคแอฟรกาโดยเฉพาะในชวงทเกดวกฤตเศรษฐกจและแรงกดดนจาก

ชาตตะวนตกใหผน าเผดจการจดการเลอกตง ทวาการเปลยนผานในครงนมไดน าไปสการเปนประชาธปไตยอกท งผน า

เผดจการยงอยในอ านาจ

2.) การลมสลายของระบอบเผดจการทน าไปสระบอบเผดจการทมการเลอกตง ระบอบการเลอกตงทเกดใหม

ในชวงตนของการลมสลายของเผดจการนนไมมประสทธภาพ แมวาความออนแอของภาคประชาสงคมและความไม

คนเคยตอแบบแผนปฏบตแบบประชาธปไตยจะเปดโอกาสใหรฐบาลทมาจากการเลอกตงนนยงคงปกครอ งแบบเผดจ

การ อยางไรกตามรฐบาลเหลานกไรขดความสามารถทจะสรางระบอบเผดจการใหเขมแขงได ตวอยางทเหนไดชดคอ

บรรดาประเทศทเคยปกครองดวยระบอบคอมมวนสต เชน อารเมเนย โครเอเทย โรมาเนย รสเซย เซอรเบยและยเครน

เปนตน

3.) ความผกรอนของระบอบประชาธปไตย สถานการณเชนนเกดขนจากวกฤตการณทส งสมยาวนานทาง

การเมองและเศรษฐกจในยครฐบาลทมาจากการเลอกตงไดกอเงอนไขทน าไปสกดกรอนสถาบนประชาธปไตยใหเสอม

ถอยแตท งนกมไดมเจตจ านงทจะท าลายประชาธปไตยเสยท งหมด การกดกรอนอาจเกดขนในหลายรปแบบ เชน ผน า

กระท ารฐประหารตนเอง (presidential self-coup) หรอการกระท าโดยมชอบตอวถประชาธปไตย ตวอยางเชน เปรใน

สมยรฐบาลอลแบรโต ฟจโมร (Alberto Fujimori) หรอเวเนซเอลาในสมยรฐบาลฮโก ชาเวช (Hugo Chavez) เปนตน

2. ขอถกเถยงในการศกษารปแบบระบอบการปกครองแบบผสม

นกวชาการจ านวนหนงพยายามแกไขปญหาการศกษา “พนทสเทาทางการเมอง” โดยการแสวงหาค าอธบายและ

การสรางกรอบความคด (conceptualization) รปแบบระบอบการปกครองแบบผสมใหชดเจนมากยงขน49 ในปจจบนน

ขอถกเถยงในการศกษาระบอบการปกครองแบบผสมแบงออกเปน 2 แนวทางหลก ไดแก แนวทางการศกษาระบอบการ

ปกครองแบบแยกยอย (subtypes of regimes) และแนวทางการศกษาระบอบการปกครองแบบผสมเปนการเฉพาะ

(particular hybrid regimes)

2.1. แนวทางการศกษาระบอบการปกครองแบบแยกยอย

ในแนวทางการศกษาระบอบการปกครองแบบแยกยอยนนอาศยกรอบคดเรอง “รปแบบลดทอน” (a

diminished subtype) เปนจดตงตนของการสรางค าอธบาย แนวทางนพจารณาระบอบการปกครองแบบผสมวาเปน

49 Christian Gobel. “ Semiauthoritarianism” in 21st Century Political Science: A Reference Handbook, edited by John T.

Ishiyama and Marijke Breuning. (Thousand Oaks, Calif.: SAGE Publications,2011), 260-262; Leah Gilbert and Mohseni. Ibid, 272-275.

26

รปแบบการปกครองทขาดเงอนไขพนฐานของระบอบ (a root concept)50 โดยแบงออกไดอกเปน 2 กลมไดแก

ระบอบการปกครองแบบผสมเปนประชาธปไตยทลดทอนคณลกษณะหรอประชาธปไตยทไมสมบรณ (a diminished

subtype of democracy) โดยจะเหนจากแนวทางการศกษา “ประชาธปไตยทมค าคณศพท” (democracy with

adjectives) สวนอกกลมคอ ระบอบการปกครองแบบผสมเปนระบอบเผดจการทเปดเสร ( liberalized autocratic)

หรอระบอบเผดจการทลดทอนคณลกษณะ (a diminished subtype of authoritarianism) ซงเหนไดจาการแนวทาง

การศกษา “เผดจการทมค าคณศพท” (authoritarianism with adjective)51

2.1.1 กลมวรรณกรรมระบอบการปกครองแบบผสมในฐานะรปแบบยอยของประชาธปไตย

งานในกลมนเกดขนในชวงทศวรรษ 1990 โดยตงขอสรปรวมกนวา ระบอบการปกครองแบบผสมในแนวทางน

อยระหวางประชาธปไตยทมการเลอกตงและประชาธปไตยแบบเสร 52 กลาวคอเปนระบอบทมลกษณะพนฐานตาม

เกณฑประชาธปไตยข นต าหรอประชาธปไตยในเชงกระบวนการทสามารถจดการเลอกตงในประเทศไดแตไมสามารถ

ยกระดบไปสประชาธปไตยในเชงสารตถะได เชน การจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชน การควบคมแหลงขอมล

ขาวสารทเปนทางเลอก การควบคมบรหารรฐบาลโดยผทไมไดมาจากการเลอกตงจากประชาชน หรอการมสวนรวม

ทางการเมองของภาคประชาชนทอยในระดบต า เปนตน ยกตวอยางเชน แนวคดประชาธปไตยทไมเสร ( illiberal

democracy) แนวคดกงประชาธปไตย (semi-democracy) ประชาธปไตยแบบท าแทน (delegative democracy)

เปนตน เดวด โคลเออร (David Collier) และ สตเวน เลวทสก (Steven Levitsky) เรยกค าเหลานวา “ประชาธปไตยท

มค าคณศพท” (democracy with adjectives) ทมฐานะเปน “รปแบบการปกครองทลดทอนคณลกษณะของ

ประชาธปไตย” ทลวนสะทอนใหเหนความบกพรองของประชาธปไตย อยางไรกตาม แนวคดเหลานมความหมาย

ใกลเคยงและทบซอน53 ยกตวอยางเชน ประชาธปไตยทไมเสรในทศนะของฟารด ซากาเรย (Fareed Zakaria) แลว

เปนระบอบประชาธปไตยทมการเลอกตงแบบระบบหลายพรรคและเปดโอกาสใหผมสทธเลอกตงลงคะแนนแตไม

สามารถปกปองคมครองสทธพลเมองได ดวยเหตนแนวคดนมไดระบแงมมหรอขอบงชจ านวนมากไว 54 แนวคดดงกลาว

50 การแบงรปแบบระบอบการปกครองแบบแยกยอยนนม 2 ลกษณะ ไดแก รปแบบยอยแบบด งเดม (classic subtypes) ทสรางค าอธบายใหเหน

โครงสรางทางการปกครองภายในรฐ ความหมายในแนวทางจะมความหมายในเชงบวก เชน ประชาธปไตยแบบรฐสภา ( parliamentary democracy)

ประชาธปไตยแบบประธานาธบด (presidential democracy) ประชาธปไตยทเนนเสยงขางมาก (majoritarian democracy) เปนตน สวนรปแบบยอยท

ลดทอนคณลกษณะ (diminished subtypes) เปนการสรางความหมายใหกบประชาธปไตยในแงลบเพอแสดงถงการขาดคณสมบตของประชาธปไตยทปรากฏ

ในการปกครองของรฐ อนง ในภายหลง ไดมการน าแนวคด diminished subtypes มาประยกตใชกบระบอบเผดจการ ด David Collier and Steven

Levitsky. “Democracy with Adjectives: Conceptual Innovation in Comparative Research,” World Politics 49, no.3 (1997): 430-451.

51 ค าวา authoritarianism ไดมการบญญตศพทวา เผดจการอ านาจนยมหรอระบอบอ านาจนยม อยางไรกตาม ในหนวยน ผเขยนจะขอใชค าวา

ระบอบเผดจการในการด าเนนเนอหา

52 Christian Gobel. Ibid.

53 David Collier and Steven Levitsky. Ibid.

54 ด Fareed Zakaria. “The Rise of Illiberal Democracy.” Foreign Affairs 76, no.6 (1997): 22-43.

27

จงเปนกรอบทกวางและครอบคลมการอธบายการเมองแทบจะทกพนทของโลก ในขณะเดยวกนระบอบกงประชาธปไตย

ไดตกรอบลกษณะระบอบไวใหแคบกวาซากาเรยโดยเพมแงมมอนๆเขาไว เชน การเลอกตงทมการแขงขนและอ านาจทม

ประสทธภาพของผทไดรบเลอกตง เปนตน55 จากตวอยางทหยบยกมานลวนแสดงใหเหนความยงยากและกอความ

สบสนในการแบงแยกความแตกตางระหวางประชาธปไตยทมขอบกพรองดวยกนเอง

2.1.2 แนวทางการศกษาระบอบการปกครองแบบผสมในฐานะรปแบบยอยของเผดจการ

นกวชาการจ านวนหนงเรมหนมาสนใจระบอบการปกครองแบบผสมในฐานะระบอบเผดจการทเปดโอกาสให

จดการเลอกตงขนในประเทศหรอ “เผดจการทมการเลอกตง” (electoral authoritarianism) งานในกลมนเกดขน

สบเนองจากทศนะของฮวน ลนซทเสนอในหนงสอ Totalitarianism and Authoritarianism Regimes ฉบบตพมพ

ใหมในค.ศ. 2000 ทวา ประเทศประชาธปไตยใหมมไดเขาเกณฑมาตรฐานข นต าของประชาธปไตยแตอยางใด ดงนน

การเรยกระบอบการปกครองใหมเหลานบนฐานแนวคดเผดจการ (the root concept of authoritarianism) หรอ

เผดจการทมค าคณศพท (authoritarianism with adjective) ดจะเหมาะสมกวา56

ดงนน งานในกลมนจงถกผลตออกมาตงแตค.ศ. 2000 ตวอยางงานส าคญไดแก ระบอบเผดจการทมการ

เลอกตง (electoral authoritarianism) ระบอบเผดจการเลอกตงทครองอ านาจน า (Hegemonic electoral

authoritarianism) ระบอบกงเผดจการ (semi-authoritarianism) หรอระบอบเผดจการทเปดเสร ( liberalized

autocracy)57 เปนตน นกวชาการในกลมนต งขอสรปรวมกนวาระบอบเผดจการทมการเลอกตงเปนระบอบทมจ านวน

มากทสดในบรรดาระบอบการปกครองทมใชประชาธปไตย อกท งยงมองวาระบอบดงกลาวแตกตางจากระบอบเผดจการ

แบบดงเดมในแงของการเปดพนททางการเมองมากขนดงจะเหนไดชดจากการจดเลอกตงซงไมปรากฏในระบอบเผดจ

การแบบดงเดมทปดก นการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนอยางสนเชง การเลอกตงจงเปนเพยงฉากอ าพราง

ระบอบเผดจการไว แตกไมยอนกลบไปสระบอบเผดจการทปดก นอยางเดดขาด (closed autocracies) กลาวอกนย

หนง ประเทศเหลานไมสามารถขบเคลอนการเปลยนผานไปสประชาธปไตยทสมบรณได 58

55 ตวอยางด William Case. “Semi-Democracy in Malaysia: Withstanding the Pressures for Regime Change.” Pacific Affairs

66, no. 2 (1993): 183-205. ในภาษาไทย ด ลขต ธรเวคน. ประชาธปไตยครงใบ : การเมองไทยในระยะหวเลยวหวตอ. (กรงเทพฯ:วทยาลยปองกน

ราชอาณาจกร, 2533).

56 Juan Linz. Ibid.

57 Marina Ottaway. Democracy Challenged: The Rise of Semi-Authoritarianism. (Washington DC.: Carnegie, 2003)

58 Christian Gobel. Ibid, 260.

28

2.2 แนวทางการศกษาระบอบการปกครองแบบผสมเปนการเฉพาะ

แนวทางการศกษาในกลมนเรมเปนทนยมในปจจบนโดยนกวชาการในกลมนมขอเสนอรวมกนวาควรศกษา

ระบอบการปกครองแบบผสมในฐานะรปแบบเฉพาะมากกวาทจะมองวาระบอบนเปนผลสบเนองจากการเปลยนผานไปส

ประชาธปไตยทไมส าเรจ59 เทอร คารลในฐานะผบกเบกการศกษาประเดนนเหนวาระบอบการปกครองแบบผสมม

ลกษณะเฉพาะตว (unique type) ไดช ใหเหนวาระบอบการปกครองในอเมรกากลางมการเลอกตงทเสรและยตธรรม

กองทพสนบสนนรฐบาลพลเรอนทวายงมอ านาจในบางสวน เชน การควบคมกจการภายในทางทหาร การก าหนด

นโยบายความม นคง การแตงต งบคคลของตนเขาไปในกจการศาลพลเรอน (civil courts) เปนตน นอกจากนน สถาบน

ตลาการยงออนแอ สทธตางๆถกคกคามและมการละเมดกฏหมาย60

สตเวน เลวทสกและลแคน เวย (Lucan Way) ไดเสนอแนวคดระบอบเผดจการทมการแขงขน (competitive

authoritarianism) ในค.ศ. 2002 และพฒนาแนวคดดงกลาวอยางเปนระบบมากยงขนในผลงาน Competitive

Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War ในทศนะของนกวชาการท งสองแลว ระบอบเผดจการท

มการแขงขนเปนระบอบการปกครองแบบผสมรปแบบหนงทเกดขนหลงยคสงครามเยน อกท งยงช ใหเหนวาระบอบ

ดงกลาวมไดเปนรปแบบยอยของเผดจการแตเปนระบอบการปกครองทมลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง 61โดยมลกษณะ

ส าคญคอเปนระบอบการปกครองโดยพลเรอน (civilian regimes) ทมสถาบนการเมองแบบประชาธปไตยด ารงอย ม

การแขงขนทางการเมองเกดขนอยางแทจรงทวามไดเปนประชาธปไตย ผทอยในต าแหนง (incumbents) จะอาศยความ

ไดเปรยบทางการเมองเพอปองกนฝายตรงขามมใหชนะหรอมอ านาจแทนทตน ดงนนในระบอบเชนน การแขงขนทาง

การเมองเปนสงทเกดขนจรงแตไมยตธรรม (competition is real but unfair)62

โจเอคม เอคแมน (Joakim Ekman) อาศยแนวคดขางตนของลวทสกและเวยมาเปนฐานสรางค าอธบาย

รปแบบระบอบการปกครองแบบผสม โดยใชเกณฑ 6 ประการไดแก การเลอกตงทมการแขงขน (ในฐานะเงอนไขข นต า

ของระบอบการปกครองแบบผสม) ระดบของการทจรต (levels of corruption) การขาดคณภาพของประชาธปไตย

(lack of democratic quality) สถานการณเสรภาพของสอทเปนปญหา (problematic press freedom situation)

สถานการณเสรภาพพลเมองทเลวราย (a poor civil liberties) และการขาดหลกนตรฐ (lack of the rule of law)

หากระบอบใดทเขาขายเกณฑดงกลาวในหลายขอแลวยอมมแนวโนมทจะเขาสระบอบเผดจการ 63 ในทศนะของลโอนา

59 Steven Levitsky and Lucan Way. Ibid, 51.

60 Terry Lyne Karl. “The Hybrid Regimes of Central America,” Ibid.

61 Steven Levitsky and Lucan Way. Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes After the Cold War. (New York:

Cambridge

University Press, 2010).

62 Ibid. P.5

63 Joakim Ekman, Ibid.

29

โด มอรโน (Leonardo Morlino) ประเทศใดทเขาขาย “มเสรเปนบางสวน” ตามการชวดขององคกรฟรดอม เฮาสเปน

เวลาตอเนองอยางนอย 10 ป ประเทศนนมระบอบการปกครองแบบผสม มอรโนยงไดแบงระบอบการปกครองแบบ

ผสมออกเปน 3 รปแบบยอย ไดแก ประชาธปไตยแบบพทกษรกษา (protected democracy) ประชาธปไตยทม

ขอจ ากด ( limited democracy) และประชาธปไตยไรรฐ (democracy without state)64 ลห กลเบร ต (Leah

Gilbert) และพาแยม โมเซน (Payam Mohseni) ไดเสนอวาควรกาวขามจดวางต าแหนงแหงทระบอบการปกครองแบบ

ผสมบน “ความตอเนองทเปนเสนตรง” (a linear continuum) ระหวางเผดจการกบประชาธปไตยโดยหนมาพจารณา

โครงสรางหลากมต (the multi-dimensional arrangements) ของรปแบบระบอบการปกครอง อกท งยงเหนวา

ระบอบทมใชประชาธปไตยหรอระบอบทมใชเผดจการควรถกเรยกวา “ระบอบการปกครองแบบผสม” มากกวาทใชค าวา

ประชาธปไตยหรอเผดจการทมค าคณศพท ท งนเพอปองกนความสบสน65

แมจะมความพยายามในการสรางค าอธบายระบอบการปกครองแบบผสมใหชดเจนและรดกมขน ทวากยงมขอ

ถกเถยงถงเสนแบงและความทบซอนของค าอธบายระบอบดงกลาวอย ยกตวอยางเชน แนวคดเผดจการทมการเลอกตง

ของลวสกและเวย กบแนวคดเผดจการทมการเลอกตงของเชดเลอรนนมความทบซอนในบางประเดน แมจะเหนพอง

เรองการจ าแนกประชาธปไตยออกจากเผดจการ แตกลบเหนตางเรองการจ าแนกเผดจการกบระบอบการปกครองแบบ

ผสม ในงานของเลวตสกและเวย ระบอบเผดจการทมการแขงขนสามารถจดการเลอกตงทครอบคลม ( inclusive) และ

มการแขงขนแตเกดขนบนพนททไมเสมอภาคและไมยตธรรม (uneven playing field) กลาวคอ “การแขงขนเกดขน

จรงแตไมยตธรรม” (competition is real but unfair)66 สวนการเลอกตงในระบอบการปกครองแบบผสมตาม

ค าอธบายของเชดเลอรนนปรากฏเชนกนทวา “ไมเสรและไมยตธรรม”67 หากใชกรอบท งสองขางตนมาพจารณาตวอยาง

กรณศกษา เชน อยปต สงคโปรและคาซคสถาน กจะมค าอธบายตางกนไป ลวทสกและเวยเหนวาท งสามประเทศ

ดงกลาวเปนเผดจการเตมข น (full-scale authoritarianism) ในขณะทเชดเลอรเหนวาเปนระบอบการปกครองแบบ

ผสม

64 Leonardo Morlino.Ibid. ใสค าอธบายความหมายไว

65 Leah Gilbert and Payam Mohseni. Ibid.

66 Steven Levitsky and Lucan Way.Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes After the Cold War. (New York: Cambridge

University Press, 2010), 5

67 Andreas Schedler. Electoral Authoritarianism: The Dynamics of unfree competition. (Boulder, Colo: L. Rienner Publishers,

2006).

30

ภาพท 2 แผนททางความคดของการศกษาการปกครองแบบผสมในปจจบน

ทมา: ปรบปรงจาก Leah Gilbert and Payam Mohseni. “Beyond Authoritarianism: The Conceptualization

of Hybrid Regimes,” Studies in Comparative International Development 46, no.3 (2011): 275.

ในภาพท 2 ไดใชการแบงระบอบการปกครองของแลร ไดมอนดเพอเปนแถบแสดงข นพนฐาน ( foundation

spectrum) และจดวางแนวคดระบอบการปกครองแบบผสมของนกวชาการบางคนเพอชใหเหนค าอธบายททบซอนกน

ในเบ องตน ไดมอนดแบงระบอบการปกครองออกเปน 5 รปแบบไดแก ระบอบเผดจการแบบปด (closed

authoritarianism) ระบอบเผดจการเลอกตงทครองอ านาจน า (hegemonic electoral authoritarianism) ระบอบ

เผดจการทมการเลอกตง (competitive authoritarianism) ระบอบประชาธปไตยทมการเลอกตง (electoral

democracy) และประชาธปไตยเสร (liberal democracy)68 จากแผนภาพจะเหนวาระบอบเผดจการทมการเลอกตง

ของเชดเลอรและระบอบกงเผดจการของออตตาวา ทบซอนกบระบอบเผดจการการเลอกตงทครองอ านาจน าและระบอบ

เผดจการทมการแขงขน ในอกทางหนง ระบอบกงประชาธปไตยกทบซอนและคาบเกยวกบประชาธปไตยทมการเลอกตง

และระบอบเผดจการทมการแขงขน เปนตน สงนแสดงใหเหนความไมชดเจนของการก าหนดต าแหนงแหงทของระบอบ

การปกครองแบบผสมอกท งยงกอใหเกดปญหาและความเหนพองในหมนกวชาการ เชน ระบอบการปกครองแบบผสม

เปนเผดจการไดหรอไม การเลอกตงทมหลายพรรความคาเทากบรปแบบการปกครองแบบผสมไดหรอไม หรอ

นกวชาการบางกลมเหนวา มาเลเซยและสงคโปรคอตวแบบของระบอบการปกครองแบบผสมทมการเลอกตงเปนประจ า

และสม าเสมออกท งยงมสถาบนทางการเมองทเปนประชาธปไตย กรณเชนนน าไปสค าถามวาเราจะอธบายระบอบการ

ปกครองแบบผสมดวยกรอบแนวคดใดจงจะเหมาะสม เปนตน ดวยเหตน นกวชาการบางกลมจงเหนวามความจ าเปน

68 Larry Diamond. Thinking about Hybrid Regimes. Ibid.

31

อยางยงทจะตองสรางกรอบแนวคดระบอบการปกครองแบบผสมโดยเฉพาะแทนทจะพจารณาวาเปนระบอบดงกลาวเปน

การลดทอนรปแบบและลกษณะของระบอบการปกครองแบบใดแบบหนง


ระบอบการปกครองแบบผสมคออะไร มลกษณะอยางไร

แนวตอบกจกรรม

แมในปจจบน นกวชาการยงไมสามารถหาขอสรปรวมกนในการก าหนดนยามระบอบการปกครองแบบผสม

ทวาสามารถสรปไดวา ระบอบการปกครองแบบผสมเปนการปกครองทมลกษณะประชาธปไตยและเผดจการด ารงอย

รวมกน กลาวคอ ปรากฏรปแบบประชาธปไตยในข นพนฐานบางประการ เชน การเลอกตงและการแขงขนทางการเมอง

แตปรากฏรปแบบเผดจการ เชน การกดกนการมสวนรวมทางการเมอง การควบคมสอหรอการขมขคกคามโดยรฐ เปน

ตน

32


ลกษณะของระบอบการปกครองแบบผสม

แนวคดเผดจการทมการแขงขน (competitive authoritarian) ของสตเวน เลวทสกและลแคน เวยถอเปน

งานตงตนศกษาระบอบการปกครองแบบผสมอยางเปนระบบในชวงตนศตวรรษท 21 โดยเสนอวาระบอบการปกครอง

ดงกลาวม “ลกษณะเฉพาะ” ในตวเอง แนวคดนเปนทสนใจในหมนกวชาการทศกษาระบอบการปกครองแบบผสมและ

การเปลยนผานทางการเมอง69 ในหนวยน ผเขยนอาศยงานดงกลาวเปนฐานในการอธบายลกษณะ กลไกการท างานและ

พลวตรของระบอบการปกครองแบบผสม ประกอบกบการน าเสนอการแบงรปแบบระบอบการปกครองแบบผสมใน

ทศนะของนกวชาการในปจจบน

เลวทสกและเวยใหความหมายระบอบเผดจการทมการแขงขนวาเปนระบอบการปกครองโดยพลเรอน

(civilian regimes) ทมสถาบนการเมองแบบประชาธปไตยแบบทางการทใชเปนชองทางในการเขาสอ านาจทางการเมอง

มการแขงขนทางการเมองเกดขนจรง ทวาผทอยในต าแหนง ( incumbents) อาศยความไดเปรยบทางการเมองผาน

ชองทางเหลานปองกนฝายตรงขามมใหชนะหรอมอ านาจแทนทตน ดงนนในระบอบเชนน การแขงขนทางการเมองเปน

สงทเกดขนจรงแตไมยตธรรม (competition is real but unfair)70

ระบอบเผดจการทมการแขงขนแตกตางจากเผดจการเตมรปแบบ ( full authoritarianism)71 ในแงของการ

เปดพนททางการเมอง กลาวคอ ในระบอบเผดจการเตมรปแบบ รฐบาลปดกนการแขงขนทางการเมองจากฝายตรงขาม

ทตองการเขามาบรหารประเทศในทกชองทาง สวนระบอบเผดจการทมการแขงขนนน ฝายตรงขามสามารถใชชองทาง

รฐธรรมนญลงแขงขนทางการเมองผานการเลอกตงทจดขนตามปกตเพอชงอ านาจบรหารประเทศ การเลอกตงในระบอบ

นเกดขนเปนประจ าสม าเสมอ ฝายตรงขามรฐบาลสามารถด าเนนกจกรรมทางการเมองไดอยางเสร เชน การเปดทท าการ

พรรค การคดเลอกคนเขาสพรรคและหาเสยงเลอกตง เปนตน รฐบาลมไดใชอ านาจจบกมคมขงฝายตรงขามเชนท

ปรากฏในเผดจการเตมรปแบบ ดงนน ในระบอบน กระบวนการตามวถประชาธปไตยด าเนนไปตามปกตและม

ประสทธภาพ อกท งการแขงขนในพนททางการเมองตางๆกเกดขนอยางแทจรง72 (ดตารางท 3 ประกอบ)

69 ตวอยางด Valerie Bunce and Sharon Wolchik. 2010. “Defeating Dictators: Electoral Change and stability in competitive

authoritarian regime.” World Politics 62, no.1 (2010), 43-86.

70 Steven Levitsky and Lucan Way, Ibid, 5

71 เผดจการเตมรปแบบในทน ประกอบดวย ระบอบเผดจการแบบปด (closed regimes) ทไมมสถาบนทางการเมองแบบประชาธปไตย เชน จน

ควบา เกาหลเหนอ ซาอดอาระเบย เปนตน และระบอบพรรคการเมองครองอ านาจน า (hegemonic regimes) ซงเปนระบอบทมการเลอกต งและสถาบนทาง

การเมองประชาธปไตยเปนเพยงฉากอ าพรางเทานน มการจ ากดสทธทางการเมองและขจดขดขวางฝายตรงขามรฐบาลในหลายรปแบบ เชน อยปต คาซคสถาน

อวเบกสถานเปนตน

72 Steven Levitsky and Lucan Way. Ibid, 7

33

ตารางท 3 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางระบอบการปกครอง

ประเดน ระบอบประชาธปไตย ระบอบเผดจการ

ทมการแขงขน

ระบอบเผดจการเตมรปแบบ

สถานภาพของ

สถาบนทางการเมองแบบ


(เชน การเลอกต ง เสรภาพ

พลเมอง)

สถาบนทางการเมอง

เปนเพยงชองทางเดยวทชอบ

ธรรมในการเขาสอ านาจ

ด ารงอยและมความหมายแตถก

คกคามตามความพงพอใจของผ

ทอยในต าแหนงแตกไดรบการ

พจารณวาเปนวธการเดยวใน

การเขาสอ านาจ

ไ ม ม ห ร อ อ า จ ถ ก ล ด

ความส าคญ

มไดถกพจารณาวาเปนวธการ

ในการเขาสอ านาจ

สถานภาพของ

ฝายตรงขามรฐบาล

ฝายตรงขามอาจมสถานะท งท

เหนอกวาหรอดอยกวาผทอยใน

ต าแหนงกเปนได

ฝายตรงขามเปนสงถกตองตาม

กฎหมายและสามารถลงแขงขน

ไดอยางเปดเผยแตเสยเปรยบ

ทางการเมองจากการละเมดโดย

ผทด ารงต าแหนง

ฝายตรงขามเปนสงตองหาม

อาจจะมการด าเนนการลบ

หรอถกเนรเทศ

ระดบของ

ความไมแนนอน

สง ต ากวาประชาธปไตยแตสงกวา

ระบอบเผดจการเตมรปแบบ

ต า

ท ม า : ปรบป ร ง จ า ก Steven Levitsky and Lucan Way. Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes

After the Cold War. (New York: Cambridge University Press, 2010), 13.

สงทท าใหระบอบเผดจการทมการแขงขนแตกตางจากระบอบประชาธปไตยคอ ผทอยในต าแหนงใชอ านาจ

ละเมดแงมมใดแงมมหนงใน 3 ประเดนส าคญไดแก การเลอกตง (elections) เสรภาพพลเมอง (civil liberties) และ

การแขงขนทไมเสมอภาค (an uneven playing field)73

ในประเดนการเลอกตง ในระบอบเผดจการทมการแขงขนมไดปดกนผสมครจากฝายตรงขามแตอยางใด ผทา

ชงสามารถหาเสยงเลอกตงไดอยางเสร ทวาการเลอกตงกลบไมเสร (unfree) และไมยตธรรม (unfair) ในบางกรณ กม

การใชกลโกงในหลายรปแบบ เชน การควบคมจดการรายชอผมสทธเลอกตง (manipulation of voter lists) , กลโกง

การหยอนคะแนนลงหบบตร (ballot box stuffing) รวมไปถงการนบคะแนนเสยงทผดพลาด (falsification of

results) เปนตน

ประเดนตอมา ในระบอบประชาธปไตย เสรภาพพลเมอง (เชน เสรภาพในการพด เสรภาพสอและการ

รวมกลม) เปนสงทไดรบการคมครองโดยรฐ ในทางตรงกน ในระบอบเผดจการเตมรปแบบนอกจากไมมการคมครอง

73 Ibid.

34

จากรฐแลว รฐยงอาจใชอ านาจละเมดหรอคกคามฝายทเหนตางอยางเปนระบบ ดงนน กจกรรมของฝายตรงขามรฐบาล

จงด าเนนการในลกษณะลบหรอถกส งหามจนน าไปสการลงโทษ สวนในระบอบเผดจการทมการแขงขนนน รฐคมครอง

สทธและเสรภาพประชาชนในระดบหนง สออสระและฝายคานสามารถด ารงอยและด าเนนกจกรรมทางการเมองได ทวา

เสรภาพพลเมองกลบถกคกคาม กลมบคคลอนไดแก นกการเมองฝายคาน สอสารมวลชน นกเคลอนไหวทางดานสทธ

มนษยชนรวมไปถงกลมผวพากษวจารณรฐบาลลวนถกละเมดสทธ จบกมคมขงและถกท ารายรางกาย รฐบาลสามารถ

ส งปดสอทเหนวาเปนภยตอความม นคงของรฐบาล รวมไปถงจบกมผน าฝายค านและลอบสงหารนกเคลอนไหวทาง

การเมอง ในบางกรณอาจใชวธการการกดขทางกฎหมาย ( legal repression) หรอการใชกฎหมายเปนเครองมอท าลาย

ฝายตรงขาม74

ประเดนสดทาย การแขงขนทไมเสมอภาคหรอการแขงขนทไมเปนธรรมถอเปนลกษณะทโดดเดนทสดของ

ระบอบเผดจการทมการแขงขน ผทอยในต าแหนงจะมความไดเปรยบทางการเมอง ( incumbent advantage) ผาน

“สงเวยนการแขงขนแบบประชาธปไตย” (arenas of democratic contestation) ทไมเสมอภาคใน 4 พนท ไดแก การ

เลอกตง รฐสภา สถาบนตลาการและสอ75 การแขงขนทไมเสมอภาคจะเกดขนกตอเมอ 1) สถาบนของรฐถกใชไปในทาง

ทผดเพอเปาหมายของกลมตน 2) ผทอยในต าแหนงไดประโยชนบนความสญเสยจากฝายตรงขาม และ 3) ความ

เสยเปรยบของฝายตรงขามในการจดตงกลมและลงแขงขนเลอกตง โดยผทอยในต าแหนงสามารถใชกลไก เพอแสวงหา

ความไดเปรยบเหนอคตอสในหลายรปแบบ ไดแก76

รปแบบแรก การเขาถงทรพยากร ผทอยในอ านาจมกใชอ านาจในการเขาถงทรพยากรของรฐเพอรกษาอ านาจ

ของตนและกดกนชยชนะจากฝายตรงขามในการเลอกตง วธดงกลา วเกดขนไดหลายรปแบบ ไดแก 1) การใช

งบประมาณของรฐเพอหาเสยงเลอกตงใหกบผทอยในต าแหนง ดงเชน ในกรณการใชเงนของรฐจ านวนกวา 1 พนลาน

เหรยญเพอการรณรงคหาเสยงใหพรรครฐบาลเมกซโกทชอ Institutional Revolutionary Party (PRI) ในตอนตน

ทศวรรษ 1990 ในกรณรสเซย พบวามการน าเงนพนธบตรรฐบาลจ านวนหลายสบลานเหรยญไปใชรณรงคหาเสยงใหกบ

นายบอรส เยลทซน (Boris Yeltsin) ในค.ศ. 1996 2) ผทอยในต าแหนงอาจใชอ านาจรฐเขาควบคมผกขาดการเขาถง

แหลงเงนทนของภาคเอกชน (private-sector finance) โดยพรรครฐบาลอาจควบคมความนาเชอถอทางการเงน

(credit) การใหใบอนญาต (license) สญญาทท ากบรฐ (state contracts) และแหลงทรพยากรอนๆเพอสรางความม ง

ค งใหกบพรรคผานรปแบบตางๆ เชน การเปนเจาของกจการโดยพรรค (party-owned enterprises) การตงบรษทโดย

เครอญาตของสมาชกพรรคหรอการครอบง าภาคเอกชนในระบบเศรษฐกจ เปนตน ในมาเลเซยและไตหวน พรรคของ

รฐบาลใชอ านาจรฐสรางอาณาจกรธรกจระดบพนลานขนและกดกนชองทางพรรคฝายคานในการเขาถงทรพยากร

74 Ibid, 8-9

75 Steven Levitsky and Lucan Way. “The Rise of Competitive Authoritarianism”. Ibid, 55-58.

76 Ibid, 9-12

35

รปแบบทสอง การเขาถงสอ ในระบอบเชนน รฐสามารถควบคมสอ เชน โทรทศนและวทยกระจายเสยง พรรค

ฝายคานจงไมสามารถใชสอหลกทเขาถงประชาชนสวนใหญไดและอาจถกสอเหลานปฏเสธ แมจะมสอเอกชนและด าเนน

กจกรรมไดอยางอสะ ทวาสอเหลานลวนมสายสมพนธกบรฐบาล สอเหลานจงกดกนพรรคฝายคาน ตวอยางเชน ใน

กรณมาเลเซย สอเอกชน เชน หนงสอพมพหรอชองโทรทศนตางถกควบคมโดยผบรหารทลวนมสายสมพนธแนบแนน

กบพรรคแนวรวมแหงชาต (Barisan National: BN) หรอในกรณของเปร ในสมยรฐบาลของนายฟจโมรไดลงนามใน

สญญากบหนวยขาวกรองแหงรฐ (state intelligence) โดยสญญาดงกลาวจะมอบคาจางเปนจ านวน 1.5 ลานเหรยญ

ตอเดอนเพอเปนขอแลกเปลยนกบการจ ากดการด าเนนกจกรรมทางการเมองของพรรคฝายคาน

การใชกฎหมายเปนเครองมอปองกนมใหฝายตรงขามไดรบชนะในการแขงขนทางการเมอง ผทอยในต าแหนง

ใชอ านาจทางกฎหมายจดการผพพากษา หนวยงานทเกยวของกบการเลอกตงและองคกรอสระเปนเครองมอทเออ

ประโยชนตอตนโดยอาจด าเนนการควบคมในหลายรปแบบ เชน การขวาจะเปดโปงความลบ การคกคามหรอการตด

สนบน ดงนนสถาบนทางการเมองและหนวยงานเหลานจงด าเนนการในฐานะทเปน “ผตดสนชขาด” (referees) ทาง

การเมองตามความพงพอใจของผน า ดงจะเหนไดชดในกรณมาเลเซย มหาธร โมฮมหมดใชอ านาจทางกฎหมายเขา

จดการจบกมนายอนวา อบราฮม รองนายกรฐมนตรซงถกมองเปนคแขงทางการเมองดวยขอหาฉอฉลอ านาจและรกรวม

เพศ ศาลตดสนใหจ าคกนายอนวารเปนเวลา 6 ป หรอในกรณเปร ในค.ศ. 2000 นายฟจโมรไดใชอ านาจจดการควบคม

ฝายตลาการและองคกรการเลอกตง อกท งยงใหฝายสนบสนนตนในรฐสภามมตเหนชอบผานวาระ “การตความทชอบ

ธรรม” (authentic interpretation) ตามรฐธรรมนญของเปรเพอเปดชองใหตนด ารงต าแหนงประธานาธบดสมยทสาม

จากขางตนชใหเหนวาระบอบการปกครองแบบผสมจะด ารงอยอยางย งยนหรอไมนนขนอยกบปจจยส าคญคอ

ความสามารถของผทอยในต าแหนงในการจดการฝายตรงขาม นอกจากปจจยดงกลาว โจเอคม เอกแมนไดเสนอวา พง

ค านงถงบทบาทประชาชนในระบบการปกครองและผลทมตอการเปลยนแปลงทางการเมองไดเชนกน เชน ความไม

พอใจของมวลชน (public discontent) และเงอนไขส าหรบการระดมมวลชน (conditions for public mobilization)

เปนตน เอกแมนไดใชแนวคดของเลวทสกและเวยมาเปนฐานในการสรางค าอธบายและแบงระบอบการปกครองแบบ

ผสมออกเปน 3 รปแบบ ไดแก 1.) ระบอบการปกครองแบบผสมหลงเผดจการ (a Post-Authoritarian Hybrid

Regime) 2.) ระบอบการปกครองแบบผสมหลงคอมมวนสต (a Post-Communist Hybrid Regime) และ 3.)

ระบอบการปกครองแบบผสมหลงประชาธปไตย (a Post-democratic Hybrid Regime) 77 ในงานดงกลาวเอกแมนใช

แทนซาเนย รสเซย และเวนซเอลาเปนกรณศกษา โดยพบวาในระบอบการปกครองแบบผสมมการแขงขนทางการเมองม

ความออนแอ (weak political competition) มฝายคานทางการเมองทออนแอและไรประสทธภาพ กลาวคอ ผทอยใน

ต าแหนงประสบความส าเรจในการจดการฝายตรงขามผานการควบคมจดการการเลอกตง ในอกทางหนง พรรคฝายคาน

77 Joakim Ekman. Ibid, 14-24

36

กไมสามารถดงคะแนนเสยงจากผมสทธเลอกตง ดงนนการขาดปฏสมพนธระหวางพรรคฝายคานกบมวลชนจงเปนอก

เงอนไขหนงทท าใหผทด ารงอยในต าแหนงยงครองอ านาจและระบอบการปกครองแบบผสมมความย งยน (ดตารางท 4

ประกอบ)

ตารางท 4 แสดงบทบาทของมวลชนกบเสถยรภาพของระบอบการปกครองแบบผสม

การมสวนรวมทางการเมองของประชาชน

ความเชอมนตอ

พรรคการเมอง

การออกมาใชสทธเลอกต ง

และความเชอมนในการ

เลอกต ง

การสนบสนนของประชาชน

ตอประชาธปไตย


หลงเผดจการ

- ต า

- สนบสนนระบบหลาย

พรรคแตมการสนบสนน

จากประชาชนตอพหนยม

ทออนแอ

- ต าจนถงปานกลาง

- ก า ร อ อ ก ม า ใ ช ส ท ธ

เลอกต งคอนขางสง

- มความไมพอใจกบการ

เลอกต ง

- ต า

- สนบสนนกระบวนการ

ป ร ะ ช า ธ ป ไ ตยท เ ป น

ทางการแ ตจ ายอมร บ

ขอจ ากดเรองเสรภาพใน

การพด


หลงคอมมวนสต

- ต า

- ความเชอม น ตอพรรค

การเมองอยในระดบต า

และการระบตวตนของ

พรรคมความออนแอ

- ต า

- การออกมาใชสทธอยใน

ระดบปานกลาง

- รสกเฉยกบการเลอกต ง

คนจ านวนมากมทศนะวา

การใชสทธของตนมไดม

ความหมาย

- ต า

- สนบสนนการปกครอง

โดยผน าท เข มแขงแ ต

ม ไ ด ส น บ ส น น



หลงประชาธปไตย

- ปานกลาง

- การสนบสนนของมวลชน

ระบบหลายพรรคมนยยะ

ส าคญ

- ต าจนถงปานกลาง

- แมไมพอใจการเลอก

ต งแตเชอวาการเลอกต ง

กอใหเกดการ

เปลยนแปลง

- ปานกลางถงสง

- สนบสนนการปกครอง


- ประชาชนสวนใหฯรสกวา

ตนไมเขาใจการเมองแต

เชอวาคะแนนเสยงของ

ตนมความหมาย

ทมา : ปร บปร งจาก Joakim Ekman. “Political Participation and Regime Stability: A Framework for Analyzing Hybrid

Regimes.” International Political Science Review 30, no.1 (2009), 27

ในงานของกลเบรตและโมเซนใชกรอบคดเรองระบอบทมการเลอกตง (electoral regimes) เปนจดตงตนใน

การสรางค าอธบายโดยเสนอวา ระบอบการปกครองแบบผสมเปนระบอบทไมเปนประชาธปไตยและมระบอบการ

เลอกตงโดยพจารณามตส าคญ 3 ประการ ไดแก 1.) ความสามารถในการแขงขน (competitiveness) 2.) การแขงขน

37

(competition) ทเกยวโยงกบเสรภาพพลเมอง (civil liberties) ในแงตางๆ อนกอใหเกดเงอนไขข นต าในประชาธปไตย

เชงกระบวนการ เชน เสรภาพทางการเมอง สทธการเลอกและรบรขอมลขาวสาร เปนตนและ 3.) การแทรกแซงแบบ

ควบคม (tutelary interference) หรออ านาจภายนอก (reversed domains of power) อนหมายถง สถาบนทมไดมา

จากการเลอกตง เชน กองทพ ราชส านก หรอกลมศาสนาททรงอทธพลทด ารงอยในการเมอง

กลเบรตและโมเซนใชมตดงกลาวมาสรางค าอธบายและใชแบงระบอบการปกครองแบบผสมออกเปน 3

รปแบบยอยไดแก 1.) ระบอบการปกครองแบบผสมทไมเสร ( illiberal hybrid regime) ระบอบนมการเลอกตงแบบ

หลายพรรคการเมองและแขงขนกนทวาเสรภาพพลเมองอยในระดบต า แตไมปรากฏอ านาจภายนอกเขามาแทรกแซง

การเมอง เชน ศรลงกา เวเนซเอลา เบลารส เปนตน 2.) ระบอบการปกครองแบบผสมแบบถกควบคมไมเสร ( illiberal

tutelary hybrid regime) ระบอบเชนนมการแขงขนแตไมมเสรและถกอ านาจภายนอกเขาแทรกแซง เชน อหราน ท

องคการทางศาสนามกเขาแทรกแซงการเมอง หรอในกรณตรกและปากสถานทกองทพเขามาแทรกแซงการเมอง เปนตน

และ 3.) ระบอบการปกครองแบบผสมแบบควบคมทมเสร ( liberal tutelary hybrid regime) ในระบอบน มการการ

เลอกตงและปกปองสทธพลเมอง ทวาอ านาจภายนอกเขามาแทรกแซงการเมอง เชน กรณชลในทศวรรษ 1990 ทแมจะ

เปลยนผานไปสประชาธปไตยแตกองทพยงใชอ านาจแตงตงวฒสมาชกหรอตดสนใจเรองงบประมาณ เปนตน78

ระบอบการปกครองในสงคโปรเปนอกกรณตวอยางทนาสนใจในการศกษาระบอบการปกครองแบบผสม

สงคโปรเปนประเทศทใชระบอบการปกครองประชาธปไตยมาตงแตแรกตงประเทศ มสถาบนทางการเมองในระบอบ

ประชาธปไตย รฐจดใหมการเลอกตงและการรณรงคหาเสยงตามวถประชาธปไตย ทวาในทางปฏบตแลว พรรคกจ

ประชา (People Action Party: PAP) เปนพรรคการเมองทสามารถจดตงพรรคการเมองไดตลอดกาล นายกรฐมนตร

ของสงคโปรนบต งแตล กวนยวจนถงล เซยนลงลวนสงกดพรรคน พรรคกจประชาอาศยความไดเปรยบในฐานะผทอย

ในต าแหนงในการควาชยชนะในสนามการเลอกตง แมรฐบาลจะเปดโอกาสใหพรรคการเมองฝายคานสามารถหาเสยงได

อยางอสระแตพรรคเหลานลวนเปนกลมการเมองทอยชายขอบของการเมองสงคโปรมาโดยตลอด การเลอกตงใน

สงคโปรจงเปนเพยงพธกรรมสรางความชอบธรรมใหกบผทชนะการเลอกตงมาโดยตลอด79

โดยสรป ระบอบการปกครองแบบผสมเปนระบอบทมลกษณะของประชาธปไตยและเผดจการด ารงอยดวยกน

ระบอบดงกลาวมการเลอกตงเปนพนฐาน ทวาผกมอ านาจรฐสามารถใชกลไกและอ านาจเขาควบคมประชาชนและจดการ

ฝายตรงขามรฐบาลในระดบทแตกตางกนไป เชน การจ ากดเสรภาพสอ การจ ากดการเขาถงทรพยากร การควบคมการ

เลอกตง การสรางเครอขายทางอ านาจ การใชกฎหมายและสถาบนทางการเมองทมอยเพอเออประโยชนใหกบตน เปน

ตน อยางไรกตาม ระบอบการปกครองแบบผสมกมไดหวนกลบไปสระบอบเผดจการเตมรปแบบ ความนาสนใจของ

78 Leah Gilbert and Payam Mohseni. Ibid.

79 Stephan Ortman. “Singapore: from hegemonic to competitive authoritarianism.” In William Case. (ed.). Routledge

Handbook of Southeast Asian Democratization. (New York: Routledge, 2015), 384-398.

38

ระบอบการปกครองแบบผสมจงอยทประเดน “ความคลมเคลอ” ในแงตางๆ ไมวาจะเปนการก าหนดนยาม การแสวงหา

ค าอธบาย การจดบางประเภทหรอการจดวางต าแหนงทระบอบการปกครองดงกลาวในการศกษาระบอบการปกครองใน

ปจจบนจนน าไปสขอถกเถยงในหมนกวชาการจ านวนมาก อยางไรกตาม ความพยายามเหลานกน าไปสการพฒนากรอบ

ความคดใหชดเจนเพอใหองคความรทางวชาการสอดรบความซบซอนของระบอบการปกครองในปจจบน


ระบอบการปกครองแบบผสมในทศนะของสตเวน เลวทสกและลแคน เวยคออะไร มลกษณะอยางไร ระบอบ

ดงกลาวแตกตางจากระบอบประชาธปไตยอยางไร

แนวตอบกจกรรม

เลวทสกและเวย มความเหนวาระบอบเผดจการทมการแขงขนเปนระบอบการปกครองแบบผสมทเกดขนเปน

จ านวนมากภายหลงสงครามเยนสนสด ระบอบดงกลาวเปนระบอบการปกครองโดยพลเรอนทมสถาบนการเมองแบบ

ประชาธปไตยแบบทางการทใชเปนชองทางในการเขาสอ านาจทางการเมอง มการแขงขนทางการเมองเกดขนจรง ทวาผท

อยในต าแหนงอาศยความไดเปรยบทางการเมองผานชองทางเหลานปองกนฝายตรงขามมใหชนะหรอมอ านาจแทนทตน

ดงนนในระบอบเชนน การแขงขนทางการเมองเปนสงทเกดขนจรงแตไมยตธรรม

สงทท าใหระบอบเผดจการทมการแขงขนแตกตางจากระบอบประชาธปไตย คอ ผทอยในต าแหนงสามารถใช

อ านาจละเมดลกษณะทเปนประชาธปไตยใน 3 ประเดนส าคญ ไดแก การเลอกตง เสรภาพพลเมองและการแขงขนทไม

เสมอภาค

39

ตอนท 9.3

แนวโนมของการถดถอยของประชาธปไตย

โปรดอานหวเรอง แนวคดและวตถประสงคของตอนท 9.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง

9.3.1 การฟนตวของระบอบเผดจการ

9.3.2 แนวโนมของปญหาประชาธปไตย

แนวคด

1. ในปจจบน ระบอบเผดจการมการปรบตวเพอลดแรงเสยดทานตอกระแสประชาธปไตยและแสวงหาความ

อยรอดตลอดจนเสรมสรางความเขมแขงใหกบระบอบการปกครองภายใน นอกจากนน บทบาทของ

มหาอ านาจเผดจการอยางจนและรสเซยยงมสวนเสรมสรางความอยรอดและความเขมแขงใหกบระบอบ

เผดจการในมตระหวางประเทศผานการใหความชวยเหลอในรปแบบตางๆ โดยมจดประสงคส าคญคอการ

ปองกนกระแสประชาธปไตยจากภายนอกและควบคมประชาธปไตยทอาจเกดขนภายในประเทศ

ปรากฏการณดงกลาวน าไปสการสรางองคความรเผดจการศกษาในหมนกวชาการ

2. แนวโนมของปญหาประชาธปไตยนนสามารถเกดขนไดท งประเทศประชาธปไตยตงม นและประชาธปไตย

ใหม ปญหาทอาจเกดขนนนมความเปนไปไดในหลายรปแบบ ประการแรก ประชาธปไตยเรมเสอมความ

เขมแขง หลายประเทศเรมสงสญญาณทแตกตางกนไป เชน การลดความเชอม นตอสถาบนประชาธ ปไตย

ทศนคตของชนชนกลางทเปลยนไป ตลอดจนการยอมรบผน าปกขวาประชานยมหรอพรรคทมแนวทาง

ตอตานระบบ เปนตน ประการทสอง ความผดพลาดของการสงเสรมประชาธปไตยในระดบระหวางประเทศ

ทน าโดยสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป รวมท งความเพกเฉยของมหาอ านาจระดบภมภาค เชน อนเดย

บราซลและแอฟรกาใตในการแสดงบทบาทสงเสรมประชาธปไตยในประเทศเพอนบาน


เมอศกษาตอนท 9.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหแนวโนมปญหาประชาธปไตยทอาจเกดขนในอนาคตได

2. อธบายและวเคราะหการฟนตวของระบอบเผดจการได

40


การฟนตวของระบอบเผดจการ

ในตอนตนศตวรรษท 21 เรมมการตงขอสงเกตตอกระแสการฟนตวของระบอบเผดจการ (resurgence of

authoritarianism) หรอระบอบทมใชประชาธปไตย (non-democratic regimes) ในหลายพนทของโลกมากยงขน

ประเทศเผดจการเหลานสามารถรกษาความอยรอดของระบอบไวไดแมจะเกดวกฤตการณภายในท งในทางเศรษฐกจ

และการเมอง ในทางตรงกนขาม ประเทศเผดจการบางประเทศมบทบาทในกจการระหวางประเทศและกลายเปนตวแบบ

ความส าเรจในการพฒนาเศรษฐกจและการสรางเสถยรภาพทางการเมอง ดงจะเหนไดจาก จนภายใตการน าของส จนผง

และรสเซยภายใตการน าของวลาดเมยร ปตน เปนตน การฟนตวและการคงอยของระบอบเผด จการสะทอนใหเหน

“ความอยรอด” และ “การตานแรงเสยดทาน” จากกระแสประชาธปไตยทด าเนนมาอยางตอเนองตงแตทศวรรษ 1990

ยงไปกวานนยงเกดสงทเรยกวา “การเกดขนอยางฉบพลนของเผดจการ” (authoritarian surge) ทบรรดาประเทศ

เผดจการ 5 ประเทศอนประกอบดวยจน รสเซย เวเนซเอลา อหรานและซาอดอาระเบยไดด าเนนมาตรการหลายรปแบบ

โดยมจดประสงคเพอปดลอมประชาธปไตยในระดบโลก 80 ประเดนเหลานลวนกอใหเกดความทาทายตอการศกษา

การเมองเปรยบเทยบและน าไปสการสรางองคความรเผดจการศกษา (authoritarian studies) ทเปนระบบมากยงขน

ท งในแงการจ าแนกประเภท การวเคราะหการท างานและแบบแผนพฤตกรรมของระบอบเผดจการแตละรปแบบ

ตลอดจนกลไกการรกษาและเสรมสรางความม นคงใหระบอบ81

1. การสรางความมนคงใหกบระบอบเผดจการ

เปาหมายพนฐานประการหนงของระบอบเผดจการ คอ การรกษาความอยรอดและการรกษาเสถยรภาพให

เขมแขงจนกลายเปนทยอมรบรวมกนของสงคม กลาวอกนยหนงดวยการย วลอ ขอความส าคญของฮวน ลนซ

และอลเฟรด สตแพนทเคยวาประชาธปไตยจะเขมแขงม นคงไดกตอเมอ “ประชาธปไตยกลายเปนกฎกตกาเพยงหนง

เดยวในประเทศ” ในทางกลบกน การสรางความเขมแขงม นคงใหกบระบอบเผดจการจงมลกษณะวา “ระบอบเผดจการ

กลายเปนกฎกตกาเพยงหนงเดยวในประเทศ”82 นกวชาการจ านวนหนงเรมต งค าถามวา “เพราะเหตใดระบอบเผดจการ

จงยงคงอยรอดทามกลางประแสประชาธปไตยในโลกปจจบน ” ค าถามดงกลาวน าไปสการพฒนากรอบแนวคดท

80 Larry Diamond, Marc F. Plattner and Christopher Walker. (eds.) Authoritarianism Goes Global, (Baltimore: Johns Hopkins

University Press, 2016), 4.

81 Patril Kollner and Steffen Kailitz. “Comparing autocracies: theroretical issues and empirical analyses.” Democratization 20,

no.1 (2013): 2; ตวอยางต าราภาษาตางประเทศทรวบรวมองคความรวาดวยระบอบเผดจการอยางเปนระบบ ด Natasha Ezrow and Erica Frantz.

Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes and their Leaders, (London: Continuum, 2011); Xavier Marquez. Non-

democratic Politics: Authoritarianism, Dictatorship, and Democratization, (London: Palgrave, 2017)

82 Thomas Ambrosio. “Beyond the Transition Paradigm: A Research Agenda for Authoritarian Consolidation.”

Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization 22, no.3 (2014):471-494.

41

หลากหลาย เชน ความอยยงคงทนของระบอบเผดจการ (authoritarian durability) การคงอยของระบอบเผดจการ

(authoritarian persistence) หรอความอยรอดของระบอบเผดจการ (authoritarian survival) ลกษณะรวมกนของ

งานกลมน คอ การแสวงหาค าอธบายรปแบบ พลวตร การปรบตวหรอกระบวนการเพอความอยรอดของระบอบเผดจ

การในสมยใหม83 อเรล ครวซองท (Aurel Croissant) และสตเฟน วสเตอร (Stefen Wuster) อธบายวาความความ

คงอยของระบอบเผดจการเปนสภาวะทระบอบไมมการเปลยนแปลง เชน ความตอเนองหรอความถาวรของรปแบบยอย

ในเชงเผดจการ แนวคดนใหความส าคญกบปจจยเชงโครงสรางและปจจยเชงสถาบนทสงผลตอความอยรอดของระบอบ

อกท งเงอนไขทมมาแตเดมของระบอบอ านาจ (authoritarian preconditions) และการปราศจากเงอนไขทจ าเปนตอ

ความเปนประชาธปไตย (democratic requisites)84

กาวส าคญอกข นขององคความรเผดจการศกษาคอความพยายามสรางกรอบแนวคดการสรางความเขมแขง

ใหกบระบอบเผดจการ (Authoritarian Consolidation) โดยครสเตยน โกเบล (Christian Gobel) เพอตอบค าถาม

วา ระบอบเผดจการสามารถสรางความเขมแขงไดอยางไร แนวคดนเปนมมกลบของการสรางความเขมแขงใหกบ

ประชาธปไตย โกเบลอธบายการสรางความเขมแขงใหกบระบอบเผดจการวาเปน “การด าเนนโดยรฐทมเจตนามง

ปรบปรงขดความสามารถของระบอบการเมอง (regime’s capability) ในการปกครอง” ผาน “กระบวนการทสรางความ

เขมแขงใหกบระบอบและตงม นอยตราบใดทการเปลยนไปสระบอบประชาธปไตยยงไมมทางเกดขนได” 85

โกเบลเสนอวาการท าความเขาใจกระบวนการสรางความเขมแขงขางตนจะตองเขาใจการท างานของระดบช น

ทางการเมองซงแบงออกเปน 3 ระดบไดแก 1) การสรางความเขมแขงระดบมหภาค (macro-level consolidation) ท

รฐและโครงสรางรฐเปนผจดการการใชอ านาจทอาจเรยกไดวา อ านาจทเปนโครงสรางพนฐาน (infrastructural power)

หรอขดความสามารถของรฐ (state capabilities) ทกอใหเกดผลกระทบตอสงคมในวงกวาง 2) การสรางความเขมแขง

ระดบกลาง (meso-level consolidation) ในระดบนเกยวของกบองคกรของรฐ (state organizations) กระบวนการ

และนโยบายทมผลตอพฤตกรรมของปจเจกบคคลท งในกลไกของรฐและในสงคม การใชอ านาจในระดบนมลกษณะ

เชนเดยวกนกบระดบใหญคอการใชอ านาจโครงสรางข นพนฐาน ทวาลกษณะการท างานของอ านาจในระดบนจะเปนการ

ฝงตวในระบอบการเมอง (embeddedness) การฝงตวในทน จงเปนท งการเออใหรฐสามารถน านโยบายออกไปปฏบต

และนโยบายดงกลาวยงตองสรางความพงพอใจกบกลมตางๆในสงคมใหกลบเขามาในกระบวนการการก าหนดนโยบาย

ดวย กลาวอกนยหนงคอ การสรางความเขมแขงระดบกลางคอการสรางเครอขายระหวางรฐและกลมทางสงคมนนเอง

และ 3) การสรางความเขมแขงระดบจลภาค (micro-level consolidation) เกยวของกบการก าหนดความเชอ ทศนคต

83 J. Tyler Dickovick and Jonathan Eastwood. Ibid, 153

84 Aurel Croissant and Stefen Wuster. “Performance and persistence of autocracies in comparison: introducing issues and

perspectives.” Contemporary Politics 19, no.1 (2013). 1-18.

85 Christian Gobel. “Authoritarian Consolidation.” European Political Science 10 (2011): 176-190.

42

และพฤตกรรมในเชงสาธารณะ การใชอ านาจในระดบนเปนการใชอ านาจทางออม (discursive power) ทงในระดบชน

ชนน าและประชาชนทวไป86

ปจจยทเออตอการสรางความเขมแขงใหกบระบอบเผดจการแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก ปจจยเชงสถาบน

ปจจยเชงทศนคต ปจจยเชงเศรษฐกจและปจจยดานระหวางประเทศ ดงมรายละเอยดดงตอไปน87

1.) ปจจยดานสถาบน ถอหวใจหลกส าคญ ความม นคงและความอยรอดของระบอบการเมองยงขนอย

กบชดของสถาบนทไดรบการออกแบบมาเพอจดการความขดแยงในหมชนช นน าหรอระหวางชนชนน ากบมวลชน ในการ

สรางความเขมแขงใหกบระบอบประชาธปไตยกระท าสงนผานทางรฐธรรมนญ หลกกฎหมาย การเลอกตง พรรค

การเมองและกลมผลประโยชน ในขณะทระบอบเผดจการสรางความม นคงและความอยรอดกใชเครองมอในลกษณะ

เดยวกน ผน าในระบอบเผดจการจะจดการกบความสมพนธในการแบงสนอ านาจ (power-sharing relationship) ใน

หมชนช นน าและระหวางผน ากบกลมพนธมตรปกครอง( ruling coalition) ความสมพนธเชนนเปนไปในลกษณะทงท

เปนทางการและไมเปนทางการ

2) ปจจยดานทศนคต ทศนคตในทนหมายถง ระบบความคด ความเชอของตวแสดงทางการเมองทด ารงอยใน

ระบอบซงลวนมผลตอการสรางความเขมแขงทางการเมอง ในระบอบเผดจการ การปลกฝงคานยม ความชอบธรรมและ

วฒนธรรมทางการเมองทฝงรากลกในหมชนช นน าและทกภาคสวนของสงคมถอเปนหวใจส าคญของการสรางความ

เขมแขงใหกบระบอบเผดจการ ดงปรากฏใหเหนอยางเดนชดในภมภาคละตนอเมรกาและจน

3) ปจจยดานเศรษฐกจ ถอเปนปจจยทเสรมสรางความเขมแขงใหกบระบอบการปกครองไดเปนอยางด ใน

กรณระบอบเผดจการนน การเจรจาตอรองของกลมผปกครอง ( ruling bargains) หรอ สญญาประชาคม (social

contracts) การแสวงหาผลประโยชนทางเศรษฐกจตลอดจนการรกษาเครอขายเชงอปถมภ (patron-client networks)

ถอเปนหวใจส าคญของการอธบายความอยรอดของระบอบอ านาจทอดมไปดวยทรพยากรหรอแหลงในการแสวงหา

ผลประโยชน

4) ปจจยภายนอกหรอปจจยระหวางประเทศ แนวคดดงกลาวยงน ามาปรบใชกบการอธบายการสรางความ

เขมแขงใหกบระบอบเผดจการ ประเทศทมไดมปฏสมพนธกบประเทศตะวนตกจะสามารถเผชญแรงกดดนจากการ

เปลยนผานประชาธปไตยไดเปนอยางด ในบางกรณ การไดรบความชวยเหลอจากตางประเทศกยงเปนแรงหนนตอการ

รกษาระบอบเผดจการใหด ารงอยไดเชนกน

86 Ibid: 183-186.

87 Thomas Ambrosio. Ibid.

43

นอกจากปจจยขางตนแลว กลไกและกระบวนรกษาเสถยรภาพของระบอบเผดจการ (stabilization in

autocratic regimes) กถอว ามสวนชวยท าใหระบอบเผดจการเขมแขง โจฮ นเน ส เกอชอสก (Johannes

Gerschewski) ช ใหเหนวาเสถยรภาพของระบอบเผดจการท างานผาน “กลไกเสาหลกสามประการ” (three pillars)

ประกอบดวย 1) การสรางความชอบธรรม (legitimation) 2) การปราบปราม (repression) และ 3) การดงคนเขาเปน

พวก (co-option) ในประการแรก การสรางความชอบธรรม หมายถง กระบวนการของการแสวงหาการสนบสนน โดย

เนนไปทการสรางระบบความเชอโดยชอบธรรม ( legitimacy belief) ใหประชาชนยอมรบและสนบสนนความถกตอง

(righteousness) ของระบอบ สวนการปราบปรามถอเปนหวใจส าคญของการด ารงอยของระบอบเผดจการ การ

ปราบปรามทเกดขนโดยท วไปมกปรากฏในทางกายภาพซงไมสงผลดตอการรกษาระบอบเผดจการ ดงนน การ

ปราบปรามในทนจงหมายถงกระบวนการการทชนช นน าจดการชองทางการเรยกรอง (channeling demands) จากท

เกดขนจากข วตรงขามทมศกยภาพ (potential opposition) โดยอาจแบงเปนการปราบปรามในระดบสง (higher

repression) ทจดการกบผน าข วตรงขามหรอมวลชนกลมใหญ หรอการปราบปรามในระดบลาง (lower repression) ท

ระบอบใชจดการกบกลมทมขนาดเลกหรอมความส าคญรองลงไป สวนการดงคนเขาเปนพวก หมายถงความสามารถใน

การผนกตวแสดงทมเกยวของในเชงยทธศาสตร (strategically-relevant actors) หรอกลมของตวแสดงเหลานเขามา

เปนสวนหนงของชนชนน าในระบอบ ( the regime elite) โดยพจารณาถงผลไดผลเสยจากการวางยทธศาสตรดงกลาว

โดยมวตถประสงคส าคญคอการรกษาความปกแผนของชนชนน า (elite cohesion) และขดความสามารถในการ

ควบคมระบอบไว (steering capacity) ดงภาพท 3 กลไกท งสามประการขางตนมไดเกดขนเองหากแตอาศยกระบวน

การกอตวอยางคอยเปนคอยไปท งภายในกลไกเองและระหวางกลไกดวยกน88

88 Johannes Gerschewski. “The Three pillars of stability: legitimation, repression, and co-options in autocratic regimes.”

Democratization 20, no.1 (2013): 13-38.

44

ภาพท 3 แผนภาพแสดงสามเสาหลกในการสรางเสถยรภาพในระบอบเผดจการ

ทมา: ปรบปรงจาก Johannes Gerschewski. “The Three pillars of stability: legitimation, repression, and co-options in

autocratic regimes.” Democratization 20, no.1(2013): 23

2. มตระหวางประเทศกบการคงอยของระบอบเผดจการ

ในขณะทประเทศประชาธปไตยก าลงประสบสภาวะถดถอย ในอกทางหนง ประเทศมหาอ านาจเผดจการ

โดยเฉพาะจนและรสเซยไดขยายบทบาทในเวทระหวางประเทศอยางตอเนอง มการตงขอสงเกตวา การด าเนน

ความสมพนธระหวางประเทศของมหาอ านาจท งสองมสวนสงเสรมการขยายตวและความอยรอดของระบอบเผดจการใน

หลายพนทของโลก89 ดวยการพยายาม “สงออก” อทธพลของตนไปยงประเทศอน หนงในเปาประสงคดงกลาวคอการ

สรางบรรทดฐานและคณคาแบบใหมเพอเปนแนวรวมตานประชาธปไตย เหตการณทเหนไดชดคอ จนสรางสายสมพนธ

อกท งสนบสนนทางการเงนและทรพยากรจ านวนมหาศาลแกประเทศตางๆ โดยเฉพาะในประเทศก าลงพฒนา อกท งจน

ยงกลายเปนตวแบบความส าเรจทางเศรษฐกจท งทมไดปกครองดวยระบอบประชาธปไตย สวนรสเซย วลาดเมยร ปตน

ไดเสรมสรางขดความสามารถของรสเซยผานการใชก าลงทางทหารกบประเทศเพอนบานและใหความชวยเหลอสนบสนน

รฐบาลเผดจการ เชน การสนบสนนผน าเผดจการในภมภาคเอเชยกลาง การสนบสนนรฐบาลซเรยในสงครามกลางเมอง

เปนตน ท งน ท งจนและรสเซยมเปาประสงครวมกนคอ การลดทอนคณคาประชาธปไตยแบบตะวนตก90

ปรากฏการณขางตนน าไปสการศกษาวาดวยมตระหวางประเทศกบระบอบเผดจการทเรยกวา การสงเสรมและ

การสนบสนนระบอบเผดจการ (promotion and support of autocracies) ซงมชอแนวคดทแตกตางก นไป

89 Mark Chou. “Have the black knights arisen? China’s and Russia’s support of autocratic regimes.” Democratization 24,

no.1 (2017): 175.

90 Michael J. Abramowitz. Ibid.

ระบอบเผดจการ

การสรางความ

ชอบธรรม

การดงคนเขาเปนพวก

การปราบ

ปราม กระบ

วนการ

เสรม

ความมน

คงภายใน

การเสรมแรงระหวางกลไกเพอเตมเตมในกระบวนการสรางเสถยรภาพ

45

ยกตวอยางเชน การสงเสรมระบอบเผดจการ (autocracy promotion) ความเชอมโยงเกยวพนของเผดจการ

(autocratic linkage) แนวคดแบลกไนฟว (Black Knives Support) เปนตน91 แนวคดเหลานมขอสมมตฐานรวมกน

วารฐมหาอ านาจเผดจการโดยเฉพาะจนและรสเซยมบทบาทตอการเสรมสรางความอยรอดและการรกษาเสถยรภาพของ

ประเทศเผดจการอนๆ โดยรฐมหาอ านาจจะด าเนนยทธวธในเชงปองกน (a defensive tactics) โดยการด าเนน

ความสมพนธในเชงการสนบสนนและชวยเหลอประเทศตางๆทต งอยในพนทผลประโยชนเพอยบย งการขยายตวของ

กระแสประชาธปไตยตะวนตก ตลอดจนการเปนตวแบบความส าเรจในการพฒนาประเทศ อยางไรกตาม จนและรสเซย

กมไดใชอดมการณเปนเครองมอชกจงใหเกดการเปลยนแปลงภายในประเทศดงเชนสมยสงครามเยน92

ในศตวรรษท 21 จนและรสเซยด าเนนยทธศาสตรเชงนโยบายในระดบระหวางประเทศทมสวนเสรมสราง

ระบอบเผดจการในหลายประเทศใหอยรอดและเขมแขง แมการด าเนนการของท งสองประเทศมความแตกตางกนทวา

สามารถสรปไดดงตอไปน93

1) การสรางความสมพนธกบประเทศเผดจการอยางใกลชด จนและรสเซยจะด าเนนความสมพนธกบประเทศ

เผดจการทเออประโยชนทางเศรษฐกจและเปนจดยทธศาสตรส าคญ ในกรณจน ประเทศเหลาน ไดแก เกาหลเหนอ

กมพชา เมยนมาร ปากสถาน เนปาลและกลมประเทศเอเชยกลาง จนทมความชวยเหลอทางการเงนจ านวนมหาศาลโดย

แลกเปลยนกบผลประโยชนอกท งใหประเทศเหลานสอดสองความเคลอนไหวของกลมตางๆตามแนวชายแดนทอาจเปน

ภยตอความม นคงของจน นอกจากนนจนยงมสายสมพนธทดกบประเทศเผดจการ เชน รสเซย อหราน เวเนซเอลา

ซดานและซมบบเว โดยมจดประสงคเพอแสวงหาแหลงทรพยากรและด าเนนการเฝาระวงการขยายอทธพลจากชาต

ตะวนตก ในสวนของรสเซยเองกด าเนนนโยบายในลกษณะเดยวกนโดยการชวยเหลอโครงสรางพนฐานทจ าเปนตอ

ประเทศท งในทางการเมอง เศรษฐกจและทางทหารแกผน ารฐบาลในเขตภมภาคยเรเชย (Eurasia) ซงเปนประเทศเพอน

บาน การด าเนนนโยบายดงกลาวถอเปนการสรางเครอขายอทธพลของรสเซย

จนและรสเซยกลายเปนทพงทางเลอกใหมในกรณทประเทศเผดจการบางประเทศถกคว าบาตรจากประชาคม

ระหวางประเทศ ดงจะเหนไดจากกรณอยปต หลงจากพลเอกอบเดล ฟาตะห อลซซ (Abdel Fattah el-Sisi) กระท า

91 ตวอยางด Laurence Whitehead. “Antidemocracy Promotion: Four Strategies in Search of a Framework.” Taiwan Journal of

Democracy 10, no.2 (2014): 1-24; Rachel Vanderhill. Promoting Authoritarianism Abroad. (Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers,

2013).; Oisin Tansey, Kevin Koehler and Alexander Schmotz. “Ties to the Rest: Autocratic Linkages and Regime Survival.”

Comparative Political Studies 50, no.9 (2016): 1221-1254.

92 Mark Chou. Ibid.

93 Andrew J. Nathan. “China’s Challenge.” In Larry Diamond, Marc F. Platter, and Christopher Walker. Authoritarianism

goes Global. Larry Diamond, Marc F. Plattner and Christopher Walker. (eds.) Authoritarianism Goes Global, (Baltimore: Johns Hopkins

University Press, 2016), 25-34. Joshua Kurlantzick. Ibid, 135-152.

46

รฐประหารรฐบาลพลเรอนในค.ศ. 2013 สหรฐอเมรกาเพยงแคประนามและงดการใหความชวยเหลอทางการทหารเปน

การช วคราว จนและรสเซยมไดมขอพพาทกบอยปตอกท งยงใชโอกาสนเสรมสรางความสมพนธทแนบแนนกบรฐบาล

ทหาร ในกรณจน ในค.ศ. 2014 ประธานาธบดส จนผงยงไดยกสถานะความสมพนธใหอยปตเปน “หนสวนทาง

ยทธศาสตรแบบรอบดาน” (comprehensive strategic partnership) เพอขยายความรวมมอทางดานการเมอง

การทหาร เศรษฐกจ วฒนธรรมและเทคโนโลยระหวางกนท งในระดบภมภาคและระดบระหวางประเทศ อกท งยง

สงเสรมและสนบสนนการพฒนาดานตางๆในอยปตอนเอ อตอเงอนไขทางการเมองภายในของท งสองประเทศ

นอกจากนน ทางจนยงแสดงจดยนของตนอยางชดเจนตออยปตวา “เคารพตอสทธของประชาชนอยปตในการเลอก

ระบบการเมองและนโยบายการพฒนาดวยตนเอง” และ “คดคานอทธพลภายนอกทเขามาแทรกแซงกจการภายในของ

อยปต” 94 ประธานาธบดวลาดเมยร ปตนแหงรสเซยกกระชบความสมพนธกบอยปตท งในทางการคาและทางทหาร เชน

ขอตกลงการคาในระดบทวภาค ความรวมมอตอตานการกอการราย การใหความชวยเหลอทางยทโธปกรณ การเจรจา

สรางโรงงานไฟฟานวเคลยรในอยปต เปนตน และยกสถานะเปน “คเจรจาทนาเชอถอ” (trusted partnership) และ

อยปตเองกยกสถานะรสเซยวาเปน “มตรทางยทธศาสตร” (strategic friend)95

2) การสงเสรมภาพลกษณและเกยรตภมของประเทศเพอสงเสรมระบอบเผดจการในระดบระหวางประเทศ

ในประเดนนของจนจะเหนไดจากการใชอ านาจออน (soft power) ในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ

หลากหลายรปแบบ เชน สถานโทรทศนชองทางการของจน การกระจายเสยงวทยในระดบนานาชาตของจน (China

Radio International) ตลอดจากการจดตงสถาบนขงจอและสถาบนอนในมหาวทยาลยตางประเทศเพอเปนเครองมอ

ประชาสมพนธภาพลกษณ “มหาอ านาจผเมตตา” (benign great powers) การกระท านมไดมผลตอประเทศเผดจการ

เทานนหากแตมผลตอประเทศประชาธปไตยอกดวย96 การทะยานของจนในศตวรรษท 21 กลายเปนตวแบบเผดจการท

ประสบความส าเรจในการพฒนาและมเศรษฐกจแบบทนนยมทเตบโตแมจะยงไมเปดกวางทางการเมองหรอทเรยกวาทน

นยมแบบเผดจการ (authoritarian capitalism) ความส าเรจดงกลาวไดร บการขนานนามวา “ตวแบบจน” (the

Chinese Model)97 จนกลายเปนแมแบบส าคญใหกบระบอบเผดจการในโลกจนหลายประเทศ เชน อหราน ซเรย อซ

เบกสถานหนมาศกษาตวแบบการสรางความทนสมยในจนใหกบระบอบเผดจการ การกระท าเชนนถอเปนการสงเสรม

ระบอบเผดจการไปในทางออม

94 Shannon Tiezzi. “China’s Egypt Opportunity.” The Diplomat. https://thediplomat.com/2014/12/chinas-egypt-opportunity/

(accessed June 7, 2018)

95 Sharif Nashashibi. “Putin and Sisi: Putin and Sisi: A fine bromance.” Aljazeera.

https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2015/02/putin-sisi-fine-bromance-russia-egypt-150212045146583.html. (accessed at June 7,

2018).

96 Andrew J. Nathan. Ibid, 28-29.

97 Joshua Kurlantzick. Ibid.

https://thediplomat.com/2014/12/chinas-egypt-opportunity/

https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2015/02/putin-sisi-fine-bromance-russia-egypt-150212045146583.html

47

ในอกดานหนง รสเซยไมประสบความส าเรจในการใชอ านาจออนเทาใดนกเนองดวยประชาคมระหวางประเทศ

ยงคงตดภาพลกษณการใชอ านาจทแขงกราวของรสเซย เชน ภาพลกษณความเปนมหาอ านาจฝายคอมมวนสตในสมย

สงครามเยน การบกและยดครองไครเมย ในค.ศ. 2015 หรอการสนบสนนรฐบาลเผดจการในซเรย อยางไรกตาม

รสเซยกพยายามใชอ านาจออนผานการศกษาโดยเฉพาะในระดบอดมศกษาโดยการใหทนแกนกศกษาตางชาตเปน

จ านวนมากโดยเฉพาะประเทศในภมภาคเอเชยกลาง จน มาเลเซยและกมพชา98

3) แนวตานกระแสประชาธปไตย ในทนหมายถงการใชนโยบายทสนบสนนระบอบเผดจการในตางแดนเพอ

เปนเครองมอปองกนความเสยงภายนอกอนเกดจากการเปลยนผานไปสประชาธปไตยในพนทขางเคยง 99 กระแสการท า

ใหเปนประชาธปไตยทเขาสภมภาค (regional democratization) เชน การปฏวตหลากสและการปฏวตโลกอาหรบ อาจ

สงผลดานลบตอเสถยรภาพของรฐบาลจนและรสเซย จนและรสเซยตางเหนวาประชาธปไตยแบบตะวนตกเปนภยตอ

ความม นคงภายใน อกท งอาจน าไปสการเคลอนไหวทางการเมองของมวลชนหรอการจลาจลของกลมชาตพนธทตองการ

ปกครองตนเอง ดงทเคยปรากฏในกรณการเรยกรองประชาธปไตยทจตรสเทยน อนเหมน ในค.ศ. 1989 เปนตน

สภาวการณขางตนลวนสรางขอกงวลใจใหจนและรสเซยเปนอยางยง ดงนนมหาอ านาจท งสองจงมจดประสงครวมกนคอ

การปองกนประชาธปไตยจากภายนอกและการควบคมประชาธปไตยภายใน

ดงนนท งสองประเทศตางด าเนนมาตรการควบคมกจกรรมทางการเมองอยางเขมงวดในทกภาคสวนรวมไปถง

ควบคมก ากบกลมองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ออกมาตรการควบคมสอและโลกสงคมออนไลน และสอดสองการ

ท างานขององคกรสงเสรมประชาธปไตยจากประเทศตะวนตกทเขามาปฏบตการในประเทศ นอกจากนนยงพยายาม

ลดทอนภาพลกษณประชาธปไตยในหลายรปแบบ เชน การลดความชอบธรรม (delegitimize) ของความเคลอนไหว

เพอเรยกรองประชาธปไตย วาเปนเพยงการแทรกแซงจากประเทศตะวนตกโดยเฉพาะสหรฐอเมรกา การใชความรวมมอ

ระหวางประเทศ เชน ความรวมมอเซยงไฮ (Shanghai Cooperation: SCO) เสมอนหนงเปน “สมาคมเผดจการ”

(Authoritarian Club) ทเปนเวทประณามวาการสงเสรมประชาธปไตยเปนมาตรการของมหาอ านาจทใชละเมดอ านาจ

อธปไตยและแสดงจดยนวาระบอบประชาธปไตยไมเหมาะสมกบภมภาคน100

นอกจากนน ยงมการนยามประชาธปไตยและค าทเกยวของใหมความหมายแตกตางไปจากความหมายสากล

เชน ในรสเซย มการพฒนาแนวคด “ประชาธปไตยแบบอ านาจอธปไตย” (sovereign democracy) อนหมายถง

ประชาธปไตยทด าเนนการโดยรฐทรวมศนยและมภาคประชาสงคมเปนเครองมอของรฐเพอสอดสองการท างานของ

เจาหนาท อกท งในแนวคดเชนนยงหมายถงสทธของแตละชาตทจะมประชาธปไตยในรปแบบของตนเอง สวนจนมความ

98 กฤษฎา พรหมเวค.“การศกษาในฐานะเครองมอการใช soft power ของรสเซยในเอเชย.” วารสารรฐศาสตร มสธ. 2, ฉบบท 1 (2561), 87-114.

99 Oisin Tansey. The International Politics of Authoritarian Rule. (Oxford: Oxford University Press, 2016), 37-38.

100

“Shanghai Cooperation Organization: An Anti-Weatern Alignment?”. CSS Analyses in Security Policy. no.6 (2009): 1-3.

48

พยายามน าเสนอภาพลกษณของการปกครองโดยพรรคคอมมวนสตจนวาเปนประชาธปไตยในแบบเฉพาะของจนท

เหนอกวาประชาธปไตยทมการเลอกตง หรอทจเลย เบเดอรเรยกวา “ระบอบคณธรรมทางการเมองแบบจน” (Chinese-

style political meritocracy) ทเนนการคดสรรคนเขามาบรหารประเทศโดยยดหลกคณธรรมและความสามารถ101


การผงาดของระบอบเผดจการในปจจบนนนสามารถพจารณาไดอยางไรบาง


การผงาดของระบอบเผดจการในปจจบนสามารถพจารณาไดท งมตการเมองภายในและมตระหวางประเทศ ใน

มตการเมองภายในนน ประเทศเผดจการในหลายพนทสามารถทนแรงตานจากกระแสคคลนประชาธปไตยไดอกท งยง

สามารถเสรมสรางความเขมแขงใหกบระบอบผานกลไกตางๆ ในอกทางหนง มตระหวางประเทศนน บทบาทของ

มหาอ านาจเผดจการ โดยเฉพาะจนและรสเซยมผลตอการสรางความเขมแขงของระบอบเผดจการโดยผานการใหความ

ชวยเหลอ การเปนแนวตานประชาธปไตย เปนตน

101 Julia Bader. China’s foreign relations and the survival of autocracies. (London and New York: Routledge, 2015).

49


แนวโนมของปญหาประชาธปไตย

1. ปญหาประชาธปไตย

ประชาธปไตยมไดเปนสงทหยดนง ตายตวหรอเปนเปาหมายทเมอบรรลแลวกไมมภารกจทตองด าเนนการ

ตอไป ในทางกลบกนเราควรจะมองประชาธปไตยวาเปนปรากฏการณทมการพฒนาอยางตอเนอง และจ าเปนตองมการ

พฒนาอยางตอเนองเพอใหเกดความเขมแขงอยางแทจรง102ประชาธปไตยในประเทศจะเขมแขงกตอเมอประชาชนใน

ประเทศยอมรบคณคาประชาธปไตยรวมกน ปฏเสธแนวทางการปกครองแบบเผดจการ ในทางกลบกน ประชาธปไตย

อาจมไดเปนกฎกตกาทยอมรบรวมกนอกตอไปหากประชาชนจ านวนหนงเรมสญเสยศรทธาตอคณคาประชาธปไตย หน

ไปยอมรบแนวทางเผดจการทมแนวทางตอตานหรอละเมดวถทางแหงประชาธปไตย การสรางความเขมแขงใหกบ

ประชาธปไตยอาจเปนเสนทางทมการยอนกลบ เสนทางประชาธปไตยท งในประเทศทมประชาธปไตยตงม น

(established democracies) และประเทศประชาธปไตยใหม (young democracies) ตางประสบปญหาและอปสรรค

ทแตกตางกนไป

ความกงวลประการหนงตอปญหาประชาธปไตยในปจจบนคอ ปญหาคณภาพประชาธปไตย โดยหลกการแลว

คณภาพประชาธปไตยทดตองยนยอมใหพลเมองมเสรภาพมาก ความเสมอภาคทางการเมองและการควบคมเหนอ

นโยบายสาธารณะและผก าหนดนโยบายผานการท าหนาทอยางมความชอบธรรมและตามกฎหมายของสถาบนทม

เสถยรภาพ ในประเทศนนตองใหเสรภาพอยางกวางขวางและเสมอภาคทางการเมองแกพลเมอง ขณะเดยวกนกเปด

โอกาสใหหนวยงานของรฐท งหลายมความรบผดชอบซงกนและกนในทางกฎหมาย ในทศนะของแลร ไดมอนดและสโอ

นาโด มอรโนนน คณภาพประชาธปไตมองคประกอบทส าคญ 8 มตไดแก การเคารพหลกนตรฐ การมสวนรวมทางการ

เมองของพลเมอง การแขงขนในการเลอกตงอยางเสรและยตธรรม มความรบผดชอบแนวตง ความรบผดชอบแนวนอน

การมอสรภาพในดานตางๆ เชน ความคด การนบถอศาสนา การรวมตวกน การเขาถงขอมล มความเสมอภาคและรฐ

ตอบสนองความตองการของประชาชน103 ทวาในปจจบน บรรดาองคกรหรอหนวยงานเอกชนทเฝาดสถานการณ

ประชาธปไตยระดบโลก เชน Freedom House และ The Economist Intelligence Unit ตางแสดงขอมลทางสถต

เพอชใหเหนวาสถานการณประชาธปไตยโลกก าลงนาเปนหวงโดยเฉพาะระดบสทธทางการเมอง (political rights) และ

เสรภาพพลเมอง (civil liberties) ไดลดต าลงอยางตอเนองด าเนนมาจนถงจดตกต าสดในรอบทศวรรษ การเลอกตงใน

102 Larry Diamond. Developing Democracy: Toward Consolidation. (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1999),

17-19.

103

Larry Diamond and Leonardo Morlino. Assessing the Quality of Democracy. (Baltimore, MD: John Hopkins University

Press, 2005).

50

ประเทศประชาธปไตยกลบไมเสรและยตธรรม การขมขคกคามเสรภาพของสอมวลชนตลอดจนความเสอมถอยของ

หลกนตรฐ นอกจากนน ในอกหลายประเทศยงพบเหนการละเมดสทธมนษยชนในหลายระดบตลอดจนปญหาผลภยท

สรางความหวาดวตกและขอถกเถยงถงประเดนปญหาทางมนษยธรรมทเกดขนกบมตมนษยอนเปนพนฐานแหงระบอบ

ประชาธปไตย104

ในอกทางหนงประชาธปไตยจะด ารงอยไดกตอเมออยในภาวะสมดลกน ความสมดลดงกลาวคอดลระหวาง

ความมงมาดปรารถนาของประชาชนตอประชาธปไตย (aspiration for democracy) กบอปทานทรบร (perceived

supply) ความมงมาดปรารถนาตอประชาธปไตยวดไดจากการทประชาชนใหคณคากบแนวคดประชาธปไตยและปฏเสธ

ทางเลอกเผดจการมากนอยในระดบใด สวนอปทานทรบรไดวดจากความพงพอใจสาธารณะทมผลตอการปฏบตการของ

ประชาธปไตย ชองวางระหวางความมงมาดปรารถนากบความพงพอใจนนเรยกวา การขาดดลประชาธปไตย

(democratic deficit) ซงสามารถเกดขนไดท งในประเทศทประชาธปไตยตงม นและประเทศประชาธปไตยใหม105

นอกจากนน ภาวะการขาดดลดงกลาวอาจกอใหเกดการหมดความเชอถอตอประชาธปไตย (democratic

disenchantment) หรอความเชอม นทางการเมอง (political trust)106 อนหมายถงสภาวะการเขาถงหรอการมสวนรวม

ในทางการเมองของประชาชนเสอมคลายคง ความเชอม นตอการเมองอยในภาวะวกฤตอกท งการเตบโตของกลม

การเมองทแนวทางสดโตง ปญหาดงกลาวอาจเกดไดจากปจจยหลายประการ ไดแก ประชาชนขาดประสบการณแบบ

ระบอบประชาธปไตย หรอการตงความคาดหวงทสงตอระบอบประชาธปไตยวาจะเปนระบอบทแกไขปญหาไดอยางม

ประสทธภาพ นอกจากนนประชาชนยงผดหวงตอสถาบนการเมองแบบประชาธปไตยทมอยแตเดมโดยเฉพาะระบอบ

ตวแทนตามระบอบประชาธปไตย จนสงผลตอระดบความยดม นตอประชาธปไตย (commitment to democracy) ท

ลดลงเนองจากรฐบาลประชาธปไตยไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดตามทคาดหวง 107 นอกจากนยง

มการตงขอสงเกตบางประการทสงสญญาณประชาธปไตยเรมเสอมความเขมแขง (democratic deconsolidation)108

เชน ผลการส ารวจทศนคตของคนรนใหมทไมเคยผานประสบการณก ารตอสกบระบอบเผดจการอกท งยงเหนวา

ประชาธปไตยมไดเปนสงจ าเปน109 บทบาทของชนชนกลางทเปลยนแปลงไป (the revolt of middle class) จากผเคย

ตอสและสนบสนนประชาธปไตยมาสการโหยหาเผดจการ (authoritarian nostalgia)110 ทศนคตของผมสทธเลอกตง

เปลยนแปลงไปโดยมไดใหความส าคญกบพรรคการเมองทมมาแตเดมแตกลบเลอกพรรคการเมองทมแนวทางนโยบาย

104 Michael J. Abramowitz. Freedom in the World 2018, www.freedomhouse.org (accessed 19 July 2018).

105 Pippa Norris. Democratic Deficit: Critical Citizens Revisited. (Cambridge: Cambridge University Press, 2011).

106

Garbriela Catterberg and Alejendro Moreno. “The Individual Bases of Political Trust: Trends in New and Established

Democracies.” International Journal of Public Opinion Research 18, no.1 (2005): 31-48.

107

Pippa Norris. Ibid.

108 Roberto Stefab Foa and Yascha Mounk. Ibid.

109

Ibid.

110

Joshua Kurlantzick. Ibid.

http://www.freedomhouse.org/

51

สดโตงหรอสนบสนนการตอตานระบบ (anti-system parties) ดงจะเหนไดจากการผงาดของผน าและพรรคปกขวา

อนรกษนยม (right-wing populism) ในหลายพนทโดยเฉพาะในภมภาคอเมรกาเหนอและยโรป เปนตน

สถานการณประชาธปไตยในโลกเรมเขาสสภาวะเสอมคลายและถดถอยอยางตอเนอง จากผลส ารวจดชนชวด

ประชาธปไตยใน 167 ประเทศของ The Economist Intelligence Unit (EIU) ตงแตค.ศ. 2015 เปนตนมา พบวา

จ านวนประชาธปไตยเตมรปแบบ (full democracies) ไดลดลงจ านวนลงอยางตอเนองมจ านวนเพยง 19 ประเทศคด

เปนรอยละ 11.4 ของประเทศท วโลก เชน แคนาดา ไอซแลนด นอรเวย เปนตน สวนอก 76 ประเทศนนจดอยใน

รปแบบประชาธปไตยบกพรอง (flawed democracies) ระบอบการปกครองแบบผสมหรอระบอบเผดจการ (ดตารางท

5 ประกอบ) นอกจากนนจะพบวา ประชากรกวาหนงในสามของโลกลวนอาศยอยภายใตระบอบทไมเปนประชาธปไตย111

ตารางท 5 แสดงจ านวนประเทศตามรปแบบการปกครองตามดชนชวดของ EIU

จ านวนประเทศ รอยละของจ านวนประเทศ

ท งหมด

รอยละของจ านวนประชากร

โลก

ประชาธปไตยเตมรปแบบ 19 11.4 4.5

ประชาธปไตยบกพรอง 57 34.1 44.8

ระบอบการปกครองแบบผสม 39 23.4 16.7

เผดจการ 52 31.1 34.0

ทมา: ปรบปรงจาก The Economist Intelligence Unit, Democracy Index 2017: Free Speech underattack. www.eiu.com,

2. ขอบกพรองของการสงเสรมประชาธปไตยในระดบระหวางประเทศ

หลงสงครามเยนสนสด สหรฐอเมรกาเปนเสาหลกของการสงเสรมประชาธปไตย (democracy promotion)

ในระดบระหวางประเทศผานการด าเนนนโยบายและโครงการตางๆภายใตการรบผดชอบของกระทรวงการตางประเทศ

และองคกรเพอพฒนาระหวางประเทศของสหรฐอเมรกา (United States Agency for International Development:

USAID) ทขบเคลอนโครงการพจารณาปญหาประชาธปไตยและปญหาด านการละเมดสทธมนษชนในระดบระหวาง

ประเทศ เปนตน ในขณะเดยวกน สหภาพยโรปกมสวนในการสงเสรมประชาธปไตยเชนกนโดยเฉพาะประเทศยโรป

ตะวนออกโดยสรางแรงจงใจใหประเทศเหลานด าเนนนโยบายการปฏรปและปรบเปลยนกฎหมายใหกาวหนาและ

สอดคลองกบบรรทดฐานของสหภาพยโรป อกท งยงใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจ กอตงสถาบนทางการเมองและ

111 The Economist Intelligence Unit, Democracy Index 2017: Free Speech underattack. www.eiu.com, (accessed July 15,

2018).

http://www.eiu.com/

http://www.eiu.com/

52

เฝาดความกาวหนาดานประชาธปไตยในกลมประเทศดงกลาวอกดวย 112 อยางไรกตาม การสงเสรมประชาธปไตยอาจ

ด าเนนกจกรรมท งในแงบวกและแงลบ กลาวคอ กจกรรมในแงบวกจะเกดขนในลกษณะทใหร างวล การใหมาตรการจง

ใจท งในรปแบบของเงนชวยเหลอหรอการชวยเหลอทางวชาการทเกยวของกบประชาธปไตย ขณะทกจกรรมในแงลบ จะ

มลกษณะเปนเงอนไขและบทลงโทษตอประเทศทกระท าการขดหลกประชาธปไตย เชน การรฐประหาร การละเมดสทธ

มนษยชน เปนตน 113

แมการสงเสรมประชาธปไตยจะเกดขนอยางกวางขวางและตอเนอง กระนนกตามกจกรรมดงกลาวกม

ขอผดพลาด โจชวร เคอแลนซคชใหเหนขอผดพลาดไว 3 ประการไดแก 1) การใหความส าคญกบการจดการเลอกตง

ระดบชาต (national election) มากเกนไป ประเทศตะวนตกมกใหความส าคญกบการจดการเลอกตงระดบชาตใน

ฐานะกาวแรกของประชาธปไตยในประเทศทเขาไปสงเสรม ทวาการเลอกตงกลบกลายเปนเครองมอสบทอดอ านาจของ

ผน าเผดจการโดยชอบธรรม ดงจะเหนไดจากกรณกมพชาหลงค.ศ. 1993 เปนตน 2) ความคาดหวงของชาตตะวนตก

ตอ “ผน าบารม” (charismatic leader) และ “ผน าการปฏรป” (reform-minded leader) ประเทศตะวนตกตาง

คาดหวงวาผน าในระบอบใหมจะน าพาประเทศไปสหนทางประชาธปไตย ทวาในความเปนจรงเมอผน าเหลานไดรบการ

เลอกตงกไมสามารถบรหารและฟนฟประเทศใหกลบคนสสภาพปกตและมแนวทางเสรนยมมากยงขน ในทางตรงกน

ขามกลบเรมใชอ านาจการปกครองทออกไปในทางเผดจการอ านาจนยม ดงจะเหนกรณฮามด คารไซ (Hamid Karzai)

ผน าอฟกานสถาน เปนตน และ 3) การมไดค านงถงความเหมาะสมของประชาธปไตยแบบตะวนตกตอสภาพแวดลอม

ข นพนฐานภายในประเทศทเขาไปชวยเหลอ ปญหาในขอนความผดพลาดในการปฏบตงานรวมกนของรฐบาลมหาอ านาจ

กบผน าประเทศในการจดการความคาดหวงของประชาชนทตองการชวตทดจากการสงเสรมประชาธปไตย ในบางคร ง

นโยบายการสงเสรมประชาธปไตยปรบเปลยนรปแบบตามความเหมาะสมของประเทศนนๆ ดงทโทมส คารโรเทอร

วจารณนโยบายการสงเสรมประชาธปไตยของยเสด (USAID) วาเปนนโยบายทหมกมนและตดอยกบกระบวนการ ไมม

ความยดหยน ขาดนวตกรรมและเครองมอเชงกลไก 114 ในบางกรณกมการประเมนพลงของการน าเทคโนโลยและสอ

ออนไลนเพอการสงเสรมประชาธปไตยทสงจนเกนไป เปนตน

สหรฐอเมรกาเรมถอนตวจากบทบาทผน าการตอสเพอประชาธปไตยในระดบโลกและกลบมาใหความส าคญกบ

กจการภายในตามนโยบาย “American First” ของประธานาธบดโดนล ทรมป (Donald Trump) ดงจะเหนไดจากการ

ถอนตวของสหรฐอเมรกาออกขอพนธะสญญาในเชงประวตศาสตร (historical commitment) ตอการสงเสรม

112 Jeff Bridous and Milja Kurki. Democracy Promotion: A Critical Introduction. (London and New York: Routledge, 2014),

23-24.

113

Peter Burnell, “Democracy Assistance: The State of the Discourse,” in Peter Burnell. (ed.). Democracy Assistance:

International Cooperation for Democratization. (London: Frank Cass, 2000), 8-9.

114

Thomas Carothers, Revitalizing U.S. Democracy Assistance: The Challenge of USAID (Washington, DC: Carnegie

Endownment for International Peace, 2009).

53

ประชาธปไตย แมสหรฐอเมรกาจะมขอผดพลาดจากการใชหลกการดงกลาวเปนหนงในแรงขบเคลอนนโยบาย

ตางประเทศ ดงกรณอฟกานสถานและอรก ทวานโยบายดงกลาวถอเปนจดยนส าคญในกา รสงออกอดมการณ

ประชาธปไตยใหกลายเปนคณคาสากลรวมกน ในทางกลบกน การด าเนนความสมพนธระหวางประเทศในยคทรมปยง

เนนสายสมพนธสวนตวโดยเฉพาะกบผน าเผดจการบางประเทศ สงเหลานลวนสะทอนใหเหนความเสอมคลายของ

สหรฐอเมรกาในการธ ารงรกษาคณคาประชาธปไตยในระดบสากล115

ในอกทางหนง มการตงขอเกตถงความลมเหลวของมหาอ านาจระดบภมภาคเชน อนเดย บราซลและ

แอฟรกาใตทไมสามารถเปนตวแบบทดในดานการปกครองประชาธปไตยและการสงเสรมสทธมนษยชน หรอกดดน

ประเทศเพอนบานทเปนเผดจการใหเปลยนแปลงไปสประชาธปไตย ในอกทางตรงกนขามกลบด าเนนความสมพนธใน

เชงผลประโยชนท งทางเศรฐกจและทางยทธศาสตรกบประเทศเผดจการอยางแขงขน แมประเทศเผดจการจะถกคว า

บาตรจากประเทศตะวนตก ประเทศมหาอ านาจภมภาคกลบด าเนนการสวนทางโดยอางหลกการอ านาจอธปไตย

(sovereignty) และหลกการไมแทรกแซงกจการภายใน (non-intervention) ดงจะเหนไดจากหลายกรณ เชน อนเดย

ยงคงมความสมพนธทดกบรฐบาลทหารของเมยนมารแมวาเมยนมารจะถกคว าบาตรจากชาตตะวนตก ในกรณ

แอฟรกาใตกยงด าเนนความสมพนธทแนนแฟนกบซมบบเวซงปกครองดวยระบอบเผดจการ อกท งยงปกปองซบบบเว

ในเวทระหวางประเทศโดยการออกตวคดคานความพยายามของประชาคมโลกทจะยตระบอบเผดจการหรอการน าผน า

เผดจการเขาสกระบวนการยตธรรมในศาลโลก ในกรณบราซล เลอกประณามการละเมดสทธมนษยชนเปนรายประเทศ

และมทาทวางเฉยตอการสงเสรมประชาธปไตยในระดบระหวางประเทศ นอกจากนนบราซลยงด าเนนความสมพนธท

แนบแนนกบเวเนซเอลา เปนตน116


ใหนกศกษาวเคราะหและแนวโนมของปญหาประชาธปไตยในอนาคต


แนวโนมของปญหาประชาธปไตยสามารถเกดขนไดหลายแบบ เชน ปญหาการขาดดลของประชาธปไตย

ปญหาการขาดหมดความเชอถอตอประชาธปไตย หรอการพจารณาปญหาการสงเสรมประชาธปไตยในระดบระหวาง

ประเทศทเรมคลายประสทธภาพลง รวมท งการเพกเฉยของมหาอ านาจระดบภมภาคทไมสงเสรมระบอบประชาธปไตย

ใหขยายวงกวางหรอเปนตวแบบในการปกครองใหกบประเทศขางเคยง เปนตน

115 Freedom House, Freedom in the World 2018 - Canada, 28 May 2018, available at:

http://www.refworld.org/docid/5b2cb87e4.html [accessed 19 July 2018]

116

Joshua Kurlantzick. Ibid, 153-169.

54

บรรณานกรม

กฤษฎา พรหมเวค. “การศกษาในฐานะเครองมอการใช soft power ของรสเซยในเอเชย.” วารสารรฐศาสตร มสธ. 2,

ฉ. 1 (2561), 87-114.

ชยวฒน มานศรสข. “หนวยท 12 การเปลยนสประชาธปไตยเปรยบเทยบ.” เอกสารการสอนชดวชา การเมอง

เปรยบเทยบ หนวยท 8-15. นนทบร: สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2560.

ไชยวฒน ค าช และนธ เนองจ านงค. การเมองเปรยบเทยบเทยบ: ทฤษฎ แนวคดและกรณศกษา. กรงเทพฯ:

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2559.

โยชฟม ทามาดะ. “ประชาธปไตย การท าใหเปนประชาธปไตยและการออกจากประชาธปไตย.” ฟาเดยวกน 6. ฉ. 4

(2552): 98-139.

ลขต ธรเวคน. ประชาธปไตยครงใบ : การเมองไทยในระยะหวเลยวหวตอ. กรงเทพฯ:วทยาลยปองกนราชอาณาจกร,

2533.

สรพรรณ นกสวน สวสด. การเปลยนผานไปสประชาธปไตยแปรยบเทยบ. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา, 2561.

Abramowitz, Michael J. Freedom in the World 2018, Freedom House. www.freedomhouse.org

(accessed 19 July 2018).

Acemoglu, Daren and James. A Robinson. Economic Origins of Dictatorship and Democracy.

Cambridge: Cambridge University Press, 2006.

Ambrosio, Thomas. “Beyond the Transition Paradigm: A Research Agenda for Authoritarian

Consolidation.” Demokratizatsiya The Journal of Post-Soviet Democratization 22, no.3

(2014): 471-494.

Bader, Julia. China’s foreign relations and the survival of autocracies. (London and New York:

Routledge, 2015).

Bridous, Jeff and Milja Kurki. Democracy Promotion: A Critical Introduction. (London and New York:

Routledge, 2014).

Bunce, Valerie. “Comparative Democratization: Big and Bounded Generalizations,” Comparative

Political Studies 33, no.6-7 (2000): 703-734.

Bunce, Valerie and Sharon Wolchik. “Defeating Dictators: Electoral Change and stability in

competitive authoritarian regime.” World Politics 62, no.1 (2010): 43-86

Burnell, Peter. “Democracy Assistance: The State of the Discourse,” in Democracy Assistance:

International Cooperation for Democratization, edited by Peter Burnell, London: Frank Cass,

2000.

55

Carothers, Thomas. “The end of the Transition Paradigm,” Journal of Dremocracy 13, no.1 (2002): 55-

68.

Case, William. “Semi-Democracy in Malaysia: Withstanding the Pressures for Regime Change.”

Pacific Affairs 66, no. 2 (1993): 183-205.

Catterberg, Garbriela and Alejendro Moreno. “The Individual Bases of Political Trust: Trends in New

and Established Democracies.” International Journal of Public Opinion Research 18, no.1

(2005): 31-48.

Chou, Mark. “Have the black knights arisen? China’s and Russia’s support of autocratic regimes.”

Democratization 24, no.1 (2017): 175-184.

Collier, David and Steven Levitsky. “Democracy with Adjectives: Conceptual Innovation in

Comparative Research,” World Politics 49, no.3 (1997): 430-451.

Croissant, Aurel and Stefen Wuster. “Performance and persistence of autocracies in comparison:

introducing issues and perspectives.” Contemporary Politics 19, no.1 (2013)

CSS Analysis. “Shanghai Cooperation Organization: An Anti-Weatern Alignment?”. CSS Analyses in

Security Policy, no.6 (2009): 1-3. http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-

interest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/CSS-Analyses-66.pdf (accessed July 15,

2018).

Diamond, Larry. Developing Democracy: Toward Consolidation. Baltimore: The Johns Hopkins

University Press, 1999.

Diamond, Larry. Facing up to the democratic recession. Journal of Democracy 26, no.1 (2015): 141-

155

Diamond, Larry. Thinking about Hybrid Regime. Journal of Democracy 13, no.2 (2002): 21-35

Diamond, Larry. “The next Democratic Century.” Current History 99, January (2014): 8-11

Diamond, Larry and Marc C. Plattner. Democracy in Decline? Baltimore: Johns Hopkins University

Press, 2015.

Dickovick, J. Tyler and Jonathan Eastwood. Comparative Politics: Integrating Theories,

Methods, and Cases. 2nd edition. Oxford: Oxford University Press, 2016.

Ekam, Joakim. “Political Participation and Regime Stability: A Framework for Analyzing Hybrid

Regimes.” International Political Science Review 30, no.1 (2009): 7-31.

Ezrow, Natasha and Erica Frantz. Dictators and Dictatorships: Understanding Authoritarian Regimes

and their Leaders, London: Continuum, 2011.

Kollner, Patril and Steffen Kailitz. “Comparing autocracies: theroretical issues and empirical

analyses.” Democratization 20, no.1 (2013): 1-12.

http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-

http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-

56

Finer, Samuel E. Comparative Government. Harmondsworth: Penguin Books, 1970.

Foa, Roberto Stefan and Yascha Mounk. “The Signs of Deconsolidation.” Journal of Democracy 28,

no.1 (2017): 5-15.

Fukuyama, Francis. Political Order and Political Decay. From the Industrial to the Globalization of

Democracy. London: Profile Books, 2014.

Gilbert, Leah and Payam Mohseni. “Beyond Authoritarianism: The Conceptualization of Hybrid

Regimes,” Studies in Comparative International Development 46, no.3 (2011): 270-297.

Gobel, Christian. “Authoritarian Consolidation.” European Political Science 10 (2011): 176-190.

Gobel, Christian. “Semiauthoritarianism” in 21st Century Political Science: A Reference Handbook,

edited by John T. Ishiyama and Marijke Breuning. Thousand Oaks, Calif.: SAGE

Publications, 2011.

Gerschewski, Johannes. “The Three pillars of stability: legitimation, repression, and co-options in

autocratic regimes.” Democratization 20, no.1 (2013): 13-38.

Haynes, Jeffrey. “Introduction: Thirty-five years of democratization: the third and fourth waves of

democracy in perspectives.” In Routledge Handbooks of Democratization, edited by Jeffrey

Haynes. London and New York: Routledge, 2018.

Huntington, Samuel P. The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century.

Norman: University of Oklahoma Press, 1991.

Karl, Terry Lyne. “The Hybrid Regimes of Central America,” Journal of Democracy 6, no.3 (1995): 72-

87.

Kurlanzick, Joshua. Democracy in Retreat: The Revolt of the Middle Class and the Worldwide

Decline of Representative Government. New Haven and London: Yale University Press,

2013.

Levitsky, Steven, and Lucan Way. Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes After the Cold

War. New York: Cambridge University Press, 2010.

Levitsky, Steven and Lucan Way. “The Rise of Competitive Authoritarianism,” Journal of Democracy

13, no.2 (2002): 51-65.

Linz, Juan. Transitions to Democracy. The Washington Quarterly 13, no.3 (1990): 143-164.

Linz, Juan. Totalitarian and Authoritarian Regimes. Boulder: Lynne Rienne, 2000.

Linz, Juan and Alfred Stepan. “Toward Consolidated Democracies” Journal of Democracy 7, no.2

(1996): 14-33.

Lipset, Martin. “Some social requisites of democracy: economic and development and political

legitimacy.” American Political Science Review 53, (1959): 69-105

57

Lisa, Anderson. "Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differences Between Tunisia, Egypt,

and Libya." Foreign Affairs 90, no.3 (2011): 2–7.

Marquez, Xavier. Non-democratic Politics: Authoritarianism, Dictatorship, and Democratization.

London: Palgrave, 2017.

McFaul, Michael. “The Fourth Wave of Democracy and Dictatorship: Non-Cooperative Transition in

the Post-Communist World.” World Politics 54. no.2 (2002): 212-244

Merkel, Wofgang “Is There a Crisis of Democracy?” Democratic Theory 1. No.2 (2014): 12-14.

Moore, Barrington. Social Origins of Dictatorship and Democracy. Boston: Bacon Press, 1966.

Morlino, Leonardo. “Are there hybrid regimes? Or are they just an optical illusion?” European

political Science Review 1, no.2 (2009): 273-296.

Morlino, Lenonardo., Dirk Berg-Schlosser and Bertrand Badie. Political Science: A Global

Perspective. London: SAGE, 2017.

Nashashibi, Sharif “Putin and Sisi: Putin and Sisi: A fine bromance.” Aljazeera.

https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2015/02/putin-sisi-fine-bromance-russia-egypt-

150212045146583.html. (accessed at June 7, 2018).

Nathan, Andrew J. “China’s Challenge.” In Authoritarianism goes Global, edited by Larry Diamond,

Marc F. Plattner and Christopher Walker. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2016.

Nff, Jorge and Bernd Reiter. The Democratic Challenge: Rethinking Democracy and

Democratization. New York: Palgrave Macmillan, 2009.

Norris, Pippa. Democratic Deficit: Critical Citizens Revisited. Cambridge: Cambridge University

Press, 2011.

O’ Donnell, Guillermo and Philippe Schmitter. Transitions from Authoritarian Rule. Baltimore: Johns

Hopkins University Press, 1986.

Ortman, Stephan. “Singapore: from hegemonic to competitive authoritarianism.” In

Routledge Handbook of Southeast Asian Democratization, edited by William Case. New

York: Routledge, 2015.

Ottaway, Marina. Democracy Challenged: The Rise of Semi-Authoritarianism. Washington D.C.:

Carnegie, 2003.

Pishchikova, Kateryna and Richard Youngs. “Divergent and partial transitions: Lessons from Ukrain

and Egypt.” In Democratisation in the 21st Century: Reviving transitology, edited by

Mohammad-Mahmoud Ould Mohamedou and Timothy D. Sisk. London and New York:

Routledge, 2017.



58

Rueschemeyer, Dietrich, Evelyne Hubner Stephens and John D. Stephens. Capitalist Development

and Democracy. Chicago: University of Chicago Press, 1992.

Andreas Schedler. Electoral Authoritarianism: The Dynamics of unfree competition. Boulder, Colo:

L. Rienner Publishers, 2006.

Schmitter, Philippe C. “From transitology to consolidology. In Democratisation in the 21st

Century: Reviving transitology, edited by Mohammad-Mahmoud Ould Mohamedou and

Timothy D. Sisk. London and New York: Routledge, 2017.

Sinpeng, Aim and Aries A. Arugay. “The middle class and democracy in Southeast Asia.” In

Routledge Handbook of Southeast Asian Democratization, edited by William Case. New

York: Routledge, 2015.

Tansey, Oisin. The International Politics of Authoritarian Rule. Oxford: Oxford University Press, 2016.

Tansey, Oisin., Kevin Koehler and Alexander Schmotz. “Ties to the Rest: Autocratic Linkages and

Regime Survival.” Comparative Political Studies 50, no.9 (2016): 1221-1254.

The Economist Intelligence Unit, Democracy Index 2017: Free Speech underattack. www.eiu.com,

(accessed July 15, 2018).

Tiezzi, Shannon. “China’s Egypt Opportunity.” The Diplomat.

https://thediplomat.com/2014/12/chinas-egypt-opportunity/ (accessed June 7, 2018)

Vanderhill, Rachel. Promoting Authoritarianism Abroad. Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers,

2013.

Whitehead, Laurence. “Antidemocracy Promotion: Four Strategies in Search of a Framework.”

Taiwan Journal of Democracy 10, no.2 (2014): 1-24.

Zakaria, Fareed. “The Rise of Illiberal Democracy.” Foreign Affairs 76, no.6 (1997): 22-43.

http://www.eiu.com/

หน่วยที่ 9...1. ท าแบบประเม นผลตนเองก...

Documents

Transcript of หน่วยที่ 9...1. ท าแบบประเม นผลตนเองก...