หนวยท 14

บรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอนโยบายและแผนการศกษา

ผเขยน ผชวยศาสตราจารย ดร.ชชาต พวงสมจตร

ชอ ผชวยศาสตราจารย ดร.ชชาต พวงสมจตร วฒ กศ.บ.(สงคมศกษา) มศว.ปทมวน ค.ม., ค.ด. (บรหารการศกษา) จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ต าแหนง ผชวยศาสตราจารย ประจ าสาขาวชา

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 14

2

หนวยท 14

บรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอนโยบายและแผนการศกษา

เคาโครงเนอหา ตอนท 14.1 ววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

14.1.1 ความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลย 14.1.2 ววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลยยคตางๆ 14.1.3 สภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ตอนท 14.2 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษา 14.2.1 ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรเทคโนโลยตอระบบสงคม 14.2.2 ความส าคญของวทยาศาสตรเทคโนโลยตอระบบการศกษา 14.2.3 ความส าคญของวทยาศาสตรเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษา

ตอนท 14.3 การวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอนโยบายและแผนการศกษา

14.3.1 ลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 14.3.2 ขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนด

นโยบายและแผนการศกษา 14.3.3 กรณตวอยางของการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการ

ก าหนดนโยบายและแผนการศกษา

แนวคด 1. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมววฒนาการมาตงแตยคหนใหมเมอประมาณ 6,000 ปกอน

ครสตศตวรรษ จ าแนกเปน 4 ยค คอ 1) วทยาศาสตรและเทคโนโลยในสมยโบราณ 2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยกลาง 3) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม และ 4) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปจจบน

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนการศกษาในสองสถานะ คอ1) เปนสงแวดลอมทมอทธพลตอนโยบายและแผนทางการศกษา และ 2) เปนเปาหมายของการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษา

3

3. การวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนการศกษาใหเหนถงผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนทางการศกษา โดยมขนตอนส าคญ 5 ขนตอน คอ ปจจยปอน การตความ การคาดการณ ผลผลต และ กลยทธ

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 14 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายถงความหมาย ววฒนาการ สภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลยได

2. บอกความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบสงคม ระบบการศกษา นโยบายและแผนการศกษาได

3. วเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอนโยบายและแผนการศกษาได

4

ตอนท 14.1 ววฒนาการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 14.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระโดยละเอยดในแตละตอน

หวเรอง 14.1.1 ความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลย 14.1.2 ววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลยยคตางๆ 14.1.3 สภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แนวคด 1. วทยาศาสตรเปนความรตามธรรมชาตทสามารถพสจนไดและน าความรนนมาจดใหเปน

ระบบระเบยบ สวนเทคโนโลยคอการน าความรทางวทยาศาสตรและศาสตรอนๆ มาประยกตใชตามความตองการของมนษย

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมววฒนาการมาตงแตยคหนใหมเมอประมาณ 6,000 ปกอนครสตการ โดยจ าแนกออกเปน 4 ยค คอ วทยาศาสตรและเทคโนโลยในสมยโบราณ วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยกลาง วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม และ วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปจจบน

3. สภาพการณของวทยาศาสตรและเทคโนโลยของไทยยงอยในสภาพทขาดฐานความร ขาดความพรอมทงดานบคลากร โครงสรางพนฐานและความสามารถในการแขงขนเมอเทยบกบประเทศทประสบความส าเรจในการพฒนาประเทศ โดยทศทางในการปรบตวขนกบองคประกอบ 3 ประการ คอ การตงเปาหมายในการปรบตว เครองมอทใชในการปรบตว และเงอนไขในการด าเนนการ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 14.1 จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลยได 2. อธบายววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลยในแตละยคได 3. อธบายสภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลยได

5

เรองท 14.1.1 ความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ความหมายของวทยาศาสตร

ค าวา วทยาศาสตร ตรงกบค าภาษาองกฤษวา "Science" ซงมาจากศพทภาษาลาตนวา "Scientia" แปลวา ความร (Knowledge) ไดมผใหความหมายไวหลากหลายดงน

Longman Dictionary of Contemporary English (1995: 1274) ใหความหมายของวทยาศาสตร วา หมายถงความรเกยวกบโลก โดยเฉพาะอยางยงความรทมาจากการตรวจสอบทดลองจนพบความจรงทพสจนได

พจนานกรมฉบบราชบณฑต พ.ศ. 2542 (2546 : 1075) ใหความหมายของวทยาศาสตรวา “น. ความรทไดโดยการสงเกตและคนควาจากปรากฏการณธรรมชาตแลวจดเขาเปนระเบยบ, วชาทคนควาไดหลกฐานและเหตผลแลวจดเขาเปนระเบยบ”

พชราภรณ พสวต (2522 : 3) อธบายวา วทยาศาสตร คอ วชาทมเนอหาสาระซงเปนเรองราวของสงแวดลอม ปรากฏการณธรรมชาต ซงมนษยไดรวบรวมความจรง (facts) เหลานนเพอน ามาประมวลเปนความร (knowledge) และตงเปนกฎเกณฑ (principles) ขน

สปปนนท เกตทต (2527 :11) ใหความหมายของวทยาศาสตรวา คอ การบรรยายถงความสมพนธระหวางสวนตางๆ ในธรรมชาต ทงในสภาพนงและสภาพการเปลยนแปลงตามกาลเวลาและตามสภาพการกระตน ทงจากภายในหรอจากสภาพภายนอก วทยาศาสตรจงมความเปนสากลเพราะเปนการสงเกตหากฎเกณฑซงเปนสากล

สทศน ยกสาน. (2530: 13) ใหความหมายวา วทยาศาสตร คอ ศาสตรทเรยนเพอใหเขาใจธรรมชาต เรยนโดยการสงเกต ตงสมมตฐาน และหาทางคดคนพสจนสมมตฐานนน

กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน (2531: 174) ใหความหมายของวทยาศาสตรวา หมายถงวชาหรอประมวลความรทเปนจรง ซงไดจากการสงเกต ศกษาและคนควาทดลองแลวน ามาจดไวเปนหมวดหมอยางมระเบยบและสรปเปนกฎได

ช านาญ เชาวกรตพงศ. (2534 : 5) ไดใหความหมายของวทยาศาสตรวาหมายถง ความรทแสดงหรอพสจนไดวาถกตองเปนความจรง จดไวเปนหมวดหม มระเบยบและขนตอน สรปไดเปนกฎเกณฑสากล เปนความรทไดมาโดยวธการทเรมตนดวยการสงเกต และ/หรอ การจดทเปนระเบยบมขนตอน และปราศจากอคต

มงกร ทองสขด(ม.ป.ป.: 1-2) ใหความหมายของวทยาศาสตร วาหมายถง ความรเกยวกบธรรมชาตทอยรอบ ๆ ตวเรา ซงมนษยไดศกษาคนควาสะสมมาตงแตอดตจนกระทงถงปจจบน และจะ

6

ศกษาตอไปในอนาคตอยางไมรจกจบสน มนษยไดพยายามศกษาเกยวกบสงแวดลอมวา 1. สงตางๆ มความเปนมาอยางไร 2. สงเหลานนมความสมพนธตอกนอยางไรบาง 3. พฒนาการของสงเหลานนมระเบยบแบบแผน หรอมหลกเกณฑอยางไร และ จะบงเกดขนในอนาคตอยางไร 4. มนษยจะน าความรทงหลายมาใชใหเกดประโยชนไดอยางไรบาง

โดยสรปแลว วทยาศาสตร คอ ความรตามธรรมชาตทมสามารถพสจนไดและน าความรนนมาจดใหเปนระบบระเบยบ

ความหมายของเทคโนโลย

กด(Good, 1973: 592) ใหความหมายของเทคโนโลยไวดงน 1. ระบบทางวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบเทคนค 2. การน าเอาวทยาศาสตรมาแกไขปญหาในทางปฏบต 3. การจดระบบของขอเทจจรงและหลกการ จนเปนทยอมรบเพอจดหมายในทางปฏบต

และอาจรวมไปถงหลกการตางๆ ฮลเซย(Halsay,1974: 935) ใหความหมายของเทคโนโลยวา 1. การน าเอาความรทางวทยาศาสตรไปใชเพอใหบงเกดผลในทางปฏบต เพอใหเปนไปตาม

จดมงหมายทวางไว ซงจะเหนไดจากการน าเอาเทคโนโลยมาใชในดานอตสาหกรรมตางๆ 2. ระเบยบวธกระบวนการและสงประดษฐทเปนผลมาจากการใชความรทางวทยาศาสตร 3. การใชวสด วตถบรการ และสงประดษฐตางๆ

พจนานกรมฉบบราชบณฑต พ.ศ.2542 (2546 : 538) ใหความหมายของเทคโนโลยวา “ น.วทยาการทน าเอาความรทางวทยาศาสตรมาใชใหเกดประโยชนในทางปฏบตและอตสาหกรรม”

ผดงยศ ดวงมาลา (2523 : 16) ไดใหความหมายของเทคโนโลยวา หมายถงกจกรรมทเกยวของกบเครองจกรกล สงประดษฐใหมๆ ทาง อตสาหกรรม ถาในแงของความร เทคโนโลยจะหมายถง ความรหรอศาสตรทเกยวกบเทคนคการผลตในอตสาหกรรม และกจกรรมอน ๆ ทจะเอออ านวยตอการด ารงชวตของมนษย หรออาจสรปวา เทคโนโลย คอ ความรทมนษยใชทรพยากรตาง ๆ ใหเกดประโยชนแกมนษยเอง ทงในแงความเปนอยและการควบคมสงแวดลอม

เสรมพล รตสข (2526: 1) ใหความหมายของเทคโนโลยวา เทคโนโลยนนคอ know-how คอ เปนความรวาจะท าอยางไร เชน จะผลตสบไดอยางไร จะผลตกระแสไฟฟาอยางไร เปนตน ดงนน

7

วทยาศาสตรจงเปนแตเพยงความร สวนเทคโนโลยนนเปนการน าความรไปใชในทางปฏบตใหเกดสงซงมองเหนได วดไดหรอจบตองได

สปปนนท เกตทต (2527: 11) ใหความหมายวา เทคโนโลย คอ การน าความรทางวทยาศาสตร และศาสตรอน ๆ มาผสมผสานประยกต เพอสนองเปาหมายเฉพาะตามความตองการของมนษยดวยการน าทรพยากรตาง ๆ มาใชในการผลตและจ าหนาย

สทศน ยกสาน (2529: 59) กลาวถงเทคโนโลยวา คอสงทเราน าไปใชใหเกดประโยชนแกการด ารงชวต

เยนใจ เลาหวนช (2530: 16) ใหความหมายของเทคโนโลยวา เทคโนโลย คอ ความรความสามารถทจะท าใหส าเรจประโยชนตามจดประสงค

สมชอบ ไชยเวช (2530: 24) ใหความหมายของเทคโนโลยวา เทคโนโลย หมายถงขดความสามารถ 3 องคประกอบ คอ

1. ความร(knowledge) 2. ความช านาญ (skill) 3. ประสบการณ(experience)

กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน(2531: 174) ใหความหมายของเทคโนโลยวา หมายถง วทยาการ เทคนค ส าหรบควบคมหรอใชประโยชนจาก ธรรมชาตแวดลอม อนเปนผลทไดมาจากการศกษาวเคราะห วจย ทดสอบ ทดลองหรอพฒนาทสามารน าไปใชในการผลตสนคา นนคอ ความรทบอกวาจะท าสงนนสงนไดอยางไร เชน วธการหรอเทคนคการผลต เปนตน

ธรรมนญ โรจนะบรานนท (2531 : 170) กลาววา เทคโนโลย คอ ความรวชาการรวมกบความรวธการ และความช านาญทสามารถน าไปปฏบตภารกจใหมประสทธภาพสง โดยปกตเทคโนโลยนนมความรวทยาศาสตรรวมอยดวย นนคอวทยาศาสตรเปนความร เทคโนโลยเปนการน าความรไปใชในทางปฏบต จงมกนยมใชสองค าดวยกน คอ วทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอเนนใหเขาใจวา ทงสองอยางนตองควบคกนไปจงจะมประสทธภาพสง ช านาญ เชาวกรตพงศ (2534 : 5) ไดใหความหมาย เทคโนโลย หมายถง วชาทวาดวยการประกอบวตถเปนอตสาหกรรม หรอวชาชางอตสาหกรรม หรอการน าเอาวทยาศาสตรมาใชในทางปฏบต

สรปไดวา เทคโนโลย หมายถง วชาทน าเอาความรทางวทยาศาสตรและศาสตรอน ๆ มาประยกตใชตามความตองการของมนษย

8

เรองท 14.1.2 ววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ส าหรบเรองววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลยน ผเขยนสรปความจากบทเรยนออนไลน หนวยท 1 เรอง วทยาศาสตรและเทคโนโลย ในรายวชา วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน (http://cw.rmuti.ac.th/source/science/science_01_1.swf) ซงสรปไดวา ววฒนาการของวทยาศาสตรและเทคโนโลย จ าแนกไดเปน 4 ยค คอ 1) วทยาศาสตรและเทคโนโลยในสมยโบราณ 2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยกลาง 3) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม และ 4) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปจจบน ดงสาระส าคญทสรปได ตอไปน

1. วทยาศาสตรและเทคโนโลยในสมยโบราณ วทยาศาสตรและเทคโนโลยในสมยโบราณจ าแนกออกเปน 3 ชวงยอย ดงน

1.1 วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยเรมแรก นบตงแตสมยยคหนใหมเมอประมาณ 6,000 ป กอนครสตศตวรรษ มนษยเรมมการสราง

บานเรอนทอยอาศยเปนชมชนใหญขน มการพฒนาทางดานเกษตรกรรม มการใชโลหะหลอมซงเรยกวายคส ารด(Bronze Age) โดยใชทองแดงผสมกบดบกเพอความแขงแรง ทส าคญคอ เรมมการบนทกภาษาเกดขนในอารยธรรมเรมแรก เชน อารยธรรมเมโสโปเตเมย(Mesopotamian Civilization) อารยธรรมอยปต(Egyptian Civilization) อารยธรรมในอเมรกากลาง (Central American Civilization) และ อารยธรรมในเอเชย(Asian Civilization) ดงสาระส าคญตอไปน ก. อารยธรรมเมโสโปเตเมย เปนอารยธรรมเกาแกทเกดขนในบรเวณทราบลมแมน าไทกรส(Tigris) และ ยเฟรตส(Euphrates) ค าวา “เมโสโปเตเมย” เปนภาษากรก หมายถง ดนแดนทอยระหวางแมน าทงสอง ปจจบนคอ ประเทศอรก ณ ทแหงนมชนชาตหลากหลาย ทส าคญคอชาวสเมเรยน ทไดประดษฐอกษรคนฟอรม(Cuneiform) ซงเกดจากการใชกระดกมลกษณะเปนรปลม กดบนดนเหนยวในขณะออนตว ซงนบเปนตวอกษรทเกาแกทสดในโลก นอกจากนชาวสเมเรยนยงเรมมการคดคนปฏทนขนใช โดยก าหนดให 1 เดอนม 29.5 วน 1 ปม 12 เดอน และถอหนวย 60 ในการนบวนาทและชวโมง ข. อารยธรรมอยปต โดยชนชาวอยปตโบราณตงถนฐานในดนแดนลมแมน าไนล เมอประมาณ 4,000 ปกอนครสตศกราชอารยธรรมอยปตใหความรแกมนษยชาตมากมาย สบเนองจากความเชอในเรองการกลบชาตมาเกด ท าใหชาวอยปตคดคนการท ามมมศพ เพอรกษาศพไมใหเนาเปอย และสรางทบรรจศพอยางแขงแรง คอปรามด การสรางปรามดตองใชก าลงคนจ านวนมากและใชหลกการดานกลศาสตร คณตศาสตร และสถาปตยกรรมทล ายค ซงนกวทยาศาสตรในปจจบนยงไมสามารถใหค าตอบวาคนสมยโบราณสามารถท าไดอยางไร

9

นอกจากนชาวอยปตยงไดประดษฐอกษรฮโรกราฟก(Hieroglyphic) ซงเปนอกษรภาพและตอมาอกษรภาพนไดดดแปลงเปนตวเดโมตก (Demotic) ซงใชในภาษากรกปจจบน ชาวอยปตโบราณสามารถค านวณพนทของสเหลยมจตรส สเหลยมผนผา และทรงกลม นอกจากนชาวอยปตโบราณยงมความรดานดาราศาสตรอยางด และไดก าหนดปฏทนของตนเอง โดยก าหนดให 1 ปม 360 วน และตอมาก าหนด 1 ป ม 365 วน โดยแบงออกเปน 12 เดอน ความรดานชวภาพของชาวอยปตโบราณ คอ การศกษาคนควาเกยวกบกายวภาคและสรรวทยาของรางกายมนษย ซงน าไปสความเจรญกาวหนาดานการแพทยสาขาตางๆ โดยเฉพาะจกษแพทย ทนตแพทยและศลยแพทย ซงเปนพนฐานใหแกชาวกรกในสมยตอมา ค. อารยธรรมอเมรกากลาง แหลงอารยธรรมส าคญอยทบรเวณแหลมยกาตน(Yucatan) หรอบรเวณทเปนประเทศกวเตมาลา ฮอนดรส นการากว คอสตารกา ปานามา โคลมเบย เอกวาดอร เปร โบลเวย ชล และอารเจนตนาในปจจบน โดยในสมยโบราณมชนเผาทอยอาศยในบรเวณเหลาน ไดแก มายา(Mayas) แอสแทค (Aztecs) และอนคา (Incas) ซงเชอกนวา ชนเผาแอสแทคมความรดานดาราศาสตรมาก สวนชนเผาอนๆ กมรองรอยของอารยธรรมทเจรญมากเชนกน โดยเฉพาะอยางยงดานสถาปตยกรรมการกอสราง ง. อารยธรรมในเอเชย มแหลงอารยธรรมส าคญอยในประเทศอนเดยและจน อารยธรรมอนเดยมความเจรญสงสดเมอ 3,000 – 2,000 ปกอนครสตศกราช ส าหรบประเทศไทยมการขดพบสงของเครองใชทแสดงถงอารยธรรมทมความเจรญอยางมาก และมอายมากกวาทพบในอนเดย จน และเมโสโปเตเมย

1.2 วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยกรก กรก(Greeks) เปนค าทใชเรยกชนชาตเฮลเลยน(Hellenes) ตงประเทศชอวาเฮลลาส(Hellas) อยทบรเวณรอบทะเลเอเจยน(Aegean Sea) กรกมการปกครองเปนแควนเลกๆ มการพฒนาดานปรชญา กฎหมาย และวทยาศาสตรอยางสงสด แควนทไดรบการพฒนาดานวทยาศาสตร ไดแก แควนไอโอเนย(Ionia) โดยชาวกรกมอกษรฟนเชยน(Phaenician) ใชบนทกความรตางๆ ซงอกษรนไดพฒนาเปนอกษรลาตนและองกฤษ นกปรชญาและนกวทยาศาสตรชาวกรกทส าคญ ไดแก

ก. เทลสแหงไมเลตส (Thales of Miletus 636 – 546 กอน ค.ศ) ทานผนไดรบการยกยองวาเปนนกวทยาศาสตรคนแรกของกรกและมนษยชาต ซงใหความรดานดาราศาสตรและเรขาคณต

ข. เอมเพโดคลส (Empedocles 495 – 430 กอน ค.ศ) เปนผตงทฤษฎธาตส(Theory of Four Humours) ซงกลาววาสงมชวตประกอบดวย ดน น า ลม ไฟ

ค. ฮปโปเครตส(Hippocrates 490 – 377 กอน ค.ศ) เปนบดาแหงการแพทย โดยลบลางความเชอทวาโรคภยไขเจบเปนการกระท าของสงเหนอธรรมชาต

10

ง. อรสโตเตล(Aristotle 384 – 322 กอน ค.ศ) เปนบดาของสตววทยา ธรรมชาตวทยาและศาสตรดานอนๆ อกมาก เปนนกปราชญชาวกรกทส าคญ เนองจากค าสอนของอรสโตเตล มการถายทอดและเชอถอในชนชาตตางๆ นานถง 2,000 ป

1.3 วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยอเลกซานเดรย เมอ 334 ปกอนครสตศกราช พระเจาอเลกซานเดอรมหาราชไดเขายดครองอยปต เปอรเซย กรก และไดจดตงชมชนเปนศนยการคาและวทยาการทเมองอเลกซานเดรย ซงอยบรเวณปากแมน าไนล ตอมาเมอพระเจาอเลกซานเดอรสนพระชนมลง ราชวงศ “โทเลอม” ไดครองเมองตอมาและไดสงเสรมการศกษาดานวทยาศาสตรสาขาตางๆ อยางมาก มการทดลองและบนทกขอมลในมวนกระดาษปาปรส และรวบรวมไวทหอสมดอเลกซานเดรย ซงจดเปนแหลงสะสมวชาการทใหญทสดในโลกของสมยนน มมวนปาปรสมากถง 7 แสนมวน นกวทยาศาสตรทส าคญในสมยน ไดแก

ก. ยคลด (Euclid 300 – 260 กอน ค.ศ) บดาของเรขาคณต เปนนกคณตศาสตรชาวกรกทกลาวถงการหา ห.ร.ม. หรอ ตวหารรวมมาก ของจ านวนนบสองจ านวนทมคามากอยางรวดเรว ซงในปจจบนเรยกวาขนตอนวธแบบยคลด

ข. อารคมดสแหงไซราควส(Archimedes of Syracuse 287 – 212 กอน ค.ศ) เปนนกวทยาศาสตรทยงใหญดานฟสกสกลศาสตร เปนนกประดษฐทฉลาดล ายค เปนผคนพบ กฎของคานดด คานงด คนพบวาน าหนกของวตถทหายไปเมอชงในน าจะเทากบน าหนกของน าทถกวตถนนแทนท

ค. โทเลอม (Claudius Ptolemy ค.ศ. 127 – 170) เปนผเขยนหนงสออลมาเจสท(Almagest) ซงกลาววาโลกนเปนศนยกลางของจกรวาล ดวงอาทตยและดาวเคราะหดวงอนๆ โคจรรอบโลก หนงสอเลมนมอทธพลตอการศกษาดาราศาสตรถง 1,500 ปตอมา

ง. เกเลน(Galen of Pergamum ค.ศ. 131 – 201) เปนแพทยผยงใหญทศกษากายวภาคและสรระวทยาของคนโดยการผาตดลงและหม จงท าใหขอมลผดพลาดแตกมอทธพลตอการพฒนาดานการแพทยเกอบ 1,200 ปตอมา

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยกลาง วทยาศาสตรสมยกลางเรมตงแต ค.ศ. 450 – 1700 โดยวทยาศาสตรยคนเกยวของกบวชาปรชญาอยบางสวน แตเนองจากมการรกรานแยงดนแดนโดยอนารยชน(Barbarian) ไปยงอาณาจกรทเคยรงเรองมากอน โดยเฉพาะอาณาจกรโรมน ท าใหวชาการตางๆ ชะงกไป ประกอบความเชอทางศาสนาทบงคบใหผสนใจคนควาทางวทยาศาสตรตองจ ากดความคดและการคนควาตางๆ ลง ดงนนวทยาศาสตรสมยกลางจงแบงเปน ยคมด และยคฟนฟศลปวทยา ในยคมดนเกอบไมมความรใหมๆเพมขนเลย สวนมากเปนการรวบรวมและแปลต าราทมอยเดมจากอยปตโบราณและกรกโบราณ โดยชนชาตอาหรบเปนผแปลจากตนฉบบเดมเปนภาษาอาหรบ ดงนนในครสตศตวรรษท 9 อาหรบจงเปน

11

ผน าดานปรชญา และวทยาศาสตร ตอมายโรปจงรบความรจากอาหรบในปลายครสตศตวรรษท 12 และแปลต าราจากอาหรบกลบเปนภาษาลาตนและมการใชแพรหลายในยโรปจนถงกลางศตวรรษท 14 จงเขาสยคฟนฟศลปวทยา หรอยคฟนฟศลปวฒนธรรม กลางศตวรรษท 14 เมอวทยาศาสตรเขาสยคฟนฟศลปวทยา ไดมการประดษฐแทนพมพโดยโยฮนน กเตนเบรก (Johann Gutenberg ค.ศ.1397 – 1468) ชาวเยอรมน และท าใหมการเผยแพรวชาการดานวทยาศาสตรไดกวางขวางมากขน นกวทยาศาสตรทส าคญในสมยนไดแก

ก. ลโอนาโด ดาวนช(Leonardo da Vinci ค.ศ. 1452 - 1519) เปนนกวทยาศาสตรทสนใจกายวภาค กลศาสตร และจลศาสตรของไหล นบเปนผรเรมน าวทยาศาสตรเขาสยคใหม

ข. นโคลส โคเพอรนคส(Nicholaus Copernicus ค.ศ. 1473 – 1543) เปนนกวทยาศาสตรเชอสายโปแลนด ไดใหทฤษฎเกยวกบจกรวาลวา ดวงอาทตยเปนศนยกลางของระบบสรยะ โลกไมใชศนยกลางของจกรวาล นบเปนการปฏวตทางดาราศาสตรครงส าคญ เพราะเปนการอางทฤษฎทคานกบความเชอเดมตามทโทเลอม(Coaudius Ptoleme, ค.ศ. 127 – 170) เขยนไวในหนงสอ อลมาเจสน เมอประมาณ 1,500 ป มาแลว

ค. แอนเดรยส วเซเลยส (Andreas Vesalius ค.ศ. 1514 – 1563) เปนนกกายวภาคศาสตรผศกษาจากศพคนจรงๆ และคดคานค าสอนของเกเลนท าใหค าสงสอนของเกเลนซงเชอถอกนมานานถง 1,500 ป ถกลมลางไป การศกษากายวภาคของคนจากรางกายของคนจงท าใหการพฒนาดานการแพทยเจรญกาวหนาเขาสยคปจจบนมากขน

ง. กาลเลโอ (Galileo Galilei ค.ศ. 1564 – 1642) เปนนกดาราศาสตร นกคณตศาสตรและนกฟสกสชาวอตาเลยน ผมความคดเหนกาวหนาล ายคมาก และไมเหนดวยกบความเชอดานวทยาศาสตรโบราณของอรสโตเตล โทเลอม และเกเลน ซงนกวทยาศาสตรทงสามทานนมอทธพลตอการพฒนาวทยาศาสตรมากวาพนปทงสน ท าใหกาลเลโอประสบปญหาในการเผยแพรความรทางดานวทยาศาสตรอยางมากเพราะขดแยงกบค าสอนทางศาสนาอกดวย กาลเลโอไดชอวาเปนบดาแหงการทดลองทางวทยาศาสตร เขาคนพบแรงดงดดของโลกตอวตถในชนแรก และเปนผประดษฐกลองดดาวทสามารถสองดการเคลอนไหวของดาวไดเปนคนแรก

จ. โยฮน เคปเลอร (Johannes Kepler ค.ศ. 1157 – 1630) เปนนกวทยาศาสตรคนแรกทวางรากฐานเกยวกบการเคลอนทของจกรวาล และอธบายถงวธการโคจรของดาวเคราะหทง 9 ดวง ปจจบนยงใชกนอยเรยกวา กฎของเคปเลอร เขาสรปวา ดวงดาวตางๆ โคจรเปนวงรไมใชวงกลม

ฉ. โรเบรต บอยล(Robert Boyle ค.ศ. 1627 – 1692) เปนบดาแหงวชาเคมและเปนคนแรกทผลกดนใหเกดวทยาศาสตรสมยใหมซงมการทดลอง ประกอบกบการตงทฤษฎโจมตแนวคดของอรสโตเตลทกลาววา สสารประกอบดวยธาต 4 ชนด แตบอยลกลาววาสสารประกอบดวยธาตมากกวานนมากมาย

12

ช. จอหน เรย (John Ray ค.ศ. 1627 – 1705) เปนผรเรมงานดานชววทยา จ าแนกพชพนธไมตางๆ เปนหมวดหมและตงชอไวดวย เขาจ าแนกพชตางๆ กวา 1,186,000 ชนดไวเปนหมวดหม จงไดรบสมญานามวา บดาแหงพฤกษศาสตร

ซ. เอนตน แวน เลเวนฮก(Anton Van Leuwenhoek ค.ศ. 1632 – 1723) เขาเปนผคนพบวธสรางกลองจลทรรศน น าไปสองดสงมชวตเลก แลวสามารถไดรายละเอยดของสงมชวตเลกๆ นนได ขอมลของเขาท าใหความรเรองจลชวนกระจางขนมาก โดยกลองจลทรรศนของเขาสามารถขยายไดถง 270 เทา เขาจงไดรบสมญานามวา บดาแหงโลกจลชวน

ฌ. เซอร ไอแซก นวตน(Sir Isaac Newton ค.ศ. 1642 – 1727) เขาเปนผคนพบกฎแหงความโนมถวงซงเปนกฎสากลอนดบแรก จงไดรบสมญานามวา บดาของวทยาศาสตรสมยใหม และเปนผศกษาเรองแสง โดยเจาะชองเลกๆ ใหแสงผานเขาไปในหองมด เมอเอาแทงแกวปรซมวางไวใหแสงแดดสองผานแสงสขาวจะกระจายเปนเจดส คอ มวง คราม น าเงน เขยว เหลอง แสด และแดง พรอมกบอธบายถงสาเหตของการเกดรงกนน า และสรปแรงดงดดของโลกจากการสงเกตลกแอปเปลตกลงพนดน ไมลอยไปในอากาศ โดยเรยกกฎนวา “กฎแรงดงดดระหวางมวลของนวตน” 3. วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม นบตงแตป พ.ศ. 1700 เปนตนมา ไดเขาสยควทยาศาสตรสมยใหม มการคนพบทฤษฎการสนดาปโดยลาววซเอ ความกาวหนาดานเคมสาขาตางๆ ไดเพมขนอยางรวดเรว พรอมๆ กบความกาวหนาดานฟสกสและกลศาสตร ซงน าไปสการพฒนาดานอตสาหกรรมและมการพฒนาของวทยาศาสตรทกสาขาเพอสนองความตองการของมนษยในการทจะครองโลกวทยาศาสตรและเทคโนโลยจนถงปจจบนน โดยยคนจ าแนกออกเปน 3 ยคยอย คอ 1)วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปฏวตอตสาหกรรม 2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยสงครามโลก และ 3) วทยาศาสตรและเทคโนโลยหลงการปฏวตทางอตสาหกรรม ดงสรปสาระส าคญตอไปน 3.1 วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปฏวตอตสาหกรรม การเปลยนแปลงครงยงใหญในวงการวทยาศาสตรและเทคโนโลยเกดขนในสมยปฏวตอตสาหกรรมเมอครสตศตวรรษท 18 โดยชวงนไดมการเปลยนแปลงความเชอจากปรชญาวทยาศาสตรโบราณมาเปนวทยาศาสตรแนวใหม มการใชรปแบบทางคณตศาสตรมาจ าลองศกษาธรรมชาต ท าใหเกดการคนพบและตงทฤษฎใหมๆ ขนมากมาย โดยนกวทยาศาสตรคนส าคญในยคสมยน คอ

ก. เบนจามน แฟรงคลน (Benjamin Franklin ค.ศ.1706 – 1790) คนพบวาไฟฟาเปนของไหล ซงเปนรากฐานท าใหคนพบอเลกตรอนในเวลาตอมา เขาคนพบไฟฟาในอากาศ ท าใหเกดฟาแลบและฟาผา และแนะน าวธการปองกนฟาผาโดยการประดษฐสายลอฟาขน นอกจากนยงไดเสนอแนะวาอาการเกดสารพษจากตะกว มกจะเกดกบบคคลทท างานในโรงพมพ

13

ข. เจมส วตต (James Watt ค.ศ. 1736 – 1819) ผปรบปรงเครองจกรไอน าของนวโคเมนและประดษฐเครองจกรไอน าแบบใหม โดยแกไขจดบกพรองจากแบบของนวโคเมนและไดพฒนาเครองจกรไอน าทท างานระบบ “ดบเบลแอกชน” ท าใหลกลอหมนไปได ซงเปนแนวทางในการประดษฐรถยนต รถไฟในเวลาตอมา และเปนผก าหนดก าลงเครองจกรเปน “แรงมา”

3.2 วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยสงครามโลก ในชวงสงครามโลกครงทหนง จดไดวาเปนสงครามเคม โดยประเทศมหาอ านาจไดระดม

นกวทยาศาสตรมาพฒนาเครองไมเครองมอทางการทหาร ทงเรอรบ เครองบนรบ รวมถงระเบดและแกสตางๆ สวนสงครามโลกครงทสองไดมการพฒนาจนเกดระเบดปรมาณและน ามาใชเพอท าลายลางและบบบงคบใหญปนยอมแพสงคราม โดยนกวทยาศาสตรทโดดเดนทสดในยคน คอ อลเบรต ไอนสไตน

อลเบรต ไอนสไตน(Albert Einstein ค.ศ 1879 – 1955) เปนนกฟสกสคณตศาสตรทคนพบทฤษฎสมพนธภาพ อนน าไปสการสรางระเบดปรมาณ และคดคนทฤษฎใหมซงน าไปสการส ารวจอวกาศ

3.3 วทยาศาสตรและเทคโนโลยหลงการปฏวตทางอตสาหกรรม ยคนเปนชวงตอจากยคปฏวตอตสาหกรรม เปนยคทเกดผลงานทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยเกดขนมากมาย สงผลใหชวตความเปนอยของมนษยสขสบายยงขน ความเปนอยดขนและปลอดภยจากโรคภยไขเจบ โดยนกวทยาศาสตรคนส าคญในยคน ไดแก

ก. ลาววซเอ (Antoine Laurent Lavoisier ค.ศ. 1974 – 1994) เปนผสนใจทางดานเคม ไดตงทฤษฎการสนดาป เขาไดตงชอกาซทท าใหลกไหมวา “กาซออกซเจน” และตงกฎทรงแหงมวลสาร ซงมใจความวา “มวลของสารกอนท าปฏกรยายอมเทากบมวลของสารหลงการท าปฏกรยา”

ข. วอลตา (Alessandro A. Volta ค.ศ. 1744 – 1827) ไดทดลองใชแผนสงกะสและทองแดงตดใหกลมคลายเหรยญบาทประกบสลบกน แลวน าปลายขางหนงจมลงในอางน าทมเกลอและชนสวนของหนงสตวปนอยดวย ปรากฏวาเกดกระแสไฟฟาขน เขาเรยกเครองมอนวา “โวลทาอกไฟล” และเมอเชอมโวลทาอกไฟลหลายๆ อนเขาดวยกนพบวาเกดกระแสมากขนซงเปนหลกของแบตเตอรในปจจบน

ค. ลามารก (Jean Baptise – Chevalier de Lamark ค.ศ. 1744 – 1829) เขาสนใจเรองความแตกตางและความเหมอนกนของสงมชวต จงไดจดแบงสตวเปนหมวดหมและไดตงกฎการใชและไมใช ทอธบายวาลกษณะดอยจะถายทอดจากบรรพบรษไปยงลกหลานและลกษณะทไมจ าเปนจะคอยๆ เสอมสลายไป

ง. เอดมนน ฮลลย (Edmund Halley ค.๖. 1656 – 1742) เปนนกดาราศาสตรชาวองกฤษทศกษาคนควาหาต าแหนงดาวฤกษตางๆ เขาไดบนทกการเคลอนทของดาวหางดวงหนงและ

14

ไดพยากรณวาดาวหางดวงนนจะปรากฏใหเหนในทก 76 ป และกเปนดงทเขาท านาย เพอเปนเกยรตแกเขาดาวหางดวงนนจงชอวา “ดาวหางฮลลย”

จ. เอดวารด เจนเนอร (Edward Jenner ค.ศ. 1749 – 1823) เปนผคนพบวธปลกฝเพอปองกนไขทรพษ

ฉ. เซอร ฮมฟรย เดว (Sir Humphry Davy ค.ศ. 1778 – 1829) ไดคนพบวากาซไนตรสออกไซด สามารถใชเปนยาสลบได

ช. แอมแปร (Andre – Marie Ampere ค.ศ. 1774 - 18) เปนผคนพบกระแสไฟฟาสลบ ซงตอมานกวทยาศาสตรไดตงชอหนวยวดกระแสไฟฟาวา “แอมแปร” เพอเปนเกยรตแกเขา

ซ. ไมเคล ฟาราเดย (Michael Faraday ค.ศ. 1791 – 1867) เปนผคนพบสนามแมเหลกไฟฟา ซงตอมาพฒนาเปนเครองก าเนดไฟฟา พบหลกการของหมอแปลง พบกฎการแยกสลายดวยไฟฟาซงยงใชกนอยในปจจบน

ฌ. โทมส อลวา เอดสน (Thomas Alva Edison ค.ศ. 1847 – 1931) เปนนกประดษฐทส าคญคนหนงของโลก ไดประดษฐเครองบนทกเสยงเครองแรกของโลก หลอดไฟฟา เครองฉายภาพยนตร โดยเขามสงประดษฐทจดลขสทธ 1,328 ชน และทไมไดจดลขสทธอกมากมาย

ญ. ชารล โรเบรต ดาวน(Charles Robert Dawin ค.ศ. 1809 – 1882) เปนผคนพบทฤษฎววฒนาการของสงมชวต

ฎ. เกรเกอร โยฮนน เมนเดล (Gregoe Johann Mendel ค.ศ. 1822 – 1884) เขาไดศกษาทดลองเกยวกบการผสมพนธสตวและไดสรปเปนกฎเรยกวา “กฎทางพนธกรรมของเมนเดล” และไดชอวาเปนบดาของพนธกรรมศาสตร

ฏ. ลเธอร เบอรแบงค (Luther Burbank ค.ศ. 1849 – 1926) เขาไดทดลองผสมพนธไมดอกและไมผล และทดลองผสมขามพนธและเลอกพนธทดทสดไวจนไดพนธใหมทมคณภาพมากมาย เขาไดสมญาหวา “ผวเศษแหงตนไม”

ฐ. หลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur ค.ศ. 1822 – 1895) เปนผคนพบจลนทรยและวางรากฐานทฤษฎแบคทเรย ใชวธการพาสเจอรไรเซชน(Pasteurization) ในการก าจดแบคทเรยในอาหาร โดยการท าใหอาหารอนแลวท าใหเยนลงโดยเรว และยงคนพบวธการท าเซรมแกพษสนขบาและผลตวคซนปองกนโรคพษสนขบา

ฑ. ลอรด โจเซฟ ลสเตอร (Lord Joseph Lister ค.ศ. 1827 – 1912) เปนศลยแพทยชาวองกฤษ เขาคดวาการเกดหนองหลงจากการผาตดอาจเกดจากเชอโรคในอากาศ ดงนนจงตองหาวธก าจดเสยกอน เขาทดลองใชกรดคาบอลกเจอจาง ท าความสะอาดบรเวณทจะท าการผาตดและท าความสะอาดเครองมอ ใชผาเชดมอทสะอาดขณะทท าการผาตด และไดทดลองผาตดคนไขคนหนง ปรากฏวาไมมหนอง และการอกเสบเกดขนอกเลย

15

4. วทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยปจจบน การศกษาและการประดษฐคดคนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงครงหนงในสมยประวตศาสตรทผานมาเปนเพยงกจกรรมสวนหนงของนกปราชญกลมยอยๆ ในสงคม ไดเปลยนแปลงกลายมาเปนอาชพทหลายคนใหความเชอถอ และใฝฝนทจะไดเขาไปมบทบาทรวมด าเนนการ ฐานะและภาพพจนของสงคมทมตออาชพการวจยและการประดษฐคดคน ไมวาจะเปนของนกวทยาศาสตร วศวกรหรอนกเทคโนโลยไมเปนรองอาชพใดๆ ประเทศมหาอ านาจตางๆ ไดก าหนดนโยบายสนบสนนงานคนควาวจยเปนอยางมาก จงเกดสถาบนคนควาวจยทมผท างานเปนกลม ซงแตละคนจะฝกฝนมาเปนผช านาญเฉพาะดาน เฉพาะแขนง งบประมาณส าหรบพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยนน ไดจากงบประมาณแผนดน แหลงเงนทน มลนธ และบรษทอตสาหกรรมตางๆ ซงใหในรปเงนทนวจยแกมหาวทยาลย หรอจดตงหองปฏบตการของตนเองแลวจางนกวทยาศาสตรหรอวศวกรเขาไปท างานวจย การคดคนทฤษฎและวธการประยกตจงเปนไปอยางกวางขวางตอเนอง และรวดเรว ผลงานวจยทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทพมพเผยแพรกนในปจจบนและสงประดษฐใหมๆ มมากมายจนไมสามารถทจะรวบรวมไว ณ ทหนงทใดไดหมดสน เนอหาความรในแตละแขนงวชากมความลกซงและเรมขยายขอบเขตไปคาบเกยวกบคน ในบางครงไมอาจจะแยกลงไปอยางชดเจนวาจดอยในสาขาใดแน ตวอยางเชน วชาชวเคม วชาชวฟสกส และวศวกรรมการแพทย เปนตน

หลงจากทศกษาเนอหาเรองท 14.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรมท 14.1

ในแนวการศกษาหนวยท 14 ตอนท 14.1

16

เรองท 14.1.3 สภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ส าหรบเนอหาในเรองสภาพการณและแนวโนมของวทยาศาสตรและเทคโนโลย น ผเขยนขอน าเสนอเปน 3 เรองยอย คอ 1) สถานะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย 2) ขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย และ 3) แนวคดและทศทางการปรบตวดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในทศวรรษหนา ดงสาระสงเขป ตอไปน

1. สถานะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สถานะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทจะกลาวถงตอไปน เปนการน าสถานะดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม ทสรปไวในนโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564: 16 - 18) มาเสนอ ดงขอความตอไปน

การเปลยนแปลงดาน วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม (วทน.) เปนปจจยสาคญทกอใหเกดการเปลยนแปลงดานอารยธรรม ดงเชนการปฏวตอตสาหกรรมอนเปนการเปลยนวถเศรษฐกจฐานเกษตรมาเปนเศรษฐกจฐานอตสาหกรรม ควบคกบเศรษฐกจฐานบรการในปจจบน

ในปจจบน การพฒนา วทน. ไดกอใหเกดกระแสการพฒนารปแบบใหมอยางตอเนอง ตงแต Knowledge based Economy, Molecular Economy, Experience Economy ซงจะมการหลอมรวมของ ศาสตรตางๆ เขาดวยกน โดยแนวโนมลาสดคอ Boutique Economy ทจะมการหลอมรวมของทกศาสตรเขากบศาสตรทเกยวกบจตใจ ซงจะใหความสาคญกบความสขของคนและสภาวะการดารงชวตทสะอาดและ ปลอดภย และ วทน. จะมบทบาทสาคญในการกาวเขาสรปแบบเศรษฐกจดงกลาว โดยคาดวา วทน. ทจะมบทบาทสาคญคอ เทคโนโลยขอมลขาวสาร นาโนเทคโนโลย วสดศาสตร เทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยเซนเซอร ระบบควบคมระยะไกล ระบบเครอขายอจฉรยะ โรงงานและระบบผลตยอสวน เปนตน

ทงน ประเทศไทยยงขาดการเตรยมพรอมเขาสยคเศรษฐกจในอนาคต ใหทนตอการเปลยนแปลงของโลกและรองรบการแขงขนในอนาคต โดยยงขาดทงฐานความร ความตระหนก ขอมลขาวสาร บคลากรการวจย โครงสรางพนฐานและปจจยเออ จงยงลาหลงหลายประเทศทประสบความสาเรจดวยนวตกรรมผลตภณฑและบรการจากการวจยและพฒนาดานตางๆ เชน สเตมเซลล (Stem Cell) วสดชวภาพ (Bio-material) ชวมวล (Bio-mass) ทเนนความเปนมตรกบสงแวดลอม การออกแบบเชงวฒนธรรมนวตกรรม (Cultural Creativity Design) นวตกรรมการออกแบบ (Design Innovation) เปนตน จงจาเปนตองเรงปรบตวโดยสรางขด ความสามารถในการแขงขนของประเทศทมภมคมกน ยดหยน และรองรบกบการเปลยนแปลงทางดาน วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมหลก ทง ๔ สาขา ไดแก เทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยวสด เทคโนโลย สารสนเทศและการสอสาร และนาโนเทคโนโลย ทมการวจยและพฒนาดานการวจยพนฐาน การวจยประยกต การวจยเชงทดลองอยางเปนระบบ

17

ปจจบน ประเทศไทยมผลงานตพมพในวารสารวชาการนานาชาตเพยงรอยละ ๐.๑๘ ของโลกการจดสทธบตรมเพยงรอยละ ๐.๔๐ เทานน จานวนบคลากรดานการวจยและพฒนากมตากวาประเทศพฒนาแลว เชน ญปนและประเทศอตสาหกรรมใหมอยางสงคโปรประมาณ ๑๐-๑๑ เทา โดยในป ๒๕๕๑ ประเทศ ไทยมจานวนบคลากรดานการวจยและพฒนา (เทยบแบบทางานเตมเวลา หรอ Full Time Equivalent: FTE) ๐.๖๕ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คน ในขณะทญปนและสงคโปรมจานวนบคลากรดานการวจยและพฒนา ๗.๓๔ คน และ ๖.๘๕ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คน ตามลาดบ (IMD, ๒๐๑๐) และมจานวนนกวจยททางานในภาคเอกชน ๗.๑๑ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คน ในขณะทญปนและสงคโปรมจานวนบคลากรดานการวจยและ พฒนา ๖๒๐ คน และ ๑๙.๗๓ คนตอประชากร ๑,๐๐๐ คนตามลาดบ (เทยบแบบทางานเตมเวลา หรอ Full Time Equivalent: FTE) นอกจากนยงมผลการสารวจความคดเหนเกยวกบการดงดดนกวจยและนกวทยาศาสตรเขามาทางานในประเทศ ซงจดทาโดย International Institute for Management Development (IMD) บงชวา การดงดดนกวจยและนกวทยาศาสตรมาทางานในประเทศไทยยงไมเปนทเดนชดเมอเปรยบเทยบกบสงคโปรและมาเลเซย โดย IMD จดใหประเทศไทยอยในอนดบท ๓๒ จาก ๕๘ ประเทศ (๔.๐๒ คะแนน จาก ๑๐ คะแนน) ในขณะทสงคโปรอยในอนดบท ๓ (๗.๔๖ คะแนน) และมาเลเซย อยในอนดบท ๙ (๖.๒๒ คะแนน) ตามลาดบ แตหากมองลกลงไปในแตละสาขาวชา จะเหนวาในบางสาขาวชา จาเพาะทไทยมความเขมแขง เชน เกษตรและชววทยา อมมโนโลยและจลชววทยา ประเทศไทยกสามารถ ตพมพผลงานวจยเปนอนดบหนงของอาเซยน ขณะทสาขาวสดศาสตร ประเทศไทยเปนอนดบสองรองจาก สงคโปร และพลงงานทางเลอกเปนอนดบสามรองจากสงคโปรและมาเลเซย สาหรบงบประมาณดานการวจย และพฒนา ในป ๒๕๕๑ ประเทศไทยมการลงทนดานการวจยและพฒนา ๕๙๓ ลานเหรยญสหรฐ คดเปนรอยละ ๐.๒๒ ตอ GDP ในขณะทญปนและสงคโปรมการลงทนดานการวจยและพฒนา ๑๕๐,๗๘๕ และ ๕,๐๓๘ ลานเหรยญสหรฐ คดเปนรอยละ ๓.๔๔ และ ๒.๖๘ ตอ GDP ตามลาดบ

จากสถานะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยขางตน สรปไดวา ประเทศไทยยงขาดฐานความร ความตระหนก ขอมลขาวสารและความพรอมทงดานบคลากรและโครงสรางพนฐานทจะพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพอเขาสยคเศรษฐกจในอนาคต ท าใหลาหลงจากประเทศทประสบความส าเรจในเกอบทกดาน 2. ขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย เนอหาสวนน จ าแนกการน าเสนอออกเปน 3 เรองยอย คอ 1) ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย 2) ขดความสามารถดานวทยาศาสตรของประเทศไทย และ 3) ขดความสามารถดานเทคโนโลยของประเทศไทย ดงรายละเอยดตอไปน

18

2.1 ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 20

- 22) กลาวถงความสามารถในการแขงขนของประเทศ ไวดงขอความตอไปน

ความสามารถในการแขงขนของประเทศ (National Competitiveness) วาเปนผลทเกดจากการสรางและรกษาสภาพแวดลอมทเหมาะสมแกการประกอบกจการทมประสทธภาพ ผลตภาพ คณภาพ และมความ สรางสรรค ซงจาเปนตองมปจจยสนบสนนหลายประการ ทงในดานนโยบายเศรษฐกจ สภาพสงคม การเมอง การปกครอง คณภาพทรพยากรมนษย โดยเฉพาะความกาวหนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมทเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนขดความสามารถในการแขงขนในยคปจจบน ซงประเทศตางๆ ทวโลกลวนใหความสาคญโดยเฉพาะเรองการวจยพฒนาและการสรางสรรคนวตกรรม

ผลจากการจดอนดบความสามารถในการแขงขนโดย International Institute for Management and Development (IMD) พบวาประเทศไทยถกจดอนดบความสามารถการแขงขนในดานโครงสรางพนฐาน วทยาศาสตรและเทคโนโลยในชวง 10 ปทผานมาอยในอนดบทายๆ มาโดยตลอด ในป 2553 ประเทศไทยม ขดความสามารถดานวทยาศาสตรอยลาดบท 40 ความสามารถดานเทคโนโลยอยลาดบท 48 จากทงหมด 58 ประเทศ และอนดบความสามารถในการแขงขนโดยรวมอยในลาดบท 34 หางกน 22 ลาดบ ขณะทในป 2554 อนดบความสามารถในการแขงขนโดยรวมอยในลาดบท 34 โครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตรและ เทคโนโลยอยลาดบท 48 หางกนเพยง 14 ลาดบ อาจสรปไดวาขดความสามารถในการแขงขนโดยรวมของประเทศในชวง 10 ปทผานมา ไมไดพงพงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเฉกเชนนานาประเทศ แตอาศยประสทธภาพภาครฐและภาคธรกจขบเคลอนไปโดยอาศยปจจยแรงงานราคาถก และปจจยทนจากการนาเขาจากตางประเทศ เปนตวขบเคลอนขดความสามารถในการแขงขน

จากขอความขางตนแสดงเปนภาพอนดบความสามารถดานโครงสรางพนฐานวทยาศาสตร

และเทคโนโลย ไดดงภาพท 14.1

19

ภาพท 14.1 อนดบความสามารถดานโครงสรางพนฐานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ทมา : International Institute for Management Development (IMD) ประมวลโดย สวทน.: อางถงใน

นโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564) ของส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต, หนา 21.

นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต

(2555: 21) ยงไดเปรยบเทยบขดความสามารถในการแขงขนของไทยในกลมอาเซยน+6(หมายถงประเทศในกลมอาเซยน 10 ประเทศ รวมกบประเทศทอยนอกกลมอาเซยนอก 6 ประเทศ ประกอบดวย จน, ญปน, เกาหลใต, ออสเตรเลย, นวซแลนด และอนเดย) เมอเกดการ การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) ภายในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) โดยมแนวคดวาอาเซยนจะกลายเปนเขตการผลตเดยว ตลาดเดยว (Single Market and Production Base) มการเคลอนยายปจจยการผลตไดอยางเสร และมการใชทรพยากร รวมกนทงวตถดบและแรงงานในการผลต มมาตรฐานสนคา กฎเกณฑและกฎระเบยบเดยวกน ในกลมประเทศ สมาชก 10 ประเทศไดแก บรไน กมพชา อนโดนเซย ลาว มาเลเซย พมา ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม และ ไทย ตลอดจนการขยายผลการเปดการคาเสรกบประเทศจน เกาหลใต ญปน ออสเตรเลย นวซแลนด และ อนเดย ในอนาคต ท าใหประเทศไทยจ าเปนอยางยงทจะตองวเคราะหผลการด าเนนงานดานการพฒนางาน วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมเชงเปรยบเทยบกบกลมประเทศ ASEAN+6 ในมตของสมรรถนะทาง เศรษฐกจ ประสทธภาพภาครฐบาล ประสทธภาพธรกจ และโครงสรางพนฐาน ดงภาพท 14.2

20

ภาพท 14.2 อนดบขดความสามารถในการแขงขนของไทยในกลม ASEAN+ ป 2553

ทมา : International Institute for Management Development (IMD) ประมวลโดย สวทน.; กลม

ASEAN+6(ไมมขอมล บรไน เวยดนาม กมพชา ลาว และพมา). อางถงในนโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564) ของส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต, หนา 21.

จากภาพท 14.2 จะเหนวาผลการด าเนนงานดานการพฒนางานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมเชงเปรยบเทยบของประเทศไทยกบกลมประเทศ ASEAN+6 ในมตของ สมรรถนะทางเศรษฐกจ ประสทธภาพภาครฐ ประสทธภาพของธรกจ และโครงสรางพนฐาน พบวาการด าเนนงานดานการพฒนา โครงสรางพนฐานของประเทศไทยถกจดใหอยในล าดบทายๆ โดยเฉพาะโครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทถกลดล าดบขดความสามารถในการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบตางประเทศ อาทเชน เกาหลใต จน ออสเตรเลย มาเลเซย และสงคโปร ตลอดจนประเทศไทยยงขาดการสนบสนนสงเสรมภาคเอกชนในการใช โครงสรางพนฐานเพอการวจยและพฒนาเพอการเพมประสทธภาพ ผลตภาพ มลคาเพมและการเตรยมพรอมรองรบการเปลยนแปลงของกระแสโลกาภวตนตามล าดบ

21

ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555:22) ยงสรปใหเหนวา แมในชวงทผานมา ความสามารถทางวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมของประเทศไทยมการพฒนาอยางเปนรปธรรม มหนวยงานรบผดชอบ แตเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในกลม ASEAN และกลม ประเทศพฒนาแลว ประเทศไทยมการเปลยนแปลงในดานความสามารถและโครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในอตราทชากวามาก ซงอาจจะท าใหเกดอปสรรคตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศในอนาคต

2.2 ขดความสามารถดานวทยาศาสตรของประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 22 –

23) กลาววา ชวงระยะเวลา 10 ป ทผานมาประเทศไทยถกจดอนดบความสามารถในการแขงขนดานโครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรอยในล าดบทายๆ โดยมคาใชจายดานการวจยและพฒนา ตลอดระยะเวลา 10 ปทผานมาอยในเกณฑต าเฉลยเพยง 400 ลานดอลลารสหรฐ (รอยละ 0.2 ตอ ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ(GDP) หรอคดเปน 6.3 ดอลลารสหรฐตอประชากร 1 คน) โดยเปนการ วจยและพฒนาของภาคเอกชนโดยเฉลย 163 ลานดอลลารสหรฐ (รอยละ 0.1 ตอ ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ) และมอตราการขยายตวเฉลยรอยละ 7 – 8 ตอป แตเมอเทยบกบการเจรญเตบโตทาง เศรษฐกจของประเทศหรอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) พบวาอตราการขยายตวของคาใชจายใน การวจยและพฒนาของทงประเทศตอ GDP ลดลงเฉลยรอยละ 1.6 ตอป เชนเดยวกบภาคเอกชนลดลงเฉลยรอยละ 4.0 ตอป (ดตารางท 14.1)

บคลากรดานการวจยและพฒนาของประเทศไทย เปนอกปจจยทสะทอนผลการด าเนนงานในการพฒนาขดความสามารถดานวทยาศาสตรของประเทศในชวงทผานมา โดยบคลากรดานการวจยและพฒนาทท างานเตมเวลา (FTE) มจ านวนเฉลยเพยง 34,805 คนตอป หรอคดเปน 5.4 คนตอจ านวนประชากร 10,000 คน มอตราการขยายตวเฉลยรอยละ 23 ตอป มการท างานในภาคเอกชนเพยง 7,164 คนตอป หรอคดเปน 1 คนตอจ านวนประชากร 10,000 คน และมอตราการขยายตวเฉลยเพยงรอยละ 4 ตอป (ดตารางท 14.1)

สวนบทความดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยและจ านวนสทธบตร เปนเรองทสะทอนผลการด าเนนงานในการพฒนาขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการใชองคความรในการขบเคลอนเศรษฐกจและ สงคม แตในระยะเวลา 10 ปทผานมา ประเทศไทยมจ านวนบทความดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยตพมพในวารสารตางประเทศโดยเฉลยเพยง 1,051 บทความตอป และมการยนจดสทธบตรในประเทศไทยโดยคนไทย และคนตางชาตมจ านวนโดยเฉลย 5,726 รายการตอป โดยสวนใหญเปนการยนจดโดยชาวตางชาต เชน สหรฐฯ ญปน เพอขอคมครองสทธทางปญญาของตนเองในประเทศไทย ส าหรบสทธบตรทไดรบการจดทะเบยนทเปนของคนไทยมจ านวนโดยเฉลย

22

เพยง 60 รายการตอป และหากพจารณาจ านวนสทธบตรตอประชากรของประเทศจะ อยในระดบคอนขางต าคอ 6.7 รายการตอประชากร 100,000 คน (ตารางท 14.1) ตารางท 14.1 ความสามารถ โครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตรของไทย 10 ป รายการ เกณฑ หนวย คาเฉลย 10 ป

(2542-2551) อตราขยายตว

(%) 1 คาใชจายดานการวจยและพฒนาของประเทศ US$ millions 407.0 7.7 2 คาใชจายดานการวจยและพฒนาของทงประเทศตอ GDP % ตอ GDP 0.2 -1.6 3 คาใชจายดานการวจยและพฒนาของทงประเทศตอ

ประชากร US$ per capita 6.3 6.8

4 คาใชจายดานการวจยและพฒนาของธรกจเอกชน US$ millions 163.1 5.0 5 คาใชจายดานการวจยและพฒนาธรกจเอกชนตอ GDP % ตอ GDP 0.1 -4.1 6 จ านวนบคลากรดานการวจยและพฒนาของประเทศ(FTE) (FTE) คน – ป 34,805.6 23.7 7 จ านวนบคลากรดานการวจยและพฒนาของทงประเทศ

ตอประชากร 10,000 คน(FTE) (FTE) per 100,000

people 5.4 21.7

8 จ านวนบคลากรดานการวจยและพฒนาในภาคเอกชน(FTE)

(FTE) คน – ป 7,164.6 4.6

9 จ านวนบคลากรดานการวจยและพฒนาในภาคเอกชนตอประชากร 10,000 คน(FTE)

(FTE) per 100,000 people

1.1 3.7

10 สดสวนบณฑตดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยและวศวกรรม

% สดสวนบณฑตดานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยและวศวกรรม

26.1 0.0

11 จ านวนบทความดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตามประเทศผแตง 1,051.9 15.6 12 จ านวนสทธบตรทยนขอภายในประเทศ จ านวนการยนจด

สทธบตรในประเทศไทยทงคนไทยและตางชาต

5,726.0 4.2

13 จ านวนสทธบตรทใหกบคนในประเทศ จ านวนสทธบตรทไดรบการจดทะเบยนโดยคนไทย

60.1 13.4

14 จ านวนสทธบตรตอประชากร 100,000 คน ตอจ านวนประชากร 100,000 คน

6.7 133.1

15 การดงดดนกวจยและนกวทยาศาสตรจากตางประเทศ ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

4.0 0.0

16 กฎระเบยบดานการวจยวทยาศาสตรทเออตอการสรางนวตกรรม

ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

4.8 -2.0

17 การคมครองทรพยสนทางปญญา ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

4.8 -0.5

18 การถายทอดความรระหวางมหาวทยาลยและเอกชน ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

3.8 5.4

19 ความสามารถดานนวตกรรมของบรษทในการผลตสนคาใหม

ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

5.2 0.0

ทมา: IMD World Competitiveness 2010. อางถงใน นโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลย และนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564) หนา 23-24.

23

จากการส ารวจทศนคตของผบรหารระดบกลาง-สงของประเทศตางๆ โดย IMD ดานการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนดานวทยาศาสตร เกยวกบการสรางแรงจงใจตอนกวจยและนกวทยาศาสตรจากตางประเทศ กฎระเบยบดานการวจยวทยาศาสตรทเออตอการสรางนวตกรรม การคมครองทรพยสนทางปญญา และการถายทอดความรระหวางมหาวทยาลยและบรษทเอกชน ในชวงทผานมาพบวาประเทศไทยไดคะแนนอยในระดบ 3.8 – 4.8 จากคะแนนเตม 10 ซงอยในระดบต ามากเมอเทยบกบประเทศอน โดยเฉพาะ การถายทอดความรระหวางภาควชาการและภาคเอกชนทมระดบคะแนนเฉลยเพยง 3.8 เทานน จากผลการส ารวจสะทอนใหเหนถงผลการด าเนนงานของประเทศไทยทยงไมประสบความส าเรจในดานการพฒนา โครงสรางพนฐานและปจจยเออของการพฒนางานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม เชน กฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ การตลาด ระบบการบรหารจดการงานวจย ระบบถายทอดเทคโนโลยระหวางภาครฐ ภาคเอกชนและภาควชาการ เปนตน

นอกจากนส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 24 - 25) ยงไดแสดงผลการด าเนนงานดานการพฒนางานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเชงเปรยบเทยบกบกลม ASEAN+6 ดานคาใชจายดานการวจยและพฒนา จ านวนบคลากรดานการวจยและพฒนา จ านวนบทความ ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จ านวนสทธบตร การดงดดนกวจยและนกวทยาศาสตรจากตางประเทศ กฎระเบยบดานการวจยวทยาศาสตรทเออตอการสรางนวตกรรม การคมครองทรพยสนทางปญญา การถายทอดความรระหวางภาควชาการและภาคเอกชน และความสามารถดานนวตกรรมของบรษทในการผลตสนคาใหมในชวงระยะเวลา 10 ปทผานมา (2542 - 2551) พบวาประเทศไทยยงมคาใชจายดานการวจยและ พฒนาของประเทศไทยคดเปนสดสวนเพยงรอยละ 0.2 ตอ GDP และเปนสดสวนของภาคเอกชนรอยละ 50 ในขณะทคาเฉลยของกลมประเทศ ASEAN+6 มสดสวนถงรอยละ 1.4 ตอ GDP และเปนสดสวนของ ภาคเอกชนรอยละ 65 ซงใกลเคยงกบคาเฉลยของโลกทภาคเอกชนมสวนรวมในการวจยประมาณรอยละ 70 ของคาใชจายในการวจยทงหมด

ในสวนผลการด าเนนงานดานการพฒนาบคลากรดานการวจยและพฒนาระยะเวลา 10 ปทผานมา พบวาประเทศไทยมบคลากรดานการวจยและพฒนา (FTE) คดเปน 5 คนตอประชากร 10,000 คน โดยมสดสวนการท างานในภาคเอกชนเพยง 1 คน ตอประชากร 10,000 คน (รอยละ 20) ซงต ากวาคาเฉลย ASEAN+6 ทมคาเฉลย 32 คนตอประชากร 10,000 คน ทมการงานในภาคเอกชนกวารอยละ 50 หรอ 17 คน ตอประชากร 10,000 คน

เมอพจารณาถงสถตจ านวนบทความดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยประเทศไทยมบทความดานวทยาศาสตรทเขยน โดยคนไทยเฉลย 1,051 บทความ ขณะทคาเฉลยโลกและ ASEAN+6 มมากกวา 11,000 ซงตางกนถง 10 เทา ส าหรบผลการด าเนนงานดานสทธบตรประเทศไทยมจ านวน

24

สทธบตรทไดรบการจดทะเบยน 6.7 ตอ ประชากร 100,000 คน ขณะทกลมประเทศ ASEAN+6 มคาเฉลยถง 444 ตอ ประชากร 100,000 คน

นอกจากปจจยเออดานวทยาศาสตรแลว การดงดดนกวจยและนกวทยาศาสตรจากตางประเทศ กฎระเบยบดานการวจยวทยาศาสตรทเออตอการสรางนวตกรรม การคมครองทรพยสนทางปญญา การถายทอด ความรระหวางภาควชาการและภาคเอกชน และความสามารถดานนวตกรรมของบรษทในการผลตสนคาใหม ประเทศไทยอยในระดบต ากวาคาเฉลยกลมประเทศ ASEAN+6 และคาเฉลยโลกทกดาน โดยการส ารวจทศนคต ผบรหารระดบกลางและระดบสงพจารณาเหนวาประเทศไทยยงไมมสภาพแวดลอมทเออใหกบภาคเอกชนในการ พฒนางานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมในการน าประเทศไปสการสรางเศรษฐกจทมเสถยรภาพและ คณภาพทางสงคม ซงปจจยตางๆ เหลาน สงผลสะทอนใหคาใชจายดานการวจยและพฒนา บคลากรดานการวจย และพฒนา บทความดานวทยาศาสตร และสทธบตรสงประดษฐ ของไทย อยในระดบต ามาอยางตอเนองตลอด ระยะเวลา 10 ป ทผานมา

2.3 ขดความสามารถดานเทคโนโลยของประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 27)

กลาววา จากการด าเนนงานในระยะเวลา 10 ปทผานมาพบวาขดความสามารถดานเทคโนโลยของประเทศ ไทยอยในอนดบทายๆ โดยในป 2553 อยในอนดบ 48 จากทงหมด 58 ประเทศ เมอพจารณารายละเอยดพบวา การลงทนดานโทรคมนาคมในระยะ 10 ปทผานมามอตรารอยละ 0.49 ตอ GDP มอตราการขยายตวลดลงโดยเฉลยรอยละ 8.39 ตอป มสดสวนเครองคอมพวเตอรของประเทศตอเครองคอมพวเตอรทงโลกคด เปนรอยละ 0.49 มอตราการขยายตวเฉลยรอยละ 4.49 ตอป จ านวนคอมพวเตอรตอประชากรคดเปน 73 : 1,000 เครอง/ประชากร มอตราการขยายตวรอยละ 13 ตอป (ตารางท 14.2)

จ านวนผใชอนเทอรเนตตอประชากร 139: 1,000 คน/ประชากร มอตราการขยายตวรอยละ ๑๗ ตอป และอตราคาบรการอนเทอรเนตความเรวสง โดยเฉลย 18 ดอลลารสหรฐตอเดอนขยายตวรอยละ 4.6 ตอป จ านวนผใชอนเทอรเนตความเรวสงตอประชากร 5.2 : 1,000 คน/ประชากร มอตราการขยายตวรอยละ 219 ตอป (ตารางท 14.2)

ส าหรบทศนคตเกยวกบโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยจากการส ารวจผบรหารระดบกลาง-สงของประเทศตางๆ ประมาณ 3,700 คน ใน 58 ประเทศ พบวาประเทศไทยไดคะแนนในระดบปานกลาง เชน ความพรอมของเทคโนโลยการสอสารเพอการด าเนนธรกจ 6.7 คะแนน ดานการพฒนาและประยกตใช เทคโนโลย 5.76 คะแนน กฎระเบยบกบการพฒนาธรกจและนวตกรรม 5.5 คะแนน

25

สวนคะแนนทนอยทสด คอ ความเพยงพอของทนเพอการพฒนาเทคโนโลย 4.7 คะแนน (ตารางท 14.2) ตารางท 14.2 ความสามารถโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยของไทย 10 ป รายการ เกณฑ หนวย คาเฉลย 10 ป

(2545-2553) อตราขยายตว

(%) 1 การลงทนดานโทรคมนาคมตอ GDP % ตอ GDP 0.49 -8.3 2 ความพรอมของเทคโนโลยการสอสารเพอการด าเนน

ธรกจ (คะแนนจากการส ารวจ) ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

6.79 -1.5

3 สดสวนเครองคอมพวเตอรของประเทศตอเครองคอมพวเตอรทงโลก

รอยละเทยบกบโลก 0.49 4.4

4 จ านวนคอมพวเตอรตอประชากร 1,000 คน จ านวนตอประชากร 1,000 คน

72.99 13.6

5 จ านวนผใชอนเทอรเนตตอประชากร 1,000 คน จ านวนผใชตอประชากร 1,000 คน

138.12 17.6

6 อตราคาบรการอนเทอรเนตความเรวสง คาธรรมเนยมตอเดอน US$ 18.37 4.6 7 จ านวนผใชอนเทอรเนตความเรวสง ตอประชากร 1,000 8o 5.24 219.0 8 ดานการพฒนาและประยกตใชเทคโนโลย(คะแนนจาก

การส ารวจ ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

5.76 2.4

9 ความเพยงพอของทนเพอการพฒนาเทคโนโลย(คะแนนจากการส ารวจ)

ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

4.77 12.4

10 กฎระเบยบกบการพฒนาธรกจและนวตกรรม(คะแนนจากการส ารวจ)

ผลจากการ survey ขอมลเชงทศนคต คะแนนเตม 10

5.57 1.6

11 มลคาการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสง US$millions 23,877.13 11.6 12 สดสวนการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงตอการ

สงออกสนคาอตสาหกรรม % การสงออกในภาคการ

ผลต 27.81 -3.0

ทมา: IMD World Competitiveness 2010. อางถงใน นโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลย และนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564) หนา 28.

ดานขดความสามารถดานเทคโนโลยยงพจารณาถงมตดานการสงออกของสนคาเทคโนโลยชนสง เชน เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ยานยนตชนสวนและอปกรณ และเครองจกรกล เปนตน โดยมลคาการ สงออกจะเปนดชนบงชถงความกาวหนาดานเทคโนโลยของประเทศ ในชวงทผานมาประเทศไทยมมลคาการสงออกของสนคาเทคโนโลยชนสงเฉลย 23,877 ลานดอลลารสหรฐตอป มอตราการขยายตวประมาณรอยละ 11ตอป โดยมสดสวนการสงออกสนคาเทคโนโลยขนสงตอการสงออกสนคาอตสาหกรรมคดเปนรอยละ 27 มอตราการขยายตวลดลงเฉลยรอยละ 3 ตอป (ตารางท 14.2)

นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (2555: 28-31) ยงไดแสดงผลการด าเนนงานดานการพฒนางานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมเชงเปรยบเทยบกบกลม ASEAN+6 พบวา โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยของ

26

ประเทศไทยในระยะเวลา 10 ปทผานมา มสถานะต ากวาคาเฉลยในกลม ASEAN+6 และคาเฉลยโลก แสดงใหเหนถงความจ าเปนของประเทศไทยทจะตองใหความส าคญตอการพฒนาโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยทมงเนนการสนบสนนภาคเศรษฐกจและสงคมอยางตอเนองและมแบบแผนทชดเจน อนงการลงทนดานโทรคมนาคมของประเทศไทยตอ GDP มสดสวนเพยงรอย ละ 0.4 ขณะทกลม ASEAN+6 และโลก มสดสวนโดยเฉลยถงรอยละ 0.6 – 0.7 ตอ GDP

จากผลการด าเนนงานการพฒนางานโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย พบวา อตราคาบรการ อนเทอรเนตความเรวสง (คาธรรมเนยมตอเดอน) ยงมอตราทถกกวากลม ASEAN+6 และของโลก (21 และ 27 ดอลลารสหรฐตอเดอน) แตจ านวนคอมพวเตอรตอประชากร 1,000 คน มสถานะทต ากวาคาเฉลยของ กลม ASEAN+6 และของโลก (312 และ 362 ตอประชากร 1,000 คน) เชนเดยวกนกบจ านวนผใช อนเทอรเนตความเรวสงตอประชากร 1,000 คน (ประเทศไทยม 4.49 : 1,000 คน/ประชากร คาเฉลยโลก 102: 1,000 คน/ประชากร) ซงเปนเหตผลสนบสนนการสงเสรมการใชโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย และ การสรางความตระหนกตามล าดบ ในสวนของมมมองผบรหารและนกธรกจจากการส ารวจโดย IMD พบวาความพรอมดานเทคโนโลยและการสอสารเพอสนบสนนการประกอบธรกจ การพฒนาและประยกตใชเทคโนโลย และกฎระเบยบ ขอบงคบ ดานเทคโนโลยเพอการพฒนาธรกจและนวตกรรม มระดบคะแนนอยในชวง 4-6 คะแนนจาก 10 คะแนน ซง ต ากวาคาเฉลยของกลม ASEAN+6 และของโลกในทกปจจย ซงแสดงถงความจ าเปนทประเทศไทยจะตองเรงพฒนาอยางตอเนองในปจจยตางๆ ขางตนใหตรงตามความตองการของภาคเศรษฐกจและสงคม

เนองจากสาระทน าเสนอเกยวกบขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทยทน าเสนอในเอกสารน เปนเพยงตวอยางบางสวนทไมครอบคลมขอมลทงหมด หากนกศกษาสนใจศกษาในรายละเอยดเพมเตม สามารถศกษาเพมเตมไดจากเอกสารตางๆ ทเกยวของ โดยผเขยนเสนอแนะใหศกษาจาก 1) นโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1(พ.ศ. 2555 – 2564) และ 2) ดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย ซง ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ไดรวบรวมและประมวลไวคอนขางสมบรณแลว

27

3. แนวคดและทศทางการปรบตวในทศวรรษหนา ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 18-

19) ไดประมวลแนวคดและทศทางการปรบตวดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมในทศวรรษหนาไวอยางรอบคอบ รดกม สมดลและ สอดคลองกบสภาพ ปญหาและบรบทของไทย ดงขอความตอไปน

การวเคราะหบรบทการเปลยนแปลงของโลกทจะมผลกระทบตอการพฒนาประเทศไทยในอนาคต และ การทบทวนผลการพฒนาและสถานะของประเทศ ไดสะทอนถงปญหาเชงโครงสรางการพฒนาของประเทศท ไมสมดล ไมยงยน และออนไหวตอผลกระทบจากความผนผวนของปจจยภายนอกทเปลยนแปลงรวดเรว ประเทศไทยจงจาเปนตองปรบตวหนมาทบทวนอนาคต ไปสการพฒนาในทศทางทพงพาตนเองและมภมคมกน มากขน โดยมงเนนการใชวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมในการแกไขปญหาและพฒนาภาคสวนตางๆ ควบคไปกบการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทยด “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” เพอใหการพฒนาและ บรหารประเทศเปนไปในทางสายกลาง บนพนฐานดลยภาพเชงพลวตของการพฒนาทเชอมโยงทกมตของการพฒนาอยางบรณาการ ทงมตตวคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม โดยมการวเคราะหอยาง “มเหตผล” และใชหลก “สงคมคณภาพและมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ” ใหเกดความสมดลระหวางมตทางวตถกบจตใจ ของคนในชาต ความสมดลระหวางความสามารถในการพงตนเองกบความสามารถในการแขงขนในเวทโลก ความสมดลระหวางสงคมชนบทกบสงคมเมอง โดยมการเตรยม “ระบบภมคมกน” ดวยการบรหารจดการ ความเสยงใหเพยงพอพรอมรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงทงจากภายนอกและภายในประเทศ

การขบเคลอนกระบวนการพฒนาทกขนตอนตองใช “ความร” ในการพฒนาดานตางๆ ดวยความรอบคอบ เปนไปตามลาดบขนตอน และสอดคลองกบวถชวตของสงคมไทย รวมทงการเสรมสรางศลธรรมและ สานกใน “คณธรรม” จรยธรรมในการปฏบตหนาทและดาเนนชวตดวยความเพยร อนจะเปนภมคมกนในตวทด ใหพรอมเผชญการเปลยนแปลงทเกดขนทงในระดบครอบครว ชมชน สงคมและประเทศชาต และยงสอดคลอง ตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐

การพฒนาประเทศใหสามารถดารงอยอยางมนคงในกระแสโลกาภวตนทมการเปลยนแปลงรวดเรว และมแนวโนมทวความรนแรงยงขน จาเปนตองสรางความแขงแกรงของระบบและโครงสรางตางๆ ภายในประเทศใหสามารถพงตนเองไดมากขน และสรางภมคมกนทดของประเทศตามหลกปรชญาเศรษฐกจ พอเพยง โดยใหความสาคญตอการนาทนของประเทศทมศกยภาพและความไดเปรยบเชงอตลกษณและคณคา ของชาต ทงทนสงคม ทนเศรษฐกจ และทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาใชประโยชนอยางบรณาการ และเกอกลกน พรอมทงเสรมสรางใหแขงแกรงเปนเสมอนเสาเขมหลกในการพฒนาประเทศ โดยการเสรมสราง ทนสงคม ทมงพฒนาศกยภาพคนในทกมตทงดานรางกาย จตใจ และสตปญญา ครอบครวมความอบอน

28

มนคง ชมชนมความเขมแขง และรวมพลงเปนเครอขายในการพฒนาสาหรบการเสรมสรางทนเศรษฐกจ มงพฒนา เศรษฐกจไทยสระบบเศรษฐกจทมการขยายตวอยางมเสถยรภาพ มคณภาพ มการพฒนาปจจยสนบสนนการ ปรบโครงสรางเศรษฐกจและการลงทน ควบคไปกบการเสรมสรางศกยภาพและภมคมกนของเศรษฐกจฐานราก เพอกระจายผลประโยชนจากการพฒนาอยางเปนธรรม ในสวนของการเสรมสรางทนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม มงพฒนาบนฐานความหลากหลายทางชวภาพ และสงเสรมสทธชมชนในการเขาถงและจดการทรพยากรเพอสงวนรกษาใหทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมคงความอดมสมบรณเปนรากฐานทมนคง ของประเทศ และเปนรากฐานการดารงชวตของคนไทยใหมความสขอยางยงยน

ขณะเดยวกนจาเปนตองเสรมระบบโครงสราง กลไก และกระบวนการบรหารพฒนาประเทศใหอยบนหลกธรรมาภบาลและประชาธปไตย โดยบรณาการการมสวนรวมของทกภาคสวนและทกระดบในการ ขบเคลอนการพฒนาประเทศใหเกดความสมดล เปนธรรมและยงยน พรอมทงปรบระบบบรหารจดการภาครฐ ใหมประสทธภาพ โปรงใส ลดบทบาทอานาจของราชการในสวนกลาง และเพมบทบาท มอบอานาจและ กระจายอานาจการตดสนใจ การดาเนนการ และกระจายการจดสรรทรพยากรใหแกหนวยราชการในสวน ภมภาค สวนทองถน และชมชน สงเสรมบทบาทภาคเอกชนและการปฏรปธรกจเอกชนใหเขมแขง สจรต โปรงใส และเรงปฏรปกฎหมาย กฎระเบยบ เพอสรางสมดลในการจดสรรและกระจายผลประโยชนจากการ พฒนาใหทวถงเปนธรรม โดยตองดาเนนการรกษาและเสรมสรางความมนคงควบคไปดวย อนจะสนบสนนให การบรหารจดการประเทศเขาสดลยภาพ ทงในมตเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม และความ มนคง นาไปสสนตสขและความยงยน

จากแนวคดและทศทางการปรบตวในทศวรรษหนาขางตน ผเขยนสงเคราะหแลวเหนวาทศทางในการปรบตวจ าแนกเปน 3 องคประกอบใหญๆ คอ

1. เปาหมายของการปรบตว คอ “สงคมคณภาพ” ทประกอบดวยสงคมทมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ สงคมทประชาชนมศลธรรม คณธรรมและจรยธรรม มความสมดลกนระหวางวตถกบจตใจ ความสามารถการพงตนเองไดกบความสามารถในการแขงขนบนเวทโลกและสมดลกนระหวางชนบทกบเมอง

2. เครองมอทใชปรบตวเพอแกปญหาและพฒนาไปสเปาหมายสงคมคณภาพ ประกอบดวย วทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมทเหมาะสม ความรในในศาสตรสาขาตางๆ ทน ามาใชอยางบรณาการ ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทนของประเทศทงทนมนษย ทนสงคมวฒนธรรม ทนเศรษฐกจ ทนทรพยากร และทนสงแวดลอม

3. เงอนไขในการด าเนนการ คอ แกไขปญหาและพฒนาในทกภาคสวนไดอยางเหมาะสม พฒนาโดยบรณาการแบบองครวมทงมตคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมโดยยดตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ใชทางสายกลางในการด าเนนการ มระบบภมคมกนและ

29

บรหารความเสยงทงจากปจจยภายในและภายนอกไดอยางเหมาะสม ด าเนนการดวยความเพยร รอบคอบรดกมและสอดคลองกบสงคมไทย

หลงจากทศกษาเนอหาเรองท 14.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรมท 14.1 ในแนวการศกษาหนวยท 14 ตอนท 14.1

30

ตอนท 14.2 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษา

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 14.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระโดยละเอยดในแตละตอน หวเรอง

14.2.1 ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบสงคม 14.2.2 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบการศกษา 14.2.3 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษา

แนวคด 1. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอระบบสงคมทงดานการด ารงชวตและความ

เปนอยของมนษย การเมองการปกครอง เศรษฐกจ การเกษตร อตสาหกรรมและบรการ การแพทยและสาธารณสข การวจยและพฒนา การศกษาและการเรยนรของมนษย การทหาร พลงงาน และสงแวดลอม โดยสงผลกระทบตอระบบสงคมทงในแงบวกและแงลบ

2. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอระบบการศกษาทงในฐานะทเปนเปาหมายของการจดการศกษา และในฐานะทเปนเครองมอทน ามาใชในการแกปญหาและพฒนาระบบการศกษา

3. วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนการศกษาเนองจากเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอการก าหนดนโยบายและแผนการศกษา รวมทงเปนเปาหมายหนงของนโยบายและแผนการศกษา วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 14.2 จบแลวนกศกษาสามารถ 1. อธบายความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบสงคมได 2. อธบายความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบการศกษาได 3. อธบายความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษาได

31

เรองท 14.2.1 ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบสงคม

ระบบสงคมหมายถง รปแบบของความสมพนธระหวางบคคล กลมบคคล และสถาบนทางสงคมทกอเกดเปนสงยดเหนยวทกหนวยเขาดวยกน(Merriam-Webster: dictionary online) โดยบคคล กลมบคคล และสถาบนทางสงคมนน ประกอบกนขนเปนโครงสรางของสงคม การกลาวถงความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยในเนอหาสวนนจงครอบคลมถงความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรทมตอสงคมในหลากหลายมต โดยผเขยนขอเสนอจ าแนกเปน 2 ดาน คอ 1) ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางบวก และ 2) ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางลบ ดงสาระส าคญตอไปน

ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางบวก

1. ดานการด ารงชวตและความเปนอยของมนษย ชวยสงเสรมความสะดวกสบายของมนษย โดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศทชวยให

มนษยสามารถตดตอสอสารไดอยางรวดเรวเสมอนจรงจนกลายเปนยคโลกไรพรมแดน มนษยสามารถสอสารกนไดอยางกวางขวางโดยไมจ ากดดวยระยะทางและชวงเวลา ชวยใหชวตมความเปนอยดขน การท างานมประสทธภาพยงขน และชวยใหมนษยไดเรยนรวฒนธรรมซงกนและกนกอใหเกดความเขาใจอนดตอกนและชวยลดความขดแยงลงได

2. ดานการเมองการปกครอง ชวยสงเสรมสงคมประชาธปไตยทงทางตรงและทางออม เชน การน าเทคโนโลยมาชวยใน

การเลอกตง การถายทอดการประชมรฐสภา การสอสารหลกการแนวคดประชาธปไตย การรบฟงความคดเหนของกลมคนตางๆ เปนตน

3. ดานเศรษฐกจ ชวยใหเศรษฐกจเจรญรงเรอง โดยวทยาศาสตรและเทคโนโลยชวยสนบสนนการผลต

การขนสง การโฆษณา การใหขอมลขาวสารระหวางผผลตกบผบรโภคทสอสารถงกนไดอยางรวดเรว สงผลใหเศรษฐกจเจรญรงเรองขนอยางมาก

4. ดานการเกษตร ชวยเพมผลตผลทางการเกษตร โดยเฉพาะเทคโนโลยชวภาพ ชวยเพมผลผลตใหกบ

เกษตรกร ผลผลตมคณภาพด ปองกนโรคได และลดตนทนการผลต เทคโนโลยทใชอยในปจจบนไดแก การตดตอพนธกรรม การเลยงเนอเยอของพช การแพรกระจายพนธบรสทธ การใชสารชะลอการสก เปนตน

32

5. ดานอตสาหกรรมและบรการ ชวยใหการผลตในอตสาหกรรมและการใหบรการดขน โดยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ชวยใหระบบการผลตมประสทธภาพยงขน ของเสยมนอยลง สามารถผลตสนคาไดยสบสชวโมง การขนสงสนคาสะดวกรวดเรว ท าใหมสนคาเพยงพอกบความตองการ การบรการรวดเรวทนเวลาและมประสทธภาพยงขน โดยเฉพาะเทคโนโลยชวภาพ สามารถชวยลดความสญเปลาของวสด ลดมลพษของน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมลงได เทคโนโลยวสด ชวยใหมวสดทมคณภาพสงเขามาเปนวสดในการผลตสนคา นาโนเทคโนโลยชวยใหผลตอปกรณทมประสทธภาพสงแตมขนาดเลกลงอยางมาก เปนตน

6. ดานการแพทยและสาธารณสข ชวยสงเสรมสขภาพและความเปนอยของมนษยใหดขน โดยวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ชวยใหวทยาการทางการแพทยเจรญกาวหนาขนอยางมาก ท าใหนกการแพทยและนกสาธารณสขสามารถดแลรกษาสขภาพอนามยของมนษยไดดขน โดยปจจบนการแพทยมเครองมอททนสมยสามารถตรวจวนจฉยโรคไดอยางแมนย ารวดเรว มการวจยและคนควาตวยาใหมๆ มาใชรกษาโรคไดอยางมประสทธภาพยงขน รวมทงมวทยาการทชวยใหผอยหางไกลไดรบการตรวจวนจฉยและการรกษาดวยเครองมอททนสมยโดยผานระบบการตรวจรกษาและการผาตดทางไกลผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ เปนตน นอกจากนในวงการแพทยและสาธารณสขยงไดน าเทคโนโลยชวภาพมาชวยในการผลตยาปฏชวนะ การผลตวคซน การผลตฮอรโมนและโปรตน การผลตยาจากพชและจลนทรย การสรางสเตมเซลล รวมทงการบ าบดน าเสยและควบคมแมลงพาหะของโรคดวย

7. ดานการวจยและพฒนา 1) ชวยสงเสรมการวจยใหมความสะดวกและคณภาพของงานวจยดขน โดยเฉพาะ

ระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศชวยใหงานวจยมความกาวหนา สามารถเชอมโยงองคความรตางๆ ไดดขน ชวยใหงานทซบซอนและใชเวลามากในอดตงายลง

2) ชวยใหเกดการพฒนาวสดใหมๆ ทมประสทธภาพและตนทนไมสงเกนไป เชนรองเทากฬาน าหนกเบา แบตเตอรรนใหมทไมมสวนผสมของสารอนตราย กระดกเทยมทไมมผลขางเคยงตอรางกาย หรอแวนตากนแดดทเปลยนสไดตามความเขมของแสงเปนตน สงเหลานเชอมโยงไปยงระบบอตสาหกรรม การผลตสนคา และการตลาดเปนลกโซสบเนองกนไป

8. ดานการศกษาและการเรยนรของมนษย ชวยสงเสรมการเรยนรและสตปญญาของมนษย โดยปจจบนคอมพวเตอรชวยในการ

สบคน การจดเกบขอมล การค านวณทยงยากซบซอน การจ าลองสถานการณ รวมถงการชวยการเรยนรผานคอมพวเตอรชวยสอน ท าใหปจจบนมนษยสามารถเรยนรไดรวดเรวและกวางขวางยงขน

33

9. ดานพลงงาน ชวยใหเกดการผลตเชอเพลงตางๆ เพอน ามาใชประโยชนไดอยางกวางขวาง เชน การ

ผลตกาซชวภาพ การผลตแอลกอฮอล และการผลตไบโอดเซล เปนตน โดยสรปแลวเทคโนโลยสารสนเทศมความส าคญทางบวกตอระบบสงคมทงระดบบคคล กลมบคคล และสถาบนทางสงคมในหลากหลายมต ความส าคญและผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางลบ

1. ดานการด ารงชวตและความเปนอยของมนษย 1) สงเสรมใหเกดอาชญากรรมในสงคม โดยปจจบนผรายน าเทคโนโลยมาใชเปน

เครองมอในการกออาชญากรรม ทงการลกลอบใชขอมลขาวสาร การฉอโกงทางการเงน การหลอกลวงผานสออเลกทรอนกส เปนตน

2) ท าใหความสมพนธของมนษยเสอมถอยลง เนองจากคอมพวเตอรและอปกรณสอสารชวยใหมนษยสามารถตดตอสอสารการไดอยางรวดเรว สงทสอสารในอปกรณสอสารมความดงดดความสนใจไดด ไมวาจะเปนเกมส หรอ สออนๆ สงผลใหพฤตกรรมของมนษยในสงคมเปลยนไปดงทเรยกกนวา “สงคมกมหนา” สงเหลานไดลดทอนความสามารถดานมนษยสมพนธของมนษยและลดทอนเวลาทมนษยควรมกจกรรมรวมกนลงไป โดยเฉพาะความสมพนธกบบคคลรอบขาง แตอกทางหนงมนษยกลบมสงคมใหมทใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอในการสรางความสมพนธ

3) ท าใหคนบางกลมเกดความเครยดและความวตกกงวล โดยเฉพาะกลมทปรบตวเขากบเทคโนโลยไมทน ความวตกกงวลอาจมาจากการกลวตกงานจากการใชหนยนตและเครองจกรมาท างานแทนมนษย ระบบคอมพวเตอรท าใหคนงานท างานไดมากขนและการจางงานจะลดนอยลง รวมถงความวตกกงวลของคนทกาวตามเทคโนโลยไมทนท าใหเขากลมไมได เปนตน 4) ท าใหเกดการแพรกระจายของวฒนธรรมและขาวสารทไมเหมาะสมอยางรวดเรว โดยเฉพาะในระบบอนเทอรเนตทมขอมลขาวสารหลากหลาย ทส าคญคอโฮมเพจเกยวกบเพศ ภาพอนาจาร รวมถงการใหรายกนดวยขอมลเทจ การตดตอภาพ และวฒนธรรมทไมสงเสรมศลธรรมอนดทสามารถแพรเขามาถงมอของผคนอยางรวดเรวยากทจะหาเครองมอใดๆ มาสกดกนหรอคดกรอง สงเหลานเปนผลลบอกทางหนงทคนในสงคมควรชวยกนระมดระวง

2. ดานเศรษฐกจ

ท าใหเกดความเสยงดานธรกจ โดยธรกจในปจจบนจ าเปนตองพงพาเทคโนโลยสารสนเทศทงขอมลสนคา ลกคา หนลกคา การใหบรการ ฯลฯ หากศนยขอมลช ารดเสยหาย ถกโจรกรรม หรอเกดภยธรรมชาตจนขอมลเสยหา องคกรนนๆ กจะเกดความเสยงอยางมาก

34

3. ดานการเกษตร 1) พชตดแตงพนธกรรม อาจท าใหความหลากหลายทางชวภาพลดลง พชตดแตง

พนธกรรมอาจผสมพนธกบพชธรรมชาตจนกลายเปนพชตดแตงพนธกรรมไปหมด ซงอาจสงผลตอระบบนเวศหรอสขภาพอนามยของผบรโภคในอนาคต

2) การตดแตงพนธกรรมทด าเนนการโดยบรษทเอกชน เมอผนวกกบการใชสทธทางปญญาเพอผลประโยชนทางธรกจ จะท าใหบรษทเอกชนผกขาดผลตภณฑทางการเกษตรทมความส าคญตอชวตและความเปนอยของมนษยได

4. ดานอตสาหกรรมและบรการ แมอตสาหกรรมจะชวยใหเรามสนคาทใชในการอปโภคและบรโภคอยางเพยงพอ ม

เครองมอเครองใชอ านวยความสะดวกในการใชชวตประจ าวน แตสนคาเหลานนเมอหมดอายกจะกลายเปนขยะทยอยสลายยาก ตองใชเวลาในการยอยสลายนาน หรอเปนขยะพษ เปนตน

5. ดานการแพทยและสาธารณสข 1) แมการแพทยและสาธารณสขจะมงพฒนางานเพอดแลรกษาสขภาพอนามยใหกบ

มนษย แตผลตภณฑยาจ านวนมากพฒนามาจากสารสกดจากรางกายมนษย ซงยากทจะตอบค าถามในเรองศลธรรมและจรยธรรม

2) การพฒนายาทางการแพทยไดสงผลขางเคยงทท าใหเชอโรคตางๆ เกดการกลายพนธและดอยาท าใหยากตอการรกษายงขน

6. ดานการวจยและพฒนา 1) การวจยและพฒนาโดยเฉพาะยา วคซน หรอ พชตดแตงพนธกรรมอาจสงผลตอ

สขภาพอนามยของประชาชนทเปนกลมทดลอง เชนการทดลองวคซนปองกนโรคเอดส เปนตน 2) การวจยและพฒนาโดยเฉพาะดานเทคโนโลยชวภาพซงมเปาหมายทพชและสตว

อาจมการด าเนนการทเปนการท าราย หรอทารณสตว ซงเปนการไมเคารพตอสงมชวตอน 3) การวจยดานนาโนเทคโนโลย ท าใหเกดสารทมอนภาคเลกมาก แมจะมประโยชน

ในทางหนงแตในทางตรงกนขามสารนาโนกมผลเสยตอสขภาพอนามยของสงมชวตเนองจากสามารถแทรกซมเขาสรางกายไดอยางงายดาย

7. ดานการศกษาและการเรยนรของมนษย แมวทยาศาสตรและเทคโนโลยจะชวยใหมนษยสามารถศกษาและเรยนรไดอยางรวดเรว

กวางขวางกตาม แตในอกทางหนง เทคโนโลยโดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศกท าใหเกดขาวสารใหบรโภคจ านวนมหาศาลทงในแงทเปนประโยชนและไมเปนประโยชน หากผบรโภคขาดวจารณญาณอาจตดกบดกเทคโนโลยทเปนผลทางลบตอระบบการศกษา โดยระบบการศกษามจดมงหมายส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนคนดในสงคมและเปนก าลงส าคญของสงคมแตกพบกรณตวอยาง

35

ดานลบในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ดงกรณทพบวานกเรยนนกศกษาประสบปญหาในการเรยนเนองจากตดเกมสคอมพวเตอรหรอใชเวลาสวนใหญไปกบสอออนไลนจนไมสนใจการเรยน เปนตน

8. ดานการทหาร วทยาศาสตรและเทคโนโลยท าใหเกดการพฒนาอาวธทมอ านาจท าลายลางสงทงอาวธ

เคม อาวธชวภาพ และวตถอาวธอนๆ โดยประเทศทมความเจรญทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดน าความรเหลานมาพฒนาเปนอาวธรายแรง ซงท าใหเสยงตอการเกดสงครามสงและอาวธเหลานคอสงทจะกลบมาท าลายและเปนอนตรายแกมวลมนษยดวยกนเอง

9. ดานสงแวดลอม 1) การน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในกจการอตสาหกรรม ท าใหสามารถผลต

สนคาไดในจ านวนมาก แตผลทตามมาคอ กระบวนการผลตกอใหเกดของเสย สารพษ อากาศเปนพษ น าเสย ดนเสย เกดฝนละอองในอากาศ เกดกลนและเสยงรบกวน ซงเปนอนตรายตอมนษยและสงมชวต

2) อตสาหกรรมรถยนตชวยใหมนษยมยานพาหนะใชสะดวกรวดเรวขน แตกกอใหเกดควนพษ กาซคารบอนไดออกไซดจากยานพาหนะกอใหเกดปฏกรยาภาวะเรอนกระจก(Greenhouse Effect)ท าใหโลกรอนขนและมผลตอการเจรญเตบโตของพชและสตว

จากขอมลขางตนสรปไดวา วทยาศาสตรและเทคโนโลยแมจะมประโยชนแตกมโทษทพงระวงอยดวย โดยแนวทางทจะชวยใหมนษยสามารถใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดอยางปลอดภยคอ การคดกรองใชเฉพาะเทคโนโลยทไมท าลายสงแวดลอม ชวยท าใหคณภาพชวตของเราดขน การผลตเทคโนโลยใหมๆ ขนมาตองมการวจยและตรวจสอบอยางมประสทธภาพ โดยชมชนสงคมนนๆ ควรมสวนรวมในการพฒนาและใชเทคโนโลยเหลานน

36

เรองท 14.2.2 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบการศกษา

วทยาศาสตรเทคโนโลยมความส าคญตอระบบการศกษาใน 2 สวนหลก คอ 1) วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเปาหมายของการจดการศกษา และ 2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเครองมอทน ามาใชในการแกปญหาและพฒนาระบบการศกษา ดงสาระส าคญตอไปน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเปาหมายของการจดการศกษา เปนทยอมรบกนโดยทวไปวาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเครองมอส าคญในการพฒนาประเทศ โดยเปนทประจกษแลววาประเทศทเจรญกาวหนาและประสบความส าเรจลวนเปนประเทศทเจรญกาวหนาดานวทยาศาสตรทงสน ดงนนวทยาศาสตรและเทคโนโลยจงเปนเปาหมายส าคญของระบบการศกษา เชนเดยวกบประเทศไทยทก าหนดเปาหมายตามพนธกจพฒนาและผลตก าลงคนดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพอรองรบการเปลยนแปลงประชากรศาสตร(Demographic Change) ไวดงเปาหมายตอไปน (ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต, 2555: 63-64)

1. บรณาการการพฒนาและผลตก าลงคนดาน วทน.ของประเทศเพอการสนบสนนระบบเศรษฐกจและสงคมโดยก าหนดให “เพมสดสวนผเรยนสายวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมคณภาพตรงตามความตองการของตลาดไมนอยกวารอยละ 60”

2. ยกระดบและเพมขดความสามารถทางดานทกษะองคความรก าลงคนดาน วทน. โดยก าหนดให “ผลตภาพแรงงานของก าลงคนดาน วทน.ขยายตวเพมขนไมต ากวารอยละ 5 ตอป”

3. สรางแรงจงใจกบบคลากรดาน วทน.โดยก าหนดให “เพมสดสวนบคลากรดานการวจยและพฒนาเปน 25 คนตอประชากร 10,000 คนโดยเปนบคลากรทท างานในภาคเอกชนไมต ากวารอยละ 60”

จากเปาหมายขางตน จะเหนวาวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม มความส าคญในฐานะทเปนเปาหมายในการจดการศกษา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนเครองมอทน ามาใชในการแกปญหาและพฒนาระบบการศกษา

ความส าคญอกดานหนงของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอระบบการศกษา คอ เปนเครองมอทน ามาใชในการแกปญหาและพฒนาระบบการศกษา ดงรายละเอยดในประเดนตอไปน

1. ใชเปนเครองมอแกปญหาเกยวกบผสอน โดยปญหาเกยวกบผสอนครอบคลมในเรองของจ านวน/ความเพยงพอของผสอน ความรของผสอน ทกษะ/ความเชยวชาญในการสอน เจตคตตอการสอน เปนตน ปญหาดงกลาวสามารถทดแทนไดดวยเทคโนโลยและนวตกรรมทางการศกษา เชน 1) การใชคอมพวเตอรชวยสอน(Computer Assisted

37

Instruction: CAI) เขามาชวยแกปญหาเรองความสามารถในการอธบายความของคร การจดกจกรรมใหนาสนใจ ชวยเปลยนบรรยากาศในการเรยน หรอ เปนกจกรรมเสรมความรตามความสนใจของผเรยน 2) การใชครทางไกลผานดาวเทยม ทมชอเรยกแบบไมเปนทางการวา “ครต” หรอทรจกกนในชอวาสถานโทรทศนการศกษาทางไกลผานดาวเทยม ซงด าเนนการโดยมลนธวงไกลกงวล เปนเทคโนโลยอกชนดหนงทน ามาชวยเสรมและแกปญหาเกยวกบผสอนได นอกจากนกยงมการน าเทคโนโลยและนวตกรรมอนๆ เชน บทเรยนอเลกทรอนกส(e-Learning) คอมพวเตอรเพอการศกษา แทบเลต ฯลฯ ทสามารถน ามาชวยเสรมและแกปญหาเกยวกบครได อยางไรกตามเทคโนโลยและนวตกรรมเหลานคงไมสามารถทดแทนผสอนไดทกประการ กลาวอกอยางหนงคอเราไมสามารถน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาแทนครไดทงหมด

2. ใชเปนเครองมอในการแกปญหาเกยวกบผเรยน โดยปญหาเกยวกบผเรยนอาจเกยวของกบความสามารถในการเรยน สตปญญาของผเรยน ความสนใจของผเรยน สมาธในการเรยน ความพการของผเรยน เปนตน ปญหาเหลานสามารถแกไขไดดวยเทคโนโลยและนวตกรรมทางการศกษา เชน หนงสอเสยงส าหรบผพการทางสายตา โปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบผพการในรปแบบตางๆ บทเรยนส าเรจรป บทเรยนอเลกทรอนกส คอมพวเตอร/คอมพวเตอรชวยสอน แทบเลต เปนตน

3. ใชเปนเครองมอเพอแกปญหาดานเนอหา เนองจากปจจบนองคความรในโลกมมากมายจนเกนทจะน ามาสรางเปนหลกสตรการเรยนใหครอบคลมเนอหาเหลานน ประกอบกบความสนใจของผเรยนแตละคนกแตกตางกน เทคโนโลยคอมพวเตอรและการสบคนผานระบบอนเทอรเนต เปนทางเลอกทชวยแกปญหาเรองเนอหาไดเปนอยางด

4. ใชเปนเครองมอเพอแกปญหาเรองเวลาในการเรยน เนองจากการเรยนรไมควรจ ากดดวยเวลา มนษยควรเรยนรไดในทกเวลาทกโอกาส เทคโนโลยคอมพวเตอร ระบบอนเทอรเนต บทเรยนอเลกทรอนกส ระบบการศกษาทางไกล หองสมดอเลกทรอนกส(e – library) ฯ เปนเทคโนโลยและนวตกรรมทชวยแกปญหาเรองขอจ ากดดานเวลาได โดยปจจบนผเรยนสามารถเรยนรผานสมารทโฟน หรอ แทบเลต ไดตลอดเวลา

5. ใชเปนเครองมอเพอแกปญหาเรองระยะทาง โดยปจจบนสามารถน าเทคโนโลยและนวตกรรมมาใชเปนเครองมอในการจดการศกษาโดยไมจ ากดดวยระยะทางแลว เชน หองสมดอเลกทรอนกส ระบบการศกษาทางไกล อนเทอรเนต บทเรยนอเลกทรอนกส เปนตน

38

6. ใชเปนเครองมอในการพฒนาระบบบรหารจดการทางการศกษา โดยปจจบนมการน าระบบขอมลและสารสนเทศเพอการบรหารและการจดการ(MIS) มาใชเพอการบรหารงานทางการบรหารการศกษาทงในระดบกระทรวง ระดบส านกงาน ระดบส านกงานเขตพนท และระดบสถานศกษา โดยโปรแกรมทรจกกนดในระดบสถานศกษาคอ โปรแกรมระบบงานทะเบยน-วดผลและสารสนเทศนกเรยนทเรยกวา โปรแกรม Students

7. ใชเปนเครองมอในการเพมประสทธภาพการเรยนการสอนและประสทธผลทางการศกษา โดยเทคโนโลยดงกลาวมกเชอมโยงกบระบบอนเทอรเนตและคอมพวเตอร เชนบทเรยนอเลกทรอนกส หองสมดอเลกทรอนกส ระบบการสอบแบบ e – Exam เปนตน

จากสาระขางตน จะเหนไดวาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอระบบการศกษาทงในดานทเปนเปาหมายของการจดการศกษาและดานทเปนเครองมอในการแกปญหาและพฒนาระบบการศกษา และนบวนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเหลานจะทวความส าคญตอระบบการศกษาและทกระบบในสงคมจนกลายเปนองคประกอบส าคญของการด าเนนการทกกจกรรม

39

เรองท 14.2.3 ความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอนโยบายและแผนการศกษา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนการศกษาเนองจากเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอการก าหนดนโยบายและแผน ขณะเดยวกนกเปนเปาหมายหนงของนโยบายและแผนการศกษา ดงสาระส าคญตอไปน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญในฐานะเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอนโยบายและแผนทางการศกษา

หากพจารณาถงกระบวนการนโยบาย มนกวชาการทกลาวถงกระบวนการนโยบายไวแตกตางกนในรายละเอยด แตโดยสาระส าคญแลวกระบวนการนโยบายประกอบดวย 3 ขนตอนส าคญ คอ ขนก าหนดนโยบาย ขนน านโยบายไปสการปฏบต และขนประเมนผลนโยบาย

จากกระบวนการนโยบายทง 3 ขนตอน หากน ากระบวนการนโยบายดงกลาวมาใชเปนกรอบในการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษาจะพบวา วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนทางการศกษาในทกขนตอน ดงน

ขนท 1 ขนก าหนดนโยบาย ในขนตอนน คณะกรรมการก าหนดนโยบายทางการศกษา ตองน าปจจยทงหมดท

เกยวของกบการศกษามาพจารณาวามปจจยใดบางทสงผลกระทบตอการศกษา โดยวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนสงแวดลอมประการหนงทตองน ามาพจารณาถงผลกระทบและแนวโนมทควรด าเนนการ ดงทส านกงานเลขาธการสภาการศกษา(2553: 11-12) ประมวลสรปสภาพแวดลอมดานวทยาศาสตรไววา

“ทศทางของวทยาศาสตรและเทคโนโลยในสหสวรรษใหม แบงเปน 3 ดาน 1) ดานพลงงาน 2) ดานสขภาพและอาหาร 3) ดานการตดตอสอสาร และจากการสารวจของสถาบนวจยระดบโลก (ภทรพงศ อนทรกาเนด และคณะ, 2550) พบวา เทคโนโลยสาขาใหมทเกดขนสามารถจดกลมได 4 กลมหลก คอ (1) เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2) เทคโนโลยชวภาพ (3) นาโนเทคโนโลย (4) เทคโนโลยวสดและเทคโนโลยอน โดยทศทางการพฒนาเทคโนโลยในภาพรวมจะเปนไปใน 3 ลกษณะ คอ (1) เทคโนโลยในสาขาตางๆ จะเชอมโยงกนมากขนในลกษณะของสหสาขาวทยาการ (2) เทคโนโลยในแตละสาขาจะแตกแขนงในเชงลกมากขน เพอสรางความรใหม และ (3) เทคโนโลยจะเปนเครองมอในการเขาถงความร ซงลวนมผลกระทบตอวถชวตและการเรยนรของมนษยมากขน”

จากผลกระทบและแนวโนมทประมวลได ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาไดน ามาก าหนดเปนนโยบายทางการศกษาทเกยวของกบการพฒนาดานวทยาศาสตรเทคโนโลย ดงขอความตอไปน

40

แนวนโยบาย 1.4 ผลตและพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของประเทศและเสรมสรางศกยภาพการแขงขนและรวมมอกบนานาประเทศ

แนวนโยบายท 2.3 สงเสรมการวจยและพฒนาเพอสรางองคความร นวตกรรม และทรพยสนทางปญญา พฒนาระบบบรหารจดการความรและสรางกลไกการน าผลการวจยไปใชประโยชน

แนวนโยบาย 3.1 พฒนาและน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอพฒนาคณภาพ เพมโอกาสทางการศกษา และการเรยนรตลอดชวต

ขนท 2 ขนน านโยบายไปสการปฏบต เปนขนตอนในการแปลงนโยบายไปสการปฏบต โดยสวนใหญจะบรรจไวใน

แผนพฒนาและแผนปฏบตของหนวยงานนนๆ ดงตวอยางในแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552 – 2559) ทระบกรอบการด าเนนการของแนวนโยบายไวอยางชดเจน เชน

แนวนโยบายท 2.3 สงเสรมการวจยและพฒนาเพอสรางองคความร นวตกรรม และทรพยสนทางปญญา พฒนาระบบบรหารจดการความรและสรางกลไกการน าผลการวจยไปใชประโยชน

กรอบการด าเนนงาน

2.3.1 สงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาดวยกระบวนการเรยนรแบบวทยาศาสตร เพอใหสามารถน าความร ความเขาใจในวทยาศาสตร เทคโนโลยไปประยกตใชในการด ารงชวตประจ าวนและเพมศกยภาพการแขงขนของประเทศ

2.3.2 สงเสรมใหการวจยและพฒนา การสรางนวตกรรมและทรพยสนทางปญญา การบรหารจดการความรเปนสาระส าคญในหลกสตรและเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนรอยางเหมาะสมในทกระดบและประเภทการศกษา

2.3.3 สงเสรมและสนบสนนการผลตและพฒนาคร คณาจารยนกวทยาศาสตร นกวจย และบคลากรวชาชพทางดานการวจยทมคณภาพมความกาวหนาในอาชพ สามารถท าการวจยและพฒนา สรางองคความรนวตกรรมและทรพยสนทางปญญา รวมทงการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการวจย

2.3.4 สงเสรมและสรางแรงจงใจในการประดษฐคดคน กลไกการวจยและถายทอดความรและเทคโนโลยระหวางภาคธรกจเอกชน สถานประกอบการ กบสถาบนอดมศกษาและอาชวศกษา สงเสรมการรกษาและพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย รวมทงการใหความคมครองทรพยสนทางปญญา

2.3.5 สงเสรมใหมการวจยและพฒนาดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม รวมทงสนบสนนสถาบนอดมศกษาทมศกยภาพในการพฒนานวตกรรม เพอการพงตนเองทางเทคโนโลย โดยจดใหมกลไกและงบประมาณสนบสนน เพอน าผลการศกษาวจยไปใชประโยชนในเชงพาณชย โดยรวมมอกบสถานประกอบการ

41

ขนท 3 ขนประเมนผลนโยบาย

ในขนตอนนเปนขนของการประเมนผลนโยบาย ซงโดยปกตสงหนงทตองประเมนคอผลการด าเนนงานตามวตถประสงคและเปาหมายของนโยบาย ดงนนนโยบายทเกยวของกบวทยาศาตรและเทคโนโลยทระบไวในนโยบายและแผนกตองไดรบการประเมนดวย

จาก 3 ขนตอนขางตนไดแสดงใหเหนวา วทยาศาสตรเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนทางการศกษาทงในขนของการก าหนดนโยบาย ขนการน านโยบายไปสการปฏบต และขนประเมนผลนโยบาย

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมคอเปาหมายของการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษา นอกจากความส าคญในฐานะเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอการก าหนดนโยบายและแผน

ทางการศกษาแลว วทยาศาสตรและเทคโนโลยยงมความส าคญในฐานะทเปนเปาหมายของนโยบายและแผนทางการศกษาดวย ตวอยางเชน แนวนโยบายท 2.3 ของแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552 – 2559) ทระบวา “สงเสรมการวจยและพฒนาเพอสรางองคความร นวตกรรม และทรพยสนทางปญญา พฒนาระบบบรหารจดการความรและสรางกลไกการน าผลการวจยไปใชประโยชน”

เปาหมายของแนวโนบายขอน คอ “มการวจยเพอสรางและพฒนาองคความรใหม นวตกรรมเทคโนโลยและทรพยสนทางปญญาเพมขน มการบรหารจดการความรและน าความรไปใชประโยชนในเชงพาณชย และการพฒนาชมชนทองถนและประเทศมากขน”

จากความส าคญทกลาวถงขางตน สรปไดวา วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความส าคญตอนโยบายและแผนการศกษาทงในฐานะทเปนสงแวดลอม และในฐานะทเปนเปาหมายของนโยบายและแผนการศกษา

หลงจากทศกษาเนอหาเรองท 14.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรมท 14.2

ในแนวการศกษาหนวยท 14 ตอนท 14.2

42

ตอนท 14.3 การวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลกระทบตอนโยบายและแผนการศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 14.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระโดยละเอยดในแตละตอน หวเรอง

14.3.1 ลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย 14.3.2 ขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทส าหรบการก าหนด

นโยบายและแผนการศกษา 14.3.3 กรณตวอยางของการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการ

ก าหนดนโยบายและแผนการศกษา

แนวคด 1. ลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทควรพจารณาเพอใหการก าหนด

นโยบายและแผนการศกษามความรอบคอบ รดกม เหมาะสมกบสภาพและความเปลยนแปลงทจะเกดขนประกอบดวยสองลกษณะส าคญ คอ วทยาการและแนวโนมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ สถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

2. ขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใชขนตอนลกษณะเดยวกนกบการวเคราะหบรบทดานอนๆ โดยขนตอนทส าคญประกอบดวย 1) การพจารณาปจจยปอน 2) การวเคราะห 3) การตความ 4) ผลผลต และ 5) กลยทธ

3. กรณตวอยางการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนสารสนเทศและเปนแนวทางในการวเคราะหบรบทดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหกบหนวยงานทางการศกษาอนได

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 14.3 จบแลวนกศกษาสามารถ 1. อธบายลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทควรน ามามาเปนประเดนพจารณา

เพอการก าหนดนโยบายและแผนการศกษาได

2. อธบายขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนดนโยบายและแผนการศกษาได

3. ประยกตใชขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชในการก าหนดนโยบายและแผนการศกษาในหนวยงานของตนเองบได

43

เรองท 14.3.1 ลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมายถงองคประกอบหรอลกษณะตางๆ ทควรน ามาพจารณาเพอใหการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษามความรอบคอบรดกมและสามารถก าหนดนโยบายและแผนไดอยางถกตองเหมาะสมกบสภาพและความเปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขน ในทนผเขยนจ าแนกลกษณะทวไปของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยออกเปน 2กลม คอ 1) วทยาการและแนวโนมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ 2) สถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดงสาระส าคญตอไปน

วทยาการและแนวโนมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ผวเคราะหควรศกษาใหแนชดวาวทยาการดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทยงจ าเปนตองเรยนรและแนวโนมทจะเกดขนในอนาคตคออะไร ดงทส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต(2555: 17) ระบวาเทคโนโลย 4 สาขา คอวทยาการทจ าเปนในปจจบนและอนาคต ไดแก

1. เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยปจจบนเทคโนโลยดงกลาวอาศยระบบคอมพวเตอรทท างานคขนานไปกบระบบอนเทอรเนต โดยผานเครองมอสอสารหลากหลายชนด ตงแตคอมพวเตอรตงโตะ คอมพวเตอรโนตบค แทบเลต โทรศพทสมารทโฟน เปนตน

2. เทคโนโลยชวภาพ ซงปจจบนเขามาใกลชดกบมนษยมากขน ตวอยางเชน 1) เทคโนโลยชวภาพดานการเกษตร ไดแก การตดตอพนธกรรม การเลยงเนอเยอของพช การแพรกระจายสายพนธบรสทธ และการชะลอการสกของผลไม 2) เทคโนโลยชวภาพทางดานอตสาหกรรม เชน การใชจลนทรยบ าบดน าเสย เปนตน 3) เทคโนโลยชวภาพดานการแพทยสาธารณสขและสงแวดลอม ไดแก จลนทรยบ าบดน าเสยในโรงพยาบาล การควบคมแมลงดวยจลนทรย การผลตยาปฏชวนะ และการผลตวคซน เปนตน 5) เทคโนโลยชวภาพเพอการผลตเชอเพลง เชน การผลตกาซชวภาพ การผลตแอลกอฮอล การผลตไบโอดเซล เปนตน

3. เทคโนโลยวสด ไดแกเทคโนโลยทชวยใหผลตวสดใหมๆ ทมคณภาพสงขน เชน รองเทากฬาน าหนกเบา กระดเทยมทไมมผลขางเคยงตอผใช แบตเตอรทมประจกระแสไฟมากกวาและใชไดทนนานกวา เปนตน

4. นาโนเทคโนโลย เปนเทคโนโลยทสรางประโยชนใหกบทกดาน ทงดานอตสาหกรรม เครองจกร สงทอ และการแพทย

44

สถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

เปนสงทผวเคราะหบรบทเพอการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษาควรร โดยส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (2556) ไดจดท าเปนดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลยไว สามารถสรปเปนสถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทควรร ดงน

1. ความสามารถในการแขงขนของประเทศ (Compettive ranking) ซงปจจบนมหนวยงานทจดล าดบความสามารถในการแขงขนของประเทศทไดรบความเชอถออย 2 หนวยงาน ไดแก 1) World Economic Forum : WEF และ 2)International Institute for Management Development : IMD โดยประเดนทน ามาใชในการจดล าดบความสามารถในการแขงขนของประเทศ ไดแก ความสามารถในการแขงขนโดยรวม, สมรรถนะทางเศรษฐกจ, ประสทธภาพของภาครฐ, ประสทธภาพของภาคธรกจ เปนตน

2. การวจยและพฒนา ประกอบดวยประเดนพจารณาเรอง คาใชจายดานการวจยและพฒนารวมทงประเทศ, คาใชจายดานการวจยและพฒนาภาครฐ, คาใชจายดานการวจยและพฒนาภาคอดมศกษา คาใชจายดานการวจยและพฒนาทคดเปนรอยละตอ GDP เปนตน

3. บคลากรดานการวจยและพฒนา โดยพจารณาถง บคลากรดานการวจยภาครฐ ภาคอดมศกษา ภาครฐวสาหกจ ภาคเอกชน ฯ เปนตน

4. บคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยพจารณาถง ผเขาศกษาทงหมด ผเขาศกษาในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงคมศาสตร ฯ เปนตน

5. ดลการช าระเงนทางเทคโนโลย โดยพจารณาถงรายรบ รายจายทางเทคโนโลย 6. สทธบตรและอนสทธบตร โดยพจารณาถง จ านวนการยนขอสทธบตรในประเทศ

สทธบตรการประดษฐ สทธบตรการออกแบบ ฯลฯ 7. ผลงานตพมพดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในวารสารวชาการ โดยพจารณาถงจ านวน

บทความทตพมพดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย, จ านวนบทความทตพมพดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทปรากฏในฐานขอมล SCI – EXPANDED เปนตน

8. เทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร ซงมรายละเอยดครอบคลม เรองของจ านวนโทรศพทพนฐาน โทรศพทเคลอนท คอมพวเตอร ผใชอนเทอรเนต เปนตน

โดยสรปแลวลกษณะของบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทควรน ามาพจารณาเพอใหการก าหนดนโยบายและแผนทางการศกษาประกอบดวย 1) คณลกษณะดานวทยาการและแนวโนมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ 2) คณลกษณะดานสถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

45

เรองท 14.3.2 ขนตอนการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนดนโยบายและแผนการศกษา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยจดเปนบรบทหรอสภาพแวดลอมของระบบการศกษาประเภทหนง การก าหนดนโยบายและแผนการศกษาจ าเปนตองวเคราะหบรบทดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวย โดยขนตอนในการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยด าเนนการเชนเดยวกนกบการวเคราะหบรบทอนๆ ในทนผเขยนไดประยกตกระบวนการท านายกลยทธของคอนเวย (Conway, 2009: 5) มาใชเปนตวแบบในการในการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดงภาพท 14.3

ภาพท 14.3 กระบวนการท านายกลยทธทเกดขน ทมา: ปรบปรงจาก Maree Conway. (2009). Environmental scanning: What is it, how to do it… Hotham Hill: Thinking Future. p. 5

จากภาพท 14.3 จะพบวากระบวนการในการวเคราะหบรบทดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยจนไดเปนกลยทธนน สามารถด าเนนการไดใน 5 ขนตอน คอ

ปจจยปอน

การวเคราะห

การตความ

การคาดการณ

ผลผลต

กลยทธ

การท า นาย

สภาพแวดลอมดาน วทน.

อะไรทนาจะเกดขน

อะไรทจะเกดขนจรง ๆ

อะไรทอาจจะเกดขน

เราจ าเปนจะตองท าอะไร

เราจะท าอะไรและท าอยางไร

46

1. ปจจยปอน เปนการตอบค าถามวา บรบทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยมสถานะอยางไร ขนตอนน เปนการประมวลขอมลตางๆ เกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยทอาจสงผลตอการก าหนดนโยบายและแผนการศกษา

2. การตความ เปนการใหความหมายวาสถานะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยจากขนตอนท 1 มความหมายอยางไร

3. การคาดการณ เปนการตอบค าถามวาแนวโนมทวทยาศาสตรและเทคโนโลยทจะเปนไปคออะไร ทงนโดยอาจใชขอมลจากสถานะของวทยาศาสตรและเทคโนโลยบรณาการกบแนวโนมอนๆ เพอท านายวาการด าเนนงานทางการศกษาควรตองด าเนนการอยางไร

4. ผลผลต เปนการตอบค าถามวาจากขอมลและการคาดการณ นโยบายทางการศกษาทรองรบผลทจะเกดขนจากบรบทดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยคออะไร

5. กลยทธ เปนการก าหนดแนวทางการด าเนนการเพอใหนโยบายทเกดขนในขนตอนท 4 บงเกดผลในทางปฏบต

47

เรองท 14.3.3 กรณตวอยางของการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนดนโยบายและแผนการศกษา

กรณตวอยางการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนดนโยบายและแผนการศกษาตอไปน เปนตวอยางของแผนพฒนาระดบอดมศกษา ฉบบท 11(พ.ศ. 2555 – 2559) ของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ โดยแผนดงกลาวด าเนนการวเคราะหบรบททเกยวของอยางรอบดาน แตผเขยนขอคดสรรเฉพาะสวนทเกยวของกบการวเคราะหบรบทดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมมาเสนอ โดยน าเสนอตามล าดบของเนอหาในแผนดงกลาว ทงนผเขยนไดสอดแทรกแนวคดทสงเคราะหจากแผนดงกลาวเขาไวดวยเพอความเขาใจทชดเจนยงขน สรปสาระไดดงตอไปน

บทท 1 ภาพอนาคตทมผลกระทบตออดมศกษาไทย

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดวเคราะหบรบทดานวทยาศาสตรและดานอนๆ โดยพจารณาจากขอมลและแผนระดบชาต ทงภายในและภายนอกประเทศ ไดแก

1. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) 2. แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552-2559) : ฉบบปรบปรง 3. กรอบแผนอดมศกษาระยะยาวระยะ 15 ป 4. กรอบแนวทางการปฏรปการศกษาทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 -2561) 5. ยทธศาสตรการวจยแหงชาตฉบบท 8(พ.ศ.2552 -2559) 6. แผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1(พ.ศ.2555 – 2564) 7. แผนพฒนาการจดการศกษานอกกระทรวงศกษาธการ (โดยเฉพาะกรอบยทธศาสตร

กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม (พ.ศ.2555 – 2559) 8. กลยทธอดมศกษาของประเทศในอาเซยน (มาเลเซย, ลาว, บรไน, กมพชา, ฟลปปนส,

สงคโปร, พมา, อนโดนเซย และ เวยตนาม)

วเคราะหแลวไดภาพอนาคตทเกยวของกบวทยาศาสตรเทคโนโลย นวตกรรม และสารสนเทศ ดงขอความตอไปน (ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2556: 2-3)

“ภายใตสถานการณทยงคงมการเปลยนแปลงอยางมากมายทงภายในและภายนอกประเทศทสงผลตอการพฒนาประเทศในอนาคต ไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง พลงงานและสงแวดลอม ตลอดจน เทคโนโลย ทาใหจาเปนตองเตรยมความพรอมและสรางภมคมกนของประเทศใหเขมแขงโดยยงคงตองยดหลกการ ปฏบตตามแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปลกฝงคานยม วฒนธรรมประเพณ

48

ภมปญญาทดงามอนเปน มรดกของชาต เพอใหคนไทยสามารถปรบตวรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงในอนาคตไดอยางมนคง และ เพอสรางความเขมแขงและรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ”

“การผสมผสานเศรษฐกจกบเทคโนโลยททนสมยเปนปจจยหนงทผลกดนใหเกดเศรษฐกจฐานความร (knowledge-based economy) ซงเปนการนาเทคโนโลย ความคดสรางสรรคและความรทเหมาะสมมาพฒนาให เกดเปนมลคาทางเศรษฐกจ สถาบนอดมศกษาจงตองมบทบาทมากขนในการศกษาวจยเพอสรางสรรคองคความรหรอนวตกรรมภายใตการสนบสนนของรฐในดานงบประมาณและทรพยากรอยางตอเนองเพอพฒนาตอยอด ความรและการใชเทคโนโลย โดยเฉพาะอยางยงควรมการสนบสนนสถาบนอดมศกษาในระดบภมภาคและทองถน ซงมความใกลชดกบชมชนใหตระหนกถงความสาคญในการใชความรและงานวจยเพอพฒนาใหมากยงขน ทงนเพอใหเกดความรวมมอกบชมชนในการพฒนาความรและเปนพลงหลกในการพฒนาฐานรากของประเทศใหมนคง และยงยน อดมศกษาตองเปนแกนนาในการเชอมโยงงานวจยลงสพนทผานกระบวนการบรการวชาการ เกดเปน เครอขายในการพฒนาททางานประสานความรวมมอกบภาครฐ ภาคเอกชน นกวชาการ และองคกรปกครอง สวนทองถน”

“ การเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตนสงผลใหสงคมไทยมความเปนวตถนยม พงพาเทคโนโลยสารสนเทศในชวตประจาวนมากขน การหลงไหลของวฒนธรรมตางชาตทาใหคานยมและประเพณดงเดมทดงาม ถกทาลาย สงคมไทยเผชญวกฤตความเสอมถอยดานคณธรรมและจรยธรรม มการแสวงหารายไดเพอตอบสนอง การบรโภค การชวยเหลอเกอกลกนลดลง ขาดความมนาใจ เกดการแกงแยงเอาเปรยบซงกนและกน ขาดความสามคค มความขดแยงทางความคดอยางรนแรง ไมเคารพสทธผอนและขาดการคานงถงประโยชนสวนรวม เปนแนวโนม ทมนยสาคญทอดมศกษาตองมสวนรวมในการสงเสรมสขภาวะของคนไทยใหมความสมบรณทงรางกายและจตใจ และใหความสาคญกบความรบผดชอบตอสงคม ธรรมาภบาลและการตอตานการทจรตประพฤตมชอบใหมากยงขน ควบคไปกบการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมในตวผเรยน”

“จากขอมลขางตนจะเหนวาอดมศกษาไทยในป 2559 นอกจากจะตองเปนแหลงความรทตอบสนอง การแกไขปญหาวกฤตและชนาการพฒนาอยางยงยนของชาตและทองถนโดยเรงสรางภมคมกนในประเทศ ใหเขมแขงขนภายใตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแลว ยงตองสงเสรมการพฒนาประเทศใหสามารถแขงขนได ใน

49

ประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก โดยใหความสาคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยใหมคณภาพ ผลตกาลงลงคนทมศกยภาพตรงตามความตองการของตลาดงาน สามารถทางานเพอดารงชพตนเองและเพอชวยเหลอ สงคม มคณธรรม มความรบผดชอบ และมสขภาวะทงรางกายและจตใจ รวมทงพฒนาอาจารยใหเปนมออาชพและผเชยวชาญมออาชพใหเปนอาจารย พฒนาวชาชพอาจารยใหเปนทยอมรบของสงคม มการจดการเพอพฒนา เศรษฐกจของประเทศโดยใชความร เทคโนโลย นวตกรรม ความคดสรางสรรค บนพนฐานการผลตและการบรโภค ทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงจะนาไปสการพฒนาเพอประโยชนสขทยงยนของประเทศไทย ทงนโดยอาศยการบรหาร จดการอดมศกษาเชงรก ซงมกลยทธการเงน และพระราชบญญตอดมศกษา เปนเครองมอสาคญในการขบเคลอน”

บทท 2 ผลการด าเนนงานของอดมศกษาไทยในชวงป 2550 – 2554

โดยภาพรวม ผลการด าเนนงานของอดมศกษาไทยในชวงป 2550 – 2554 ด าเนนงานไดบรรลเปาหมายรอยละ 65.39 และไมบรรลเปาหมายรอยละ 34.61 โดยตวบงชหนงทอดมศกษาไทยไมสามารถท าใหบรรลเปาหมายได คอ ตวบงชท 3 สดสวนผเขาศกษาอดมศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย : ดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทตงเปาจากเดม 28 : 72 เปน 33 : 67 แตผลการด าเนนการเมอเดอนกนยายน 2554 สามารถด าเนนการไดเพยง 28.16 : 71.84

บทท 3 ผลการวเคราะหต าแหนงยทธศาสตรของอดมศกษาไทย ป 2554

ด าเนนการวเคราะหปจจยภายในและภายนอกโดยใชเทคนค SWOT ส าหรบปจจยภายใน ใชหลก 7’s ของ McKinsey + 2 S (ไดแก Share value. Strategy, Structure, System, Staff, Skill, Style และ Sati = ธรรมาภบาลในการบรหาร กบ Stang= การเงนอดมศกษา) เปนกรอบในการวจย

ส าหรบปจจยภายนอกใชหลก PESTEL (ไดแก Politics, Economic, Social, Technology, Environment, Law) เปนกรอบในการวเคราะห

ผลการวเคราะหพบวามปจจยทเกยวของกบดานวทยาศาสตร เทคโนโลย นวตกรรม ดงน

จดแขง 1. มโครงสรางพนฐานระบบเครอขายสารสนเทศเพอการพฒนาการศกษาทเชอมตอทว

ประเทศไทย เขน Uninet 2. มการขยายการศกษาระดบอดมศกษาผานระบบ IT เชนมหาวทยาลยไซเบอรไทย

จดออน

50

1. มสถาบนอดมศกษาทยงไมผานการรบรองมาตรฐานคณภาพของ สมศ. 2. คณาจารยอดมศกษาทงประเทศ ยงขาดแคลนทงปรมาณและคณภาพ ในดาน

ประสบการณ เทคนคการสอน และดานคณธรรมจรยธรรม 3. การผลตบณฑตสวนใหญ มจ านวนทไมตรงกบความตองการของตลาดแรงงานและ

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ 4. ปรมาณและคณภาพของงานวจยในภาพรวมมระดบต า และไมสามารถน าไปใชให

เกดประโยชนกบสงคมได เมอเปรยบเทยบกบสถาบนอดมศกษาอนระดบโลกและระดบในเอเซย

5. คณภาพของงานบรการวชาการสวนใหญยงไมตอบสนองความตองการหรอการน าไปใชประโยชนเพอการพฒนาอยางยงยนของชมชน สงคมและประเทศ

ดานโอกาส 1. รฐบาลเนนการพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอ

การศกษาและการบรหารสถาบนอดมศกษา 2. สงคมตองการองคความรดานการผลตสนคา การบรการ ความคดสรางสรรค และ

นวตกรรมเพมขน 3. สงคมไทยตองการบณฑตดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การพฒนาทนมนษย การ

พฒนาเมองอตสาหกรรม และการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมเพอทดแทนการใชแรงงาน

ดานภยคกคาม 1. ลกษณะงานในศตวรรษท 21 มความซบซอนหลากหลายซงเปนอปสรรคตอการผลต

บณฑตใหตรงกบลกษณะงานทมความตองการทกษะทหลากหลาย 2. ระดบความรและทกษะในดานคณตศาสตร วทยาศาสตร และภาษาองกฤษของ

นกเรยนต ากวามาตรฐาน เมอน าผลการวเคราะห SWOT มาวเคราะหต าแหนงยทธศาสตรของไทย พบวาอยใน

พนทยทธศาสตร WT (จดแขง= 1.3, จดออน = 2.37, โอกาส = 2.17 และ ภยคกคาม = 2.65)

บทท 4 วสยทศน ยทธศาสตร ตวบงชและเปาหมายของแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษา ฉบยท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)

จากผลการวเคราะหทผานมา คณะท างานไดน ามาก าหนดวสยทศน ยทธศาสตร ตวบงชและเปาหมายของแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษา แตในทนผเขยนขอเสนอเฉพาะยทธศาสตร

51

และกลยทธทเกยวของเชอมโยงกบการด าเนนงานดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเทานน ดงสาระทสรปได ดงน

ยทธศาสตรท 1 เปลยนระบบการน าองคกรใหขบเคลอนอดมศกษาแบบองครวม มกลยทธทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม คอ

กลยทธท 1.5 พฒนาระบบโครงสรางพนฐาน(Hardware, Software, Peopleware) ของสารสนเทศอดมศกษา ทเชอมโยงขอมลระหวางขอมลสารสนเทศการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษาและอดมศกษา เพอใชในการบรหารจดการและพฒนาสถาบนอดมศกษาทงในสงกดและนอกสงกดกระทรวงศกษาธการ

ยทธศาสตรท 2 พฒนาอาจารยใหเปนมออาชพและพฒนาผเชยวชาญมออาชพใหเปนอาจารย มกลยทธทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม คอ

กลยทธท 2.1 เพมปรมาณอาจารยใหตรงตามความตองการในการผลตบณฑต กลยทธท 2.3 พฒนาคณภาพอาจารยใหมความแขงแกรงในการท าวจย

ยทธศาสตรท 3 ยกระดบคณภาพบณฑตอยางกาวกระโดด มกลยทธทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม คอ

กลยทธท 3.3 สรางระบบกลไกเพอจดสอบใบรบรองคณวฒเฉพาะสาขาแหงชาตของทกหลกสตร

กลยทธท 3.4 ปรบปรงระบบตดตามและประเมนบณฑต รวมทงพฒนาบณฑตหลงเขาสตลาดแรงงาน

จากกรณตวอยางการวเคราะหบรบททางวทยาศาสตรและเทคโนโลยส าหรบการก าหนดนโยบายและพฒนาระดบอดมศกษา ฉบบท 11(พ.ศ. 2555 – 2559) ของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาขางตน ไดแสดงใหเหนถงขนตอนในการวเคราะหบรบททเรมดวยการวเคราะหและสงเคราะหภาพอนาคตทมผลกระทบตออดมศกษา การวเคราะหผลการด าเนนงานทผานมา แลวจงน าผลทไดมาวเคราะหต าแหนงยทธศาสตรของอดมศกษาไทย เสรจแลวจงน ามาปรบปรง/ทบทวนวสยทศน ก าหนดยทธศาสตร ตวชวดและเปาหมายของแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษา ซงนกศกษาสามารถศกษาในรายละเอยดเพมเตมไดจากต าราเกยวกบการก าหนดนโยบายทางการศกษา และนโยบายสาธารณะอนๆ เพอน ามาประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเองตอไป

หลงจากทศกษาเนอหาเรองท 14.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรมท 14.3

ในแนวการศกษาหนวยท 14 ตอนท 14.3

52

บรรณานกรม ภาษาไทย กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน. (2531). เอกสารแสดงสถานภาพดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. คณะกรรมการวชาสงแวดลอม เทคโนโลยและชวต ศนยวชาบรณาการ หมวดวชาศกษาทวไป

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. (2549). สงแวดลอมเทคโนโลยและชวต. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ช านาญ เชาวกรตพงศ. "หนวยท 1 แนวคดเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยของไทย" ใน เอกสารประกอบการสอนวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของไทย หนวยท 1-7. หนา 1-52. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2534.

ธรรมนญ โรจนะบรานนท. (2531). ธรรมชาตวทยา. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชวน พมพ.

ผดงยศ ดวงมาลา. (2523). การสอนวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา. ปตตาน : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน. “หนวยท 1 วทยาศาสตรและเทคโนโลย”. รายวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม (บทเรยนออนไลน) สบคนจาก http://cw.rmuti.ac.th/source/science/science_01_1.swf เมอ 20 มนาคม 2557

มงกร ทองสขด.(ม.ป.ป.) การวางแผนการเรยนการสอนวทยาศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร :บวหลวงการพมพ.

เยนใจ เลาหวนช. (2530). “เทคโนโลยจะชวยพฒนาเดกไทยไดอยางไร” หนา 16 ใน สรปการสมมนาทางวชาการเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอพฒนาเดกไทย. ชมรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษา: สมาคมการศกษาแหงประเทศไทย.

เยนใจ เลาหวนช. “ความเชอและคานยมกบปญหาสงแวดลอม.” วารสารประชากรศกษา, ตลาคม 2520: หนา 17.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : นานมบคสพบลเคชนส.

สมชอบ ไชยเวช. (2530). “เทคโนโลยศกษาจะชวยพฒนาเดกไทยไดอยางไร.” หนา 15-23. ใน สรปการสมมนาทางวชาการเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษาเพอพฒนาเดกไทย. ชมรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษา: สมาคมการศกษาแหงประเทศไทย.

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2556). แผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษา ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559). พมพครงท 1. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

53

ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต.(2555). นโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555 – 2564).

ส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต.(2556). ดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ของประเทศไทย ป 2555. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: พรนท ซต จ ากด.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2553). แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552 – 2559). พมพครงท 1. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค จ ากด.

สปปนนท เกตทต. (2527). “วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอปวงชน” หนา 11 รายงานการสมมนาเนองในโอกาสครบรอบ 12 ป: สสวท.

สปปนนท เกตทต. (ม.ป.ป.) "แนวคดเกยวกบทศทางและนโยบายดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษาของประเทศไทย" ใน ความหวงและอนาคตของชาตทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย. หนา 78-85. พระนครศรอยธยา : คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนราชภฏ พระนครศรอยธยา,

สทศน ยกสาน. (2530). “การพฒนาเดกไทยดานวทยาศาสตร: ทศนะของนกวทยาศาสตรดเดน.” หนา 11. สรปการสมมนาทางวชาการเรอง วทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษาเพอพฒนาเดกไทย. ชมรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษา. สมาคมการศกษาแหงประเทศไทย.

เสรมพล รตสข. (2526). วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาประเทศ. กรงเทพฯ: ครเอตฟพรนท.

ภาษาองกฤษ Anderson, J. Brady, D.W. & Bullock, C. (1984). Public policy and politics in the

United States. Monetary, Calif: Brooks/Cole. Conway, M. (2009). Environmental scanning: What is it, how to do it… Hotham Hill:

Thinking Future. Good, Carter. V. (1973) Dictionary of Education. 3rd ed. New York: McGraw Hill Book

Company. Longman Group Ltd. (1995). Longman Dictionary of Contemporary English.

Barcdlona: Cayfosa. Merriam-Webster.(online). Retrieved April 4, 2014, from http://www.merriam-

webster.com/dictionary/social system