การรมสาร 1 MCP ต่อคุณภาพของผลดิบ ......
4
Agricultural Sci. J. 43(2)(Suppl.): 493-496 (2012) ว. วิทย์. กษ. 43(2)(พิเศษ): 493-496 (2555) การรมสาร 1- MCP ต่อคุณภาพของผลดิบมะม่วงพันธุ ์โชคอนันต์ 1-MCP Fumigation on Quality of Unripe ‘Chok Anan’ Mango อภิรดี อุทัยรัตนกิจ 1 ผ่องเพ็ญ จิตอารีย์รัตน์ 1 สายลม สัมพันธ์เวชโสภา 1 และ สุกัญญา เอี ่ยมลออ 1 Uthairatanakij, A. 1 , Jitareerat, P. 1 , Sampanvejsobha, S. 1 and Aiamla-or, S. 1 Abstract 1-MCP has been reported to delay fruit ripening, resulting in prolonged storage life. The effect of the concentration of 1-MCP on quality of unripe ‘Chok Anan’ mangoes was investigated. Fruit with no defected were sorted, cleaned, dipped into Prochloraz at 750 ppm, and fumigated with 1- MCP at 0 (control), 250, 500, and 1000 ppb for 12 h at 20˚C. All treatments were stored at 13˚C and randomly chosen to measure postharvest quality. Fruit fumigated with 1-MCP at 750 and 1000 ppb had the lowest color change of peel and pulp in terms of L* value and hue angle. 1-MCP fumigation at 1000 ppb showed the highest fruit firmness and titratable acidity. However, 1-MCP fumigation did not affect fruit disease. Keywords: 1-MCP fumigation, unripe mango, postharvest quality of mango บทคัดย่อ สาร 1 - MCP มีคุณสมบัติในการชะลอการสุกของผลไม้หลายชนิดทาให้สามารถยืดอายุการเก็บรักษาได้นานขึ ้น ดังนั ้น วัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี ้เพื่อหาระดับความเข้มข้นของสาร 1 - MCP ที่สามารถยืดอายุการเก็บรักษามะม่วงรับประทานดิบพันธุ ์โชค อนันต์ โดยคัดเลือกผลมะม่วงที่ปราศจากตาหนินามาล้างทาความสะอาดและจุ ่มสาร Prochloraz ความเข้มข้น 750 พีพีเอ็ม จากนั้น รมด้วยสาร 1 - MCP ความเข้มข้น 250, 500 และ 1000 พีพีบี เป็นเวลา 12 ชั่วโมงที่อุณหภูมิ 20 องศาเซลเซียส เปรียบเทียบกับ ผลที่ไม่ได้รมสาร (ชุดควบคุม) และเก็บรักษาที่อุณหภูมิ 13 องศาเซลเซียส พบว่า มะม่วงพันธุ ์โชคอนันต์ รมสาร 1 - MCP ความ เข้มข้น 750 และ 1000 พีพีบี มีการเปลี่ยนแปลงสีเปลือกและสีเนื ้อ (L* value และ hue angle) น้อยกว่าชุดควบคุม การรมสาร 1 - MCP ความเข้มข้น 1000 พีพีบีทาให้มะม่วงพันธุ ์โชคอนันต์มีความแน่นเนื้อและปริมาณกรดที่ไตเตรตได้มากที่สุด แต่การรม สาร 1-MCP ไม่มีผลต่อการเกิดโรคในระหว่างการเก็บรักษา คาสาคัญ: การรม 1-MCP มะม่วงดิบ คุณภาพหลังการเก็บเกี่ยวของมะม่วง คานา ปัจจุบันการปลูกมะม่วงเพื่อการค้าสามารถแบ่งออกได้ 2 ประเภทคือ ปลูกเพื่อนาไปรับประทานผลสด และนาไป แปรรูป การบริโภคผลสดสามารถแบ่งออกเป็นการบริโภคผลดิบและผลสุกซึ่งกลุ ่มชาวเอเชียนิยมบริโภคผลดิบ โดยเฉพาะ ตลาดของไทยบริโภคมะม่วงผลดิบตลอดทั้งปี จึงทาให ้มีมูลค่าการตลาดสูงกว่ามะม่วงสุก นอกจากนี ้ยังพบว่าผู ้บริโภคชาว เอเชียยังนามะม่วงดิบมาใช้ประกอบอาหารเพื่อทาสลัด ซึ่งเป็นที่รู ้จักและเรียกมะม่วงดิบที่นาไปประกอบอาหารนี้ว่า ”มะม่วง ยา” ในปัจจุบันนี้มะม่วงยากาลังเป็นที่นิยมของชาวต่างชาติมากขึ้น เนื่องจากเป็นอาหารในกลุ ่ม Slow Food และเสริม สุขภาพ และผู ้วิจัยได้สอบถามผู ้นาเข้าผักและผลไม้ชาวไทยในตลาดสหรัฐอเมริกา พบว่าตลาดกลุ ่มคนเอเซียมีความ ต้องการมะม่วงเพื่อการบริโภคดิบโดยตรงหรือนามาทามะม่วงยามากขึ้น และมะม่วงดิบน่าจะเป็นผลไม ้ที่มีศักยภาพอีก ชนิดหนึ่ง จากที่กล่าวมาข้างต้นจะเห็นได้ว่ามะม่วงดิบมีศักยภาพด้านการตลาดสูงทั ้งภายในและต่างประเทศแต่งานวิจัยที่ เกี่ยวข้องกับมะม่วงเพื่อการบริโภคดิบยังมีน้อยมากทั ้งข ้อมูลทั่วไปรวมทั้งการเก็บรักษาและส่งออก มะม่วงเป็นผลไม้ ประเภท climacteric fruit ซึ่งเมื่อผลเริ่มสุกหรือผลเริ่มสุกแก่เต็มที่จะมีอัตราการหายใจเพิ่มขึ้น นอกจากนี้เอทิลีนยังมีผลใน เร่งกระบวนการสุกแก่ของมะม่วงในระหว่างการเก็บรักษา และสาร 1-Methylcyclopropene (1-MCP) มีคุณสมบัติเป็นสาร ยับยั้งการสร ้างเอทิลีนของพืชหลายชนิด (Sisler และ Serek, 1997) ดังนั้นวัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้เพื่อศึกษาลักษณะ 1 สายวิชาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี ่ยว คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาลัยวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี, 49 ถนนเทียนทะเล, ท่าข้าม, บางขุนเทียน, กรุงเทพฯ 10150 1 Division of Postharvest Technology, School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, 49, Tientalay, Rd, Bangkhuntien, Bangkok, 10150
Transcript of การรมสาร 1 MCP ต่อคุณภาพของผลดิบ ......
Agricultural Sci. J. 43(2)(Suppl.): 493-496 (2012) ว. วทย. กษ. 43(2)(พเศษ): 493-496 (2555)
การรมสาร 1- MCP ตอคณภาพของผลดบมะมวงพนธโชคอนนต 1-MCP Fumigation on Quality of Unripe ‘Chok Anan’ Mango
อภรด อทยรตนกจ1 ผองเพญ จตอารยรตน1 สายลม สมพนธเวชโสภา1 และ สกญญา เอยมลออ1
Uthairatanakij, A.1, Jitareerat, P.1, Sampanvejsobha, S.1 and Aiamla-or, S.1
Abstract 1-MCP has been reported to delay fruit ripening, resulting in prolonged storage life. The effect of the
concentration of 1-MCP on quality of unripe ‘Chok Anan’ mangoes was investigated. Fruit with no defected were sorted, cleaned, dipped into Prochloraz at 750 ppm, and fumigated with 1- MCP at 0 (control), 250, 500, and 1000 ppb for 12 h at 20˚C. All treatments were stored at 13˚C and randomly chosen to measure postharvest quality. Fruit fumigated with 1-MCP at 750 and 1000 ppb had the lowest color change of peel and pulp in terms of L* value and hue angle. 1-MCP fumigation at 1000 ppb showed the highest fruit firmness and titratable acidity. However, 1-MCP fumigation did not affect fruit disease. Keywords: 1-MCP fumigation, unripe mango, postharvest quality of mango
บทคดยอ สาร 1-MCP มคณสมบตในการชะลอการสกของผลไมหลายชนดท าใหสามารถยดอายการเกบรกษาไดนานขน ดงนน
วตถประสงคของงานวจยนเพอหาระดบความเขมขนของสาร 1- MCP ทสามารถยดอายการเกบรกษามะมวงรบประทานดบพนธโชคอนนต โดยคดเลอกผลมะมวงทปราศจากต าหนน ามาลางท าความสะอาดและจมสาร Prochloraz ความเขมขน 750 พพเอม จากนนรมดวยสาร 1- MCP ความเขมขน 250, 500 และ 1000 พพบ เปนเวลา 12 ชวโมงทอณหภม 20 องศาเซลเซยส เปรยบเทยบกบผลทไมไดรมสาร (ชดควบคม) และเกบรกษาทอณหภม 13 องศาเซลเซยส พบวา มะมวงพนธโชคอนนต รมสาร 1- MCP ความเขมขน 750 และ 1000 พพบ มการเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอ (L* value และ hue angle) นอยกวาชดควบคม การรมสาร 1- MCP ความเขมขน 1000 พพบท าใหมะมวงพนธโชคอนนตมความแนนเนอและปรมาณกรดทไตเตรตไดมากทสด แตการรมสาร 1-MCP ไมมผลตอการเกดโรคในระหวางการเกบรกษา ค าส าคญ: การรม 1-MCP มะมวงดบ คณภาพหลงการเกบเกยวของมะมวง
ค าน า ปจจบนการปลกมะมวงเพอการคาสามารถแบงออกได 2 ประเภทคอ ปลกเพอน าไปรบประทานผลสด และน าไป
แปรรป การบรโภคผลสดสามารถแบงออกเปนการบรโภคผลดบและผลสกซงกลมชาวเอเชยนยมบรโภคผลดบ โดยเฉพาะตลาดของไทยบรโภคมะมวงผลดบตลอดทงป จงท าใหมมลคาการตลาดสงกวามะมวงสก นอกจากนยงพบวาผบรโภคชาวเอเชยยงน ามะมวงดบมาใชประกอบอาหารเพอท าสลด ซงเปนทรจกและเรยกมะมวงดบทน าไปประกอบอาหารนวา”มะมวงย า” ในปจจบนนมะมวงย าก าลงเปนทนยมของชาวตางชาตมากขน เนองจากเปนอาหารในกลม Slow Food และเสรมสขภาพ และผ วจยไดสอบถามผน าเขาผกและผลไมชาวไทยในตลาดสหรฐอเมรกา พบวาตลาดกลมคนเอเซยมความตองการมะมวงเพอการบรโภคดบโดยตรงหรอน ามาท ามะมวงย ามากขน และมะมวงดบนาจะเปนผลไมทมศกยภาพอกชนดหนง จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวามะมวงดบมศกยภาพดานการตลาดสงทงภายในและตางประเทศแตงานวจยทเกยวของกบมะมวงเพอการบรโภคดบยงมนอยมากทงขอมลทวไปรวมทงการเกบรกษาและสงออก มะมวงเปนผลไมประเภท climacteric fruit ซงเมอผลเรมสกหรอผลเรมสกแกเตมทจะมอตราการหายใจเพมขน นอกจากนเอทลนยงมผลในเรงกระบวนการสกแกของมะมวงในระหวางการเกบรกษา และสาร 1-Methylcyclopropene (1-MCP) มคณสมบตเปนสารยบยงการสรางเอทลนของพชหลายชนด (Sisler และ Serek, 1997) ดงนนวตถประสงคของงานวจยนเพอศกษาลกษณะ
1 สายวชาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาลยวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, 49 ถนนเทยนทะเล, ทาขาม, บางขนเทยน, กรงเทพฯ 10150
1 Division of Postharvest Technology, School of Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of Technology Thonburi, 49, Tientalay, Rd, Bangkhuntien, Bangkok, 10150
494 ปท 43 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม-สงหาคม 2555 ว. วทยาศาสตรเกษตร
ทางกายภาพและชวเคมของมะมวงดบทรมสาร 1- MCP เปรยบเทยบกบผลทไมรมสารในระหวางการเกบรกษา เพอเปนฐานขอมลและเปนแนวทางส าหรบการสงเสรมการสงออกมะมวงดบและเพมมลคาการสงออกมะมวงของไทยในอนาคต
อปกรณและวธการ
ในการทดลองนใชมะมวงดบพนธโชคอนนต โดยเกบเกยวและคดเลอกใหมขนาดใกลเคยงกน ปราศจากโรค ต าหน และบาดแผล แลวบรรจในตะกราพลาสตก ขนสงมายงหองปฏบตการสายวชาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ดวยรถตปรบอากาศ จากนนลางท าความสะอาดและจมสารเคม โปรคลอราซความเขมขน 750 ppb แบงมะมวงออกเปน 2 ชดทดลอง คอชดทไมรมดวยสาร 1-MCP (ชดควบคม) และรมดวยสาร 1-MCP ความเขมขน 250, 500, 750 และ 1000 ppb เปนระยะเวลา 12 ชวโมง ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส ตามล าดบ จากนนน าผลมะมวงไปเกบรกษาทอณหภม 13 องศาเซลเซยส และสมตวอยางทกๆ 3 วน เพอวเคราะหความแนนเนอ (Texture analyzer รน TA-XT2) การสญเสยน าหนก ปรมาณของแขงทละลายน าได (Hand Refractometer ATAGO PAL-1) ปรมาณกรดทงหมดทไตเตรตได การเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอ (Colorimeter Minalta model CR-300) และการเกดโรค วางแผนการทดลองแบบ Completely Randomized Design ท า 6 ซ าตอชดทดลอง วเคราะหความแตกตางทางสถตแบบ Duncan's multiple range tests
ผลและวจารณผลการทดลอง
1-MCP เปน Ethylene action inhibitor โดยไปจบกบ Ethylene receptors จากปฏกรยาดงกลาว 1-MCP จงมประสทธภาพในการยบยงการผลตเอทลนและกระบวนการสกของผลไมประเภท Climacteric fruits (Baritelle และคณะ, 2001; Watkins, 2006; Fan และคณะ, 2000; Sisler และ Serek, 1997) การศกษาการเปลยนแปลงคณภาพพนธโชคอนนตหลงจากรมดวย 1-MCP ความเขมขน 250 500 750 และ 1000 ppb และเกบรกษาทอณหภม 13 องศาเซลเซยส พบวา 1-MCP สามารถชะลอการเปลยนแปลงสผวของเปลอกจากสเขยวไปเปนสเหลอง โดยความเขมขนของ 1-MCP ทมประสทธภาพในการชะลอการเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอมากทสดคอ 1000 ppb สวนมะมวงทผานการรมดวย 1-MCP ความเขมขน 250 ppb มแนวโนมการเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอไมแตกตางกบมะมวงในชดควบคม ทงนอาจเนองมาจากความเขมขนของ 1-MCP ไมเหมาะสมตอการยบยงการผลตเอทลนของมะมวงในระหวางการเกบรกษา แตการเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอของมะมวงเกดขนชาในมะมวงทผานรมดวย 1-MCP ความเขมขนตงแต 500 ppb ขนไป (Figure 1A, B, C, D) Porat และคณะ (1999) พบวาสมทรมดวย 1-MCP ความเขมขนต า (5 ppb) มอตราการเปลยนแปลงของสผวไมแตกตางจากสมทไมไดรมดวย 1-MCP ในขณะทสมทรมดวย 1-MCP ความเขมขนปานกลาง (25-50 ppb) และสง (100 ppb) มอตราการเปลยนแปลงสเปลอกจากเขยวไปเปนเหลองสมชากวาสมในชดควบคมอยางมนยส าคญยง Hershkovitz และคณะ (2005) พบวา 1-MCP มผลในการชะลอการสลายตวของคลอโรฟลล และชะลอการเพมขนของกจกรรมเอนไซมทเกยวของกบการสลายตวของคลอโรฟลล ดงนนจากการศกษา 1-MCP สามารถชะลอการเปลยนแปลงสเปลอกของมะมวงจากสเขยวไปเปนสเหลองอาจเนองมาจาก 1-MCP ชะลอการเปลยนแปลงกจกรรมของเอนไซมทเกยวของกบการสลายตวของคลอโรฟลล และมะมวงทรมดวย 1-MCP มแนวโนมของการสญเสยน าหนกนอยกวามะมวงในชดควบคม (Figure 1E) นอกจากนมะมวงทผานการรมดวย 1-MCP ความเขมขน 1000 ppb มความแนนเนอมากกวามะมวงทผานการรมดวย 1-MCP ความเขมขนอนๆ หรอมะมวงในชดควบคม (Figure 1F) และมะมวงทรมดวย 1-MCP ความเขมขนตงแต 500 ppb มแนวโนมการเปลยนแปลงปรมาณกรดทงหมดทไตเตรตลดลงชากวามะมวงชดควบคม (Figure 1G) สอดคลองกบการใช 1-MCP ในการชะลอการลดลงของความแนนเนอและปรมาณกรดทงหมดทไตเตรตในแอบเปลหลายๆ สายพนธในระหวางการเกบรกษา (Watkins และคณะ, 2000; Mir และคณะ, 2001) สวนปรมาณของแขงทละลายน าไดมแนวโนมการเปลยนแปลงเพมขนชาในมะมวงทผานการรมดวย 1-MCP ความเขมขน 1000 ppb (Figure 1H) ทงนมะมวงทผานการรมดวย 1-MCP และไมผานการรมดวย 1-MCP มการเกดโรคไมแตกตางกนทางสถต อยางไรกตามมะมวงทรมดวย 1-MCP ความเขมขน 750 และ 1000 ppb มแนวโนมการเกดโรคนอยกวามะมวงในชดควบคม (ไมไดแสดงขอมล) Zhang และคณะ (2012) พบวา 1-MCP สามารถชะลอการพฒนาหรอการเขาท าลายของเชอหลงการเกบเกยวของผลพทรา และสามารถกระตนการท างานของเอนไซม Phenylalanine ammonia-lyase (PAL) และ Polyphenol oxidase (PPO) ในระหวางการเกบรกษาทอณหภม 20 องศาเซลเซยส ดงนนการตานทานของมะมวงทรมดวย 1-MCP ตอการเขาท าลายของเชอในระหวางการเกบรกษาอาจเกยวของกบการท างานของเอนไซมดงกลาวเนองจากเอนไซม PAL เปน
ว. วทยาศาสตรเกษตร ปท 43 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม-สงหาคม 2555 495
เอนไซมชนดแรกใน Phenylpropanoid pathway ซงเกยวของกบการสงเคราะห Phenolic compounds สาร Phytoalexins และสาร lignins หลงจากนนเอนไซม PPO จะท าหนาทออกซไดซสาร Phenolic ไปเปนสาร Quinines ซงมประสทธภาพลดการเขาท าลายของเชอจลนทรย (Campos-Vargas และ Saltveit, 2002)
สรปผล
การรมมะมวงพนธโชคอนนตดวยสาร 1-MCP ความเขมขน 1000 ppb มประสทธภาพทสดในการชะลอการเสอมคณภาพของมะมวงเพอบรโภคดบเมอเปรยบเทยบกบมะมวงในชดทดลองอนๆ รองลงมาคอ 1-MCP ความเขมขน 750 และ 500 ppb ตามล าดบ แตมะมวงทรมดวย 1-MCP ความเขมขน 250 ppb มลกษณะทางคณภาพไมแตกตางจากมะมวงในชดควบคม
เอกสารอางอง
Baritelle, A.L., Hyde, G.M., Fellman, J.K. and Varith, J., 2001, Using 1-MCP to Inhibit the Influence of Ripening on Impact Properties of Pear and Apple Tissue, Postharvest Biology and Technology, 23: 153-160.
Campos-Vargas, R. and Saltveit, M.E., 2002, Involvement of Putative Chemical Wound Signals in the Induction of Phenolic Metabolism in Wounded Lettuce, Physiologia Plantarum, 114(1): 73-84.
Fan, X. and Mattheis, J.P., 2000, Reduction of Ethylene-induced Physiological Disorders of Carrots and Iceberg Lettuce by 1-methylcyclopropene. HortScience, 35: 1312-1314.
Gong, Y. and Mattheis, J.P., 2003, Effect of Ethylene and 1-methylcyclopropene on Chlorophyll Catabolism of Broccoli Florets, Plant Growth Regulation, 40: 33-38.
Hershkovitz, V., Saguy, S.I. and Pesis, E., 2005, Postharvest Application of 1-MCP to Improve the Quality If Various Avocado Cultivars, Postharvest Biology and Technology, 37: 252-264.
Mir, N.A., Curell, E., Khan, N., Whitakcr, M. and Beaudry, R.M., 2001, Harvest Maturity, Storage Temperature, and 1-MCP Application Frequency Alter Firmness Retention and Chlorophyll Fluorescence of ‘Redchief Delicious’ Apples, Journal of the American Society for Horticultural Science, 126, 618-624.
Porat, R., Weiss, B., Cohen, L., Daus, A., Goren, R. and Droby, S., 1999, Effects of Ethylene and 1-methylcyclopropene on the Postharvest Qualities of ‘Shamouti’ Oranges, Postharvest Biology and Technology, 15(2): 155-163.
Sisler, E.C. and Serek, M., 1997, Inhibitors of Ethylene Responses in Plants at Receptor Level: Recent Developments, Physiology Plant, 100: 577-582.
Watkins, C.B., 2006, The Use of 1-Methylcyclopropene (1-MCP) on Fruits and Vegetables, Biotechnology Advances, 24: 389-409.
Zhang, Z., Tian, S., Zhu, Z., Xu, Y. and Qin, G., 2012, Effects of 1-Methylcyclopropene (1-MCP) on ripening and Resistance of Jujube (Zizyphus jujuba cv. Huping) Fruit Against Postharvest Disease, LWT - Food Science and Technology, 45(1): 13-19.
494 ปท 43 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม-สงหาคม 2555 ว. วทยาศาสตรเกษตร
Figure 1 Change of surface color of peel (L* value: A, Hue angle: B) and pulp (L* value: C, Hue angle: D), fresh weight (E), firmness (F), total titratable acidity (G) and total soluble solid contents (H) of ‘Chok Anan’ mango fruits during stored at 13ºC
496
