การควบคุมภายใน...๏ การควบค มภายในค ออะไร ๏ ความส มพ นธ ระหว างการควบค
คู่มือแ...
Transcript of คู่มือแ...
คมอแนวทางการพฒนา หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
บทน ำ
จากการใชงานหองแยกโรคของโรงพยาบาลชมชนทพฒนามาจากหองพเศษมาสกระยะหนงแลว
พบวามปญหาอปสรรคในเรองอณหภมและความรอนภายในหองแยกโรคในหลายๆท คณะผจดท าจงม
แนวคดในการจดท าคมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคเพอเปนทางเลอกใหกบส านกงานสนบสนนบรการ
สขภาพเขตและโรงพยาบาลในการน าคมอนไปใชเปนแนวทางในการปรบปรง แกไขปญหาหรอพฒนาตอ
ยอดหองแยกโรคทมอยใหดขนตอไป
ผปวยโรคทางเดนหายใจนนสามารถแพรกระจายเชอตดตอไปยงบคคลอนได การมหองแยกโรคท
พรอมใชงานจงชวยปองกนและลดความเสยงการตดตอแพรกระจายเชอไปสเจาหนาท ญาตหรอบคคลอนได
ผปวยโรคทางเดนหายใจในระยะแพรกระจายเชอตองเขาพกรกษาตวทบรเวณหองแยกโรคผปวยแพรเชอ
ทางอากาศน ทสามารถควบคมความดนภายในหองใหเปนลบ Negative Pressure เพอแยกพกรกษาตวออก
จากผปวยทวไปและปองกนการแพรกระจายเชอได แตจากการใชงานจรงพบวา ผปวยจ านวนมากทเขาพก
รสกรอนและอดอด ผปวยบางรายมพฤตกรรมพยายามเปดชองหนาตางหรอประต และบางรายมความ
ประสงคขอไมเขาพกรกษาตวในหองแยกโรคดงกลาว เกดการใชงานหองแยกโรคไมเตมประสทธภาพตาม
ระบบควบคมทตดตงไว อากาศสามารถไหลขามบรเวณไดโดยไมถกตองตามหลกการและมาตรฐาน เกด
ความเสยงในการใชงานนน
คณะผจดท า เหนถงความส าคญในการแกไขปญหาและปรบปรงพฒนาตอยอดหองแยกโรคใหด
ยงขน จงจดท าคมอแนวทางในการพฒนา โดยเนนการพฒนาทไมขดกบมาตรฐานการปรบอากาศและ
ระบายอากาศส าหรบสถานพยาบาลของหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ เพอเปนทางเลอกใหส านกงาน
สนบสนนบรการสขภาพเขตและโรงพยาบาลในการน าไปเปนแนวทางในการปรบใช แกไขปญหาหรอ
พฒนาตอยอดหองแยกโรคของโรงพยาบาลแตละแหงตามสภาพปญหา ตามความตองการหรอตามก าลง
ทรพยของโรงพยาบาล เพอปรบปรงพฒนาตอไป หวงวาคมอนจะเปนประโยชน ไมมากกนอย หากม
ขอผดพลาดประการใดกขออภยไว ณ ทน
คณะผจดท า
สารบญ
บทท 1 บทน า หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การจดแบงโซนพนทของหองแยกโรค......................................................................................................1
หลกการการปองกนการแพรกระจายเชอทางอากาศ..................................................................................2
ระบบระบายอากาศของหองแยกโรค.........................................................................................................3
ระบบปรบอากาศของหองแยกโรค............................................................................................................5
อปกรณประกอบของหองแยกโรค.............................................................................................................6
ทศทางการไหลของอากาศในหองแยกโรค................................................................................................7
บทท 2 การบ ารงรกษา หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การบ ารงรกษาระบบปรบอากาศและระบายอากาศในหองแยกโรค..........................................................8
การเพมประสทธภาพการปรบอากาศจากการบ ารงรกษา..........................................................................9
การเพมประสทธภาพการระบายอากาศจากการบ ารงรกษา.....................................................................11
การลดรรวของอากาศเขาออกหองแยกโรค..............................................................................................13
บทท 3 การควบคมและการตรวจสอบ หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การยายตควบคม อปกรณตรวจสอบและมาตรวดมาไวบรเวณนอกหอง.................................................14
บทท 4 การปองกนและลดปรมาณความรอน หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การปองกนและลดปรมาณความรอน หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ..........................................16
การปองกนและลดปรมาณความรอนจากแหลงความรอนภายนอก
การปองกนและลดปรมาณความรอนจากหลงคาและฝาเพดาน...............................................................17
การปองกนและลดปรมาณความรอนจากผนงภายนอก...........................................................................22
การปองกนและลดปรมาณความรอนจากผนงภายใน ผนงระหวางหอง พนหอง....................................28
การปองกนและลดปรมาณความรอนจากกระจก.....................................................................................28
การลดปรมาณความรอนจากแหลงความรอนภายใน
การลดปรมาณความรอนจากคน..............................................................................................................31
การลดปรมาณความรอนจากไฟแสงสวาง...............................................................................................31
การลดปรมาณความรอนจากเครองมออปกรณ........................................................................................32
สารบญ
บทท 4 การปองกนและลดปรมาณความรอน หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ (ตอ)
การลดปรมาณความรอนจากจากอากาศภายนอกอากาศรวซม.................................................................33
ความรอนของหองแยกโรคโรงพยาบาลชมชน........................................................................................34
อณหภมทผวผนง ฝาและพนในหองผปวย (Isolate Room) ....................................................................35
แนวทางการปองกนหรอลดความรอนเขาสหองแยกโรค........................................................................36
บทท 5 การเพมประสทธภาพการไหลถายเท หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การเพมประสทธภาพการปรบอากาศ......................................................................................................38
ต าแหนงเครองปรบอากาศ.......................................................................................................................39
การเพมประสทธภาพการไหลถายเทของอากาศ......................................................................................42
การเพมประสทธภาพการปรบอากาศและการไหลถายเทโดยใชเครองปรบอากาศแบบทอสงลม...........48
บทท 6 การเพมระบบปรบอากาศหอง Isolate หองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
การเพมเครองปรบอากาศดงความรอนทเกดขนในหอง Isolate ..............................................................49
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 1 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 1 บทน ำ หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศของโรงพยำบำลชมชน
หองแยกโรคโรงพยาบาลชมชนเปนหองแยกโรคทปรบปรงมาจากหองพเศษเดมโดย สวนใหญจะ
ปรบปรงจากหองพเศษหองสดทายทอยรมสดของอาคาร
กำรจดแบงโซนพนทของหองแยกโรค แบงเปน 3 สวนคอ
1. หองเตรยม (Ante Room) เปนหองเกบวสดอปกรณ เตรยมตวของเจาหนาท กอนเขาไปปฏบตงานในหองพกผปวย เปนหองปรบอากาศกอนสงเขาสหองพกผปวย เพอชวยสนบสนนใหหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศเปนหองทมโอกาสแพรเชอออกจากหองใหนอยทสดโดยมหองสองชนเพอสรางใหเกดหองโถงขนาดเลกกอนเขาถงหองภายใน
2. หองพกผปวย (Isolate Room) เปนหองพกรกษาตวของผปวย มระบบระบายอากาศทหวเตยง
ผปวยเพอเจอจางและก าจดเชอทอยภายในหองออกบรเวณหวเตยงผปวย ปองกนการแพรกระจายเชอโรค
ไปสบรเวณโดยรอบ
3. หองน ำ (Toilet Room) เปนหองน าส าหรบผปวยทพกรกษาตวในหอง Isolate Room ผปวย
สามารถเขาหองน าไดโดยทไมตองออกจากหองควบคมความดน หองน ามระบบกรองอากาศและระบาย
อากาศทออกจากหองน าตามมาตรฐาน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 2 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- หลกกำร กำรปองกนกำรแพรกระจำยเชอทำงอำกำศ
หองแยกโรคเพอปองกนการแพรกระจายเชอทางอากาศ จงตองเปนหองทมความดนของอากาศ
ภายในหองต ากวาความดนอากาศของหองโดยรอบ (Negative Pressure) ตามมาตรฐานก าหนดใหความดน
ต ากวาไมนอยกวา 2.5 Pascal โดยวธการดงอากาศซงมโอกาสปนเปอนเชอโรคภายในหองไปผานขบวนการ
กรองดกก าจดเชอโรคกอนปลอยระบายทง ต าแหนงทน าอากาศไประบายทงตองอยในพนททปลอดภย
- ควบคมความดนอากาศเปนลบ
- ปองกนเชอออกจากหองไปสภายนอก
- ควบคมทศทางการไหลของอากาศจากสะอาดมากไปหาสะอาดนอย
- ก าจดเชอในอากาศโดยการกรองอากาศดวยแผนกรองอากาศทมประสทธภาพสง (HEPA Filter)
- ฆาเชอในอากาศ
- เจอจางเชอในอากาศ
ภาพเปรยบเทยบการระบายอากาศตามหลกการการควบคมการแพรกระจายของเชอโรค
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 3 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ระบบระบำยอำกำศของหองแยกโรค
ระบบระบายอากาศเปนสวนส าคญทชวยในการระบายอากาศเพอเจอจางเชอโรคในอากาศของ
หองแยกโรค โดยม Filter Housing Unit (FHU) เปนชดอปกรณทมระบบการกรองอากาศเพอดกจบเชอโรค
ดวย Pre Filter, Medium Filter และ HEPA Filter และยงประกอบดวยระบบฆาเชอโรคดวยแสง UV Filter
Housing Unit (FHU) นอกจากชวยในการระบายอากาศ กรองอากาศ และการฆาเชอโรคแลวยงมบทบาท
ส าคญในการชวยควบคมความดนภายในหองแยกโรคใหเปนความดนลบ (Negative Pressure) ทงหองเตรยม
(Ante Room), หองพกผปวย (Isolate Room) และหองน า (Toilet Room) ตามมาตรฐานการปรบอากาศและ
ระบายอากาศส าหรบสถานพยาบาล (Health Care Facilities) หวขอระบบปรบอากาศและระบายอากาศ
ส าหรบหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ (Airborne Infection Isolation Room , AIIR) ทก าหนดใหหองแยก
ผปวยแพรเชอทางอากาศตองมความดนของอากาศภายในหองต ากวาความดนอากาศของหองโดยรอบ
FHU (Filter Housing Unit) เปนชดอปกรณทชวยกรองอากาศ ฆาเชอโรค และระบายอากาศ ซง
ประกอบดวย แผงกรองชนตน (Pre Filter) Synthetic Filter, (Washable type) With AMER Fame Average
Arrestance 20-35%, แผงกรองอากาศชนท 2 (Medium Filter) EFF : 90-95% กรองอากาศทอนภาคใหญ
ตงแต 0.5 ไมครอนเพอยดอายการใชงานกรองอากาศชนท 3, แผงกรองอากาศชนท 3 (HEPA Filter) EFF :
99.97%@0.3µm เปนกรองอากาศประสทธภาพสง กรองอนภาคขนาดเลก เชน แบคทเรย ไวรส ฯลฯ, หลอด
ฆาเชอโรค (UV Lamp) และพดลมระบายอากาศ (Blower)
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 4 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การระบายอากาศออกจากหองผปวยใหมากกวาปรมาณอากาศเขาท าใหความดนภายในหองแยก
โรคเปนลบ (Negative Pressure) การควบคมความแตกตางของปรมาณอากาศเขาและออกระหวางหองทง 3
หองนนท าใหเกดความดนแตกตางของหองทง 3 หองได โดยทตองควบคมความดนหองพกผปวย (Isolate
Room) ใหมความดนต าทสดนนคอมปรมาณการดดอากาศออกมากทสดนนเอง, หองเตรยม (Ante Room)
หรอหองน าทอยล าดบถดออกมามความดนรองลงมา และบรเวณทมความดนสงทสดคอบรเวณภายนอก
หรอนอกหองนนเอง
อากาศภายนอกสามารถไหลเขาสภายในหองได แตอากาศภายในหองหามไหลยอนสภายนอก
โดยไมผานการกรองดวยแผงกรองอากาศประเภทท 1 HEPA Filter (Minimum Efficiency Reporting Value
ตามมาตรฐาน ASHRAE 52.2 HEPA 99.97 % efficiency on 0.3 µm particles, IEST Type A) เพอกรอง
อนภาคขนาดเลก เชน เชอไวรส หรอแบคทเรยและฆาเชอโรค กอนทงสบรรยากาศภายนอก
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 5 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ระบบปรบอำกำศของหองแยกโรค
ดวยขอจ ากดในการปองกนการแพรกระจายเชอทางอากาศและขอจ ากดเรองงบประมาณ ระบบ
ปรบอากาศทใชในหองแยกโรคโรงพยาบาลชมชนทใชอย สวนใหญจงเปนแบบ Split Type ทมทงชนด
Ceiling Type หรอชนด Wall Type โดยไมไดตดตงในหองพกผปวยโดยตรงแตตดตงไวในหอง Ante Room
อาศยความแตกตางทางความดนลบทเกดขนจากการท างานของเครอง FHU (Filter Housing Unit) เปนการ
ไหลผานอากาศจากภายนอกหองไหลเขาสหอง Ante Room ปรบลดอณหภมทเครอง FCU (Fan Coil Unit)
ของเครองปรบอากาศ เมอลดอณหภมอากาศหอง Ante Room แลวไหลถายเทเขาสหองพกผปวย (Isolate
Room) ตอไป
อากาศทผาน Fan Coil Unit ท าหนาทเปนเครองแลกเปลยนความรอนระหวางอากาศภายในหอง
Ante Room กบสารท าความเยนในเครองปรบอากาศ เมอสารท าความเยนรบความรอน เปลยนสถานะและ
น าความรอนไปทงท (Condensing Unit) ทบรเวณนอกหองเปนผลใหอณหภมอากาศภายในหอง Ante Room
ลดลงตามทตงคา กอนไหลเขาหองพกผปวย (Isolate Room) ตอไป
หองพกผปวย (Isolate Room) และหองน า (Toilet ) นนไมมการตดตงเครองปรบอากาศ มเพยงการ
ไหลผานของอากาศจากหอง Ante Room ไปสหองพกผปวย (Isolate Room) เทานน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 6 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- อปกรณประกอบของหองแยกโรค
ตามแบบ วศ.1/2549 ประกอบดวย
1. ชองเตมอากาศเขาหองน าผปวย
2. ชองระบายอากาศออกจากหองน า
3. ชองระบายอากาศทหวเตยงผปวย
4. ชองเตมอากาศเขา Isolate Room
5. เครองปรบอากาศ Fan Coil Unit
6. ชองเตมอากาศเขา Ante Room
7. เครองวดแรงดนหอง Ante Room
8. เครองวดแรงดน Isolate Room
9. ตควบคมไฟฟาระบบปรบอากาศ
และระบบระบายอากาศ
10. จดระบายอากาศทงเหนอหลงคา
11. ทอลมดดอากาศ Isolate Room
12. ทอลมดดอากาศจากหองน า
13. ทอระบายอากาศทง
14. เครองวดแรงดนตกครอมแผน
กรองอากาศ HEPA Filter
15. ชดระบายอากาศ กรองอากาศ
ฆาเชอโรค FHU Filter Housing Unit
16. แผงกรองอากาศ Medium Filter
17. หลอดฆาเชอโรค UV Lamp)
18. แผงกรองอากาศ HEPA Filter
19. พดลมระบายอากาศ
20. ลนปรบอตราการไหลอากาศ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 7 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ทศทำงกำรไหลของอำกำศในหองแยกโรค
ภาพแสดงทศทางการไหลของอากาศเมอเปดระบบระบายอากาศ FHU (Filter Housing Unit)
ทศทางการไหลของอากาศเพอการปองกนการตดเชอ เมอเปดเครองระบายอากาศ อากาศสะอาด
จากภายนอก (ต าแหนงท ) จะไหลผานชองเตมอากาศชดท 1 (ต าแหนงท ) ไหลเขาสหอง Ante Room ท า
การปรบลดอณหภมทเครองปรบอากาศ แลวไหลผานชองเตมอากาศชดท 2 (ต าแหนงท ) เขาส Isolate
Room ผานผปวยไปสชองระบายอากาศทหวเตยงผปวย ซงมแผนกรองอากาศชนท 1 Pre Filter (ต าแหนงท
) และไหลตามทอระบายอากาศ ผานชด FHU Filter Housing Unit (ต าแหนงท ) ซงประกอบดวยกรอง
อากาศชนท 2 (Medium Filter) หลอดยว (UV Lamp) กรองอากาศชนท 3 (HEPA Filter) ผานพดลมระบาย
อากาศน าอากาศไประบายทงเหนอหลงคาอาคารภายนอก (ต าแหนงท ) เพอปองกนอากาศยอนกลบเขา
อาคารหรอเขาสอาคารอนและไมระบายอากาศทงในบรเวณอนทมคนอย
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 8 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 2 กำรบ ำรงรกษำ หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ กำรบ ำรงรกษำระบบระบำยอำกำศหองแยกผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
ขอควรระวง ผปฏบตงานจะตองสวมชดปองกน ทกครงทปฏบตงานเกยวกบชดระบายอากาศ บคลากรท
เกยวของใหปฏบตตามขอก าหนด Standard precautions และ Additional precautions แผนกรองอากาศท
เปลยนทงเปนมลฝอยตดเชอ
1. การบ ารงรกษาประจ าวน - ตรวจสอบแรงดนอากาศ Isolate Room เปนประจ าทกวน โดยตรวจสอบอานคาวดแรงดนจากเครองวด ควรมแรงดนเปนลบ อยระหวาง 10-15 Pascal - ตรวจสอบแรงดนอากาศ Ante Room เปนประจ าทกวน คาทอานไดจากเครองวดแรงดนควรมแรงดนเปนลบ อยระหวาง 5-10 Pascal - ตรวจสอบระบบแสงสวางหลอดยวทกวน - ตรวจสอบท าความสะอาดภายในหองทกวน 2. การบ ารงรกษาประจ าเดอน - ตรวจท าความสะอาดชองระบายอากาศทก 1 เดอน - ตรวจสอบและท าความสะอาดแผนกรองอากาศของชนตางๆทก 1 เดอน - ท าความสะอาดหลอดยวทกๆ 1 เดอน 3. การบ ารงรกษาประจ าป - เปลยนแผนกรองใหมเมอเครองวดแรงดนตกครอมของแผงกรองอากาศอานคาไดมากกวา 2.5 in.wg หรอ เมอแผนกรองมอายการใชงานมากกวา 3 ป - เปลยนกรองอากาศขนตน Pre Filter ทก 1 ป - เปลยนกรองอากาศ Medium Filter ทก 1 ป - เปลยนกรองอากาศ HEPA Filter ทก 3-5 ป - หลอดฆาเชอ ยว มอายใชงาน 4,000 ชวโมง หรอ 3 ป ควรเปลยนหลอดยวใหม
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 9 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- กำรเพมประสทธภำพกำรปรบอำกำศจำกกำรบ ำรงรกษำ
เครองปรบอากาศท าหนาทลดอณหภม โดยคอยลเยน FCU (Fan Coil Unit) ภายในหอง ท าหนาท
แลกเปลยนความรอนระหวางน ายาแอรทไหลอยภายในคอยลกบอากาศภายในหอง Ante Room เมอน ายา
แอรไดรบความรอนกจะเปลยนสถานะเปนไอ ผานการเพมความดนทคอมเพรสเซอรและระบายความรอน
ทงทคอยลรอน CDU (Condensing Unit) นอกหอง เมอระบายความรอนเสรจน ายาแอรจะไหลผานอปกรณ
ลดความดนและกลบเขามารบความรอนอกวนแบบนเปนวฏจกรการท าความเยนของเครองปรบอากาศ
FCU (Fan Coil Unit) สวนทท าหนาทดดซบความรอนท าใหอากาศภายในหองเยนลงหรอคอยล
เยน (Evaporator) ประกอบดวยทอ แผงคอยเยน พดลม และอปกรณวดและควบคมอณหภมหอง
CDU (Condensing Unit) สวนทท าหนาทในการระบายความรอนหรอท เรยกวา คอยลรอน
(Condensing), สวนทท าหนาทควบคมการหมนเวยนของน ายาท าความเยนหรอทเรยกวา คอมเพรสเซอรและ
น ายาแอร และสวนทท าหนาทในการลดความดนและอณหภมของน ายาแอรหรอทเรยกวา อปกรณลดความ
ดน (Throttling Device)
คอยลเยน (Evaporator) และคอยลรอน (Condensing) ท าหนาทเปนอปกรณแลกเปลยนความรอน
(Heat Exchanger) ระหวางน ายาแอรกบอากาศ โดยการถายโอนความรอนนเปนการถายโอนผานผนงทอ
และครบระบายความรอนทคอยลโดยน ายาแอรและอากาศไมไดผสมกน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 10 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การบ ารงรกษาระบบปรบอากาศมความส าคญเพอใหเครองปรบอากาศมประสทธภาพและพรอมใช
การหาประสทธภาพการท าความเยนของเครองปรบอากาศจากการหมนเวยนของอากาศผานคอยล
𝑄�� = ��𝑎(ℎ𝑖 − ℎ𝑒) 𝑄�� คออตราการท าความเยน kW (ความเยนทท าได)
��𝑎 คออตรการไหลเชงมวลของอากาศ kg/s (มาจากอตราการไหลของอากาศผานคอยล)
ℎ𝑖 คอเอนทลปของอากาศทเขาคอยล kJ/kg (มาจากอณหภมอากาศทเขาคอยล)
ℎ𝑒 คอเอนทลปของอากาศทออกจากคอยล kJ/kg (มาจากอณหภมอากาศทออกจากคอยล)
ประสทธภาพการท าความเยนของเครองปรบอากาศขนอยกนอตราการไหลของอากาศททะลผาน
คอยล เพอแลกเปลยนความรอนกบน ายาแอร เมอคอยลอดตนหรอมฝ นเกาะทพดลม ท าใหการแลกเปลยน
ความรอนระหวางอากาศกบน ายาภายในคอยลไดลดลง ประสทธภาพการท าความเยนจงลดลง
ตวอยาง ผลการวด ประสทธภาพการท าความเยนของเครองปรบอากาศในหอง Ante Room เทยบกบ Spec.
ล ำดบ อำกำศผำนคอยเยน CFM
(Spec. 600 CFM) Btu/hr ณ วนตรวจวด (Spec. 18,000 Btu/hr)
% Btu/hr เทยบ Spec.
โรงพยาบาล 1 372 8,852 49 %
โรงพยาบาล 2 350 8,261 45 %
โรงพยาบาล 3 465 8,834 49 %
โรงพยาบาล 4 350 8,060 44 %
โรงพยาบาล 5 562 10,700 59 %
โรงพยาบาล 6 298 6,598 36 %
โรงพยาบาล 7 692 17,014 94 %
โรงพยาบาล 8 634 12,536 69 %
โรงพยาบาล 9 478 10,364 57 %
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 11 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ประสทธภาพทท าไดจรงลดลงมาก จงมความส าคญทตองท าการบ ารงรกษาลางท าความสะอาดคอยล พดลม
และฟลเตอรเครองปรบอากาศตามคาบเวลา เพอเพมประสทธภาพในการแลกเปลยนความรอนระหวาง
อากาศกบน ายาแอรหรอสารท าความเยนในคอยลใหมประสทธภาพ สามารถลดอณหภมอากาศไดด
กำรเพมประสทธภำพกำรระบำยอำกำศจำกกำรบ ำรงรกษำ
ตามทไดกลาวไปแลววาหองแยกโรคโรงพยาบาลชมชนอาศยการเคลอนอากาศทเกดจากการ
ระบายอากาศบรเวณหวเตยงผปวยในหอง Isolate ใหมแรงดนภายในหองเปนลบ (Negative Pressure) และ
สงผลใหเกดการเคลอนอากาศจากหนาหอง ไหลเขาหอง Ante Room และไหลตอเขาหอง Isolate Room ไป
ยงบรเวณหวเตยงผปวยไหลไปยงเครอง FHU (Filter Housing Unit) ผานการกรอง Medium Filter และ
HEPA Filter กอนปลอยทงสอากาศภายนอกบรเวณเหนอหลงคาตอไป
ฟลเตอรทงหมดตงแต Pre Filter หนาหอง, Pre Filter หอง Ante Room, Pre Filter หวเตยงหอง
Isolate, Medium Filter และ HEPA Filter ทกชนเปนตวกรองและดกอากาศ เมอใชงาน ฟลเตอรแตละชนจะ
อดตนท าใหอากาศไหลผานไดยาก ประสทธภาพการระบายอากาศลดลง อากาศไหลถายเทไดยาก
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 12 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ฝ นละอองอดตนท าใหอากาศไมสามารถไหลผานไดสะดวก ประสทธภาพในการระบายอากาศ
ไหลเวยนถายเทหรออากาศใหม (Fresh Air) ทจะไหลเขากจะลดลงเชนกน
จงมความส าคญทตองท าการตรวจสอบบ ารงรกษาเปลยนแผนกรองอากาศตามคาบเวลา เพอเพม
ประสทธภาพใหอากาศสามารถไหลผาน อากาศใหมสามารถไหลเขาสภายในหองได อากาศเกาสามารถ
ระบายถายเทไดสะดวกและกรองอากาศกอนระบายทง
ผปฏบตงานจะตองสวมชดปองกน ทกครงทปฏบตงานเกยวกบชดระบายอากาศ บคลากรท
เกยวของใหปฏบตตามขอก าหนด Standard precautions และ Additional precautions แผนกรองอากาศท
เปลยนตองทงเปนมลฝอยตดเชอ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 13 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- กำรลดรรวของอำกำศเขำออกหองแยกโรค
การลดรรวของอากาศเพอใหแตละหองสามารถควบคมความดนภายในหองทง 3 หองได ประต
หองตองเปนแบบทมปะเกนโดยรอบเพอลดการรวซม ชองแสง ชองกระจก ชองหนาตางตองตดตงอปกรณ
ซลยาง เพอปองกนการรวไหลของอากาศเขาออกหอง จดไหนทช ารดตองซอมแซมแกไขใหปกตพรอมใช
เพอปองกนอากาศภายในทอาจมเชอโรคแพรกระจายออกไปขางนอกและปองกนอากาศภายนอกทอาจรอน
กวาไหลเขา
เพอชวยสนบสนนใหหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศเปนหองทมโอกาสแพรเชอออกจากหอง
ใหนอยทสด ประตของหองควรมสองชนเพอสรางใหเกดหองโถงขนาดเลกกอนเขาถงหองภายใน บาน
ประตระหวางหองโถงขนาดเลกกบหองผปวยตองเปดเขาสหองผปวย
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 14 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 3 กำรควบคมและกำรตรวจสอบ หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
กำรยำยตควบคม อปกรณตรวจสอบและมำตรวดมำไวบรเวณนอกหอง
ตามมาตรฐานระบบปรบอากาศและระบายอากาศส าหรบสถานพยาบาล (Health Care Facilities)
หองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ (Airborne Infection Isolate Room, AIIR) ก าหนดให
การควบคมการเปดปด ตองจดใหมสวทชควบคมการเปดปดอปกรณของระบบปรบอากาศและ
ระบายอากาศอยภายนอกหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ และอยในต าแหนงทเขาถงไดงาย มสญญาณไฟ
แสดงสถานะการเปดปดของอปกรณส าคญ ไดแก พดลม เครองปรบอากาศ
การควบคมความดน ตองจดใหมเครองวดความดนแตกตางระหวางภายในหองแยกผปวยแพรเชอ
ทางอากาศกบภายนอกหอง ตดตงในต าแหนงทมองเหนไดชดเจนจากภายนอกหอง
โดยหองแยกโรคโรงพยาบาลชมชนในหลายแหงตดตงตควบคมไฟฟาไวภายในหอง Ante Room
ท าใหตไฟฟาซงประกอบไปดวยสวทชเปด-ปด สญญาณไฟแสดงสถานะของพดลม ของเครองปรบอากาศ
หรอตลอดจนมาตรวดความดน Pressure Gauge แสดงสถานะความดนแตกตาง ตองอยภายในหองดวย การ
ตรวจสอบหรอการสงเกตการท างานของระบบ ความพรอมใชไมสามารถสงเกตไดจากภายนอก ตองเขาไป
เปดปด สงเกตสถานะสญญาณไฟ ตรวจสอบมาตรวดแรงดนในหอง Ante Room จงมความเสยงตดตอ
แพรกระจายเชอจากการใชงาน โดยเฉพาะอยางยง ถากรณทระบบมปญหาผใชงาน ผตรวจสอบหรอผทตอง
ด าเนนการแกไขตองเขาไปในหองทมความเสยงอยางหลกเลยงไมได
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 15 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ยายตควบคม สวทชเปดปด สญญาณไฟแสดงสถานะ มาตรวดความดนแตกตางจากในหอง Ante
Room ออกมาภายนอกหอง ใหอยในต าแหนงทเขาถงไดงาย ตรวจสอบและมองเหนไดอยางชดเจน
นอกจากการยายอปกรณควบคม สญญาณไฟแสดงสถานะ มาตรวด ออกมาภายนอกหองเพอใหเขาถงงาย
สามารถมองเหนและตรวจสอบไดอยางสะดวกแลว ขอดอกอยางหนงคอเมอเรายายอปกรณมาไวภายนอก
หองแลว เราสามารถตดฟลมปองกนการมองเหนทะลผานเขาไปภายในหองได อนเปนการคมครองสทธ
ของผปวย เพอไมใหบคคลทไมเกยวของมองทะลผานเขาไปในหองแยกโรค เหนผเขามารบบรการเปน
ผปวยแพรเชอทางอากาศ
เปนการปองกนและลดความเสยงโดยไมตองเขาไปในหองแยกผปวยตดเชอระบบทางเดนหายใจ สามารถท าการตรวจสอบ ซอมบ ารงรกษาไดจากภายนอก
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 16 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 4 กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอน หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอน หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
ความรอนภายในหองแยกโรคมาจากแสงแดดทสงผานความรอนเขามาภายในหองแยกโรคทเรา
กนบรเวณเพอควบคมความดนอากาศ โดยผานทางหลงคา ฝาเพดาน อกทางทเขามาไดงายคอ ผนงกระจก
และประตหนาตางกระจก ทงน แสงแดดยงสงผานความรอนบางสวนผานผนงทบไดดวย โดยจะมากนอย
เพยงใดนนขนอยกบคากนความรอน หรอทเรยกวา “คา R Resistance” ของระบบผนงซงแตกตางกนไปตาม
ชนดของวสดและการตดตง นอกจากน การกระท ากจกรรมตางๆภายในหองแยกโรคกท าใหเกดความรอน
ได เชน ความรอนจากเครองมอ เครองใช อปกรณไฟฟา เครองมอแพทย หรอความรอนจากรางกายคน เปน
ตน
แหลงทมำของ ปรมำณควำมรอนทหองแยกโรคไดรบประกอบดวย 9 แหลงดงน
แหลงทมำควำมรอนภำยนอก
1. ความรอนทถายเทผานหลงคาและฝา โดยการน าความรอนผานวสดท าหลงคา
2. ความรอนทถายเทผานผนงภายนอก โดยการน าความรอนผานวสดท าผนง
3. ความรอนทถายเทผานผนงภายใน ผนงระหวางหอง พนหอง โดยการน าความรอนผานวสด
4. ความรอนทถายเทผานกระจก
4.1 โดยการน าความรอนผานกระจก
4.2 โดยการแผรงสความรอนจากแสงอาทตยผานกระจก
แหลงทมำควำมรอนภำยใน
5. ความรอนจากคน ผปวย เจาหนาท พยาบาล ญาตผปวย
6. ความรอนจากไฟแสงสวางภายในหอง
7. ความรอนจากอปกรณ เครองมอเครองใช เครองมอแพทย
8. ความรอนจากการระบายอากาศ จากอากาศภายนอก อากาศรวซม
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 17 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอนจำกแหลงควำมรอนภำยนอก
1. กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอนจำกหลงคำและฝำเพดำน
ภาระความรอนทเกดขนเนองจากการน าความรอนผานโครงสรางหลงคา หลงคาเปนสวนทรบ
ความรอนจากดวงอาทตยโดยตรงตลอดทงวนและมพนทรบความรอนขนาดคอนขางใหญจงรบความรอน
ไดมาก
วสดหลงคาแบบดดซบความรอนต า จะสงผลตออณหภมและภาระการปรบอากาศของหองแยก
โรคทนอยกวา หลงคากระเบองเซรามกอมความรอนต ากวาหลงคากระเบองคอนกรต วสดทท าหลงคาควร
เปนวสดทมมวลสารนอย มการดดกลนและสะสมความรอนต า มคาความตานทานสง ( R สง )
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 18 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
หลงคาทสออนจะสะทอนรงสความรอนจากดวงอาทตยไดดกวาหลงคาทสเขม สยงออนจะชวย
สะทอนความรอนไดดกวา
สมประสทธการดดกลนรงสอาทตย α
สผววสด สมประสทธการดดกลนรงสอาทตย วสดทมผวสะทอนแสงและวสดทมสขาว 0.3 วสดทมผวสออน 0.5 วสดทมผวสคอนขางเขม 0.7 วสดทมผวสเขม 0.8
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 19 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การท าหลงคาเซรามคโคตตง (Ceramic Coating) เพอสะทอนความรอน หลงคาทสออนจะสะทอน
รงสความรอนจากดวงอาทตยไดดกวา
ระยะหางระหวางฝาเพดานกบหลงคายงมาก การสงถายความรอนไปสหองไดยาก หลงคาทรงสง
จะระบายความรอนไดดกวาหลงคาแบบแบนราบ การระบายอากาศบรเวณเหนอฝาชวยปองกนและลดความ
รอนได โดยการมชองหรอรระบายอากาศทชายคาหรอท าเปนระแนงหรอชองหนาจวหรอการท าหลงคาสอง
ชนกจะชวยระบายความรอนในสวนบรเวณเหนอฝาใตหลงคาได
หลกเลยงการท าชองแสงบนหลงคา (skylight) แมจะเปนชองแสงบรเวณอนแตในหลงคาเดยวกน
จะท าใหอากาศเหนอฝามอณหภมสงได
การปองกนความรอนไมใหผานเขามาโดยการเพมความสามารถในการตานทานความรอนใหกบ
หลงคา โดยคณสมบตของตวฉนวนจะมคากนความรอนหรอ “คา R” สง (คา R จะมากขนตามความหนา
ฉนวนดวย ท าใหคา R Resistance สง) โดยการตดตงหรอบฉนวนกนความรอนใตหลงคารวมถงการใส
ฉนวนกนรอนบรเวณหลงคา ไมวาจะเหนอฝาเพดานหรอวางแนบขนาบไปกบมงองศาหลงคา กจะชวยลด
ความรอนทจะผานลงมาสภายในหองแยกโรคได
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 20 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 21 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 22 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอนจำกผนงภำยนอก
ภาระความรอนทเกดขนเนองจากการน าความรอนผานผนงภายนอก การลดความรอนทผนง
ภายนอกของหองแยกโรคนน นบเปนอกหนงในองคประกอบของการท าใหอณหภมต าลงและประหยด
พลงงาน ส าหรบประเทศไทยนนเปนเมองรอนโดยหลกแลวการท าใหผนงรอนนอยลงมอย 2 วธ
วธท ๑ คอ ปกปองผนงจากแสงแดด
วธท ๒ คอ ท าใหผนงกนความรอนไดมากขน
กำรปกปองผนงจำกแสงแดด ท าไดโดยสรางรมเงาเพม ไมวาจะเปนการปลกตนไม ตดตงหลงคากนสาด แผง
บงแดด ระแนงกนแดด เปนตน
ภาพ : แสดงการปลกตนไมเพอใหไดรมเงาปกปองผนงจากแสงแดด
ภาพ: แสดงแผงบงแดด ระแนงกนแดด เพอปองกนผนงจากแสงแดด
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 23 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ท ำใหผนงกนควำมรอนไดมำกขน โดยทางทฤษฎกคอ การเพม “คากนความรอน” ใหกบผนง ซงจะท าให
ความรอนผานผนงเขามาในบานไดนอยลง คากนความรอนของวสดจะวดเปนตวเลขไดในรปของ คา R (ม
หนวยเปน m2K/W) โดยคา R ยงสงยงกนความรอนไดมาก
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 24 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ภาพ : แสดงคา R ของระบบผนงตางๆ
จำกทฤษฎกำรถำยเทควำมรอนผนงรำบ (The plane wall)
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 25 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ผนงกนระหวางของไหลทมอณหภมตางกน กรณนจะมความรอนถายเทโดยการพาความรอนจาก
ของไหลทรอน (อณหภม𝑇∞1) ไปยงผวของแผนซงมอณหภม𝑇s1 มการน าความรอนภายในผนงจากดาน
ทมอณหภมสงไปยงทมอณหภมต าและมการพาความรอนจากผวอกดานหนงของผนงซงมอณหภม 𝑇s2ไป
ยงของไหลทเยนกวาทอณหภม 𝑇∞2
การน าความรอน Conduction 𝑞 =
𝐾𝐴
𝐿(𝑇𝑠1 − 𝑇𝑠2)
การพาความรอน Convection 𝑞 = ℎ𝐴(𝑇𝑠−𝑇∞)
การถายเทความรอนผนงราบ 𝑞 = 1
(1
ℎ1+
𝐿
𝐾+
1
ℎ2)
𝐴 (𝑇∞1 − 𝑇∞2)
𝑞 = 𝑈 𝐴 (𝑇∞1 − 𝑇∞2)
กำรถำยเทควำมรอนผนงรำบหลำยชน (The Composite Wall)
การกระจายอณหภมในแตละชนจะเปนเชนเดยวกน และอตราการน าความรอนในแตละผนงจะเปน
คาคงท การเขยนสมการดลพลงงานทแตละผวสมผสพบวาอตราการน าความรอนมคาเทากนทงระบบ และ
วงจรความรอนส าหรบผนงนจงประกอบดวยเปนความตานทานความรอนตอกนแบบอนกรม ซงคาของมน
ขนอยกบชนของวสดตางชนด ทศทางความรอนไหลจากทอณหภมสงไปยงทอณหภมต า
𝑞 = 𝑇∞,1 − 𝑇∞,4
∑ 𝑅𝑡
𝑞 = 1
(1
ℎ1+
𝐿𝐴𝑘𝐴
+𝐿𝐵𝑘𝐵
+𝐿𝐶𝑘𝐶
+1
ℎ2)
𝐴 (𝑇∞1 − 𝑇∞4)
𝑞 = 𝑈 𝐴 (𝑇∞1 − 𝑇∞4)
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 26 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- จากทฤษฎและหลกการดงกลาว ท าใหทราบวา การสงถายความรอนระหวางผนง กรณทมหลายๆชนโดย
การเพมฉนวนกนความรอน ถามจ านวนชนทเพมขน มความหนาทมากขน และมความตานทานความรอน
จากตวกลางหลายๆชน ท าใหการสงถายความรอนจากอากาศภายนอกไปยงหองแยกโรคไดนอยลง การ
ตดตงฉนวนกนความรอนหรอผนงหลายชน ปองกนความรอนเขาสหองแยกโรคได
แนวทางในการเพมคาการปองกนความรอนใหกบผนงทเปนกออฐฉาบปน โดยการตดตงฉนวน
กนความรอนไวทผนง โดยมขนตอนคอการตโครงคราวเหลกกลองบนผนง แลวน าฉนวนกนความรอน
ตดตงระหวางชองโครงคราว จากนนปดทบดวยวสดแผนอยางแผนยปซม แผนไฟเบอรซเมนต แผนไมอด
ซเมนต
การตดตงฉนวนกนความรอนทผนงนน จะตดตงไวฝงภายนอกหรอภายในกได หากเลอกตดตง
ฝงภายใน ความหนาของฉนวนและวสดปดทบจะท าใหพนทภายในลดลง แตกมขอดคอ สามารถเลอกใช
วสดปดทบไดหลากหลายกวาการตดตงฉนวนไวภายนอกซงมขอจ ากดเรองวสดปดทบทตองทนแดดทนฝน
และยงตองปองกนไมใหน ารวไหลเขาไปในผนงดวย
ภาพตวอยาง: การตดตงฉนวนกนความรอนทผนงดานนอกและปดทบดวยวสดปดทบ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 27 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การลดความรอนจากผนงโดยเฉพาะดานทโดนแดดแรง ท าการปกปองผนงจากแสงแดดโดยการ
อาจปลกตนไมใหรมเงาหรอท าระแนงบงแดด และท าใหผนงกนความรอนไดมากขน โดยการท าเปนผนง
ทบดวยวสดทมคาความตานทานความรอนสง ไมอมความรอน อาจตดตงฉนวนกนความรอนเพมเตม
ภาพตวอยาง : การตดตงฉนวนกนความรอนทผนงดานใน
การทาสผนงโทนเยนสขาวหรอสครมเพอสะทอนความรอน สออนจะสะทอนรงสความรอนจาก
ดวงอาทตยไดดกวา
ทาสผนงโทนเยนสขาวหรอสครม
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 28 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอนจำกผนงภำยใน ผนงระหวำงหอง พนหอง
ภาระความรอนทไหลจากหองขางเคยง (ภายในอาคาร) เชนจากหองขางๆ หองพเศษ, หอง Ante
Room, สงถายความรอนผานตวกลาง (ผนง) เขาสหองพกผปวย Isolate Room
หองขางเคยงเหลานนสามารถสงถายความรอนเขาสหองผปวย Isolate Room ได แตในความเปน
จรงแลว อณหภมหองขางเคยงเหลานนมอณหภมใกลเคยงกบอณหภมของหองพกผปวย Isolate Room ของ
หองแยกโรคเลย จงประเมนไดวาปรมาณความรอนจากหองขางเคยงนนไมมสงถายเขามายงหองแยกโรค
หรอมสงถายเขามานอย
4. กำรปองกนและลดปรมำณควำมรอนจำกกระจก
ภาระความรอนทเกดจากพลงงานจากการแผรงสของดวงอาทตยผานวสดโปรงใส กระจก เปน
ความรอนเขาสภายในหองแปรเปลยนไปตามเวลา รมเงาทบงกระจก การสงถายความรอนแบงเปน 2 สวน
คอ
4.1 โดยการน าความรอนผานกระจก
แสงแดดส าหรบชองหนาตางของผนงภายนอกสวนทเปนกระจกกมการน าความรอนผานตวกลาง
ของกระจกเชนเดยวกนกบผนงและหลงคา แตกระจกนนมความหนาทบางกวาความรอนสามารถทะลผาน
เขาสหองแยกโรคไดมากจากชองกระจก
การลดความรอนจากแสงแดดดวยการปองกนโดยเฉพาะในสวนทเปนกระจกไมใหถกแสงแดด
สรางรมเงาใหชองกระจก ดวยการปลกตนไม การท าชายคายนไมนอยกวา 1.50 เมตร ท ากนสาดเหนอชอง
กระจก ท าแผงระแนงบงแดด ชวยปองกนความรอนจาก ปองกนการสะทอนความรอนจากภายนอก โดย
หลกเลยงการมพนคอนกรตทสะทอนความรอนบรเวณกวางๆใกลกบตวกระจกและหอง เพราะแสงแดดจะ
สะทอนเขามาไดมากขน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 29 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 30 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การปองกนความรอนโดยการใชกระจกทออกแบบมาเพอเปนฉนวนกนความรอน เชนกระจก
ฉนวนกนความรอน Heat Stop และ กระจก Low-E แตจะมราคาแพงกวากระจกธรรมดา 3 - 4 เทาเพราะม
ความหนากวาปกตหรอเปนลกษณะของกระจกทเปนกระจกสองชนมชองวางระหวางแผนบรรจกาซหรอ
อากาศแหงชวยลดการถายเทความรอน บางชนดยงเคลอบสารทผวกระจกเพอชวยสะทอนความรอนออกไป
และปองกน ยวไดมาก
4.2 โดยการแผรงสความรอนจากแสงอาทตยผานกระจก
การลดและปองกนความรอนจากการแผรงสความรอนของแสงอาทตยผานกระจก สามารถ
ปองกนไดโดยการตดฟลมทกระจกเพอลดรงสความรอนทจะทะลผานตวกลาง (กระจก) การตดตงฟลม
กรองแสงลดความรอนฟลมทดควรเหนยว ใส เรยบ ยดหยนนอย ไมดดซบความชน มความทนทานตอ
สภาพอากาศทงสงและต าไดเปนอยางด ในเนอฟลมกรองแสง จะมวสดทใชเพอปองกนความรอนและรงสย
ว คาแสงสองผาน (Visible Light Trasmittance) คา VLT สง สามารถสองผานไดมากท าใหหองสวาง คาการ
สะทอนของแสง (Visible Light Reflectance) คา VLR สง มปรมาณปรอทมาก แสงสะทอนไดมากสามารถ
ลดความรอนด คาการปองกนความรอน (Infrared Light Rejection) คา IR สง สามารถลดความรอนด การลด
รงสยว (UV Rejection) โดยปกตฟลมทกชนดจะสามารถปองกน UV ได
หลายๆ คนยงเขาใจผดๆวา ฟลมทมสเขมหรอทบ ชวยลดความรอนไดด ในความจรงแลว สหรอความทบ
ของฟลมกรองแสงไมไดเปนตวชวยลดความรอน แตกลบเปนสารเคลอบตวอนๆ ทท าหนาทหลกน โดย
สวนประกอบของความรอนทเราไดรบนนมสดสวนและแบงเปน 3 สวนคอ
ความสวางของแสง รงสอนฟาเรด รงสยว ฟลมกรองแสงทสามารถลดความรอนไดดควรจะลดรงสทง 3
สวนไดมากๆ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 31 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
กำรลดปรมำณควำมรอนจำกแหลงควำมรอนภำยใน
5. กำรลดปรมำณควำมรอนจำกคน
ความรอนจากคน มาจากผปวย เจาหนาท พยาบาลหรอญาตผปวยทเขาไปในหองแยกโรค เปน
ปรมาณความรอนทมนษยคายความรอนออกมาในรปของความรอนสมผสและความรอนแฝง ปรมาณความ
รอนจากบคคลขนอยกบองคประกอบทเกยวของไดแก จ านวนคนทอยภายในหองแยกโรค ความรอนสมผส
(sensible heat gain) ความรอนทใชในการเปลยนแปลงอณหภมของสสารทคายความรอนออกจากตวบคคล
ความรอนแผง (Latent heat gain) คอความรอนทใชในการเปลยนสถานะเชนการะเหยของเหงอ โดยอตรา
การคายความรอนนนจะขนอยกบระยะเวลาและกจกรรมทบคคลก าลงด าเนนอย
ความรอนจากบคคลหรอผปวยทเกดขนภายในหองแยกโรคนน ไมสามารถควบคมหรอลดปรมาณความ
รอนไดเหมอนกบปรมาณความรอนทมาจากภายนอก
6. กำรลดปรมำณควำมรอนจำกไฟแสงสวำง
ความรอนจากไฟฟาแสงสวางเกดขนจากการทในหองแยกโรคมการใชงานไฟฟาแสงสวาง ซง
ขณะท างานอปกรณไฟฟาแสงสวางจะมการคายความรอนออกมา ซงเกดจากการเปลยนรปของพลงงานจาก
พลงงานไฟฟาเปนพลงงานแสงสวางออกมาสหองแยกโรค ความรอนจากหลอดไฟจะถายเทใหกบหองดวย
ความรอนจากไฟสองสวาง (lighting heat) เปนภาระทางความรอนเชนกน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 32 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ปรมาณความรอนจากไฟฟาแสงสวางขนอยกบอตราการสนเปลองก าลงไฟฟาของไฟฟาแสงสวาง
(input rating from electrical plans or lighting fixture data คอการสญเสยและสนเปลองก าลงไฟฟาจากการ
ท างานของไฟฟาแสงสวาง ระดบความสวาง (lux) ชนดของไฟฟาแสงสวาง จ านวน ประสทธภาพของไฟฟา
แสงสวาง เวลาในการเปด ระยะเวลาในการใชงาน ต าแหนง การตดตง การใชหลอดไฟ LED มคาใชจายสง
กวาแตกมความคมคาในระยะยาว มการคายความรอนทนอยกวา อณหภมต ากวา ชวยลดภาระการปรบ
อากาศและประหยดพลงงานกวา
การเปลยนมาใชหลอดไฟแสงสวางทมการแผความรอนต าชวยลดการคายความรอนทเกดขนภายในหองได
7. กำรลดปรมำณควำมรอนจำกเครองมออปกรณ
ความรอนจากเครองมอ อปกรณ หรอเครองมอแพทย เกดขนจากการทเครองมอและอปกรณขณะ
ใชงานจะมการคายความรอนสมผสและความรอนแฝงออกมา ซงเกดจากการเปลยนรปของพลงงานออกมา
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 33 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สบรรยากาศรอบขาง อาทเชน เครองมอแพทย อปกรณไฟฟาอเลกทรอนกสตางๆ ปรมาณความรอนของแต
ละเครองคายความรอนออกมาทแตกตางกน ไมสามารถควบคมได อกทงเครองมอตางๆทน าเขาไปใชใน
หองแยกโรคเปนอปกรณทจ าเปน จงไมสามารถลดปรมาณความรอนในสวนนไดนก
8. การลดปรมาณความรอนจากจากอากาศภายนอกอากาศรวซม
ในสภาวะปกต หองแยกโรคจะถกควบคมไมใหอากาศรวซมหรอไหลเขาออกไดโดยอสระ อากาศ
ทเขามาผานรอยรวหรอรอยแตกแยกตางๆนนแทรกซมเขามา เชน บรเวณขอบของวงกบประต หนาตาง จะ
น าพาความรอนสมผสและความรอนแฝงเขามาดวย รเจาะหรอรรวตางๆจะน าความรอนสมผสและความ
รอนแฝงจากภายนอกเขามา การแกไขและปองกนโดยการซลอดรอยรวของอากาศบรเวณขอบประต ขอบ
หนาตาง หรอบรเวณสวนตางๆของหองใหมนอยทสดหรอไมมรอยรวเลย เพอเปนการควบคมความดนแลว
ยงเปนการปองกนความรอนจากภายนอกเขาสภายในหองแยกโรค
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 34 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ควำมรอนของหองแยกโรคโรงพยำบำลชมชน
ในสวนของหองแยกโรคโรงพยาบาลชมชนนน หองพกผปวย (Isolate Room) นนมความรอนท
เกดขนจากความรอนทเกดขนภายในหอง และ ความรอนทเกดขนจากการสงถายความรอนจากภายนอกเขา
มาภายในหอง
ดวยขอจ ากดการปองกนการตดเชอ การควบคมการไหล การกรองอากาศ และการสรางความดน
ลบ (Negative Pressure) ของแยกโรค หองพกผปวย (Isolate Room) ระบบพนฐานทราคาไมสงนกของ
โรงพยาบาลชมชนจงไมมเครองปรบอากาศทตดตงเพอดงความรอนทเกดขนออกโดยตรง มแตการไหลผาน
ของอากาศจากหอง Ante Room เขามาและไหลออกไปบรเวณหวเตยงผปวย
ความรอนภายในจากคนไข เจาหนาท พยาบาล ความรอนจากเครองมอแพทยและอปกรณตางๆ
เปนความรอนทเราควบคมหรอลดปรมาณไดยาก แตในสวนของความรอนจากภายนอก เปนสงทเรา
สามารถปองกนหรอลดปรมาณความรอนทเขามาภายในหองผปวยได
จากการศกษาและเกบขอมลอณหภมผวภายในของหองแยกโรคบรเวณผนง ฝา พน ชองกระจก
ตางๆ พบวา อณหภมเฉลยสงสดเกดขนทฝา รองลงมาคอกระจกทผนงภายนอก, กระจกทผนงฝงหองน า,
ผนงภายนอก, ผนงฝงหองน า, ผนงภายใน, พน และ ฝงฝงหอง Ante Room ตามล าดบ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 35 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
อณหภมทผวผนง ฝำและพนในหองผปวย Isolate Room
ท โรงพยาบาล
อณหภมฝา
สงกวาอณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Glass 1 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Glass 2 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Wall 1 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Wall 2 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Wall3 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทผวภายใน Wall4 สงกวา
อณหภม หอง (oC)
อณหภมทพน
สงกวาอณหภม หอง (oC)
1 โรงพยาบาล 1 2.5 6.5 5.4 5 1.6 1.6 0.9 1 2 โรงพยาบาล 2 3.3 1.6 1.3 0.8 0.6 1.1 -0.5 0.3 3 โรงพยาบาล 3 3 2 1.8 1.5 1.4 1.1 0.7 1.4 4 โรงพยาบาล 4 9 6.8 5.4 1.5 0.5 0.5 -0.6 -0.8 5 โรงพยาบาล 5 3.2 2.2 0.5 0.9 -0.2 -0.2 -1.1 -0.7 6 โรงพยาบาล 6 8.3 6.9 5.7 3.5 1.8 3 0.3 0.3 7 โรงพยาบาล 7 4.6 1.7 0.8 1.4 1 -0.7 -0.8 -1.8 8 โรงพยาบาล 8 7.6 7.5 5.9 6.4 6.2 4.9 1.6 4.6 9 โรงพยาบาล 9 2.6 3.8 1.8 2.6 3.5 1.8 1 1.9
10 โรงพยาบาล 10 8.3 5.9 4.2 5.5 4.5 4 5.1 3.3 คาเฉลย 5.24 4.49 3.28 2.91 2.09 1.71 0.66 0.95
หมายเหต คาทเปน (+) หมายถงอณหภมผวสงกวาอณหภมหอง คาทเปน (-) หมายถงอณหภมผวต ากวาอณหภมหอง
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 36 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ความรอนทเกดจากสภาวะแวดลอมภายนอกหองทสงถายเขามาภายในหองนนสามารถควบคมและ
ลดปรมาณไดอก ควรพจารณาเลอกปองกนและลดปรมาณความรอนทเขามาสงสดเปนล าดบแรกๆ เชน
บรเวณ ฝาเพดาน กระจกฝงผนงภายนอก, กระจกฝงผนงดานหองน า, ผนงภายนอก, ผนงภายในดานหองน า,
ผนงภายในดานหองพเศษขางเคยง, ทพน และ ทผนงภายในดานหอง Ante Room เพอปองกนและลดความ
รอนจากภายนอกสงผลกระทบตออณหภมภายในหองแยกโรคตอไป
แนวทำงกำรปองกนหรอลดควำมรอนเขำสหองแยกโรค
1. ลดหรอปองกนควำมรอนทถำยเทผำนหลงคำและฝำ เชน การปฉนวนกนความรอนบนฝาเพดาน,
การใชหลงคาทมฉนวนกนความรอน, การตดตงแผนสะทอนความรอน, การพนหรอท าเซรามคโคตตง
(Ceramic Coating), การท าหลงคาสออน, การท าชองระบายอากาศรอนบรเวณใตหลงคา
2. ลดหรอปองกนควำมรอนทถำยเทผำนผนงภำยนอก เชน การตดตงฉนวนกนความรอนทผนง, การ
ท าระแนงหรอหลงคาบงแดด, การลดพนทคอนกรตปนรอบขางทสะทอนและอมความรอนเปลยนมาปหญา
หรอปบลอกซบความรอน, ทาสผนงโทนเยนสขาวหรอสครม ปลกตนไมใหรมเงาบงแดดผนง
3. ลดหรอปองกนควำมรอนทถำยเทผำนผนงภำยใน ผนงระหวำงหอง พนหอง เชน การตดตงฉนวน
กนความรอนหรอลดอณหภมอากาศหองขางเคยง
4. ลดหรอปองกนควำมรอนทถำยเทหรอทะลผำนกระจก เชน ตดตงฟลมกรองแสงสะทอนความรอน
หรอตดตงกระจกฉนวนกนความรอน การท าระแนง หลงคา หรอตนไมบงแดดกระจก
5. ลดปรมำณควำมรอนจำกคน เชน ลดจ านวนคนทเขาไปในหอง
6. ลดปรมำณกำรคำยควำมรอนจำกไฟแสงสวำง เชน การเปลยนใชหลอดไฟทคายความรอนนอยเชน
หลอด LED
7. ลดควำมรอนจำกอปกรณ เครองมอเครองใช เครองมอแพทย เชน ถอดปลกไฟ เลอกใชเครองมอ
เครองใชเทาทจ าเปน ไมเลอกใชเครองมออปกรณทมการระบายความรอนออกมามาก
8. ควำมรอนจำกกำรระบำยอำกำศ จำกอำกำศภำยนอก อำกำศรวซม เชน ตดตงซลยางลดรรวจาก
อากาศ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 37 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 38 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 5 กำรเพมประสทธภำพกำรไหลถำยเท หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
กำรเพมประสทธภำพกำรปรบอำกำศ
ตามทไดกลาวไปแลววาการปรบอากาศของหองแยกโรคนนอาศยแรงดดจากพดลมระบายอากาศท
หวเตยงหอง Isolate Room เพอสรางแรงดนเปนลบ ท าใหเกดการเคลอนไหลของอากาศตอๆกนจากอากาศ
ภายนอกหอง ไหลเขาสภายในหอง Ante Room ทมเครองปรบอากาศเพอลดอณหภมใหอากาศและไหล
ตอเนองเขาสหอง Isolate Room ไปยงหวเตยงผปวย เพอกรองอากาศ ฆาเชอโรค และระบายทงทปลองเหนอ
หลงคาตอไป
จากการใชงานจรงและเกบขอมลพบวา กรณท อากาศในหอง Isolate Room รอน และอากาศในหอง
Ante Room กรอนดวย สาเหตหนงมาจาก เครองปรบอากาศในหอง Ante Room ไมสามารถท าอณหภมได
ตามตองการ (17oC - 25oC ) เพอเปนลมเยนส าหรบสงจายอากาศเขาหอง Isolate Room ตอไป
เครองปรบอากาศในหอง Ante Room อาจมประสทธภาพลดลง (เชน จากทกลาวไปแลวในบทท 2
เครองปรบอากาศขนาด 18,000 Btu/hr ปรมาณลม 600 CFM ท างานจรงอยท 6,598 Btu/hr 298 CFM ) จนไม
สามารถท าความเยนหรอลดอณหภมใหกบอากาศภายนอกทเขามาไดอยางเพยงพอ ควรตรวจสอบ
บ ารงรกษาเพอเพมประสทธภาพการท าความเยนของเครองปรบอากาศในหอง Ante Room ใหดขนหรอ
พจารณาเปลยนหรอเพมการปรบอากาศ
การจะเพมหรอเปลยนเครองปรบอากาศนนตองตรวจสอบกอนวาเครองปรบอากาศนนสามารถ
ปรบอากาศไดปรมาณลมสงสดเทาไร และตรวจวดปรมาณลมและอณหภมภายในหอง Ante Room ท
เครองปรบอากาศนนสามารถท าได เพอประเมนประสทธภาพและการท างาน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 39 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ในสวนการค านวณเพอทราบขนาดเครองปรบอากาศในการลดอณหภมอากาศนนตองค านวณจากปรมาณ
ความรอนสมผสและความรอนแฝงจากการเปลยนอณหภมความชนอากาศดานนอก เปนอณหภมความชน
อากาศทตองการ เพอสงตอเขาหอง Isolate
ค านวณจาก
Sensible heat change process (Sensible heating and cooling) 𝑄𝑠 = 1.1 𝐶𝐹𝑀 (𝑇2 − 𝑇1)
Latent heat change process Humidifying and De Humidifying) 𝑄𝐿 = 0.68 (𝑊2−𝑊1)
(𝑇2 − 𝑇1) Temperature change (oF)
(𝑊2−𝑊1) ปรมาณของไอน าในอากาศทเปลยนแปลง (gr.w/lb of dry air)
ถาอณหภมของอากาศ ณ หอง Ante Room ไมเยนพอ เมออากาศเคลอนไหลตอเนองเขาหอง Isolate Room ก
ไมท าใหหอง Isolate Room เยนไดเชนกน
ต ำแหนงเครองปรบอำกำศ
เครองปรบอากาศชนด Ceiling Type จะดดอากาศจากดานลางและเปาออกทางดานหนา สวน
เครองปรบอากาศชนด Wall Type จะดดอากาศจากดานบนและเปาอากาศออกทางดานลาง อากาศจาก
ภายนอกทไหลเขามา บางสวนอาจไหลเขาเครองปรบอากาศ บางสวนไหลผสมอากาศในหอง และอก
บางสวนอาจไหลเขาหอง Isolate Room เลยโดยไมผาน เค รองปรบอากาศ ต าแหนงการตดต ง
เครองปรบอากาศจงมผลตอประสทธภาพและการท าความเยนเพอลดอณหภม
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 40 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
เชน จดอากาศเขาและจดอากาศออกไมไดอยใกลกบเครองปรบอากาศ อยคนละฝง มโอกาสท
อากาศจะไหลเขามาและไหลตอเนองเขาหอง Isolate Room เลยโดยไมไดผานคอยลเยนเพอลดอณหภม
(เสนทางสขาวไหลไดสะดวกกวาเสนทางสแดง)
การตดตงเครองปรบอากาศอยในซอกหรอตดตงต าแหนงสงหางจากจดอากาศเขา อากาศจะไหล
เขาเครองปรบอากาศไดยาก ประสทธภาพและการท าความเยนไดอาจไมเตมท อากาศจากภายนอกทพงเขา
มากอาจไหลไปหอง Isolate Room ไดเลย
เครองปรบอากาศเปนอปกรณแลกเปลยนความรอนทชวยปรบลดอณหภมใหกบอากาศ เมอวด
อณหภมอากาศ อากาศทออกจากเครองปรบอากาศทระยะยงใกลกบเครองปรบอากาศจะมอณหภมต าและท
ระยะหางออกไปจะมอณหภมเพมขน จากขอมลทเคยตรวจวด (อณหภมองศาเซลเซยส) ทระยะหางตางๆ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 41 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
เพราะฉะนน การตดตงเครองปรบอากาศในต าแหนงทอากาศไหลผานไดสะดวกหรอในแนว
เสนทางการไหลระหวางอากาศเขา-ออก Ante Room หรอบรเวณทใกลกบชองอากาศเขา Isolate Room จะ
ยงท าใหอากาศถกปรบอากาศเพอลดอณหภมไดดยงขน
กอนและหลงท าการปรบปรงพฒนาหรอท าการบ ารงรกษาควรตรวจวดคาอณหภม
อากาศ ณ บรเวณชองอากาศเขาระหวางหอง Ante Room กบหอง Isolate Room ดวยเพอทราบคา
และประเมนผล
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 42 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- กำรเพมประสทธภำพกำรไหลถำยเทของอำกำศ
กรณทเครองปรบอากาศหอง Ante Room สามารถปรบลดอณหภมอากาศไดดแลว (17oC-25oC)
แตหอง Isolate Room ยงคงรอนอยนน
อากาศจากหอง Ante Room มอณหภมต าเพยงพอแลว แตไหลจากหอง Ante Room ขามไปยงหอง
Isolate Room ไดปรมาณนอย อาจเนองจากฟลเตอรอดตน หรอชองอากาศทะลผานระหวางหองเลกเกนไป
ท าใหอากาศไหลไมสะดวก หรอการปรบตงเพอควบคมความดนแตกตางทมากเกนไปจนไมเกดการไหล
หรอมการไหลนอย หรออปกรณ Damper ทน ามาตดตงไมไดมาตรฐาน หรอแรงดนพดลมปรมาณลมทดด
ไมเพยงพอหรอประสทธภาพต าลง ทงหมดเปนสาเหตทท าใหเกดการเคลอนยายถายเทอากาศเยนเขาสหอง
Isolate Room ไดนอย ขณะเดยวกนการควบคมการท างานของเครองปรบอากาศแบบ Split Type นนอางอง
การท างานตด/ตอการท างานจากอณหภมท Return ทอยภายในหอง Ante Room เมอการไหลขามไปหอง
Isolate Room ไดนอยลง อณหภมในหอง Ante Room จะถงจด Set point ไดเรว จากการศกษาและเกบขอมล
พบวาเครองปรบอากาศทท าความเยนไดด Compressor เครองปรบอากาศ จะตด/ตอการท างาน ประมาณ
ทกๆ 3-5 นาท เพราะหอง Ante Room เยน แตหอง Isolate Room ทมผปวยยงคงรอนอย
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 43 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
แนวทางการเพมประสทธภาพการไหลถายเทของอากาศใหมากขน
การเพมอตราการไหลทตวพดลมหรอทอสงลมทหรปรมาณลมไว ใหปรบเปดเพมขนเพอใหเกด
การดงอากาศทมากขน เกดการไหลถายเทอากาศระหวางหองมากขน
ในสวนของชองทะลอากาศระหวางหอง Ante Room หอง Isolate Room และบรเวณหวเตยงผปวย
การท าความสะอาดฟลเตอรตามบทท 2 ชวยท าใหอากาศสามารถทะลผานไดดยงขนแลว อกสวนหนงทมผล
ตอการไหลเชนกน นนคอชองอากาศเขา ควรใชอปกรณชองอากาศเขาทเปนอปกรณมาตรฐาน สามารถเปด
ใหอากาศไหลเขาโดยงาย เชน น าหนกบานเปดเบา จดหมนเยองศนย แรงตานหรอโมเมนตแรงตานต าเปดได
โดยงายและปดเมออากาศจะไหลยอนกลบ
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 44 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ชองเปดทดจะท าใหอากาศเยนจากหอง Ante Room ไหลถายเทเขามายงหอง Isolate Room ได
โดยงาย และปดกลบไดสนทเพอชวยปองกนการแพรกระจายเชอโรคออกจากหอง
ขนาดของชองอากาศเขา และความเรวลมอากาศไหลเขามผลตออตราการไหลของอากาศ โดยท
อตราการไหลของอากาศ เปนปรมาตรของอากาศทเคลอนทผานจดใดจดหนงในหนงหนวยเวลา ซงอตรา
การไหลของอากาศนนจะมความสมพนธกบความเรวเฉลยของอากาศและพนทหนาตดของจดทอากาศ
เคลอนทผาน ในทนกคอชองอากาศเขาหอง Ante Room, ชองอากาศเขาหอง Isolate Room ชองอากาศ
บรเวณหวเตยงผปวย โดย
𝑄 = 𝑉𝐴 𝑄 คอ อตราการไหลของอากาศ (ft3/min)
𝑉 คอ ความเรวเฉลย (ft/min)
𝐴 คอ พนทหนาตดของจดทอากาศเคลอนทผาน (ft2)
พนทหนาตด (A) หรอขนาดชองสงลมทมขนาดใหญกวา (ณ ความเรวลมเฉลยเดยวกน) จะท าใหไดอตราการ
ไหลของอากาศ ทไหลผานชองอากาศเพอเขาสหอง Isolate Room ใหมากขน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 45 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ความเรวลม (V) ทมากกวา (ณ พนทหนาตดหรอขนาดชองสงลมเดยวกน) จะท าใหไดอตราการไหลของ
อากาศ ทไหลผานชองอากาศเพอเขาสหอง Isolate Room ไดมากขน
ความรสกทสบายของรางกายของมนษยมกจะขนอยกบปจจยหลกทส าคญ 3 ประการคอ อณหภม
ความชนสมพทธ และการเคลอนไหวของอากาศ อณหภมของสภาวะแวดลอมจะเปนดชนหลกทส าคญ คน
สวนใหญจะรสกสบายถาอณหภมของสภาวะแวดลอมอยระหวาง 22-27 oC ความชนสมพทธกเปนอกปจจย
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 46 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- หนงทส าคญทมผลตอความรสกทสบาย เนองจากความชนสมพทธจะมผลตอปรมาณของความรอนของ
รางกายทจะสามารถระเหยออกไดโดยการระบาย คนสวนใหญจะชอบอากาศทมความชนสมพทธประมาณ
40-60%
การเคลอนไหวของอากาศกมบทบาทส าคญตอความรสกทสบายของคน เพราะการเคลอนไหว
ของอากาศจะก าจดเอาอากาศอนและมความชนทเกดขนรอบๆรางกายออกและแทนทดวยอากาศใหมท
บรสทธกวา การเคลอนไหวจงเปนการเพมการคายความรอนออกโดยกลไกทงการพาความรอนและการ
ระเหย การเคลอนไหวของอากาศควรจะแรงพอทจะก าจดความรอนและความชนออกจากรางกาย แตกไม
ควรทจะรนแรงมากเกนไป คนสวนใหญจะรสกสบายถาความเรวของอากาศมคาประมาณ 15 m/min การ
เคลอนไหวของอากาศทความเรวลมสงมากเกนไปมกจะท าใหรางกายรสกไมสบายมากกวาทจะรสกสบาย
ทศทางของชองลมอากาศเขา จากการตรวจวดพบวา มการเคลอนไหวของอากาศหลงชองอากาศเขาวดความเรวลมไดเฉพาะในแนวทศทางตงฉากกบชองลม สวนในบรเวณทหางออกจากทศตงฉากนน มการเคลอนไหวของอากาศนอย วดคาความเรวลมไมได มคา 0 ft/min
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 47 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
การเพมอตราการไหลเขาของอากาศนนจะท าใหสภาวะอากาศภายในหองพกผปวยดขน
แตการเพมอตราการไหลตองท าภายใตเงอนไขความดนลบตามมาตรฐานการปรบอากาศและ
ระบายอากาศส าหรบสถานพยาบาลหองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ กลาวคอ อากาศออกตองมากกวา
ปรมาณอากาศเขา เพอใหเกดความดนลบ (Negative Pressure)
แตสภาพใชงานจรงหลายโรงพยาบาลมกเนนกบความดนลบเปนหลก (เนนความดนตดลบมากๆ)
โดยมปรมาณอากาศเขานอย ปรมาณการดดอากาศออกขนต าตามมาตรฐาน อากาศเขาตออากาศออก
ประมาณ 1 ตอ 4 เทา เพราะฉะนนหองแยกโรคหลายๆหองสามารถเพมอตราการไหลเขาได แตตองควบคม
ใหความดนเปนลบตามมาตรฐาน แตถาเพมอตราการไหลเขาไปแลวความดนแตกตางลดลงกวามาตรฐาน ก
จ าเปนตองเพมปรมาณการดดอากาศออกดวย เพอรกษาความดนลบไวตามมาตรฐาน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 48 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- กำรเพมประสทธภำพกำรปรบอำกำศและกำรไหลถำยเทโดยใชเครองปรบอำกำศแบบทอสงลม
การใชเครองปรบอากาศแบบทอสงลม อากาศทไหลเขาท งหมดจะผานการปรบอากาศท
เครองปรบอากาศทงหมดอากาศทไหลเขาหอง Isolate Room เปนอณหภมต าทออกจากเครองปรบอากาศ
โดยตรงและสามารถใชทอสงลมจายอากาศเขาบรเวณต าแหนงเตยงได แตตองปรบตงใหยงคงควบคมความ
ดนลบไดตามมาตรฐาน
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 49 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บทท 6 กำรเพมระบบปรบอำกำศหอง Isolate หองแยกโรคผปวยแพรเชอทำงอำกำศ
กำรเพมเครองปรบอำกำศดงควำมรอนทเกดขนในหอง Isolate
การตดเครองปรบอากาศแบบใชอากาศภายในหองหมนเวยนมาใชใหม
กอนการหมนเวยนอากาศในหองมาใชใหม ตองผานการกรองดวยแผงกรองอากาศประเภทท 1
อตราการน าเขาอากาศภายนอกไมนอยกวาจ านวน 2 เทาของปรมาตรหองตอชวโมง อตราการหมนเวยน
อากาศภายในหองไมไมนอยกวาจ านวน 12 เทาของปรมาตรหองตอชวโมง ความดนสมพนธต ากวาพนท
ขางเคยง
คมอแนวทางการพฒนาหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ หนา 50 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ทงน รปแบบทน าเสนอเปนเพยงแนวทางทางเลอก ซงการออกแบบและค านวณใชงานจรงควรไดรบการ
ออกแบบ ค านวณและแนะน าจากวศวกรอกครงหนง เพอใหระบบสามารถท างานและควบคมไดตาม
มาตรฐานการปรบอากาศและระบายอากาศส าหรบสถานพยาบาลหองแยกโรคผปวยแพรเชอทางอากาศ
ตามแตละขอก าหนด
เอกสารอางอง o กองวศวกรรมการแพทย กรมสนบสนนบรการสขภาพ .(2553). คมอการใชงานหองแยกโรค
ผปวยแพรเชอทางอากาศ, (พมพครงท 2), 1-48 o วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ. (2552) มาตรฐานระบบปรบอากาศ
และระบายอากาศ EIT Standard 3003-50, (พมพปรบปรงบครงท 2) o สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ สมาคมวศวกรรมปรบอากาศ
แหงประเทศไทย. (2548). มาตรฐานการระบายอากาศเพอคณภาพอากาศภายในอาคารทยอมรบได EIT Standard 3010-45 มาตรฐาน ส.ว.ป.ท. ACAT Standard (ฉบบพมพครงท2)
o สถาบนบ าราศนราดร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. คมอการปรบปรงคณภาพอากาศภายในอาคารสถานพยาบาล
o ASHRAE Application Handbook 2003. Health Care Facilities, 2003 American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineer, Inc.
o AIA. 2001 Guidelines for Design and Construction of Hospital of Hospital and Health Care Facilities, 2001. The American Institute of Architects, Washington, D.C.
o Michael A. Boles Yunus A. Cengel Thermodynamics o วฒไกร บรณเจรญ. การสงลมเยนในการปรบอากาศ o สถาบนว จยพลงงานจฬาลงกรณมหาวทยาลย Overall Thermal Transfer Value and
Energy Estimation o อคครตน พลกระจาง Refrigeration and Air-condition o ประกาศกระทรวงพลงงานหลกเกณฑและวธการค านวณในการออกแบบอาคารแตละระบบการ
ใชพลงงานโดยรวมของอาคารและการใชพลงงานหมนเวยนในระบบตางๆของอาคาร o ศาสตราจารยกตตคณ ดร.วรทธ องภากรณ . คมอการออกแบบหองสะอาด Cleanrooms
Design Manual o บรษท เอ ส ซ จ ประเทศไทย จ ากด http://www.scgbuildingmaterials.com