เอกสารค าแนะน าที่ 6/2558 ·...

เอกสารค�าแนะน�าท 6/2558 การเพาะเหดเบองตนพมพครงท 1 : จ�ำนวน 10,000 เลม พฤษภำคม พ.ศ.2558จดพมพ : กรมสงเสรมกำรเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณพมพท : ชมนมสหกรณกำรเกษตรแหงประเทศไทย จ�ำกด

กระแสกำรรกสขภำพ ดวยกำรบรโภคอำหำรทสะอำด ปลอดภยในปจจบน มเพมขนเรอย ๆ เหดจงเปนทำงเลอกหนงของผบรโภคทใสใจสขภำพ รำคำไมแพง อดมดวยคณคำทำงโภชนำกำร ใหโปรตนสำมำรถทดแทนเนอสตว รวมถงเหด บำงชนดมคณสมบตในกำรบรรเทำโรคภมแพ ควำมดนโลหตสง เบำหวำน หรอ กำรผดปกตของเซลลไดอกดวย เหดสำมำรถสรำงรำยไดหลกแกเกษตรกร เปนอำชพเสรมส�ำหรบผสนใจ และเสรมสรำงครอบครว ใหพงพำตนเองได เพรำะใชพนทนอย ผลตไดตอเนอง ตลอดทงป ทวทกพนทตงแตเหนอจรดใต กรมสงเสรมกำรเกษตร เหนวำกำรเพำะเหดเปนศำสตรทตองเรยนรอยำง ตอเนอง จงไดจดท�ำเอกสำรค�ำแนะน�ำเรอง “การเพาะเหดเบองตน” โดยมเนอหำ เกยวกบกำรเพำะเหดฟำงในรปแบบตำง ๆ และกำรเพำะเหดถงบำงชนด เพอเปน ทำงเลอกใหแกเกษตรกรและผสนใจใชเปนแนวทำงในกำรผลตเหด ตำมสภำพพนท ปจจยกำรผลต และตลำด

กรมสงเสรมการเกษตร2558

ค�าน�า

หนา

การเพาะเหดฟาง ...........................................................................................................1

การเพาะเหดฟางแบบกองเตย 2

การเพาะเหดฟางในโรงเรอน 5

การเพาะเหดฟางในตะกรา 9

การเกบเกยวเหดฟาง 13

การปองกนก�าจด โรคและแมลงเหดฟาง 13

การเพาะเหดถง ............................................................................................................15

✤ 1. การผลตเชอในอาหารวน (อาหารวนพดเอ) 15

✤ 2. การผลตเชอในเมลดขาวฟาง 17

✤ 3. การผลตกอนเชอเหด 18

✤ 4. การผลตดอกเหด 20

ภาคผนวก ..........................................................................................................................26

✤ แหลงจ�าหนายหวเชอเหด กอนเชอเหด 26

บรรณานกรม ................................................................................................................28

สารบญ

ปจจบนเกษตรกรนยมเพำะเหดฟำงกนมำกขน โดยเฉพำะกำรเพำะเหดฟำง ในโรงเรอน เพรำะใหผลผลตเรว สำมำรถเพำะไดทกพนท มวธกำรเพำะหลำย รปแบบ สำมำรถใชวสดเพำะทหลำกหลำย เกษตรกรสำมำรถเลอกใชวธกำรผลต และวสดเพำะใหเหมำะกบพนททแตกตำงกนในแตละทองถน ทงกำรเพำะเหดฟำง แบบกองเตย แบบโรงเรอน และกำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ

การเพาะเหดฟาง

1การเพาะเหดเบองตน

การเพาะเหดฟางแบบกองเตย

กำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตย เปนรปแบบกำรเพำะทงำย ใชวสดนอย สำมำรถใชวสดเหลอใชทำงกำรเกษตรมำเปนวสดเพำะได เชน ฟำงขำว ตอซงขำว กำกถวเหลอง กำกมนส�ำปะหลง

ขนตอนการเพาะเหดฟางแบบกองเตย

การเตรยมการกอนเพาะ

1) น�ำวสดเพำะ ไดแก ฟำงขำว แชน�ำ 1-2 วน สวนทะลำยปำลม รดน�ำ ใหเปยก วนละ 1 ครง หรอแชน�ำไวและคลมพลำสตกสด�ำใหมดชดท�ำอยำงน 4 วน อำหำรเสรมทกชนด ไดแก ไสฝำย ไสนน ผกตบชวำสบตำกแหง แชน�ำใหนำน 1-2 ชวโมง สวนอำหำรเสรมทไดจำกมลสตว ไดแก มลไก มลวว หรอ มลมำ ผสมดนรวนในอตรำสวน 2 : 1 ไมตองแชน�ำ 2) ขดดนตำกแดด 1 สปดำห เพอฆำเชอโรค ยอยดนใหรวนละเอยด จะชวยใหผลผลตเหดฟำงเพมขน 10-20% เนองจำกเหดฟำงจะเกดรอบๆ กองวสดเพำะ ปรบดนใหเรยบ รดน�ำใหชม วำงแบบพมพลงบนดน แบบพมพท�ำจำกไมมลกษณะ เปนสเหลยมคำงหม ดำนบนกวำง 30 เซนตเมตร ดำนลำงกวำง 35 เซนตเมตร ยำว 80-120 เซนตเมตร สง 30 เซนตเมตร

2 กรมสงเสรมการเกษตร

วธการเพาะ

1) วสดทใชเพำะ ✤ หำกเพำะดวยฟำงขำว ใหใสฟำงลงไปในแบบพมพใหหนำ 8-12 เซนตเมตร ใชมอกดใหแนน หรออำจจะย�ำ 1-2 รอบ ใสอำหำรเสรมบรเวณขอบ โดยรอบ กวำง 5-7 เซนตเมตร หนำ 2.5 เซนตเมตร ✤ หำกเปนทะลำยปำลมตองเทขเลอยลงไปในแบบพมพ เกลยให เรยบกอนน�ำทะลำยปำลมทแชน�ำแลววำงใหเตม และรดน�ำใหชม แลวโรยเชอ ไมตองใสอำหำรเสรม

2) โรยเชอเหดโดยรอบบนอำหำรเสรม เชอเหดทใช ควรบให แตก ออกจำกกนเสยกอนเปนอนเสรจชนท 1 เมอเสรจแลวกท�ำชนตอไปโดยท�ำเชนเดยว กบกำรท�ำชนแรกคอ ใสฟำงลงในแบบไมอดหนำ 8-12 เซนตเมตรกดใหแนน ใสอำหำรเสรม ในชวงฤดหนำวหรออณหภมต�ำกวำ 25 องศำเซลเซยส ควรท�ำ 4-5 ชน หรอสง 35-40 เซนตเมตร ในฤดรอนควรท�ำ 3 ชน หรอสง 28-30 เซนตเมตร หำกเพำะดวยทะลำยปำลมสำมำรถโรยเชอเหดฟำงบนทะลำยปำลมไดเลย


3) เมอท�ำกองเสรจแลว ชนสดทำยคลมฟำงหนำ 2-3 เซนตเมตร รดน�ำ บนกองใหโชกอกครง ถอดแบบพมพ เพอน�ำไปใชเพำะกองตอไป 4) เมอโรยเชอเสรจแลว ใชเชอเหดฟำง ผสมกบอำหำรเสรมโรยรอบกอง จะท�ำใหดอกเหด เกดระหวำงกอง เปนกำรเพมปรมำณดอกเหด กำรเพำะ เหดฟำงแบบกองเตยมกจะท�ำกองหำงกนประมำณ 1 คบ ขนำนกนไป 10-20 กอง เพอท�ำใหอณหภมและ ควำมชนของกองไมเปลยนแปลงรวดเรวนก 5) คลมดวยผำพลำสตกใสหรอทบ โดยคลมทงหมดดวยผำพลำสตก 2 ผน โดยใหขอบดำนหนงทบกนบรเวณหลงกอง จำกนนใชฟำงแหงคลมทบพลำสตกอกท หรออำจท�ำแผงจำกปด ไมใหแสงแดดสองถง กอนกำรคลมดวยพลำสตกอำจท�ำ โครงไมเหนอกองเพอไมใหพลำสตกตดหลงกอง แลวปดดวยฟำงหลวม ๆ กอน

การดแลรกษา

ในฤดรอน 3 วนแรก ชวงกลำงวนถงเยน ควรเปดผำพลำสตกหลงกองกวำง ประมำณ 1 ฝำมอ สวนกลำงคนปดและคลมฟำงไวเหมอนเดม วนท 1-3 วน เหดฟำง ตองกำรอณหภมประมำณ 35-38 องศำเซลเซยส ในวนท 4-5 ใหตรวจดควำมชน ถำเหนวำขำงและหลงกองแหง ใหใชบวรดน�ำโชยน�ำเบำ ๆ ใหชนแลวปดไวอยำงเดม เหดฟำงตองกำรอณหภมต�ำกวำวนแรก ๆ จนกระทงวนท 8-10 ชวงเกบผลผลตได เหดฟำงตองกำรอณหภมประมำณ 30 องศำเซลเซยส


การเพาะเหดฟางในโรงเรอน

กำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอนเหมำะ ส�ำหรบเกษตรกรทมทนทรพยเพรำะลงทนครงแรกสง โดยเฉพำะกำรสรำงโรงเรอน อำงส�ำหรบหมกวสดเพำะ เครองก�ำเนดไอน�ำ และอปกรณอนๆ แตกำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน สำมำรถเพำะไดทกฤดกำล จงเปนทนยม ส�ำหรบเกษตรกรทเพำะเหดฟำงเปนอำชพ

ขนตอนการเตรยมการเพาะเหดฟางในโรงเรอน

โรงเรอนและชนวาง

1) โรงเรอน กวำง 5.80 เมตร ยำว 6.80 เมตร สง 2.50 เมตร และสงจำก พนถงยอดบนสดหลงคำ 3.50 เมตร 2) ประต หนำ-หลง กวำง 0.75 สง 1.75 เมตร บนประตทง 4 บำน ท�ำหนำตำงกวำงเทำกบประตสง 30 เซนตเมตร ทงประตและหนำตำงกรดวย ผำพลำสตก แลวกรทบดวยแฝกดำนนอกอกชนหนง 3) กรภำยในโรงเรอนรวมทงหลงคำดวยพลำสตกทนรอนอยำงหนำใหมดชด 4) ดำนนอกโรงเรอน กรดวยแฝกจนถงชำยคำไมใหแสงเขำได


5) พนโรงเรอน อำจเทคอนกรตหรอหนคลกอดใหแนน ถำเปนพนคอนกรต จะตองเวนเปนชองใตชนไวเพอใหโรงเรอนไดรบอณหภมและควำมชนจำกดน 6) ชนวำงวสดเพำะกวำง 80-90 เซนตเมตร ยำว 5 เมตร ชนแรกสง จำกพน 30 เซนตเมตร ชนตอ ๆ ไปสงหำงกนชนละ 60 เซนตเมตร ตงหำงจำก ฝำผนงโรงเรอนโดยรอบ 80-90 เซนตเมตร โดยใชเสำคอนกรต ไมควรใชทอประปำ และทอ PVC ปพนของชนดวยไมไผ (ไมรวก) หำงกนประมำณ 5-10 เซนตเมตร 7) ท�ำควำมสะอำดโรงเรอนและชนวำงกอนเพำะดวยน�ำยำฆำเชอ

การหมกวสดเพาะ

ใหน�ำฟำงขำว 250 กโลกรม หมก กบปนขำว 2 กโลกรม ร�ำละเอยด 5 กโลกรม ปยยเรย 0.5 กโลกรม รดน�ำใหชม คลมดวย พลำสตก 2 วน หำกใชวสดเพำะอน ๆ เชน กำกมนส�ำปะกลง กำกทะลำยปำลม เปลอก- ถวเขยว หรอขฝำย จะมวธกำรหมกวสดเพำะ ทแตกตำงกนไป


1) วนท 1 หมกอำหำรเสรมประกอบดวย กำกฝำย 250 กโลกรม ผสม เปลอกถวเหลอง 30-50 กโลกรม รดน�ำจนชมใหทว ตงกองเปนรปสำมเหลยมสง 70 เซนตเมตร คลมดวยพลำสตกเพอหมก 1 คน 2) วนท 2 กลบกองอำหำรเสรมแลวผสมร�ำละเอยด 15 กโลกรม ยปซม 3 กโลกรม ปยสตร 16-20-0 ปรมำณ 400 กรม ตงกองรปฝำช คลมพลำสตก ทงไว 1-2 คน และน�ำวสดเพำะทหมกไวขนชนเพำะ


3) วนท 3 กระจำยกองวสดอำหำรเสรมแบงออกเปน 12 กองเทำ ๆ กน (เทำกบจ�ำนวนชนเพำะ) แลวขนไปเกลยบนฟำงทเรยงไวในโรงเรอน ชนละ 1 กอง กระจำยใหทว แตใหหำงจำกขอบฟำงดำนละ 1 ฝำมอ ใชมอกดใหแนนพอประมำณ เสรจแลวปดโรงเรอนใหมดชด ควบคมอณหภมใหไดประมำณ 40-45 องศำเซลเซยส นำน 24 ชวโมง ถำอณหภมไมถงใหใชไอน�ำทไดจำกกำรตมน�ำในถงน�ำขนำด 200 ลตร ตอทอเหลกเขำไปยงโรงเรอนเพอเพมอณหภม ทงน เพอตองกำรเพำะเลยง เชอรำทเปลยนวสดเพำะใหเปนธำตอำหำรทเหดฟำงสำมำรถน�ำไปใชได 4) วนท 4 หลงจำกเลยงเชอรำไวประมำณ 24 ชวโมง ใหท�ำกำรอบไอน�ำ ในโรงเรอนเพอฆำเชอ ทอณหภม 70 องศำเซลเซยส นำน 6 ชวโมง แลวพกโรงเรอน ไว 1 คน 5) วนท 5 โรยเชอเหดฟำงใหทวทกชน โดยใชเชอเหดฟำงชนละประมำณ 15-20 ถง ผสมกบแปงขำวเหนยวหรอแปงสำล 1 ชอนแกงตอเชอเหดฟำง 1 ถงปอนด เมอโรยเชอเหดเสรจแลว ปดโรงเรอนใหมดชดอยำใหแสงเขำ ควบคมอณหภม ในโรงเรอนประมำณ 35-36 องศำเซลเซยส ประมำณ 3 วน เสนใยเหดจะเดนทวแปลง 6) วนท 8 เมอเหนวำเสนใยเหดเดนทวแปลงแลว ใหเปดวสดบงแสงออก ใหหมดทกดำน รกษำอณหภมท 35-36 องศำเซลเซยส


7) วนท 9 เปดประต หนำตำง เพอไลแกสแอมโมเนยและแกสอนๆ ทเปน อนตรำยแกกำรเกดดอกเหด และเปนอนตรำยแกคนออกจำกโรงเรอนใหหมด โดย เปดโรงเรอนไวประมำณ 3-5 นำทตอครง รกษำอณหภมท 35-36 องศำเซลเซยส 8) วนท 10 หลงจำกเปดแสงไว 2-3 วน พนสเปรยน�ำใหเสนใยเหด ยบตวลง ชวยลดอณหภม และมกำรสะสมอำหำรทจะน�ำไปสรำงเปนดอกเหด ชวงนตองลดอณหภมใหเหลอประมำณ 30-32 องศำเซลเซยส เมอเหนวำเกดดอกเหด เลกๆ ขนเปนจ�ำนวนมำกพอสมควรแลวจงปดแสง หลงจำกนอก 2-3 วน กสำมำรถ เกบดอกเหดได 9) วนท 12-17 เรมเกบดอกเหดไดและเกบไดประมำณ 5 วนแลวพกเสนใย 2-3 วน เรมเกบรนท 2

การปฏบตอน ๆ

✤ ถำภำยในโรงเรอนรอนจด ใหเปดประตระบำยอำกำศและควำมรอน หรอเปดเฉพำะหนำตำง โดยเปดเปนชวง ๆ วนละ 4-5 ครง ๆ ละประมำณ 3-5 นำท หำงกนประมำณ 2 ชวโมง จะชวยใหอำกำศภำยนอกเขำไปไลอำกำศเสยในโรงเรอน ออกมำ และยงเปนกำรชวยใหดอกเหดไดรบแสงเปนบำงครง ✤ ตรวจดควำมชนภำยในโรงเรอน ถำหนำกองเพำะแหงเกนไป ใหพนน�ำ เปนฝอยทผวหนำใหฝำยชมพอสมควร แตอยำใหแฉะ ✤ เมอเหดออกดอก ควรเปดหนำตำงไวตลอด เพอไลอำกำศเสย แตตอง ควบคมอณหภมไมใหต�ำกวำ 28 องศำเซลเซยส


การเพาะเหดฟางในตะกรา

กำรเพำะเหดฟำงในตะกร ำ เหมำะกบเกษตรกรทมพนทกำรผลตนอย หรอเกษตรกรและผสนใจทตองกำรหำ รำยไดเสรม หรอเพอกำรบรโภคใน ครวเรอน

ขนตอนการเตรยมการเพาะเหดฟางในตะกรา

วสดอปกรณ

✤ หวเชอเหดฟำง ทไมแก ไมออนเกนไป ไมมสงปนเปอน ✤ ตะกรำ ขนำดเสนผำศนยกลำงประมำณ 18 นว สง 11 นว มชองขนำด 1 ตำรำงนว ดำนลำงมชองระบำยน�ำ ✤ วสดเพำะ เชน กอนเชอเหดเกำ ฟำงขำว ตนกลวย ชำนออย เปนตน ✤ อำหำรเสรม เชน ผกตบชวำ มลวว ไสนน ร�ำละเอยด ✤ อำหำรกระตนหวเชอ ไดแก แปงสำล หรอแปงขำวเหนยว ✤ พลำสตกใสส�ำหรบคลม ✤ สมไก หรอวสดอนๆ ทท�ำเปนโครง เชน ชนโครงเหลก ✤ น�ำสะอำด



1) เลอกพนทส�ำหรบวำงโครงเหลกหรอสมไก ไมควรเปนพนททไดรบ แดดจด น�ำไมทวมขง สำมำรถปองกนกำรรบกวนจำกสนขและสตวเลยงอน ๆ ได โดยเตรยมปรบพนทใหเรยบเสมอกน 2) น�ำเชอเหดฟำงขนำด 1 ปอนด ออกจำกถง ฉกหวเชอเหดฟำงเปน ชนเลก แลวโรยแปงสำลหรอแปงขำวเหนยว 1 ชอนโตะ คลกใหเขำกน แบงเปน 6 สวนเทำ ๆ กน (ท�ำได 2 ตะกรำ) 3) น�ำวสดเพำะ ไดแก กอนเชอเหดถงเกำหรอฟำงขำว (ทแชน�ำ 1 คน) หรอวสดอน ๆ มำรองกนตะกรำแลวโรยดวยอำหำรเสรมรอบ ๆ ขอบตะกรำ หนำประมำณ 1 นว 4) น�ำเชอเหดฟำงทเตรยมไว 1 สวน วำงรอบตะกรำใหชดขอบตะกรำเปน จด ๆ (เสรจชนท 1) โดยใหเชอเหดฟำงอยตรงชองวำงของตะกรำ


5) ท�ำตำมขอท 2-4 อก 2 ครง (เสรจชนท 2 และ 3) โดยครงสดทำยให โรยอำหำรเสรมเตมพนทดำนบนหนำประมำณ 1 นว แลวโรยเชอเหดฟำงเปนจด ๆ ระยะหำงเทำ ๆ กน ใหเตมพนทดำนบนตะกรำ 6) โรยวสดเพำะดำนบนอกครง หนำประมำณ 1 นว รดน�ำใหชม

การดแลรกษา

1) น�ำตะกรำไปวำงไวบนพนหรอชนโครงเหลกทเตรยมไว หำกเปน สมไกใหวำง 4 ตะกรำ โดยวำง 3 ตะกรำชดกนแลววำง 1 ตะกรำดำนบนตรงกลำง ระหวำงตะกรำทง 3 ตะกรำ หรอ น�ำสมไกครอบตะกรำทงหมด โดยใหหำงจำก ขอบตะกรำอยำงนอย 1 คบ 2) น�ำพลำสตกคลมโครงเหลกหรอส มไกจำกดำนบนถงพนตองคลม ใหมดชดแลวน�ำอฐหรอไมทบขอบพลำสตกปองกนพลำสตกเปดออก หำกพนท ทวำงตะกรำมแสงมำกควรพรำงแสงใหดวย


3) วนท 1-4 วนแรกหลงเพำะในชวงฤดรอนถงฤดฝน หรอวนท 1-7 วน แรกหลงเพำะในชวงฤดหนำว ตองควบคมอณหภมในโครงเหลกหรอสมไกใหอย ในชวงอณหภม 37-40 องศำเซลเซยส เฉลยประมำณ 38 องศำเซลเซยส ถำ อณหภมสงเกนไปใหคอย ๆ เปดชองลมระบำยอำกำศดำนบนเลกนอย หำกเปด มำกเกนไปควำมรอนลดลงกะทนหนจะท�ำใหเสนใยเหดฟำงเสยหำย มผลใหเหด ไมออกดอกหรอดอกนอย แตถำอณหภมต�ำกวำทก�ำหนดตองปดชองระบำยอำกำศ ใหมดชดเพรำะจะท�ำใหดอกเจรญเตบโตชำ นอกจำกนตองควบคมควำมชนใน โครงเหลกหรอสมไกโดยสงเกตจำกหยดน�ำเกำะพลำสตกทคลม ถำไมมน�ำเกำะ ใหรดน�ำทพนดนรอบ ๆ โครงเหลกหรอสมไก 4) วนท 5-8 วนหลงเพำะ ตองควบคมอณหภมภำยในโครงเหลกหรอ ส มไกใหอย ระหวำง 28-32 องศำเซลเซยส เพรำะจะเปนชวงรวมตวกนของ เสนใยเหดเกดเปนดอกเลก ๆ จ�ำนวนมำก หำมเปดพลำสตกบอยเพรำะจะท�ำให ดอกฝอ 5) ประมำณวนท 7-8 ในฤดรอน หรอวนท 9-10 ในฤดหนำว เหดฟำง เรมใหดอกทมขนำดโตสำมำรถเกบเกยวได ผลผลตสำมำรถเกบได 2-3 ครง ตอตะกรำ ผลผลตประมำณ 7 ขด-1 กโลกรมตอตะกรำ ขนอยกบวสดทน�ำมำเพำะ กำรดแลรกษำ และฤดกำลทผลต (ฤดหนำวดอกเหดฟำงจะมจ�ำนวนนอยแตมน�ำหนก ตอดอกมำกกวำชวงฤดรอน)


การเกบเกยวเหดฟาง

กำรเกบเกยวควรท�ำในตอนเชำมด โดยเกบในขณะทดอกมลกษณะตม ไมบำน ปรแตก ถำมดอกเหดขนอยตดกนเปนกลมควรเกบขนมำพรอมกนทงหมด กำรเกบใหใชมดสะอำดตดโคนดอกเหด แลวจงน�ำไปตดแตงโคนดอกเหดทม เศษวสดเพำะตดอยออก กอนบรรจในภำชนะ หรอบรรจภณฑเพอเตรยมจ�ำหนำย โดยเรว หำกยงไมไดสงจ�ำหนำยควรคลมภำชนะบรรจ ดวยผำชบน�ำเพอรกษำ ควำมชนและระบำยควำมรอนของดอกเหดฟำง

การปองกนก�าจด โรคและแมลงเหดฟาง

1) มด ปลวก แมลงสาบ สำมำรถปองกน โดยใชสำรก�ำจดแมลงหยดใส ตรงปำกทำงเขำรงมดหรอปลวก หรอใชขเถำแกลบผสมผงซกฟอกโรยบนพนดนกได 2) ไร จะท�ำลำยโดยกดกนเสนใยเหดฟำงหรอดอกเหดทมขนำดเลก สำมำรถปองกน โดยรกษำควำมสะอำดของอปกรณอยเสมอ กำรเพำะเหดฟำงใน โรงเรอนควรมกำรพกท�ำควำมสะอำดโรงเรอน สวนกำรเพำะเหดฟำงกองเตย ไมควรเพำะเหดซ�ำในพนทเดม ควรหมนเวยนพนทเพำะเหดในระยะเวลำ 1-2 เดอน 3) โรคราเมดผกกาด เกดจำกเชอรำ มกเกดกบกองเหดฟำงกองเตย ทใชฟำงเกำเกบคำงป และถกแดดฝนมำกอน สวนใหญเกดขนไดในวนท 3 หรอ 4 ของกำรเพำะเหด สำมำรถปองกนโดยกำรใชฟำงขำวใหมไมคำงป 4) โรคราเขยว เกดไดบนขฝ ำย ฟำงขำว บนดนและดอกเหด ทง กำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตยและในโรงเรอน สำมำรถปองกนไดดวยกำรใช ฟำงขำวใหมไมคำงป


5) ราเหดหมกหรอเหดขมา เกดจำกเชอรำ สำเหตจำกกำรใชฟำงเกำ หรอวสดเพำะทมเชอเหดหมกอย ปองกนก�ำจดโดยอบไอน�ำในกองฟำงหรอโรงเรอน ตำมอณหภมทก�ำหนด

6) โรคเนาเละของเหดฟาง เกดจำกเชอแบคทเรย พบในกำรเพำะเหดฟำง ในโรงเรอน ปจจบนยงไมมสำรเคมปองกนก�ำจดได วธกำรปองกนทท�ำได คอ กำรรกษำควำมสะอำดและกำรปฏบตดแลรกษำอยำงสม�ำเสมอ


เหดทพบในทองตลำด ไมวำจะเปน เหดนำงฟำภฎำน เหดนำงรมฮงกำร เหดเปำฮอ เหดยำนำง เหดนำงนวล เหดลม เหดบด เหดกระดำง เหดหวลง เหดหลนจอ เปนตน เหดทกลำวมำเปนเหดทเพำะอยในถงพลำสตก ดงนน เรำจงเรยกกนสนๆ วำ “เหดถง” ในกระบวนกำรเพำะเหดถงม 4 ขนตอนหลก คอ 1. กำรผลตเชอในอำหำรวน (อำหำรวนพดเอ) 2. กำรผลตเชอในเมลดขำวฟำง 3. กำรผลตกอนเชอเหด 4. กำรผลตดอกเหด ส�ำหรบแตละขนตอน เกษตรกรสำมำรถท�ำตงแตขนตอนท 1-4 หรอ เลอกท�ำเฉพำะขนตอนกได เชน ท�ำเฉพำะหวเชอเหด หรออำจท�ำกำรผลตดอกเหด โดยน�ำกอนเชอเหดทส�ำเรจรปมำเปดดอกในโรงเรอนเทำนน เพรำะขนตอนท 1-3 ตองใชทนทรพยพอสมควร

1. การผลตเชอในอาหารวน (อาหารวนพดเอ) อำหำรวนพดเอ (Potato Dextros Agar) คอ อำหำรเลยงเชอ ใชในกำรเพำะเลยงเนอเยอใหบรสทธ

การเพาะเหดถง


1.1 การเตรยมอาหารวนพดเอ

สตรอำหำร คอ มนฝรง 200 กรม น�ำตำลกลโคส 20 กรม ผงวนท�ำขนม 20 กรมและน�ำสะอำด 1 ลตร มวธกำรดงน 1) น�ำมนฝรงมำปอกเปลอก ชงใหได 200 กรม หนเปนชนขนำดลกเตำ ตมในน�ำ 1 ลตร นำนประมำณ 45 นำท พยำยำมตมไมใหมนฝรงเละ แลวกรอง เอำแตน�ำมนฝรง 2) โรยผงวนในน�ำมนฝรง คอย ๆ คนจนวนละลำยหมด แลวเตม น�ำรอนใหครบ 1 ลตร เตมน�ำตำลกลโคสคนจนน�ำตำลละลำยแลวยกลง 3) น�ำอำหำรวนบรรจใสขวดประมำณ 1/4 ของขวด อยำใหอำหำร วนเปอนปำกขวด ปดจกส�ำลแลวหมดวยกระดำษ น�ำไปนงดวยหมอนงควำมดน ทควำมดน 15 ปอนดตอตำรำงนว 121 องศำเซลเซยส นำน 30-45 นำท เสรจแลว น�ำมำเอยงไว 45 องศำ รอจนวนเยนตวลง

1.2 การเขยเนอเยอเหดลงอาหารวนพดเอ

1) คดเลอกดอกเหดทสมบรณจำก กอนเหดทใหผลผลตด น�ำหนกด ดอกอยในชวง ก�ำลงจะบำน และท�ำกำรเกบในชวงเชำกอนใหน�ำ 2) ท�ำควำมสะอำดตเขยเชอโดย แอลกอฮอล น�ำเขมเขยเชอ ตะเกยงแอลกอฮอล ส�ำล มด ดอกเหด ขวดอำหำรวนพดเอ เขำในตเขย แลวฉดแอลกอฮอลเพอท�ำควำมสะอำด และ ท�ำควำมสะอำดบรเวณมอและขอมอ จดตะเกยงแอลกอฮอล น�ำมดจมแอลกอฮอล ลนไฟ เสรจแลวใชมดผำดอกเหดตำมควำมยำวของดอก หรออำจจะใชมอฉกดอกเหด เปน 2 สวนเทำ ๆ กน แลวน�ำเขมเขยมำจมแอลกอฮอลแลวลนไฟ เสรจแลวน�ำมำเขย เนอเยอเหดในชวงบรเวณกำนดอกตอกบหมวกดอก แลวน�ำไปวำงในขวดอำหำรวน โดยเปดจกส�ำล ลนไฟทปำกขวด แลวสอดเนอเยอวำงลงบนผวหนำของวน ลนปำกขวด ดวยไฟอกครงกอนปดจกส�ำลและหมกระดำษตำมเดม


3) น�ำไปเกบไวในหองทอณหภม ประมำณ 35-38 องศำเซลเซยส ปรำศจำกมด หรอแมลง ประมำณ 1 สปดำห จะสงเกตวำเสนใยเหดเดนเตมผวหนำวน โดยจะเรยกวนทไดจำกกำรเขยเชอครงแรกวำ แมเชอเหด หลงจำกนนจะสำมำรถน�ำไปขยำยเชอตอในวนอำหำรพดเอไดประมำณ 35-40 ขวด

2. การผลตเชอในเมลดขาวฟาง น�ำเมลดขำวฟำงทสมบรณ แชน�ำไว 1 คน แลวลำงดวยน�ำสะอำด 2-3 ครง น�ำไปตมหรอ นงใหสกดำนนอก สงเกตวำเมลดจะปรเลกนอย เมอบเมลดดแลว ผวดำนนอกจะสก แตเนอใน ยงดบ ไมควรตมจนเมลดพองบำน เมอเสรจยกลง ผงให พอหมำด แล วบรรจใส ขวดแกวแบน ปรมำณ 1/2 หรอ 2/3 ของขวด ปดปำกขวดดวย จกส�ำล ทบดวยกระดำษอกชน รดดวยหนงยำง แลวน�ำไปนงฆ ำเชอด วยหมอนงควำมดนท 15 ปอนดตอตำรำงนว อณหภม 121 องศำ เซลเซยส นำน 35-40 นำท ทงไวใหเยน อำจ ทงไว 2 วน เพอดวำเมลดขำวฟำง มกำรบด หรอไม แลวจงน�ำเขำตเขยเชอ ท�ำควำมสะอำดเหมอนกระบวนกำรเขยเชอ แลวตดชนว นอำหำรทมเชอบรสทธเจรญเตบโตด ขนำด 1 x 1 เซนตเมตร ลงไปในขวดขำวฟำง ปดดวยส�ำลและกระดำษเชนเดม น�ำไปบมเชอใหเจรญเตมขวด ใชเวลำประมำณ 3-4 สปดำห สงเกตวำเชอเหดจะเจรญ คลมบนผวเมลดขำวฟำง กอนน�ำไปใช 1 วน ตองเขยำขวดใหเมลดขำวฟำงแยกออก จำกกน ไมควรใชหวเชอทมอำยเกน เพรำะสงผลใหเสนใยเจรญชำ ส�ำหรบหวเชอพดเอ 1 ขวด สำมำรถเขยเนอเยอลงในขวดหวเชอเมลดขำวฟำงไดประมำณ 35-40 ขวด


3. การผลตกอนเชอเหด

3.1 วสดและอปกรณ

✤ อำหำรเพำะ ✤ หวเชอเหด ✤ ถงพลำสตกทนรอน ขนำด 7 x 11 นว หรอ 9 x 13 นว ✤ คอพลำสตก ขนำดเสนผำศนยกลำงประมำณ 1-1.5 นว ✤ ฝำย หรอส�ำล ยำงรด ✤ ถงนงไมอดควำมดน หรอหมอนงควำมดน ✤ โรงเรอนหรอสถำนทบมเสนใย

3.2 สตรการท�ากอนเชอ

สตรท 1

✤ ขเลอยแหง 100 กโลกรม (ไมเนอออน เชน ยำงพำรำ) ✤ ร�ำละเอยด 3-5 กโลกรม ✤ ดเกลอ 0.2 กโลกรม ✤ ปนขำว (แคลเซยมคำรบอเนต) หรอหนปน 1 กโลกรม หรอ น�ำตำลทรำย 2-3 กโลกรม วธการ ใหน�ำสวนผสมทงหมด ผสมคลกเคลำใหเขำกน แลวเตมน�ำใหมควำมชน 60-70 เปอรเซนต คลกผสมใหทว น�ำไปใชทนท

สตรท 2

✤ ฟำงสบ 4-6 นว 100 กโลกรม ✤ มลวว 25 กโลกรม ✤ ปยยเรย (46-0-0) 1 กโลกรม ✤ ร�ำละเอยด 5 กโลกรม


วธการ ใหน�ำสวนผสมทงหมด ผสมคลกเคลำใหเขำกน แลวผสมน�ำใหมควำมชน 60-70 เปอรเซนต คลกผสมใหทว น�ำไปใชทนท หมายเหต : สตรท�ำกอนเพำะเชอเหดน ไมใชสตรตำยตว สำมำรถ ปรบเปลยนได ขนอยกบวสดเพำะ สภำพพนท ชนดของเหด เปนตน

3.3 วธการเพาะ

1) บรรจอำหำรเพำะลงในถง พลำสตกทนรอน กดใหแนนตง สงประมำณ 2/3 ของถง น�ำหนกประมำณ 8 ขด-1 กโลกรม 2) รวบปำกถงบบอำกำศออก สวมคอพลำสตก แลวพบปำกถงพำดลงมำ รดยำง ใหแนน อดดวยส�ำล หมทบดวยกระดำษหรอ ฝำครอบพลำสตก 3) น�ำไปนงฆำเชอดวยถงนงไมอด ควำมดน หรอใชหมอนงควำมดนอณหภม 90-100 องศำเซลเซยส เปนเวลำไมนอยกวำ 3 ชวโมง โดยเรมจบเวลำเมอควำมรอนอณหภมประมำณ 100 องศำเซลเซยส แลวทงถงใหเยน 4) น�ำถงเพำะออกมำใสเชอ จำก หวเชอในเมลดขำวฟำง ถงละประมำณ 10-15 เมลด 5) น�ำไปวำงเพอบมกอนเชอ ใน พนททสำมำรถปองกนแดด ฝน ในอณหภมทเหด แตละชนดตองกำร จนเสนใยเหดเจรญเตบโต เตมกอน และเรมรวมตวกนเพอเจรญเปนดอกเหด จงน�ำไปเปดถงใหออกดอกตอไป


4. การผลตดอกเหด

4.1 โรงเรอนส�าหรบเปดดอกเหด

โรงเรอนควรเปนสถำนท ๆ สะอำด ไมสะสมโรค สำมำรถปองกนแดด ลม

และฝนเปนอยำงด สำมำรถเกบรกษำควำมชน และถำยเทอำกำศภำยในโรงเรอนด

มอณหภมหอง ประมำณ 28-32 องศำเซลเซยส ขนำดของโรงเรอนทแนะน�ำ คอ

กวำง 4 เมตร ยำว 6 เมตร สง 2.5 เมตร หรอ กวำง 6 เมตร ยำว 8 เมตร สง

2.5 เมตร หลงคำเปนสำมเหลยมหนำจว ส�ำหรบผนงและหลงคำ นยมใชวสด

เปนแฝก จำก หรออำจใชตำขำยพรำงแสง (ซำแรน) ประมำณ 80% เปนตน

4.2 การปฏบตดแลรกษา

อณหภม ควำมชนสมพทธ และแสง ทเหมำะสมตอกำรเจรญของดอกเหด ชนดตำง ๆ

เหดชนดตางๆอณหภม(องศาเซลเซยส) ระยะทเจรญเปนดอกเหด

ระยะบมเสนใย ระยะเปดดอก ความชนสมพทธ (%) ความตองการแสง

เหดนางรมฮงการ 24-32 20-28 70-90 เลกนอย

เหดนางฟาภฎาน 24-28 25-32 70-90 เลกนอย

เหดเปาฮอ 24-28 28-32 70-90 เลกนอย

เหดหหน 25-32 25-35 80-95 เลกนอย

เหดยานาง 24-26 24-30 75-80 เลกนอย


เหดนางรมฮงการ นางฟาภฎาน และนางนวล ใชเวลำเจรญในระยะ

เสนใยประมำณ 1 - 11/2 เดอน หรอเหดเปาฮอ 11/2 - 2 เดอน เมอเสนใยเรม

รวมตวกน ใหถอดส�ำลและคอขวดน�ำกอนเชอไปวำงในโรงเรอนเพอใหเกดดอก

รกษำอณหภมควำมชนสมพทธ กำรถำยเทอำกำศตำมทเหดตองกำร กำรใหควำมชน

ภำยในโรงเรอน ไมควรใหน�ำขงอยภำยในกอนเชอ และไมควรใหน�ำถกดอกเหด

โดยตรง ถำจ�ำเปนควรใหเปนละอองน�ำ

เหดหหน ใชเวลำในระยะเสนใยประมำณ 11/2 - 2 เดอน จำกนน

ถอดส�ำลและคอขวด มดปำกถงปดไว กรดขำงถงเปนระยะเพอใหเกดดอก กำรให

ควำมชนสำมำรถใหน�ำทกอนเชอและดอกเหดไดควรใหน�ำเบำ ๆ มฉะนนดอกเหด

อำจจะช�ำและเนำเสยไดงำย โรงเรอนควรมกำรถำยเทอำกำศทด

เหดยานาง ใชเวลำเจรญในระยะเสนใยประมำณ 40-50 วน เสนใย

เหดยำนำงหลงจำกเจรญเตมกอนจะเปลยนเปนสน�ำตำล ใหถอดส�ำลและคอขวด

รกษำอณหภมและควำมชนสมพทธใหเหมำะสม

หมายเหต : นอกเหนอจำกกำรรกษำอณหภม ควำมชนสมพทธ

กำรถำยเทอำกำศและแสงตำมทเหดแตละชนดตองกำร ควรตองรกษำควำมสะอำด

บรเวณทปฏบตงำนและโรงเรอนเพำะเหด เพอหลกเลยงกำรสะสมของเชอโรค

และแมลง


4.3 โรค แมลง และการปองกนก�าจด

โรคของเหดถง มดงน

1) เชอราด�ากลมแอสเพอรจลลส พบวำบำงสวน ของถงเหดจะมสเขยวเขมเกอบด�ำ อำจเกดทสวนบนใกลปำกถง แลวลำมลงไปขำงลำงหรออำจเกดจำกดำนลำงขนไปกได บำงสวน ของถงเหดมสน�ำตำลเกดขนตดกบบรเวณทมสเขยวเขม 2) เชอราด�าโบไธโอดฟโพลเดย พบวำขเลอย ในถงเหดจะมสน�ำตำลเขมเกอบด�ำ เรมแรก เชอรำสขำว ตอมำเชอรำสขำวจะขยำย กวำงขนเรอย ๆ เมอทงไวนำน ๆ จะสงเกต เหนกอนเลก ๆ สด�ำนนออกมำทผวของ ถงพลำสตก 3) เชอรากลมราเขยว ลกษณะกำรปนเปอนของถง เหด เนองมำจำกรำเขยว จะสงเกตเหนไดงำย เนองจำกสปอรของเชอรำมสเขยวออนใส เมอเกดรวมกนหนำแนนจงท�ำใหเหน เปนหยอมสเขยวมะกอกหรอเขยวเขม ในถงเหด 4) ราสสมหรอรารอน รำสมมกเกดเปนกระจกบรเวณปำกถง มลกษณะเปนแผลสชมพอมสม หรอเปน กอนตดกนสชมพ บำงถงอำจมรำสสม เกดทกนถงได 5) ราเมอก พบวำเกด กบถง เหดท เป ดถง เกบดอกไปแล ว หลำยร นและเปนถงทอย ด ำนลำงสด ปกตจะสงเกตเหนเสนสเหลองชดเจน ทบรเวณดำนขำงถง หรอบรเวณปำกถง


6) โรคเนาน�าตาล ของเหดภฐาน เกดจำกเชอแบคทเรย มอำกำรหมวกเหดดำนบนเปนจด สเหลองออนแลวเปลยนเปนสน�ำตำล ขยำยไปทวหมวก สวนแผลทกำนดอก เปนปนสเหลองหรอสน�ำตำล 7) โรคจดสน�าตาลของเหดเปาฮอและโรคเนาเหลองของเหดสกลนางรม เกดจำกเชอแบคทเรย เรมแรกสงเกตไดจำกดอกเหดไมโผลพนคอขวด บำงดอกสเหลองซด หรอมลกษณะมวนงอ ไมสมบรณ ดอกไมพฒนำ สวนดอกทเจรญออก มำได หมวกไมบำนเตมท กลมของ ชอดอกมตงแต 2-4 ดอก กำนลบ เปนกระจก หมวกดอกดำนบนและลำง รวมทงกำนดอก มจดสน�ำตำลออน ประปรำย

การปองกนการเกดเชอราปนเปอนในการเพาะเหดถง

✤ ตรวจสอบควำมสะอำดและควำมบรสทธของหวเชอกอนซอ ✤ กำรถำยเชอหรอใสเชอ ควรท�ำในหองทสะอำด ปรำศจำกฝนละออง หรอเชอโรคอน ๆ หรอในบรเวณทไมมอำกำศถำยเท ✤ คดแยกถงเหดเสย ถงเหดแตก ถงเหดทมจกส�ำลชน น�ำไปนงใหมหรอ เผำเพอลดกำรระบำดของเชอรำ ✤ รกษำควำมสะอำดโรงเพำะ และบรเวณโดยทวไปรอบ ๆ ฟำรม ✤ เมอเกบผลผลตหมดแลว ควรพกโรงเพำะเหดประมำณ 2-3 อำทตย เพอท�ำควำมสะอำดและฉดยำฆำแมลง หรอเชอรำทมตำมพน และเสำ กอนน�ำถงเหด ชดใหมเขำมำ ถำเปนไปไดควรแยกโรงบมกบโรงเปดดอกตำงหำก หำกมกำรระบำด

ของเชอรำเขยวใหใชเชอแบคทเรยพลำยแกวฉดพนเพอปองกนก�ำจด


แมลงศตรเหด

1) หนอนแมลงวน พบกำรระบำดท�ำลำย เหดเกอบทกชนดโดยเฉพำะเหดทเกบดอกขำยไดแลว หนอนพวกนเมอท�ำลำยกจะพบวำสวนของกอนเชอใน ถงเหดเปลยนเปนสน�ำตำลหรอสด�ำ และสวนมำกกพบ โรคเนำเกดขนดวยทกครง 2) หนอนผเสอกนใบจาก หนอนวยแรกจะกนใบจำกทแหงประมำณ ฤดฝนหรออำกำศเรมชนจนใบจำกทน�ำมำมงหลงคำเรมเปยก ประกอบกบเหดทเพำะ อยในถงเรมออกดอก หนอนชนดนกจะเรมเคลอนยำยลงมำท�ำลำยเหด

3) ไรศตรเหด มหลำยชนด เชน ไรไขปลำ ไรดด ไรขำวใหญ เปนตน สำมำรถ เกดกำรระบำดท�ำลำยอยำงรวดเรวและรนแรงจนเกดควำมเสยหำยโดยเฉพำะอยำงยงในระยะท เสนใยเหดก�ำลงแผออกไป หำกมกำรระบำดจะท�ำใหเสนใยขำดออกจำกกน และไมสำมำรถ เจรญเตบโตตอไปได

วธปองกนก�าจด

✤ ก�ำจดไรโดยใชเชอรำไมโตฟำกส ฉดพนดวยน�ำหมกน�ำมะพรำวออน ในกำรก�ำจดไร โดยใชน�ำมะพรำวออน 1 ผล เตมเชอบำซลลส ไมโตฟำกส ปลอยใหเชอ


เจรญในทมอำกำศ 24-48 เซนตเมตร น�ำมำผสมน�ำเปลำ 20 ลตร น�ำไปฉดพนทงท กอนเหด ผนงโรงเรอน เสำแขวนถง ทก 5-7 วนครง สำมำรถลดกำรระบำดของไรไขปลำ ลงไปไดมำก ถำระบำดมำกฉดพนชวงแรก 1 วนเวน 2 วน แลว 1 วนเวน 3 วน แลวเวนทก 5 วน อก 2 ครง ✤ พกโรงเรอนแลวใชคำรบำรล หรอเซฟวน ในอตรำควำมเขมขน 0.5% หรอประมำณ 8-10 ชอนแกงพนตอน�ำ 20 ลตร หรอใชเพนโปรพำธรน อตรำ 0.05% หรอ ประมำณ 100 ซซ ตอน�ำ 20 ลตร พนทวโรงเหด ✤ ชวงบมเสนใยใหใชสำรเคม โดยพนทถงและจกส�ำล สำมำรถผสม น�ำยำจบใบจะท�ำใหตดภำชนะดขน ทงน เพอฆำแมลงและไรทกระจำยอยตำมพนผนงหอง และยงเปนกำรปองกนถงเหดไมใหไรเขำท�ำลำย ✤ ดอกเหดทพบไรไขปลำ ใหรบน�ำออกจำกพนทและท�ำลำย เพอปองกน

กำรขยำยพนธตอไป

4.4 การเกบผลผลต

ปกตควรเกบดอกเหดในชอเดยวกนใหหมด อยำใหมเศษเหลอตดคำงอยกบ กอนเชอ เนองจำกจะท�ำใหเนำ เชอโรค แมลงจะเขำท�ำลำยได ทงน เหดนางรมฮงการ นางฟาภฎาน นางนวล เปาฮอ เกบเมอดอกบำนเตมท แตขอบหมวกยงไมบำนยวย เหดหหน เกบเมอดอกบำนยวยเตมท เหดยานาง เกบเมอกลมดอกเหดโตเตมท แตขอบหมวกเหดยงงมอยและ เยอทยดขอบหมวกกบกำนเหดยงไมขำดออก โดยมเสนผำศนยกลำงหมวกประมำณ 3-10 เซนตเมตร และมกำนยำวประมำณ 5-11 เซนตเมตร


แหลงจ�าหนายหวเชอเหด กอนเชอเหด1. ศนยรวบรวมเชอพนธเหดแหงประเทศไทย กรมวชำกำรเกษตร ถนนพหลโยธน แขวงลำดยำว เขตจตจกร กรงเทพมหำนคร 10900 โทรศพท 02-5790147 โทรสำร 02-5613445 2. รานโกคพานช บรเวณสแยกเกษตร ถนนพหลโยธน แขวงลำดยำว เขตจตจกร กรงเทพมหำนคร 10900 โทรศพท 02-5615365, 02-5791590 มอถอ 081-9258712 3. เชอเหดฟางบวทอง บวขาว (หมอแกละ) 21/1 หม 8 ต�ำบลบำงบวทอง อ�ำเภอบำงบวทอง จงหวดนนทบร 11110 (หยดวนอำทตย) โทรศพท 02-9036765-6 มอถอ 081-9261966 โทรสำร 02-9906240 4. ศนยรวมเหดบานอรญญก 3/1 หม 8 ถนนพทธมณฑล สำย 4 ต�ำบลกระทมลม อ�ำเภอสำมพรำน จงหวดนครปฐม 73220 โทรศพท 02-4419263 5. ศนยไบโอเทค KAT 19/7 หม11 ต�ำบลคลองสอง อ�ำเภอคลองหลวง จงหวดปทมธำน 12120 โทรศพท 02-9083010-3, 02-90830376. ฟารมเหด โกขม 216 หม 5 ต�ำบลควนลง หม 8 ถนนหำดใหญ-รตภมสำยเกำ อ�ำเภอหำดใหญ จงหวดสงขลำ 90110 โทรศพท 074-457099, 074-457100 มอถอ 081-6090700, 081-89835717. สวนเหดรตนะ 244 หม 9 ต�ำบลปำออดอนชย อ�ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57000 โทรศพท 053-673805 มอถอ 081-60363148. สวนเหดตระการ 72 หม 7 บำนนำคแลน ต�ำบลขำมเปย อ�ำเภอตระกำรพชผล จงหวดอบลรำชธำน 34130 โทรศพท 045-294028 มอถอ 081-9971836, 085-61237789. ฟารมเหดดาวเกษตรพฒนาเซนเตอร 36/1 หม 7 ต�ำบลล�ำลกกำ อ�ำเภอล�ำลกกำ จงหวดปทมธำน 12150 โทรศพท 02-9054593-4 โทรสำร 02-905459410. เพราะรกฟารม 245 หม 7 ต�ำบลชะรด อ�ำเภอกงหรำ จงหวดพทลง 93000 โทรศพท 074-605226 มอถอ 081-1712100, 081-1444880, 086-2907947

ภาพผนวก


11. ฟารมเหดรจรา 138 หม 10 บำนกลำงดง ต�ำบลหวยโพธ อ�ำเภอเมอง จงหวดกำฬสนธ 46000 โทรศพท 043-600619 มอถอ 081-871851712. ฟารมเหดสเทพ 207 หม 2 ถนนชยำงกร ต�ำบลไกค�ำ อ�ำเภอเมอง จงหวดอ�ำนำจเจรญ โทรศพท 083-7947699 มอถอ 081-593040413. ฟารมเหด เจรญไฮเทค 57 หม 9 ต�ำบลวดแกว อ�ำเภอบำงแพ จงหวดรำชบร 70160 โทรศพท 032-365393 มอถอ 081-705476014. ฟารมเหดบรพา 242 หม 1 ต�ำบลมะขำมค กงอ�ำเภอนคมพฒนำ จงหวดระยอง โทรศพท 038-897735 มอถอ 086-3201870, 081-912628015. บรษทบานเหดปทมจ�ากด 99/97 หม 3 ถนนรงสต-นครนำยก ต�ำบลบงสนน อ�ำเภอธญบร จงหวดปทมธำน 12110 โทรศพท 02-5464687 มอถอ 087-715400916. ศนยเรยนรภมปญญาไทย “การเพาะเหดแบบครบวงจร” 48/16 หม 1 ต�ำบลบำงโฉลง อ�ำเภอบำงพล จงหวดสมทรปรำกำร 10540 โทรศพท 02-7509937 มอถอ 089-1136389, 081-897964417. ฟารมเหดเชษฐบานเลอก 25/1 หม 4 ต�ำบลบำนเลอก อ�ำเภอโพธำรำม จงหวดรำชบร โทรศพท 032-232272 มอถอ 081-947196518. ฟารมเพาะเหดชางแดง 8-6 หม 12 ต�ำบลบำงกอบว อ�ำเภอพระประแดง จงหวดสมทรปรำกำร 10130 โทรศพท 084-3177409 มอถอ 089-068886919. นสทธรมยฟารม 96/2 หม 5 ต�ำบลปำขะ อ�ำเภอบำนนำ จงหวดนครนำยก 26110 โทรศพท 037-382172 มอถอ 086-5566731, 086-132992220. ฟารมเหดยายฉม (ทงบางเขน สาขา 2) 545, 577 หม 8 บำนชะวำกยำว ต�ำบลบำนพรก อ�ำเภอบำนนำ จงหวดนครนำยก โทรศพท 037-394471-2 มอถอ 089-5003728, 087-068189521. แดงฟารมเหดนางฟา 126 หม 3 ต�ำบลหนองจะบก อ�ำเภอเมอง จงหวดนครรำชสมำ โทรศพท 044-990865 มอถอ 081-730256922. สวนเหดสรทรพยอนนต บานยางโทน อ�าเภอเมอง อตรดตถ 16 หม 4 ต�ำบลวงหน อ�ำเภอเมอง จงหวดอตรดตถ 53000 มอถอ 081-037023123. ฟารมเหดลงล อ�ำเภอแมรม จงหวดเชยงใหม มอถอ 088-8074182


กรมวชำกำรเกษตร. 2553. เหดฟางและเทคโนโลยการผลตในโรงเรอน. โรงพมพ ชมนมสหกรณกำรเกษตรแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ.

กรมวชำกำรเกษตร. มปป. การเพาะเหดในถงพลาสตก. ส�ำนกวจยพฒนำเทคโนโลย ชวภำพ. กรงเทพฯ.

ชำญยทธ ภำณทตและคณะ. 2542. การบรหารศตรเหด.กรมสงเสรมกำรเกษตร. กรงเทพฯ.

ชำญยทธ ภำณทตและคณะ. 2543. เทคนคการเพาะเหดฟาง.กรมสงเสรม กำรเกษตร.กรงเทพฯ.

สพฒน กลดเดชและมยร ประกอบแสง. 2557. การเพาะเหดเพอการคา. เอกสำร ประกอบกำรฝกอบรม (อดส�ำเนำ) กรมสงเสรมกำรเกษตร.

ส�ำเนำว ฤทธนช. 2555. คมอพงตนเอง สตรเดดการเพาะเหดฟางในตะกรา. ส�ำนกพมพเกษตรกรรมธรรมชำต. กรงเทพฯ.

อภชำต ศรสะอำด และจนทรำ อสวรรณ. 2556. นวตกรรมใหมและแบบอยาง การเพาะเลยงเหดถงท�าเงน. บรษทนำคำ อนเตอรมเดย จ�ำกด. สมทรสำคร.

อภชำต ศรสะอำด และปรชญำ รศมธรรมวงศ. 2555. เพาะเหดใหรวยท�าไดไมยาก. บรษทนำคำ อนเตอร มเดย จ�ำกด. กรงเทพฯ.

อภชำต ศรสะอำด และพรม ศรหำนำม. 2555. นวตกรรมใหม หลากวธเพาะเหดฟาง ใหรวย. บรษทนำคำ อนเตอรมเดย จ�ำกด. สมทรสำคร.

อภรชต สมฤทธ. มปป. แมลงและไรศตรเหด. เอกสำรประกอบกำรบรรยำย. กรมวชำกำรเกษตร.

บรรณานกรม

เออเฟอภาพประกอบ1. สวนเหดสรทรพยอนนต อ�ำเภอเมอง จงหวดอตรดตถ2. สวนเหดรมเยน อ�ำเภอขขนธ จงหวดศรสะเกษ3. คณอภรชต สมฤทธ


เอกสารค�าแนะน�าท 6/2558 การเพาะเหดเบองตนทปรกษานำยโอฬำร พทกษ อธบดกรมสงเสรมกำรเกษตรนำยสรพล จำรพงศ รองอธบดกรมสงเสรมกำรเกษตร ฝำยบรหำรนำยไพรช หวงด รองอธบดกรมสงเสรมกำรเกษตร ฝำยวชำกำรนำยสงกรำนต ภกดคง รองอธบดกรมสงเสรมกำรเกษตร ฝำยสงเสรมและฝกอบรมนำงสกญญำ อธปอนนต ผอ�ำนวยกำรส�ำนกพฒนำกำรถำยทอดเทคโนโลยนำงอรสำ ดสถำพร ผอ�ำนวยกำรส�ำนกสงเสรมและจดกำรสนคำเกษตร

เรยบเรยง นำงสำวจรำภำ จอมไธสง ผอ�ำนวยกำรกลมสงเสรมพชผกและเหดนำยศตนน พรรณอภยพงศ นกวชำกำรเกษตรช�ำนำญกำรนำงสำวจฑำมำศ รงเรองสทธ นกวชำกำรเกษตรปฏบตกำรกลมสงเสรมพชผกและเหด ส�ำนกสงเสรมและจดกำรสนคำเกษตร กรมสงเสรมกำรเกษตร

จดท�านำงอมรทพย ภรมยบรณ ผอ�ำนวยกำรกลมพฒนำสอสงเสรมกำรเกษตรนำงอบลวรรณ อำรยพงศ นกวชำกำรเผยแพรช�ำนำญกำรนำงสำวอ�ำไพพงษ เกำะเทยน นกวชำกำรเผยแพรช�ำนำญกำรกลมพฒนำสอสงเสรมกำรเกษตร ส�ำนกพฒนำกำรถำยทอดเทคโนโลยกรมสงเสรมกำรเกษตร

เอกสารค าแนะน าที่ 6/2558 ·...

Documents

Transcript of เอกสารค าแนะน าที่ 6/2558 ·...