Ref. code: 25595508031092DBH

ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ

โดย

นายภมเกยรตยศ เทศนา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร สงคมวทยาและมานษยวทยามหาบณฑต

สาขาวชาการวจยทางสงคม คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2559 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Ref. code: 25595508031092DBH

ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ

โดย

นายภมเกยรตยศ เทศนา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร สงคมวทยาและมานษยวทยามหาบณฑต

สาขาวชาการวจยทางสงคม คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2559 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Ref. code: 25595508031092DBH

DUCATI AS MATERIAL CULTURE

BY

MR.BHUMIKIATTIYOT THESANA

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS IN SOCIAL RESEARCH

FACULTY OF SOCIOLOGY AND ANTHROPOLOGY THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2016 COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

Ref. code: 25595508031092DBH

(1)

หวขอวทยานพนธ ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ ชอผเขยน นายภมเกยรตยศ เทศนา ชอปรญญา สงคมวทยาและมานษยวทยามหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย สาขาวชาการวจยทางสงคม

คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ปการศกษา

ผชวยศาตราจารย ดร. นลน ตนธวนตย 2559

บทคดยอ

งานวจยชนนจดท าขนเพอศกษารถบกไบคยห อดคาต ในแงของเครอขายทางวตถ

(network) ทประกอบไปดวยองคประกอบ และผ กระท าการ (actor) ท ง คน และส งของ

ดวยขอสงเกตทวา เครอขายดคาตกอรางสรางรป (shape) และสามารถธ ารงครกษาความยงใหญของ

เครอขายจวบจนปจจบนนไดอยางไร โดยใชแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor Network Theory)

และ แนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) วเคราะหขอมลทไดจากการสงเกตอยางม

สวนรวม รวมถงการสะทอนภาพตวผศกษาเอง ในฐานะของการเปน “คนใน” ตลอดจนสมภาษณผใช

รถดคาต ไปจนถงกลม หรอคลบผใชรถดคาตดวย

ในสวนของผลการศกษาพบวา เครอขายดคาตกอรางสรางโลก (world-making)

มาจากเรองราวความยงใหญในประวตศาสตร เรมตงแต “ดอกเตอร ท” ไดสรางเครองยนต

“แอล-ทวน เดสโมโดรมค” ขนมา ซงระบบการท างานและความสวยงามของเครองยนตดงกลาว

ไดกลายเปนเอกลกษณของรถดคาต เปรยบดงศลปะในคราบสองลอทมความหรหราและสงสง

กอปรกบภายหลง “พอล สมารท” นกแขงทมดคาต ไดใชเครองยนตดงกลาวควาชยในการแขงขน

หลายรายการ รถดคาตจงไดรบความนยมไปทวโลก กอเกดเปนเครอขายผกระท าการทมรางแห

Ref. code: 25595508031092DBH

(2)

ความสมพนธ (web of relation) ระหวาง “คน” และ “สงของ” เชอมโยงกนไปมาอยางสลบซบซอน

โดยเรมแรก คน เปนผกระท ากบ สงของ ผานปฏบตการในชวตประจ าวน ไมวาจะเปนการ

ขรถ-ถายรป หรอการตกแตงรถ รวมไปถง สงของ กระท ากบ คน ในทนสงของท าใหผใชรถดคาต

หรอผทชนชอบรถดคาตมพฤตกรรมการบรโภคทเปลยนแปลงไป เชน นยมใชอปกรณเครองแตงกาย

และสนคาทมโลโกดคาตปรากฎอย ทงนเพอชวงชงความหมาย “ความเปนดคาต” ในแงของการเปน

สดยอดสองลอ และสนคาตลาดบน (high-end) ตลอดจนความสมพนธระหวาง คน กระท ากบ คน

ดวยกน เอง ผ านปฏบตการทางวฒนธรรมท หลากหลาย เชน การมทต งชาวดคาต หรอ

“ชาวดคาทสตา” การออกทรปกบ พอล สมารท นกแขงในต านาน การจดงานสปดาหดคาตพรอมกน

ทวโลก เปนตน นอกจากนยงพบอกวา ผใชรถดคาตสวนใหญ รวมถงตวของผศกษา ในฐานะกลม

ตวอยางของงานวจยน นยมเขาฟตเนสออกก าลงกาย เพอใหตวเองมพละก าลงในการควบคมรถ

และเปลยนรางกายใหมความละมายคลายคลงกบทรวดทรงของรถดคาต ในทนจงกลาวไดวา รถดคาต

ไดกอรางสราง “ราง” ปรบเปลยนรางกายของผใชรถใหเหมอนกบรางกายของตวมนเองดวย

ทามกลางความสมพนธทหลากหลายทายทสดไดขยบปรบเลอน (translation) มาอยใน

ระดบทเทาเทยมกน กระทงหลอมรวมกน (assemble) กลายเปนเครอขายดคาตทยงใหญ อยางไรก

ตามบางครงความสมพนธไดเกดการลดทอนยอนแยง ซงสาเหตมาจากทง คน และ สงของ

ภายใตเครอขาย เชน อะไหลแพง เครองยนตเกดปญหาบอยครง ไปจนถงความสมพนธระหวางผใชรถ

ดคาตดวยกนสนคลอน ท าใหความสมพนธเกดความเปราะบาง แตกหกงาย หรอแยกออกจากกน

(dissemble) เครอขายดคาตจงสรางกระบวนการหลอมรวมความสมพนธ (reassemble) เขาหากน

อกครง ผานปฏบตการทางวฒนธรรมใหมๆ เชน การจดตงคลบ DOC ศนยรวมผใชรถดคาต หรอการ

จดงานมทตงกระชบความสมพนธในรปแบบตางๆ เครอขายดคาตจงสามารถธ ารงคความยงใหญมาได

จนถงทกวนน

ค าส าคญ : ดคาต, เครอขาย, กอรางสรางรป

Ref. code: 25595508031092DBH

(3)

Thesis Title DUCATI AS MATERIAL CULTURE Author MR.Bhumikiattiyot Thesana Degree Master of Arts Department/Faculty/University Social Research

Faculty of Sociology and Anthropology Thammasat University

Thesis Advisor Academic Years

Assistant Professor Dr. Nalinee Tantuvanit 2016

ABSTRACT

This research is designed to study the brand of Big Bike, Ducati, in terms of the network that consists of the elements and the actor including people and things with the observation that the Ducati network creates a shape and how can it maintain the greatness of the network until the present by using Actor Network Theory and Art and Agency to analyze the data from the participant observation including the self-reflection of researcher as an “in-person”, as well as the interviewing of Ducati owners, Ducati groups and Ducati clubs. The results of the study found The Ducati world-making network comes from a great story in the history starting from “Doctor T” had created "L-Twin Desmodromic" engine. The working system and the beauty of the engine has become the identity of Ducati as the art of two-wheelers which is luxurious and noble. Later, "Paul Smart", Ducati Team racers have won the tournament multiple so Ducati has been popular throughout the world. It causes of the actor network with a web of relations between "people" and "things" connecting each other complexly. First, people act to things through their daily lives whether riding, taking a picture, or Ducati decoration. Including things act to people. In this case things make the

Ref. code: 25595508031092DBH

(4)

consumption behavior of Ducati owners or Ducati lovers change such as using the apparel accessories and the merchandises with the Ducati logo to achieve the meaning of " to be Ducati" in terms of being the great of two wheels and high-end. As well as the relationship between people and people through a variety of cultural practices such as meeting of Ducati people or "Ducatista”, taking the trip with Paul Smart, the legendary racer and organizing The Ducati Week Event simultaneously around the world, etc. Moreover it also found that most Ducati owners including the researcher who as a sample data of this research is satisfied to fitness workout for increasing the body power to control the Big Bike and changes the body to be similar the Ducati body. In this case, it can say Ducati has created a "body" and it also adjusts the body of the Ducati owners like its body. Among the various relationships, finally, they translate to an equal level (Translation) until they assemble and become a great Ducati network. However, sometimes the relationship has been counterintuitive. This is caused by people and things under the network such as the expensive spare parts of Ducati, the engine problems of Ducati and the relationship between the owners of Ducat that makes the relationship is dissemble. Ducati network, thus reassemble again through new cultural practices such as the establishment of the DOC Club or the organization of the meeting to strengthen relationships in various ways so The Ducati network has been able to maintain its greatness to this day. Keywords : DUCATI, network, shape

Ref. code: 25595508031092DBH

(5)

กตตกรรมประกาศ

ความรสกของนกศกษาระดบมหาบณฑตทเขยนงานมาจนถงสวนกตตกรรมประกาศน คงมลกษณะคลายๆกน นนกคอความรสกท “ไมรวาจะตองรสกอยางไร” จะดใจ กงวลใจ ประหมา ทกขใจ รอนรน หรอไมตองรสกอะไรเลยดกวากน อนเปนผลขางเคย งจากการท าวทยานพนธ ทเปรยบดงถกขงอยในเขาวงกตทมดมด ไมรวาจะเดนไปทางไหน หรอตองเจอกบอะไรบาง บางคนใชเวลาไมนานกพบทางออก ขณะทบางคนใชเวลาจนวนาทสดทาย และในทางตรงกนขามบางคน ไมสามารถหลดออกจากเขาวงกตนได ตองจมอยความมดมด แมวาระยะเวลาของการถกกกขง จะสนสดลง แตความทกขตรมกไมเคยเหอดหายไป ฉะนน การพดถงเรองราวเกยวกบการท าวทยานพนธ ผศกษาจงเชอวา หลายคนไมอยากทจะรอฟนความทรงจ ามากนก ทกคนตระหนกดวาตนเองตองเผชญกบอะไรมาบาง อาจไมเคอะเขนทจะพดวา มนหนกหนาสาหสมาเพยงพอแลว หลงจากนคอชวงเวลาแหงการผอนคลาย คงเหลอแตความภาคภมใจเลกๆกบผลงานตวเอง ทอาจสรางคณประโยชนใหกบใครคนใดคนหนงไมมากกนอย

ส าหรบผศกษา วทยานพนธเลมนเปรยบดงอญมณล าคา กวาจะสวยงามระยบระยบจบตาได ตองผานการเจยระไนจากบคคลผเปนทรกหลายทาน เรมตงแตพนองชาวดคาทสตา ทงทเอยนามและไมไดเอยนาม ทกคนคอสวนหนงของความส าเรจ และไดกลายเปนบคคลทขยายภาพ “ดคาต” ใหใครอกหลายคนไดเหนอยางไมรตว ทกลายลกษณอกษรทถกขดเขยนแฝงฝงไปดวยชวตและจตวญญาณ ผศกษารสกซาบซงใจททกทานท าใหหวงเวลาของการท างานวจย เปนชวงเวลาทสดใส ไมมค าวา “กลมตวอยาง” มแตค าวา “เพอน - พ - นอง” โดยเฉพาะ นองพร นองวอยซ และนองกอลฟ ทรบฟงปญหา ชวยเยยวยาจตใจเสมอมา

อกกลมบคคลทผศกษาตองขอบพระคณเปนอยางยงคอ คณาจารยคณะสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผประศาสตรวชาความรใหผศกษามาตงแตระดบชนปรญญาตร ซงองคความรทไดนนนบวามอทธพลในการกอรางสรางความคด หลอมรวมใหผศกษามทศนคตในการมองโลกทเปลยนไป และทขาดไมไดคอ ผศ.ดร.นลน ตนธวนตย หรอ อาจารยน ทปรกษาวทยานพนธ อาจารยน เปนผทท าใหความยากในการเรยนสงคมวทยาฯ รวมถงความยากในการท าวทยานพนธลดนอยลง เปนแมพมพทคอยแนะน าชทางสวางใหศษย ในบางครงทศษยเกเร และออกนอกลนอกทางไปบาง แต อาจารยน ก เมตตาปราณศษยคนน เสมอมา ศษยรสกซาบซ งใจ และขอขอบพระคณในความเสยสละของอาจารยดวยความเคารพยง มากกวานนยงรสกภาคภมใจทเปน “นกศกษาคนสดทาย” ท อาจารยน รบเปนทปรกษา ศษยจะขอเกบเรองราวทกอยางใหมน

Ref. code: 25595508031092DBH

(6)

ไหลเวยนอย ในความทรงจ าตลอดไป รวมถงตองขอขอบพระคณ ผศ.ดร. จนทน เจรญศร และ ผศ.ดร. เกษม เพญภนนท คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ทใหค าแนะน าในการปรบแกวทยานพนธชนนมาโดยตลอด ทงสองทานคอคณาจารยทผศกษาสนทสนม และเคารพรกมาตงแตสมยศกษาระดบปรญญาตร แมเวลาจะลวงเลยไปเทาไร ความรและความปรารถนาดททงสองทานตงใจมอบใหกไมเคยเปลยนแปลง นอกจากนอกกลมบคคลทผศกษาตองขอบพระคณคอ พๆฝายสนบสนนทางวชาการ เรมตงแตพนอย ทใหการดแลผศกษาเหมอนเปนลกชายคนหนง คอยใหค าแนะน า วากลาวตกเตอน ดแลสารทกขสกดบ ไมใชเฉพาะเรองการเรยน แตยงรวมไปถงเรองอนๆในชวตของผศกษาดวย เชนเดยวกบ พวชย ทคอยใหความรในเร องทผศกษาไมเคยทราบมากอน รวมถงใหก าลงใจ เชอมนในตวผศกษามาโดยตลอด พหนง ทแมวาเพงไดเจอกน แตพหนงกดแลผศกษาในฐานะ นองชายอยางสดความสามารถ รวมไปถงพสน ผทอยเบองหลงการเรยนการสอนในทกๆรายวชา ทกๆทานคอญาตผใหญทผศกษาจะเคารพรกตลอดไป

อกกลมบคคลทตองพดถงคอ เพอนผรวมชะตากรรมในการศกษาปรญญาโท คอยใหค าปรกษาหารอ ชวยเหลอเกอกลกนมาตลอด ไมวาจะเปน พโบว พกอย พขวญ พแอม พนอท พโอ พหญง พกฟท นองอารม นองมก ทกๆคนลวนแตเปนหนงในความส าเรจครงน มากกวานนตองขอขอบคณ นองวน ผเปนทรก อกครงของชวตผศกษา ทคอยใหก าลงใจ อยเคยงขางกนเสมอมา และทายทสดชวตของผศกษาจะไมสามารถประสบความส าเรจเชนทกวนนได หากขาด คณพอ และ คณแม ผทสรางชวตใหผศกษามลมหายใจ และผทเปนทกๆอยางในชวตของผศกษา ความส าเรจครงนผศกษาจงอยากขอมอบและสดดใหกบ คณพอ คณแม โดยทงหมด แมความส าเรจในครงนจะดยงใหญเพยงใด กยงถอวาเปนสวนนอย ไมมสงใดในโลกนทจะสามารถทดแทนบญคณของคณพอ คณแมไดเลย

นายภมเกยรตยศ เทศนา

Ref. code: 25595508031092DBH

(7)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญตาราง (10)

สารบญภาพ (11)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.1.1 การปรากฎตวของ “รถบกไบค” ในภาวะการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ 1 สงคมและวฒนธรรม 1.1.2 “รถบกไบค” ในยคสมยปจจบน 3 1.1.3 “บกไบค” ในเชงนยามและความหมาย 4 1.1.4 วถแหง “ไบเกอร” 7 1.1.5 “ดคาต-ดคาทสตา” 10 1.1.6 ปฏบตการทางวฒนธรรมไมซ าแบบ 14

1.2 วตถประสงคของการศกษา 15

Ref. code: 25595508031092DBH

(8)

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 16

2.1 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบงานศกษา 16 2.1.1 แนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network theory) 16

2.1.2 แนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) 20 2.2 งานศกษาวจยทเกยวของ 22 2.3 กรอบแนวคดในการวจย 33 2.4 วธวจย 34 2.4.1 สนามของการศกษา 35 2.4.2 ลกษณะของกลมตวอยาง 37 2.4.3 การเขาสสนาม 38 2.4.4 การวางตวในฐานะผวจย 40 2.4.5 เครองมอทใชและวธการไดมาซงขอมล 41 2.4.6 ชวงเวลาของการศกษา 46

บทท 3 กระบวนการกอรางสรางโลก และ กระบวนการกอรางสรางความสมพนธ 48 3.1 กระบวนการกอรางสรางโลก “ดคาต” 49 3.1.1 ปฐมบทแหงความยงใหญ 49 3.1.2 เรมกอรางสรางใย 57 3.1.3 “ความเปนดคาต” ในสงคมไทย 62 3.2 กระบวนการกอรางสราง “ราง” 67 3.3 กระบวนการกอรางสรางความสมพนธ 71 3.3.1 “คน” กบ “สงของ” 71 3.3.2 “สงของ” กบ “คน” 89 3.3.3 “คน” กบ คน” 98

Ref. code: 25595508031092DBH

(9)

บทท 4 กระบวนการลดทอนยอนแยง และ กระบวนการธ ารงครกษา 136 สบทอดสานตอวฒนธรรม 4.1 กระบวนการลดทอนยอนแยง 136 4.1.1 “รถยโรป” จดเรมตนแหงความลดทอนยอนแยง 137 4.1.2 “ความเปนดคาต” ถกทาทาย 140 4.1.3 ความสมพนธทไรการควบคม 141 4.2 กระบวนการธ ารงครกษา สบทอด - สานตอวฒนธรรม 143 บทท 5 สรปและอภปรายผลการศกษา 151 5.1 สรปผลการศกษา 151 5.1.1 ดคาต กบ กระบวนการบรโภค 151 5.1.2 ดคาต - คณคาและความหมาย 155 5.1.3 ดคาต กบ งานศกษาเครอขายผกระท าการ 156 5.2 อภปรายผลการศกษา 159 5.3 ขอเสนอแนะของงานวจย 164

รายการอางอง 166

ประวตผเขยน 169

Ref. code: 25595508031092DBH

(10)

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 กลมตวอยางสมภาษณขอมลทวไป 43 2 กลมตวอยางทสมภาษณเชงลก 45

Ref. code: 25595508031092DBH

(11)

สารบญภาพ ภาพท หนา 1.1 โปสเตอรภาพยนต เรอง “ผหญงขาใครอยาแตะ”. 4 1.2 ปฏบตการรวมการตงค าถามถงความเปนรถบกไบคบนพนทออนไลน 5 1.3 การตงค าถามถงวฒนธรรมการทกทายของไบเกอรบนพนทออนไลน 8 1.4 รถ Kawasaki Ninja 250 10 1.5 Ducati Monster 795 11 3.1 จกรยานตดเครองยนต คตโชะโล (Cucciolo) ตนแบบรถมอเตอรไซคคนแรกของดคาต 51 3.2 Fabio Taglioni หรอ ดอกเตอร ท (คนกลาง) ถายภาพรวมกบรถ Marianna 52 3.3 Fabio Taglioni ถายภาพคกบเครองยนต Desmodromic 53 3.4 เครองยนต L-Twin ท ามมตงฉากเปนรปตว “L” เอกลกษณของรถดคาต 54 3.5 Paul Smart บนรถ Ducati Desmo 750 55 3.6 Fabio Taglioni หรอ “Doctor T” ผเปรยบดงบดาแหงวงการรถดคาต 58 3.7 แฟนเพจ Ducati Thailand เผยแพรบทความเกยวกบ Doctor T 58 3.8 เครองยนต เดสโมโดรมค L-twin และ คลตชทแหงในรถดคาต 59 3.9 พอล สมารท บนรถ Ducati Paul Smart 1000 LE หรอ “พเอส 1000 แอลอ” 69 3.10 พอล สมารท กบรถ Ducati Scrambler Paul Smart Edition 61 หรอ “ดคาต สแครมเบลอ พอล สมารท อดชน” 3.11 ภาพมมสงถงน ามนรถดคาต รนมอนสเตอร มโคงเวาราวกบกลามเนอของผฃาย 70 3.12 ปฏบตการ “ขบ-ถาย” ทเกดขนในชวตประจ าวนของผใชรถดคาต 74 3.13 กนดดลอหลง ของแตงเพมสมรรถนะการใชงาน 75 3.14 ชอค “Ohlins” และปมเบรค “Breambo” บนรถ Ducati Diavel 1200 76 3.15 รถ Ducati Panigale 899 ของพเชาว 77 3.16 “นาบอม” กบรถดคาตคกาย 78 3.17 ทอไอเสย Moto Corse 79 3.18 ทอไอเสยยหอ SC-PROJECT และ ทอไอเสยยหอ Termingnoni 80 3.19 แรมแอรดเซล (Diesel) อะไหลหายากและราคาสงของ Ducati Monster 86 3.20 รถดคาตคสตอมทมการดดแปลงชนสวนบนตวรถ 86

Ref. code: 25595508031092DBH

(12)

3.21 อปกรณเครองแตงกายประทบโลโก “DUCATI” 90 3.22 อปกรณเครองใชประทบตราโลโก DUCATI 91 3.23 หมวกกนนอค SUOMY DUCATI edition 92 3.24 กระเปาคาดเอว DUCATI 93 3.25 เคสส าหรบมอถอ Smart Phone ลาย DUCATI 94 3.26 นกแขงทม Ducati รายการแขงขน Moto GP 95 3.27 เสอเชยรนกแขงทม Ducati รายการแขงขน Moto GP 96 3.28 หนาเวปไซต Ducati Bikers Thailand 102 3.29 กระทแสดงความคดเหนภายในหอง “พดคย สพเพเหระ” 103 3.30 แฟนเพจเฟซบค Ducati Thailand Ducati Bikers Thailand และ Ducati Italy 105 3.31 บทสนทนาในกลมไลนของผใชดคาตกลมใหญ 108 3.32 บทสนทนาในกลมไลนของผใชรถดคาตกลมยอย 109 3.33 ภาพดคาตบนอนสตาแกรม 111 3.34 ภาพดคาตบนแฮชแทก หรอ #ducatimonster 112 3.35 งานมทตง BMF Wrooom Wrooom Day! 118 3.36 บทสนทนาเกยวกบการแขงขน Moto GP ในกลมไลน 120 3.37 บรรยากาศการมทตงรวมชม Moto GP ดวยกน 121 3.38 บรรยากาศการมทตงเพอฝกซอมขรถ 124 3.39 “การเลนโคง” ของผใชรถดคาต ในชวงของการออกทรป 129 3.40 บรรยากาศกอนการออกทรปทศนยดคาต พระราม 3 และ พอล สมารท กบการ 131 ออกทรป Desmo Ride 3.41 เจาหนาทเขนรถผศกษาขนรถยกเดนทางกลบกรงเทพฯ 133 4.1 งานมทตงคลบ DOC และขอความสนทนาของสมาชกคลบ DOC 145

Ref. code: 25595508031092DBH

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา (Background and Rationale) พลบค าย าสนธยาในขณะทผศกษาก าลงเดนทอดนองบรเวณยานศนยการคาแห งหนง เปนวนาทเดยวกนทรถมอเตอรไซคคนใหญไดแลนผานไปดวยความเรวสงเสยงเครองยนตอนเรารอนและดดนราวกบผงฝงใหญ ผศกษายงจ าความรสกตอนนนไดดวามนตนเตนเสยขนาดไหน สนเสยงนนไมนานเจายกษสองลอกหายลบไปกบความมด โดยทผศกษาไมทนไดรเลยวารปองคทรงรางมนเปนอยางไร และหลงจากค าวนนน สองลอปรศนากเรมเขามามอทธพลกบชวตของผศกษามากขน ผศกษาเรมสบคนหาขอมลอยางจรงจง กระทงพบวามนคอ“รถมอเตอรไซคขนาดใหญ (big bike)” ทสวนมากเรากจะเรยกทบศพทกนไปเลยวา “รถบกไบค”

1.1.1 การปรากฎตวของ “รถบกไบค” ในภาวะการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ปลายศตวรรษท 19 และชวงตอตนศตวรรษท 20 เปนหวง เวลาทการบรโภครถมอเตอรไซค ไดรบความนยมขนมา ซงเปนเวลาเดยวกบการก าเนดขนของลทธบรโภคนยม (consumerism) เชนเดยวกน (ปนดดา ช านาญสข, 2550, น.142) โดยมจดเรมตนจากมหาเศรษฐชาวองกฤษทชอวา Edward Butler ไดสนบสนนทนสรางเครองยนตทใชคาบเรเตอรเปนตวผสมอากาศดวยการใชคอยลจดระเบดเปนตวกระตนใหเกดการสนดาปภายในหองเผาไหม และในเวลาดงกลาวนน ดอกเตอร ออตโต (Dr. Nikolus August Otto) กอตตลบ เดมเลอร (Gottlieb Daimler) และ คารล เบนซ (Karl Benz) ทมงานวศวะกรชาวเยอรมน กสามารถสรางเครองยนตแบบ 4 จงหวะ ทนบวาเปนรถมอเตอรไซคคนแรกของโลกไดส าเรจ (ประวตความเปนมารถจกรยานยนต, สบคนเมอ 8 ธนวาคม 2558, ออนไลน) ภายหลงรถมอเตอรไซคไดถกใชกนอยางแพรหลายในยโรป ทงในประเทศเยอรมนน ฝรงเศส และสหราชอาณาจกร นอกจากการใชงานในชวตประจ าวนแลว บทบาททส าคญอกประการหนงของรถมอเตอรไซคในสมยนนคอการถกน าไปใชงานในสงครามโลก และหลงจากสงครามโลกครงทสองเสรจสน รถมอเตอรไซคกเรมเดนทางเขาสประเทศแถบเอเชย โดยมประเทศญปนเปนหวเรอดานการพฒนาเทคโนโลยและการตลาดมาโดยตลอด

Ref. code: 25595508031092DBH

2

รถมอเตอรไซคเรมเขามาในประเทศไทยครงแรกในชวงทระบบสงคมเศรษฐกจของไทยไดกาวเขาสยคการใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตในป พ.ศ. 2504 (ปนดดา ช านาญสข, 2550, อางแลว น.143) โดยทนโยบายภายใตแผนดงกลาวมงเนนใหมการสงเสรมการลงทนดานอตสาหกรรม ท าใหบรษทผลตรถจกรยานยนตของญปนเรมเขามาจบจองท าตลาดในประเทศไทย กระทงป พ.ศ. 2507 ดร. ถาวร พรประภา กไดกอตงโรงงานประกอบรถจกรยานยนตขนเปนแหงแรก โดยใชชอวา บรษทสยามยามาฮา จ ากด ตงอยทจงหวดสมทรปราการ อยางไรกตามในหวงเวลาดงกลาวนน รถมอเตอรไซคจากแถบยโรปกเขามาในประเทศไทยดวยเชนกน โดยมทงยหอ บเอมดบบลว, ฮารเลย-เดวดสน และไทรอมพ แตกไมสามารถชวงชงตลาดจากฝงญปนได เนองจากรถมอเตอรไซคจากประเทศญปนมราคาถก มการพฒนาตวรถใหทนสมยอยตลอดเวลา ตลอดจนเหมาะกบสรระคนไทย สมยกอนคนจงนยมใชรถจกรยานยนตจากประเทศญปนเปนสวนใหญ สวนรถจกรยานยนตจากประเทศยโรปกยงมอย แตดวยราคาทแพงกวามาก กอปรกบอะไหลทหายาก ผทสนใจจงมเฉพาะผทรกรถจกรยานยนตจากยโรปจรงๆ และเปนผทมก าลงซอเทานน (อมพกา มรนดา, 2556, น.29) การเตบโตของตลาดรถมอเตอรไซคในประเทศไทย มแนวโนมเพมขนเรอยๆหลงป พ.ศ. 2530 เศรษฐกจและงานกอสรางมการขยายตวมากในชมชนชนบท จงท าใหมคนซอรถมอเตอรไซคเฉลยเดอนละคน โดยสวนใหญจะใชระบบเงนผอน หรอการเอาทดนไปจ านองธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) แลวกเงนมาซอรถ (วฒนา สกณศล, 2543, อางถงใน, ปนดดา ช านาญสข, 2550, น.145) สอดคลองกบงานของ อมพกา (2556, อางแลว น.28) ซงไดเสนอไววา ตลาดรถมอเตอรไซคมการเตบโตอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2542 จาก 603 ,966 คน ไปเปน 2,039,334 คนในป พ.ศ. 2552 โดยสงทท าใหรถจกรยานยนตในประเทศไทยมอตราการเตบโตอยางมากกเพราะวาสภาพภมศาสตรและโครงสรางเศรษฐกจของประเทศเอออ านวย โดยเฉพาะดานภมศาสตรประเทศไทย ซงพนทสวนใหญเปนทราบและเสนทางคมนาคมยงพฒนาไมทวถง รถจกรยานยนตจงกลายเปนพาหนะทสะดวกทสด การเขามาของรถมอเตอรไซคไดสะทอนพลวตและพฒนาการของการเปลยนแปลงดานสงคมวฒนธรรมของประเทศไทย รถมอเตอรไซคไดกลายเปนเครองหมายทแสดงสถานะความเปนอย ความสะดวกสบายและความทนสมยในชมชนชนบท ตลอดจนเปนบรรทดฐานของความเปนอยสมยใหม อยางเชน เรมมการสรางถนนหนทาง อ านวยความสะดวกใหผใชรถมอเตอรไซค จงท าใหรถมอเตอรไซคไดกลายเปนสวนหนงของวถชวตประจ าวน (วฒนา สกณศล , 2543, อางถงใน, ปนดดา ช านาญสข, 2550, อางแลว น.144) โดยในยคนนรถมอเตอรไซคมหลากหลายประเภท ทง รถครอบครว (เนนการใชงานทวไป) รถกะเทย (มรปรางปราดเปรยว แตมราคาแพงกวารถครอบครว )

Ref. code: 25595508031092DBH

3

และรถผชาย (รถขนาดคอนขางใหญ ลกษณะเหมอนรถแขง) ซงรถผชายนเองทผศกษาใหความสนใจ และคาดเดาวานาจะเปนจดเรมตนของความนยม

1.1.2 “รถบกไบค” ในยคสมยปจจบน จากการทผศกษาไดมโอกาสพดคยแลกเปลยนประสบการกบผทชนชอบคลงใคลในรถบกไบคทงทมอายรนราวคราวเดยวกน รวมถงผทอาวโสกวา หรอรจกและขรถประเภทนมานาน พบวา ไมเปนทแนชดวา “รถบกไบค” ไดเขามาในประเทศไทยชวงไหน เนองจากในอดตยงไมมผผลตรายใดน าเขามาจ าหนายอยางเปนทางการ ประกอบกบรถบกไบคยงไมเปนทรจกมากนก สวนใหญมกจะรจกกนในนามของ “รถผชาย” ทใหความหมายในท านองเดยวกนวา เปนรถมอเตอรไซคขนาดใหญ สามารถท าความเรวไดมากกวารถมอเตอรไซคทวไป มากกวานนยงเปนรถทสรางเสนหดงดดเพศตรงขามได โดยสวนหนงของความเชอนสบทอดมาถงคนรนหลงและกระบวนการผลตซ าผานสอบนเทง โดยเฉพาะภาพยนตชอดงหลายเรอง ยกตวอยางเชน มาจากหนงญปนแนวรถคลาสสคในภาพยนตเรอง “ไอหนมพาย” และอยางยงกบภาพยนตเรอง “ผหญงขาใครอยาแตะ” ซงเปนภาพยนตทตตราตอกย าความเปน โดยเฉพาะ “รถผชาย” ในอดต ทเรมฉายในป พ.ศ. 2533 อนเปนชวงเวลาเดยวกนกบทคนในสงคมไทยเรมใหความสนใจกบการใชรถมอเตอรไซคเปนพาหนะ โดยภาพยนตเรองดงกลาวเดนเรองดวยภาพของผชายขรถมอเตอรไซคคนใหญทมความเรวสง มรปลกษณโฉบเฉยวปราดเปรยว สรางความเปน “ลกผชาย” บางกกลาววาเหมอนเทวดาเดนดน มอทธฤทธในการบรหารเสนห ซงภาพยนตเรองนเองทจดประกายใหชายไทยไปจนถงสภาพสตรบางคน สนใจใครทจะสมผสครอบครองรถประเภทนขนมา โดยภายหลงทวงการสอสารมวลชนเกดการพฒนามความกาวหนาทางเทคโนโลย ศกยภาพการเปดรบขาวสารของคนในสงคมจงเพมมากขน นยามของค าวา “รถผชาย” จงเรมเปลยน อยางไรกตามไมวารถบกไบคจะสวยงามนาเกรงขาม เรว แรง ใครเหนเปนตองชายตามองเพยงใด ความตองการบรโภคหรอครอบครองรถประเภทนกยงอยในคนกลมเฉพาะ ดวยราคาตวรถทคอนขางสง ตลอดจนเงอนไขขอบงคบการซอเฉพาะเงนสด ไมมระบบการผอนช าระเพอลดภาระคาใชจาย ประกอบกบมเพยงผน าเขาอสระเทานนทสามารถน ารถมาขายได จงท าใหในอดตรถบกไบคยงไมคอยไดรบความนยมเทาใดนก กระทงบรษทคาวาซาก มอเตอร เอนเตอรไพรส (ประเทศไทย) จ ากด ไดเปดประวตศาสตรหนาใหมดวยการน ารถบกไบคเขามาจ าหนายอยางเปนทางการเปนทแรก (Wichitchai, 2557) และการทบรษทคาวาซากน ารถบกไบคมาจ าหนายครงนเอง ทท าใหคนไทยเรมรจกรถบกไบคมากขน ตลอดจนการเขาถงรถบกไบค การซอขายจบจองหรอการเปนเจาของกท าไดงายกวาเมอกอน เมอมคนซอมากขน เรากจะเหนรถบกไบคไดงายขน ซงถอวาเปนการกระตนความปรารถนาทางออมในกลมคนทชนชอบรถประเภทนอยแลว กลาวคอ รถบกไบค

Ref. code: 25595508031092DBH

4

ไมใชความฝนลมๆแลง โลดแลนอยเฉพาะหนาจอโทรทศน หรอเปนภาพโปสเตอรชวนฝนอกตอไป เวลานรถบกไบคสามารถจบตองได เปนรปธรรมทพบเหนไดตามทองถนน ทรวดทรง ความสวยงาม เสยงค ารามของเครองยนตและทอไอเสยปลกเราจตวญญาณของคนทพบเหน บอยครงเขากเกดความชอบหลงใหลในเสนห ทายทสดกตองหามาครอบครอง เพราะฉะนนแนวโนมของการบรโภครถบกไบคจงยงสงขนตามไปดวย

ภาพท 1.1 โปสเตอรภาพยนต เรอง “ผหญงขาใครอยาแตะ”, จาก https://pantip.com/topic/32511592

1.1.3 “บกไบค” ในเชงนยามและความหมาย นยามและความหมายของ “รถบกไบค” คอนขางจะมความแตกตางและหลากหลาย บางกหมายรวมวา รถมอเตอรไซคทกคนทมขนาดใหญ หรอพดในท านองวา ไมวาจะเปนรถมอเตอรไซครนไหน ยหอใด เครองยนตแบบไหน แตถามนคนใหญนนแหละคอ “รถบกไบค” หรอวดจากขนาดความจของเครองยนตทมหนวยเปน “ซซ” อยางเชน รถมอเตอรไซคทมขนาดความจเครองยนต 250 ซซ ขนไปถงจะนบวาเปน ‘รถบกไบค’ แตการนยามความหมายในลกษณะนมกจะมปฏบตการชวงชงความหมายใหเหนในหมผใชรถประเภทนอยเสมอ เปนตนวา แครถ 250 ซซ กนบวาเปนรถบกไบคแลว หรอ ตอง 600 ซซ ขนไปเทานนถงจะเปนรถบกไบค เกดการตงค าถามอนน ามาซงการจดจ าแนกความแตกตางทางสงคม (social differentiation) ซงสวนใหญมกเกดขนบนพนทออนไลน ดงภาพประกอบทแสดงดานลางน

Ref. code: 25595508031092DBH

5

ภาพท 1.2 ปฏบตการรวมการตงค าถามถงความเปนรถบกไบคบนพนทออนไลน. จาก https://pantip.com/topic/31222011

ส าหรบขอกงขานเจาของนามปากกา “ดนน ามน” (ตองใหญแคไหนถงจะเรยกวาบกไบค, 2557) อธบายไวอยางนาสนใจวา เรองราวของการนยามบกไบคไมไดเปนเพยงประเดนทคนไทยถามถงเทานน แตคนทวโลกกยงพดถงวามนควรจะมพกดหรอขอก าหนดอะไรทจะตอบไดวารถมอเตอรไซคทใชงานอย คนใดเปนรถมอเตอรไซคทวไป หรอคนใดเปนรถบกไบค (big bike) ซงถามองยอนไปในอดต คนรนเกาท ใชรถมอเตอรไซคประเภทน ไมไดสรางนยามทสวยหรวามนคอ “รถบกไบค” หากแตเปนรถมอเตอรไซคขนาดใหญทมกจะมากบเครองยนตสมรรถนะสง ซงสวนมากจะใชเครองยนต 4 สบ แถวเรยง ในอดตรถบกไบคจงถกนยามดวยขอจ ากดของเครองยนต ซงสามารถเขาใจไดกบค าวา “รถ 4 สบ” เมอพดถงเมอไร คนทวไปกจะเขาใจทนทวารถทพดถงคอ “รถมอเตอรไซคคนใหญทมสมรรถนะสงกวารถทวไป” ปจจบนความกาวหนาทางดานเทคโนโลยท าใหเอกลกษณของรถมอเตอรไซคสสบ ซงจดวาเปนรถมอเตอรไซคขนาดใหญทมสมรรถนะสงในสมยกอนหายไป พรอมกนนนกมรถทออกแบบคดคนขนมาใหม เชน รถสบเดยว รถสองสบ หรอรถสามสบ ซงรถจ าพวกนกมรปทรงทใหญกวารถมอเตอรไซคทวไป นยามความหมายของรถบกไบคจงถกทาทาย และเกดความหลายหลายเพมขนไปอก จนถงทกวนนกยงไมมขอสรปทแนชดวา สถานะของการเปน “รถบกไบค” ควรพจารณาจากสงใดเปนหลก แตส าหรบผศกษาแลวจะขอยดตามหลกสากล ซงก าหนดไววารถบกไบค (big bike) คอ ค าทใชเรยกรถมอเตอรไซคทมขนาดใหญกวารถมอเตอรไซคทวๆไป ในทนคอขนาดของเครองยนต เฟรม

Ref. code: 25595508031092DBH

6

ลอ และยางของรถ ซงเปนรถทมความจของเครองยนต 250 ซซ ขนไป จนถง 2400 ซซ ซงในแตละรนแตละยหอกจะมรปแบบของเครองยนตและระบบสงก าลงทแตกตางกนออกไป โดยมตงแตสบเดยว ถง 6 สบ และจะถกจดวางอยในรปแบบของทงสบเรยงและสบ V ในสวนระบบสงก าลงกจะมตงแตระบบโซ ใชเพลาขบเคลอนและใชสายพาน (“เปดต านานบกไบค..พาหนะทาหวใจแกรง,” ม.ป.ป) นอกจากนรถบกไบคยงแบงแยกยอยออกไปอกหลายประเภท ไมวาจะเปนรถรวมสมยทตอบโจทยการใชงานบางอยาง อาท รถประเภทสปอรตไบค (sport bike) ซงเปนรถบกไบคทมรปรางโฉบเฉยวและเซกซ มความคลองตวและความปราดเปรยว รวมถงมาพรอมกบเครองยนตพละก าลงสงเหมาะตอการใชความเรว หรอรถประเภททวรง (touring bike) ซงเปนรถบกไบคขนาดใหญทพวงมากบอปกรณอ านวยความสะดวกเหมาะทจะใชเดนทางระยะไกล โดยจดสงเกตของรถประเภทนกคอ มรปทรงทใหญกวารถบกไบคคนอน และมอปกรณเสรมจ าพวก กลองใสอปกรณ หรอกระเปาสมภาระตดตงอยตามตวรถ หรออกประเภท คอ รถบกไบคจ าพวกทตกแตงใหมเอกลกษณเฉพาะแบบ เพอตอบโจทยเรองของความสวยงาม ความหมาย อารมณและความรสก โดยแบงออกเปน “แนว” ตางๆ เชน แนวคาเฟ-เรเซอร (Café’ Racer) รถทมรปทรง เรโทร-ยอนยค มสไตลการตกแตงเฉพาะ เชน แฮนดใตแผงคอ ไฟหนาทรงกลม หรอครอบเบาะทาย ใหอารมณความขลงและความคลาสสคทไมมวนตาย หรอแนวสแครมเบลอ (Scrambler) ซงใชแฮนดยกสง และทอไอเสยตคออกขางตวรถ ใหภาพลกษณทดทะมดแทมง นาเกรงขามและพรอมบกปาฝาดงไปทกๆ ท เปนตน จากความชนชอบทเปลยนเปนความรกจนซมซบเขาสสายเลอด กอปรกบหลงจากทใชเวลาศกษาขอมลมาพกใหญ ในทสดผศกษากตกลงปลงใจควกเงนกอนโตซอรถบกไบค “Kawasaki Ninja 250” คนแรก ซงเปนรถบกไบคสญชาตญปนทหมคนใชรถบกไบคชอบเรยกกนวา “นนจา 250” ดวยรปทรงทโฉบเฉยว สวยงามและสะดดตา ประกอบกบสมรรถนะทเพยบพรอม ตอบสนองความแรงไดดงใจ “นนจา 250” จงเปนรถทเหมาะส าหรบผทเรมตนขรถบกไบคเฉกเชนผศกษาเปนอยางยง โดยในชวงเวลาทผศกษาไดซอรถบกไบคคนแรกมานน ตรงกบชวงทายป 2556 ซงเปนชวงทกระแสความนยมและความตองการรถบกไบคก าลงพงสงขนอยางมนยส าคญ ส าหรบขอมลทมการเชงการตลาด รถบกไบคมอตราเตบโตอยางตอเนองใน 5 ปทผานมา ตงแตป 2553 ทมยอดขายตอป 1,300 คน กระทงป 2556 ทยอดขายทะลหลกหมนคนเปนครงแรก โดยในปนนรถบกไบคมยอดขายสงถง 13,000 คน และในป 2558 ตลาดรถบกไบคกมแนวโนมทขยายตวสงกวารอยละ 10 เลยทเดยว (บกไบคตลาดทก าลงเตบโต, 2558) จากขอมลสถตจะเหนไดวาตลาดรถบกไบคยงคงขยายตวไปเรอยๆ ประกอบกบกลไกทางตลาดเปดโอกาสใหผซอสามารถเขาถงสนคาไดงายกวา เนองจากมโปรโมชนในลกษณะทวา “ดาวนนอยผอนนาน” จงยงเปนตวกระตนทท าใหผบรโภคเกดความ

Ref. code: 25595508031092DBH

7

ตองการซอรถบกไบคไปอกเทาตว แมรถบกไบคคนหนงจะมราคาทคอนขางแพง โดยมราคาเรมตงแต 1 แสนบาท ไปจนถง 5 ลานบาท แตในเมอชองทางและโอกาสในการซอเพมมากขน ถงราคาจะสงเทาใดกไมใชปญหา ทกวนนเราจงเหนรถบกไบควงไปวงมาเปนวาเลน จนกลายเปนภาพทคนชน สามารถพบเหนไดงายโดยเฉพาะในเขตเมอง กรงเทพและปรมณฑล ซงเปนสถานทตงของโชว รมรถบกไบคหลายยหอ ดวยเหตนรถบกไบคไมใชเรองใหมส าหรบสงคมไทยอกตอไปแลว

1.1.4 วถแหง “ไบเกอร” การไดขรถบกไบคเปลยนสถานะจากคนทวไปทขรถมอเตอรไซคบานๆ เปนคนทเรยก

แทนตวเองวา “ไบเกอร (Biker)” โดยไบเกอรในทนไมไดหมายความในเชงทวา ‘ผทขรถมอเตอรไซค’ เพยงเทานน แตมนสะทอนความหมายนยยะทหลากหลายอยางเชน ผรกสองลอ ตองการความอสระ โหยหาธรรมชาต ความหมายเหลานมความสมพนธใกลชดแนบแนนกบรถบกไบค (big bike) ในแงทรถบกไบค หรอ “วตถ” “สงของ” ชนน มนหยบยนความเหมายดงกลาว ทประกอบสรางไปดวยเรองราว หวงอารมณความรสกอนลกซงไมมวนรจบ

เมอสวมหวโขนเลนบท “ไบเกอร” เปนทแนนอนวาการใชชวตเหมอนชวงท ขรถมอเตอรไซคธรรมดาอาจไมสะทอนจตวญญาณของการเปนผฝกใฝในสองลอคนโต เพราะฉะนนจงตองมการจดระเบยบตวเอง และสรางปฏบตการรวมทสามารถตอกย าความเปนไบเกอรไดจรงๆ ในทน กระบวนการแตงองคทรงเครอง จงเกดขน เรมตงแตตวผข ไปจรดเสอผาหนาผม เปนตนวา การหา “พรอพ” หรออปกรณเสรมมาเตมแตงรางกาย ไมวาจะเปน ถงมอ หมวกกนนอค หรอเสอการด เพอปกปองรางกายทออนนมจากอนตรายทอาจเกดจากมาเหลกจอมพยศตวน ทวาในฐานะของไบเกอร อปกรณทวๆไปกคงจะไมคควรกบเจารถคนงามราคาแพงสกเทาไร เหนทจะตองเปนของมยหอ ยงสวย ยงหรเทาไร ความปลอดภยยงเพมขน อกมมหนงคอเรองของความสวยงาม ดดมราคา สวนหนงของกระบวนการสรางความแตกตาง ยงแพงเทาไรยงเหนอกวาผอน ในทนจงเกดค าถามวา “คน” เปนผเลอก “วตถ” มาประดบไวบนเรอนราง เพอน าเสนออตลกษณตวตนตอผอน หรอจะเปน “วตถ” ทครอบง า “คน” โดยใชคนเปนเครองมอในการน าเสนออตลกษณของตวมน ท าใหคนตกเปนทาสของวตถกนแน นอกจากการแตงองคทรงเครองทเกดขนกบ “คน” แลว กระบวนการแตงองคทรงเครองบน “รถ” กมเชนกน โดยมกสะทอนผานกระบวนการ “ตด - แตง - ตอ - เตม” ตวรถและเครองยนต ซงจากประสบการณทคลกคลอยกบแวดวงรถบกไบคมานานผศกษาพบวา ผทขรถบกไบคแทบทกคนชนชอบในการแตงรถ นอยคนนกทจะทนอยกบรถสภาพเดมๆ จากโรงงาน เมอถามถงคณคาเชงอรรถประโยชนแลว กคงไดค าตอบทเหมอนๆ กนวา “ไมรเหมอนกนจะแตงไปท าไม” (นองพร ,สมภาษณ, 4 สงหาคม 2559) หากแตวาเปนคณคาทางจตใจทรถมอบใหกบเจาของ การแตงรถมนใหความรสก

Ref. code: 25595508031092DBH

8

ทวา ยงแตงมากเทาไรกยงภาคภมใจมากเทานน สรางมลคาแหงความสข ไปจนถงการยอมรบจากคนอนมากขน

อกหนงอตลกษณทสะทอนความเปน “ไบเกอร” หรอแยกไบเกอรออกจากการเปนคนขรถมอเตอรไซคทวไป คอ การเปนไบเกอรตองมสงคม ทง เพอน คลบ หรอมการปฏสมพนธรวมกบผอน เปนกลมกอนทางวฒนธรรม ยกตวอยางธรรมเนยมการทกทายบนทองถนนน เปนตนวาถาบงเอญเจอผขรถบกไบคคนอนบนทองถนน ในฐานะผทขบกไบคเหมอนกน ตองพยกหนา และโบกมอทกทายกน แตบางครงกมผเหนตรงกนขาม เลอกทจะไมปฏบต เพราะมองวาวฒนธรรมดงกลาวไรทมาทไป ไมทราบไดวาผใดก าหนด จงมกจะเกดเปนประเดนถกเถยงบนโลกออนไลนอยบอยครง ดงขอความทปรากฎในภาพตวอยางดานลางน

ภาพท 1.3 การตงค าถามถงวฒนธรรมการทกทายของไบเกอรบนพนทออนไลน, จาก http://2g.pantip.com/cafe/ratchada/topic/V13114846/V13114846.html

ถงแมทกวนนยงไมเปนทแนชดวา การเปนไบเกอรทดตองไปมาลาไหว กลาวคอ ตองทกทายกนบนทองถนน เพอสรางเอกภาพทางวฒนธรรม คงไวซงปทสถานอนดงามของผขรถบกไบคหรอไม แตทแนนอน คอ ปรากฎการณเหลานไดสรางกระบวนการผลตซ าทางวฒนธรรมของการทกทาย เนองจากการถกเถยงกนวามนควรปฏบต หรอไมควรปฏบต สะทอนใหเหนวาวฒนธรรมดงกลาวนนมอยจรงในสงคมไบเกอร เพยงแควาบางกลมเกดความเหนตางและตองการทจะทาทายกบปรากฎการณดงกลาว แตผลลพธทไดกลบกลายเปนวฒนธรรมดงกลาวถกพดถงมากขน มการถกเถยง

Ref. code: 25595508031092DBH

9

กนในหลายแงมม ทายทสดกกลายเปนการแกไขฟนฟ (restitutive) วฒนธรรมการทกทายใหดขน สามารถเรยกความเชอมนและศรทธาในความเปนไบเกอรกลบมาอกครง ท าใหปจจบนวฒนธรรมการทกทายยงไมเหอดหายไปจากความเปนไบเกอร และย งมการพดถงมากเทาไร ความเขมขนของปฏบตการทเกดขนกมมากเทานน ไมเพยงเทาน การเปนไบเกอรยงสะทอนผาน การมทตง (meeting) หรอการขรถออกไปพบปะสงสรรคกบคนแปลกหนา แต “คนแปลกหนา” ทวานมสงทเหมอนกน คอการเปนผใชรถบกไบคเหมอนกน ยหอเดยวกน รนเดยวกน ตลอดจนเปนคนในพนทละแวกเดยวกน สวนใหญปฏบตการทพบไดเปนประจ า คอการชวนกนขรถออกไป กน - ดม - เทยว ความนาสนใจอยท แมวาจะเปนการเจอกนครงแรก แตไบเกอรแตละคนกลบสวมบทบาท ทง เพอน พ-นอง สามารถกลายเปนครอบครวไดตงแตวนาทแรก แมวาจะไมเคยรจกกนมากอน นานเขากยงสนทสนม ภายหลงปฏบตการอนๆกเรมพรงพรเขามา เชน ไปเทยวดวยกน ลงทนท าธรกจดวยกน เปนตน โดยทขนบธรรมเนยบเหลานไมมผใดบญญต ไมมกฎระเบยบทบบบงคบ ทวาเกดขนโดยความสมครใจ อยางไรกตามหากตองนยามความเปนไบเกอรเฉกเชนกบความบกไบคกคงจะมลกษณะคลายๆกน คอมความคลมเครอไมชดเจน เปนนามธรรมทลนไหล แตกไมถงขนาดวาไรซงรปธรรม ยงพอมปฏบตการในชวตประจ าวนสะทอนใหเหนอยบาง โดยเฉพาะเรองของกระบวนการปฏสมพนธกบผอนนทถอวาเปนจดเรมตนของอารยธรรมสองลอ หรอทหลายคนคนหกบค าทวา “วถไบเกอร” ในปจจบน

ผศกษาใชชวตโลดแลนอยบนโลกของรถบกไบคมาตลอด 3-4 ปทผานมา จงมโอกาสไดเหนภาพและสมผสเรองราวประสบการณเกยวกบรถประเภทนมากกวาคนอน อกนยหนง สามารถปวรณาตนเปน “คนใน (insider)” ของสงคมรถบกไบค ดวยเหตทวาเปนผทมความรความช าชอง ตลอดจนปฏสมพนธโดยตรงกบรถบกไบค อาจดลกลนแตกมความเปนไปไดหากกลาววา โลกทผศกษาอาศยและใครอกหลายคนอาศยอยม 2 โลก โลกแรกคอ โลกแหงความจรง โลกทเตมไปดวยการดนรนอยรอด การแสวงหาความส าเรจในชวต สรางความเหนอยลาและทรมานไมหยดหยอน เปนโลกทสวนใหญจะมแตสเทากบความมดมด มากกวาความสวางสไว ในทางกลบกนคอ โลกแหงบกไบค เปนโลกใบใหมทสดใสรงโรจน เตมเตมชวตชวาไปดวยเครองยนตสองลอ ตดขาดจากโลกแหงความจรง สรางความหวงและเหตผลของการมชวตอย ในสวนของสงคมวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทกมความแปลกใหมนาหลงใหล ส าหรบผศกษาและบางคน รถบกไบคคลายกบสวซทเปด - ปด เปนจดเปลยนชวต กลาวคอ เปดโลกใบใหม ปดโลกใบเดม สานตอถกทอเรองราวไปอยางไมมทสนสด

Ref. code: 25595508031092DBH

10

1.1.5 “ดคาต-ดคาทสตา” จดเรมตนของงานวจยชนนมทมาทไปจากเหตการณครงทผศกษาเปลยนรถบกไบค ใน

ชวตประจ าวน “Ninja 250” กเปนรถบกไบคทเหมาะส าหรบการใชงานในทกๆโอกาส ไมวาจะเปน ขไปท างาน ขไปเทยวไปสงสรรค หรอจะไปซอกบขาวกบปลาหนาปากซอยกท าไดไมเคอะเขน ดวยความเคยชนทศนคตกเปลยนไป ผศกษาเรมตงค าถามกบความเปนบกไบคเชนเดยวกบทหลายคนเสวนากนบนโลกออนไลน โดยเกดความรสกทวา นยามของ “รถบกไบค (Big bike)” มนตองมอะไรทพเศษหรอมความเขมขนมากกวาน กอปรกบในชวงหลงทมกจะพบพบคนข Ninja 250 บนทองถนนมากขนขน ซงจากภาคสนามพบวา Ninja 250 คอรถส าหรบ “เดกใหม” ในวงการบกไบค ผใดทเรมจะชนชอบรถบกไบค และพอมทนทรพยอยากจะหามาครอบครอง Ninja 250 คอค าตอบสดทายของความใครเหลานน ดวยเหตนจงท าใหความรสกของการข “รถบกไบค” หรอการไดขรถมอเตอรไซคคนใหญเรมมขนาดเลกลง ประกอบกบการมโอกาสไดปฏสงสรรคกบผทครอบครองรถบกไบครนอน โดยเฉพาะกบรถบกไบคทมรปลกษณและสมรรถนะเหนอกวารถ Ninja 250 ยงท าใหเกดขอเปรยบเทยบ เรมหนกลบมาทบทวนพนจพเคราะหกบมโนภาพของความเปนรถบกไบคอกครง จนเกดความสบสนเจอปนไปดวยความขดแยง กระทงความเปนรถบกไบคของ “Ninja 250” กไดกลายเปนเพยงรถมอเตอรไซคคนใหญหนงทไรซงอารมณและความรสกของการเปนรถบกไบคในทสด

ภาพท 1.4 รถ Kawasaki Ninja 250, , จาก http://th.priceprice.com/Kawasaki-Ninja-250R-9191

วนเวลาผานไปความขดแยงภายในจตใจกดกนความรสกเดมๆ จนหมดสน ในทสดผศกษาไดตดสนใจขาย Ninja 250 ยตความสมพนธท เคยมมาแบบไรเยอใย และเรมตนมองหารถบกไบคคนใหมทนท โดยภายในเวลาไมนานกไดพบกบรถบกไบคทหลายคนขนานนามวา เปนสด

Ref. code: 25595508031092DBH

11

ยอดรถมอเตอรไซคในฝนทหลายคนหมายปอง ซงรถคนดงกลาวมชอวา “ดคาต (Ducati)” สองลอคนงาม สแดงฉดฉาด รปรางกะทดรด ไมใหญไมเลกจนเกนไป จงไมนาแปลกใจนกวาท าไมหลายคนจงหลงใหลในเสนหรถคนนเหลอเกน ผศกษารจกรถดคาตแบบจบพลดจบผล เนองจากครงหนง รนพทขรถนนจา 250 ไดชกชวนผศกษาไปรวมมทตงพบปะสงสรรคกบกลมรถบกไบค แตผศกษาไมไดสบทราบมากอนวาการมทตงครงนนเปนงานทจดขนเฉพาะผใชรถดคาตกระทงถงวนงาน ภาพแรกทตกกระทบกบสายตาของผศกษา คอรถบกไบคสแดงสดจอดเรยงรายกนนบไมถวน บางคนดปราดเปรยว บางกเซกซมสดสวน มเวามคมราวกบสาวรนหนด อกกลมหนงเปนรถขนาดใหญ มกลองเหลกพวงสองขางหลงล าตวรถ ใหความรสกทอบอนราวกบรถครอบครว ซงการมโอกาสไดมางานรวมกลมครงน ท าใหผศกษาตกหลมรกรถดคาตเขาอยางจง ตงแตนนเปนตนมากเพยรศกษาหาขอมล โดยภายหลงกคนพบวา ท าไมรถดคาตจงเปนรถในฝนของใครหลายคน นนกเพราะวาราคาของตวรถทสงจนเกนไป รถดคาตจงเปนไดแครถในฝน แตเงอนไขดงกลาวกไมไดสงผลกระทบตอความตงใจของผศกษาในการเฟนหาสดยอดสองลอคนนมาครอบครอบเทาใดนก ซงทายทสดกมาสะดดตากบรถดคาตทมชอรนวา “Monster 795” รถบกไบคประเภท “Naked bike” จดเดนของรถคนดงกลาวคอ เปนรถทเปลอยเครองยนต มแฟรงนอย (ชนสวนโครงรถ) และดวยความจเครองยนตขนาด 803 ซซ รวมถงแรงบดและพละก าลงแรงมาทสงกวา “Ninja 250” เปนเทาตว “Monster 795” จงเปนค าตอบสดทายของโจทยทถกทาทายดวยค าวา “รถบกไบค” ทแทจรง

ภาพท 1.5 รถ Ducati Monster 795, จาก http://autos.maxabout.com/bikes/ducati/monster/monster-795

Ref. code: 25595508031092DBH

12

ส าหรบ “ดคาต” ในหมผทใกลชดกบแวดวงรถบกไบคจะนกถงรถมอเตอรไซคสญชาตอตาเลยน หรอประเทศอตาลทมประวตศาสตรยาวนานรวม 90 ป รถดคาตเปนรถทมเอกลกษณความสวยงามเฉพาะแบบ อยางเชน โครงถก (trellis) โครงเหลกทขนรปทรงตวรถถกออกแบบใหไขวกนไปมา ไมตรงทอเหมอนรถยหออน เครองยนตเดสโมโดรมค (Desmodromic) หรอเครองยนต L-Twin ของรถดคาตถกออกแบบใหมรปทรงตงฉากเปนรปตว L รวมไปถง คลตชแหง (dry clutch) นวตกรรมเปลอยเครองยนตทท าใหรถดคาตมสเนหนาหลงใหล ราวกบวาเปนศลปะในคราบของรถมอเตอรไซค

เชนเดยวกบทพธกรหนมอารมณด “พเค-ปยะวฒน เขมเพชร” (อภชาต ลนตพงษ, 2557, อางแลว น.248) ไดใหสมภาษณไวในนตยสารรายปของบรษทดคาต ไทยแลนด ซงมเนอหาทพดถงรถดคาตไวอยางชดเจนวา

“ถาไดขดคาตแลว หากกลบไปขมอเตอรไซคแบรนดอนจะสมผสไดถงความแตกตาง

ทนท ดไซนของดคาต จะมความเซกซในตวเอง และทผมสงเกตไดคอมนจะมความ “ไม เพอรเฟคท” ไมเปะไปทกอยาง ไอความไมเพอรเฟคทนแหละคอความเพอรเฟคท คอ เสนหทท าใหผมชอบมอเตอรไซคแบรนดน”

คาแรคเตอรของ“ดคาต” ยงถกมองในแงทวา เปนรถของผดมระดบ หรอเปนรถของคน

ทมทนทรพยในระดบหนง ซงมกจะเปรยบเปรยกนวา “รถดคาตกเหมอนรถเฟอรรารในคราบสองลอ” คนรวยเทานนทจะซอได สอดคลองกนกบท คณกอย-กลธดา กลวบลยอนนต (อภชาต ลนตพงษ, 2557, อางแลว น.252) สภาพสตรผสนใจในรถบกไบค กไดใหสมภาษณใไวอยางนาสนใจเชนกน

“ตวเราเองเปนคนชอบของแบรนดเนมอยแลว เสอผา กระเปา รองเทา ใชของแบรนด

เนมทงหมด พอจะเลอกมอเตอรไซคกมความประทบใจในแบรนดดคาตเปนพเศษ ส าหรบเราซงเปนผหญง เราไมไดสนใจเรองสมรรถนะ เรองเครองยนตกลไก เทคโนโลย มากกวาความนาเชอถอของแบรนด และนคอดคาต คอแบรนดดงของอตาล”

สอดคลองกบบทสมภาษณ “รถดคาต” มลกษณะ สมรรถนะของรถ ไมจ าเปนตองดและ

ไมตองมความเพอรเฟคท แตขอใหเพยบพรอมไปดวยคณคาในเชงสญลกษณและวฒนธรรม คลายแบรนดเสอผาอาภรณหรๆ เสอผากมไวปกปดรางกายเหมอนกน แตการเลอกทจะใสตวนเพราะมนดดม

Ref. code: 25595508031092DBH

13

ระดบ ในท านองเดยวกน คนขรถดคาตกไมใช “ไบเกอร (biker)” หรอ “ไรเดอร (rider)” หากแตวาเปน “ดคาทสตา (Ducatista)” ค าทผใชรถดคาตเรยกแทนตวเอง ตลอดจนใชเรยกกลมกอนทางสงคม หรอ เครอขายความสมพนธของเหลาผใชรถดคาต กลาวคอ มนไมใช “พวกขรถบกไบค” แตมนคอ “พวกดคาทสตา” ดงผใชรถดคาตทานหนงไดกลาวไววา

“อยาเรยกผมวาไบเกอร ใหเรยกวาดคาทสตา...” เกรซ (สมภาษณ, 5 สงหาคม 2559).

นอกจากน การขรถดคาตยงเปนการปลดลอกความหมายพเศษตางๆนานา เปนตนวา “พวกคนรวย” “มกะตงค” “มเสนห” “เฟยวฟาว” “มสไตล” อกหนงประเดนทนาสนใจ การใชรถดคาตถกเปรยบเทยบในท านองทวาคอการใช “รถยโรป” ซงมายาคตในสงคมไทยมกมองวาเปนหรอสนคา “ไฮเอนด” คนใชรถจ าพวกนคอคนมฐานะ มอนจะกน รสนยมหรหราและไฮโซ ซงปฏเสธไมไดทมายาคตเหลานครอบง าแฝงฝงสงคมไทยมาชานาน โดยหากรอสรางในทกๆองคประกอบแทจรงแลวอาจไมเปนเชนนน เมอเทยบกบรถยนตอาจนกถงผทใชจ าพวกรถเบนซ (Mercedes Benz) หรอรถบเอม-ดบบลว (BMW) แตนนกยงนอยไปส าหรบผใชรถดคาตทมกถกเทยบเคยงกบรถซปเปอรคาร (super car) โดยเฉพาะรถเฟอรราร (Ferrari) ทมถนก าเนดจากประเทศอตาลเหมอนกน ในทางตรงกนขามหากใชรถบกไบคยหออน ยกตวอยางเชน คาวาซาก (Kawasaki) ฮอนดา (Honda) หรอแมกระทงบเอม-ดบบลว (BMW) และไทรอมพ (Triump) ซงเปนรถยโรปจ าพวกเดยวกนเอง สถานะของผครอบครองกคอ “คนขรถบกไบค” หรอการเปน “ไบเกอร (Biker)” ไมไดมความพเศษอะไรมากมาย กลาวไดวา คณคาและความหมายไมไดลกซงเทาการขดคาต เปรยบดงสดยอดสองลอทกยคทกสมย โดยสถานะเหลาน ไมตองไปซอเพม ไมตองสมคร หรอลงทะเบยนแลกของสมนาคณ เพราะวามนพวงมากบรถนบตงแตวนแรกของการเปนผใชรถดคาตแลว ซงนอกจากต าแหนงแหงทในสงคมทไดรบ การขรถดคาตยงท าใหชวตมอภสทธยงขน ยกตวอยางเชน ทจอดรถในหางสรรพสนคาบางแหง จะสงวนพนท เฉพาะคนท ใชรถดคาต เปนตนวา “Ducati Park only” เทานน หรอปฏบตการในแวดวงความ “Luxury” เชน การเปดตวสนคานาฬกายหอดง การใชบรการโรงแรมระดบพรเมยม กจะใหอภสทธกบผใชรถดคาตเปนพเศษอกดวย ปรากฎการณในระดบผวเผนอาจดเหมอนวาเปนการใหคา และตราคารถดคาตมากเกนไป จนท าใหเกดความรสกทวา คนขรถดคาตมสถานะทางสงคมดกวาคนอน กลายเปนการแบงแยกชนชนทางสงคม โดยจากประสบการณตรงทผศกษาเปนผใชรถดคาต ประกอบกบขอมลเบองตนทไดจากการเขาไปคลกคลในสนามสะทอนใหเหน

Ref. code: 25595508031092DBH

14

วา ปรากฎการณทเกดขนมลกษณะตามทผศกษาไดกลาวอางจรง เชนเดยวกบทนองบ ผใชรถดคาต รน Monster 796 ซงอดตเคยใชรถยหอ Kawasaki รน Ninja 300 ใหความเหนทสอดคลองกนวา

“พวกดคาตมนหยง พไมรสกแบบนนเหรอ เมอกอนนะ เวลาเจอตามถนนมนไมทก

หรอกพวกน มนเหยยด แบบซซนอย ไมตองอะไรแคมนเหนวาเปนรถญปนมนกเมน แลว เวลาไปรานนะพ ไอพวกดคาตนชางรบวงออกมาหาเลย ดกดวยขอรอง เออแตก เขาใจวารวย คนรวยมนท าไรกไมผด” นองบ (สมภาษณ, 16 ตลาคม 2558)

อยางไรกตามส าหรบ “ความเปนดคาต” เพยงอยางเดยวอาจไมใชเหตผลในการศกษา

เครอขายทางวฒนธรรม มฉะนนแลววตถใดๆในโลกทถกจดอยในกลมสนคาไฮเอนดกนาจะไดรบความสนใจดวยกนทงหมด แตทดคาตไดกลายมาเปนตวเอกของงานวจยชนนได ปจจยทส าคญทสดเกยวของโดยตรงกบวถทางวฒนธรรมซงมความแปลกใหมและไมเคยมใครอภปรายไวมากอน

1.1.6 ปฏบตการทางวฒนธรรมไมซ าแบบ “ดคาต” รงสรรคปฏบตการทางวฒนธรรมมากมาย โดยในรปธรรมทเหนไดชดเจนทสด

กความสมพนธทเกดขนระหวาง “คน” กระท ากบ “สงของ” “สงของ” กระท ากบ “คน” หรอแมแต “คน” กระท ากบ “คน” ดวยกน เชน การแตงรถทจดประสงคการแตงมขนเพอสะทอนความหมายอะไรบางอยาง สงของเครองใชทถกผลตโดยวฒนธรรมของดคาต แพรกระจายไปทวทกมมโลก ความสมพนธทเคลอนยายสลบไปมา ระหวาง พนทออนไลน - พนทจรงในชวตประจ าวน การมทตงทระดบประเทศ - ระดบกลมบคคล ตลอดจนการมทตงทมขนเฉพาะคนรใจเทานน หรอลกษณะการออกทรปทองเทยวทจดประสงคไมไดมขนเพอการทองเทยว ไปจนถงกระบวนการทท าใหความเปนดคาตถกทาทายและตงค าถาม เปนตน

ความหลากหลายของกระบวนการทางวฒนธรรม อนมจดเรมตนเพยงแคการไดครอบครองรถบกไบคเพยงคนเดยว ไดจดประกายความคดของตวผศกษา จนพฒนาเปนความสนใจทจะศกษารถ “ดคาต (Ducati)” ในบรบทของการเปนวตถทแฝงไปดวยกระบวนการทางวฒนธรรม ดงค าพดทวา “we don’t ride motorcycle, we ride Ducati” ผานการศกษาในแงของ “เครอขายผกระท าการ” ซงประกอบไปดวยผกระท าการ (actor) หรอ องคประกอบ (element) ตางๆ ทง “คน” และ “ส งของ” เชอมประสานรางแหเสนใยของความสมพนธ (web of relation) บนปฏบตการทางวฒนธรรมหลากหลายรปแบบ งานศกษาชนน จะตอบทกค าถามเกยวกบดคาต โดยเฉพาะการอภปรายในเรองกระบวนการกอรางสรางรป (shape) ซงในชวงแรก คน ไดสราง ของ

Ref. code: 25595508031092DBH

15

ขณะเดยวกน ของ กสราง คน ในภายหลง ทกสรรพสงเชอมโยงความสมพนธอยางเทาเทยมกน ธ ารงคใหเครอขายดคาตมความยงใหญจวบจนปจจบนน เพอสองขยายภาพวฒนธรรมซงอาจจะดเลกเสยจนไมเหนเปนรปเปนรางส าหรบใครบางคน ใหมขนาดใหญโตจนสามารถกระตนความสนใจส าหรบใครบางคนในการศกษาวฒนธรรมทางวตถ โดยเฉพาะเครอขายความสมพนธในอนาคต ไมวาสงนนจะถกจดอยในวฒนธรรมปอบหรอกระแสความไฮเอนดกตาม 1.2 วตถประสงคของการศกษา

โครงการวจยเรอง “ดคาต: ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ” มวตประสงค เพอศกษากระบวนการกอรางสรางรป (shape) เครอขายรถบกไบคยหอดคาต ซงประกอบไปดวยองคประกอบ (element) ทง “คน” “สงของ” และปฏบตการทางวฒนธรรมอนหลากหลาย ตลอดจนกระบวนการการธ ารงครกษาความยงใหญของเครอขายใหคงทนถาวรจวบจนทกวนน

โดยมค าถามหลกของการศกษา ดงน 1. กระบวนการกอรางสรางรป (shape) เครอขายดคาต เกดขนไดอยางไร 2. ผกระท าการภายในเครอขายดคาตมอะไรบาง หนาทการท างานและฟงกชนของ

แตละผกระท าการมลกษณะอยางไร รวมถงสงผลตอภาพรวมของเครอขายดคาตอยางไร เชน ท าใหเครอขายแขงแรง มนคง ยดยาว หรอ ออนแอ เปราะบาง แตกหกงาย

3. ความสมพนธทเกดขนภายในเครอขายดคาต มรปแบบใดบาง แตละรปแบบเชอมโยงกนอยางไร

4. ปฏบตการทางวฒนธรรมทจนทกวนน เกดขนภายใตเครอขายดคาตมอะไรบาง เกดขนไดอยางไร รวมถงมความเกยวของกบเครอขายดคาตอยางไร

Ref. code: 25595508031092DBH

16

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและกรอบแนวคดในการวจย

ส าหรบเนอหาในบทนผศกษาแบงการอภปรายออกเปน 4 ประเดน ไดแก 2.1 แนวคด

และทฤษฎทเกยวของกบงานศกษา ทงน ผศกษาใชแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-network Theory) ซงเปนหนงในวธการศกษา (approach) วฒนธรรมทางวตถผานการอธบายความสมพนธขององคประกอบตางๆ (elements) ภายใตเครอขายรถดคาตเปนหลก กอปรกบใชแนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) เขามาเสรมการอธบายในบางประเดน 2.2 งานศกษาวจยทเกยวของ แบงออกเปน 3 กลม ไดแก คอ กลมแรก งานศกษาทใหความสนใจในเรองการบรโภคเชงสญญะและวฒนธรรม กลมทสอง งานศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอการซอสนคา ทศนคต การรบร และการแปลความหมาย และกลมทสาม งานศกษาตางประเทศทเกยวของกบเรองเครอขายผกระท าการ 2.3 กรอบแนวคดในการวจย แสดงถงทศทางของการศกษา และประเดนในการวเคราะห 2.4 วธวจย อภปรายถงวธการศกษา ลกษณะของกลมตวอยาง ไปจนถงสนามของการวจยในครงน เพอแสดงใหเหนถงภาพรวมของการไดมาซงขอมลทมความถกตองนาเชอถอ และสามารถตรวจสอบได โดยมรายละเอยด ดงน

2.1 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบงานศกษา

2.1.1 แนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network theory) การศกษาวตถ (artefacts) ในฐานะของการเปน “ผกระท าการ” (actor) ของเครอขาย

สามารถอธบายโดยใชแนวคดทเกยวของ 2 เรอง ไดแก แนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) ซงเปนแนวคดทศกษาเครอขายผกระท าการโดยตรง และแนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) ทขอเสนอบางประเดนของมความนาสนใจและสามารถหยบยกมารวมอภปรายกบผลการศกษาได

ในชวงป 1990 นกมานษยวทยาไดน าเสนอวา ความสมพนธของ วตถ คนและสงของ มล าดบขนระหวางกนอย โดยความนาสนใจอยทการมองวาวตถไมไดเปนเพยงเปนผรบ หรอเปนผทถกกระท าโดยมนษย แตในบรบทนจะมองวาวตถเปนผสรรคสรางการกระท าทางสงคมดวยตวมนเอง กลาวอกนยหนงคอ เปนการมองวา “วตถ” คอ “วตถ” ไมไดเปนสงของทลอกเลยนแบบความเปน

Ref. code: 25595508031092DBH

17

มนษย ท าใหวตถในนคอ “ผกระท าการ” โดยตวของมนเอง (Artefacts in Anthropology, 2012. p.7)

แนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) มกถกใชในงานศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย อยางไรกตามกพบวามความเกยวของกบประเดนทางสงคมวทยาและมานษยวทยาพอสมควร เนองจากแนวคดเครอขายผกระท าการมองวา สงคมเปนองคการเครอขายความสมพนธของความหลากหลายระหวางมนษย (human) และสงทไมใชมนษย (non-human) (Latour, 2005. p.5, 71, as cited in, Artefacts in Anthropology, 2012, p.8) ซงไมไดมองวา วตถ และ ซบเจค เปนสงทบรสทธผดผอง หรอแยกสงคม วฒนธรรม วตถ และธรรมชาต ออกจากกน (Latour, 1993, as cited in, Artefacts in Anthropology, 2012, p.8) หรอกลาวไดวา แนวคดเครอขายผกระท าการใหความส าคญกบการอธบายองคประกอบของทกๆสง ตลอดจนเครอขายความสมพนธทเกดขนในสงคม จงท าให มนษย สงของ หรอ วตถ ตลอดจน ซบเจค มความสมพนธกนอยางกลมกลอมและด าเนนไปอยางตอเนองจนเกดเปน “เครอขาย” (networks) ของผกระท าการทหลากหลาย (Artefacts in Anthropology, 2012, p.9) โดยผกระท าการตามแนวคดเครอขายผกระท าการ มความสามารถในบรบทของ เปนสงทท าให (affect) หรอถกท าให (be affected) (Baiocchi, Graizbord and Rodriguez, 2013, p.327) ทกสวนของผกระท าการภายใตเครอขายมการสอดรบสอดประสานซงกนและกน (Callon, 1986, as cited in, Baiocchi et al, 2013, p.328) อกนยหนง คอ สมมาตรกน (symmetry) โดยความ “สมมาตร” มความหมายทคอนขางสดโตง (radical) เนองจากไมไดกลาวอางเพยงเรองของคตรงขาม แตหมายรวมในทกๆเรองของการด ารงอย (ontology) ของแตละผกระท าการ (actor) บนโลกใบน (Baiocchi et al, 2013 , p.328)

ทผานมาแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor Network Theory) ถกวเคราะหและวพากษกนไปตางๆนานา โดยเฉพาะเรองของความคลมเครอในการเปนทฤษฎ (theory) เนองจากบางครงถกมองวามสถานะคลายกบระเบยบวธการศกษา แนวทางในการศกษา หรอกระบวนการศกษาอยางใดอยางหนง ไมมรปแบบทตายตว แนวคดเครอขายผกระท าการ เปรยบดงโตะท างานส าหรบชาง ทเครองมอตางๆสามารถผลตขนมาไดเรอยๆ โดยทเครองมอ ระบบ หรอวตถ ดงกลาวนเชอมโยงกนไปมา ในรปของ “ไซ-ไฟ (sci-fi)” หรอมเหตมผลในเชงวทยาศาสตร (Rowland et al., 2011, p.97, as cited in, Baiocchi et al, 2013 , p.324) กระบวนการดงกลาว “กระท า” ภายในอาณาบรเวณของเครอขาย (act in) ในท านองเดยวกนมนกยงสงตอพนทนอกเครอขายบนโลกใบน (act on) ม งเนนศกษาปฏบตการของกระบวนการสรางโลก (world-making) ในเรองตางๆ โดยเฉพาะเรองของ แบบแผนจรยธรรม และการเมองในบรบทของงานวจยวจย (Baiocchi et al,

Ref. code: 25595508031092DBH

18

2013 , p.324) แนวคดเครอขายผกระท าการวเคราะหคนและวตถภายใตกรอบความสมพนธและสภาพแวดลอมทจ าเพาะเจาะลก ซงมระดบทมากกวาการศกษาเรองความหมาย สญลกษณ ทวๆไป เน องจาก มนษย (human) วตถ (material) และธรรมชาต (nature) ส งเหลาน ไดอยอาศย (dwelling) ตงรกรากบนโลกใบน การปฏสงสรรคจงเกดขนตลอดเวลา การจะท าความเขาใจจงตองศกษาอยางลกซงถงแกนแท อยางยงกบการศกษาวตถทางวฒนธรรมเพออธบายความสมพนธทสลบซบซอนโยงใยกนไปมา ผานกระบวนการศกษาทลงลกด าดงเขาไปถงกนบงของวตถนนๆ ในล ก ษ ณ ะ “take materials seriously” (Ingold, 2 0 0 7 , p.1 4 , as cited in, Artefacs in Anthropology, 2012, p.13) ในบรบทน ลาทร (Latour, 1996, p.2, as cited in, Baiocchi et al, 2013, p.324) เสนอวา แนวคดเครอขายผกระท าการอธบายปฏบตการเชงประจกษ ผานรปแบบความสมพนธขนาดยอม กลาวคอ แทนทจะศกษาภาพรวมของปรากฎการณ เชน สงคม (society) ทนนยม (capitalism) แบบแผนบรรทดฐาน (norm) ปจเจกนยม (individualism) ทถกตกรอบลอมรอบ (encompass) จดเปนกลมทางสงคมขนาดใหญ แตจะหนมาใหความสนใจกบความสมพนธของทกสรรพสงทเกดขน ภายใตรปแบบความสมพนธขนาดเลกเฉพาะกลมแทน

2.1.1.1 มโนทศนอารมณและความรสก (sensibility) หวใจของการศกษาเครอขายผกระท าการตงอยบนฐานคดทวา ทกองคประกอบของ

ความสมพนธตองขยบ ปรบตว กระทงมระดบทความเทาเทยมกน (translation) ไมมอตลกษณ (identity) หรอเอกลกษณทางปรชญา (entity) ทเหนอกวากน แมวาบางครงอาจเกดความลกลน หรอมกระบวนการจดต าแหนงแหงท (displacement) ให เหนอยบ าง ดวยเหตผลทวา ไมมความสมพนธใดๆทจะราบเรยบ หรอสามารถมส าเนา (replica) ของตวเองหลายๆแบบอาศยอยภายใตความสมพนธดงกลาว (Callon, 1986; Law, 2006, as cited in, Baiocchi et al, 2013. p.330) อยางไรกตามทายทสดองคประกอบเหลานนจะถกปรบเปลยนหลอมรวมใหด าเนนไปในทศทางเดยวกนเสมอ หรอเปนเหมอนการศกษาวตถในลกษณะ “boundary-object” (Star and Griesemer, 1989, p.393, as cited in, Baiocchi et al, 2013, p.331) ทขอบเขตคณลกษณะของวตถชนหนงๆจะถกเชอมประสานใหอยในอาณาบรเวณเดยวกน แมวตถนนๆจะมความแตกตางทางอตลกษณเพยงใดกตาม

อกนยหนง การศกษาในเชงอารมณความรสก (sensibility) คอการศกษาทไมมแบบแผน ไมมหลกการทแนนอน ใชความรสกเปนโจทยน าเขาสพนทศกษาผานวธการอธบายพรรณา (description) เครอขายผกระท าการ 3 รปแบบ (Mol, 2010, p. 261, as cited in, Baiocchi et al, 2013, p.335) คอ

Ref. code: 25595508031092DBH

19

1. กระบวนการหลอมรวม (assemble) กลาวคอ องคประกอบของเครอขายซงเดมทมความแตกตางของเอกลกษณทางปรชญา ขยบเลอนและปรบเปลยน สรางความสมพนธหลอมรวม เขากนอยางเทาเทยม (translation) ไดอยางไร

2. กะบวนการแยกออก (disassemble) กลาวคอ สบเนองจากความแตกตางขององคประกอบ ท าใหความสมพนธเกดความลกลน องคประกอบภายในเครอขายมความสนคลอน แยกออกจากกน

3. กระบวนการกลบเขามารวมกนใหม (reassemble) กลาวคอ ทายทสดแมวาความแตกตางขององคประกอบจะท าใหความสมพนธถกลดทอนยอนแยง แตมนกสามารถกลบเขามาหลอมรวมกนภายใตเครอขายไดอกครง (Baiocchi et al, 2013, p.341)

2.1.1.2 มโนทศน “work in” และ “work on” การศกษาแนวคดเครอขายผกระท าการผานอารมณความรสก อกแงหนงเปน

เหมอนการศกษากระบวนการสรางโลก “world-making” ผานความหลากหลายของสรรพสงบนโลกใบน (heterogeneity of the world) ความสมพนธทโยงใยพวพนกนไปมา (relationality) ความไมแนนอนและทยงไม เผยคลออกมา (unfolding and uncertain) หรอปฏบตการท เกดขนจากผกระท าการตางๆ ในรปแบบชาตพนธวรรณาทสดขว “ethonographically” (Law, 2009, p.142, as cited in, Baiocchi et al, 2013, p.341) แนวคดเครอขายผกระท าการจงเตมไปดวยอารมณความรสก (sensibility) เชงประจกษ เปนการศกษาทแทรกแทรงแฝงฝง หรอม “passion” อยในตว (Singleton, 2012, p.2) สงทไดจากการเปน “sensibility” หรอ “passion” น จะท าใหทราบวา กระบวนการกอรางสรางรป (shape) ความสมพนธขององคประกอบตางๆ เชน มนษย วตถ ธรรมชาต คงอยมาถงวนนอยางไร ขณะเดยวกนกสามารถอธบายอกประเดนไดวา องคประกอบตางๆ “work in the world” (Law, 2012, p.4) หรอมฟงกชนบนโลกใบนอยางไร

นอกจากกระบวนการ “work in” แลว การศกษาเครอขายผกระท าการกสามารถสบสาวไปถงเรองทวามน “work on the world” อยางไร กลาวคอ การทเรา work in ภายใตเครอขายหนงๆ มนอาจสงอทธพลไปยงนอกเครอขาย ท าใหความสมพนธขยายขอบเขตสภายนอก ในระดบมหภาค (macro) กอเกดผลลพธในรปแบบทคาดการณไมได (unexpected form) กลาวคอ เปนประเดนทผดขนมาจากความสมพนธ โดยเฉพาะปฏบตการทางวฒนธรรม (culture) ตามธรรมชาต (nature) กลาวอกนยหนงคอการเปนหตถประดษฐ (craft-work) (Law, 2012, p.6) อนเกดจากความหลากหลายของรางแหเสนใยภายใตความสมพนธเฉพาะ (specificity) โดยปลอยใหกระบวนการของความสมพนธด าเนนไปอยางชาๆ ทายทสดผลลพธทปรากฎออกมากคอ ความแปลก

Ref. code: 25595508031092DBH

20

ใหมทางชาตพนธวรรณา ถงกระนน อ านาจ วาทกรรม หรอการเมอง ทถกกดทบอยกจะถกตแผเผยแพรขนมา ความสมพนธในระดบ “micro” กแปรเปลยนเปน “macro” หรอความสมพนธมน “work on” โลกใบนในทสด (Law, 2012, p.15)

2.1.2 แนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) แนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) ไดเสนอวา สงใดกตามในโลกใบน

แมกระทงชวตมนษยจะมความเปน “ศลปะเชงวตถ” (art object) ในตวเอง ซงถกอธบายดวยนยของการเปน “ผกระท าการชวครงชวคราว” ในทนวตถไดเปนตวแทนของการขยบปรบเปลยน (agent of transformation) สรางสรรคผกระท าการใหม ยกตวอยางเชน ความสามารถในการวางกบระเบด ทเปลยนทหารจากมนษยธรรมดาคนหนงไปเปนผกระท าการ หรอตวแทนแหงการท าลายลางไดในทนท (Gell, 1998, p.17, as cited in, Artefacts in Anthropology, 2012, p.10) นอกจากนแนวคดรงสรรคและผกระท าการ ยงพดถงวตถในแงของการเปนผกระท าสองครงสองครา โดยเรมจากการเปนผกระท าการขนแรก (primary agents) ซงเกดขนโดยมนษย เนองจากมนษยเปนผผลตวตถขนมา ท าใหเขาสามารถชวงชงตอรองความหมายกบวตถนนๆไดเปนอนดบแรก และหลงจากนนอาจเกดผกระท าการในขนทสอง (secondary agents) โดยในระดบน มนษยจะปลดลอคคณสมบตของ “วตถสงของ” ทมอยใหเกดผกระท าการขนทสองขนมา แตอยางไรกตาม ในผกระท าการขนทสองน คณสมบตของวตถสงของทวามนอาจจะขยาย หรอตอตาน รวมทงเปลยนความตงใจของผกระท าการ หรอ “ผสราง” มนในตอนแรก ดงนนกระบวนการของ mind personhood และ things จงท างานรวมกน หรอมความสมพนธซงกนและกน และแยกออกจากกนไมได กลาวไดวา นอกจากมนษยทสามารถสรางผกระท าการดวยตวของเขาเองแลว วตถเองกสามารถปรบเปลยนตอรองความหมายของการเปนผกระท าการ รวมถงสรางสรรค ผลตซ าและแปรเปลยนปฏบตการทางสงคม หรอไมไดเปนเพยงเครองมอทถกใชงานโดยมนษยอกตอไป ในกรณน “ผกระท าการ” ตามแนวคดรงสรรคและผกระท าการจงมความแตกตางจากแนวคดเครอขายผกระท าการ เนองจากแบบแผนและระดบของการกระท า ตลอดจนความสมพนธดานภววทยามความแตกตางกน ไมไดถกมองวามนจะมลกษณะราบเรยบเทาเทยมกนดงทแนวคดเครอขายผกระท าการไดใหค าอธบายไว “วตถ” มโครงสรางการจดกลมและล าดบขน กลาวคอ เปนสงเดยวกนแตมหลายชอ หรออาจหมายถงหลายสงทมโครงสรางตางกน และดวยขอบเขตคณสมบตทเฉพาะเจาะจงในตวของมน ความหมายทเกดขนจงแตกตางไปตามแตละบรบททถกประกอบสรางขนมา โดยทกรอบการศกษาตามแนวคดรงสรรคและผกระท าการน จะมลกษณะการว เคราะหแบบ “art nexus” (Gell, 1998, p.6, as cited in, Artefacts in Anthropology, 2012, p.9) ซงเปนกระบวนการวเคราะหคนและสงของในกรอบความสมพนธและ

Ref. code: 25595508031092DBH

21

สภาพแวดลอมทจ าเพาะเจาะลก หรอมความส าคญมากกวาการมองเพยงความหมาย สญลกษณ และตวแทน ทวๆไป เนองจาก มนษย วตถ และสงแวดลอม ไมไดเปนเพยงเศษเสยวพนผวบนโลก แตเปนการอยอาศย (dwelling) ทมรกรากตงอยในโลกใบนเหมอนกน ฉะนนมนษย วตถและสงแวดลอมจงมการปฏสงสรรคระหวางกนตลอดเวลา การจะท าความเขาใจคนและวตถ เราจงตองศกษามนอยางลกซงถงแกนแท ภายใตระดบความสมพนธทางสงคมทแตกตางกน

จากการศกษาปฏมากรรม August Rodin พบวา วตถสามารถเปนผกระท าการสรางมโนธรรมรวมในเรองของความเปนปกแผน (solidarity) และเปนไอคอน (iconic) ทมการเคลอนทของความหมาย ตลอดจนเปนตวแทนจตวญญาณของคนสมยใหมอกดวย (Woodward, 2007, p.106) อกหนงงานศกษา Standing Woman ทถกรงสรรคโดยศลปนชอดง Alber Giacometti อธบายไววา ปฏมากรรมเปนผกระท าการทท าหนาทเปน “ผแทนปวงชนสวนรวม” (collective representation) เนองจากผชมได “จมตวเอง” (immerse) เขาไปสเบองลกของวตถ ท าใหพวกเขาอยในบรบทของการเปน “ซบเจค” โดยในบรบทนผชมสามารถวาดภาพและเปลยนรปวตถเขาสการรบรแบบซบเจค จงท าใหผทไดสมผสปฏมากรรมดงกลาวจะมอารมณความรสกรวม ด าดงลงลกเขาไปในความหมายในเชงสญลกษณอยางถงแกนแท แตอยางไรกตามปฏมากรรมมนกมบรบทในตวมนเองคอ มความเปน “oneself” หรอ การเปนวตถทมสงเดยว ฉะนนเมอผชมและปฏมากรรมไดปฏสงสรรคกนแลว ในทสดทงสองจะหลอมรวมกน กลายเปน “ความเปนอนหนงอนเดยวกน” (oneness) รปปนจงกลายเปนผแทนปวงชนสวนรวมในทสด (Woodward, 2007, p.107) โดยสรป แนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) จะเนนศกษาความสมพนธทางสงคมทไมไดเกดขนเฉพาะในมนษย แตหมายรวมไปถงวตถหรอสงทไมมชวตดวย กลาวคอ ไมวาจะเปนสงมชวตหรอสงไมมชวต ทงคนและสงของ มความเทาเทยมกนในฐานะเปนผกระท าการเหมอนกน ขณะท แนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) จะใหความส าคญกบการอธบายผกระท าการในมตของการเปนศลปะเชงวตถทสามารถขยบปรบเปลยนตวเองไปเปนผกระท าการประเภทใดกได โดยเนนการอธบายในมนษย (human) เปนหลก อยางไรกตามประเดนททงสองแนวคดมความคลายคลงกนคอการมองวา เครอขายความสมพนธ องคประกอบตางๆ มนมกระบวนการ “translation” ปรากฎอย หรอ มการขยบปรบเปลยนหลอมรวมสความเทาเทยมกน ไมวาจะเปนคน สงของ หรอธรรมชาต ทกๆรางแหมความสมพนธโยงใยกนไปมาอยางเสมอภาคกน ตลอดจนการใหความส าคญกบการศกษาในลกษณะ “ด าดงลงลก” เขาไปถงกนบงของหวงอารมณความรสก (sensibility) ของสายใยความสมพนธ ซงจะเปนการเผยคลตแผบางสงบางอยางทซอนอยใตความสมพนธใหออกมาอยางธรรมชาต ไมไดมวถแบบแผน หรอกระบวนการควบคมตวแปร ทกปรากฎการณทเกดขนเปนขอมล

Ref. code: 25595508031092DBH

22

เชงประจกษ ซงมความหมายและมคณคา และเมอน ามาพจารณาควบคไปกบงานศกษา “ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ” จะเหนไดวามความเกยวของโดยตรงกบการศกษาผกระการทหลากหลาย เชน เรองราวประวตศาสตร ความสมพนธทเกดขนระหวาง คน กบ รถ ตลอดจนปฏบตทางวฒนธรรมหลากหลายรปแบบ ดวยเหตนการใชแนวคดเครอขายผกระท าในการอธบายรถดคาต จงมอรรถประโยชนยงในการน าเสนอภาพของรถดคาตในแงของการเปน “เครอขาย” ทประกอบไปดวย ผกระท าการ รางแหเสนใย ท าหนาทคอยเชอมประสาน สรางความสมพนธ ในทางกลบการกเปนผท าลาย ลดทอนยอนแยง สรางรปแบบเครอขายในลกษณะตางๆดวย

2.2 งานศกษาวจยทเกยวของ

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของ ผศกษาพบวางานในประเทศสวนใหญจะมประเดนศกษาเกยวของกบการบรโภคเชงสญญะและการบรโภคเพอสรางความแตกตาง รวมท งการศกษากระบวนการทางวฒนธรรม นอกจากนจะเปนงานศกษาทวเคราะหเกยวกบ ปจจยการซอ หรอทศนคตและการรบร ในสนคาตางๆ ซงอยในพนทการวเคราะหทางพานชยศาสตร ขณะทงานศกษาในเรองทเกยวกบเครอขายผกระท าการจะพบในงานตางประเทศเทานน ผ ศกษาจงมความจ าเปนตองแบงกลมงานศกษาเพอจดล าดบความคด ออกเปน 3 กลม คอ 1) งานศกษาทใหความสนใจในเรองการบรโภคเชงสญญะและวฒนธรรม 2) งานศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอการซอสนคา ทศนคต การรบร และการแปลความหมาย โดยงานกลมนมความนาสนใจคอ เปนงานทศกษาสนคาตลาดระดบบน (high-end market) ซงเปนสนคาส าหรบลกคาชนด มก าลงซอสง มการบรโภคผลตภณฑชนเยยม ราคาสง เปนทนยมในกลมคนทมรายไดและฐานะด (ตลาดระดบบนกบสนคาไทยในจน, 2555) อยางไรกตามงานสองกลมขางตน ผศกษาใชในการอารมภบทเขาสความหลากหลายในการศกษา “วตถ” เพอสะทอนใหเหนวา เราสามารถวเคราะหวตถไปในทศทางใดไดบางเทานน แตงานทผศกษาใหความส าคญจรงๆ คอ งานกลมท 3) ซงเปนงานตางประเทศทเกยวกบการศกษาเครอขายผกระท าการ โดยงานกลมนถอเปนงานทตองใหความส าคญมากทสด เนองจากเปนงานทมกรอบการวจยเดยวกบงานศกษาเรอง ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ ทใชแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor Network Theory) เขามาวเคราะหและอธบายการศกษา ตลอดจนผลการศกษาของงานในกลมน อาจมประเดนบางประเดนทสามารถน ามาใชอางองกบงานศกษารถดคาตได ผศกษาจงพจารณาขอคนพบจากงานเหลานเปนพเศษ

Ref. code: 25595508031092DBH

23

งานศกษากลมแรก มความเกยวของกบการบรโภคเชงสญญะและวฒนธรรม โดยมงศกษาถงกระบวนการสรางความหมาย และความสมพนธระหวางตวบท (text) ผบรโภค (consumer) และบรบทสงแวดลอม (context) ตลอดจนการน าเสนอภาพวถโคจรของกระบวนการ “เปลยนแปลงทกอยางใหกลายเปนสนคา” (commodification of everything) ซงเปนรากฐานของกลไกทท าใหเกดการบรโภคในทกมต ในทน สามารถอภปรายผานงาน 4 ชน ไดแก พระเครอง 1. การสอสารกบการบรโภคเชงสญญะ 2. ราน “Saxophone Pub & Restaurant”: รสชาตทางดนตรกบตวตน 3. “เปนแฟนบอลมนมอะไรมากกวาดบอล”: ปฏบตการสรางวฒนธรรมของการมสวนรวมของแฟนสโมสรฟตบอลไทย และ 4. สองเรา: มอเตอรไซคกบการหลงใหลคลงไคลวตถในโลกของวยรน ดงน

งานศกษาของ วชรกร รตนกจ (2550) อธบายวา “พระเครอง” ในฐานะทเปนสอวตถมงคลทมความศกดสทธ (sacred) ไดเคลอนยายเขามาสทางโลก (secular) เสนทางความเชอไดเปลยนเขาส พทธพาณชย จากแตเดม “วด” เปนศนยกลางของหมบาน แตในชมชนสมยใหมศนยกลางของเมองกลายเปน “ศนยการคา” แมกระทงตลาดพระเครองกยายเขาสหางสรรพสนคา (shopping center) ความตองการเชา (demand) ท าใหพระเครองกลายเปนสนคาหรอเปนพทธพาณชย พระเครองยงมสถานะเปนสอวตถ (material object and artefact media) ซงไดพกพาความหมายเพอสงสารเชอมโยงกบผใช (users) รวมทงผสมผสานมตรภาพใหเกดขนในสงคมไทย ไมวาจะเปนนกธรกจรอยลาน นกการเมอง ขาราชการ หากอยในหนาทการงานอาจไมรจกกน แตเมอพดถงความหลงใหลในศลปะพระเครองแลวกสามารถคยกนไดอยางสนทใจ

ความหมายของพระเครองเปลยนแปลงไปตามบรบทในแตละสงคม ในกลมทางธรรมพระเครองมความหมายเดมเปนสญลกษณแหงความด ขณะทในกลมทางโลกกมความหมายในลกษณะเดยวกนคอเปนสงศกดสทธ แตอกนยหนงกเปนเครองประดบตกแตงรางกาย พระเครองไดเขาไปอยในระบบทนนยมเปนสนคาทางความเชอ ถกท าใหมมลคาทางเศรษฐกจผานการผลตและเผยแพร (distribution) นอกจากน เรองของการสรางพระเครองในฐานะส อวตถก เกดเปนความสมพนธระหวางตวบท (text) และบรบทสงแวดลอม (context) ซงเปนคตความเชอในเรองของสงศกดสทธอนเกดจากการสบทอดพระศาสนาผานความเชอทวาผสร างพระเครองจะไดบญ ฉะนนแลว ในเรองการสรางพระเครอง จงเปนคตนยมเชงวฒนธรรมการบรโภค แตเมอเกดการเปลยนแปลงทางสงคม (social change) วตถถกใหความส าคญมากขน ท าใหพระเครองกลายเปนเรองของพทธพาณชยไปโดยปรยาย อยางไรกตามมตเรองพระเครองเราจะไมพบวาเกดขนในสงคมตะวนตกเนองจากความแตกตางทางศาสนาและวฒนธรรม แตเมอใชกรอบแนวคดเรองตรรกะการบรโภคของโบดรยารดวเคราะหแลวจะพบวา แมพระเครองจะเปนสนคา แตกแตกตางจากสนคาอปโภคชนดอน

Ref. code: 25595508031092DBH

24

เนองจากมตเรองความศกดสทธ (sacredness) นเองทคอยก ากบอย ส าหรบมตเรองของพนทกถกจดใหเปนตวแปรหนงในการศกษา โดยชใหเหนวา ไมวาพระเครองจะอยทไหน ไกลเพยงใด ถาเปนพระเครองทมความสวยเฉยบคมกจะมผเชาไปตามหามาจนได โดยมตในเรองพนทนอาจมความส าคญในเรองของความนาเชอถอของสถานท หรอในแงของกลมลกคาเปาหมายทมฐานะทางเศรษฐกจดนนเอง

ทายทสดแลวเมอพระเครองปรบเปลยนเขาสทางโลก (secular) มากขน กพบวาพระเครองไดกลายเปนสนคาลนตลาด ท าใหการขายสนคาตองเคลอนยายไปขายสญญะแทน โดยพบวาการบรโภคเชงสญญะในพระเครองนนมอยจรงยกตวอยางทงานน าเสนอ เชน ถาใสรนนจะดดกวารนอน พระบางรนสงสงกวาบางรน หากแตวายงไมใชสาระส าคญ เนองจากอรรถประโยชนใชสอยของพระเครองกยงเปนเรองจ าเปนในขณะทสนคาอนอาจจะขายสญญะเตม 100 % แตวาพระเครองไมไดถกขายสญญะทงหมดเสมอไป ทนนยมไมสามารถท าลายคณคาของพระเครองได หรอกลาวไดวา “สญญะไมใชของจรง” อกประเดนหนงทนาสนใจคอ ถาสนคายงมมตเรองความเชอหรอจตวญญาณแฝงอย สนคากไมสามารถขายสญญะไดลวนๆ แตกไมไดหมายความวาไมไดมการบรโภคสญญะเกดขน เพยงแตเรองของโลกศกดสทธท าใหสญญะไมคอยมอทธพลตอวตถ

ในกรอบของการวเคราะห “ของแทและของเทยม” น นนทวฒน ฉตรอทย (2547) เสนอขอคนพบทแตกตางออกไปโดยชใหเหนวา อารมณความรสกและจตวญาณหรอความเปนมนษยคอรากฐานส าคญทสดของระบบคณคาในแนวดนตรบลส &แจส ซงอารมณและความรสกทางดนตรจะชดเจนทสดยามแสดงสด อกนยหนงดนตรสดถกเทยบเคยงกบความคดเรอง “สงทมชวตจตใจจรงๆ” (real live thing) ความมชวตหรอความสดจงถกท าใหกลายเปนสจจะของดนตรและสถาปนาเปนเมลดพนธทางวฒนธรรมทแทจรง ในขณะทดนตรในสอบนทกกลบถกท าใหกลายเปนวฒนธรรมเทยม (pseudo-culture) ดนตรสดหรอในความหมาย “ดนตรทเปยมไปดวยชวต” ในทนจงเปนการน าเรองของสนทรยะไปผกโยงกบชดของขวความหมายส าคญในชวตและเปนสญลกษณแหงการเทดทนบชาความเปนมนษยทเตมไปดวยอารมณความรสกและจตวญญาณ

นอกจากนการเขาผบแซคโซโฟนเปรยบเสมอนการบรโภคในชวงเวลาวาง (leisure) เพอแสวงหาตวตนทขาดหาย อยางไรกตามผบแซคซไมไดมคณคาเพยงแคการขายดนตร หากแตเปนพนทการพบปะสงสรรคและเปนสถานทในการพกผอน รวมถงการเปนพนทในการแสวงหาวฒนธรรมเพอสงสรรคในกลมของตนเปรยบเสมอนเวทในการแสดงตวตน (representation) ยนยน (confirm) และตอกย าตวตน (affirm) รวมทงเชอมโยง (connect) ตวตนทางวฒนธรรมหรอรสนยมของตนเองเขากบตวตนวฒนธรรมอนๆ เพอสงถายและเสรมสง หรอทบทวนความหมายซงกนและกน เปนลกษณะของการบรโภควฒนธรรมแบบรวมหมผานการผลตซ าแบบแผนการรบและการหยงรในคณคา

Ref. code: 25595508031092DBH

25

ของดนตรบล&แจส ซงจะมความหมายเฉพาะในกลมผทมความสามารถทางวฒนธรรม (cultural competence) เทานน โดยงานทมการใชกรอบวเคราะหกรอบการศกษาใกลเคยงกนอยางงานศกษาปฏบตการทางวฒนธรรมของแฟนสโมสรฟตบอลไทยของ อาจนต ทองอยคง (2555) ไดอธบายเพมเตมวา นอกจากการบรโภคแลว ปจเจกยงมบทบาทในการผลตดวย เหนไดจากการทแฟนบอลไมไดชมการแขงขนฟตบอลเพยงอยางเดยวเทานน แตพวกเขายงสวมบทบาทในการผลตอกดวย

“กระบวนการบรโภค” ของแฟนบอลนนไมไดสนสดเพยงการชมการแขงขนฟตบอล แตเปนแคจดเรมตนของกระบวนการบรโภค “กจกรรมนอกสนาม” จนกลายมาเปนพนทส าคญทแฟนบอลไดมกจกรรมรวมกนจนกอใหเกดความเปนพวกเดยวกนและเกดเปน “ชมชนแฟน” ขนมา ทงนกจกรรมนอกวนแขงขนหรอ “การเปนแฟนในชวตประจ าวน” นอกจากจะท าใหความเปนแฟนบอลไดเขาไปเปนสวนหนงในชวตประจ าวนของพวกเขาแลว อกดานหนงกเปนการดงเอาชวตประจ าวนหรอตวตนของพวกเขาเขาไปเปนสวนหนงของความเปนแฟนบอลดวย อตลกษณรวมของแฟนกลมตางๆ จงไมใชแคการแสดงออกในสนามฟตบอลทพวกเขามรวมกนเทานน แตยงรวมไปถงตวตน วถชวตและรสนยมทพวกเขาคอยๆ ปรบเขาหากนและสรางมนขนมาผานกจกรรมตางๆ ซงจะยงเปนการตอกย าความเปนพวกเดยวกนในชมชนแฟนมากยงขนกวาเดม บทบาทหนงทส าคญของชมชนแฟนคอการชวยเปน “ทน” ซงแฟนบอลจะสามารถแสดงบทบาทในการผลตรวม หรออาจจะเรยกวาเปนรปแบบ “การผลตขนทสอง” (Certeau, 1984, pp.6-8, อางถงใน , อาจนต ทองอยคง , 2555 , น.74) ยกตวอยางกระบวนการผลตดงกลาวน เชน การผลตสอ อปกรณการเชยรบอล เสอบอลและรปแบบการเชยรบอล สอดคลองกบทขอเสนอทวา เมอสนคาดงเดมจากผผลตไมสามารถตอบสนองความตองการของแฟนบอลไดอยางเพยงพอ พวกเขาจงตองท าการผลตเพอบรโภคกนเองดวยวธการแบบ “สมครเลน” (Adorno and Horkheimer, 1992, pp.120-167, อางถงใน , อาจนต ทองอยคง , 2555, น.94) แฟนบอลไทยจงไมไดบรโภควฒนธรรมทระบบอตสาหกรรมผลตมาเสยทงหมด แตพวกเขาบรโภคผลผลตอนมาจากวฒนธรรมของพวกเขาเองดวย ปฏบตการตางๆ ของแฟนบอลไทยทเกดขนนสราง “วฒนธรรมของการมสวนรวม (participatory culture)” โดยอกนยของการมสวนรวมนกเพอลบตราบาป (stigma) ทแตเดมแฟนมกจะถกมองวาเปนพวกคลงไคล-ไรเหตผล

ในท านองเดยวกน แฟนบอลไมไดมบทบาทเพยงแคผรบสารหรอผบรโภคเทานน แตในอกดานหนงนนแฟนบอลเปน “textual poacher” ซงหมายถงผทฉกฉวยการนยามความหมายของตวบท (สงทพวกเขาเปนแฟน) ตความมนเสยใหมและสรางผลผลตทเปลยนแปลงความหมายของตวบทนน (Jenkins, 1992, อางถงใน, อาจนต ทองอยคง, 2555, น.76-77) เหนไดจากรปธรรมทแฟนบอลมกจกรรมจ านวนมากทท าในนามของแฟนบอล ทงกจกรรมในวนแขงขนทเกดขนรอบๆ สนาม

Ref. code: 25595508031092DBH

26

ในชวงกอนและหลงการแขงขน กจกรรมนอกวนแขงขนทเกดขนในชวตประจ าวนรวมถงกจกรรมในโลกออนไลน กจกรรมเหลานมทงทเกยวของกบฟตบอลและไมเกยวกบฟตบอลเลย

เชนเดยวกบงานของ ปนดดา ช านาญสข (2550) ไดอธบายถงกระบวนการชวงชง ปรบเปลยนความหมายระหวางวยรนกบรถมอเตอรไซค ตลอดจนความพเศษของการทวตถไดขยบความหมายกลายมาเปนสงมชวต โดยใชกรอบแนวคดชวตทางสงคมของสงของ หรอ The Social Life of Things ของ อรชน อปปาดรย (Arjun Appadurai) ในการศกษา จากภาคสนามพบวา หากจะเขาใจวยรนกบการขมอเตอรไซค จ าเปนตองเขาใจกอนวามอเตอรไซคทถกผลตขนเปนสนคามคณคา ความหมายและประโยชนการใชสอยมากกวาการขบข มไดเปนเพยงธรกรรมทางการคาทยตลงเพยงขนตอนการซอมาเทานน หากแตมการแกไข ปรบเปลยน พฒนาตลอดชวงชวตของรถมอเตอรไซคทผกเกยวกบชวตของวยรน ท าใหการบรโภคไมมทสนสดพฒนาเปนความหลงใหลคลงไคลในวตถ (commodity fetishism) รถมอเตอรไซคเปรยบเสมอนสอกลางในพธกรรมแลกเปลยน (exchange rituals) ทความหมายของผใหและผรบไมมความหมายทสอดคลองกน ไมไดวางอยบนความสมพนธทตรงไปตรงมา ยกตวอยาง พอกบแม ซอรถมอเตอรไซคใหลกโดยไมไดมความหมายในเชงการใชงาน แตเปนสอกลางในการสรางอ านาจใหพอกบแมเพอตอรองใหลกท าสงทตองการ ธรกจขายรถมอเตอรไซคอาศย “วยรน” ในการเปนสอกลางเพอสอสารกบพอแม บรษทรถมอเตอรไซคจะผลตรถเพอตอบสนองความตองการของวยรน โดยจะค านงถงรสนยมและอปนสย ( taste & habits) การสรางลลาของชวต (life style) เพราะเชอวาเดกวยรนยงคงมอสรภาพในการตอส การบรโภคจะสรางสรรคเวททางวฒนธรรมของพวกเขา โดยใชสอโฆษณาเปนตวสรางแรงจงใจ เปนการผสานโลกวฒนธรรมและสนคารวมเปนหนงและใชระบบแฟชนในการขบเคลอนความหมายทางวฒนธรรม การตลาดสามารถใชกลยทธการโนมนาวจตใจสรางความจงรกภกดตอตราสนคา (brand royalty) ซงเปนบนไดของการบรโภคอยางไมมทสนสด อกประเดนทนาสนใจ การเสรมสรางเสนหของเดกวยรนไมไดเกดจาก รปรางหนาตาหรอเสอผาทสวมใส แตขนอยกบรถทข การตกแตงตวรถและลวดลาย (body) บงบอกถงการนยามความหมายตวตน (self - definition) และการนยามความหมายรวมกลม (collective definition) เปนการปะทะสงสรรคกนระหวางวถชวตของเดกวยรนกบกลไกตลาดอตสาหกรรมยานยนต รถมอเตอรไซคสะทอนสถานะทางสงคมของผขบข วยรนจงปรบเปลยนรถมอเตอรไซคของเขาอยเสมอ ในขณะเดยวรถมอเตอรไซคกปรบเปลยนวถชวตวยรนดวย การอยรวมกนในบรบทชวตประจ าวนและการดแลเอาใจใสท าใหความสมพนธระหวางเดกวยรนกบรถมอเตอรไซคเปนมากกวาคนกบวตถ จนกลายเปนความสมพนธสองชวตทตองดแลเอาใจใส อยเคยงขาง มความรสกแนบแนนและผกพนธทางอารมณ รถมอเตอรไซคในโลกของเดกวยรนหลดพนจาก

Ref. code: 25595508031092DBH

27

ความหมายในแงของวตถเปนสงทมคณคาและความหมายเทยบเทา “สงมชวต” ซงเปนผลจากวถโคจรของการผานพธกรรมการเปนเจาของและพธกรรมการแตงตว โดยพธกรรมทเกดขนน เปนเวทของเดกวยรนทท าใหพวกเขาอวดอางอยางเตมทถงความเปนเจาของความหมายสนคาทตนเองบรโภค ในพธกรรมนเดกวยรนไดเคลอนยายความหมายทางวฒนธรรมจากสนคาเขาสตวพวกเขา และท าใหวตถกลายเปนคนขนมา เปนกระบวนการสรางโลกสนคาทสะทอนประสบการณตามความคดของตวเดกวยรนเองและโลกของเขา โดยเฉพาะประสบการณทรวมสขรวมทกขกบรถทกหวงกาลเทศะ (time and space) ท าใหวตถไมใชสนคาอกตอไป หากแตเปนสงมชวตอนเปนทรก

ในกลมงานศกษาการบรโภคเชงสญญะและวฒนธรรมพยายามสอใหเหนถงกระบวนการทวตถหนงๆ แปรสภาพเปลยนไปเปนสนคา และยงขยบขยายความหมายกลายไปเปนสงมชวต อนเกดจากกระบวนการสรางโลกสนคาทคนไดเขาไปเกยวของทกหวงกาลเทศะ (time and space) ของชวต นอกจากนยงพดถงวตถในฐานะของตวบท (text) ซงผสมผเสปนเปไปดวยคตธรรมและความเชอโดยทปจเจกเองกเรมปฏสงสรรคกบตวบทนน พรอมทงกระบวนการเคลอนย ายตวบทเขาสบรบททหลากหลาย ในประเดนนวตถจงมสภาพเปน “สอวตถ” (material object/artefact media) ทพกพาความหมายทมากกวาตวมนเอง เชอมโยงกบผใช (users) อนๆ (วชรกร รตนกจ, 2550. น.13) อยางไรกตามกยงพบวามการตงค าถามตอการชวงชงความหมายของ ‘ความแทและความเทยม’ ทแฝงอยในวตถและความสมพนธในบรบทตางๆเนองจากเมอบรบทเปลยนไปความหมายกยอมเปลยนแปลงตามไปดวย

สอดคลองกนผศกษายงพบความนาสนใจในประเดนของการปะทะสงสรรคเชงพนท หรออาจกลาวไดวาพนทมความส าคญตอความสมพนธระหวางปจเจกกบตวบท พนทถกใชเปนเวทใหตวตนของปจเจกไดโลดแลน ไดแลกเปลยนและทบทวนกบตวบทหรอแมกระทงกบปจเจกดวยกน บนเวทมบทบาททหลากหลาย ปจเจกไดเลอกสวมและใสบทบาทใหมๆ ทเหมาะกบตนและกลมทางวฒนธรรมเชน การผนตวเองไปเปนผผลตขนทสองเพอชวงชงนยามความหมายตวบท หรอเพอสรางและเปลยนตวบทใหเปนในแบบทตนเองตองการ ตลอดจนประเดนของการขยบปรบเปลยนความหมายระหวางคนและวตถในทกหวงเวลาของชวต จนเกดเปนความสมพนธทแนบแนนลกซง และทายทสดความหมายของวตถอาจเลอนชนเทยบเคยงกบการเปน “สงมชวต” ซงสามารถกลาวโดยสรปไดวา พนทหรอบรบททางสงคมทหลายหลายมความสมพนธตอกระบวนการสรางความหมายระหวางคนและวตถ และยงท าใหเกดการปะทะประสานของปฏบตการทางวฒนธรรมอกดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

28

งานศกษาในกลมทสอง เปนงานทมงศกษารหสหมายและการรบร การแปลความหมาย ตลอดจนการเปดรบขอมลขาวสาร ซงเปนปจจยทมอทธพลส าคญในการเลอกซอสนคา โดยเฉพาะสนคาแบรนดเนม ซงถกจดวาเปนสนคาส าหรบกลมลกคาระดบบน (high end) และเปนสนคาฟมเฟอย ตลอดจนปจจยในการเลอกใชรถ โดย “รถ” ในทนอยในบรบทของสนคาทคอนขางอยในวงแคบๆ (niche market) ซ งถกผลตขนใหมความงามแบบสนทรยศาสตร (aesthetic) และมคณลกษณะทไมเหมอนใคร (uniqueness) งานในกลมนมความนาสนใจเปนพเศษ เนองจากมการวเคราะหสนคาทถกจดประเภทวาเปนสนคาส าหรบผบรโภคระดบบน กลาวคอเปนสนคาของกลมคนมฐานะ เชนเดยวกนกบรถยหอ “ดคาต”

งานของธญญา เทยนศรยกานนท (2550) ศกษาปจจยตางๆ ทเกยวของกบการเลอกใชรถยนตราคาแพงซงเปนสนคาทหายากและนอยคนนกทจะไดสมผสวเคราะหผานการถอดรหส (decode) และการตความเชงสญญะ เปรยบเทยบระหวางกลมผใชรถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) กบกลมผไมใชรถยนตแบบสดยอดยานยนต (ใชรถยนตทวไปตามทองตลาด) โดยพบวารถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) ในทศนะของกลมผใชรถยนตแบบสดยอดยานยนต ตามประโยชนการใชสอยเปนรถทมสมรรถนะสง แตในแงของอารมณหรอความรสก คอ การเปนเหมอนความสขและรางวลของชวต ในทางตรงกนขาม กลมผไมใชรถยนตแบบสดยอดยานยนตกลบมองวาเปนสนคาฟมเฟอยและเปนของเลนของเศรษฐ สอดคลองกบขอคนพบทวา รถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) ในความหมายตรง (cannotation) เปนรถทมสมรรถนะทด มความปลอดภย แตเมอแปลเปนความหมายแฝง (denotation) แลวกลบเปนสงของทหรหรา เปนรางวลของชวต นอกจากน ตราสนคา รปทรง (form) สญญะของสและรปแบบ (style) ของรถกมผลเชงสญญะในแงของการเปนภาพตวแทน หรอกลาวไดวาบคลกของรถกคอบคลกของเจาของดวย

อกหนงประเดนทนาสนใจซงถกพดถงในงานคอ การวเคราะหแหลงก าเนดของตราสนคา (country-of-origin) เนองจากเปนอกปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจซอรถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) โดยผลวจยชใหเหนวา ผบรโภคมกใชขอมลเหลานประกอบการตดสนใจในการซอรถ เชน เมอกลาวถงยหอรถยนตจากประเทศอตาล ผคนนกถงรถยนตยหอ เฟอรราร (Ferrari) กอนยหออนๆ (Schiffman and Kanuk, 2004, p.474, อางถงใน, ธญญา เทยนศรยกานนท, 2550, น.10) อาจวเคราะหไดวา “เฟอรราร” สวมใสความหมายของการเปน “อตาล” หากผใดอยากไดความหรหราในแบบของอตาล กควรจะมรถเฟอรรารไวในครอบครอง งานศกษาเรองการรบรประเทศแหลงก าเนดสนคาตอทศนคตและความตงใจซอเสอผาแบรนดเนมไทย (2553) ทมการพดถงเรองแหลงก าเนดของสนคาเชนกนวา ปจจยทท าใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอสนคาดงกลาวมจ านวนมาก

Ref. code: 25595508031092DBH

29

ทงองคประกอบภายในสนคา และองคประกอบภายนอกสนคา โดยปจจยหนงทมความส าคญไดแก ประเทศแหลงก าเนดสนคา (country of origin) เนองจากประเทศแหลงก าเนดสนคานน ในความคดของผบรโภคกเหมอนกบเปนการรบประกนคณภาพไดอยางหนงวาสนคาจากประเทศนนด นาเชอถอ มชอเสยงมาเปนเวลานานแลว คมคาแกการซอ และเปนการลดความเสยงใหกบผบรโภคดวย (Fishbien and Azjen, 1975, อางถงใน , ณฐนนท โปษกะบตร, 2553, น.6) นอกจากนปจจยทผบรโภคจะตดสนใจซอเสอผาแบรนดเนมยงพจารณาจาก ความทนสมย แปลกและแหวกแนว มเอกลกษณไมเหมอนใคร ตลอดจนตราสนคาทมชอเสยง และถกจ าหนายมาเปนเวลานาน โดยผบรโภคมความเชอวา เสอผาทน าเขาจากตางประเทศสวนใหญจะเปนสนคาทมชอเสยงในประเทศนนๆ ถงราคาจะสงแตมคณภาพทด

อกแงหนง ธญญา ชใหเหนวา หากวเคราะหในเรองเพศสภาพ (gender) กลมสงคมและฐานะกมผลตอการเลอกใชรถยนตแบบสดยอดยานยนตเชนกนโดยผชายจะเปนผใชรถยนตแบบสดยอดยานยนตมากกวาผหญง เนองจากผชายเปนเพศทแขงแรงกวามความเปนผน า ชอบความทาทาย เปนนกกฬา สอดคลองกบภาพและบคลกของรถแบบสดยอดยานยนต (supercar) ทมความดดนแขงแกรงเหมาะทจะเปนยานพาหนะของผชาย ขอคนพบน มความคลายคลงกบงานของ พชรตน ไชยโรจนรตน (2550) ทศกษาการเปดรบขอมลขาวสารของกลมผใชรถฮาเลย เดวดสน ซงชใหเหนวาเพศชายเปนผทบรโภครถมอเตอรไซคฮารเลย เดวดสน มากกวาผหญง

พชรตน ไชยโรจนรตน เผยใหเหนวา คนใกลชดทงเพอน หรอคนในครอบครว รวมถงครอบครวทมการขมอเตอรไซคมาตงแตรนพอมความสมพนธกบสนคามาตงแตเดกมอทธพลตอการตดสนใจซอสนคาตลอดจนการตลาดของบรษทของมอเตอรไซคฮาเลย เดวดสนเอง ซงเนนรปแบบการใชชวต (life-style) เปนตวกระตนการบรโภคและการสรางความใฝฝนผานตราสนคา โดยสรางความเชอทวา “การซอมอเตอรไซคฮารเลย เดวดสนไมไดซอแคมอเตอรไซค แตซอต านานทมมานานกวา 100 รอยป” รวมถงหยบยนภาพลกษณความอสรภาพและความหาวหาญทถายทอดผานโฆษณาหรอภาพยนตตางๆและยงสรางความหมายของความตองการการมสวนรวมในหมผบรโภคท าใหเกดการตงชมชนคนรกฮารเลย เดวดสน Harley Owner Group หรอ HOG ซงประกอบไปดวยสมาชกทมความเชอและทศนคตคลายๆกนดวย

ในทน “รถ”ถกนยามใหความหมายเปนมากกวายานพาหนะทวไป รปทรง (form) ตราสนคา และรปแบบ (style) สะทอนรสนยมและอปนสย (taste &habits) ของผ ใช“รถ”จงไดกลายเปนสนคาทางวฒนธรรมและถกใชเปนเครองมอในการใหนยามความหมายบางอยางแกเจาของรถโดยบรษทผผลตเองกชวยกระตนและขบเคลอนวฒนธรรมนผานโฆษณาและสอตางๆ พยายาม

Ref. code: 25595508031092DBH

30

สะทอนภาพของสมนาคณทผใชจะไดรบนอกเหนอจากการไดขบรถ นนกคอ รปแบบการใชชวต (life style) อ านาจและเกยรตยศศกดศร (power and prestige) ของแถมทวานท าใหมลคาของรถมความสมเหตสมผล นจงอาจเปนเงอนไขทท าใหรถประเภทนมราคาสงลบลว ซงจะเหนไดวาทงรถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) และรถมอเตอรไซค ฮารเลย เดวดสน (harley Davidson) ตางกมราคาแพง รถประเภทนจงเหมาะส าหรบผทมฐานะ หรอเปนผบรโภคชนบน (high-end comsumer)

งานศกษาในกลมทสองสวนใหญพดถงรหสหมายทแฝงฝงอยในตวสนคา ซงมอทธพลส าคญตอการบรโภคสนคา โดยทความหมายจะสะทอนและน าเสนอตวตนใหกบผทครอบครอง อยางไรกตามประเดนทนาสนใจในงานศกษากลมนคอ การวเคราะหแหลงก าเนดของตราสนคา (country-of-origin) หรออาจกลาวไดวาตราสนคา หรอ โลโก อาจมนยส าคญบางอยางทจะสงผลตอการตดสนใจซอของผบรโภค ซงผศกษาจะน าประเดนนไปพจารณาในงานของตนเองตอไป

งานศกษาในกลมทสาม จากการทบทวนเอกสารววรณกรรม ผศกษาพบวายงไมมงานทศกษาวฒนธรรมทางวตถ โดยใชวธการศกษาเครอขายผกระท าการทปรากฎเดนชดในประเทศไทย ดวยเหตนผศกษาจงเปลยนพนทการคนหาไปทกลมงานตางประเทศ ซงพบวางานศกษาทไดรบความสนใจและถกใชอางในบทความทางวชาการหลายเรอง คองานของ Michael Callon, Bruno Latour และ John Law โดยมประเดนและเรองราวการศกษาแตกตางกนออกไป การทบทวนวรรณกรรมในกลมน จงเนนการอภปรายผลสรปในประเดนของการศกษาเครอขายผกระท าการ แบงเปนกลมยอย 2 กลม จ าแนกตามทศทางการศกษาหรอกระบวนการด าเนนเรองและการอธบาย ดงน

กลมยอยท 1 ทศทางของงานศกษาในกลมนจะเรมอธบายถงความหลากหลายของผกระท าการ ตลอดจนรางแหเสนใยของเครอขาย จากนนจะวเคราะหเชอมโยงใหเหนวา ผกระท าการและรางแหเสนใยดงกลาวมนหลอมรวมกอรางสรางรปเครอขายกนอยางไร โดยทงานในกลมยอยนสวนใหญจะเปนการศกษาเครอขายเฉพาะกลม เพอเจาะลกใหเหนความสมพนธเชงชาตพนธวรรณา ในลกษณะของ “ethnographically” กลาวคอ เนนศกษาความสมพนธอยางด าดงลงลก เกบทกรายละเอยดของปฏบตการ

งานชนแรกเปนงานของ Callon (1986, as cited in, Law, 2007, pp.4-5) ทศกษาความสมพนธระหวาง “หอยเชลล” กบ “คน” และ “พนท” บนอาว St Brieuc ของประเทศฝรงเศส ผานการขยบเลอนปรบเปลยนสความเทาเทยมกนขององคประกอบ หรอ “translation” เพอชใหเหนถงบทบาทของการทสงใดๆ บนโลกใบนกสามารถเปนผกระท าการได เรมตนดวยการอธบายกระบวนการทนกวจยใชหองแลปในการอนรกษเพาะพนธลกหอยเชลล โยงใยความสมพนธไปยง “ชาวประมง” อกหนงผกระท าการทเขามารวมปฏสมพนธดวย เนองจากในชวงเวลาของการอนรกษ

Ref. code: 25595508031092DBH

31

เพาะพนธ นกวจยและนกวทยาไดขอใหชาวประมงหยดลากอวนหอยเชลลโดยเฉพาะพนทควบคม ซงชาวประมงกยนยอมทจะไมลากอวนบรเวณทมลกหอยเชลลอาศยอย ประเดนนสะทอนใหเหนถงความสมพนธของรางแหเสนใย (web of relation) นกวจย หอยเชลล ชาวประมง มขอบเขตทศทางความสมพนธรวมกนในลกษณะทเทาเทยม (translation) อยางไรกตาม Callon ไดเสนอในชวงทายวา อยมาวนหนง ชาวประมงผดค าพดเขาไปบกรกพนทหามลากอวน กระบวนการ translation ทความสมพนธไดขยบปรบเปลยนเขาหากนจงเรมสนคลอนไมปลอดภย จากความเปนระเบยบแผน (order) กลายเปนไรระเบยบแบบแผน (disorder) และมแนวโนมทความสมพนธระหวางผกระท าการบนอาว St Brieuc จะเกดภาวะลมเหลว (failure) เชนเดยวกบงานบนทกภาคสนาม (field note) ของ Law และ Singleton (2012) เรองกระบวนการจบปลาแซลมอน ในชวงป ค.ศ. 2010 ซงมความคลายคลงกบงานแรกตรงทศกษาความสมพนธระหวางองคประกอบ ซงอย ในบรบทชอง “คน” “สตว” และ “พนท” เชน เดยวกน โดยในตอนหน งของงานเขยน ในหวขอ“Oxygen and Deltamethrin” ไดอธบายถงปญหาภาวะการขาดออกซเจนของปลาแซลมอน ซงผเขยนพยายามแสดงใหเหนวาปญหาดงกลาวไดสงผลตอภาพรวมของกระบวนการการจบปลา นนกเพราะวาเมอปลาขาดออกซเจน ปลากจะตาย ผขายกเกดความวตกกงวลกบผลผลต จงตองหาวธแกไขใหเรวทสด ในเวลาเดยวกนคนงานทเกยวของกตองรบผดชอบและทมเทแรงงานมากขน บทสรปของทกฝายกคอความเหนอยลาทงกายและใจทเพมมากขน ในทนออกซเจน จงนบวาเปนผกระท าการทสงผลตอรางแหเสนใยอนภายใตเครอขายดงกลาว กลาวคอ ไมไดเปนแคสาเหตหรอปจจยทท าใหเกดปญหาเฉพาะสวน แตเปนองคประกอบ (element) ทสามารถสรางความเปลยนแปลงใหกบเครอขายได

กลมยอยท 2 งานในกลมยอยนจะมประเดนการศ กษาท เกยวโยงกบเรองชองโลกาภวฒนและการเมอง ซงเปนการศกษาเครอขายระดบมหภาค (macro) โดยทศทางการศกษาจะเรมจากการตงค าถามถงการมอยของเครอขาย ตลอดจนการธ ารงครกษาความยงใหญของเครอขายนนๆ และจะคอยขยบขยายตแผใหเหนถงความสมพนธทเกดขนภายในเครอขายดงกลาว

งานศกษาทไดรบการพดถงเปนอยางมากในกลมยอยน คองานทศกษาความยงใหญของ หลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur) นกวทยาศาสตรชาวฝรงเศส ซงเปนผปฏวตวงการเกษตรกรรมฝรงเศสดวยการคดคนวคซนปองกนโรคแอนแทรค (anthrax) หรอโรคตดตอในสตวจ าพวกววและควาย โดยในงานมการตงขอสงเกตวา ความยงใหญของปาสเตอรไมไดเกดจากตวของปาสเตอรเอง แตเปนเพราะความสมพนธระหวางองคประกอบของเครอขาย ไดแก ฟารม ผเชยวชาญ สตวแพทย ทถกกอรางสรางรป (shape) เกดเปนเครอขายทยงใหญ กอปรกบมการน าเสนอในเรองของ “สญญะทางวตถ (material semiotic)” โดยผลการศกษาสะทอนไใหเหนถงสญญะและความสมพนธทเกดขนกน

Ref. code: 25595508031092DBH

32

อยางเปนทอดๆ อาท ฟารม โดยสญญะ คอ หองแลป ซงเปนพนทน าไปสการคดคนวคซนตานโรคแอนแทรค เมอมวคซนตานโรคววและควายกไมตาย เมอววและควายสามารถตอสกบโรคตดตอได แสดงวาวคซนไดผลในเชงปฏบตจรง ปาสเตอรจงกลายเปนผทยงใหญในทสด (great-man) (Latour, 1988, as cited in, Law, 2007, p.6) เชนเดยวกบงานของ Law (1986) ศกษาประเทศโปรตเกส ภายใตค าถามทวา ประเทศโปรตเกสสามารถครอบง าประเทศกลมอนเดย จนกลายเปนประเทศมหาอ านาจทครองโลกกวาครงใบ ไดอยางไร ซงขอบเขตของงานคอนขางกวางไกล จดวาเปนการศกษาเครอขายระดบมหภาค กลาวคอ เปนเครอขายทความสมพนธเชอมโยงทง “ภายใน” และ “ภายนอก” อยางไรกตามผลการศกษาเรองดงกลาวสะทอนใหเหนวา เครอขายมผกระท าการทส าคญ ไดแก ก าลงทหาร เครองเทศ การแลกเปลยน ความมงคงร ารวย ตลอดจนเรองของศาสนา แตนอกจากนแลวยงมอกหนงผกระท าการ ซงอยในฐานะของการเปนโครงสรางพนฐานของประเทศ คอการพฒนาดานนวตกรรม โดยเฉพาะนวตกรรมทางทะเล โปรตเกสสรางเรอขนาดใหญ ใหความส าคญกบการคมนาคมทางทะเล ซงภายใตผกระท าการนกมรางแหเสนใยความสมพนธตางๆ เชน กะลาส (mariner) ลม (wind) ปน (gun) ของขวญ (gift) เสนทางเดนเรอ (navigator) แตสดทายพระเอกของงานน คอ “เรอ” ซงภายหลงไดกลายเปนผกระท าการทคงรปรางและความหมายในทกๆบรบท หรอ “immutable mobile” กลาวคอ ไมวามนจะไปอยทใดบนโลกใบนกยงสามารถคงไวซงความเปน “เรอโปรตเกส” สะทอนนยของอ านาจ หรอความรงเรอง หรอกลาวไดวามนไดสรางความคงทน (durability) ใหกบเครอขาย ดวยเหตนกระบวนการกอรางสรางรป (shape) ของเครอขายจงมแบบแผนทแนนอนและสม าเสมอ แมวาจะตองเคลอนยายขามพรหมแดนไปซกโลกใด อยางประเทศกลมอนเดย ผกระท าการดงกลาวจะท าหนาทของมน สรางความยงใหญใหกบเครอขายเสมอ โดยขอคนพบนเองทภายหลงไดพฒนาไปสเรองของความสมพนธในเชงสญญะ (semiotic relationality) ความหลากหลายขององคประกอบ (heterogeneity) ตลอดจน อ านาจ (power) และพนท (space) ทซอนอยภายใตเครอขาย (Law, 2007, p.7)

ส าหรบงานศกษาในกลมน เปนงานทเกยวของโดยตรงกบการศกษารถดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ ผานแนวคดเครอขายผกระท าการ เนองจากทกงานอภปรายให เหนถงความสมพนธภายใตเครอขาย ทงในรปแบบความสมพนธ “work in” และ “work on” มากกวานนยงสะทอนภาพปฏบตการทอาจเกดภาวะ “order” และ “disorder” ขนในความสมพนธ ตลอดจนชใหเหนประเดนยอยทนบวาเปนสวนส าคญอนๆในการศกษาเครอขายผกระท าการ เชน เรองของการรกษาความคงทนถาวรของเครอขาย (durability) หรอความลนไหล (fluidity) ทมาพรอมกบความสมพนธในเชงสญญะและวตถ โดยทสญญะในแนวคดเครอขายผกระท าการถกวเคราะหใน

Ref. code: 25595508031092DBH

33

ขอบเขตทกวาง มความส าคญและยงใหญ เนองจากมนสามารถกระท า “act for” บางอยาง หรอมอทธพลตอการกอรางสรางโลกไดนนเอง

โดยสรป จากการทบทวนงานศกษาวจยทเกยวของทงสามกลม สองกลมแรก งานสวนใหญจะมลกษณะการวเคราะหทคลายคลงกน คอ จะครอบคลมในเรองการบรโภควตถในเชงสญญะ ตลอดจนการชวงชงความหมายทางวฒนธรรม และการน าเสนอตวตนในรปแบบทแตกตางกน ซงพบวาในบางงานมการน าเสนอประเดนทใกลเคยงกบงานของผศกษาอยบาง อาท การวเคราะหการใชรถในบรบทของการเปนสนคาผบรโภคระดบบน (high end) และเปนสนคาทอยในวงแคบๆ หรอการกลาวถงวตถในแงของการเปน “สอ” รวมถงการวเคราะหผผลตล าดบทสอง สะทอนใหเหนวาผบรโภคไดมสวนในการสรางวฒนธรรมใหมๆเปนของตวเองอยางไรกตามงานทกลาวขางตนกยงไมเขาขายของการศกษากระบวนการวฒนธรรมทางวตถมากนก ในทางตรงกนขามทงานกลมทสาม เปนงานศกษาในเรองของเครอขายผกระท าการ ซงเกยวของโดยตรงกบงานศกษารถดคาต ถงแมผศกษาจะวเคราะหงานกลมนแคชวงของผลการศกษาหรอขอคนพบ ตลอดจนประเดนเฉพาะบางประเดน ไมไดศกษาตวเอกสารวรรณกรรมฉบบสมบรณ (full text) แตกมนใจวาขออภปรายในงานกลมน สามารถน าไปอางองกบงานรถดคาต เพอชใหเหนถงการเปนวตถทางวฒนธรรมของรถดคาต กระบวนการความสมพนธ ตลอดจนปฏบตการทางวฒนธรรมทเกดขน ผานการศกษาเครอขายของผกระท าการไดอยางแนนอน

2.3 กรอบแนวคดในการวจย

ในการศกษา รถดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ ผศกษามงอภปรายรถดคาต ในรป

ของการเปนเครอขายผกระท าการทเกดจากความสมพนธขององคประกอบตางๆ ทง “คน” และ “ของ” เชอมโยงรางแหเสนใยภายในเครอขาย สะทอนผานปฏบตการทางวฒนธรรมซงเกดขนตามบรบทตางๆชองชวตประจ าวน โดยทกสวนของเครอขายทวานมระดบความสมพนธในระดบทเทาเทยมกน (translation) ไมวาจะเปนมนษย (human) หรอส งท ไมใชมนษย (non - human) มบทบาทและสามารถเปนผกระท าการ (actor) ภายใตเครอขายนไดทงหมด โดยเนนการอภปรายภายใต 3 ประเดนหลก ไดแก

ประเดนแรก ผศกษาตองการอภปรายใหเหนภาพรวมความสมพนธทเกดขนภายใตเครอขายดคาต ชใหเหนวาแตละผกระท าการหรอองคประกอบยอยมฟงกชนตอเครอขาย สอดรบสอดประสานกน ยดโยงกอรางสรางรป (shape) เครอขายดคาตขนมาไดอยางไร

Ref. code: 25595508031092DBH

34

ประเดนทสอง อภปรายถงเรองความลกลน ไมปะตดปะตอ หรอผดฝงผดฝา ทเกดขนและสงผลกระทบตอความสมพนธภายใตเครอขาย เกดความออนแอและเปราะบาง ความสมพนธแตกหกงาย ซงจะท าใหเครอขายดคาตสนคลอนในทสด

ประเดนทสาม อภปรายถงการตกรอบลอมรวสวนทผดแปลกแหวกแนว ซงสบเนองจากความยอนแยงของความสมพนธทเกดขนภายใตเครอขาย ใหกลบเขามาเชอมประสานความสมพนธกนอกครง เพอธ ารงครกษาใหเครอขายดคาตยงใหญตลอดกาล

อยางไรกตาม ดวยการศกษาเครอขายดคาตจะพจารณาและใหความส าคญกบการวเคราะหปฏบตการในชวตประจ าวนเปนหลก จงอาจเกดการผสมผสาน หรอสบเปลยนต าแหนงแหงทขนได เนองจากผศกษาไมสามารถควบคมก าหนด หรอเรยงล าดบความสมพนธ ในท านองทวา เหตการณใดจะเกดขนกอน หรอเหตการณใดจะเกดขนทหลง ความสมพนธระหวางคน และสงของ ภายใตเครอขายดคาต สามารถเกดขนไดทกหวงกาลเทศะ ไมจ ากดพนทและเวลา เพราะฉะนนรปแบบการอภปราย ผศกษาจะไลเรยงตามเหตตามผล หรออภปรายควบคกนไปในทกประเดน เพอสะทอนใหเหนตามเปาประสงควา ทกความสมพนธชวยกนกอรางสรางรป (shape) หรอธ ารงครกษาเครอขายดคาตใหยงใหญทกยคทกสมยไดอยางไร โดยใชแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) และแนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) วเคราะหขอมลองตามมโนทศนอารมณและความรสก (sensibility) กลาวคอ การเขาถงขอมลอยางไมมแบบแผน ปลอยใหปฏบตการไดขบเคลอนไหลเวยน ตลอดจนสะทอนถงกระบวนการกอรางสรางรป และความซบซอนของชดความสมพนธไดอยางแทจรง

2.4 วธวจย

ในสวนของวธวจย เดมทผศกษาวางต าแหน งแหงท ใหตวเองยนอยบนหอคอย สงเกตการณผ อนในลกษณะ “Birds-Eye View” เพราะเชอวาจะสามารถแยกตวเองออกจากการศกษา ลดภาวะของการเปน “คนใน” ได ซงแทจรงแลวกพบวา ผศกษายงคงไมสามารถกาวขามความอคตล าเอยงนไปได ภายหลงจงพยายามคดคนหาวธใหมๆเพอรกษาจดสมดลดงกลาว แตกลบไมสามารถท าไดเชนเดม กระทงไดมโอกาสศกษางาน“Pricing Beauty: the making of a fashion model” ของ Ashely Mears (2011) ซงจดมงหมายของการศกษา คอการวเคราะหถงอตสาหกรรมแฟชนกบการตราคาความสวยความงาม ผานกระบวนการขนตอนการผลนางแบบ ตลอดจนเสนทางของการเปนสดยอดโมเดลวาจะตองผานอะไรมาบาง โดยงานชนนไดกลายเปนแรงบนดาลใจ หรอนบ

Ref. code: 25595508031092DBH

35

ไดวาเปนตวแบบในเรองของการใชระเบยบวธวจยทสรางสรรค เนองจาก Mears อาศยความเปนคนในวงการ ใชตวเองเปนกลมตวอยางในการศกษา เรมตงแตการส ารวจสนาม การเผชญหนากบสงทแรงงานในรปของโมเดลตองประสบพบเจอ เพอคนหาถงเครอขายความสมพนธทเปนตวประกอบสรางสงตางๆ เชน รสนยม คานยมและบรรทดฐาน ไปจนถงการอภปรายเรองชนชนและเพศสภาวะ ซงขอคนพบมความนาสนใจเปนอยางมาก เนองจากมความละเอยดออน ลกซงจรงใจ และตรงไปตรงมา เปนขอมลทท าใหผอานจนตภาพไปถงปรากฎการณตางๆ ได อกทงยงมเรองของอารมณ ความรสกรวมท Mears ไดถายทอดลงบนงานของตวเอง และความรสกดงกลาวกประสบความส าเรจทท าใหผอานรสกไปพรอมๆ กบเธอดวยเชนกน ซงสงเหลานเปนผลพลอยไดจากการเปน “คนใน” วงการแฟชนของตวเธอเอง ซงเปนสงทผศกษาพยายามขบไสไลสงมาโดยตลอด ดวยเหตนงานของ Mears จงไดจดประกายแนวทางการเลอกใชวธวจยในงานศกษา ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ ซงผศกษาจะไมแยกความเปนตวเองออกจากงาน โดยจะวางต าแหนงใหตวเองเปนสวนหนงของกลมตวอยาง รวมด าเนนเรองหรอเปนหนงในผถกศกษา มอารมณและความรสกรวมกบแตละปฏบตการทเกดขน อกมมหนงกมความสอดคลองกบมโนทศน “sensibility” ของการศกษาเครอขายผกระท าการ กลาวคอ ใหอารมณและความรสกน าพาตนเองเขาสสนาม ทงนกเพอทจะซมซบขอมลในทกๆดานอยางครอบคลม ไมมขอยกเวนหรอละทงประเดนใดประเดนหนงไป

อยางไรกตาม ในบทน ผศกษาก าหนดหวขอการอภปรายออกเปน 6 หวขอ ไดแก 2.4.1 สนามของการศกษา 2.4.2 ลกษณะของกลมตวอยาง 2.4.3การเขาสสนาม 2.4.4 การวางตวในฐานะผวจย 2.4.5 เครองมอทใชและวธการไดมาซงขอมล และ 2.4.6 ระยะเวลาของการศกษา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.4.1 สนามของการศกษา สนาม คอ พนททางวฒนธรรม ประกอบไปดวยปฏบตการทพร งพรโลดแลนและ

เชอมโยงกนไปมาอยางยงกบงานศกษารถดคาตทเนนการศกษาเครอขายทางวฒนธรรม สนามจงตองมความเขมขนเปนพเศษ แตสนามของงานศกษาชนนอาจจะแตกตางไปจากงานชนอน ตรงทสนามของรถดคาตมลกษณะไมตายตว ขยบเลอนไปไดเรอยๆ ไมสามารถระบเฉพาะเจาะจงได โลกของดคาตจงไมเคยมสนามทชดเจน ปฏบตการหมนไปตามชวงจงหวะทสองลอไดขบเคลอนไป บางครงเกดขางถนน บางหนเกดทรานอาหาร หรอบางคราเกดขนทผบบาร-คาเฟ บางพนทมไวส าหรบบางคน แตบางคนกเขาพนทนนไมได หลายครงทผศกษาตงใจเขาไปเกบขอมลในพนททวางแผนเอาไว สดทายกลบตองยกเลกกระทนหนดวยปจจยทไมสามารถควบคมได ดงตวอยางภาพปฏบตการตอไปน

Ref. code: 25595508031092DBH

36

ครงหนงผศกษาไดวางแผนขรถไปรานกาแฟแหงหนงทจงหวดนครนายกรวมกบเพอนๆทรจก เนองจากทราบวารานดงกลาวเปนรานทผใชรถดคาตนยมแวะไปทานกาแฟอยบอยครง ตลอดจนเพอเกบรายละเอยดการเดนทางตางๆในการน ามาเขยน field note ระหวางทางไดแวะปมเพอเตมน ามน ขณะทเตมน ามนอยนนพบวามรถดคาตอกคนหนงเขามาเตมน ามนตขางๆ ค าทกทายบทสนทนาจงเรมขน ภายหลงทราบวาชายหนมเจาของรถดคาตดงกลาวก าลงขรถกลบบานทจงหวดนครนายก ผศกษาจงเลาถงเปาหมายการเดนทางใหทราบ ซงเจาของรถคนดงกลาวกตดสนใจเดนทางรวมไปกบผศกษาดวย แตเปาหมายของการเดนทางไมใชรานกาแฟอกตอแลว หากแตวาเปนเขอนขนดานชยปราการ สถานททองเทยวชอดงของจงหวดนครนายกแทน โดยม “พบม” ชายหนมเจาของรถ Ducati Monster 821 คนน อาสาเปนไกด พาผศกษาขรถทองเทยวดวยตวเอง

อกหนงเหตการณเกดขนในชวงการแขงขน World Superbike ทจงหวดบรรมย ผศกษาและเพอนกลมรถบกไบคไดมโอกาสขรถไปชมการแขงขนครงนดวย เมอไปถงบรเวณสนามจะพบกบลานขนาดกวางส าหรบจอดรถมอเตอรไซค เพยงพอตอผทขรถมอเตอรไซคมาชมการแขงขน แตละพนทเตมไปดวยรถมอเตอรไซคหลากหลายยหอ อยางไรกตาม ดวยรายการแขงขนนเปนรายการระดบโลก จงมผทเดนทางเขามาชมการแขงขนจ านวนมาก อาจสญเสยทรพยสนโดยใชเหตหากจอดรถทงไวโดยไมมผใดคอยดแล โดยเฉพาะกบรถดคาตทอะไหลบางชนราคาหลายหมน ซงเปนรวรอยงาย และยงสามารถถอดออกอยางงายดาย การปลอยรถดคาตกบของแตงบนรถราคารวมแสนไวเพยงล าพง จงไมใชทางเลอกทดนก แตโชคดทผศกษาพบวาขางๆ กนนนมบธของบรษทดคาตจดแสดงอย และรอบบรเวณบธกมทจอดเฉพาะส าหรบรถดคาต ทส าคญคอมเจาหนาทรกษาความปลอดภยคอยดแลอ านวยความสะดวกใหอกดวย ดวยความคดทวาตวเองกขรถดคาตเหมอนกน ผศกษาจงขรถตรงเขาไปจอดทนท แตยงไมทนไดจอดเจาหนาทประจ าบธกเชญผศกษาออกขางนอกเสยแลว ซงทราบภายหลงวา เงอนไขผทจะเขาไปจอดได คอตองสมครโปรแกรมเขาชมการแขงขนรวมกบบรษทกอน และโปรแกรมทวากจ ากดผเขารวมกจกรรมอกดวย ในทางตรงกนขามทผศกษาเดนทางมาเอง จงไมมสทธเขาไปในพนทดงกลาว อยางไรกตามผศกษาไมลมเลกความตงใจ ไดตดตอประสานกบ “พชต” ซงเปนผทรจกกบเจาหนาทบรษทดคาตเปนอยางด เพราะพชตเคยซอรถกบบรษทดคาตมาหลายคนแลว โดยตดตอผานแอพพลเคชน “Line” กระทง สามารถเขาไปจอดรวมขางในไดในทสด

จะเหนไดวา สนามของรถดคาตมความความสะเปะสะปะ ไมมระเบยบเรยบรอย สามารถเกดขนอยางกะทนหน เชนกรณทผศกษาตงใจขรถไปรานกาแฟทนครนายก แตกลบตองไปเขอนขนดานชยปราการแทน อกทงยงสามารถเกดขนโดยบงเอญ เชนกรณทจอดรถแบบ exclusive ของบรษทดคาตทสงวนไวส าหรบผรวมกจกรรมบางคน เกดเปนเรองราวประสบการณใหมๆทม

Ref. code: 25595508031092DBH

37

“สนามออนไลน” มาเกยวของ อาท ผศกษาสนทนากบพชต ไหววานใหคยกบเจาหนาทเพอใหสามารถน ารถเขาไปจอดได ทายสดเมอพชตประสานงานกบเจาหนาท ผศกษากสามารน ารถเขาไปจอดไดดงใจหวง “สนาม” ของดคาตจงมความทาทาย เพราะไมสามารถทราบไดวาในแตละวน ในแตละปฏบตการมนจะไปเรมทตรงไหน เรองราวด าเนนไปอยางไร หรอบทสรปจะเปนอยางไร แผนทตงไวในการเขาไปเกบขอมลสามารถคลาดเคลอนไดทกวนาท แตกตางจากงานศกษาวฒนธรรมชนอนทพนทมกมลกษณะเจาะจง หรอสามารถคาดการณไดวาปฏบตการจะเกดขนทใด

2.4.2 ลกษณะของกลมตวอยาง ถงแมงานศกษา ดคาต วฒนธรรมทางวตถ จะใหความส าคญกบรถดคาตในฐานะชอง

“สงของ” หรอ “วตถ” ททรงอทธพลแปรเปลยนสรรพสงใหเปนผกระท าการ กระทงสามารถสรางอาณาบรเวณเปนเครอขาย ยดโยงกนดวยความสมพนธหลากหลายรปแบบ แตทายสดแลวความสมพนธเหลานนจะเกดขนไมไดหากไมม “คน” ประกอบกบธรรมชาตของงานศกษาเชงสงคมศาสตรเปนงานทศกษาความสมพนธระหวางคนภายใตบรบททางสงคมหนงๆอยแลว ในทนผศกษาจงก าหนดให “คน” เปนกลมตวอยางหลกของงานศกษา โดยคนทวากคอผทใชรถดคาตทอาศยอยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงอาจเกดค าถามในเชงทวาท าไมตองเฉพาะเจาะจงกบพนทเขตนเทานน เหตผลเนองจากกรงเทพมหานครเปนเมองหลวงศนยกลางของประเทศไทย มความเจรญรอบดาน อยางยงกบอตสาหกรรมรถยนต รวมไปถงรถบกไบคยหอดคาตดวย จากขอมลพบวา บรษทดคาต ไทยแลนด มโชวรมทวทงประเทศ 13 แหง แบงออกเปนตางจงหวด 10 แหง และในกรงเทพมหานครและปรมณฑลถง 3 แหง ดวยกน (Dealer Locator, 2559) เพราะฉะนนจงอนมานไดวาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลมความเปนไปไดทจะมผใชรถดคาตมากทสดในประเทศ กอปรกบยอดจ าหนายรถดคาตทเพมมากขน จากขอมลปลายป พ.ศ. 2558 ทมสงถง 50 ,000 คน ซงสวนใหญเปนลกคาจากโชวรมทอยในเขตเมอง (Ducati เผยยอดขายกวา 50,000 คน, 2558, ยอหนาท 2) จงมนใจไดวาผใชรถดคาตในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลคอกลมตวอยางทดทสดในการศกษาครงน ในชวงแรกผศกษาไดลองส ารวจสนามเพอศกษาถงลกษณะทวไปของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางมหลากหลายประเภท ซงสามารถแบงแยกยอยไดออกเปน 2 ประเภท ดงน

ประเภทแรก กลมตวอยางทพรอมใหขอมล ในกลมนสวนใหญเปนผใชรถดคาตทสนทสนมกบผศกษา การไดมาซงขอมลจงท าไดงาย ประกอบกบเปนกลมทผศกษามปฏบตการรวมในหลายบรบท การซมซบขอมลจงเกดขนตลอดเวลา อกกรณคอเปนผใชรถดคาตทผศกษาไมรจกและไมเคยมความเกยวของดวย แตมความกระตอรอรนพรอมทจะใหขอมลทเปนประโยชนตอการศกษา

Ref. code: 25595508031092DBH

38

ประเภททสอง กลมตวอยางทไมพรอมทจะใหขอมล ส าหรบกลมตวอยางนสวนใหญกเปนผใชรถดคาตแปลกหนา ซงจะพบเจอไดตามงานอเวนทส าคญๆ รวมไปถงงานมทตง กจกรรมสานสมพนธตางๆ เปนผทไมเคยรจกกบผศกษามากอน โดยเหตผลของความไมพรอมมหลายปจจย เชน ไมมเวลาตอบค าถาม ไมทราบขอมลรายละเอยด ตลอดจนไมประสงคทจะเปดเผยขอมล หรอไมไววางใจผศกษา เปนตน

แมวาจะมกลมตวอยางบางรายทไมประสงคจะใหขอมล แตกนบวาเปนสวนนอย เนองจากสวนใหญแลวกลมตวอยางใหความรวมมอเปนอยางด โดยสามารถใหขอมลทเปนประโยชน มความถกตอง ไมคลาดเคลอน และยนยอมใหผศกษาเขาไปใชชวตคลกคลเพอสกดใหขอมลตกผลกออกมาใชในการวเคราะหได

2.4.3 การเขาสสนาม ส าหรบกระบวนการเขาสสนามทเกดขนไมมความยงยากนก เนองจากผศกษาเปน “คน

ใน” โดยตรง กอปรกบเครอขายดคาต เปนเครอขายทสมาชกมความใกลชด หรอมความสมพนธระหวางกน โยงใยไปมาโดยตลอด ลกษณะของความสมพนธทวไปเปนความสมพนธแบบเปด (open relationship) หรอไมมขอผกมด สมาชกสามารถเขา ตลอดจนออกจากสนามนไดตลอดเวลา เปนตนวา เมอเขามากสามารถเรมตนความสมพนธกบคนอนไดทนท หรอจะยตเมอใดกสามารถท าไดทนทเชนเดยวกน รวมไปถงเรองของมโนธรรมรวม (collective) ในการเปนดคาทสตา (Ducatista) หรอกลมผใชรถดคาตทมระดบความผกพนธคอนขางสง ความเปน “คนอน” กอนหนานนจงถกโยนทงไป เมอเขามาแลวกมแต “ความเปนพวกเรา” เทานน เวนแตวาบางครงการเปนคนในทวานอาจไมไดมผลตอการเขาสสนาม เหนไดจากตวอยางหวขอยอย 2.4.1 เกยวกบสนามของการศกษา กรณการเขาไปจอดรถในพนทพเศษของงาน “World Superbike” ผทจอดไดตองเปนผทเขารวมโปรแกรมการเดนทางกบบรษทดคาตเทานน อยางไรกตามปฏบตการดงกลาวเปนเพยงบรบททเกดขนชวครงชวคราว หรอเปนเพยงกลยทธทางการตลาดทบรษทสรางขนมาเทานน ซงในชวตประจ าวนยงมอกหลายปฏบตการทเกดขน และสามารถสะทอนกระบวนการเขาสสนามในรปแบบนไดเปนอยางด อยางเชน การเขาไปในพนทของคลบ หรอกลมดคาตตางๆ ซงบางกลมแคมรถดคาตกสามารถเขาเปนสมาชกไดทนท เฉกเชน “กลมดคาตเขตหวยขวาง” ทเกดจากการรวมตวของผใชรถดคาตในเขตหวยขวาง สทธสาร ดนแดง และเกษตร-นวมนทร อกหนงกลมทผศกษาไดเขาไปศกษา สภาพทวไปของกลมน คอสมาชกในกลมคอนขางใหความส าคญกบสมาชกทเขามาใหม หรอผใชรถดคาตหนาใหม โดยจะท าหนาทเปนพเลยงคอยแนะน าใหค าปรกษาในทกๆเรอง บรบทเชนนการเขาสสนามจงเปนเรองทงาย ไมมพธรตรองอะไรมากนก ในทางตรงกนขามกบกลมทมความแนนเปนปกแผนอยาง

Ref. code: 25595508031092DBH

39

“กลมดคาตรงสต” ซงสมาชกสวนใหญของกลมเปนพอคาแมคาของตลาดไท หรอนกธรกจในยานรงสต ทมความสนทสนมกนมากอยแลว แมผศกษาจะสวมบทบาทผใชรถดคาตหนาใหมไรสงกด แตกไมไดชวยใหเกดความรสกทวาเปนอนหนงอนเดยวกนกบสมาชกคนอนๆ หรอลงลกไปถงจดทเกดความไววางใจจากสมาชกภายในกลมได ทกครงทมการพบปะสงสรรค ผศกษามกจะถกเมนเฉย ไมคอยไดรบความสนใจ และไมมความส าคญกบสมาชกภายในกลมเทาใดนก ดวยเหตทวาบางสนาม หรอบางพนทมนมกฎระเบยบ บรรทดฐาน (norm) หากสามารถปฏบตตามได กจะไดรบความไวเนอเชอใจ แตสงเหลานไมไดปรากฎอยางเปนรปธรรม ตองอาศยการสงเกต และปลอยใหเวลาไดตกผลกสกระยะหนงเพอซมซบวฒนธรรม วถแบบแผน อยางไรกตามกฎระเบยบ บรรทดฐานของกลมดคาตรงสตทแฝงอยโดยนยมหลายประการ อยางเชน ตองเขารวมกจกรรมของกลมอยางสม าเสมอ โดยทวไปจะจดขนทกเยนวนศกรของสปดาห บรเวณตลาดไท ซงจะมธรรมเนยมการเปดคอรสสอนการขบขใหกบสมาชกภายในกลม ท าใหในชวงแรกผศกษาจงเขารวมกจกรรมดงกลาวอยางไมขาดตกบกพรอง ทวามนไมไดจบสนเพยงเทานน เมอเลกคลาสแลวสมาชกจะชวนกนขรถออกไปสงสรรค ซงจดนมความนาสนใจ ผศกษาพบวาสไตลการขรถของสมาชกในกลมคอตองใชคว ามเรวสง เคนสมรรถนะของรถใหมากทสด ในสวนของผศกษาไมคอยเหนดวยกบพฤตกรรมดงกลาว เพราะมความเสยงตอการเกดอบตเหตคอนขางสง และสมาชกของกลมเองกประสบอบตเหตอยบอยครง ผศกษาจงเลอกไมปฏบตตามขนบดงกลาว ผลลพธคอสมาชกบางคนไมคอยสบอารมณกบความแขงขอและดอรนของผศกษา แตเพอสรางความสนทสนมไวเนอเชอใจในการลวงลกเอาขอมล ผศกษาจงจ าใจตองปฏบตตามมตของกลม กลาวคอ ไปรวมกจกรรมทกครง และขรถเรวทกครงดวยเชนกน ไมนานนกสมาชกในกลมเกดความเชอใจ ทายสดกยนยอมเปดเผยขอมลทเปนประโยชนตอการศกษาในเวลาตอมา หากนบรวมระยะเวลาตงแตเรมของการเขาสสนามในรปแบบนพบวา ผศกษาใชเวลากวา 3 เดอน ในการเขาสสนาม เพอเขาไปสงเกตการณ พดคยเสวนาจนไดมาซงขอมลทนาเชอถอ สามารถน ามาวเคราะหงานศกษาตอไปได

จากขอมลขางตนสะทอนใหเหนถงขอดของการเปน “คนใน” ในทนคอการเปนผใชรถดคาตของผศกษา เพราะท าใหการเขาสสนามเปนเรองทงายดาย ไมตองวางแผน ไมตองตอรอง หรอมกระบวนการใดๆ ในการเขาสสนาม แตกไมใชทงหมดเสยทเดยว เนองจากบางบรบทของการเขาสสนามมกฎระเบยบ บรรทดฐาน ความยากคอสงเหลานไมปรากฎเหนอยางเปนรปธรรม ท าใหผศกษาตองเกบขอมลตงแตยงไมไดเขาสสนาม กอปรกบคอยสงเกตการณสภาพแวดลอมของพนท รวมไปถง “คน” ในพนทนนดวย เพอท าใหตนเองกลมกลนกบวฒนธรรมดงกลาวไดมากทสด

Ref. code: 25595508031092DBH

40

2.4.4 การวางตวในฐานะผวจย กอนทจะเปนงานศกษาชนน การเขาสสนามคอการรวมกจกรรมสานความสมพนธ

ระหวางผศกษากบสมาชกคนอนๆ ทอยในสถานะของ เพอน - พ - นอง แตเมอบทบาทไดเปลยนมาเปน “ผศกษา” หรอ “ผวจย” การวางตวตองปรบเปลยนตามไปดวย แมวาวธการโดยหลกจะเนนการสงเกตการณอยางมสวนรวม ทกลมตวอยางไมสามารถรบรไดวาตนถกสงเกต ถกบนทกหรอประมวลผลในชวงไหน แตความรสกภายในจตใจของผศกษากลบเกดความยอนแยงทต วเองตองสวมบทบาทนไปพรอมๆ กบการรกษาความสมพนธลกษณะเดม ประกอบกบบางครงเกดความผดพลาดเมอผใชรถดคาตบางรายทราบถงวตถประสงคทแทจรงในการเขามาของผศกษา หลงจากนนกมทาททเปลยนไป ไมพดคยและทกทาย เกดความระแวดระวง ตตวออกหางอยางเหนไดชด ซงทายทสดสงเหลานกสงผลกระทบตอขอมลทไดรบ ท าใหขอมลทไดไมมความเทยงตรง อยนอกเหนอจากความเปนจรง เพราะกลมตวอยางเกดอคตกบผศกษา ในชวงทรจกกนตอนแรก ผศกษากบกลมตวอยางสานสมพนธกนดวยสองลอ เพอมตรภาพความสมพนธอนด แตในทนผศกษาถกมองราวกบมจฉาชพลวงลกขอมลโดยการใชรถมอเตอรไซคเปนเครองมอ ไรซงความนาเชอถอ ดงนน บางครงจงตองมการจดการกบภาวะดงกลาว เพอใหปฏบตการรวมในชวตประจ าวนเปนไปอยางลนไหล โดยทไมหลงลมจดยนของการเขามาศกษาและเกบขอมลดวย กรณตวอยาง ครงหนงผศกษาไดขรถไปยานทองหลอ เพอไปมทตงพบปะสงสรรคกบกลมตวอยางบรเวณ Market Place Thonglor หางสรรพสนคาและยานการคาชอดงของซอยทองหลอ โดยหลงจากไปถงทหมายไดตกลงกนใหมวาใหยายสถานทไปราน Gram รานผบบารในละแวกนน ซงแนนอนวาตองมการดมแอลกอฮอลอยางแนนอน แตส าหรบผศกษาแลวการลงทนเดนทางฝารถตดจากทพกยานรงสตมาถงทองหลอนคงไมไดมาเพราะการกนดม แตมาเพอการเกบขอมลโดยเฉพาะ อยางไรกตามเมออยในสถานการณ หรอบรบทดงกลาว ผศกษาพบวาเปนเรองทคอนขางยากในการจดหมวดหมแยกแยะบทบาท ทงในสวนของการเปนผมามทตง หรอในสวนของผวจย หากเลอกทจะสนกรวมสงสรรค อาจจะเสยงานเสยการ แตหากเลอกเกบขอมลอยางเดยวกอาจขาดความไวเนอเชอใจ ขอมลทไดกเปลาประโยชน ในทนผศกษาจงเลอกสงสรรคไปพรอมๆ กบการเกบขอมลผานการพมพ fieldnote บนสมารทโฟนไปดวย หลายครงตองพมพผดพมพถก เพราะฤทธแอลกอฮอล แตนกคอรสชาตของภาคสนามทนกวจยหลายคนตองประสบพบเจอเปนธรรมดา

ฉะนนสวนใหญแลวการวางตวหรอการปรบตวในสนาม ผศกษามกด าเนนบทบาทของการเปนผใชรถดคาต และการเปนผวจยควบคกนไปเสมอ ซงอยในขอบเขตของวธวจยแบบสงเกตการณอยางมสวนรวม ทวาในสถานการณจรงของงานศกษานรายละเอยดแตละเหตการณมนม

Ref. code: 25595508031092DBH

41

ความเขมขน ลกซงซบซอน การเขามาเพอสงเกตและบนทกขอมลไลเรยงกนไปจงอาจไมไดขอมลทสมผสถงหวงอารมณในบรบทนนจรงๆ ได ผศกษาจงเลอกผสมผสานทกบทบาทไวในตวเอง หากอยกบกลมดคาตกสวมบทบาทของการเปนสมาชกของเครอขาย ใหความสมพนธกบทกปฏบตการทไมใชเพยงสงเกต แตเขาไปรวม “เลน” ในแตละบรบทดวยอารมณรวมอยางแทจรง ขณะเดยวกนในฐานะการเปนผวจยกตองพรอมบนทกขอมลอยตลอดเวลา แตกไมไดใหความส าคญกบการจด field note จนมากเกนไป เพราะเรองราวมกถกถายทอดผานภาพถายเปนสวนใหญ อปกรณทตองเตรยมจงไมใชเพยงสมดจดบนทก แตตองรวมไปถงกลองคอมแพคหรอแบตเตอรส ารองชารจมอถอดวย

แมวากระบวนการเหลานจะตกอยในขายของวธการสงเกตการณอยางมสวนรวม ทวาในการ “การสงเกตการณ” และ “การมสวนรวม” ของงานศกษารถดคาตอาจมความเขมขนกวางานชนอน เชน ในเรองของการสงเกต นอกจากสงเกตคนอนแลวยงตองสงเกตตนเองดวย ทงนเพอวเคราะหวาควรปรบตวใหเขากบสถานการณอยางไร หรอวางตวแบบไหนใหเหมาะสมกบเหตการณในขณะนน ตลอดจนการมสวนรวมทอาจจะไมใชการเขาไปรวมท ากจกรรมแบบเกๆกงๆ แตส าหรบผศกษา คอตองมสวนรวมอยางถงทสดเทาทจะสามารถท าได เชน เมอมการสงสรรคเฉลมฉลอง ผศกษากรวมฉลองอยางเตมท นอกเหนอจากความลนไหลและราบรนในการเกบขอมลแลว ยงเปนการตอกย าตนเองใหเขาใจ เขาถง เครอขายดคาตในลกษณะทด าดงลงลก กลาวคอ รทกซอกทกมม มอารมณรวมทกหวงกาลเทศะ เขาใจความชอบ วถชวตไลฟและสไตลของคนอน ในแบบเดยวกบทเขาใจตนเอง เพราะงานนไมใชเพยงกลมตวอยางทอยภายใตเครอขายดคาต แตผศกษาเองกเปนหนงในนนเชนเดยวกน

2.4.5 เครองมอทใชและวธการไดมาซงขอมล ในหวขอนถอวาเปนสวนส าคญทสดทจะอธบายวากระบวนไดมาซงขอมลของงานศกษา

ชนนเปนอยางไร รวมถงมกลยทธขนตอนอยางไรเพอใหขอมลทไดสามารถตอบโจทยค าถามของการศกษาไดอยางแทจรง ในเรองเดยวกนนน ผศกษาไดแบงออกเปน 3 วธ ดงน

วธทหนง วเคราะหขอมลจากเอกสารทมเนอหาเกยวกบรถดคาต ผศกษาใชหนงสอสงพมพในการวเคราะหขอมล โดยเฉพาะขอมลเชงประวตศาสตรท

สวนใหญเปนหนงสอตางประเทศจ าพวก documentary ซงมการอธบายถงจดก าเนดรถดคาตไปจนถงเหตการณส าคญ รวมถงรายละเอยดของรถดคาตแตละรน โดยขอมลเหลานเปนประโยชนตอการสงเคราะหขอมลในเรองความยงใหญของรถดคาต รวมถงประเดนปลกยอยทมความส าคญตองานศกษา เปนตนวา รนของรถ อะไหลวสด หรอบคคลส าคญ โดยขอมลทไดนนมความนาเชอถอ เพราะมแหลงอางองทชดเจน ขณะเดยวกนเอกสารอกประเภททผศกษาใชเปนแหลงขอมลในการศกษาคอ

Ref. code: 25595508031092DBH

42

นตยสารรถมอเตอรไซค เนองจากภายในนตยสารมเนอหาเกยวกบรถดคาตรวมสมยในหลายๆเรอง เชน รถรนใหม การตกแตงรถดคาต กลม/คลบดคาต หรอบทสมภาษณผใชรถดคาต ขอมลจงมความหลากหลาย อยางยงกบเนอหาทมการน าเสนอขอมลบางสวนของบรษททปกตแลวจะไมสามารถเขาถงไดในภาวะปกต เนองจากเปนความลบของบรษท

เอกสารออนไลนเปนขอมลอกชดทมความส าคญ ซงไดมาจากเวปไซตตางๆ โดยเฉพาะสอใหมอยางโซเชยลม เดย เชน Line Facebook Youtube ทมการน าเสนอขอมลท ทนสมยหลากหลายรปแบบ ในทนผศกษาใชวธถายภาพหนาจอ (capture) บนทกรปภาพ รวมถงปรนทขอมลทส าคญเพอใชในการวเคราะห เชน สถานะบนเฟซบค (status) บทสนทนาในแอพพลเคชน ไลน (Line) ขาวและบทความ บนเวปไซต โดยเฉพาะเวปไซตกลางของดคาตทมการเผยแพรขอมล ทงขอมลเชงประวตศาสตร ขอมลรวมสมย และท เกยวกบรถดคาตในมตตางๆ เชน ดานเทคโนโลย เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ตลอดจนศกษาภาพเคลอนไหว หรอวดโอบนเวปไซตอยาง Youtube ดวยเชนกน

วธทสอง เพอใหไดขอมลเชงลกของเครอขายดคาต ในสวนของวธน ผศกษาใชการสมภาษณผใชรถดคาต โดยแบงเปน 2 กลม ไดแก กลมท เนนขอมลทวไป และ กลมทมการสมภาษณเชงลก โดยมรายละเอยดดงน

กลมทเนนขอมลทวไป ผศกษาใชวธการสมภาษณพดคยกบกลมตวอยางถงเรองทเกยวกบรถดคาตเบองตน เชน ขอมลสวนบคคล รถดคาตทใช ท าไมถงเลอกใชรถดคาต โดยสมภาษณทงสน 30 คน ผานการใชเทคนคหากลมตวอยางแบบ “Snowball sampling” หรอการใหกลมตวอยางกอนหนาทได แนะน ากลมตวอยางคนอนตอไปเรอยๆ แตกมกลมตวอยางบางรายทผศกษาเปนคนเลอกดวยตวเอง โดยเลอกเฉพาะผทสนทสนม หรอเปนผใชรถดคาตทสามารถเขาถงขอมลไดงาย เพอความสะดวกในการเกบรายละเอยดไปวเคราะห อกทงเพอใหขอมลทไดรบมความนาเชอถอ ลกซงและละเอยดออนเปนพเสษ โดยใชวธการสมภาษณคนละ 2 ครง ครงละ 30 นาท ทงน การสมภาษณครงแรกผศกษานดหมายสถานทดวยตวเอง ซงสวนใหญคอรานกาแฟทใหอารมณผอนคลายเหมาะแกการสนทนา และการสมภาษณครงทสอง ใชวธสมภาษณจากปฏบตการจรง กลาวคอ ผศกษาเขาไปรวมขรถ หรอรวมกจกรรมกบกลมตวอยาง พรอมๆกบพดแทรก หรอสมภาษณไปพรอมๆกบทเหตการณก าลงด าเนนอย เพราะเชอวาขอมลทไดสามารถสะทอนใหเหนถงอารมณความรสก (sensilbilty) เนองจากเปนขอมลเชงประจกษ สงทแสดงออกมานน ออกมาจากกนบงความรสกของกลมตวอยางผถกสมภาษณอยางแทจรง ส าหรบรายละเอยดขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางทเนนขอมลทวไป มดงน

Ref. code: 25595508031092DBH

43

ตารางท 1 กลมตวอยางสมภาษณขอมลทวไป

ชอ อาย อาชพ รถดคาตทใช จ านวนปทใชรถดคาต

1. ชง 28 วศวกรโยธา Monster 796 2 2. พโป 30 ธรกจรานอาหาร Diavel 1200 1

3. โอหม 28 วศวกรไฟฟา Hypermotard 821 1

4. พเตย 32 นกกฎหมาย Diavel 1200 2 5. พหวองง 38 ธรกจหอพก Multistrada 1200

Panigale 899 2

6. พบาว 48 ธรกจสงออกผกผลไม Panigale 899 2

7. พบม 32 รบราชการ Monster 821 1

8. แชมป 27 ธรกจรบเหมา/รานเครองเขยน Monster 821 1 9. พอวน 37 รบราชการ Monster 796 2

10. พแซค 35 ธรกจขายสง Monster 821 1

11. พเอ 47 รบราชการทหาร Diavel 1200 3 12. นองเกรซ 26 รบราชการคร Monster 821 1

13. พปญญา 31 รบราชการ Monster 795 2 14. พบก 42 เจาของรานบกไบค Panigale 899 2

15. พถวล 38 รบราชการ Monster795 2

16. พหยก 39 วศวกรเครองกล Streetfighrt 848 3 17. พตอง 30 วศวกรไฟฟา Monster 1100 3

18. พชลล 34 รบราชการทหาร Monster 821 1

(ตอ)

Ref. code: 25595508031092DBH

44

ตารางท 1 กลมตวอยางสมภาษณขอมลทวไป

ชอ อาย อาชพ รถดคาตทใช จ านวนปทใชรถดคาต

19. พฝน 41 วศวกรเครองกล Streetfighter 3 20. นองแบงค 22 นกศกษา Monster 795 1

21. พตน 33 ชางประจ ารานบกไบค Monster 900 2

22. พโอต 32 รบราชการ Monster 821 1 23. พปอม 28 ธรกจชบโครเมยม Monster 821 1

24. นองอากรา 28 ธรกจเคมภณฑ Monster 796 2

25. พปอนด 34 ธรกจน าเขา-สงออก ลกชน Panigale 1199 3 26. พบอย 36 ธรกจรานกาแฟ Monster 795 2

27. นองหมง 23 วศวกรคอมพวเตอร Monster 795 2 28. พเบรท 32 ธรกจรานเสอผา Monster 795 3

29. นองบ 22 นกศกษา Monster 796 3

30. พวฒน 3 ธรกจฟารมไกชน Monster 821 2 กลมทใชการสมภาษณเชงลก โดยผศกษาเลอกกลมตวอยางทใชสมภาษณ จ านวน 10

คน พจารณาจากระยะเวลาการใขรถดคาต ตองไมนอยกวา 3 ป เนองจากเปนระยะเวลาทวเคราะหแลววา ผใชรถคนดงกลาวเปนผทชนชอบรถดคาตอยางแทจรง รวมถงมความเหนยวแนนจงรกภกด และมส านกความเปนดคาตสตาสง สงเกตไดจากปฏบตการในชวตประจ าวนมกจะมรถดคาตเขามาเกยวของหลากหลายรปแบบ เชน ความถของการขรถ การออกไปสงสรรคกบผใชรถคนอน สงของเครองใชเกยวกบรถดคาต ซงกลมตวอยางเหลานน บไดวาเปนสมาชกหรอองคประกอบภายใตเครอขายดคาตทคงทนถาวร (durability) ไมแยกยายเลอนหายไปตามกาลเวลา สามารถอธบายความตนลกหนาบางเกยวกบดคาตได อกประการหนงคอ เปนผทมความสนทสนมกบผศกษา ดวยคณประโยชนดานการเขาถงขอมล สามารถพดคยแลกเปลยนประสบการณเกยวกบรถดคาต ไปราวในชวตประจ าวนทครอบคลมในทกๆเรอง โดยกระบวนการทใชสมภาษณไมมลกษณะเฉพาะตายตว สวนใหญเกดขนผานปฏบตการในชวตประจ าวนทผศกษาเขาไปแทรกแทรงแฝงฝงเชนเดยวกบกลมแรก แตกตางทความถในการสมภาษณของกลมน มจ านวนครงและมความหลากหลายของบรบทเหตการณ

Ref. code: 25595508031092DBH

45

มากกวา โดยผศกษาสมภาษณกลมตวอยาง คนละ 5 ครง ไมจ ากดระยะเวลาในการสมภาษณ ปลอยใหบทสนทนาพดคยลนไหลไปตามเหตการณทด าเนนไป เพอใหไดขอมลทเปยมลนไปดวยหวงอารมณของผถกสมภาษณ ส าหรบขอมลรายละเอยดสวนบคคลของกลมตวอยางทสมภาษณเชงลก มดงน

ตารางท 2 กลมตวอยางสมภาษณเชงลก

ชอ อาย อาชพ รถดคาตทใช จ านวนปทใชรถดคาต

1. พชต 47 ธรกจสงออกเครองปรบอากาศ Diavel 1200 Monster 795 Panigale 899 Monster 900

10

2. นองวอยซ 25 ดารานกแสดง Monster 795 4 3. พเชาว 33 วศวกรปโตรเคม Hypermotard 796 4

4. พแมกซ 29 ธรกจโลจสตกต Streetfighter 1098 5

5. พนน 41 เจาของรานซอม - บรการ รถดคาต

Hypermotard 796 Ducati 996

Ducati Scramble Monster 900

10

6. นองพร 25 สจวต/นกบนฝกหด Panigale 1199 4 7. พวทย 32 รบราชการ Monster 795 4

8. นาบอม 39 ธรกจรานเสอผา /น าเขาสนคาแบรนดเนม

Monster 1100 5

9. พกอลฟ 30 รบราชการต ารวจ Monster 796 4

10. พนก 37 เจาของสตดโอถายภาพ Monster 821 3

วธทสาม สอดคลองกบการมองภาพเครอขายดคาตผานกระบวนการทางวฒนธรรม ใน

วธทสามน ผศกษาใชวธสงเกตการณอยางมสวนรวม กลาวคอ เขาไปสงเกตและรวมใชชวตไปกบกลมตวอยาง ควบคไปกบการสมภาษณและพดคย โดยเขารวมในบรบททส าคญซงมรถดคาตเขาไป

Ref. code: 25595508031092DBH

46

เกยวของ รวมถงกจกรรมตางๆ ทเกดขนในหมผใชรถดคาต เชน การขรถ กจกรรมพบปะสงสรรค (meeting) การทองเทยว (ออกทรป) ไปจนถงกจกรรมทถกจดขนโดยบรษทดคาต หรอออกาไนซอนๆอยางเชน งาน Motor Show, Motor Expo งาน BMF หรอ Bangkok Motor Festival เปนตน รวมถงการเขาไปสงเกตการณในกลมรถดคาต เชน กลมดคาตรงสต กลมดคาตหวยขวาง กลมดคาตธนบร กลมดคาตพระราม 3 เนองจากกลมรถดคาตทกลาวมานนมขนาดคอนขางใหญ หรอมสมาชกสงกดในกลมจ านวนมาก กอปรกบตวผศกษาเองรจกคนเคยกบสมาชกภายในกลมดงกลาวอยพอสมควร ถงแมจะไมไดยนยนตวตนวาสงกดกลมใดเปนหลก แตการไปมาหาสของแตละกลมกเปนไปอยางราบรน ท าใหขอมลมความครบถวน ชดเจน และมอารมณความรสกรวมตามทคาดหวงไว อยางไรกตามในบางครงการสงเกตการณในกจกรรมบางกจกรรมกไมไดจ าเพาะเจาะจงวาตองอยในพนทของกลมรถดคาตสามกลมนเทานน เนองจากปฏบตการทเกยวของกบรถดคาตไมเลอกทเกด บางครงคาดเดาได ในทางกลบกนบางครงกคาดเดาไมได อกทงปฏบตการทเกดขนก ไมไดมรปแบบทตายตว บางเหตการณอาจเปนสงใหมหรอไมเคยเกดขนมากอน เชน คลบ Ducati Owners Club หรอ “DOC” คลบระดบประเทศของผใชรถดคาต เดมทในประเทศไทยยงไมไดรบความสนใจนก กระทงอยมาวนหนงคลบ DOC กลบถกใหความส าคญขนมาจนกลายเปนคลบทเปนศนยกลางของผใชรถดคาตในประเทศไทยจนถงทกวนน วธการลกษณะนสอดคลองกบการอธบายลกษณะของสนามของงานศกษานทกลาวไวในชวงแรก กลาวคอ ไมมสนามทชดเจน ไรพนธนาการดานพนทและเวลา หรอทกๆททมรถดคาตกมแนวโนมวาจะกลายเปนสนามใหมๆ ไดเสมอ

2.4.6 ชวงเวลาของการศกษา สบเนองจากชวงป 2555 - 2556 เปนปแรกทผศกษาไดรจกและครอบครองรถบกไบค

เชนเดยวกนทเปนชวงแรกของการศกษาตอในระดบปรญญาโท คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา สาขาการวจยสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตรแหงน ภายหลงเกดความคดรเรมทจะพฒนาตอยอดความสนใจใหเปนงานศกษาทางสงคมศาสตร จงไดเตรยมขอมลเอกสาร รวมถงลงภาคสนามไวแตเนนๆ หากนบระยะเวลาของงานศกษาชนนจงอาจกลาวไดวา จดเรมตนของการศกษามมาตงแตป 2556 แลว อยางไรกตามชวงเวลาทพฒนาเปนโครงรางวทยานพนธอยางเปนรปธรรม คอชวงตนเดอนมกราคม ถง เดอนมถนายน ป พ.ศ. 2558 ซงเปนชวงเวลาทผศกษาใหเวลาตวเองท าความรจกกบรถดคาตในทกๆดาน ศกษาคนควารวบรวมเอกสาร วเคราะหขอมลตามแหลงขอมลตางๆ เพอสรางองคความรเกยวกบรถดคาตใหมากทสด จากนนจงเรมลงพนทท าความเขาใจกบเครอขายดคาตในชวงเดอน กรกฎาคม ไปจนถงสนป 2558 และเรมวางแผนเขยนวทยานพนธในป 2559 โดยผศกษาใชเวลาพฒนางานศกษาสลบกบการลงสนามมาเรอยๆ เพอใหขอมลมความสดใหมทนสม ย และ

Ref. code: 25595508031092DBH

47

คาดการณไววาทกกระบวนการของงานชนนจะเสรจสนในเดอนมถนายน ป 2560 รวมระยะเวลาการศกษาทงสน ประมาณ 4 ป ซงเปนระยะเวลาทเพยงพอและเหมาะสม สามารถยนยนไดถงกระบวนการขนตอนทมคณภาพในแงของการเปนงานวจยเชงสงคมศาสตร

Ref. code: 25595508031092DBH

48

บทท 3 กระบวนการกอรางสรางโลก และ กระบวนการกอรางสรางความสมพนธ

เนอหาในบทนเปนขอคนพบจากภาคสนาม โดยผศกษาใชวธการอธบายเลาเรอง

ผสมผสานไปกบการวเคราะหรางแหของความสมพนธภายใตเครอขายดคาต เพอตอบค าถามตามโจทยของการวจย ทงน ผศกษาไดแบงหวการขอวเคราะหองตามกรอบการศกษาทวางไว ซงไดแกการศกษาถง กระบวนการหลอมรวม (assemble) กระบวนการแยกออก (disassemble) และกระบวนการกลบเขามาหลอมรวมกนใหม (reassemble) ขององคประกอบตางๆ ภายในเครอขายดคาต ผาน 4 ประเดนหลก ไดแก กระบวนการกอรางสรางโลกดคาต กระบวนการกอรางสรางความสมพนธ กระบวนการลดทอนยอนแยง และกระบวนการธ ารงครกษา สบทอด - สานตอวฒนธรรม อยางไรกตามในภาคของการวเคราะหอาจไมสามารถทจะไลเรยงล าดบปรากฎการณบางอยางตามกรอบของการศกษาทวางไว เนองจากความสมพนธภายใตเครอขายดคาตมการไหลเวยนเปลยนผานอยตลอดเวลา ไมสามารถแบงวรรคแบงตอนไดวาสงใดจะเกดขนกอน หรอเกดขนในภายหลงได

ในการน สามารถยกตวอยางในเรองของกระบวนการหลอมรวมซงมประเดนทเกยวของ ไดแก เรองของการกอรางสรางโลกดคาต ซงสวนใหญจะวเคราะห เนอหาควบคไปกบมต เชงประวตศาสตร ซงเปนสงทเคยเกดขนมาแลว ฉะนนในประเดนนจงไมมปญหาในเรองการเรยงล าดบปรากฎการณใหเหน แตส าหรบเรองของการกอรางสรางความสมพนธ ในความเปนจรงไมสามารถจบวางชดของความสมพนธ ไลเรยงล าดบกอนหลง หรอควบคมความสมพนธใหเปนไปตามทศทางทตองการได เชน การสานความพนธของผใชรถดคาตหนาใหม อาจเกดขนโดยความบงเอญจากการเขาไปรวมกจกรรมทางสงคมตางๆ หรออาจเกดจากการใชโซเชยลมเดยเปนสอกลาง ท าใหเสนทางของความสมพนธของผใชรถดคาตสองคนไมเหมอนกน ตองเผชญกบปฏบตการในชวตประจ าวนทแตกตางกน จนทายทสดคนหนงเกดความรกและผกพนธ กลายเปนรางแหความสมพนธทแขงแรงทนทานของเครอขาย ในทางตรงกนขามอกคนหนงตองเผชญประสบการณทเลวราย จนตดสนใจต ดสายใยความสมพนธออกจากเครอขายดคาตกเปนไปได หรอจะเปนในเรองของการหลอมรวมเขามาใหมทเครอขายมกจะมกลไกฟงกชนไปพรอมๆกบกระบวนการอนอยแลว ยกตวอยางเชน ผใชรถคนหนงตองพบเจอกบปญหาจกจกของรถ ทงเรองความรอน ระบบไฟฟา และเครองยนตทไมเสถยร จนตดสนใจทจะขายรถ ถอนตวออกจากเครอขายดคาต แตทวารถกลบขายไมได ดวยเหตผลทวาไมมคนซอ และทคนไมซอกสบเนองมาจากมายคต คานยมความเชอเรอง “ความเปนดคาต” ในเชงลบ

Ref. code: 25595508031092DBH

49

ท านองทวา รถแพง รถหร หรอรถยโรป มนดแลยาก อะไหลหายากและราคาสง ไมอดทนเทารถทวไป ในบรบทนความเปนดคาต กลายเปนผกระท าการ (actor) ทจ ากดคนนอก ขณะเดยวกนมนกฉดรงไมใหคนใน หรอคนทใชรถดคาตตองหลดรอดออกไปจากเครอขาย เปนตน

อยางไรกตาม หากวเคราะหตามบรบทท เกดขนกมความเปนไปไดท เรมแรกนน เครอขายดคาตกอรางสรางรปธรรมของโลกดคาตขนมากอน จากนนความสมพนธขององคประกอบภายใตโลกดคาตนนจงรวมกนสรรสรางคความยงใหญจนกลายเปนเครอขาย และเมอเกดขนไประยะหนงแลว ความสมพนธสวนหนงเกดการเชอมประสาน ขณะเดยวกนกมสวนทเกดการยอนแยงแตกหก ในทนฟงกชนของเครอขายจะคอยๆฟนฟรกษา เพอหลอมรวมองคประกอบสรางความสมพนธโยงใยเชอมแนนกนอกครง ซวสามารถอภปรายไดดงน

3.1 กระบวนการกอรางสรางโลก “ดคาต”

3.1.1 ปฐมบทแหงความยงใหญ ในสวนน เปนการอภปรายจดเรมตนทเครอขายของรถดคาตไดถอก าเนดขนในโลก

รวมถงการธ ารงครกษาเครอขายใหมนคงแขงแรงและยาวนานเหนอกาลเวลาผานผกระท าการหลก เชอมโยงไปถงเรองราว “ความเปนดคาต” กบสงคมผใชรถดคาตในประเทศไทย โดยในสวนทายผศกษาเลอกใชกลม “ดคาตหวยขวาง” ในการอธบายและอนมานการศกษา เนองจากอตชวประวตของสมาชกภายในกลม มความหลากหลาย ทงในเรองของอาย อาชพการงาน รายได ทศนคตทมตอรถดคาต หรอระยะเวลาทไดคลกคลกบรถดคาต เปนตน ทงน เพอวเคราะหภาพรวมของรถดคาตทไดสรางรางแหเสนใยเครอขายดคาตไปทวทกมมของโลก โดยเฉพาะในประเทศไทยทดเหมอนวาเครอขายดคาตจะลงรากฝงลก อาศยอย (dwelling) ในสงคมไทยมานานแสนนาน

ตามคานยมดงเดมของผชนชอบรถบกไบค “รถดคาต (DUCATI)” ถกจดใหอยในคลาสรถ ไฮ-เอนด (high-end) เปนรถราคาแพง จ าแนกอยในกลมผบรโภคตลาดบน หากใครไดครอบครองรถดคาต กเทากบวาเปนผมฐานะหรอมรสนยม แมวาในภายหลงการน าเขารถดคาตมาจ าหนายในประเทศไทยจะคอนขางท าไดงาย อตราภาษลดลง ราคาตวรถลดลงเปนทจบตองได แตกหาลดราคา “ความเปนดคาต” ไดไม หลายคนยงโหยหาความเปนดคาต ความสวยหรดดและมสไตล ทคอยสะกดผคนรอบขางใหตองมนตเสนห กลาวอกนยหนง นอกจากรถดคาตในฐานะของรถบกไบคแลว ยงเปนเครองมอในการไดมาซงสถานะ ความหมาย หรอคณคาบางอยาง อยางไรกตามภายหลงความเชอเหลานเรมถกทาทายดวยค าถามตางๆ นานา เปนตนวา ตวบทอนทจรงของรถดคาตนนเปนเชนไร

Ref. code: 25595508031092DBH

50

เปนไปไดหรอไมทวตถวสย (objectivity) ของวตถชนน แทจรงแลวอาจไมเปนในแบบทหลายคนเขาใจ ความเชอและคานยมทยดโยงเปนลกษณะเดยวกนทวทกมมโลกถกครอบง าโดยกระบวนการทางวฒนธรรม โดยตวแสดงหรอผกระท าการของเครอขายนนไดรวมกอรางสรางรป (shape) ยดโยงใหเครอขายมความคงทนถาวร ขณะทปจเจกบคคลเองกเปนหนงใน “ผกระท าการ (actor)” ภายใตเครอขายนดวยเชนกน

จากการศกษาขอมลเอกสารทางประวตศาสตร ประกอบกบการไดพดคยกบผทใชรถดคาต สวนหนงท าใหทราบวา ความยงใหญรวม 90 ป ของรถดคาตเกดขนไดเพราะต านานแหงการเปน “จาวแหงสองลอ” โดยดคาตเปนรถมอเตอรไซคขนาดใหญ หรอรถบกไบคทสามารถพชตชยในรายการแขงขนมอเตอรไซคทางเรยบไดอยางนบไมถวน ในทางตรงกนขามรถประเภทหรอยหออนกสามารถสรางความยงใหญผานเรองราวในลกษณะนไดเชนกน แตสงทเปนขอแตกตางระหวางรถจ าพวกนนกบดคาต คอเรองราวประวตศาสตรทมชวตชวา ต านานอนชวนฝนกามขามผานวนและเวลา ยงปรากฎใหเหนในยคปจจบน ประวตศาสตรของรถดคาตจงเพยบพรอมไปทงเรองราวทชวนฝนและมตวตนจรงๆ ยกตวอยางเชน นกแขงในอดตทสรางชอเสยงใหกบดคาต Paul Smart Mike Hailwood (jacksopi, 2555) จนเกดเปนเครอขายของความยงใหญกวา 90 ป ในท านองเดยวกนน จอรจ รทเซอร (Ritzer, 2004. p.2) ไดเสนอไววา การจะท าความเขาใจเครอขายใดๆ ตองศกษาผกระท าการหรอตวแสดง ในลกษณะตามตดแบบท เรยกวา “following the actor” เพอตแผกระบวนการทผกระท าการดงกลาวไดจารก (inscription) ต าแหนงแหงทบนเครอขายนนๆ ดงนน ในบรบทนน ผศกษาจงเชอวาการตามตด “ผกระท าการแรกเรม” ทภายหลงไดกลายมาเปนผกระท าการหลกของเครอขายนน จะชวยใหเขาใจถงบทปฐมฤกษความยงใหญของเครอขายดคาตได โดย ผศกษาอธบายภาพรวมของ “เครอขายดคาต” ควบคตามล าดบเหตการณส าคญทางประวตศาสตร ดงน

ในป ค.ศ. 1922 - 1926 แรกเรมเดมท “ดคาต” คอบรษทดานการวจยและผลตเทคโนโลยเพอการสอสารทชอวา “Società Scientifica Radio Brevetti Ducati” ซงมาเรมผลตระบบเครองยนตเอาในภายหลงชวงป ค.ศ. 1944 - 1945 โดยตดตงเครองยนตดงกลาวเขากบจกรยาน ใชชอวา “คตโชะโล (Cucciolo)” มนยความหมายคอ “สตวทเพงเกดขนใหม” นบวาเปนสองลอผสรางโลกดคาตคนแรกทไดผลการตอบรบเปนอยางด เนองจากสามารถจ าหนายทวโลกไดถง 250,000 คน (jaksopi, 2555, อางแลว)

ในแงของเครอขายดคาต จดนอาจยงไมเหนรปธรรมทเดนชดวาจะมทศทางเปนอยางไร สงหนงทสะทอนอยางเหนไดชดคอความไมปะตดปะตอกนขององคประกอบ เนองจากแรกเรมเดมทบรษทดคาตเปนบรษทวจยการสอสาร แตกตางกนอยางสดขวกบการผลตรถจกรยาน หรอแทบไมม

Ref. code: 25595508031092DBH

51

ความเปนไปไดเลยกบการกาวเขาสการเปนเครอขายดคาต สดยอดรถมอเตอรไซคในอนาคต แตกพอมเคาลางอยบางในจดท จกรยานคตโชะโลมการตดตงเครองยนต ซงมความคลายคลงกบรถมอเตอรไซค จงมความเปนไปไดทบรษทดคาตในสมยนนจะผลตรถมอเตอรไซคขนมาจรง อยางไรกตามจะพบวา ทายทสดคตโชะโลกลบไมมความส าคญอนใดกบเครอขายดคาต ในแงของการเปนรถมอเตอรไซคเลย ในทน แมวาคตโชะโลจะเปนรถดคาตคนแรก ตลอดจนเปนผน าทางเสนทางสองลอของดคาต แตกไมอาจกลาวไดอยางเตมปากวา คตโชะโลเปนผกระท าการทมอทธพล (affect) ตอเครอขายดคาต ในฐานะของการเปนเครอขายสดยอดรถมอเตอรไซคได ทงนกไมไดหมายความวาคตโชะโลไมมความส าคญ เนองจากคตโชะโล คอ ผทกอรางสรางค าวา “ดคาต” ใหกลายเปนเครอขายของสองลอ อกทงจ านวนยอดขายทลนหลามนนกไดสะทอนใหเหนวา คนรจกดคาตไดกเพราะวา “คตโชะโล” อยางไรกตามในชวงแรกเรมน เปนชวงทดคาตสรางกระบวนการแหงการหลอมรวม (assemble) องคประกอบ หรอ ผกระท าการคอยๆ จงปรากฎใหเหนทละนอยๆ ใชเวลาระยะหนงถงจะเชอมประสานเขารป ขอสงเกตทนาสนใจคอ วธการในการสรางการปฏสมพนธ ตลอดจนลกษณะของความสมพนธเมอเครอขายเปนรปเปนรางแลวเปนอยางไร และมนจะสามารถรกษารปเครอขายแบบนไปไดอกนานแคไหน

ภาพท 3.1 จกรยานตดเครองยนต คตโชะโล (Cucciolo) ตนแบบรถมอเตอรไซคคนแรกของดคาต,

จาก https://en.wikipedia.org/wiki/Ducati_Cucciolo

เมอยคสมยเปลยนผาน ไมนานนกคตโชะโลกเรมไมไดรบความสนใจ บรษทดคาตจงตองคดคนสองลอคนใหมๆ เขามาทดแทน ซงไมคอยประสบผลส าเรจมากนก บรษทเกอบจะปดตวลงไปหลายครงหลายครา จดเปลยนทส าคญทท าใหบรษทดคาตกลบมาลมตาอาปากอกครง เกดจากบคคล

Ref. code: 25595508031092DBH

52

ทชอวา “ฟาบโอ ทากลโอน (Fabio Taglioni)” หรอ “ดอกเตอร ท” วศวกรผช านาญการออกแบบมอเตอรไซคทใชในการแขงขนมาอยางโชกโน โดย ดอกเตอร ท ไดรวมงานกบบรษทดคาต ในป ค.ศ. 1954 ออกแบบรถทชอวา “มาเรยนนา (Marianna)” ความรอนแรงของรถดงกลาว สามารถควาชยชนะจากการแขงขนมอเตอรไซคทางเรยบในรายการทชอวา “Gran Fondo” ตดตอกนหลายสมย

ภาพท 3.2 Fabio Taglioni หรอ ดอกเตอร ท (คนกลาง) ถายภาพรวมกบรถ Marianna, จาก https://www.quartoknows.com/blog/quartodrives/2016/12/21/fabio-taglioni-the-

father-of-the-ducati-desmodromic/

ไมนานนกดอกเตอร ท กสานตอโปรเจคออกแบบรถรนใหมทชอวา “ดคาตสปอรต 100 ซซ (Ducati 100 Sport)” โดยรถดงกลาวสามารถท าลายสถตการแขงขนไดถง 46 รายการภายในวนเดยว หลงจากนนไมนานกไดคดคนเครองยนตวาลว “เดสโมโดรมก (desmodromic)” หรอ “เครองยนตเดสโม” ซงมความแปลกใหมและไดน ามาใชครงแรกบนรถ “ดคาตสปอรต 125 (Ducati 125 Sport)” เครองยนตเดสโมนบวาเปนสดยอดนวตกรรมในสมยนน เนองจากสามารถเคนก าลงจากรถไดถง 12,500 รอบตอนาท ในทางวศวกรรมศาสตรถอวาเปนตวเลขทคอนขางสง และยงสามารถแกไขปญหาปญหาวาวลลอยตวในรอบสง ซงเปนปญหาดานเทคนคของทมแขงขนไดอกดวย นอกจากน ในป ค.ศ. 1970 ดอกเตอร ท ยงไดคดคน “ระบบเครองยนตแอล-ทวน (L-Twin cylinder engine)” โดยมเอกลกษณ คอ เครองยนตจะท ามมตงฉากกน 90 องศา เปนรปตวแอล “L” มาพรอมกบระบบคลตชแหง (dry clutch) หอหมดวยโครงถก (trellis frame) องคประกอบเหลาน ภายหลงไดกลายมาเปนเอกลกษณทผชนชอบรถมอเตอรไซคหลายคนหลงใหลในเสน กระทงเกดค าทวา “มนคอศลปะ” หรอในท านองวา “มนคอความเปนดคาต” หนงเดยวของความงดงามบนโลกใบน

Ref. code: 25595508031092DBH

53

ภาพท 3.3 Fabio Taglioni ถายภาพคกบเครองยนต Desmodromic, จาก https://alchetron.com/Fabio-Taglioni-761479-W

การเขามาของดอกเตอร ท ท าให (work in) เครอขายดคาต ขนรปรางชดเจนมาก

ยงขน โดยเฉพาะการเขาถงรปธรรมของการเปนเครอขายรถมอเตอรไซค ผานการออกแบบเครองยนตเดสโมโดรมค ซงไดการตอบรบอยางลนหลาม ในทนจะเรมวเคราะหไดบางแลววา เครอขายดคาต ตองมดอกเตอร ม และเดสโมโดรมค หากขาดสงใดสงหนงไปกนบวาเปนเครอขายดคาตไมได เครอขายจะเกดความระส าระสาย แยกแตกออก (dissemble) ไรรปราง อยางไรกตามกระบวนการ work in ในชวงแรกอาจไมสามารถพบเหนไดบอยนก เนองจากองคประกอบของเครอขายยงมไมมาก การปฏสมพนธระหวางองคประกอบจงมนอย ในทางตรงกนขามกระบวนการ work on อาจพบไดบอยครง เพราะชวงดงกลาวเปนชวงกอรางสรางดคาต หรอสถาปนาเครอขายดคาตขนมา ท าใหเครอขายตองสรางกระบวนการในการเชอมความสมพนธภายนอกเครอขายอยบอยครง เพอ “shape” โลกภายนอกอกทวาเครอขายดคาตคออะไร โดยเฉพาะการน ารถดคาตลงชงชยในรายการแขงขนตางๆ เปนตน

Ref. code: 25595508031092DBH

54

ภาพท 3.4 เครองยนต L-Twin ท ามมตงฉากเปนรปตว “L” เอกลกษณของรถดคาต, จาก http://www.thairath.co.th/content/392322

จากนนป ค.ศ. 1972 บรษทดคาตไดเปดตวรถ “ดคาต อโมลา เดสโม 750 (Ducati

750 Imola Desmo)” โดยรถคนดงกลาวสามารถพชตชยในรายการ “200 Mile race” ทเมองอโมลาไดส าเรจ ถงแมจะเปนการแขงขนรายการเดยว แตในยคนนการแขงขนรายการดงกลาวคอนขางมชอเสยง ผคนทวโลกใหการยอมรบ จงท าใหชยชนะในครงนไดเปดหนาประวตศาสตร สรางต านานหนาใหมใหกบรถดคาต พรอมกนนนกไดแจงเกด “พอล สมารท (Paul Smart)” นกแขงทควบรถ “ดคาต เดสโม 750 (Ducati Desmo 750)” เขาเสนชยใน ท าใหทมดคาตเรมม “แฟน” หรอกองเชยรเพมมากขน สวนหนงคอ “คนนอก” ผทชนชอบทมดคาตแตไมไดมรถดคาตไวในครอบครอง ในทางกลบกนอกกลมคอกองเชยรหรอแฟนซงเปนผทใชรถดคาตในชวตประจ าวนดวย ในสวนของค าวา “แฟน” นอกจากบรบทของแฟนกฬาในสนามแลว ยงรวมไปถงปฏบตการนอกสนามท “แฟน” มปฏบตการรวมกนดวย ประเดนนอาจคลายคลงกบงานเรอง “เปนแฟนบอลมนมอะไรมากกวาดบอล” ของ อาจนต ทองอยคง (2555) ทกลาวไปในชวงทบทวนวรรณกรรม ซงเสนอวาแฟนบอลนอกจากเปนผบรโภคในสนามแลว ยงมวฒนธรรมการมสวนรวมเปนผผลตนอกสนาม เขน ผลตอปกรณกองเชยดวย ส าหรบแฟนของดคาตกลบไมไดแสดงบทบาทการเปนผผลตเชนแฟนบอล แตจะเปนเรองของส านกรวม (collective) หรอปฏบตการวฒนธรรมเสยมากกวา เชน ตองแตงกายดวยชดสแดง สกลายรปโลโกดคาต ขบรองเพลงปลกใจ รวมกนออกทรปเดนทางทองเทยว เปนตน ในอดตผใชรถดคาต

Ref. code: 25595508031092DBH

55

รวมไปถงแฟนหรอกองเชยรมชอเรยกวา “ดคาเทยน (Ducatiani)” โดยเปนชอทผใชรถดคาตไดรวมกนเรยกขนมาเอง ซงปจจบนไดเปลยนไปเปน “ดคาทสตา (Ducatista)” “พอล สมารท” คอองคประกอบหนงทส าคญในการสรางพลวตตอเครอขาย ตลอดจนเปนผเปดโลกดคาตใหคนภายนอกไดเขามาท าความรจกดคาตมากยงขน ผานการสรางชมชนแฟน ทเรยกวา “ดคาทสตา” หรอผจงรกภกดตอรถดคาตขนมา ซงนบไดวาเปนองคประกอบทส าคญตอเครอขายอยางมาก อาจกลาวไดวา เปนจดพลกผนทท าใหเครอขายดคาตเปนทรจก กอนหนาน ดอกเตอรท เดสโมโดรมค รวมถง พอล สมารท เปนสวนส าคญในการขบเคลอนเครอขาย แตหลงจากนผทมบทบาทในการขบเคลอนเครอขายมากทสดอาจไมใชผกระท าการขางตนแลว แตเปน “คน” หรอกลมดคาทสตา แฟนอนเหนยวแนนของดคาต กอปรกบ “สงของ” หรอรถดคาต ทไดสรางชอเสยงประจกษแกสายตาชาวโลกในหลายๆ ครง

ภาพท 3.5 Paul Smart บนรถ Ducati Desmo 750, จาก http://www.motorcyclecruiser.com/origins-paul-smart-and-ducati

แมวาประวตศาสตรของ “สงของ” หรอวตถในเชงสนคา อาจไมไดมใหพบเหนมากนก

เนองจากเปนความลบของบรษทผผลต แตดวยความบงเอญทผศกษาไดพบเจอกบ “พหยก” ผใชรถดคาตทมความสนใจอานเรองราวทางประวตศาสตรของดคาตมากอนแลว จงท าใหไดรบความร ตลอดจนหนงสอต าราทหาไมสามารถหาไดในประเทศไทยมาประกอบการศกษา พหยกถอไดวาเปนเพยงผใชรถไมกคนทสามารถอธบายเรองราวของดคาตไดอยางทะลปรโปรง เรยกไดวาเปนแฟนพนธแทดคาตตวยง หากมองในแงเครอขายคงไมตางจากการเปนสวนหนงของรางแหเสนใยทมความแขงแรงเปนอยางมาก บทสนทนาหนงทพหยกกลาวกบผศกษามความนาสนใจอยางมาก

Ref. code: 25595508031092DBH

56

“ดเสรจเมอไรคอยคน เดยวนหายากคนทรกดคาตจรงๆ มนไมไดจะมาขตามกระแส เราขดคาต เรากตองรความเปนมาดวย การทเราไดรจกประวตของมน พวามนสนกกวาการขรถอกนะ” พหยก (สมภาษณ, 18 ตลาคม 2558). ในมมของผศกษาพหยกถอวาเปนบคคลทแตกตางจากผใชรถดคาตคนอนๆ ถาเรยกวา

“ดคาทสตา” กคงสามารถเรยกไดอยางเตมปาก สงท พหยกไดพดคยกบผศกษานน นบวาเปนประโยชนตองานศกษาชนนอยางมาก กลาวคอ เปนสงทสะทอนใหเหนวา หากตองการทจะรจกสงใดสงหนง ตลอดจนเปดรบสงนนเขามาในชวตกควรจะรทกซอกทกมมของสงนน เชนเดยวกบงานศกษาเครอขายดคาต การเขาใจถงภาพรวมของเครอขายคงจะไมใชเรองราวรวม ปรากฎการณทางวฒนธรรม หรอความหมายทมนประกอบสรางมานานแลว แตควรจะเขาถงขอมลกอนหนานนทเครอขายมนถกสรางขนมาดวย

ส าหรบการอภปรายภาพรวมของมตทางประวตศาสตรขางตน ผศกษามจดมงหมายเพอแสดงใหเหนถงภาพรวมของเครอขายดคาตในอดต ไลเรยงตงแตพนหลงการกอตงบรษทดคาต รถและเครองยนต ตลอดจนนกแขงทสรางชอใหกบดคาต ยงคงเปนทพดถงอย เพอสะทอนใหเหนทมาทไปของการกอรางสรางโลก (world-making) ของเครอขายดคาตในปจจบน รวมถงกระบวนการ work in การรอยเรยงเรองราวภายในเครอขาย ไปจนถง work on โลกนอยางไร โดยเฉพาะ “ความเปนดคาต” กลาวคอ เครอขายไดจารก (inscription) รปธรรมของความเปนดคาตใหปรากฎเดนชดในสงคม ไมวาจะเปนเรองของ คน สงของ ตลอดจนวฒนธรรมทเกดขน อยางเชน ดคาเทยน และ ดคาทสตา ซงเปนผกระท าการทมเสถยรภาพความมนคงในทกยคทกสมย โดยรางแหความสมพนธเหลานสอดรบสอดประสานซงกนและกน แมวาเดมทเอกลกษณทางปรชญา (entity) ของแตละองคประกอบจะแตกตางกน เหนไดจากแรกเรมกอตงบรษท รถคนแรกทผลตขน คอรถจกรยาน ตอมาไดขยบขยายเปนรถมอเตอรไซค และกาวล าขนไปอกเมอเครองยนตเดสโมโดรมคถกผลตขน จากการออกแบบของดอกเตอรท และขโดยพอล สมารท ทกๆสวนมอตลกษณของตวเอง แตกตางกนอยางสนเชง แตทายทสดกตองมาหลอมรวม (assemble) ปรบเปลยนความสมพนธใหอยในระดบชนทเทากน (translation) จนกลายเปนเครอขายของดคาตทยงใหญ อยางไรกตาม ในหวขอตอๆไป ผศกษาจะวเคราะหเจาะลกเขาไปถงรายละเอยดของแตละองคประกอบและผกระท าการ เพอวเคราะหถงกระบวนการกอรางสรางโลกดคาตอนเปนสวนส าคญในการท าใหเครอขายดคาตคงรปไดจนถงทกวนน

Ref. code: 25595508031092DBH

57

3.1.2 เรมกอรางสรางใย ในสวนนน าเสนอประวตศาสตรของรถดคาต โดยเนนอภปรายผานกระบวนการกอราง

สรางใย ประหนงแมงมมทเรมถกถอเสนใย ลากยาวไปทละเสนสรางรงของตวเองใหแขงแรงทนทาน โดยวเคราะหในมตของ“ผกระท าการแรกเรม” ซงมความส าคญอยางยงยวดตอการกอรางสรางใยเครอขายดคาตขนมา ทงน ผกระท าการแรกเรม ประกอบไปดวย “คน” และ “สงของ” โดยท “คน” ไดแก “ฟาบโอ ทากลโอน” หรอ “ดอกเตอร ท” และ “พอล สมารท” ในสวน “สงของ” ไดแก “เครองยนตเดสโมโดรมค แอล-ทวน” โดยผศกษาจะอธบายความสมพนธทเชอมโยงกนไปมาระหวางผกระท าการเหลาน เพอชใหเหนวาความยงใหญของเครอขายดคาตเกดขนไดอยางไร ขณะเดยวกจะเชอมโยงประเดนดงกลาวเขาสสงคมไทย ผานค าทกลาวกนวา คอ “ความเปนดคาต” ซงผศกษามองวาสามารถสะทอนรปธรรมทเกยวของกบรถดคาตไดทงหมด

3.1.2.1 “ดอกเตอร ท” อจฉรยะแหงวงการดคาต จากประวตของการก าเนดความยงใหญของ “คตโชะโล” หรอ รถจกรยานตตดเครองยนตของดคาต ท าใหบรษทดคาตโดงดงและเปนทรจกอยางมาก เกดการพฒนาตอยอด สรางรางแหเสนใย จนกลายเปนผกระท าการใหมๆ หนงในนน คอ “ดอกเตอร ท” ทเปรยบเสมอนผสถาปนาความยงใหญของรถดคาตหลงยคบกเบก ผทหลายคนใหการยกยองเชดช ราวกบวาเปนบดาแหงรถดคาต ถงแมจะอจฉรยะปานใด ดอกเตอรทกถกตกรอบใหอยในรปของกระบวนการทางวฒนธรรม ผลตซ าโดยผทชนชอบรถดคาตอยเสมอ หรอกลาวไดวา ความสามารถและคดสรางสรรคในตวดอกเตอรทถกใชอยางจ ากด ไมสามารถน ามาผสมผสานเขากบงานทท าอยได เนองจากกลไกฟงกชนการผลตรถดคาต ตองรกษาภาพลกษณของรถ ส าหรบตวบรษทดคาตเองกไดวางต าแหนงแหงทของดอกเตอรทไวในรปของ “วรบรษ” ทจะตองมพธกรรมการร าลกนกถงเรองราววรกรรมทานผนอยเสมอ เปนตนวา ทกๆปจะมกจกรรมพเศษ หรอสรางบทความวาทกรรมเฉพาะเพอเชดช ดอกเตอร ท บรษทดคาตกเปนหนงในตวการทส าคญตอการขบเคลอนกระบวนการแชแขงทางประวตศาสตรน ซงท าใหความอจรยะของดอกเตอรทไมมวนละลายและไมไดกลนหายไปกบเวลา แตกลบแปรเปลยนเปนผกระท าการทอยในรปของ “คน” ถงแมจะไมมลมหายใจแลว แตจตวญญาณ ภาพสะทอนเรองราวตางๆยงคงตราตรง อยในใจของเหลาดคาทสตาอยางมรลม

Ref. code: 25595508031092DBH

58

ภาพท 3.6 Fabio Taglioni หรอ “Doctor T” ผเปรยบดงบดาแหงวงการรถดคาต, จาก https://www.pinterest.com/rich0646/ducati

ภาพท 3.7 แฟนเพจ Ducati Thailand เผยแพรบทความเกยวกบ Doctor T, จาก https://www.facebook.com/ducatithailand

3.1.2.2 “แอล-ทวน เดสโมโดรมค” สดยอดนวตกรรม 2 ศตวรรษ

อกหนงผกระท าการส าคญทมสถานะเปน “สงของ” สะทอนภาพของเครอขายดคาตทเตมไปดวยความสมพนธทงคนและสงของไดเปนอยางด โดยสามารถอธบายไดวา “เครองยนต แอล-ทวน เดสโมโดรมค” หรอเครองยนตเดสโม ซงนบวาเปนอกรางแหเสนใยทแตกแขนงมาจากดอกเตอรท ซงมการพฒนาเครองยนตกลไกดวยสดยอดนวตกรรมในสมยนน โดยความโดดเดนอยทเครองยนตเดสโมเปนเครองยนตสองสบ แตลกษณะการวางองศาของเครองยนตจะท ามม 90 องศา เปนรปตว “L” แตกตางจากเครองสองสบทวๆไป อกทงยงใชระบบคลตชแหง (dry clutch) แทน

Ref. code: 25595508031092DBH

59

ระบบคลตชเปยก (wet clutch) สงผลใหรถท าความเรวไดดขน แตสาเหตจรงๆทท าใหคลตชแหงบนรถดคาตเปนทนยมกคอ เสนหในเรองของความสวยงามและเสยงอนเปนเอกลกษณ คลตชแหงเปรยบเสมอนออฟชนเสรมบนรถดคาตทหาไมไดจากรถยหออน ถงขนาดวา หากพดถงรถดคาต หลายคนจะนกถงเสยง “กรงกรงๆ” ชองคลตชแหงมาเปนอนดบแรก รวมไปถงรปของเครองยนต หากรถคนใด เครองยนตมลกษณะเปนรปตว L รถคนนนคอรถดคาต สดยอดนวตกรรมสองลอในทกยคทกสมย อกมมหนงเครองยนตเดสโมไดกลายเปน โครงขายทางวฒนธรรมยอยๆ ท เปนศนยรวมวฒนธรรมในเรองของเครองยนต ซงไดแก เครองยนตรปตว “L” และความสวยงาม ตลอดจนเสยงอนไพเราะของคลตชแหง ซงแตละองคประกอบกมฟงกชนหนาททางวฒนธรรมเปนของตนเอง กลาวคอ มนใชความเปนเอกลกษณทมนขบเคลอนวฒนธรรม เชน เครองยนตทมรปตว “L” กเปนเครองยนตทโดดเดน สะดดตา หาไมไดจากรถประเภทอน ตลอดจนคลตชแหง แมวาคณสมบตเฉพาะตว หรอหนาทหลกของมน คอการเพมสมรรถนะใหกบรถ แตส าหรบกระบวนการทางวฒนธรรมแลว คอการใหเสยงทดง “กรงกรง” และเปนเอกลกษณความสวยงาม ราวกบศลปะเคลอนทไดบนรถดคาต สงเหลานคอยผลตซ ากระบวนการทางวฒนธรรม เปนตนวา ถาไดเหนเครองยนตรปตว L หรอไดยนเสยง กรงกรง สมรรถนะในการตระหนกรทางวฒนธรรมกจะเรมท างาน สามารถรบรไดวา เครองยนตดงกลาวนนคอ “เครองยนตของดคาต” กระบวนการทางวฒนธรรมทวาน จงเปนสวนส าคญทท าใหทวโลกสามารถจ าแนกแยกแยะรถดคาตไดและ เครองยนตเดสโม กไดกลายมาเปนอกหนงผกระท าการส าคญของเครอขายดคาตในทสด

ภาพท 3.8 เครองยนต เดสโมโดรมค L-twin และ คลตชทแหงในรถดคาต, จาก https://grabcad.com/library/ducati-916

Ref. code: 25595508031092DBH

60

3.1.2.3 “พอล สมารท” ต านานทยงมลมหายใจ ในสวนของ “พอล สมารท” จากขอมลภาคสนามพบวา ในสงคมไทยอาจไมคอย

เปนทรจกสกเทาไร เนองจากรถดคาตเพงจะมาบมในยคหลง ประกอบกบในอดตเทคโลยการสอสาร ระบบอนเทอรเนต หรอโซเชยลมเดยยงไมถอก าเนดขน ถงแมพอล สมารท จะโดงดงมาหลายทศวรรษ แตในสงคมไทย พอล สมารท ยงเปนสงทใหม พอๆกบรถดคาตทพบเหนตามทองถนนทกวนน ขณะเดยวกนกมคนจ านวนไมนอยทรจก พอล สมารท แตสงทท าใหรจกไมมความเกยวของกบบทบาทนกแขงรถของเขาเลยแมแตนอย แตกลบเปนรถทเขาใชในการแขงขน ความนาสนใจอยทบรษทดคาต ไดจ าลองเอารถคนดงกลาวนนมาดดแปลงใหสามารถใชในชวตประจ าวนไดจรง โดยการรวมเอาความเปนพอลสมารทใสไปใน “วตถ” บนรถ “ดคาต พอล สมารท 1000 แอลอ (Ducati Paul Smart 1000 LE)” หลายคนคนเคยกนในชอ “พเอส 1000 แอลอ” ผลตขนเมอป ค.ศ. 2006 จดเดนของรถอยท สของตวรถและเฟรมรถ เปนสเดยวกบรถท พอล สมารท ใชแขงขนเมอ 40 ปทแลว และถกผลตเพยง 2,000 คนทวโลกเทานน ไมวาจะผานมากยคกสมย “พเอส 1000 แอลอ” กยงคงมนตขลงสะกดบรรดาไบเกอร (biker) ทวทกมมโลกไมเคยเปลยนแปลง นอกจากนกยงมรถรวมสมยอยาง “ดคาต สแครมเบลอ พอล สมารท อดชน (Ducati Scrambler Paul Smart Edition)” ความพเศษอยทกระบวนการผลตรถคนดงกลาว พอล สมารท ไดเปนหนงในผออกแบบ จ าลองต านานของตนไวบนรถ ผสมผสานหวงอารมณ คลกเคลากบความรสกในแบบทตนเองเคยสมผสครงทควาชยในรายการอโมลา รวมกบทมวศวกรของทมดคาต ไทยแลนด ออกมาเปน “ดคาตแครมเบลอ (Ducati Scrambler)” โดยปจจบน การไดพบเหนพเอส 1000 แอลอ เปนเรองทยากมาก โดยกลมตวอยางผเชยวชาญทานหนงทมประวตกบการใชรถดคาตมาตงแตชวงทยงไมมศนยน าเขาในประเทศไทย ใหขอมลวา หากนบถวเฉลยรถพเอส 1000 แอลอ ทสามารถขไดจรง ถกตองตามกฎหมายทกประการ กลาวคอ ไมใชรถน าเขาแบบอนวอยซ หรอจ าพวกรถประกอบไมมทะเบยน อาจมจ านวนไมถง 10 คน ดงนนราคาของพเอส 1000 แอลอ จงคอนขางสง เพราะหายาก ถอวาเปน “แรร ไอเทม” โดยมตวเลขอยราวๆ 1.4 - 2 ลานบาท และไมวาจะผานไปกป ราคากยงคงทแบบนเสมอมา

Ref. code: 25595508031092DBH

61

ภาพท 3.9 พอล สมารท บนรถ Ducati Paul Smart 1000 LE หรอ “พเอส 1000 แอลอ” , โดย วอยซ (กลมตวอยาง)

ภาพท 3.10 พอล สมารท กบรถ Ducati Scrambler Paul Smart Edition หรอ “ดคาต สแครมเบลอ พอล สมารท อดชน”, จาก

https://www.autoevolution.com/news/the-ducati-scrambler-paul-smart-redefines-scrambler-luxury-photo-gallery-100703.html

ในทน กระบวนการกอรางสรางรปเครอขายดคาต รางแหเสนใย (web) ของ

ผกระท าการทชอวา “พอล สมารท (Paul Smart)” ไดลากยาวกาวขามพนทเมองอโมลา ปลดเปลองพนธนาการจากเวลากวา 44 ป เขามาแตกกงกานสาขาในทวทกมมโลก โดยเฉพาะในประเทศไทย จดเรมตนท พอล สมารท ไดกลายเปนผกระท าการในรปของ “คน” เกดจากกระบวนการกอรางสรางตวของเขาเอง (shape) จากความยงใหญ ในการควาชยรายการ อโมลา (Imola) โดยรถท พอล

Ref. code: 25595508031092DBH

62

สมารท ใชในยคนน กคอรถดคาต สปอรต 125 (Ducati 125 Sport) ทมขมพลงเครองยนตแอล-ทวน เดสโมโดรมค ซงออกแบบโดย “ดอกเตอร ท” องคประกอบเหลานไดรวมกนสราง “พอล สมารท (Paul Smart)” ใหกลายเปนผกระท าการทมความมนคงแขงแรง กระทงหลดพนการครอบง าทงในมตพนทและเวลา กอรางสรางเครอขายดคาตหลากหลายรปแบบ อยางเชน สายการผลต “ดคาต สแครมเบลอ พอล สมารท อดชน (Ducati Scrambler Paul Smart Edition)” รถดคาตรวมสมยทเสรมแตงความงดงามดวยความเปนพอล สมารท ไมวาจะเปนสสน โครงถก หมายเลขประจ ารถ มากกวานนตวพอล สมารท เอง ยงไดจารกลายเซนตของเขาบนถงน ามนรถคนดงกลาวไวดวย โดยรถคนดงกลาวผทมโอกาสไดครอบครองรถจะถกจ ากดเฉพาะเหลาดาราหรอเซเลปชอดง เปรยบเสมอนกลยทธของบรษทดคาตทใชผกระท าการ พอล สมารท ในการลงสนามชวงชงรางแหเสนใยภายในเครอขาย เนองจากในอนาคตรางแหเสนใยเหลานอาจสามารถผนตวเปนผกระท าการได นนกเพราะวา ดาราหรอเซเลปเปนผทมอ านาจในการโนมนาวใหปจเจกอนคลอยตามไดอยา งงายดาย กอปรกบตวดาราหรอเซเลบกอาจจะใชรถดคาตทวาเปนเครองมอในการโปรโมทตวเองอกชองทางหนง ซงกมความเปนไปไดวาในไมชา คนกลมนจะผนตวขยบเลอนปรบเปลยนเปลยน (translation) กลายเปนผกระท าการของเครอขายดคาตในทสด

จะเหนไดวา กระบวนการกอรางสรางโลกดคาตไมไดเกดขนเพยงล าพง ผกระท าการตางๆไดรวมกนสรางเครอขาย สะทอนภาพกระบวนการท างานทางวฒนธรรมททงคนและสงของสรางความสมพนธโยงใยไปมา โดยเฉพาะในมตทางประวตศาสตร ความยงใหญของเครอขายดคาตจะเกดขนไมไดหากขาด “ดอกเตอร ท” “เดสโมโดรมค” และ “พอล สมารท” สามเสาหลกทคอยขบเคลอนเครอขายดคาตใหคงความเปนสดยอดแหงรถสองลอตงแตอดตจวบจนปจจบน อยางไรกตามมตทางประวตศาสตรกเปนเพยงสะพานเชอมโยงใหเหนจดเรมตนของเครอขายเทานน ถาปฏบตการรวมในชวตประจ าวนไมถกสานตอ ความยงใหญของเครอขาย กมอาจธ ารงคอยได ฉะนนแลวการศกษาเครอขายดคาต ภายใตกรอบแนวคดวฒนธรรมทางวตถ จงมงเนนภาพปรากฎการณในปจจบน อยางยงกบการวเคราะหเรองวฒนธรรมทเกดจากวตถ แตกอนอน ผศกษาจะขอน าเสนอขอมลภาคสนามใหเหนภาพการเขามาของ “ความเปนดคาต” ในสงคมไทยเปนอนดบแรก เพอเชอมโยงใหเหนภาพของความสมพนธทเกดขน ระหวาง “ดคาต” ซงเปนเครอขายทตงอยอยางเอกภาพ กบ “สงคมไทย” ในเรองของการเปดประตเขาสโลกของดคาต

3.1.3 “ความเปนดคาต” ในสงคมไทย ในสงคมไทย “ดคาต” ถกมองวาเปนรถบกไบคทมเอกลกษณโดดเดนไมเหมอนใคร

เปรยบเสมอนอาชาสองลอทมความดดนและนาเกรงขาม ตลอดจนเปนศลปะทมความวจตรงดงาม

Ref. code: 25595508031092DBH

63

เหนอกาลเวลา อรรถประโยชนในการใชงานถกตอรองดวยคณคาในรปแบบอน กอเกดเปนปฏบตการใหมๆในชวตประจ าวนขบเคลอนไปพรอมกบวฒนธรรมทถกสรางโดย "วตถ" และวฒนธรรมดงกลาวกถกผลตซ าไปซ ามาไมจบสน อยางไรกตาม จากขอมลภาคสนามพบวา ในสงคมไทยเรองราวประสบการณเกยวกบความยงใหญของรถดคาต ถกถายทอดสงผานค าวา “ความเปนดคาต” ซงคอนขางนามธรรมจบตองไดยาก แตในกลมผทชนชอบรถดคาต หรอแมแตผทชนชอบรถบกไบคยหออนเอง กลบเขาใจไปในทศทางเดยวกน ในท านองทวา “ความเปนดคาต” คอ ทกๆ อยางทเกยวของกบรถดคาต เรองราว เรองเลาทางประวตศาสต รถดคาต เอกลกษณความสวยงาม ผคน กจกรรม ความสมพนธทเกดขน สะทอนภาพรวมความยงใหญของรถดคาต ส าหรบประเดนการพดคยถงเรองราวของ “ความเปนดคาต” กบกลมตวอยาง สมาชกคลบดคาต เขตหวยขวาง จดประสงคไมไดมขนเพอศกษาการเขามาของรถดคาตในสงคมไทยในเชงลายลกษณทางประวตศาสตร แตมขนเพอวเคราะหถงปจจยหรอสาเหตทท าใหสงคมไทยเปดรบ “ความเปนดคาต” เขามา ตลอดจนกระบวนการทความเปนดคาตไดซมซบกลนกลายเขามาในสงคมไทย แมวาขอมลภาคสนามคอนขางจะมความหลากหลาย แตทายสดแลวกสามารถแบงแยกยอยประเดนทนาสนใจออกเปน 2 หวขอ ดงตอไปน

3.1.3.1 ความฝนอนหวานหอม ผใชรถดคาตทผศกษาจดใหอยภายใตหวขอน สวนใหญจะมอายอยในชวงวย

กลางคน ประกอบอาชพธรกจสวนตว และมกเปนผทมฐานะทางบานดอยแลว บางคนครอบครองรถดคาตมากกวา 1 คน รวมถงเปนผทอยในแวดวงรถดคาตมานานพอสมควร กลาวคอ มากกวา 3 ป ไปจนถง 10 ป เมอผศกษาพดถง “ความเปนดคาต” หลายคนกระตอรอรนทจะแสดงความเหน ตลอดจนมการเสนอขอมลเชงลกหรอศพทเฉพาะ (technical term) ทคนทวไปไมรจก อกทงยงมความเขาใจในเนอหาสาระตวบทของรถดคาตอยางลกซง ซงสวนใหญใหขอมลวา

การเปดรบความเปนดคาตเรมตนจาก ความฝนในวยเยาว เนองจากรถดคาตเปนรถสปอรตในคราบของมอเตอรไซค เปนทสดของรถบกไบค สวยงาม สงา สมรรถนะดเยยม ขไปทใดกมคนมอง หากมโอกาสสกครงในชวตกควรหามาไวครอบครอง นานวนเขาจงเรมสบเสาะคนหาศกษาขอมล กอปรกบการไดพบเหนตวแบบจากโฆษณา ตามละครภาพยนต หรอผใชรถจรง ยงตอกย าความใครในรถดคาตใหเพมสงขน

3.1.3.2 กระแสของความไฮ-เอนด ส าหรบผใชรถกลมนสวนใหญเปนผทเรมตนชนชอบรถบกไบค และพอมทนทรพย

ในระดบหนง กอปรกบชวงป พ.ศ. 2556 เปนชวงทตลาดรถบกไบคหลายยหอมการแขงขนสง

Ref. code: 25595508031092DBH

64

นายณฐบร ไตรณฐและนายณฐพล ไตรณฐ ผบรหารบรษท Life Kustom HD-Playground และ Victory Motorcycle Thailand ใหสมภาษณหนงสอพมพมตชนออนไลน วนท 10 มกราคม 2556 วา จากการประชมรวมกบกลมผประกอบการตางๆ ภาพรวมตลาดรถบกไบคขนาด 500 ซซ ขนไป มแนวโนมขยายตวจากป พ.ศ. 2555 3,000 - 4,000 คน รวมถงคายรถบกไบคเดนหนาสรางตลาดอยางจรงจง ผานการเปดตวรถรนใหมและยายฐานการผลตมาอยทประเทศไทย (มตชนออนไลน, 2558, สบคนเมอ 20 มนาคม 2559) ในทางกลบกนกใชโรงงานในประเทศไทยเปนศนยการผลตสงออกตางประเทศดวย ท าใหในป พ.ศ. 2556 เปนปทอง หรอเปนยคแหงความรงเรองของรถบกไบค เชนเดยวกบคายรถยโรปอยางดคาตทยายสายการผลตมาอยทประเทศไทย ท าใหราคาของรถถกลงกวาเดมเทาตว ยกตวอยาง รถดคาต รนมอนสเตอร ราคาเดมอยทประมาณ 600,000 บาท เมอสายการผลตยายมาทประเทศไทย ราคาจงลดลงเหลอเพยง 440,000 บาท มากกวานนทางบรษทยงคลอดโปรโมชนลอใจผซอ เปนตนวา เปนเจาของดคาต มอนสเตอร 795 (Ducati Monster 798) ไดงายๆเพยง “ดาวน 99,999 บาท” ดวย

ชวงเวลาทตลาดรถบกไบคก าลงไดรบความสนใจ ประกอบกบการรกหนาท าตลาดของบรษทดคาตผานขอเสนอดๆเหลาน สรางแรงดงดดใจแกผทเรมตนชนชอบรถบกไบคจ านวนมาก ส าหรบสมาชกกลมดคาตหวยขวาง เกนครงซอรถดคาตเพราะโปรโมชนจ าพวก “ดาวนนอยผอนนาน” ขณะเดยวกน คายรถอนกมขอเสนอในลกษณะน แตสมาชกหลายคนกลบเลอกทจะซอรถดคาต ครงแลวครงเลากบการไถถามถงมลเหต กพบค าตอบในลกษณะเดม นนกคอ ซอเพราะวา “ความเปนดคาต” สวยงามมเอกลกษณ ดดในแบบไฮโซ คตความเชอทางวฒนธรรมทวา รถดคาตคอ “เฟอรรารสองลอ” รถแหงความหรหรา ยงคงหลอกหลอนไบเกอรหนาใหมอยเสมอ หลายคนใหขอมลวาวา รถดคาตคอรถในฝนของชายไทย ชวตหนงตองไดมาครอบครอง ผศกษากคอนขางทจะเหนดวยกบความคดดงกลาว เนองจาก ณ หวงเวลาหนง กเคยถกความเปนดคาต “กระท า” ถงขนาดยกยองบชารถดคาตใหเปนทสดแหงรถมอเตอรไซค โดยไมไดมองเลยวาสมรรถนะการใชงาน หรอคณประโยชนของรถจะเปนอยางไร ขอเพยงบนถงน ามโลโก “DUCATI” กพอ

อยางไรกตาม ผศกษาไดพดคยสนทนากบกลมตวอยาง เพอขยายความในประเดนดงกลาว โดยแทบทกคนใหขอมลไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ รถดคาตเปนรถทมความไฮเอนด มเอกลกษณเฉพาะแบบ มสไตล ผทครอบครองสวนใหญเปนผทมฐานะ และมรสนยมทหรหราไฮโซ ยกตวอยางเชน

Ref. code: 25595508031092DBH

65

“นองวอยซ” ดาราหนมผหลงใหลในรถดคาต หนงในสมาชกกลมดคาต หวยขวาง ซงกลาวในท านองทวา รถดคาตคอทสดของรถบกไบค ไมวายหออนจะดอยางไร กไมสามารถเทยบเทยมกบรถดคาตได

“ความเปนดคาตมนไมมอะไรเทยบไดครบพ รถญปนบางคนขดกวา แรงกวากจรง แตแลวไง? ขดคาตมนไฮกวา มคลาส เราไมไดซอมนเพราะมนแรง รๆกนอยแลว เราซอเพราะมนคอดคาต” วอยซ (สมภาษณ, 13 สงหาคม 2558)

ซ งในส วนหน งผ ศกษาก เหนดวยกบบทสนาของนองวอยซ ด วยอคตจาก

ประสบการณจรง ไมไดเปนการกลางอางลอยๆ เพาะในแวดวงผใชรถบกไบคนน จะเขาใจกนดวา รถดคาตเปนรถหร สะทอนภาพลกษณของผขวาเปนคนมฐานะ เปนตน

เชนเดยวกบ “พชต” นกธรกจสงออกเครองปรบอากาศ ทนยมความหรหราไฮโซอยเปนนจ เลาใหผศกษาฟงวา

“ตอนแรกกไมรจกหรอก เหนเพอนมนขแลวมนชวน กเลยไปหาขอมลด เออ มนกสวยดหวะ ปกตพกขรถยโรปอยแลวดวย ถาจะซอบกไบคกอยากไดรถยโรป ตอนแรกเลงบเอมไว เพราะพชอบใชรถบเอม ไปๆมาๆดคาตมนโดนใจกวา ไปทไหนใครกรจก แดงเถอกมาเลย แลวงานมนละเอยดนะ คนดเปนเคากจะร ดอยพกนง แลวกจองเลยสองคน เอาไวออกงานคน อกคนไวขเลน” พชต (สมภาษณ, 22 ตลาคม 2558)

โดยแรกเรมเดมทพชตไมเคยขรถมอเตอรไซคมากอน ดวยมากของนกธรกจ สวน

ใหญพชตจะใชรถสปอรตหรๆ ดงนน รถดคาตจวนบไดวาเปนรถมอเตอรไซคคนแรกของพชต ตอบโจทยในเรองของความหรหรามราคาอยางแทจรง

ในท านองเดยวกนกบการพดถงเอกลกษณความสวยงาม “พแมกซ” เจาหนาทรฐ สงกดกรมหนง มองวา รถดคาตมนมสเนห มเอกลกษณความสวยงาม นอกจากผชายแลว ผหญงกชอบเหมอนกน

Ref. code: 25595508031092DBH

66

“ถาพดถงความหร ยคนกตองดคาตละนอง ไปทไหนใครกมอง ไมตองหวง สาวๆ ตรม มนรถเรยกสาว มนเท รถกแพง ถงไมรวย แตคนขมนอะ นดนงกตองมตงค เอานกดรถมอไซค 5 6 แสน ใครจะซอ” พแมกซ (สมภาษณ, 27 เมษายน 2559)

จากขอมลของกลมตวอยางสะทอนใหเหนวา รถดคาตไมไดมเพยงความสวยงาม

อยางเดยว แตความสวยงามนนมราคา หรหราและไฮโซ อยางทรถยหออนเทยบไมได ซงในประเดนน ชวนใหนกถงเรองชนชน (class) ตามทศนะของบรดเยอร (Bourdieu) ซงมรากฐานมาจาก “ทน” ประเภทตางๆ (รงนภา ยรรยงเกษมสข, 2559, น. 42-43) สอดคลองกบผใชรถดคาตทเพยบพรอมไปดวยทนทกประเภท ยกตวอยางเชน ทนทางเศรษฐกจ กบการเปนเจาของรถดคาตทมราคาสง ทนทางวฒนธรรม อาท การแตงรถดวยสงของ ในฐานะ “objectified form” ทนทางสญลกษณ การไดสวมบทบาทของการเปนผใชรถดคาต ทมอบสถานะอนสงสงใหแกผใชมากมาย ไปจนถงทนทางสงคม สะทอนผานสายใยความสมพนธของผใชรถ เชน ความสมพนธในกลมดคาทสตา โดยสงเหลานท าใหเกดรสนยม (taste) ทน าไปสความแตกตาง (distinction) เชนทหลายคนกลาววา “ขรถอะไรกไมเหมอนกบขดคาต” อยางไรกตามทนบางประเภทใหความส าคญกบ “คน” จนมากเกนไป แตในงานศกษาดคาต ในฐานะเครอขายผกระท าการนน ตงอยบนฐานคดทวา ทกสรรพสงบนโลกใบนสามารถกระท าการ (act) ไดเหมอนกบมนษย “คน”ไมไดเปนศนยกลางของเครอขาย และไมสามารถท าใหเครอขายขนรปรางไดโดยล าพง อยางยงกบการเปนเครอขายแหงความไฮเอนดนท เกดจากองคประกอบอกมากมาย เชน เรองของประวตศาสตร ความสมพนธในบรบทตางๆ และปฏบตการทางวฒนธรรม แตถงอยางนนกไมอาจเพกเฉยตอกระบวนการสรางความแตกตางผานทนได เพราะทายทสดแลวความไฮเอนดทวากไปเกยวของกบประเดนเรอง “ความแตกตางทางชนชน” อยด

“ความเปนดคาต” เปนค าทแฝงฝงในสงคมไทยมานาน ซ งมความสมพนธประวตศาสตร กลาวคอ เปนค ากลาวทเตมไปดวยเรองราว ความเจรญรงเรองของรถดคาต ซงเกดจากผกระท าการทหลากหลาย จงเชอไปวา “ความเปนดคาต” สามารถสะทอนความรงโรจนไดกลาวไดจรง ยกตวอยางในเรองของ พอล สมารท แมความส าเรจ ความโดงดง และเรองราวความยงใหญในวงการดคาตของเขาลวงเลยมาหลายสบปแลว แตทกวนน พอล สมารท กยงคงมอทธพลทางความคดและความรสกกบบรรดาผชนชอบรถดคาตอยเสมอ อกทงยงมบทบาทตอกระบวนการสงเสรมการขายของบรษทดคาต เปรยบเสมอนเปนประวตศาสตรทไมมวนตาย จบตองไดและคงความคลาสสกเสมอมา ตลอดจนภาพสะทอนของการเปนเครอขายของวฒนธรรมไฮเอนด ทสรางความแตกตางใหดคาตไมเหมอนรถบกไบคทวไป ตลอดจนมล าดบชนทสง (upper-class) กวารถยหออน ดวยเหตน “ความ

Ref. code: 25595508031092DBH

67

เปนดคาต” จงไมเคยระเหยเหอดแหงไปจากสงคมไทย และดเหมอนจะคงอยตลอดไป กลายเปน ผกระท าการทไมมวนเสอมสลาย มนคงถาวร (durability) ไมวาจะผานไปในยคใด ความเปนดคาตนกจะท าหนาทของการเปนผกระท าการ สะทอนความยงใหญของเครอขายดคาตเสมอ อกนบหนงอาจมองในประเดนของกระบวนการ “work on” สงอทธพลตอคนในสงคม เปนตนวา เมอไดยนค าวา ความเปนดคาต ปจเจกกจะเชอมโยงถง ดอกเตอรท พอลสมารท เครองยนตเดสโมโดรมค ศลปะความสวยงาม รวมถงความหรหราไฮโซ และวฒนธรรมชนสง ด าดงลงลกถงความยงใหญ ความเปนดคาตจงเปนค าทมพลงและอ านาจมาจนถงปจจบนน

3.2 กระบวนการกอรางสราง “ราง”

ในหวขอนผศกษาจะอธบายรปธรรมทจบตองไดวาดคาต ในฐานะ “สงของ” ไดสรางความสมพนธ หรอกระท ากบ “คน” อยางไร โดยศกษาจากประสบการณของผศกษา กบการท ผศกษาตองเขาฟตเนส (fitness) ออกก าลงกาย เพอเพมพละก าลงในการขบข รวมถงปรบเปลยนรปรางใหเขากบรปลกษณของรถดคาต

ตามทไดน าเสนอไวในบทแรก รถบกไบคคนแรกของผศกษา คอรถยหอคาวาซาก ร นนนจา 250 ซงเปนรถบกไบคขนาดเลกกระทดรด ไมใหญจนเกนไป งายตอการควบคม ถงอยางไรกตาม นนจา 250 กท าใหผศกษาประสบอบตเหตมาแลวหลายครง เหตผลหนงทปฏเสธไมได คอการทผศกษาไมมพละก าลงเพยงพอในการควบคม (handle) ดวยน าหนกของรถรวม 100 -200 กโลกรม ประกอบกบวงเลยวทแคบ การขรถบกไบคจงตองใชทกษะ รวมถงรางกายในการควบคมเปนอยางมาก ภายหลงในชวงเปลยนผานจากรถนนจา 250 มาเปนดคาต ผศกษาไดคนควาหาขอมลเกยวกบรถ ใจจดใจจออยกบขอมลทกซอกทกมม ท าใหทราบวา รถดคาตเปนรถทมสมรรถนะในชวงตน หรอประมาณ เกยร 1-2-3 ทสงมาก กลาวคอ รอบเครองยนตชวงตนคอนขางจด ซงเปนเอกลกษณหนงของเครองยนตเดสโมโดรมค L-twin ท าใหขณะบดคนเรงในรอบดงกลาว เครองยนตจะเกดการกระชาก ไมลนไหลเหมอนรถยหออน ซงพชต เปนหนงในผใชรถดคาตทเคยประสบอบตเหตเพราะความกระชากของเครองยนตมาแลว เลาใหฟงวา

Ref. code: 25595508031092DBH

68

“ตอนแรกพข 795 (Ducati Monster 795) วนรบรถเลยขออกจากศนย บดปบพไถลไปชนก าแพงลมเลย สรปไมไดขกลบ ฤกษไมด พอดสงซอมตอเลย เราไมรไงวามนแรงขนาดน เรากบดเหมอนมอไซคทวๆไป ตองระวงมากๆ” พชต (สมภาษณ, 22 ตลาคม 2558)

ซงในชวงทไดสนทนากบพชดนน เปนชวงทผศกษายงไมไดซอรถดคาต จงยงไมเกด

อารมณรวมกบเรองราวทไดรบฟงเทาใดนก อยางไรกตามพชดไดแสดงความหวงใยเรองดงกลาวมาโดยตลอด เพราะมองวาผศกษาเปนวยรน อาจคกคะนองขรถเรว กอปรกบผศกษาเปนผใชรถหนาใหม ยงไมรจกรถดคาตด อาจเกดอบตเหตรายแรงได ความคดทวาจะตองมรางกายทแขงแรงจงเรมตนในชวงนน ผศกษาเรมเขาฟตเนสออกก าลงกายอยางจรงจง เพอเตรยมรางกายใหพรอมกบการไดขรถดดคาต แมขณะนนผศกษายงไมไดครอบครองรถดคาต แต “ความเปนดคาต” ไดเรมเขามามบทบาท หรอไดมากระท า (act) อะไรบางอยางกบวถชวตของผศกษาไปแลว

ภายหลงทไดครอบครองรถดคาต ปฏบตการสรางรางกายกด าเนนคขนานกนไปดวย หลายครงผศกษาทบทวนและตงค าถามถงการกระท าทดยอนแยงกบความคด ในท านองทวา มความจ าเปนหรอไมทตองสยบยอมใหวตถมาบงการวถชวต ตองเสยเวลา ตองเหนอย เพอแลกกบการควบคมรถคนหนงได รวมถงมองไปวา ผใชรถบางคนทมรปรางเลก พวกเขาเหลานนกสามารถควบคมรถได ไมจ าเปนตองมาเหนอย เสยเวลาอนมคาทยอนมาไมได ชวงหนงจงท าใหผศกษาตดสนใจหยดออกก าลงกาย กลบไปใชชวตตามปกต ทายทสดกยงคงควบคมรถได สามารถขรถดคาตไดเชนเดยวกน อยางไรกตามหลงจากทผศกษาไดใชรถไประยะหนงแลว จงไดมโอกาสปฏสมพนธกบผใชรถดคาตคนอนมากขน ตลอดจนไดรวมกจกรรมอนๆอกมากมาย ซงหนงในนนกคอการเขาฟตเนส ซงเปนกจกรรมทผใชรถดคาตนยมชมชอบเปนอยางมาก ทวาการฟตเนสในครงนมความหมายทเปลยนไป เนองจากไมไดมขนเพอการควบคมรถ แตเปนเรองของการ “กอรางสรางรางกาย” ใหเขากบรถดคาตนนเอง

ไมกปกอนหนานผศกษาเคยออกก าลงกาย โดยเฉพาะการเขาฟตเนสเพอสรางกลามเนอเปนอาจนต ท าใหรปรางยงมทรงเดมอย มสดมสวน แตกเรมจะเลอนหายเนองจากหยดเลนไปสกระยะแลว กระทงไดมาเจอกบรถดคาต เฉกเชนทกลาวขางตนกบความคดทวา การควบคมรถบกไบคทดตองมพละก าลง หรอมกลามเนอในการดงรถใหอยเมอเกดการเสยหลก ซงสมเหตสมผลในระดบหนง แตภายหลงเมอไดคลกคลกบผใชรถดคาตคนอนๆทชนชอบเลนฟตเนสดวยกน ความคดเดมๆไดถกหกลางไปจนหมดสน กลาวคอ การเลนฟตเนสออกก าลงกาย หรอมกลามเนอขนาดใหญ อาจชวยใหสามารถควบคมรถไดดขน ขณะเดยวกนหากไมไดมรางกายทแขงแรงก าย ากยงสามารถขรถได ไมได

Ref. code: 25595508031092DBH

69

เปนอปสรรคทรายแรงหรอเปนเรองทสรางความเสยหายแตอยางใด ในทางตรงกนขาม การมกลามเนอท าใหผขคควรเหมาะสมกบรถมากขน อกนยหนงอาจกลาวไดวา รถราคาแพงกคควรกบคนขทดด แตไมไดหมายความวาคนทรปรางไมดจะขไมได แตภาพลกษณของดคาตอาจไมสองประกายกบรางกายทเหยวเฉาเทาใดนก สอดคลองกบทบกแนะน าผศกษาเกยวกบการเลนฟตเนสวา

“เองไดเปรยบ หนดอยแลว เลนอกหนอยเอาใหชดๆ เหมาะกบรถเลย ดคาตมนทรงบกๆอยแลว ดถงน ามนด มนเหมอนคนมกลาม คนมกลามข สาวมองเหลยวหลงเลย” พบก (สมภาษณ, 25 มถนายน 2558)

ขณะเดยวกน พบกมรปรางทเลกและไมสงมาก ดวยความสงสยผศกษาจงสอบถามพบ

กท านองวา “แลวท าไมพบกถงไมเลนฟตเนส” ซงค าตอบทไดมความสอดคลองกบค าแนะน าขางตน และมความนาสนใจอยางยงตอปฏบตการกอรางสรางรป รางกายของ “คน” โดยพบกกลาวกบผศกษาวา เหตผลทไมเลนฟตเนส เพราะมนเหมาะกบทรวดทรงของรถดคาตรน Panigale 899 ซงเปนรถทรงสปอรตทมขนาดกระทดรดทพบกใช ทงน พบกเสรมอกวา หากเลนฟตเนสน าหนกจะเพ ม รางกายจะใหญขน ไมสะดวกตอการควบคมรถ อกทงน าหนกทมากอาจท าใหรถขไดชาลงกวาเดม การมรางกายทเลกกระทดรดแบบน จงเหมาะสมกบรถรนดงกลาว เชนเดยวกบพหวอง ผขรถดคาตยหอ Multistrada 1200 รถดคาต-ทวรง ซงมขนาดใหญกวารถดคาตทกรน กเปนอกคนหนงทเลนฟตเนส สรางกลามเนอ เพอปรบเปลยนใหรางกายเขากบรถ และพหวองนเองทชกชวนใหผศกษาขรถไปเลนฟตเนสดวยกนอยบอยครง โดยนอกจากนยงมกลมเพอนพหวองทขดคาตไปเลนฟตเนสดวย นยของการออกก าลงกายละมายคลายคลงกบพบก ซงชวงหนงทผศกษาไดพดคยเรองออกก าลงกาย พหวองไดแสดงความคดเหนทนาสนใจวา รถรปทรงอยางไร คนกควรมรปทรงแบบนน

“ลองดมอนเสอตรทเราขด สงเกตตรงถงมนจะโคงๆเหมอนมสเซลนะ มนเหมาะกบคนมกลาม” พหวอง (สมภาษณ, 12 พฤศจกายน 2558) โดยภายหลงผศกษาไดกลบมาสงเกต พนจพเคราะหถงน ามนของรถดคาต รน มอนเส

ตอร ของตนเอง กพบวาเปนไปตามทพหวองกลาวไว ถงน ามนของรถดคาตมกถกออกแบบใหมทรวดทรง เหมอนผชายมกลามเนอรางกายก าย า ดงภาพมมสงขางลางน

Ref. code: 25595508031092DBH

70

ภาพท 3.11 ภาพมมสงถงน ามนรถดคาต รนมอนสเตอร

มโคงเวาราวกบกลามเนอของผฃาย โดย พร (กลมตวอยาง)

หลากหลายค าแนะน าทสงอทธพลตอความคด ผศกษาเรมเลนฟตเนสหนกขน ดวยจดมงหมายทจะท าใหรางกายของตวเองมโคงเวาเหมอนกบถงน ามนของรถใหได ซงเมอเวลาผานพนไปชวงหนง รางกายของผศกษาเรมมทรวดทรงตามเปาทวางไว ผลลพธทไดในมมของผศกษา คอความมนใจทเกดขน ความนาเกรงขาม และความเปนอนหนงอนเดยวกนกบรถ ขณะทมมของคนอนมองผศกษาวามความ “เท” “แมทซกบรถ” “หนกดรถกสวย สาวกรดแนๆ” (พบาว, สมภาษณ, 8 สงหาคม 2559) ผศกษารสกถงความเอบอม กอปรกบรสกวาตนเองมความสมพนธกบรถอยางลกซงมากขน ทกทวงทาเมออยบนรถมความสงางาม เปนสวนผสมทลงตวตามแบบฉบบของความเปนดคาต

ความนาสนใจของประเดนน คอการทผศกษาในฐานะของ “คน” ไดขยบปรบเปลยน (translation) รางกายตนเองใหสมพนธกบ “รางกายของรถ” ซงปฏบตการดงกลาวน เกดขนตงแตกอนครอบครองรถดคาตแลว และอยางยงเมอไดครอบครองรถดคาต ปฏบตการดงกลาวยงม ความเขมขนขน กลาวคอ พฒนาไปถงการปรบรางกายใหเหมาะสมตามรนของรถ ฉะนนจงกลาวไดวา ความสมพนธทเกดขนระหวาง “รถดคาต” กบ “คน” โดยรถดคาตในฐานะ “สงของ” เปนผออกแบบและบงการ หรอมอทธพลในการกระท า (act) ใหคนตองออกก าลงกาย ปรบเปลยนเรอนรางใหสอดรบสอดประสานกบรปทรงของรถ โดยปลายทางของปฏบตการดงกลาว แนนอนวา คนกไดรางกายทตองการตามรปทรงของตวรถ แตสงทรถไดมคณคามากกวาคนหลายเทาตว นนกเพราะวา ปฏบตการดงกลาวชวยผลตซ าความเปนดคาต และกอรางสรางรปไปยงเครอขายในท านองทวา ถาจะขรถดคาตในรนน กควรมรางกายในลกษณะน ไมจ าเปนวาตองมกลามเนอ แตรางกายควรเหมาะสมกบรถทจะข ความเปนดคาตตองมาพรอมกบความพเศษ มความโดดเดนและแตกตางจากรถประเภทอน การขรถด

Ref. code: 25595508031092DBH

71

คาตแลวไมใหความส าคญกบเรองดงกลาว อาจไมสะทอนถงการเปน “ผใชรถดคาต” เทาใดนก ในทนส าหรบผใชรถดคาต การเขาฟตเนสไมใชกจกรรมหรอการออกก าลงกายทวไปอกตอไปแลว แตเปนปฏบตการทางวฒนธรรม เปรยบเสมอนพนทแหงการปฏสงสรรค และเปนพนททกระบวนการกอรางสรางรปเครอขายไดขบเคลอน ในสวนของดไซนการออกแบบถงน ามนของรถดคาตใหมทรวดทรงทดดน มกลามเนอก าย าคลายคลงกบสวนอกของผชายนน อาจวเคราะหไปไดในหลายแบบ ทงเรองของความเปนชาย (masculinity) ความยงใหญ (greatness) ของดคาต ส าหรบผใชรถดคาตอาจไมไดใหความส าคญกบประเดนดงกลาว แตจะเปนเรองของความเปนหนงเดยว (oneness) หรอเอกลกษณทมเฉพาะในรถดคาตทไมมรถยหอใดลอกเลยนแบบไดมากกวา ทสะทอนรปธรรมวา เครอขายดคาตเปนเครอขายทผลตซ า “ความเปนดคาต” ทไมเหมอนใครอยตลอดเวลา

3.3 กระบวนการกอรางสรางความสมพนธ

เชนเดยวกบท Ingold (2008, p.211, as cited in, Hicks and Beaudry, p.78) กลาวไวในเรองของวตถกบการสรางเครอขาย วา เครอขายดคาตอปมาอปมยดง “รงของแมงมมขนาดใหญ” เปนลกษณะ “mesh work” หรอตาขายทเชอมรอยผกไขวประสานกนไปมา บางกเปนรปเปนราง บางกพนกนยงเหยง มทงสวนทแขงแรง ยดเหนยว ทนนาน และสวนทออนแอเปราะบาง ขาด หรอแตกหกงาย ถาเทยบกบชวตจรงรางแหเสนใยทวากคอ “คน” และ “สงของ” โดยทการถกรอยเชอมประสานกระท าผาน “การกอรางความสมพนธ” ทงคนและสงของตางสลบสบเปลยนหมนเวยนองคประธานกนไปมา จนกอเกดเปนปฏบตการทางวฒนธรรมเฉพาะ ซงเปนอกหนงกระบวนการส าคญทคอยธ ารงครกษาเครอขายดคาตใหคงรปอยได ในหวขอนผศกษาจะอธบายภาพความสมพนธทเกดขนระหวาง “คน” กบ “สงของ” ตงแตจดเรมตนทคนไดเขาไปสรางความสมพนธกบสงของ ไปจนถงจดทสงของกลบมา “สราง” หรอ “กระท าการ” กบคน ตลอดจนความสมพนธทเกดจากคนดวยกนเอง ผานปฏบตการทางวฒนธรรม ซงน าไปสการวเคราะหกระบวนการกอรางสรางรป (shape) เครอขายดคาตตอไป

3.3.1 “คน” กบ “สงของ” “สะใจโวยยย!” ผศกษาตะโกนกองอยในหมวกคนนอค หลงจากเปดคนเรงออกจากศนย

ดคาต พระราม 3 ในวนรบรถ นบวาเปนครงแรกในชวตกบการขรถดคาต รถดคาตเปนรถทมแรงบดสง กระโชกโฮกฮาก รอบเครองยนตมาไวดงใจหวง ตอบโจทยผทชนชอบรถสไตลดบดดนไดเปนอยางด ดวยความประหมาในรถใหม หลงจากขไปไดไมนานกหยดพกทานอาหารเชาทปมน ามนแหงหนง

Ref. code: 25595508031092DBH

72

ในชวงทก าลงทานอาหารนน สายตาของผศกษากพลางมองรถตวเองไปดวยความภาคภมใจ ราวกบวาฝนไดกลายเปนจรง รสกกระหยมในความโชคดแตผเดยว และยงผคนรอบขางมองรถเราดวยแลว ยงมความสขไปกนใหญ มนเปนความสขทไมทราบวาเปนเพราะอะไร แตคงจะไมใชเรองทแปลก เนองจากบรรดาไบเกอร นกบดสองลอทผศกษารจก แทบทกคนมความ “narcissism” ในแบบของตวเอง หากแตวาไปลงกบเรองรถเทานนเอง

ปฏบตการท “คน” มความสมพนธกบ “สงของ” หรอรถดคาต มความหลากหลายทงในมตของพนทและเวลา เกดขนในทกซอกทกมมของชวตประจ าวน ตงแตตนเชาไปจนถงเขานอน เชน การสตารทรถเพอวอรมเครอง การขดสฉววรรณปดเชดทกซอกทกมม การขบข ถายรป ตกแตงประดบตวรถราวกบเปนศลปะเคลอนทได และเรองราวอกมากมายทถกขบเคลอนไปตลอดทงวน คละเคลาผสมปนเปกนไปมา สอดคลองกบ ท Daniel Miller (1987, p.86) ไดเสนอไววา การศกษา “คน” ไมสามารถเกดขนภายนอก “โลกของวตถ” ได กลาวคอ ทกปฏบตการทเกดขนจากคน ตองมสงของเกยวของอยในนนดวย อยางไรกตาม บรบทนผศกษาจะยกเอาเฉพาะบางเรองราวทเกดขนมาอธบาย เพราะเชอวาในหลายๆปฏบตการทเกดขนมนไปทบซอนกบวถของผใชรถประเภทอน หรอกลาวไดวา ปฏบตการเหลานกจะพบเจอในชวตประจ าวนของผทใชรถท วไปอยแลว ยกตวอยางในเรอง การขดสฉววรรณ ในลกษณะทวา “ยงไมใหไตไรไมใหตอม” ซงถอวาเปนปฏบตรวมระหวางคนกบสงทพบเจอไดตามปกต ในทางตรงกนขาม เรองทจะยกมาอธบายเพอน าไปวเคราะหตอนน ผศกษาจะพจารณาจากภาพสะทอนของปฏบตการทสามารถเชอมโยงใหเหนถงกระบวนการกอรางสรางความสมพนธระหวางคนกบสงของ และตองเปนปฏบตการทมลกษณะเฉพาะ เกดขนภายใตเครอขายดคาตเทานน โดยไลเรยงตามหวขอหลก 2 เรอง ดงน

3.3.1.1 “ขบ-ถาย” หลงจากไดครอบครองรถดคาต ปฏบตการแรกทเกดในชวตประจ าวนกคอ “การข

รถ” แตความบอยครง หรอความถของการใชรถกเปนเรองของสวนบคคล ส าหรบผศกษาแลว ชวงแรกหลงจากไดครอบครองรถ เปนชวงทไดใชงานรถดคาตมากทสด อาจเปนเพราะความสดใหมทงตววตถ และเรองราวประสบการณทเพงถกขบเคลอน เชนเดยวกบผใชรถดคาตคนอน ทไมมากกนอยกตองเคยใชรถ หรอไดขรถดคาตอยบาง และประเภทของการขบขในชวงแรกกมความแตกตางกนออกไป เชน ข ไปซอของ ขไปท างาน ข ไปรานกาแฟ ตลอดจนขไปมทตง ออกทรป อนเปนกระบวนการกอรางสรางความสมพนธระหวาง “คน” กบ “คน” ซงผศกษาจะอธบายในหวขอตอๆไป

Ref. code: 25595508031092DBH

73

“การขรถ” ในชวงแรก เปรยบเสมอนการท าความรจกระหวางคนกบรถ อกนยหนงคอ “คน” และ “วตถ” เปดพนท ให อกฝายเขามาเปนหนสวนในชวตซ งกนและกน นบวนความสมพนธระหวางคนกบรถกเกดการพฒนามความผกพนธกนมากขน การขรถหรอปฏบตการรวมกบรถจงเกดขนมากกวาปกต อยางไรกตามแคการขรถคงมอาจท าใหดคาตแตกตางจากรถประเภทอน แตสงท าทใหดคาตแตกตางจากรถประเภทอน คอ กระบวนการตราตรงความสมพนธระหวางคนกบรถ เพอสะทอนใหเหนวา ครงหนงเราเคยพบกน มเรองราวดวยกน ไปสถานทตางๆดวยกน ตลอดจนเจอชวงเวลารายๆดวยกน ผานการ “ถายภาพ” โดยพวงเอาโซเชยลมเดย ซงเปนพนทตางมตเขามารวมดวย เปนตนวา ถายรปขณะขรถ คกบรถ หรอกบสถานทตางๆ เผยแพรบนโลกออนไลน เชนเดยวกบตวผศกษาเอง ถงขนาดวา บางครงตดสนใจขรถโดยไรจดหมายปลายทาง หรอไปรานกาแฟแตไมไดอยากดมกาแฟ เพยงเพราะอยากไดรปรถคกบสถานทต างๆมารอยเรยงเรองราวเผยแพรลงโซเชยล ออนไลน ทวาความเขมขนของปฏบตการดงกลาวกอาจถกมองวาเปนเรองทวๆไป กลาวคอ ไมวาจะขดคาต ขฮอนดา ขบเอม-ดบบลว หรอขบเบนซ กสามารถท าไดไมใชเรองแปลก อยางไรกตาม การศกษาวตถในเชงวฒนธรรม ทกๆเรองราวทเกดขนมนมความหมาย ยงไดประสบพบเจอกบเรองราวทหาไมไดจากบรบททวไป ยงตอกย าความเปน “วฒนธรรม” ของสงนนมากขนไปดวย เชนเดยวกบประเดนน ทายทสดผศกษากคนพบวา ความธรรมดาทวามนกแฝงไปดวยความไมธรรมดา เชน ผศกษาพบวา ในหมผทถายรปรถลงโซเชยลออนไลน สวนใหญรปทออกมาตองมค าวา “DUCATI” ปรากฎอยเสมอ ซง “พวทย” ผทชนชอบการถายถายรปเปนชวตจตใจ รวมถงเปนหนงในผใชรถดคาต ใหขอมลในท านองวา ถาถายรปรถเฉยๆกจะไมทราบวายหออะไร โดยเฉพาะกบรถดคาตทจะตองใหความส าคญกบโลโกเปนอยางมาก เนองจากมนเปนสญลกษณทสะทอนถงการเปน “ผดมสตางค” มากกวานน “แคปชน” หรอขอความก ากบ กตองสะทอนความหมายรถดคาต ในแงของการเปนสดยอดของสองลอดวย เปนตนวา “We don’t ride a motorcycle, we ride DUCATI” “คณปต านานสองลอ” “ทกทายสายลม ชมแมกไม ไปกบดคาต” “อสระทมาคกบความหรหรา”

“การขบ - ถาย” โดยนยคอปฏบตการทางวฒนธรรมแรกท “คน” และ “ของ” ไดมความสมพนธรวมกน แตในทนจะเนนทคนเปนหลก กลาวคอ คนเปนฝายทเขาหาวตถ สรางความสมพนธกบวตถ แมจะดจดชดไรชวตชวา แตมนกเปนจดเรมตนของกระบวนการกอรางสรางความสมพนธทงปวง อกแงหนง “การขบถาย” กคอการปลอยของเสย ทงขวางสงทเลวราย เรมตนใหมกบชวตทอสระ ดวยการขรถ ทองเทยวหรอถายรปเกบภาพความประทบใจกลนกลายไปกบโลก ดคาต ซงเปนความตงใจทเกดจาก “คน”

Ref. code: 25595508031092DBH

74

ภาพท 3.12 ปฏบตการ “ขบ-ถาย” ทเกดขนในชวตประจ าวนของผใชรถดคาต

3.3.1.2 “ตกแตง - ตอเตม” อกหนงปฏบตทางวฒนธรรมทสะทอนความสมพนธระหวาง “คน” และ “ของ”

ซงพบไดบอยในชวตประจ าวน คอ “การตกแตง - ตอเตม” บรบทนหมายถง การตกแตงรถ ตอเตมอปกรณ ทงทจ าเปนและไมจ าเปน เพอจดประสงคบางอยาง ปฏบตการทวานเกดขนหลงจากทคนมความสมพนธกบรถในระดบหนงแลว รถหรอ “สงของ” ในทน อปมาอปไมยดงเรอนรางสภาพเปลอยกายทจ าเปนตองแตงองคทรงเครอง ใหดด ดเดน เลอกเสอผาแตงหนาแตงผม ใหด “แพง” อยตลอดเวลา แมวารถดคาตจะดแคไหน สดทายกยงดไมเพยงพอ กระบวนการตอเตมเสรมแตงจะตองด าเนนไปเรอยๆ อยางไมมทสนสด ทงน ส าหรบวตถประสงคทแทจรง เมอพจารณาถงขอมลภาคสนาม ผศกษาจะขอแบงเปน 3 ประเภท ดงตอไปน

อรรถประโยชนการใชงาน - แมวาการอธบายปรากฎการณในภาพรวมของเรองนจะด “jazzy” นาดงดดใจและชวนฝนอยไมนอย อยางไรกตาม อาจไมสามารถหลกเลยงการพดถงจดประสงคหลกของการตกแตงตอเตมทดจะเปนทางการ ไมพลกแพลง หรอแฝงดวยนยอะไรทงสน

Ref. code: 25595508031092DBH

75

นนกคอ การแตงเพอการใชประโยชนอะไรบางอยาง เชน การใส “บงโคลนกนดด” มขนเพอกนน าทจะดดขนไปทดานหลงของคนข ในชวงทตองขทามกลางสายฝน หรอลยน า เนองจากบงโคลนหลงตดตวรถดคาตหลายรนมลกษณะทเทอทะ อกทงยงไมสามารถกนน าทดดขนมาไดทงหมด เมอการใชงานยงไมคอยเขาทลงตว สวนใหญผใชรถดคาตจงถอดบงโคลนดงกลาวทง โดยเฉพาะในรน “มอนสเตอร (Monster)” ผศกษาพบวา จากเหตผลขางตนจงแทบจะไมพบผใชรถดคาตคนไหนเลยทยอมตดบงโคลนเดมๆจากโรงงาน สวนใหญจะถอดเกบและปลอยใหสวนทายของรถโลงไปแบบนน แตเมอถงฤดฝน ผทถอดบงโคลนดงกลาวไปกจะเดอดรอนมากกวาปกต เพราะน าจะดดขนมาอยางเตมท ไมมอะไรกน อกตวอยางทพบเจอไดบอยกคอ เบาะนง เนองจากผใชรถสวนใหญชอบเปลยนไปใชเบาะแตงทใหความรสกผอนคลายมากกวาเบาะเดมจากโรงงาน อกทง แฮนด ต าแหนงของแฮนดเดมอาจไมพอเหมาะพอดกบสรระของบางคน (คนไมใสแฮนเดม ตอตานขดขน) หลายคนจงตองไปหาแฮนดทเขารปกบตวเองมาใส รวมไปถงคนเกยรทไมไดองศา ผใชรถกลมหนงกจะไปหาเสาะหาอะไหลอปกรณมาเสรมเปลยนทดแทน

ภาพท 3.13 กนดดลอหลง ของแตงเพมสมรรถนะการใชงาน

ความสวยงาม - ส าหรบการแตงรถเพอความสวยงาม เปนเรอง “เบสค” หรอพบเหนไดทวๆไปไมจ าเปนตองเกดขนกบรถบกไบค หรอรถดคาต เรมตนดวยมโนทศนทวา รถเดมๆจากโรงงานมนไมสวย ซงผศกษามองวามนไปเกยวโยงกบเรองของ “ทนทางวฒนธรรม” หรอ “สมรรถนะทางวฒนธรรม” ตลอดจน “รสนยม” ซงมงานวจยหลายชนทใหความส าคญกบการศกษาประเดนดงกลาว อยางไรกตามวาทกรรมทวาดวย “ความสวยงาม” กยงคงมขอบเขตทกวางขวางและมนยทแตกตางกนออกไป แตละวฒนธรรมมวธมองความสวยงามในรปแบบทไมเหมอนกน เชนเดยวกบรถด

Ref. code: 25595508031092DBH

76

คาต ผใชรถหลายทานทผศกษาไดสมผสคลกคลดวย ตางมกระบวนการพพากษาความสวยงามของการแตงรถในแบบฉบบของตนเอง ซงประเดนเรองนยามของความสวยงามนอาจยงไมใชสวนส าคญในการศกษา แตสงทท าใหการศกษากระบวนการแตงรถเพอความสวยงามของรถดคาตมความนาสนใจกคอ ภาพรวมของรถทแตงแลวตองยงคงไวซง “ความไฮเอนด” เฉกเชนทมนเคยเปนอย โดยขอมลจากภาคสนาม ผศกษาพบวา วธการแตงรถเพอความสวยงามแตยงรกษาความไฮโซหรหราทวานน สามารถท าไดอยางงายผานการใช “ของแตงไฮเอนด” ซงของแตงเหลานคออะไหลทมการออกแบบพเศษ มสไตลแฝงไปดวยรสนยม ไมเหมอนกบของแตงจากโรงงานททอๆ ทวไปและธรรมดา โดยผใชรถดคาตสวนใหญใหความเหนวา อะไหลเหลาน มนไรเสนห ไมนาดงดด และไมสะทอนเรองของความไฮเอนดสกเทาไร อยางไรกตาม ความสวยอยางเดยวอาจไมพอ อะไหลหรอของแตงดงกลาวตองมยหอและราคาสง ตลอดจนเปนทรจกกนในแวดวงผใชคนอนดวย เชน ปมเบรคมอ ยหอเบรมโบ (Brembo) ชอคหนา-หลง ยหอเออหลน (Ohlins) ไฟเลยวยหอรโซมา (Rizoma) หรอกระปกน ามนเบรคยหอโมโต คอรเซ (Moto Corse) เปนตน

ภาพท 3.14 ชอค “Ohlins” และปมเบรค “Breambo” บนรถ Ducati Diavel 1200,

จาก http://www.visordown.com/tags/ducati-diavel

“พเชาว” วศวกรวยกลางคนผครอบครองรถดคาตราคาแพงอยางรน “พานกาเล 899 (Ducati Panigale 899)” ทมการตกแตงอยางสวยงามดวยของแตงมยหอ เลาถงรายละเอยดของการแตงรถตวเอง ในท านองวา

Ref. code: 25595508031092DBH

77

“การแตงรถตองมศลปะ หรอตองทราบมากอนวาแตงอยางไรถงจะสวย บางคนแตงไปเยอะ รถดแยกวาเดม ขณะทบางคนแตงไมกชน แตรถกลบสวยเดนชวนหลงใหล มนขนอยกบความแพง บางคนใส Rizoma แตกไมเทา Moto corse ชนเดยว” พเชาว (สมภาษณ, 4 มถนายน 2558) ในทนพเชาวไดพดถงเรองทนทางวฒนธรรม เปนตนวา หากทราบแนวการแตง ก

ไมจ าเปนตองเสยเงนซ าซอน ซอเพยงชนเดยวแตสามารถเพมราคาใหตวรถไดจะดกวา และยงกลาวอกดวยวา

“การแตงรถใหสวยตองพจารณาเรองยหอของแตงดวย ถาของทวไปแตงยงไงกไมสวย มนไมลงตว ยกเวนคนทเคาคสตอมโดนใจจรงๆ แตถาของมยหอ แคใสไปชนเดยวคนกมองวาสวยแลว ยงกบดคาตถาไปใสของปลอม คนทดออกเขากจะมองอกแบบ” พเชาว (สมภาษณ, 4 มถนายน 2558)

ภาพท 3.15 รถ Ducati Panigale 899 โดย พเชาว (กลมตวอยาง)

Ref. code: 25595508031092DBH

78

เชนเดยวกนกบ “นาบอม” เจาของธรกจขายเสอผา อกหนงสมาชกกลมดคาต หวยขวาง ผทชนชอบการแตงรถดคาตเปนชวตจตใจ โดยของแตงทกชนบนรถนาบอมลวนแตเปนของมราคาแพงทงสน หากนบรวมกนแลว ราคาของแตงอาจเทยบเคยงกบราคารถเลยทเดยว ซงนาบอมกลาวถงการแตงรถดคาตกบผศกษาวา

“ถาจะแตงกแตงใหสดไปเลย เอาใหคนมอง เชอนา มนไรประโยชนบางทแตงๆไป

แลวกถอดออก กลบมาใสพวกของแทของแพงอยด เสยเวลา มตงคซอรถขนาดน ของแตงไมเทาไรหรอก เลนของแพงไปเลย ทเดยวจบ” นาบอม (สมภาษณ, 30 พฤศจกายน 2558)

สอดคลองกบนาบอม ผศกษาพบวาผ ใชรถดคาตมกมแนวคดวา รถดคาตคอของแพง คควรกบของแพง แตกไมไดหมายความวาจะใสของถกไมได สามารถท าไดแตในฐานะของผใชรถดคาต อาจถกตงค าถามวาคควรกบสงของแบบนนหรอไม

ภาพท 3.16 “นาบอม” กบรถดคาตคกาย โดย นาบอม (กลมตวอยาง)

Ref. code: 25595508031092DBH

79

ในเรองเดยวกน “พปอม” เจาของรานบรการ-ซอม รถบกไบค โดยเฉพาะรถดคาตทผศกษาไปใชบรการอยบอยครง มกพดคยแนะน ากบผศกษา เปนตนวา

“การใสของทวๆไปมนกใสได พตดใหไดอยแลวไมซเรยส แตพไมแนะน า รถเรามน

แพง รถขนาดน ใสของโนเนมพวาไมเขากน เคาดกนออก เหมอนรถยนตพวกโตโยตา เอาโลโกเบนซไปตดอะ คดวาเคาไมรเหรอ” พปอม (สมภาษณ, 1 ธนวาคม 2558)

นาปอมกเปนอกหนงกลมตวอยางทมความคดวา รถดคาตตองคกบของแพง หรอกลาว

โดยสรปวา ดคาตคอวฒนธรรมไฮเอนด ไมวา คน หรอ สงของ ทมความสมพนธดวย กตองมลกษณะเชนเดยวกบรถดคาต ซงชดความคดนผศกษาไมคอยเหนดวยสกเทาไร แตดวยการทผศกษาอยภายใตเครอขายน บรบทตางมนกไดกอรางสรางรป (shape) ใหผศกษาซมซบถงชดความคดแบบนเชนเดยวกน

ภาพท 3.17 ทอไอเสย Moto Corse (ราคารวม 300,000 บาท), จาก https://www.designcorse.com

ในทางกลบกนผศกษาสงเกตวา ผทเขามาใชบรการทานอน โดยเฉพาะทไมใชรถดคาต กลบไดรบค าแนะน าในอกรปแบบ ไมมเรองของความไฮเอนด ของแท ของแพงหรอของตางประเทศเขามาเกยวของ กลาวคอ แตงอะไรกได ไมตองมยหอ แคใหรถมนดดกวาเดมกเปนพอ ในบรบทนคลายกบทนองแบงค ผใชรถดคาต รนมอนสเตอร 795 (Ducati Monster 795) ซงผศกษามโอกาสได ร จ ก ในช วงท ข รถ ไปรวมกจกรรมเป ดต วรถรน ใหมท ศนยการค าเซนทรล เวลด

Ref. code: 25595508031092DBH

80

(Central World) ไดใหขอมลกบผศกษา ในท านองทวา ตนกเคยคดเพยงความสวยงามของตวรถ แตทายสดแลวแคความสวยงามมนกลบไมเพยงพอ

“ผมเคยเปลยนทอมา 3 ใบ ใบแรกซอเพราะวามนเปนโปรโมชนของศนย ทอเทอม (Termingnoni) ใสไปสกพกมนเบอเลยไปเปลยนอกใบใหมนสนลง ดไปดมา มนเขาทานะทรงสน คอมนเขากบรถอะ แตมนไมใชของแบรนดนะ มนเปนทอไทย ราคาไมถง 20,000 มนกสวยนะพ ผมไปซอสตกเกอรพวก SC มาตด แตเหมอนมนหลอกตวเองอะ สดทายกเปลยนฟลไปเลย เจบแตจบ เรองทอกคอสดละ มนมบารม ฮาๆๆ” นองแบงค (สมภาษณ, 5 มกราคม 2557)

นองแบงคมทศนะเชนเดยวกบผศกษา กลาวคอ แทจรงแลวเราควรจะแตงรถอยางไรกได ไมจ าเปนตองไปซอของแพง แตดวยวฒนธรรมของความไฮเอนด การไมใสของแพงถอวาผดขนบธรรมเนยมของผใชรถดคาต หลายครงทถกสบประมาททางวาจา และถกเลอกปฏบตจากผใชรถคนอน ทายทสดกตองหนกลบมาใชของแพงตามกระแสหลกตอไป

ภาพท 3.18 (ซาย) ทอไอเสยยหอ SC-PROJECT ราคา 40,000 - 60,000 บาท (ขวา) ทอไอเสยยหอ Termingnoni ราคา 20,000 บาท,

จาก http://www.google.co.th/ducati-exhaust

Ref. code: 25595508031092DBH

81

อยางไรกตามผใชรถดคาตบางคนกไมไดใหความส าคญกบเรองของแตงมากมายนก เหนไดจากกรณของนองเกรซ รนนองทสนทกบผศกษาอกคนหนง ใหความเหนในเรองนวา

“รถเดมๆกดอยแลว เคาออกแบบมาสวยอยแลว ดคาตกถอวาหรแลว และอกอยาง แตงไปกไมจบ มนกแขงกนไปเรอยๆ ทบอกวาตองสดๆกน ยงไมเหนใครสดสกคน ใสปมรอซซ ใสโชคโอหลน ราคาเปนแสนๆ เดยวมนกมรนใหมมา แขงกนอยอยางนน เอาแคพอประมาณ คนไมรเคากไมรหรอกวาของชนนราคาเทาไร เคากแคบอกวา เออ สวย แคนน” เกรซ (สมภาษณ, 17 สงหาคม 2558) ในทนผศกษาเหนดวยกบนองเกรซทสะทอนใหเหนวา การแตงรถราคาแพงๆ นน

ปลายทางของมนไมไดเกดคณประโยชนอนใด เพราะผทอยนอกเครอขายกไมสามารถเขาใจไดถงความแพงเหลานน แตในกระบวนการผลตซ าความเปนเครอขายดคาตกเหนจะเปนเรองทด การแตงรถแพงๆ ชวยใหภาพของดคาตมความไฮเอนดเพมมากขน อยางยงกบการชวงช งความไฮเอนดทปรากฎในหมผใชรถดคาต ยงท าใหภาพของเครอขายแขงแกรงขนไปอก อยางไรกตามบทสนทนาของเกรซทมองวา ดคาตถอวาหรแลว คอนขางยอนแยงกบชดความคดอนๆ ในท านองทวา ปฏเสธภาพของความไฮเอนด ทกระท าผานการแตงรถ แตกเปดรบความหรของรถดคาต ปรากฎการณนจงยงตอกย ารปของเครอขายดคาตไดเปนอยางด

จากขอมลจะเหนไดวา ภายใตกระบวนการแตงรถเพอความสวยงาม ยงมระดบชนความไมเทาเทยมตางทซอนอยอก เชน ใส “รโซมา” กดดไมเทา “โมโต คอรเซ” หรอตดตงปมเบรคเบรมโบ รน “M4” ดไมไฮเอนดเทารน “GPRX4” ซงปจจยลวนแลวมาจากเรองราคาทสงกวาทงสน แตถงอยางนน ผศกษากลบพบขอมลทนาสนใจวา บางครงการแตงรถเพอความสวยงามในฉบบของดคาต อาจไมตองอาศยความไฮเอนดเขาแลก แตตองใชหวศลปะ ความคดสรางสรรค และการออกแบบทโดดเดน โดนใจ ซงในหมผใชรถดคาตจะเรยกวา “การแตงแบบคสตอม” ยอมาจาก “customization” กลาวคอ แตงตามสไตลเฉพาะของตนเอง แตภาพลกษณทออกมาตองสะทอนอะไรบางอยางทผอนใหการยอมรบ ส าหรบประเดนนจะเหนรปธรรมชดเจนในประเภทการแตงรถเชงสญลกษณ ซงจะอธบายเปนล าดบตอไป

สญญะและสอทางวตถ - ส าหรบการแตงรถประเภทสดทายนผศกษาจะใหความสนใจเปนพเศษ เนองจากปฏบตการทเกดขน สะทอนใหเหนวฒนธรรมของความเปนดคาตไดชดเจนกวาการแตงรถในประเภทอน โดยการแตงรถประเภทน สวนใหญอยภายใตโครงขายของการแตงรถ

Ref. code: 25595508031092DBH

82

แบบ “คสตอม” กลาวคอ เปนการแตงรถทไมมกรอบหรอขอบเขต หรอแตงอยางไรกไดตามทใจชอบ การแตงรถลกษณะน มจดประสงคเพอสะทอนนยความหมายอะไรบางอยาง ทงความเชอ อดมการณ สไตลของเจาของ กระท าผานการดดแปลงเตมตอยอสวน (building and chopping) ใหออกมาเปนรถทมเอกลกษณ มสไตลไมเหมอนใคร แตกยงคงไวซงความเปนดคาต

ผศกษาไดสอบถาม “พแซค” หนงในสมาชกกลมดคาต หวยขวาง ในเรองของการใชรถคสตอม โดยพแซคใหขอมลท านองวา รถคสตอม คอ รถทถกดดแปลงตอเดมใหแตกตางไปจากเดม ไมใชเพยงแคเปลยนอะไหลชนสวน แตตองมกระบวนการแตงท “ลก” กวานน เชน “ตด” “ตอเตม” ในแบบเฉพาะทไมมสตรส าเรจตายตว

“พวกรถคสตอม แคไดไปตด ไปตอ หรอท าอะไรกไดใหมนแปลกๆ แหวกแนวไปจากเดม กคสตอมแลว แตตองไมมแพทเทรนนะ พเคยเหนมคนนงตดโชคไปขางนง ดหลดๆนะ แตกเออ มนเปนพาสชนของเคา ไมตองบาบอคอแตกเกนไปนะ เดยวเคาจะไมรวาเปนรถอะไร แลวสวนใหญพวกรถคสตอม คนขกจะเฟยวๆ คอเปนคนมสไตลอะ” พแซค (สมภาษณ, 6 กมภาพนธ 2558) อยางไรกตามดวยความเปนเอกลกษณของรถดคาต ทมความสวยงาม โดดเดนและ

แปลกตาอยแลว จงท าใหไมคอยไดพบเหนรถดคาตดดแปลง หรอคสตอมบอยนก จะมเพยงรถของรานบกไบคทมจดประสงคในการแตงโชว เรยกลกคา เพอสะทอนสไตลการแตง หรอ “ไอเดย” “ความคดสรางสรรค” ของรานนนๆ ส าหรบประเดนทไมคอยพบเหนรถดคาตคสตอมเท าใดนก “หมง” ผใชรถดคาตเขตพระราม 2 ใหขอมลทนาสนใจวา

“ผมวารถดคาตในไทยมนไมคอยมคสตอมนะ ทเหนก สแครมเบลอ ของศนยดคาตไง อนนนสดจรง แลวกพวกของรานแตง พวกนแตงโชวเลนๆ ขไดเปลาไมรนะ หรอขไดกคงไมกลาอะ ฮาๆๆๆ อยางหนงคอมนสวยอยแลว บางคนไปคสตอม หายนะเลยนะ แยกวาเดม อกอยางคงเพราะอะไหลแพง กลวท าไปแลวโนนนเสย คราวนกกลบเหมอนเดมยากนะ ตองเขาใจวารถมนดอยแลว อยาเสยงดกวา” หมง (สมภาษณ, 11 กมภาพนธ 2558)

Ref. code: 25595508031092DBH

83

ในเรองเดยวกน ผศกษาพบวา ผทแตงรถลกษณะนสวนใหญเปนผทมความใกลชดกบเครอขายดคาต หรอจะเรยกวาคร าหวอดกบรถดคาตมานานพอสมควร เนองจากเปนผททราบถงเรองราวประวตความเปนมา เหนไดจากอะไหลอปกรณทใชตกแตงรถประเภทน จะเปนของทผใชรถมอใหมไมรจก บางครงประดษฐขนมาเอง หรอไมมขายตามทองตลาด ถงจะมเงนมหาศาลกไมสามารถเขาถงของเหลานได เชน ระบบคลตชแหงและการเปลอยสายพาน อนเปนเอกลกษณของรถดคาตในสมยกอน ตลอดจนการท าแฮนดกมต า หรอ แฮนดสไตลรถคาเฟ เรเซอร (café’ racer) กรณนขอยกตวอยาง การตดตงระบบคลตชแหง (dry clutch) บนรถดคาตรนใหม ซงปจจบนใชระบบคลตชเปยก (wet clutch) ทงหมดแลว การจะตดตงคลตชแหงจงตองมการแปลงระบบเครองยนต เกดความเสยง อกทงเสยคาใชจายสงรวมหลกแสน ดงนนผทจะตดได ตองทราบ“แหลง” เฉพาะ เชน แหลงจ าหนายอะไหลอปกรณ ตลอดจนชางผเชยวชาญ เพอใหการดดแปลงเปนไปดวยความเรยบรอย โดยจากขอมลพบวา มผสนใจดดแปลงคลตชแหงจ านวนมาก แตปญหาหลกทพบคอไมมท ไหนรบแปลง เรมตงแตศนยดคาต ซงไมมนโยบายการตกแตงรถในลกษณะคสตอมอยแลว เพราะทางศนยตองคงแนวทางกลยทธดานการคา กลาวอกนยหนงคอ สามารถแตงได แตตองไมใชแนวคสตอม หรอตองอยในขอบเขตทเปนไปได ส าหรบเรองน ครงหนงผศกษาเคยน า “แรม-แอร” ซงเปนชนสวนทถอดมาจากรถดคาต มอนสเตอร ดเซล (Ducati Monster Diesel) เปนอะไหลทหายากและมราคาสง เนองจากรถดคาตรนดงกลาวยกเลกสายการผลตไปนานแลว โดยตองการน ามาใสแทนของเดมจากโรงงาน ซงความหมายกเขาขายกบการแตงแบบคสตอม กลาวคอ กระบวนการแตงลกษณะนมนอยนอกเหนอขอบเขตของการเปลยนของแตงทวๆไป “แรม-แอร ดเซล” ไมใชของทรวมสมย และไมไดถกผลตขนเพอมาใสในรถรนปจจบน ตลอดจนไมใชสนคาของศนย อาจตองคดคาบรการดดแปลง ซงกมราคาเกอบครงหนงของแรมแอรดงกลาว แตอยางไรกตามกรณนเปนการคสตอมจดเลกๆ ทางศนยจงยนดทจะใหบรการ แตหากเปนเคสใหญๆทตองมการ “ตด” “ตอ” “ตอ” อนสงผลตอกระบวนการท างานฟงกชนตางๆบนรถ หรอท าใหรปรถมนแปลกแหวกแนวไมจากเดม อยางการแปลงคลตชแหง ศนยจะไมรบบรการให เชนเดยวกบรานบกไบคทวๆไป ทสวนใหญจะปฏเสธตงแตแรกเรม แตกมบางรานทรบแปลง ในมมมองของผศกษามองวามลกษณะ “แบงรบแบงส” กลาวคอ สามารถท าได ในทางกลบกนบางจดกท าไมได อาจไมสมบรณ หรอ ตอบปากรบค าวาสามารถท าได แตผลออกมาคอลมเหลว “นองวอยซ” ดาราหนม ผใชรถดคาต รนมอนสเตอร 795 ยอดนยม ทผศกษาเคยกลาวถงในสวนของการอธบายความเปนดคาต กเปนหนงในผทตองการแปลงคลตชแหง และประสบกบความลมเหลวในการแปลงอยบอยครง โดยนองวอยซใหขอมลวา

Ref. code: 25595508031092DBH

84

“อยากไดมาก มนเปนต านานครบพ กไมรท าไมรนใหมถงเอาออก ผมวาดคาตกตองคลตชแหงอะ ทสดแลว ตอนนนกไปหารานท า ไมมใครเอาเลยเคาบอกมนเสยง กลวท ารถพง แตกมอย 2-3 ราน โอเคนะ พอแปลงเสรจสรรพ ขไปวนสองวน น ามนรว ควนทวมรถ ผมนส าลกควนกลางถนนอะพ คดดด เปนประสบการณทหลอนมากๆ เนยเปนแบบนประมาณ 4 รอบ คอมนไมแมทชกบรถรนใหมแลวไง” วอยซ (สมภาษณ, 13 สงหาคม 2558) จากกรณของนองวอยซ ผศกษาเองกพอทราบเรองราวความเปนมาเกยวกบการ

แปลงคลตชแหงมาพอสมควร ซงเปนทนาสนใจวา ทกคนทคดจะแปลงทราบดถงผลลพธทอาจจะเกดขน แตกยงดงดนทจะแปลงตอไป สญเสยเงนไปเทาไรไมใชเรองส าคญ ทส าคญคอ รถดคาตควรจะมคลตชแหง อยางไรกตามบทสรปของกรณนองวอยซคอ สดทายมรานรบแปลงอยรานหนงทสามารถแปลงคลตชแหงในสภาพทสมบรณได ซงไดรบค าแนะน ามาจากผทคร าหวอดในวงการรถดคาตอกท โดยรานดงกลาวชอวา “รานนน work shop” ตงอยทปากซอยซอยโพธแกว ซอย 6 แยกขวาจากถนนเกษตร-นวมนทร กรงเทพมหานคร ผศกษาจงเขาไปพดคยกบเจาของรานทราบวา เจาของรานชอ “พนน” โดยพนนไดเลาเรองราวเกยวกบการแปลงคลตชแกผศกษาวา

“ลกคาทมาแปลงสวนใหญเคารกนเอง พไมไดประชาสมพนธ หรออะไร คอกท ารานรบแตรถดคาตแบบนมาหลายปแลว พๆนองๆทงนนแหละทเขามา พใชรถดคาตตงแตสมยมนยงไมไดทะเบยนเลยนะ เปน 10 ปแลว พงกซอมกบเพอนเอา เลยรทกอยางเลยไง หวจรดทายของรถพรหมด เหมอนคลตชแหงเนย เอาจรงปญหาหลกกคอน ามนรวนนแหละ ทรคงายกตองท าไงใหไดไมใหมนรว แลวมนหายาก พมลทาง ไปถอดเอาพวกรถรนเกามาใส ตองเขาใจนะวา ไอพวกคลตชแหงทเหนในรถทวๆไปเนย ไมใชของใหม มนมาจากรถเกาทงนนแหละมาแปลงเอา คาใชจายของพก 50,000 อนนคอเบดเสรจ ถาท าทอน 80,000 ขน แถมน ามนรว คอกแลกกบความเกา อยางวามนสวย เสยงกเพราะ” พนน (สมภาษณ , 15 พฤษภาคม 2558)

Ref. code: 25595508031092DBH

85

ในอดต “คลตชแหง” คอชนสวนอะไหลตามปกตจากโรงงาน แตในปจจบนกลบกลายเปนชนสวนคสตอมทยากตอการหามาครอบครองและการน ามาตดตงในรถรวมสมย จงสามารถอนมานกบเหตผลทวา ท าไมจงไมคอยพบเหนรถดคาตคสตอมนก นนกเพราะวา การแตงรถในลกษณะนตองอาศยความใกลชดกบเครอขายรถดคาต กลาวคอ มความเขาใจในความเปนดคาตอยางแตกฉาน ซงจะท าใหทราบวาการแตงรถแบบใดทสามารถสะทอนความเปนคสตอมไดดทสด ส าหรบบรบทนกคอการดดแปลงคลตชแหง อนสะทอนถงความคงขลง ต านานสองลอแดนมกกะโรน จงหวะการหมนของคลตชอนเรารอนทมาพรอมกบเสยงทมเสนห แตจะเปนไปไมไดหากไมรจกผหลกผใหญทคร าหวอดในวงการ ผทรหลกแหลง รานซอม รานอะไหล และชางผช านาญ ทายสดแลวการแตงรถประเภทน ไมไดมองถงเรองอรรถประโยชน หรอรปลกษณความสวยงามเปนหลก แตมองถง “ความหมาย” ทสะทอนออกมาจากการตกแตง ซงนอกเหนอจาก คลตชแหง ทสะทอนถงการเชอมโยงความยงใหญของเครอขายผาน “สญญะทางวตถ (material semiotic)” (Law, 2007, p.7) สอถงความยงใหญของรถดคาตในอดต ยงมกระบวนการแตงรถดคาตคสตอมอนๆทแปลกใหมอก เชน การตดตงแฮนดกมต าแบบ คาเฟ-เรเซอร ซงสะทอนถงการเปนรถสปอรต รถทสรางชอเสยงใหกบดคาตในอดต เปนตน

การแตงรถดคาตคสตอม โดยทางกายภาพคอการดดแปลง ตด - ตอ - เตม เสรมความแปลกใหม แหวกแนวไปจากการแตงธรรมดา การแตงรถดคาตคสตอมสะทอนความหมายตางๆ โดยความหมายทวาอาจไมเกยวของกบเรองของ สถานะ (status) ชนชน (class) หรอ รสนยม (taste) นนกเพราะวา การขรถดคาตมนปลดลอคเรองดงกลาวไปตงนานแลว แตในบรบทนคอ มนสะทอนความเปนอะไรกได กลาวคอ เมอการแตงรถเปนการแตงคสตอม ความหมายทไดมากคสตอมดวย เชนในเรองของ “คน” เปนตนวา เจาของรถเปนคนมสไตล มแนวคดทแปลกแหวกแนว มไอเดยความคดรเรมสรางสรรค หรอเรองของ “สงของ” เชน คงความขลง ความหมายของการผดแปลกแหวกแนว รวมสมย-ยอนยค ตอกย าความเปนดคาต เปนตน

Ref. code: 25595508031092DBH

86

ภาพท 3.19 แรมแอรดเซล (Diesel) อะไหลหายากและราคาสงของ Ducati Monster โดย พชต (กลมตวอยาง)

ภาพท 3.20 รถดคาตคสตอมทมการดดแปลงชนสวนบนตวรถ

ความสมพนธระหวาง “คน” กบ “สงของ” เปนปฏบตการทางวฒนธรรมแรกเรมทเกดขนในเครอขายดคาต ภาพรวมของปฏบตการ “คน” ไดกลายเปนองคประกอบ หรอสามารถนบวาเปน “ผกระท าการ” ทส าคญในเครอขายดคาต โดยบรบทนคนไดเขาไปสรางความสมพนธกบสงของ ความสมพนธจงเปนลกษณะ one-way relationship ทงน คนไดขดเสนตอเตมรางแหเสนใยบนวตถ ลากไปตามสถานทบรบทตางๆ เชน รานกาแฟ รานอาหาร ผบบาร ทท างาน หรอตางจงหวด วตถทชอวา “DUCATI” ไปปรากฎตามสถานทตางๆ เอกลกษณความสวยงามถกสงตอแกผทพบเหนเปนลกโซทกหวงกาลเทศะ มากกวานนคนยงใชภาพถายเปนลกเลนในการบนทกภาพของ

Ref. code: 25595508031092DBH

87

ความสมพนธตางๆสงตอทางโซเชยลมเดย มาถงจดนคน ในฐานะของผกระท าการ ไดปลดลอคพนทของความสมพนธใหมๆบนโลกออนไลน เกดกระบวนการตอรองกบภาพปรากฎการณ เหนไดจากม “คน” ในพนทดงกลาวเขามาแสดงความคดเหนกนไปมาจ านวนมาก โลโก “DUCATI” ไดแสดงบทบาทในตวของมน หลายคนมการอางถงนยามความหมายทซอนอยภายในค าวา DUCATI หรอ “สงของ” โยงใยมายง “คน” เชน รวย มฐานะ รถในฝน ไปจนถงอยากไดสงของชนนมาไวในครอบครอง ในทน โลโกดคาตทแฝงฝงไปดวยคณคาและความหมายหลากหลายมต เรมเผยใหเหนถงการเปน “ผกระท าการ” ตกรอบหอมลอมนยามของความเปนดคาต กลาวคอ เปนรถไฮเอนด เปนสงของของผบรโภคตลาดบน ตลอดจนการเปนสดยอดของรถสองลอ

ขณะทปฏบตการทางวฒนธรรม “ขบเคลอน” และ “ถายทอด” กเปนชวงเวลาเดยวกนทความสมพนธไดถก “ตกแตงตอเตม” ดวยความเปนดคาตมนตองสมบรณเพยบพรอมไรทต รถดคาตจงถกส ารวจตรวจสอบผานกระบวนการแตงองคทรงเครองเสยใหม เรมตงแตเรองของการใชงาน สงใดทไมผานมาตรฐานตองถกก าจดออกนอกเครอขาย อยางเชน บงโคลนหลง หรอเบาะนง ถาใสแลวมนท าใหเอกลกษณความสวยงามของรถดคาตถกตงค าถาม มนกไมสมควรจะอยบนรถดคาต อยางไรกตาม แมวาประเดนหลกทพดถงจะเปนเรองของการใชงาน ทายสดเรองดงกลาวกลบถกเบยงเบนไปเปนเรองของความสวยงาม จะเหนไดจากปรากฎการณภาคสนามทพบวา รถดคาต รนมอนสเตอร ไมมคนใดเลยทยงคงใสบงโคลนเดมจากโรงงาน นนกเพราะวาเอกลกษณความสวยงามของรถดคาต คอรปธรรมหนงทแทรกแซงแฝงฝงอยในตวรถ ซงเปนผกระท าการของเครอขายดคาต เชน เครองยนต โครงถก เรอนไมล ตวถง ฯลฯ ทในอดตถกออกแบบปทางมาอยางด เพราะฉะนนแลว ถงแมเรองของการใชงานจะมความส าคญ แตกคงไมส าคญไปกวาความสวยงาม การตอเตมเสรมแตงสวนใหญจงเนนเรองภาพลกษณของตวรถมากกวาการใชงาน ทวากมเงอนไขทส าคญ คอความสวยงามทวานนตองเปนความสวยงามทม “ความไฮ-เอนด (high-end) มความหรหราไฮโซ สะทอนภาพของการ “ตอเตมเสรมแตง” อยางชดเจนเดนตระหงาน กลาวคอ ไมใชการตกแตงทแคเปลยนวสดอปกรณใหมทวไป แตตองเปนการแตงทใหผลลพธในเรองของความหรหราไฮโซ ยกระดบฐานะ เพมทงมลคาและคณคามากกวาทเคยเปน และจากขอมลของการเปลยนปมเบรค จะพบวามปมเบรคหลากหลายชนดหลายหลายยหอ และแตละยหอกมล าดบขนชนชนซอนอย ภายใตยหอทเหมอนกน การใชปมบางรนอาจดอยกวาบางรน ปรากฎการณนสะทอนใหเหนถงความสมพนธทมนเกยวพนเชอมโยงถงกนทวทงเครอขาย กลาวคอ เรองการแตงรถอาจมองวาเปนปฏบตการทเรมตนจากความสมพนธระหวาง “คน” กบ “สงของ” แตแทจรงแลวเมอปฏบตการด าเนนมาถงจดหนงจะพบวาทกๆองคประกอบภายใตเครอขายดคาตมนโยงใยกนไปทกเรอง อยางกรณของแตงไฮ-เอนด เรมแรก

Ref. code: 25595508031092DBH

88

คอความสมพนธระหวางคนกบของ เมอมเงอนไขเรองของแตงไฮ-เอนดเขามาบงการ จะเหนวา มเรองล าดบขนชนชนเขามาเกยว เปนตนวา คนนสวยกวาคนโนน คนโนนหรกวาคนน ไมนานมนกจะโยงกลบเขาไปเรอง “คน” เชน ท าไมถงไมแตงแบบน? รวยจรงหรอเปลา? ขดคาตท าไมไมแตงใหสด? เกดการแขงขนเพอ ชวงชงความเปนไฮเอนด ประเดนหลกของเรองการแตงรถเพอความสวยงามแปรเปลยนมาเปน “การแตงรถเพอความไฮเอนด” มหน าซ ากระบวนการกอรางความสมพนธระหวาง คน-สงของ ดจะขยบเขาใกลเขตแดนความสมพนธะหวาง คน-คน เสยมากกวา บรบทนคลายกบประเดนในเรองของ อาณาบรเวณหรอปรมณฑล (field) ซงปแยร บรดเยอ (Pierre Bourdieu) เสนอไววา อาณาบรเวณหรอปรมณฑล คอ เครอขายความสมพนธระหวางบคคล หรอปจเจกกบสถาบน เกดขนภายใตพนทหนงๆ (วนย บญลอ, 2545) ในทนกคอเครอขายดคาต ทไดกลายเปนเขตแดนของการตอสชวงชงความเปนไฮเอนด เปนปรมณฑลของการแขงขน เปรยบดงสนามของการเลนเกม (field as the playing field) สนามกคอเครอขายดคาต ผเลนกคอ “คน” ในทางตรงขามอาจมองวา ผทคอยควบคมบงการ เปดพนทใหปฏบตการตางๆไดรวม “ละเลน” กลบไมใชคน แตเปน “สงของ” โดยทจดประสงคของการแขงขนไมไดมเพอเอาชนะคตอส แตเพอตอกย าวฒนธรรมกบความเปนไฮเอนด นนเอง

อยางไรกตาม จากความบบคนทางวฒนธรรมทไมมจดสนสด ความสมพนธระหวางคนกบสงของไมใชปฏบตการทหอมหวาน กลบกลายเปนความหวงในการไลตามนยามความหมายของเครอขาย แตกยงม “คน” กลมหนงทโยกยายเปลยนความหมายในเรองเอกลกษณความสวยงาม ความไฮเอนด ทแฝงฝงในผกระท าการของเครอขายดคาตมานานแสนนานไปเปนรปแบบอน โดยวธการ “ตดตอ - ยอสวน” กลาวคอ ตกแตงรถในสไตล “คสตอม” ค าทใชเรยกขานรวบรดมาจากค าวา “customization” หรอ กระบวนการปรบเปลยนใหสอดรบกบความตองการของปจเจก ซงเขาใจกนตามนยของการแตงยงไงกไดตามใจชอบ เนองจาก “คน” กลมนอาศยวารถดคาตมความไฮเอนดอยในตวแลว ไมวาจะท าอยางไรกไมสามารถแยกช าแหละเอาความเปนดคาตทสงสมความยงใหญมารวม 90 ป ออกไปได ฉะนนแลว แทนทจะยอนกลบไปตงค าถามกบความไฮเอนด ในทางกลบกนควรใหความส าคญกบการสรางทางเลอกใหมในการธ ารงครกษาเครอขายดคาต ซงกคอการแตงรถดคาตแบบคสตอมทวานเอง ถงแมวาผลลพธของภาพลกษณทออกมาจะมลกษณะของการความผสมผเสปนเปทางวฒนธรรม ปะตดปะตอ จบตนชนปลายไมถก เชน บางคนบงโคลนหาย ลอของรนน โมเดลป 2006 ไปอยกบอกรน โมเดลป 2013 แฮนดกมต า รถรนใหมแตมคลตชแหง แตมนกสามารถสะทอนความเปนดคาต กาวขามผานมตของพนทและเวลา ในมตนความเปนดคาต จงเปนเหมอน “immobilize mobile” (Ritzer, 2004, p.2) กลายเปนไอคอนแหงรถไฮเอนดทคงรปจากอดตมา

Ref. code: 25595508031092DBH

89

จนถงปจจบน ทไมไดมแคความไฮเอนด แตยงทบซอนไปดวยสไตลความแปลกใหมตางๆนาน เชน รถดคาตเปลยนแฮนดทรงต า กลายเปน รถดคาต - คาเฟ เรเซอร ในทสดกไดพฒนาเปนผกระท าการรปแบบใหมอกดวย

3.3.2 “สงของ” กบ “คน” นอกจากกระบวนการกอรางความสมพนธทเกดขนผานปฏบตการท “คน” เปนฝาย

กระท าแลว ในทางกลบกน “สงของ” กกลายมาเปนผกระท า หรอกลายเปนตวหลกในการด าเนนเรองราวทยงใหญครงนดวยเชนเดยวกน ถงแมภาพปฏบตการอาจจะมไมมากนก แตถาพดโยงไปถงโครงสรางระดบเครอขายแลว ปฏบตการเหลานนบวาเปนกองก าลงฝายสนบสนนหลกทมคณสมบตในการเผยแพรแผขยายวฒนธรรมใหขจรกระจายไปปรากฎตามบรบทตางๆของชวตประจ าวนผานการขบเคลอนจากสงของทวานเอง

การอธบายความสมพนธท เรมจาก “สงของ” ในทนคอ “รถดคาต” ไปส “คน” คอนขางมความคลมเครอ เนองจากภาพสะทอนมกไปคาบเกยวกบความสมพนธในรปแบบอน ยกตวอยางเชน การรวมกลมทางสงคม หากมองวาเปนเพราะ “สงของ” ทชกพาให “คน” ไปพบเจอ สรางปฏสมพนธซงกนและกนกมความนาสนใจ แตในขณะเดยวกบอาจมองวา “คน” มเจตจ านงคทจะพา “สงของ” ไปเจอกนเสยเอง ในทนอาจจะเกดความไมชดเจนหากสรปรวดรดวา ปฏบตการทางวฒนธรรมนเกดขนจาก “สงของ” อยางไรกตาม ผศกษาพบวากยงมภาพปฏบตการทสามารถสะทอนความสมพนธในรปแบบนไดบาง นนกคอการทรถดคาตไดสรางแมแบบ (blueprint) จ าลองคดลอกเรองราวความยงใหญของตวมนเองใสลงไปใน “สงของ” หลากหลายชนด ซงสงของทวานจะท าหนาทสงตอความดคาตไปทวทกมมของโลกตอไป เรมจากสงของทเกยวพนกบรถดคาตโดยตรง สวนใหญจะเปนอปกรณแตงกาย เชน หมวกกนนอค เสอการด เสอคลม กางเกง ถงมอ รองเทา โดยสงของเหลานจะมตราประทบโลโก “DUCATI” ก ากบไว อปกรณดงกลาวบรษทดคาตเปนผจ าหนายโดยตรง ขณะทบางชนกมากจากบรษทอน ซงเปนผผลตอปกรณเหลานอยแลว เชน หมวกกนนอคยหอ Arai Shoei HJC AGV Shark เสอการด กางเกง ถงมอและรองเทา ยหอ Dainese Furigan Rev’IT ผลตรนพเศษทมโลโกของดคาตประทบอย สวนหนงผลตเพอสนบสนนนกแขงระดบโลกสวมใสลงสนาม อกสวนหนงกผลตเพอขายจรงตามทองตลาด ปกต “สงของ” เหลาน กมราคาทคอนขางสงอยแลว แตถามตราประทบโลโกดคาต หรอมลายกราฟฟคทมความ “ลมเตท (limited)” ตามแบบเฉพาะของ ดคาต ราคาสงของเหลานนกเพมขนเทาตว ยกตวอยางเชน หมวกกนนอคยหอหนง ราคา 7,000 บาท แตหากมลายกราฟฟค ตลอดจนโลโกดคาตปรากฎบนสงของชนนน ราคาจะพงทะลไปถง 20 ,000 - 30,000 บาทเลยทเดยว

Ref. code: 25595508031092DBH

90

ภาพท 3.21 อปกรณเครองแตงกายประทบโลโก “DUCATI” , จาก www.ducatithailand.com

นอกอปกรณแตงกายส าหรบผใชรถแลว “ดคาต” ยงจ าลองตวเองผานของใชใน

ชวตประจ าวนมากมายหลายชนด โดยทพบเจอบอยมากทสด คอ เสอทเชต และกระเปา นอกจากนจะเปนของเบดเตลด เชน เสอ แกวน า สมด-ปากกา หมวกแกป ท เขยบหร พวงกญแจ เคสโทรศพทมอถอ ผาปทนอน หมอน โมเดลรถดคาตจ าลอง หรอเรยกไดวาเปนของทวไปทสามารถพบไดทวไปในชวตประจ าวน สงของเหลานสวนหนงถกผลตขนโดยบรษทดคาต ขณะทบางสวนกมาจากโรงงาน หรอรานคาภาคเอกชน เนองจากค าวา “DUCATI” ทวานมนแฝงไปดวยความหรหราไฮโซ รสนยมชมชอบ หรอเปนสงสะทอนถงความร ารวย ดดมระดบ ตามคตความเชอทเกดขนในสงคมทกยคทกสมย นบตงแตทรถดคาตถอก าเนดมา สงเหลานสามารถเพมมลคาใหสงของ เปนตนวา กระเปาธรรมดาๆทวไป เมอใสความเปนดคาตลงไปแลว ราคากพงสงขนหลายเทาตว หลกการเดยวกน กบทบรษทดคาตใช ซงเปนไปไดทรถยหออนจะใชหลกการตลาดเดยวกนนเหมอนกน แตอยางไรกตามความถทเราไดประสบพบเจอกยงนอยกวารถดคาต โดยเฉพาะชวงหลงทรถดคาตไดรบความนยม มากกวานน ผขายบางรายไดลอกเลยนแบบความเปนดคาตนซ าอกครงหนง จนบางครงแยกไมออกวาสงไหนเปนของจรง สงไหนเปนของปลอม แตนไมใชเรองส าคญ เนองจากประเดนทตองจบตามองเปน

Ref. code: 25595508031092DBH

91

พเศษอยท กระบวนการดงกลาวนมนท าใหภาพของดคาตไมไดไปปรากฎอยในกลมตลาดบนอกตอไป แตมนยงไดกระจายไปทกพนทและทกมตในโลกใบน

ภาพท 3.22 อปกรณเครองใชประทบตราโลโก DUCATI, จาก www.ebay.com

ผศกษาพบวา ผทใชรถดคาต สวนใหญจะใชของจ าพวกนอยแลว โดยเฉพาะหมวก

กนนอค เสอการด ถงมอ นบวาเปนของส าคญททกคนตองม ไมอยางใดกอยางหนง ยกตวอยางกรณของผศกษาทใชของจ าพวกนอยพอสมควร เชน เสอ รองเทาผาใบ กระเปาถอ เปนตน เนองจากของพวกนมนชวยตอกย าการเปนผใชรถดคาตไดอยางชดเจน อกนยหนงคอ ทงรถทงคนตองไปดวยกน เมอรถไฮเอนด คนกตองไฮเอนด ลามไปถงของใชสวนตวกตองไฮเอนดดวย ซงดจะผดแปลกไปพอสมควรส าหรบผทเพงเขาสโลกดคาต หรอผทไมไดมความใกลชดกบเครอขายดคาต ไมไดซมซบความลกซงของความเปนดคาตมาตงแตแรก แตกตองปรบตวมาใชสงของดงกลาว ยกตวอยาง กรณของนองบ นกศกษามหาวทยาลยแหงหนง ผครอบครองรถดคาต รนมอนสเตอร 796 เลาใหฟงวา

“เพอนๆขรถบกไบคกนเยอะครบ สวนใหญขนนจากน แตผมอะอยากไดดคาต เลยไปขอแม แมกซอให ตอนนนซอมนแถมหมวกใหครบ หมวก suomy สกรนลายเลยวา “DUCATI” สวยนะ สสวยมาก คราวนมหมวกกตองมอยางอน แตวากอยากใหเขาชด

Ref. code: 25595508031092DBH

92

ผมกเลยซอของดคาตหมดเลย ถงมอ เสอการด รองเทา ทงตวแบบเกอบแสนอะพ ของแพงอะ แตดมออรานะ ไปไหนกหวไปดวยกลวหาย ถาขดคาต จะไปใสของยหออน มนแปลกๆ ขดคาตชดกตองดคาต ตองหลอใหสด” นองบ (สมภาษณ 10 สงหาคม 2557)

ภาพท 3.23 หมวกกนนอค SUOMY DUCATI edition, จาก www.lelong.com.my

ในทางตรงกนขาม ส าหรบ ผทไมไดใชรถดคาต ผศกษาไดสอบถามผทใชสงของจ าพวกนวาคออะไร ค าตอบทไดนาสนใจวา บางคนยงไมทราบดวยซ าวา “DUCATI” คอยหอรถบกไบค ในทางตรงกนขามทบางคนกพอจะทราบเรองราว จงตดสนใจหาซอของจ าพวกดงกลาว สวนใหญคอผทครอบครองรถดคาตอยแลว แตอกสวนคอกลมคนทวๆไปทมความฝนและมความชนชอบในรถดคาต ซงบางคนกมความนาสนใจอยไมนอย เนองจากไดใหขอมลกบผศกษาในท านองทวา แมจะไมไดครอบครองรถจรงๆ แคไดครอบครองสงของทมโลโกดคาตกภมใจแลว ขณะทอกกลมตวอยาง บรโภคของใชยหอดคาต แตสวนตวขรถยหออน กลาวกบศกษาวา เหตทใชกระเปาดคาตเพราะวามโลโกปรากฎอย เวลาทคนอนเหนจะไดคดวาตนเองขรถดคาต ยกระดบตวเองใหดเปนคนมฐานะ มรสนยม (สะทอนความหมาย) โดยคณอากรา เจาของธรกจลกครงไทย-ญปน ขรถบกไบคยหอฮอนดา รนซบอาร 650 เอฟ (Honda CBR 650F) ใหขอมลในประเดนนวา

Ref. code: 25595508031092DBH

93

“การใชพวก เสอ หมวก รองเทา หรอพวกเสอธรรมดาของดคาต แตตวเองขรถยหออนกเมคเซนสนะครบ คอตองแยกกนวา รถกสวนรถ แตการแตงตวอนนเปนรสนยม เปนสไตลใครสไตลมน ผมวาของดคาตมนกสวยด ใสแลวโกหร กเปนธรรมดาครบใครๆกชอบ สวนตวผมชอบกระเปาคาดเอว เลกกะทดรดมองเหนงายด อากรา (สมภาษณ 6 ตลาคม 2558)

ภาพท 3.24 กระเปาคาดเอว DUCATI, จาก http://www.thebigbikeshop.net/

ขณะท “นองโอหม” บารสตา ทรานกาแฟแหงหนง ซงผศกษามกขรถแวะไปดมกาแฟ

อยเปนประจ า กลาวในท านองทวา รถดคาตคอความฝนของผทชนชอบรถมอเตอรไซค เชนเดยวกนกบของใชของดคาตทมราคาแพง ใครๆกชนชอบ

“โหพ ดคาตกความฝนของเดกแวนซอะ เอาง ผมกชอบมอไซค เหนพขมาตลอดกแอบมองทกวนนะ ตอนนไดแคกระเปา ชนใจละ กเอากระเปาไปกอน อนาคตคอยวากน ในหมผมมนเทอะ พรเมยมๆ เคามองวาเทนะ แบบอยางพนสดๆ อจฉาแตไมมตงค” นองโอหม (สมภาษณ, 9 เมษายน 2558)

Ref. code: 25595508031092DBH

94

ภาพท 3.25 เคสส าหรบมอถอ Smart Phone ลาย DUCATI, จาก http://www.dracodesign.com/

จากความสมพนธทเกดขนระหวาง “สงของ” ไปส “คน” สะทอนรปธรรมทชดเจนใน

การเปน “ผกระท าการ” ของเครอขายดคาต ซงกระท าผานการจารกคณคาและความของความเปนดคาตลงบนวตถประเภทตางๆ เรมตงแตอปกรณแตงกายเสอผาหนาผม โดยเฉพาะทมโลโก “DUCATI” ประทบอย ซงหลายคนเลอกซอสวมใสกนอยนน แทจรงแลวอปสงคความตองการของคนทเกดขน ถกกระบวนการวฒนธรรมของ “สงของ” ครอบง า เหนไดจากผใชรถหนาใหม เมอเขาสโลกของดคาตแลวกกระตอรอรนทจะหาเครองแตงกายของดคาตมาใช ซงคอนขางมราคาแพง และอรรถประโยชนในการใชงานกไมไดแตกตางไปจากเครองแตงกายยหออน หรอทไมมโลโกดคาตประทบอยเลย และตวผใชเองกไมทราบวาจะเครองตางกายทมโลโกดคาต มนดกวา เครองแตงกายทวๆไปอยางไร ในทนจงสะทอนใหเหนวา สงของตางๆในเครอขายของดคาต ซงบรบทนจะเนนหนกเปนพเศษในเรองวตถทถกผลตขนจากบรษทดคาต หรอทมโลโกดคาตประทบอย กลายเปนผกระท าการส าคญของเครองขายดคาต ในการแผขยายเครอขาย ตอยอดรางแหเสนใยภายใตฟงกชนหนาทพเศษของการเปนเครองแตงกาย/อปกรณเครองใช ของดคาต ตตราการนตดวยโลโก “DUCATI” บนพนทของสงของเหลานน เพยงเทาน แกวน า ปากกา เสอ หมวกกนนอค ถงมอ ฯลฯ กยกระดบกลายเปนสนคาไฮเอนด คณภาพระดบมาสเตอรพซ (masterpiece) หรหรามระดบไดในทนท คณสมบตทวานจงสงอทธพลไปยงผทใชสงของดงกลาว กลาวคอ ถาใชสงของเหลาน กไมไดตางอะไรไปจากการใชของมยหอ เมอใชของมยหอ คนอนกมองวาเปนคนมฐานะ เมอมฐานะ กไดรบการยอมรบจากสงคม ภาพการเปน “สงของยหอดคาต” ในฐานะของผกระท าการ จงกระตนอปสงคของคนใหเกดความตองการบรโภค

Ref. code: 25595508031092DBH

95

ซงไมไดเกดเฉพาะในหมผใชรถดคาตเทานน แตยงลามไปถงผทไมไดครอบครองรถดคาต บคคลทวไป ตลอดจนผใชรถประเภทอนเอง กถกผกระท าการทวาน จงมอเดนทางเขาสเครอขายดคาตดวยเชนกน

3.3.2.1 “Moto GP” กบ “ดคาทสตา” การแขงขน Moto GP คอการแขงขนรถมอเตอรไซคทางเรยบรายการระดบโลก หรอ

กรงดปรซมอเตอรไซคเคลเรซซง (Grand Prix motorcycle racing) ซงถอวาเปนรายการทใหญทสด รถทใชแขงจะลอตามยหอตางๆ อยางไรกตามรถทใชแขงจดเปนรถสตรเฉพาะ กลาวคอผลตขนเพอแขงขนเทานน ไมมจ าหนายจรงตามทองตลาด ซงสวนใหญจะครอบคลมอยไมกยหอ เชน Yamaha, KTM, Ducati, Suzaki โดยแตละยหอกแบงแยกยอยออกไปเปนทมตางๆ อาท ทมจากโรงงาน หรอ ทมอสระ จากการคลกคลอยกบแวดวงคนใชรถบกไบคมานาน ผศกษาพบวารายการแขงขนโมโตจพ นบวาเปนรายการทบรรดาผใชรถบกไบคใหความสนใจมากทสด สวนหนงคอแฟนตวยงทตดตามมาโดยตลอด อกสวนหนงคอกลมผชมขาจรทหนมาสนใจโมโตจพเพราะขรถบกไบค เชนเดยวกบผใชรถดคาต ในทนปจจยหลายอยางท าใหผใชรถดคาตตองเขาไปเกยวของกบโมโตจพ ไมวาจะเปนต านานการเปนรถแขงระดบโลกในอดต หากไมสนใจเรองราวประวตศาสตรดงกลาวกเหมอนกบไมไดรจกรถดคาตทแทจรง สอโฆษณาและวาทกรรมทผลตซ าไปซ ามา เชน Ducati Corse, Ducati Racing, Red army สงเหลานตอกย าใหดคาตเกยวของกบเรองของการแขงขนอยเสมอ กอปรกบอปกรณเครองแตงกาย ททมดคาตในโมโตจพใชในการแขงขน บรษทดคาตกน ามาจ าหนายองตามทนกแขงระดบโลกใชดวย เชน หมวกกนนอคของ Dovizioso และ Lorenso นกแขงแนวหนาของทมดคาต ไปจนถงอะไหลวสดททมแขงใชกมขายในทองตลาดเชนกน ทงปมเบรค ชอค ทอไอเสย แมกระทงสหรอลายของรถกถกน ามาจ าลองใสบนรถทวไปดวย

ภาพท 3..26 นกแขงทม Ducati รายการแขงขน Moto GP, จาก http://www.ducati.com/racing/index.do#filter=.MotoGP

Ref. code: 25595508031092DBH

96

“ทบานมเสอ 04 เยอะ เราขดคาตกตองเชยรดคาตด ไปเชยรรอซซไรงดทรยศนะ 555” พโป (สมภาษณ, 2 มกราคม 2559) ตอนหนงจากการพดคยสอบถามเรองโมโตจพกบ “พโป” เจาของรถดคาต Diavel

1200 แฟนพนธแททมดคาต โดยผศกษาพบวานอกจากจะมเสอแลว พโปยงตดสตกเกอรรถเปนเบอร 04 ซงเปนหมายเลขประจ ารถของ Dovizioso นกแขงทมดคาตดวย เชนเดยวกบ “พแมกซ” นกธรกจหนมไฟแรงผครอบครองรถดคาตทตอนนไดกลายเปนรนทหายากไปแลวอยาง Streetfighhter 1098 เลาใหผศกษาวา

“ไมไดชอบดหรอกตอนแรก เพอนมนชวน กดๆนะ เอาจรงคอมนมฟลลงแบบวา มอารมณรวมอะ เรากไมไดสนใจวาใครจะชนะ บางคนกไมรจกดวยซ า แตจะจ าเฉพาะทมดคาต มนรถเราอะใชปะ กตองสนบสนน ทบานพมเสอฮดตวนง ขดคาตไปไหนกใสบอย เบอร 69 Nicky Heyden” พแมกซ (สมภาษณ, 16 มกราคม 2559)

ภาพท 3.27 เสอเชยรนกแขงทม Ducati รายการแขงขน Moto GP, จาก motorsport-merchandise.com

Ref. code: 25595508031092DBH

97

ในท านองเดยวกบ “พโอต” ทยอมเสยเงนรวมครงแสน เปลยนทอไอเสยยหอเดยวกบทใชในรายการโมโตจพ ไดใหขอมลทนาสนใจวา

“ดคาตพวามไมกแบรนด เทอม เอสซ อคา เทอมมนของทวๆไป แตถาอยากแรงเฟยวๆ พวา อคา กบ เอซซนสด โมโตจพเคายงใชกนเลย วศวกรเคาออกแบบมาด รายการระดบโลกเคาใชอะ แสดงวามนตองด พ เลยลงทนซอเลย” พโอต (สมภาษณ , 6 สงหาคม 2558) ในสวนของรายการแขงขน แตละปจะมตารางการแขงขน แสดงรายละเอยดของ วน

เวลา และสถานททจดการแขงขน เกบแตมไปเรอยๆจนสนามสดทาย ผใชรถดคาตบางรายมทนทรพยกยอมเดนทางไปชมตดขอบสนามดวยตนเอง เชน นองพร สจวตหนมรายไดด ทมกจะบนไปชมการแขงขนโมโตจพอยบอยครง

“สวนใหญไปมาเลเซย มนจะจดขนทายๆปนะ ผมวาไมไกลนะพ นงเครองบนกไมกบาท แตตองดแลเรองทพกอะไรพวกน เพราะคนดเยอะโมโตจพ บางทหลกหมน รถนจอดยาวเปนกโลเลยนะตอนผมไป มนคนละเรองกบทวนะ มนสนกกวา ทกคนกมาเชยรทมตวเองอะ” พร (สมภาษณ, 11 พฤษภาคม 2558) อยางไรกตามภายหลงนองพรเลาใหผศกษาวา ตนเองไมไดตดตามรายการแขงขนโมโตจ

พถงขนาดวาเปนแฟนพนธแท แตตดตามเพราะตวเองขรถดคาต นองพรเสรมอกวา การเชยรทมดคาตในโมโตจพเปนจตวญญาณทดคาทสตาทกคนควรพงตระหนก เปนสงทหลกเลยงไดยาก วนใดวนหนงกจะมโอกาสรบรเรองราวดงกลาวอยแลว

จากประสบการณของผศกษา ครงหนงไมเคยทราบเรองราวของโมโตจพ ตลอดจนไมมความรเกยวกบรายการการแขงขนรถมอเตอรไซคเลยสกนด กระทงไดมาสมผสรถดคาต ซงสงคมผใชรถคอนขางใหความส าคญกบการตดตามรายการแขงขนโมโตจพเปนอยางมาก อยางยงกบบทสนทนาในชวตประจ าวนทมกจะไปเกยวโยงกบ “รถแขง” หรอ “นกแขง” โดยทงสน อยางเชน “อยางกบโมโตจพ” “รอซซมาเอง” “ศอกเชดพน” “ขนโพเดยม” ไมนานนกรายการแขงขนโมโตจพกถกบรรจเปนสวนหนงในโลกดคาตของผศกษา อาจดเหมอนกระบวนการซมซบรบรทวานมตนเหตมาจาก “คน” หรอสงแวดลอมรอบขางทปจเจกไดไปปฏสมพนธดวย แตหากมองยอนไปเปนทอดๆจะพบวา จดก าเนดความสมพนธ

Ref. code: 25595508031092DBH

98

ระหวางการแขงขนโมโตจพและผใชรถดคาตทแทจรง คอ “รถดคาต” หรอตวมนเอง ในฐานะ “สงของ” ทเปนสวนส าคญในการรงสรรคทมดคาตขนมา กลาวไดวา ถาไมมรถดคาต กไมมทมดคาตในโมจพ และถาเหลอแตโมโตจพผใชรถดคาตกคง “ไมอน” หรอไมมอารมณรวมกบรายการแขงขนนเทาใดนก รายการแขงขนโมโตจพในบทบาทของผกระท าการในเครอขายดคาตเครอขายดคาตกจะไมเกดขน อยางไรกตาม “โมโตจพ” คอยขบเคลอนความสมพนธระหวาง “คน” กบสงตางๆ ทงตวเอง ผอน หรอสงของ เชน มการตดตามการแขงขนอยางตอเนอง ตงแฟนคลบนกแขงบนโลกออนไลน เกดวงสนทนารวมกน บรโภคสนคาทเกยวกบโมโตจพโดยเฉพาะทมดคาต อะไหลวสดอปกรณ หรอเครองแตงกายทเปนอตลกษณของนกแขงในทมดคาต มากกวานน “คน” ทวายงแตกกงกานสาขารางแหเสนใยออกไป ท าใหมผใชรถดคาตสนใจการแขงขนโมโตจพมากขน เกดเปนกระบวนการผลตซ าสอดรบสอดประสานกนไปมา ยงคนมปฏบตการรวมกบการแขงขนมากเทาไร “เครอขายดคาต” กมความมนคงแขงแรงมากเทานน ตวอยางในท านองเดยวกน เมอคนชนชอบนกแขงคนใดคนหนง กจะตดตามนกแขงผนน ซอสงของเครองใช ลอกเลยนแบบสไตลของนกแขงทชนชอบทงหมด รางแหดคาตจะแผขยาย เกยวโยงกนไปมาไมมทสนสด

ทงน “โมโตจพ” กบ “ผใชรถดคาต” เปนอกหนงรปธรรมความสมพนธทมจดเรมตนจาก “สงของ” ไปหา “คน” โดยในทน “รถดคาต” หรอ “สงของ” เปนผกระท าการสรางรางแหเสนใยออกไปไมรจบ และทส าคญยงเปนผกระท าการทมนคงถาวร เหนไดจากประวตศาสตรของโมโตจพเรมมาตงแตป 1949 แลว (Grand Prix motorcycle racing, 2550, ยอหนาท 1) แตปจจบนกยงด าเนนมาเรอยๆ โดยเฉพาะอยางยงกบทมดคาตทมการพฒนาทมแขง ทงคน และรถ ใหล ายคล าสมย ตลอดจนมสมรรถนะสง เพอใหสามารถเอาชนะคแขงในสนามได ยงกระตนเราอารมณใหคนมาตดตามเพมมากขน

3.3.3 “คน” กบ คน” หวขอนจะอธบายกระบวนการกอรางสรางความสมพนธ ทเกดขนระหวาง “คน” กบ

“คน” ซ งกเปนอกสวนส าคญในการกอรางสรางรป (shape) เครอขาย และเปนขนกวาของความสมพนธแบบเดยวๆระหวาง คน กบ สงของ หรอ สงของ กบคน เพราะความสมพนธในบรบทน อนมานไปถงกลมกอนทางสงคม คนหลายคน สงของหลายชน บนพนททแตกตาง แตสดทายความสมพนธของทกสวนกยดโยงเขาหากน เชน การพดถงความสมพนธระหวาง คน กบ คน บนพนทหนง ทายสด คน ทวาอาจไมใชประเดนหลกของเรอง แตกลบกลายมาเปนบทบาทของพนททหยบยนความสมพนธใหมากกวา เปนตน แมงานศกษาดคาตในฐานะวฒนธรรมทางวตถจะไมไดเนนการศกษาความสมพนธทเกดจากคน แตกคงหลกเลยงทจะพดถงเรองดงกลาวไมได เพราะผลสะทอนจากความสมพนธระหวางคนกบคนนน กคอปฏบตการทางวฒนธรรมทพรงพรออกมาหลากหลายรปแบบ อยางไรกตามผศกษาจะขออธบายรายละเอยด เพอชใหเหนวากระบวนการดงกลาวมนเกดขนได

Ref. code: 25595508031092DBH

99

อยางไร และไปเกยวของอยางไรกบองคประกอบอนๆของเครอขาย ตลอดจนมนมผลตอการกอรางสรางรปเครอขายดคาตไดอยางไร ผานปฏบตการทเกดขนบนโลกออนไลน ซงเปนพนททางเลอกในการสรางความสมพนธกบคนแปลกหนา รวมถงการเปนพนททางวฒนธรรมทผใชรถดคาตสวนใหญเขาไปเกยวของ และยงเปนพนทในการรกษาความสมพนธระหวาง “คน” กบ “คน” ไปจนถงเครอขายดคาตใหคงไวซงความมชวตชวา (alive) ไมเหอดแหงสญหายไปตามกาลเวลา เพอทจะเชอมโยงความสมพนธดงกลาวเขาสปฏบตการทเกดขนบนพนทในชวตประจ าวนตอไป

3.3.3.1 ความสมพนธบนโลกออนไลน ในการอธบายความสมพนธระหวาง “คน” กบ “คน” ทเปนจดเรมตนน าไปส

ปฏบตการวฒนธรรมอนหลากหลายนน ผศกษาใชกลมตวอยาง “ผใชรถดคาตหนาใหม” ในการศกษา ค าวาใหมในทน คอ ความสดใหมในบทบาทของผใชรถดคาตจรงๆ โดยจากภาคสนาม พบวา กลมผใชดคาตเหลาน สวนใหญจะใชพนทออนไลนในการเรยนรเรองราวเกยวกบดคาต ตลอดจนการสรางความสมพนธกเรมจากพนทออนไลน ทงนทงนน ไมไดหมายความวาผใชรถดคาตทกคนจะใชพนทออนไลนในการรงสรรคความสมพนธ เนองจากสวนหนงกยงมผใชรถดคาตหนาใหมทเรมตนสรางความสมพนธกบผอนผานปฏบตการทเกดขนในชวตประจ าวนเหมอนกน แตจากประสบการณตรง ผศกษาพบวา จดเรมตนของกระบวนการกอรางความสมพนธระหวางคนกบคน ผใชรถดคาตหนาใหมจะใหความส าคญกบโลกออนไลนมากกวา นนกเพราะวา ชวงทรถดคาตไดรบความนยม เปนชวงเดยวกนกบทโลกออนไลน หรอโซเชยลมเดยไดกลายเปนชองทางการสรางความสมพนธของคนแปลกหนา โดยจากขอมลสถตโดยส านกขาวเมเนเจอร วนท 28 กรกฎาคม 2555 เวลา ระบไววา ยอดขายรถดคาตของป 2554 ทะลเปาทตงไว 340 คน ดวยตวเลขการขายทงหมด 368 คน ในจ านวนนม รถดคาตรนยอดนยม และกเปนรนเดยวกนกบทผศกษาใช อยาง มอนสเตอร 795 อยประมาณ 90 คน แบงเปนสดสวนเปน กลมลกคาใหมทไมเคยขรถบกไบคมากอน 20% กลมลกคาเดมหรอเคยขรถดคาตอยแลว อาจซอเพมหรอเปลยนรน 10% และกลมทเปลยนมาจากรถบกไบคยหออน 70% จากขอมลเปนหลกฐานยนยนใหเหนวาตวเลขผใชรถดคาตเพมสงขนเมอ 4 - 5 ปใหหลงนเอง ซงชวงเวลาดงกลาวเปชวงทโซเชยลมเดยก าลงไดรบความนยมเชนเดยวกน โดยเฉพาะแอพพลเคชนไรสาย คยกนได 24 ชวโมง อยาง ไลน และเฟซบค ผใชรถดคาตหนาใหมจงไดรบอานสงสเหลาน ในการใชเปนพนทสอกลางเชอมสะพานสานตอความสมพนธกบผ อน มากกวาทจะไปเผชญหนากนจรงๆในชวตประจ าวน เพอลดความเสยงตอความผดพลาดทอาจจะเกดขน ทงน ผศกษาจะไลเรยงล าดบกระบวนการกอรางความสมพนธของคน กบ คน ผานโลกออนไลน ตามประเภทโซเชยลมเดยทมองแลววาคอนขางมอทธพลกบชวตผใชรถดคาตหนาใหมเปนอยางมาก ดงตอไปน

Ref. code: 25595508031092DBH

100

3.3.3.2 “เฟซบค/เวปไซต” บานหลงใหญของผใชรถดคาต ผศกษาแทรกแทรงแฝงตวไปในกลมสงคมออนไลนของผใชรถดคาตบนเฟซบค ซง

อยในรปของแฟนเพจ ไดแก แฟนเพจ Ducati Thailand และ Ducati Bikers Thailand (เครอขายออนไลน) ทมคนกดไลคกวาแสนคน โดยสองเพจนมความแตกตางกน เนองจากเพจดคาต ไทยแลนด เปนเพจดคาตทเปนทางการ (official) ของประเทศไทย กอตงโดยแอดมนหรอผดแลเวปไซตของบรษท ดคาต ไทยแลนด สารตถะของแฟนเพจจะเนนในเรองของงานขาย-บรการ รถดคาต แตบางครงทบรษทมการจดกจกรรม แอดมนกจะเพจดงกลาวพนทในการประชาสมพนธขอมลขาวสาร ขณะเดยวกนทเพจดคาต ไบเกอร ไทยแลนด กอตงขนจากบคคลทานหนงทคร าหวอดในวงการดคาตมานาน ซงรจกกนในนามของ “กอลฟฟ ดคาต” หรอพกอลฟ แหงดคาต พกอลฟเปนหนงในผใชรถดคาตรนแรกๆ เปนคนเกาคนแก หลายคนทใชรถดคาตมกรจกพกอลฟในบทบาทของแอดมนแฟนเพจทมความรอบรเรองราวเกยวกบดคาต มากกวานนพกอลฟยงเปนเหมอน “ตวแทน” ฝายลกคา คอยท าหนาทรบทราบขอมลขาวสาร ตอรองผลประโยชนและขบเคลอนกจกรรมจากบรษทดคาต ไทยแลนด อกทอดหนงดวย ดงนนเมอมกจกรรมส าคญๆ หรอมประเดนรอน “Hot Issue” พกอลฟจะทราบเรองราวเปนคนแรกๆ จากนนกน ามาเผยแพรแกผใชรถดคาตคนอนๆ ผานแฟนเพจทวานเอง นอกจากน เพจดคาต ไบเกอร ไทยแลนด ยงเชอมตอกบเวปไซต Ducati Bikers Thailands กลาวคอมรปแบบเนอหาคลายๆกน และควบคมดแลโดยพกอลฟเหมอนกน ดวยเวปไซตเกดขนกอนแฟนเพจเฟซบค ชวงแรกเวปไซตจงเปนชองทางหลกในการสอสาร ประกอบกบเปนพนทแรกบนโลกเสมอนจรงของบรรดาผใชรถดคาต ท าใหมผเขาเยยมชมจ านวนมาก 1 เปรยบดงปาทอดมสมบรณไปดวยแมกไมนานาพนธ ตนเกายงไมตาย ตนใหมกเรมทะยอยเขามา ผลดอกออกใบไมรจบ หมายความวา มทงสมาชกเกา รวมไปถงสมาชกหนาใหม คละเคลาปะปนกนอยในนนจ านวนมาก ดวยจดประสงคของการเขามาเสพความร แลกเปลยนประสบการณ รวมสรางความสมพนธใหม ตลอดจนกระชบแนนความสมพนธเกาทมอยแลว อกทงยงม “option” ของการเปนตลาด “นชเช (niche)” มหองซอ-ขายแลกเปลยน ไมวาจะเปน รถ อะไหล หรอของแตง เปดพนทใหทงผใชรถและพอคาไดแลกเปลยน สรางความสมพนธซงกนและกน ความนาสนใจกคอบางครงผทเปนสมาชกของเวปไซตจะไดรบสทธพเศษ ในลกษณะ “ลด แลก แจก แถม” จากกลมสปอนเซอรเวปไซตดวย โดยผใดทไมไดเปนสมาชกกจะไมไดรบสทธดงกลาว รวมถงหองโชวรถ ซ งเปนหองทผ ใชรถจะน ารถของตวเองมาแชร แลกเปลยนมมมอง เปนตนวา คนนสวย คนนของแตงแพง มมส าหรบรองเรยน รองทกข อนเปนการ

1 เหนไดจากยอดผเขาชมเวปไซตทก ากบไวดานลาง

Ref. code: 25595508031092DBH

101

เปดเวทเสวนาขนาดยอมๆ เพอวพากษวจารณเรองราวตางๆเกยวกบรถดคาต ทงเรองดและไมด เมอกระแสบางเรองมความรนแรง บรษทดคาตไทยแลนด กจะเขามาอธบาย พรอมเสนอวธจดการปญหาดวยตวเอง ไปจนถงหองกจกรรม โดยจะมการประชาสมพนธการจดกจกรรมตางๆ ทงทยงไมเกดขน หรอเกดไปแลว อกทงกจกรรมภายในทจะมการจบแจกของรางวล ซงผศกษาสงเกตวาของรางวลเหลานน บางครงกสนบสนนโดยบรษทดคาตไทยแลนด รวมไปถงกจกรรมตางๆ สวนหนงบรษทดคาตไทยแลนดกเขามาแทรกแทรงสนบสนนดวย แตหลงจากทรถดคาตไดรบความนยม บวกกบขอจ ากดของเวปไซตทท าใหปฏบตการตางๆเปนไปอยางลาชา ขาดเสถยรภาพ ภายหลงกลมผใชรถดคาต จงขยบขยายไปตงรกรากกนบนแฟนเพจเฟซบคจวบจนทกวนน แตกไมไดหมายความวาเวปไซตจะถกปลอยทงรางไป เนองจากเวปไซตยงมคณประโยชนในเรองการด าเนนธรกรรม ซอ-ขาย แลกเปลยนอย ผใชรถดคาตสวนใหญจงใชเวปไซตเปนพนทขายของ แตจะพดคยแลกเปลยนเรองราวกนบนแฟนเพจเฟซบคมากกวา ทงน เพอความสะดวกรวดเรว หากตองการเผยแพรสออนๆกสามารถท าไดทนทไมมขอจ ากด เชน การแชรรปภาพ หรอแชรคลปวดโอ ดงนน เฟซบคจงกลายเปนตวหลกในการขบเคลอนกระบวนการสรางความสมพนธ ระหวางผ ใชรถดคาต ซงในบรบทนอยในฐานะของ “คนแปลกหนา (strangers)” ปฏบตการกระท าผานการเขาไปกดไลค กดตดตามขอมลขาวสาร แสดงความคดเหน ตลอดจนแชรเรองราวกจกรรมทนาสนใจ ไมนานนกคนแปลกหนากกลายเปนเพอน โดยทความสมพนธไมไดจบลงเพยงเทาน ปฏบตการรวมบนพนทออนไลนไดพฒนาสานตอไปเรอยๆ การสนทนาขยบเลอนจากนวมอและสายตาเปนผสสะทงหา จากจอสเหลยมเปลยนเปนหองอาหารขนาดกวาง กระทงปฏบตการทงหมดไดเคลอนยายมาสโลกแหงความจรง ในทสด “อดต” คนแปลกหนากไดสรางประสบการณในชวตประจ าวนรวมกน ทงการขรถ มทตงหรอพบปะสงสรรค แฮงคเอาท นานเขาความสมพนธกมความกระชบแนน มากกวานนยงผกไขวความสมพนธใหมๆ ซงเกดจากการเขารวมกจกรรมตางๆ อกดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

102

ภาพท 3.28 หนาเวปไซต Ducati Bikers Thailand, จาก www.ducatibikersthailand.com

เวปไซตจะมการจดโซนไวเปนสดเปนสวน โดยเฉพาะโซนซอขายทแบงเปนหองเลก

หองนอยอกมากมาย ขณะทบรเวณรอบขางจะเปนแบนเนอรโฆษณาผลตภณฑ อปกรณเครองแตงกาย และของแตงรถส าหรบดคาต และเชนเดยวกบเวปไซตทวไปทบรเวณดานลางจะมสถตการเขาชม หรอจ านวนกระท-กระดานการสนทนา แสดงยอดเปนตวเลข ซงเวปไซตดคาตมสมาชกทงหมด 21,777 คน เลยทเดยว

กอนหนานเทคโนโลยยงไมกาวไกล ผใชรถในยคกอนจงอาศย เวปไซต เปนพนทในการพบปะปฏสงสรรคทางสงคมกบผอน ซงนบวาเปนพนทแรกทเปดอากาสใหผใชรถดคาตไดมารจกกน ถงแมในชวงปเดยวกนทบรษทดคาต ไทยแลนด ไดถอก าเนดขน จะมเฟซบ คออกมาใหใชงานกนแลว แตดวยยอดขายรถดคาตสมยนนยงไมไดรบความนยม ผใชรถมจ านวนนอย ประกอบกบเฟซบค

Ref. code: 25595508031092DBH

103

ยงไมคอยเปนทรจก การเขาถงเฟศบคจงเปนไปไดยาก ดงนนกอนป พ.ศ. 2554 เวปไซตจงกลายเปนพนทในการพดคยแลกเปลยนประสบการณ ตลอดจนนดพบท ากจกรรมรวมกน ส าหรบฟงกชนหนาทภายใน เวปไซต Ducati Bikers Thailand มการแยกหองจดหมวดหม แบงเปนหองซอ-ขายรถ หองแลกเปลยนทศนะ มมพกผอนโชวรปกจกรรม ซงผศกษานกไปถงภาพของการเปน “บานหลงหนง” ทมการแยกหองแยกชน ถาอยากพดคยสพเพเหระกไปทหองนงเลน ถาอยากปารตสงสรรคกไปสวนหลงบาน หรอถาตองการพกผอนกตองไปหองนอน สงเหลานคอยตกรอบลอมรว อกทงยงสรางกระบวนการจดการทางความคด จ าแนกหมวดหม จากสภาพการณกพอจะทราบไดวาปฏบตการของแตละฟงกชนจะเปนไปในทศทางใด ยกตวอยางเชน ในบานทวไป เมอตองการปสสาวะกไปหองน า ขณะทเวปไซตดคาต ถาอยากระบายทกขกไปทหองรองเรยน เปนตน

ภาพท 3.29 กระทแสดงความคดเหนภายในหอง “พดคย สพเพเหระ” , จาก www.ducatibikersthailand.com

จากนน ชวงป พ.ศ. 2554 ถงปจจบน เรยกไดวาเปนชวงแหงการพฒนาทาง

นวตกรรมเทคโนโลย โซเชยลมเดยหลายสายพนธถอก าเนดขน ในท านองเดยวกน เฟซบค ไดหวนกลบมาอกครงพรอมกบความยงใหญ กลายเปนพนททผใชรถดคาต โดยเฉพาะผใชรถหนาใหมใหความสนใจมากกวาเวปไซตเดม เนองจากพนทของเฟซบคเปดกวางไรซงพนธนาการ สามารถรองรบสมาชกไดอยางไมมขดจ ากด ไมมขอผกมดใดๆ ผใชรถหนาใหมจงเลอกทจะแทรกแทรกและแฝงฝงตนเองเพอสรางความสมพนธบนเฟซบคมากกวา และดวยความคณสมบตเฉพาะของเฟซบคในการ

Ref. code: 25595508031092DBH

104

“เปดโลก” ทกนพนทครอบคลมไปในหลายๆประเทศ ท าใหปจเจกสามารถเปน ไดทง ผกระท า ผรบหรอผเสพ หรอ ผสงเกต ไดทกหวงกาลเทศะ เชน การแชรขอความหรอภาพเพอเปดเวทใหปจเจกคนอนๆ เขามาเปน “ผกระท า” รวมแสดงความคดเหน วพากษวจารณ ในฐานะของผกระท า ซงปฏบตการทถกพดถงอาจตแผขยายวงกวางกลายเปนประเดนทางสงคม เปนตนวา การตงค าถามถงการใหบรการหลงการขาย จนกลายเปนเวทเสวนาขนาดยอมๆ เกดการแลกเปลยนเรยนร สรางความสมพนธใหมๆ เกดนยส าคญตอกระบวนการธ ารงครกษาเครอขายดคาตใหคงอย หรอกรณเฟซบค Ducati Barcelona ประเทศสเปน ไดแชรเรองราวเกยวกบการเฉลมฉลองครอบรอบ 90 ป ดคาต ในทนปจเจกกอยในสถานะของเปน “ผรบหรอผเสพ” ขณะเดยวกไดตดตามความเคลอนไหวของเฟซบค Ducati Italy ซงถอวาเปน “ผสงเกต” ในบรบทของพนทขามพรหมแดน แมวาจะไมไดอยในพนทและหวงเวลานน แตกสามารถรบรสมผสถงเรองราวประสบการณ เสมอนวาอยทประเทศสเปนจรงๆ ดวยการทสามารถโยกยายสบเปลยนบทบาทของตนเอง หรอ สามารถเลอกใชฟงกชนบนพนทนไดอยางอสระ มกระบวนการตอรองความสมพนธ ถาไม “คลก” กเลอกทจะหนหลงใหกบความสมพนธนนได และหากความสมพนธนนถกสานตอไปเรอยๆ ในจดหนง พนทออนไลนจะถกเคลอนยายสพนทจรง อาจกลาวไดวา พนทออนไลนเปรยบเสมอนสนามซอมทผใชรถดคาต ทงหนาเกาหรอหนาใหมจะเขามาฝกฝน ตลอดจนเรยนรวชาวทยายทธของการเปนรางแหเสนใยภายใตเครอขายดคาต อยางไรกตาม ใชวาเมอปฏบตการน าเขาสโลกแหงความจรงแลว ความสมพนธในพนทออนไลนจะยตลง หากแตวายงมสมพนธเชอมตอกนตลอดเวลา เชน เมอสนสดชวงเวลาแหงการพบปะสงสรรคบนโลกจรง กเคลอนยายกลบสโลกออนไลน แชรเรองราว แชรรปภาพ รวมถงแสดงความคดเหนใตภาพ การปฏสงสรรคจงไมเคยจบลง

Ref. code: 25595508031092DBH

105

ภาพท 3.30 แฟนเพจเฟซบค Ducati Thailand Ducati Bikers Thailand และ Ducati Italy,

จาก หนาเพจบน www.facebook.com

แฟนเพจ Ducati Thailand เปนแฟนเพจอยางเปนทางการของบรษท ผเขาไปปฏสงสรรคสวนใหญจะเปนบคคลทวไปทไมไดมรถดคาตไวในครอบครอง เนอหา (content) จงมกผลตซ าความเปนดคาตใหเหนเสมอ ขณะท Ducati Bikers Thailand คอแฟนเพจของผใชรถดคาตอยางแทจรง หรอเปนศนยกลางของความสมพนธระหวางดคาทสตา ขณะเดยวกนกเปนตลาดของผใชรถ ซงเชอมโยงไปมาระหวางเวปไซต ดแลควบคมโดย “พกอลฟฟ ดคาต” และในสวนของแฟนเพจ Ducati Dark Club Italia เปนแฟนเพจดคาทสตาของอตาลทคนไทยเองกสามารถเขาไปรวมปฏสมพนธได แมอยคนละทวปแตขอมลขาวสารเชอมโยงถงกน “ความเปนดคาต” ตางบรบทประสานความสมพนธซงกนและกน ยงท าใหเครอขายมความแขงแรงทนทานมากขน จากภาพ ในทนจะเหนไดวา Ducati Italy มเบยรยหอดคาตจดจ าหนายภายใตยหอ “DESMO Italian Beer” ดวย ซงเปนขอมลทแสดงใหเหนถงองคประกอบ (element) ภายใตเครอขายดคาตใหมๆ คาดวาไมนานนกองคประกอบดงกลาวนจะเชอมรางแหเสนใยไปยวอกฟากฝงของทวปอยางแนนอน

Ref. code: 25595508031092DBH

106

3.3.3.3 “ไลน” สายใยความสมพนธ 24 ชวโมง แมวาเวปไซตและเฟซบค จะเปนพนทออนไลนทกระบวนการสรางความสมพนธ

ของผใชรถดคาตทงหนาใหม และหนาเกาบางสวน เกดขน แตภาพปรากฎการณอาจไมชดเจนเทา ไลน แอพพลเคชน แอพพลเคชนยอดฮทรวมสมย หรอทเรยกกนสนๆวา “ไลน” ทถอก าเนดขนในชวงเหตการณแผนดนไหวทประเทศญปน ป พ.ศ. 2554 ทท าใหการสอสารผานระบบสายในชวงนนไมสามารถท าได ไลนไดเขามาแทนท จนกลายเปนนวตกรรมรวมสมยทหลายคนใหการยอมรบจวบจนปจจบน

“ไลน” พลกวงการโซเชยลมเดยทกแขนง ดวยความสามารถยอโลกใหผใชรถดคาตใกลชดกนมากขน เกดการปฏสงสรรคกนไดตลอด ทงพดคยเรองราวจปาถะ แชรรปรถและกจกรรม อกทงไลนยงเปนพนทซอ-ขาย อะไหลอปกรณ หรอของแตงรถ ทผขายและผซอสามารถตดตอกนไดโดยตรง ไมเหมอนกบเวปไซต ทกระบวนการซอขายคอนขางจะเปดกวางเปนสาธารณะ กลาวคอ ทกคนเหนขอความทผซอและผขายคยตอบโตกน ไมมความเปนสวนตว มากกวานนไลนยงฉกกฎเกณฑเรองพนทและเวลาใหอนตรธานหายไป คนสองคนสามารถคยกนไดทกททกเวลา และทส าคญไลนยงท าใหปฏบตการจรงในชวตประจ าวนอยใกลแคเออม ยกตวอยางเชน คนสองคนคยเรองรานอาหารชอดงในไลน (พนทออนไลน) จากนนกตดสนใจนดกนไปรบประทาน (พนทจรง) เมอรบประทานอาหารเสรจกแยกยาย ซงทายสดกกลบไปสนทนากนในไลน (พนทออนไลน) ปฏบตการเกดขนเชนนซ าไปซ ามา พนทสามารถสลบเปลยนหมนเวยนกนอยางงายดาย ไมตองมพธรตรอง

กรณ ต วอย าง ปฏบ ตการท เกดขนระหวาง “ผ ใช รถดคาตหน าใหม” กบ “แอพพลเคชน ไลน”

เชาวนหนงทศนยดคาต ไทยแลนด ขณะรอเอารถเขาเชคระยะ ผศกษาไดมโอกาสพดคยกบผใชรถดคาตทานหนง นามวา “พถวล” อาย 38 ป ประกอบอาชพรบราชการ พถวลนบวาเปน “มอใหม” แหงวงการดคาตอยางแทจรง เนองจากรถดคาตคอรถบกไบคคนแรกในชวต มากกวานนยงเลาใหฟงดวยวา มความฝนเมอหลายปกอนวาอยากจะขรถดคาต ถามโอกาสไดขบกไบคกขอเปนดคาตอยางเดยว และในวนนพบกกสานฝนจนกลายเปนความจรง ส าหรบเรองของความสมพนธกบผใชรถคนอน พบกกลาวกบผศกษาวา

Ref. code: 25595508031092DBH

107

“ชวงแรกยงไมรจกใคร บงเอญวามาเปลยนน ามนเครองทศนยสองครงแลว เจอพอกคนกเลยคยกน แลกไอดไลนกน คราวนกสนทกน ไปไหนกไปกนสองคนตลอด เดยวนใครๆกใชไลน มนรวดเรว ท าอะไรกได เลนเกม คยโทรศพทฟร ยงได เดยวนสงคมมนนากลว ไวใจใครไมได มนกเหมอนจบสาว พอเขาไปกลม ถาไมโอกนง หรอไมกออกไปเลย ถาไปดวยกนไดกวากนไป” พถวล (สมภาษณ, 3 กนยายน 2558) นอกจากนพถวลยงใหขอมลตอไปวา หลงจากทไดรจกกบเพอนแปลกหนา กตดตอ

พบปะพดคยและท ากจกรรมภายนอกรวมกนอยเสมอ ท าใหรจกกบกบเพอนของผทตนไปแลกไลนดวยอกหลายคน วนเวลาผานไปจงตดสนใจสราง “กรปไลน” ขน ซงเปนกลมทสมาชกทกคนสามารถพดคยกนไดพรอมกน คอยถามสารทกขสกดบ ชวยเหลอซงกนและกน บางครงมกจกรรมรวมกน ออกไปขรถพบเจอหนาคราตากน โดยทกลม มการเขา - ออก ของสมาชกอยเปนประจ า ผทเขามาใหมสวนใหญกคอผทเพงจะขรถดคาตเหมอนๆกน เปน “หนาใหม” ทตองการเพอน ตองการสงคม มคนทคอยชทางใหค าแนะน าตอการเปนรางแหเสนใยเครอขายดคาต ในทางตรงกนขามผทออกจากกลม พบกใหขอมลวา สวนใหญคนเหลานนจะไมเหนวาการอยในกรปไลนมนมประโยชนอยางไร หรออยไปกไมไดอะไรขนมา ตลอดจนเขากบคนสวนใหญไมได รวมถงมความคดทศนคตทแตกตาง สดทายก “เนรเทศตวเองออกไป” อยางไรกตามพบกกลาวกบผศกวา ตนไมไดสนทกบสมาชกทกคนในกลมซงมมากกวา 10 คน แตทสนทจรงๆมเพยง 1-2 คน โดยหนงในนนกคอผทแลกไลนกนวนแรก แมบางชวงจะไมไดคยกนสกเทาไร แตกจะเลอกใหความส าคญเปนพเศษ เพราะวาผานรอนผานหนาวมาดวยกน สามารถคยกนไดทกเรอง มความชอบ สไตล และอปนสยทคลายๆกน เปนตนวา ชอบกนเหลาเมายา ไปเทยวตางจงหวด และชอบขรถเรวเหมอนกน

ชวงเวลาท “ไลน” ไดถอก าเนดขน กเปนชวงเวลาเดยวกนกบทยอดขายรถดคาตพงสงขน กลาวอกนยคอ เปนชวงเวลาทมคนขรถดคาตเพมขน กอปรกบในขณะนน สอไรสายทตอบโจทยเรองของความสะดวกรวดเรวทสดกคอแอพพลเคชนไลน และดวยฟงกชนของการเปนพนทปฏสงสรรคบนโลกออนไลน เปดโอกาสใหกลมผใชรถดคาตไดมาพบปะเจอะเจอ สรางเรองราวประสบการณ ตามขนบวถของคนทขรถรวมกน “ไลน” จงเปนเหมอนพนททางวฒนธรรมบนโลกออนไลน โดยทความนาสนใจคอ ไลนไมมเวลาเปด-ปด ไมมเสนแบงเรองพนทและเวลา ความสมพนธจงเกดขนตลอด 24 ชวโมง สมาชกสามารถปฏสงสรรคกนไดตลอดเวลา มากกวานนพนทยงสามารถขยบขยายไปสพนทจรงในชวตประจ าวนไดโดยไรเงอนไข ดงนนแนวโนมทผใชรถดคาตหนาใหมจะใช

Ref. code: 25595508031092DBH

108

สอดงกลาว จงมความเปนไปไดสง ดวยเหตนไลนจงเปนอกหนงเครองมอบนพนทออนไลนทผใชรถดคาตนยมใชในการสรางความสมพนธกบคนแปลกหนา ไมวาความสมพนธดงกลาวจะเกดขนโดยตงใจ หรอไมตงใจ กมโอกาสอาจเปนไปไดทความสมพนธจะพฒนาสานตอไปเรอยๆ อยางไมมทสนสด เหนไดจากกรณของ “พถวล” ความสมพนธเรมจากคนสองคนแลกไลนกน ระหวางทางกไดพบเจอกบผคนอกมากมาย ในทสดความสมพนธกขยบเลอนไปอกระดบ เกดเปน “กรปไลน” กลมกอนทางสงคมบนพนทออนไลนทมความเคลอนไหวอยตลอดเวลา ทงการพดคยเสวนาทเกดขนไมเลอกทเลอกเวลา การออกไปท ากจกรรมรวมกน ตลอดจนการเขา-ออก กลมของสมาชกอยตลอดเวลา ซงสะทอนใหเหนวากลมมนมชวตชวา ปฏบตการด าเนนไปอยางตอเนอง บรบทน กรปไลนเปรยบเสมอนกลมทางสงคมทไมเปนทางการ (informal group) มฟงกชนการท างานเฉพาะ มคานยม บรรทดฐาน ตลอดจนกระบวนการคดแยกสงท “เหมอน” และ “ตาง” หรอเรยกไดวามกระบวนการจดระเบยบทางสงคม (social organization) ซอนอยอยางหละหลวม ในประเดนนอาจกลาวเพมเตมไดวา ดวยความทเปนกลมไมเปนทางการ และจดประสงคทตงขน กเพอตองการใหเปนพนทพดคยแลกเปลยนเรองราว หรอท ากจกรรมรวมกนบางเวลา ทส าคญคอกลมไมไดมรปธรรมของการแลกเปลยนตอบแทน (reciprocity) ทชดเจน ประกอบกบไมไดมขอก าหนดกฎระเบยบ หรอคานยมบรรทดฐานทมอยกไมไดเขมงวด ความสมพนธทเกดขนจงมลกษณะเปราะบางออนไหว ยดหยน (flexibility) และไมมการผกมด (obligation) ในทางกลบกน สมาชกสามารถ เขา-ออก กลม ไดโดยไมเกดขอตะขดตะขวงใจเลยดวยซ า เนองจากมนไมไดสรางผลกระทบ สรางความสนคลอนตอโครงสรางของกลมแมแตนอย

ภาพท 3.31 บทสนทนาในกลมไลนของผใชดคาตกลมใหญ, จาก กลมไลน DUCATI

Ref. code: 25595508031092DBH

109

เรองราวหรอบทสนทนาในกลมไลนกลมใหญจะเกยวของกบเรองรถดคาต การซอขาย การสอบถามถงอะไหล สวนใหญจะมผรวมสนทนาอยไมกคน แตสมาชกอนๆเขากลมมาเพอซมซบหาขอมลความร ไมไดมพนธะขอผกมดใดๆกบกลม อยางไรกตามกลมไลนกลมใหญนกนบไดวาเปนพนททางวฒนธรรม ส าหรบการพบปะสงสรรค พดคยเสวนา หรอรวมกจกรรมของผใชรถดคาตบนโลกออนไลน เพมชองทางการเชอมประสานความสมพนธ ท าใหความสมพนธไมขาดหาย ยงเชอมรอยทงในโลกเสมอนจรง และโลกแหงความเปนจรง

ภาพท 3.32 บทสนทนาในกลมไลนของผใชรถดคาตกลมยอย, จาก กลมไลน DUCATI

เมอความสมพนธด าเนนไปสกระยะ กระบวนการตอมาคอการจบคความสมพนธ ตงกกตงเหลาเปนกลมยอย ในทนแมวาสมาชกจะถอนตวออกมาจากกลมใหญ แตอยางไรกตามผลกระทบทเกดขนไมไดสรางความเสยหายตอเครอขาย ในลกษณะทบนทอนหรอท าใหเครอขานออนแอ แตยงกลบท าใหเครอขายแขงแรงยนยาวมากยงขน เนองจากกลมยอยทวานคอผใชรถดคาตทสนทสนมกนพอสมควรแลว นนแสดงวาความสมพนธทผานมาตองมความราบรน ในท านองเดยวกนเมอความสมพนธราบรน หรอสมาชกรกใครกลมเกลยวกนแลว ทายทสดแลวทศทางของเครอขายกจะดไปดวยนนเอง 3.3.3.4 “อนสตาแกรม” สญลกษณ “#” ปฏบตการเชอมโลกดวยรปภาพ อกหนงกระบวนการสรางความสมพนธระหวางผใชรถดคาตทมนยลกซงกวา “เฟซบค” และ “ไลน” กคอ แอพพลเคชน “อนสตาแกรม (Instagram)” ซงใชงานผานมอถอระบบ smartphone เชนเดยวกน โดยเบองตน อนสตาแกรมมฟงกชนการท างานนอยกวาเฟซบคหรอไลนพอสมควร เนองจากอนสตาแกรมสามารถเผยแพรไดแครปภาพหรอวดโอเทานน ไมมลกเลนพลก

Ref. code: 25595508031092DBH

110

แพลง ไมมวธการเพมเพอนเพมเพอน มเพยงกดตดตาม (follow) ตามตดดรปภาพหรอวดโอของผทเราสนใจ และไมสามารถไปบงคบใหอกฝายมากดตดตามเรากลบได รวมถงไมมเครองมอในการสรางกลมทางสงคมท แตถงอยางนนฟงกชนหนงทมความส าคญอยางยงยวดของอนสตาแกรมกคอระบบ “แฮชแทก (hashtag)” หรอการพมพสญลกษณ “#” หนาขอความและวาทกรรมใตรปภาพทเราตองการจะเผยแพร ซงเราสามารถออกแบบเสรมแตงขอความดงกลาวไดตามใจชอบคลายกบระบบของเฟซบค ดผวเผนอาจไมนาสนใจ แตคณลกษณะทกลาวอางน กลบท าใหอนสตาแกรมไดรบความนยมในหมผใชรถดคาตเปนอยางมาก เนองจากทกครงทมการแฮชแทกรปภาพ ระบบจะจดจ าแนกรปดงกลาวใหไปอยในประเภทของรปทเหมอนกน ยกตวอยางเชน แชรรปรถดคาต พมพแฮชแทกวา #ducati และมผทแชรรปพรอมกบแฮชแทก #ducati เหมอนกน ระบบจะน ารปทงสองมาอยในอลบมเดยวกน เมอคนหาแฮชแทกดงกลาว กจะเจอรปทงสองนนปรากฎอยในอลบมเดยวกน และทส าคญคนทงโลกสามารถกดดรปของเราได อนสตาแกรมจงกลายเปนนวตกรรมเทคโนโลยทเชอมตอคนทงโลกดวยรปภาพ เมอบคคลใดชนชอบหรอประทบใจในรปภาพของเรากสามารถ “กดถกใจ” หรอแสดงความคดเหนใตภาพ หรอจะแชรตอไปอกกสามารถท าได จดเรมตนความสมพนธของคนแปลกหนาจงเกดขนในบรบทน อยางไรกตาม ผศกษาพบวานอยคนทจะใชงานอนสตาแกรม อยางทไดอธบายไววาความหลากหลายของการใชงานมนอย ตางจากเฟซบคทมฟงกชนครอบคลมทกการใชงาน คนสวนใหญจงเลอกทจะใชเฟซบคมากกวา ถงอยางนนตวผศกษาเองกยงใชอนสตาแกรมแชรรปดคาตอยเสมอ โดยทกครงทแชรจะใสแฮชแทกเขาไปดวย แตกรณของผศกษาจะใชแฮชแทกหลายกลม เชน #ducati #ducatimonster #ducatithailand #monster795 ดงนนภาพทแชรไปจงเขาไปอยในหลายกลม ผทเขามาแสดงความคดเหนหรอกดถกใจจงมความหลากหลายตามไปดวย ซงผศกษามองวาคณสมบตนเปรยบดงขมทรพยล าคาของอนสตาแกรม เนองจากมนสามารถ “เชอมโลก” ของดคาต ตลอดจนสรางความเปนเอกภาพ (unity) รวมถงดงดดใหบรรดาผใชรถดคาต ผทชนชอบ และผทอยนอกเครอขายดคาต มาอยในพนทเดยวกน ปฏบตการทางวฒนธรรมจะถกจบจองจากสายตาของคนทงโลกผานรปภาพและขอความ ยกตวอยางเชน ภาพของการสงสรรคปารต ภาพของการขรถไปทองเทยวตางจงหวด โดยภาพเหลานจะถกบรรจใสแพคเกจตามดวยสญลกษณ “#” หนาหมวดหมขอความ เพอสงตอไปทวทกมมโลก จงกลาวไดวา อนสตาแกรมไดสรางเครอขายทางวฒนธรรมขามพรหมแดน อกทงยงเปนพนทของการขบเคลอนกระบวนการสรางความสมพนธในระดบมหภาค (micro level) ซงแนนอนวากนพนทและมขนาดใหญกวาเฟซบครวมถงไลนหลายเทา

Ref. code: 25595508031092DBH

111

ภาพท 3.33 ภาพดคาตบนอนสตาแกรม, จาก อนสตาแกรม DUCATI

จะเหนไดวายอดผตดตามชอผใช “ducatimotor” มจ านวนกวา 414,000 คน ภาพทแสดงอกเกอบ 2,000 ภาพ แตนเปนเพยงชอผใช (ID) เดยว ซงยงมอกหลายพนผใชเกยวของกบดคาต เชน ducatithailand ducagram ducatiofinstagram หรอชอผ ใชของประเทศตาง ducatiusa ducatiroma อกดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

112

ภาพท 3.34 ภาพดคาตบนแฮชแทก หรอ #ducatimonster, จาก อนสตาแกรม DUCATI MONSTER

จากภาพเพยงแคแฮชแทก #ducatimonster ยงสามารถท าใหคลงแฮชแทก

ดงกลาวมรปภาพถง 188,896 เชนเดยวกนหากนบรวมแฮชแทกทกค า หรอทกวาทกรรม เปนไปไดวาจ านวนตองมคามหาศาลจนไมสามารถนบไดอยางแนนอน

อนสตาแกรม หรอ “ไอจ” แมวาแอพพลเคชนนจะถกออกแบบใหมการใชงานเฉพาะจด สามารถท าไดเพยงแชรรปภาพ และแสดงความคดเหนไดบางสวน แตการแชรรปภาพของไอจกลบมนยส าคญ เนองจากสามารถสรางแฮชแทก หรอปายจดหมวดหม จ าแนกแยกแยะเรองราวไรขอบเขต กาวขามเสนแบงทวป ทวทกมมโลกใช “โฟลเดอร” เดยวกนในการจดเกบรป เทากบวารปรถดคาตเพยงหนงรปทถกแชรออกไป เปนไปไดทจะถกจบจองจากสายตานบแสนนบลาน ยงหากเปนเหตการณส าคญ เปนตนวา การจดงานมอเตอรโชว ดคาต ผคนยงใหความสนใจ และอาจจะมการแชรแบงปนเรองราวนนตอไปอก ซงเปนผลทดท าใหสงความมนคงแขงแรงใหเครอขายดคาตเพมมากขน และยงท าใหความสมพนธท าใหเครอขายเหนยวแนนไรซงความเปราะบางอกดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

113

พนทออนไลนในรปแบบตางๆเปนจดเรมตนของกระบวนการสรางความสมพนธในหมผใชรถดคาตสวนใหญ หรอระหวาง “คน” กบ “คน” อยางไรกตามกไมไดหมายความวา “พนทออนไลน” จะแยกขาดกบ “คน” โดยสนเชง พนทออนไลนเปนเพยงสงรอบรบการปฏสงสรรคของคนเพยงเทานน เพราะในความเปนจรงทกองคประกอบในบรบทนมความสมพนธซงกนและกนทงหมด กลาวคอ อาณาจกรดคาตมสมาชกเพมขน จากการทคนมความสมพนธกนมากขน และคนกใชพนทออนไลนเปนสอกลางสรางความสมพนธ ถามแค “คน” ไมม “พนท” ความสมพนธกไมเกด เครอขายกไมสานตอ ในแตละสวนกท าหนาทตามบทบาทของตนเอง คนกสรรคสรางความสมพนธ ขณะเดยวกน พนทออนไลนกเชอมโลกไรสายผานโซเชยลมเดย ซงฟงกชนนมความนาสนใจและเปนประโยชนยงกบการสรางความยงใหญของเครอขายดคาต เนองจากโลกไรสายมนไมขดจ ากดในเรองของพนท ไมตองไปเสยเวลาผานดานตรวจกกกนคนเขาเมอง และเกดขนไดทกหวงกาลเทศะ ไมมเวลา เปด-ปด ความเปนดคาตสามารถสงผานไปยงพนทใดบนโลกใบนกได ดวยความสามารถของพนทออนไลนกสามารถกลาวไดวาเปนผกระท าการทมอทธพลตอเครอขายดคาตอกรปแบบหนง โดยฟงกชนของโซเชยลมเดยตางๆ กเปรยบเสมอรางแหเสนใยทงอกมาจากผกระท าการพนทออนไลนทวาน เรมตงแต “เวปไซต” ทเปรยบเสมอน “หมบานออนไลน” อกนยหนง คอ “เครอขายยอยๆ” ซอนทบอยภายใตเครอขายดคาตอกชนหนง กลาวคอ ภายในเวปไซตมสมาชก หองสนทนารปแบบตางๆ ซงปนองคประกอบทมความสมพนธ เชอมโยงกนไปมาภายใน ไปจนถง “เฟซบค” กบการเชอมโลกไรสาย สามารถยายผใชรถดคาตในมมหนงของโลก ไปเขารวมกจกรรม เปนผเสพ ผสงเกตการณ หรอสรางความสมพนธกบผใชรถดคาตอกซกของโลกได รวมถง “แอพพลเคชน ไลน” ในการเปดพนท อนญาตใหผใชรถดคาตสามารถสรางความสมพนธกนตลอดเวลา 24 ชวโมง ไรซงขอผกมดหรอพนธนาการใดๆ ไปจนถง “อนสตาแกรม” กบความสามารถในการ “แฮชแทก” ทไมใชเฉพาะการเชอมโลกทวๆไป แตเปนการเชอมโลกทมการก าหนดแผนทเปาหมายใหสมาชกดคาตมาอยในพนททเดยวกน ท าใหการตอความสมพนธของ “คน” สะดวกงายและราบรน ตามบทบาทของผกระท าการ “คน” ใชพนทออนไลนในการสานความสมพนธกบผอน เพอขยายจ านวนสมาชกใหมขอบเขตทกวางไกล อนจะสงผลตอเสถยรภาไความมนคงของเครอขายดคาต ขณะทบทบาทของ พนทออนไลน กไดท าหนาทของการเปนพนทไรสายไหลและเคลอนยายขามพรมแดนรฐ-ชาตในระดบโลกอยางสดความสามารถ ความเปนดคาตถกสงออกไปทวทกมมโลก ปะทะสงสรรคซงกนและกน ผใชรถดคาตทวปเอเชย ตดตอสานสมพนธ กบผใชรถดคาตทวปยโรป ขณะทผใชรถดคาตทวปยโรป กเชอมโยงสายใยไปยง ผใชรถแถบตะวนตก วฒนธรรมถกสงจากฝงหนงถงอกฝง ดวยเหตน ความเปนดคาตจงไหลเวยนเปลยนผานไปทวทกมมโลก เปรยบดง

Ref. code: 25595508031092DBH

114

กระแสเลอดทหวใจสบฉดไปหลอเลยงทวรางกาย ท าให “รางกาย” ในบรบทนกคอ “เครอขายดคาต” สามารถมชวตตอไปได นอกจากน ความสมพนธทเกดขนยงไดเคลอนยายพนท จากในจอ ไปสนอกจอ แตพนทนอกจอนนไมมฟงกชนและหนาท หรอการแบงแยกเขตแดนทชดเจน เฉกเชนรปแบบของโซเชยลมเดย ทกความสมพนธสามารถเกดขนไดทกททกเวลา และลกษณะของความสมพนธกมความหลากหลายไรขอบเขต เพราะฉะนนการศกษากระบวนการกอรางสรางความสมพนธระหวาง “คน” กบ “คน” บนพนทจรงในชวตประจ าวน จะพดถง“ปฏบตการทางวฒนธรรม” เปนหลก เพราะปฏบตการทางวฒนธรรมทวาน สามารถสะทอนใหเหนถงเอกลกษณความเปนหนงเดยวของดคาต ตลอดจนภาพความสมพนธในหลายๆบรบทของเครอขายดคาตได

3.3.3.5 ปฏบตการทางวฒนธรรมในชวตประจ าวน หากกระบวนการกอรางสรางความสมพนธ ในรปแบบของ “คน” กบ “คน”

เปรยบเสมอนภาพยนตเรองหนง ภาคแรกกคอปฐมบทเรองราวความสมพนธทเกดขนระหวางผใชรถหนาใหมบนโลกออนไลน ด าเนนเรองมาถงภาคตอ จาก “ผใชรถดคาตหนาใหม” กลบกลายมาเปน “ดคาทสตา (Ducatista)” โดยฉากของเรองท เกดขนผานโลกออนไลนกยายเขาสโลกชวตจรง กระบวนการทางวฒนธรรมอนมตนตอมาจากวตถ ฉากส าคญของเรองจงเรมปรากฎการณใหเหน ความสมพนธระหวาง “คน” ทเปนตวตงในการอธบายประเดนน อาจกลายเปนเพยงแคสะพานในการเชอมตอกบความสมพนธอนหลากหลายรปแบบ โดยเนอหาสาระในหวขอน ผศกษาจะใชวธการอธบายผานปฏบตการทางวฒนธรรมทเกดขนในชวตประจ าวน ไลเรยงตามล าดบ ดงน

“มทตง” พบเพอเรม - จากปรมณฑลออนไลน เคลอนยายสพนทจรง การมทตง (meeting) คอ กระบวนการวฒนธรรมทชกน าให “คน” ไดมาเจอกนเปนครงแรก บรบทน “การมทตง” คอ การพบปะสงสรรคกนของผใชรถดคาตตามสถานทต างๆ ตลอดจนการรวมกจกรรมสานความสมพนธ ซงสามารถพบเหนไดทวไป ตามกลมผใช ผชนชอบหรอหลงใหลอะไรบางอยาง แตส าหรบกลมผใชรถดคาตกลบมอตลกษณทางวฒนธรรมในรปแบบทแตกตางจากกลมอนๆ โดยเฉพาะ การธ ารงครกษาความเปนดคาตในกลม เชน สมาชกทมารวมกจกรรมตองเปนผใชรถดคาต และตองขรถดคาตมารวมกจกรรม ทวากฎระเบยบกไมไดเขมงวดถงกบวา ถาไมขรถดคาตมา กไมใหเขารวมกจกรรม บางครงผเขารวมกจกรรมอาจใชรถยหออน หรอไมไดขรถบกไบคกสามารถรวมกจกรรมไดเชนกน แตความรสกทสมผสได คอ มนยงมการแบงเขาแบงเรา ตลอดจนมนท าใหภาพของการมทตงของชาวดคาทสตาไมมความชดเจน ดงนน แทบทกการมทตงกจะพบผทขรถดคาตเขามารวมกจกรรมเสมอ โดยกจกรรมสวนใหญจดขนตามรานอาหารตางๆ โดยเฉพาะ ผบบาร หรอรานฟาสตฟด เนนรานทมพนทเพยงพอตอสมาชก มมมทสมาชกจะมารวมสงสรรคดวยกนทงหมดได และทส าคญคอ ท

Ref. code: 25595508031092DBH

115

จอดรถตองเหนเดนชด ซงเปนอกปจจยส าคญในการเลอกสถานท กลาวคอ ถาไมมทจอดรถทคนอนมองเหนได กเทากบไมมพนทในการน าเสนอตวตน ความเปนดคาตไมถกเผยแพร การมามทตงกเปลาประโยชน เพราะนคอการมทตงพบปะสงสรรคในหมคนขรถ ถาไมมพนทส าหรบรถ ภาพทออกมากเหมอนการมาสงสรรคปารตทวๆไปไมมอะไรพเศษ โดยสวนใหญสถานทใดทเลอกใชจดมทตงในครงแรก สถานทนนกจะถกใชจดมทตงไปตลอด เวนแตวามสมาชกเขามาเพม พนทคบแคบไมเพยงพอ ท าใหอาจตองทการยายสถานทใหม ยกตวอยางเชน การมทตงของผใชรถดคาตเขตพนทรงสต จงหวดปทมธาน จะใชรานแมคโดนล (Mcdonald) บรเวณปม ปตท.แหงหนง ในการจดมทตง หลงจากนนรานดงกลาวกกลายเปนสถานทมทตงเสมอมา แตพอสมาชกเพมขน จงตองเปลยนพนทการมทตงไปทรานบาร หรอคาเฟ ละแวกนนแทน ผศกษาใชเวลาพอสมควรในการ เขา - ออก กจกรรมมทตง โดยเฉพาะกลมดคาตหวยขวาง กลมทผศกษามปฏสมพนธดวยมากทสด รวมไปถงกลมทผศกษาแฝงตวเขาไปสงเกตการณอนๆ จากภาคสนาม พบวา การมทตงมจดก าเนดจากปฏบตการ 2 รปแบบ ทด าเนนควบคกนอยางแยกไมออก

ประการแรก คอ การไดขรถ ซงเปนเรองทมความจ าเปนตองยอนความไปถงรปแบบความสมพนธในลกษณะ “คน” กบ “สงของ” อยบาง กลาวคอ “คน” กบ “รถ” ไดสรางความสมพนธ หลอมรวมเปนหนงเดยวกน เรองราวประสบการณไดขบเคลอนไปบนถนน พรอมๆกบทรถก าลงโลดแลนอย แตความพเศษคอจดหมายปลายทางในการขรถครงนไมไดเพอไปตลาด ไปซอของ หรอไปกนกาแฟ แตคอการไปเจอเพอน ไปเจอผ ใชรถดคาตผ อนทพรอมจะสานตอเรองราวความสมพนธไปอกไมรจบสน

ประการทสอง คอ การพบปะสงสรรคกบผใชรถคนอน “คน” กบ “คน” กระชบแนนความสมพนธระหวางกน บางครงก เกดการสานสมพนธกบคนหนาใหม การมทต งจ งเปรยบเสมอน โซเชยลมเดย บนชวตจรง กลาวคอ เปนเหมอนเฟซบค ไลน อนสตาแกรม ทขบเคลอนอยในชวตประจ าวน มการพดคย เทยบเคยงกบ การคอมเมนทบนเฟซบค มการถายทอดเรองราวประสบการณ เชนเดยวกบ การแชรรปภาพในโลกออนไลน เปนตน

ความสมพนธทเรมจากคนสองคน - รถสองคน พฒนาจนกลายเปนคนสบคน - รถสบคน นานเขากไดผลดอกออกผลกอเกดเปนวฒนธรรมทางวตถมากมายหลายประเภท และหนงในนนกคอการมทตง ซงแนนอนเปนสวนส าคญตอกระบวนการกอรางสรางรปเครอขายของดคาตและทรงอทธพลตอกระบวนการผลตซ าทางวฒนธรรมอกหลายรปแบบ หากจะนบรายละเอยดปลกยอยคงอธบายไดไมรจบสน ผศกษาจงขอยกเอารปธรรมของการมทตงทสามารถสะทอนใหเหนถงปฏบตการภายใน

Ref. code: 25595508031092DBH

116

ไดจรงๆ รวมถงเปนรปแบบการมทตงทพบไดในกลมผใชรถดคาต หรอในเครอขายดคาตเทานน โดยแบงรายละเอยดเปน การมทตงในกลมใหญ และ การมทตงในกลมยอย ดงน

การมทตงในกลมใหญ - ส าหรบการมทตงประเภทแรกนจะเปนการมทตงทเกดขนในกลมผใชรถดคาตกลมใหญ หรอเปนกลมทมผใชรถดคาตทวประเทศเปนสมาชกอย ซงกคอกลม Ducati Bikers Thailand ทงแฟนเพจเฟซบคและเวปไซต ทมสมาชกเปนผใชรถดคาตทวประเทศหลายแสนคน โดยการมทตงมกจดรวมกบออกาไนซ รานบกไบค ตลอดจนบรษทดคาต ทจะเขามาในรปของสปอนเซอรการจดงาน ภาพรวมของงานมทตงมลกษณะ “พนทเปด” กลาวคอไมจ ากดผเขารวม ไมจ ากดรถทใช แตทายทสดผศกษากพบวาผเขารวม “ควรจะเปน” ผใชรถดคาตเทานน เนองจากหากผใดขรถยหออนมาเขารวมอาจเกดความรสกลกลนภายในจตใจถงการเปน “คนนอก” ขณะเดยวกนทผใชรถดคาตคนอนกมองวาตนเองเปน “คนใน” กลายเปนกระบวนการกนออกจากกลม (exclusion) ทกลไกฟงกชนกท าหนาทของมนโดยอตโนมตเชนเดยวกบการรวมกลมในบรบทอนๆ ดวยเหตนการมทตงกลมใหญในแตละครงจงไมคอยพบผใชรถยหออนเทาใดนก แตอาจมบางบางกรณ เชน ผทใชรถยหออนมรถบกไบคหลายคน หรอผใชรถยหออนเปนเพอนสนท รวมถงเปนผตดตามผใชรถดคาตมาเขารวมกจกรรม เปนตน โดยงานมทตงในกลมใหญของผใชรถดคาตในประเทศไทยประกอบไปดวย 2 กจกรรม ดงน

งานมทตง BMF Wrooom Wrooom Day! - ส าหรบกจกรรมมทตงน ในทกๆป เหลาดคาทสตาจะพรอมใจกนขรถเขารวมงาน แบงกคอก มอเตอรไบค เฟสตวล (Bangkok Motorbike Festival) งานจดแสดงรถ และการออกบธของรานจ าหนายอะไหลของแตงหรอเครองแตงกาย ทจดขนเปนประจ าทกปบรเวณศนยการคาเซนทรลเวลด โดยใชชองานวา “วรม วรม เดย (Wrooom Wrooom Day)” ซงเปนค าเฉพาะทเลยนเสยงเครองยนตและเสยงทอไอเสยของรถดคาต แสดงถงพลงและความยงใหญเหมอนเสยงของรถดคาตทขไปในทกคนตองหนมอง โดยการมทตงในครงน ไมมการบอกกลาวหรอประชาสมพนธลวงหนา ทวาในหมผใชรถดคาตกลบทราบกนเองวา เมอชวงเวลาของงาน “BMF” มาถง กคอชวงเวลาเดยวกบทงานมทตงครงยงใหญของชาวดคาทสตา หรอเปนชวงเวลาของกองทพสแดง (Red Army) ทจะออกมาประกาศศกดาความเปน “จาวถนน” ในวงการสองลออกครง

ปฐมบทของความยงใหญครงน เกดขนในชวงบายของวนเสาร อาทตยแรกของการจดงาน BMF ทบรเวณสวนลมพน กรงเทพมหานคร เปนประจ าทกป “พกอลฟ” ผดแลเวปไซตรวมถงผดแลแฟนเพจเฟซบครถดคาตประเทศไทย ไดรบความไววางใจใหเปนแมงานการจดมทตงในครงน โดยพกอลฟจะคอยตงโตะลงทะเบยนดานหลงรปปนอนสาวรย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 เพอรอตอนรบกองทพดคาทสตาทเดนทางมาจากทวสารทศ ตลอดจนแจกสตกเกอรระบหมายเลขตางๆ เพอนบยอดรวมและล าดบวาใครมากอนหรอมาทหลง เมอไดรบสตกเกอรแลว แตละคนจะน ารถของตวเอง

Ref. code: 25595508031092DBH

117

ไปจอดเรยงกนอยางเปนระเบยบ ในลกษณะแถวหนากระดาน ไมแบงแยกวาประเภทใด รนใด ส าหรบรถยหออน แมวาจะไมไดหามเขารวมงานมทตง แตกมขอจ ากดอยบาง คอ ไมอนญาตใหรถยหออนเขามาจอดรวมแถว และเมอรถเคลอนขบวนไปแลว รถยหออนจะถกแยกออกไปอกบรเวณหนงไมใหปะปนกบรถดคาต และเมอถงเวลาอนสมควร พกอลฟจะใชโทรโขงเรยกทกคนใหมานงรวมกนดานหลงอนสาวรย รชกาลท 6 บรเวณเดยวกนกบจดลงทะเบยนทรบสตกเกอร เพอใหแตละคนแนะน าตว เขารวมกจกรรมละลายพฤตกรรม เปนตนวา ชอ นามสกล รถทข หรอกลมทสงกด ไลไปทคนจนครบ พรอมมกจกรรมเลกๆใหรวมสนกสนานกน จากนนพกอลฟจะบรรยายถงกฎกตกาในการขรถเขาไปในบรเวณงาน การใชสญญาณมอในการใหสญลกษณ เชน ถาก าหมดขางใดขางหน ง แปลวา “หยด” หรอการช เหนอหวไปทางขวา แปลวา “เลยวขวา”

ตลอดจนการแนะเสนทาง รปแบบขบวนและความเรวทใช เมอพดคยกนเสรจสรรพแลว กถงเวลาททกคนจะเตรยมพรอมขบเคลอนชวงเวลาแหงความประทบใจ ภาพของการแตงองคทรงเครอง แตละคนสวมหมวกกนนอค สวมเสอคลม ใสถงมอ ชวงเวลาทเสยงเครองยนตเดสโมโดรมคกวา 100 คน ปะทะประสานกบเสยงทอไอเสย สรางความปลกใจ กระตนเราอารมณความฮกเหมเปนอยางยง ไมนานนกชวงเวลาททกคนรอคอยกมาถง แถวขบวนถกจดอยางเปนระเบยบ เวนชองวางเพอความปลอดภยในการขบข รวมถงเปดโอกาสใหเหลาดคาทสตาไดปฏสมพนธกนทางสายตา หลายคนเรมพยกหนาสงหางตา แสดงรอยยมลอดมาจากใตหมวกกนนอค จากคนทไมรจกกนกลายเปนเรมพดคยถามไถเรองราวระหวางกน กระชบความสมพนธของชาวดคาตใหแนนแฟนยงขนไปอก

หลงจากขบวนชดแรกไดขออกไป ไมนานนกขบวนทเหลอกคอยๆตามกนไป ชวงทผศกษาไดไปเขารวมนน ความรสกทสมผสได คอความตนเตน แตกรสกประหมาและกงวลใจอยบาง เนองจากการจราจรบรเวณนนคอนขางตดขด แถวขบวนทวางกนไวจงตองมการปรบเปลยนตลอดเวลา แตกแถวบาง ตดแถวบาง บางชวงทงหางขตามกนไมทน เสยงตอการเกดอบตเหตเปนอยางมาก แตกอนใจเลกๆทรอบขางทงหมดนนคอ “ดคาทสตา” หรอ “พวกของเรา” หากมเหตการณไมคาดฝนเกดขน กมนใจไดวา “คน” เหลานจะคอยดแลและอยขางๆเรา รวมถงหลายครงรถทแลนกนไปมากขยบหลบใหขบวน ถงแมจะดวนวายขดกบกฎหมายและไรระเบยบอยบาง แตนอาจเปนความรสกทหลายคนเคยกลาววา ดคาตคอจาวถนน ใครเหนตองย าเกรง ซงเปนความรสกทหลายคนเหนคลอยไปในท านองเดยวกน และในขณะหนงผศกษากรบรไดถงความรสกนนดวย เมอถงบรเวณหนาหางเซนทรลเวลดจะพบลานจอดรถขนาดกวางททมงาน BMF จดเตรยมไวรองรบกองทพดคาต ระหวางทางเขารายลอมไปดวยชางภาพ ทงคนทเดนผานไปผานมา หรอชางภาพมออาชพทมงาน BMF ทคอยจบภาพอรยาบถดคาทสตาแตละคน ราวกบดาราฮอลลวดเดนพรหมแดงไมมผดเพยน และเมอท าการจอดรถเสรจเรยบรอยแลว พกอลฟ แมงานมทตงจะนด

Ref. code: 25595508031092DBH

118

รวมพลอกครงเพอจบแจกของรางวลใหกบผโชคด ซงของรางวลทน ามาแจกนน ไดรบการสนบสนนจากบรษทดคาตและรานคาทเปนสปอนเซอร และทขาดไมไดคอการแจกปฏทนดคาตใหกบผทมารวมมทตง 1 ถง 100 คนแรก ยดตามหมายเลขบนสตกเกอรทไดรบ โดยชวงนทกคนจะมายนชมนมลอมวง รอลนรบของรางวลกนอยางสนกสนาน และกเปนชวงเวลาเดยวกนทหลายคนไดพดคยสงสรรคสรางความสมพนธซงกนและกน เมอเสรจสนกจกรรมแจกของ ล าดบถดไปคอการถายรปหมเปนทระลกตามธรรมเนยมประเพณ ซงถอวาเปนอาณตสญญาณของพธเปดงานมทตงประจ าปอยางเปนทางการ หลงจากนนทกคนจะแยกยายเดมชมงาน BMF ตามอธยาศย โดยทรถดคาตกวา 100 คน กยงจอดอยบรเวณเดม จดแสดงเปนนทรรศการใหผคนทผานสญจรไปมาไดชนชม

ภาพท 3.35 งานมทตง BMF Wrooom Wrooom Day! , จาก https://www.facebook.com/ducatithailand

Ref. code: 25595508031092DBH

119

งานมทตงรวมกนชมการแขงขน Moto GP - การชมการแขงขนโมโตจพสวนใหญมกจะชมกนทบาน ผชมสามารถรวมเชยรรวมสนก มการทายผลการแขงขนลวงหนา หรอพดจาแสดงความคดเหน ถากถางทบถมกน เปนตนวา “สนามนดคาตเกบเรยบแนนอน” “มาเกซ กนหญา” “อยากนอนเหรอ” ซงสวนมากจะพบในกลมไลนของผใชรถบกไบค หรอ สเตตสบนเฟซบค รวมไปถงระหวางการรบชมแพรภาพสด Facebook Live เหมอนๆกบการชมกฬาประเภทอนโดยเฉพาะฟตบอล ซงเปนสสนของเกมกฬาทไมไดมการถอโทษโกรธแคน เปนการสรางบรรยากาศระหวางการรบชมรวมกน และยงท าใหโมโตจพเปนอกหนงเกมกฬาทนาตดตามมากยงขนดวย ขอจ ากดหนงของโมโตจพคอตองชมทบานเทานน เพราะไมมรานอาหาร ผบ-บาร เปดใหชมเหมอนฟตบอลตางประเทศ เนองจากในประเทศไทยนอยคนนกทสนใจการแขงขนโมจพ สวนหนงคอคนทขรถบกไบค อกสวนคอคนทชนชอบเปนทนเดมมาตงนานแลว ดวยการแขงขนโมโตจพไมใชกฬากระแสหลก รานอาหาร หรอ ผบ-บาร จงไมนยมเปดโมโตจพใหผทมาเขารานชม ผศกษาไดตดตามกลมตวอยางไปตามรานประเภทดงกลาวพบวามอยบางรานทเปดรายการแขงขนโมโตจพ แตกเปนเพราะความบงเอญ หรอระหวางรอการถายทอดสดฟตบอล หรอเปนเพยงชวงคนรายการเทานน

แมวาจะไมใชเกมกฬากระแสหลก หาชมไดยาก แตกไมใชปญหาส าหรบผทชนชอบ โดยเฉพาะเหลาดคาทสตา ปฏบตการยงคงด าเนนไป เมอถงวนทมการถายทอด สมาชกในกลมไลนจะชวยกนหาเวปไซตทมการถายทอดสด และทส าคญคอตองไมเสยคาใชจาย เพราะปกตแลวในประเทศไทยมเพยงชองเดยวเทานนทน าเสนอการแขงขนโมโตจพ และการรบชมชองดงกลาวกตองตดจานรบชมเพมเตม ท าใหเสยคาใชจายโดยใชเหต อกประการหนง จากกลมตวอยางหลายคนใหความเหนวาตองการฟงเสยงการแขงขนแบบตนฉบบมากกวา กลาวคอ เปนเสยงผบรรยายตางชาต รวมถงเสยงบรรยากาศรอบสนาม มนใหอารมณมากกวาผบรรยายทเปนคนไทย มากกวานนบางชวงยงมการตดเสยงบรรยากาศออกไปดวย และเมอถงเวลาการแขงขน ทกพนทบนโลกโซเชยลมเดยวจะคกคกกนเปนพเศษ เรมตงแตกลมไลนผใชรถดคาต การรบชมถายทอดสด Facebook Live แมกระทงสเตตสของกลมตวอยางรายบคคลกมการเขยนขอความเกยวกบการแขงขนโมโตจพดวย

ดวยความสนใจในการแขงขนโมโตจพทมแนวโนมเพมมากขน โดยเฉพาะในกลมผใชรถดคาต “พกอลฟ Ducati” เจาของเวปไซตและเฟซบค Ducati Thailand จงเกดไอเดยในการจดกจกรรมมทตงของผใชรถดคาต เพอรวมชมโมโตจพพรอมๆกน มากกวานนยงเปนการกระชบความสมพนธระหวางผใชรถดคาต สรางสายใยไมตรใหมๆดวย และรวมใหก าลงใจทมดคาต ทมอนเปนทรกของผใชรถดคาตดวย กจกรรมนถอวาเปนเรองทใหมในแวดวงผใชรถบกไบค เพราะไมเคยมใครท ามากอน อยางไรกตามการมทตงมเงอนไขคอไมสามารถเขาไดทกคน ตองท าการจองสทธและช าระเงนลวงหนา เนองจากภายในงานจะมเสอ

Ref. code: 25595508031092DBH

120

ทผลตขนในวาระพเศษแจก และบรการอาหารบฟเฟต เครองดมดวย ซงโชคดวางานนผศกษาจองสทธดงกลาวทนเวลา จงมโอกาสไดเขาไปรวมกจกรรม ท าใหทราบถงปฏบตการทเกดขนภายใน ไดเหนความสมพนธทเกดขนระหวาง คน - คน ในอกรปแบบ โดยผทมารวมงานมทตงบางสวนมาคนเดยว ไมรจกใครมากอน การไดมาเจอเพอนหรอดคาทสตาคนอนๆในงานจงนบวาเปนจดเรมตนความสมพนธใหมๆ ผศกเองกเชนกน โดยในชวงของการแขงขน ทกคนกตางเชยรนกแขงทตนเองชนชอบ มการวพากษวจารณหรอแสดงความคดเหนกนอยางสนกสนานไมตางไปจากพนทออนไลน เพยงแคสงทเพมเตมเขามาคออรรถรสในการรบชมไปพรอมกบเพอนๆดคาทสตา บรรยากาศในการรบชมจงมพลงของความเปนอนหนงอนเดยวกน มความอบอน ถงแมจะรบชมจากจอมอนเตอร แตความรสกกลบเหมอนวาก าลงรบชมขางขอบสนามจรงๆ นอกเหนอไปจากการรวมรบชมถายทอดสดการแขงขนรวมกนคอการพดคยเสวนาเกยวกบ รถดคาตและการแขงขนโมโตจพ ซงบางเรองไมเคยรบรมากอน เชน ประวตของทมดคาต รายละเอยดของโมเดลรถทใชในแตละป นกแขงดคาตมใครบาง ไดแชมปมาแลวกสมย ทายทสดแลวการมามทตงรวมชมการแขงขนโมโตจพ จดประสงคหลกของงานไมไดอยทการแขงขน แตเปนการสานความสมพนธเชอมแนนมตรภาพ เปดพนทใหผใชรถแตละคนไดแลกเปลยนเรยนรประสบการณระหวางกน การมทตงในครงนเปรยบเสมอนคอศนยกลางอนเปนพนททางวฒนธรรมส าหรบผใชรถดคาต ในการเขา-ออก รวมสรางและกระชบความสมพนธ ยงความสมพนธเพมขน หรอขยบขยายตวงกวางออกไปไดมากเทาไร เครอขายดคาต กแขงแรงมากขนเทานน

ภาพท 3.36 บทสนทนาเกยวกบการแขงขน Moto GP ในกลมไลน,

Ref. code: 25595508031092DBH

121

จาก กลมไลน DUCATI

ภาพท 3.37 บรรยากาศการมทตงรวมชม Moto GP ดวยกน, จาก https://www.facebook.com/ducatibikersthailand

การมทตงกลมยอย ในสวนของการมทตงกลมยอย โดยทวไปจะเปนการมทตงทเกดขน

ในพนทของกลมรถดคาตตางๆ เชน ในกลมดคาตรงสต กลมหวยขวาง กลมเกษตร-นวมนทร ตลอดจนผใชรถดคาต 3 คนขนไป ตามขนบกนบวาเปนการมทตงไดแลว งานมทตงในกลมนจะไมยงใหญหวอหวา เปนเพยงปฏบตการทเกดขนทวไปในชวตประจ าวน ซงสามารถพบเหนหรอคาดเดาไดไมแตกตางไปจากการมทตงในรถประเภทอน กลมหรอคลบอนๆ เชน การมทตงรบประทานอาหารรวมกนทสวนใหญจดขนตามรานอาหาร ผบ-บาร เพอพดคยพบปะสงสรรคระหวางกน หรอ การขรถรวมกนไปออกก าลงกาย อยางไรก

Ref. code: 25595508031092DBH

122

ตามจากภาคสนาม ผศกษาพบวามบางกลมรปแบบการมทตงแตกตางออกไป กลาวไดวาเปนรปแบบการมทตงเฉพาะกลมของตน อนเปนกระบวนการสานความสมพนธกระชบแนนระหวางสมาชก ซงมปฏบตการทนาสนใจ ไดแก การมทตงฝกสอนทกษะการขรถ และการมทตง Hook-Up โดยมรายละเอยด ดงน การมทตงสอนขรถ “กระบวนการ สอน เพอ สาน”

โดยทวไปการมทตงในกลมยอยจะนดรวมพลกนไปสงสรรคทรานอาหาร “Hang - out” ตามผบบาร หรอนดพบปะพดคยถามสารทกขสกดบ และทกครงมกจะมสมาชกหนาใหมเขารวมมทตงดวยเสมอ อยางไรกตามการมทตงของกลมดคาตรงสตแตกตางออกไป เนองจากไมไดมรปแบบในท านองกนหรอเทยว แตอยในลกษณะของการรวมกลมฝกสอนทกษะการขรถรวมกน โดยสมาชกสวนใหญของกลมดคาตรงสตเปนพอคาแมคาทตลาดไท นอกจากนผศกษายงพบวา สมาชกแตละคนเปนผประกอบการรายใหญของตลาดไท ดวยเหตนจงมสทธในการท าอะไรพเศษๆ หมายรวมถงการเปดลานขนาดกวางบรเวณหลงตลาดเพอฝกสอนขรถดคาต ซงการฝกสอนทวาจะอยในชวงเยนวนของศกรทกๆสปดาห โดยกลมกนบเอากจกรรมนเปนการมทตงหลกของสมาชกดวย

แรกเรมผศกษาเขารวมกลมดคาตรงสตผานทาง “พเตย” ผใชรถดคาต รน เดยเวล (Ducati Diavel 1200) ราคาหลกลาน โดยผศกษากบพเตยรจกกนทฟตเนสแหงหนง จากนนพเตยไดชกชวนผศกษาเขารวมกลมดคาตรงสตผานทางแอพพลเคชน “ไลน” วนเวลาเปลยนผานผศกษาเรมคนเคยกบสมาชกคนอนๆในกลม กระทงวนหนงกไดรบการเชอเชญใหออกมามทตงพบปะเจอหนากน เรองทนาแปลกใจคอสถานทมทตงไมใชรานอาหารอยางทผศกษาเคยพบประสบมา แตเปนลานกวางๆบรเวณหลงตลาดไททมรถดคาตของสมาชกจอดกนอยเรยงรายหลากหลายรน ในครงนนนอกจากผศกษาแลว ยงมสมาชกใหมอก 2 คน ทเขามารวมมทตงดวย กระบวนการมทตงไมมพธรตรอง ไมตองแนะน าตว หรอเขาไปทกทายสมาชกทกคน เรยกไดวา “ใครมากมา” ตางคนตางอย เมอถงเวลาทเหมาะสม “พกอ” จะใหสญญาณสมาชกสวมใสเครองแตงกายและอปกรณปองกน ทกคนตองขรถมารวมกนบรเวณลานทก าหนดไว ซงในเวลานเตมไปดวยกรวยสแดงตงอยเตมพนท หลงจากนนจะมสญญาณเรมปลอยการฝกสอนขรถ โดยใหสมาชกฝกขรถวนรอบกรวยในองศาทคอนขางแคบ ฝกเปดคนเรง เบรค และเขาโคง ทลวนแลวแตเปนทกษะพนฐานของการขรถดคาตแทบทงสน อยางไรกตามผศกษาพบวา กระบวนการฝกสอนเปนเพยงกจกรรมคนเวลาเทานน สาระส าคญของการมทตงอยในชวงพกจากการขรถทสมาชกในกลมจะไดพบปะพดคยกน บทสนทนาสวนใหญวนเวยนอยกบเรองรถดคาต ไปจนถงการแนะน าทกษะการขรถโดยสมาชกคนเกาแก และอกประเดนทผศกษาสงเกตไดคอ การพดถงขอมลประวตสวนบคคล ฝายถามกคอสมาชกดงเดมของกลม เนนไปในเรองฐานะอาชพทบานเปนหลก หากสมาชกคนไหนมพนหลงเรองดงกลาวทอยในเกณฑทด หรอขรถดคาตในรนทมราคาสง มกถกใหความส าคญเปนพ เศษ เกดการ “สานตอ”

Ref. code: 25595508031092DBH

123

ความสมพนธ ในทนเรมตงแตปฏบตการทวไป ชวนกนขรถไปรบประทานอาหาร ไปสงสรรคตามสถานบนเทง มากกวานนคอชวนรวมหนธรกจดวยกน ซงนบวาเปนขนสดของความสมพนธในบรบทนทผศกษาไดรบขอมลเชงลกจากสมาชกทานหนงในกลมดงกลาว ในทางกลบกน หากสมาชกคนใดไมมสวนไดสวนเสย อาจกลาววา เปนดคาทสตาหนาใหม เขามาเพราะค ากลาวเพอฝนอยาง “มตรภาพ” “เพอนรวมอดมการณ” หรอในลกษณะของการหาเพอนขรถทวๆไป “ไมไดมผลประโยชน” ตอสมาชกคนอน มกจะถกเพกเฉยและลดทอนความสมพนธ ไมนานนกสมาชกคนดงกลาวกตองปลกตวเองออกจากกลมไป

ผศกษามโอกาสไดเขารวมมทตงกลมยอยกบกลมรถบกไบคมาหลากหลายกลม แตส าหรบกลมดคาตรงสตถอวาเปนกลมทมกระบวนการเชอมประสานความสมพนธชดเจนทสด เรมตงแตรปแบบการมทตงดวยวธการนดไปฝกสอนขรถ ถงแมจะเปนกจกรรมทด าเนนไปอยางหละหลวม ไมจรงจง ไมมหลกเกณฑ แตกชวยกระชบความสมพนธระหวางสมาชกหนาเดมไดอยางดทเดยว เนองจากทกครงทเลกฝกสอน สมาชกจะนดกนขรถออกทรปไปตางจงหวดในละแวกใกลเคยง เชน พระนครศรอยธยา สระบร หรอนครปฐม เพอรวมรบประทานอาหาร และสงสรรคกนระหวางสมาชกทถอวาเปนธรรมเนยมปฏบตสบตอมาทกครง รวมไปถงการม “ปฏบตการนอกรอบ” เปนความสมพนธระหวางบคคลของสมาชกดวยกนเอง โดยสวนใหญจะเปนเรองของธรกจ เชน หนกนเปดรานอาหาร ลงทนในตลาดหน อกแงการสอนขรถคอกระบวนการทสรางขนมาเพอคนปฏบตการสานความสมพนธขางลานฝกซอม อนเปนพนทในการแลกเปลยนเรยนรตวตนของสมาชก โดยเฉพาะสมาชกหนาใหมของกลมทมารวมมทตงเปนครงแรก อกทงทศทางของความสมพนธยงถกตดสนในชวงเวลาดงกลาวดวย กลาวคอ ถาตรงสเปคก “สานตอ” ในทางตรงกนขามถาเขาสเปค อาจไมถงกบ “ยต” ความสมพนธ หรอยงคงรกษาระดบความสมพนธ แตคณคาหรอความส าคญในตวสมาชกผนนอาจไมมเลย ทายทสดสมาชกคนดงกลาวกจะยตตวเองออกไปจากกลมเอง ฉะนนแลวการมทตงดวยวธการฝกสอนขรถของกลมดคาตรงสต นอกจากเปนกระบวนการรกษาความสมพนธระหวางสมาชกเดมแลว ยงเปนการจ าแนกแยะแยะความสมพนธทจะเกดขนใหมระหวาง สมาชกเดม กบ สมาชกใหมดวย ในท านองทวาควรจะ “สานตอ” หรอ “ยต” นอกจากนกยงมปจจยอนทเปนผลพวงจากการมทตง อาท นสยใจคอ วถการใชชวต หรอ “ไลฟสไตล (life style)” ทงนกเพอการธ ารงครกษาใหระดบความสมพนธของแตละสมาชกมความเทาเทยมกน สมาชกใหมทปรบตวเขาหากลมไมไดแลวขาดการตดตอไป อาจมองวาเปนความประสงคของตนเอง ซงแทจรงแลวปรากฎการณเหลานเปนสวนหนงของกระบวนการจ ากดคดออก เพอตดขาดสงทแปลกปลอมออกจากพวกตวเอง ในทางกลบกนความสมพนธของกลมทดเหมอนวาจะทนทานถาวร แตความจรงกลบเปนความสมพนธทออนแอแตกหกไดงาย เพราะสงทยดโยงความสมพนธอยในรปแบบของการแลกเปลยนไปมาสองฝาย (reciprocity) เกดจากรปธรรมของ “สงของ” ไมใชความรสกนกคดของ “คน” ใครมรถแพง มฐานะด สรางผลประโยชนได กถก

Ref. code: 25595508031092DBH

124

ใหความส าคญ แตถาไมไดมก าลงครอบครองสงของทวากถกลดทอนคณคาลงไป อกทงความสมพนธยงยดโยงกนดวยความหวาดระแวง หากวนใดวนหนงสมาชกบางคนไมสามารถประคองสถานะเดมได กเปนไปไดทจะถกเพกเฉยจากสมาชกคนอนไดเชนเดยวกน

ภาพท 3.38 บรรยากาศการมทตงเพอฝกซอมขรถ, จาก www.facebook.com/ducatirangsit

การมทตงเพอ “Hook up” - รปแบบการมทตงกลมยอยในหวขอนเปนปรากฎการณทคอนขางจะมโทนสเทาๆ กลาวคอ เปนรปธรรมทสะทอนใหเหนถงไลฟสไตลของกลม “ดคาทสตา” ในอกมมมองทไมคอยจะเจรญหเจรญตาสกเทาไร โดยการมทตงลกษณะนไมคอยพบเหนไดทวไป ตองเปน “คนใน” ของ “คนใน” ซอนทบกนอกท อกมมหนงคอเปนสมาชกทมความสนทสนมกลมเกลยวกนในขนสงสด ซงผศกษาพบวาปรากฎการณนไมไดเกดขนเฉพาะกลมตวอยางทผศกษาเขาไปคลกคลสนทสนมเทานน สมาชกรถดคาตกลมอนๆกมงานมทตงลกษณะนเชนเดยวกน หลายเกดเกด “culture shock” รบไมไดกบวฒนธรรมทผดแปลกประเพณเชนนจนตองถอนตวออกไปกมมาก ในทางตรงขามหลายคนกรสกชนชาและมองวาเปนเรองปกต อยางไรกตามผศกษามอาจเอยนามกลมหรอบคคลในภาคสนาม ตลอดจนอภปรายเรองราวอยางละเอยดละออได จงขอน าเสนอเฉพาะภาพรวมและกระบวนการขนตอนของการมทตงในรปแบบนเพยงเทานน

Ref. code: 25595508031092DBH

125

หากเปลยนชองานมทตงรปแบบนวา “งานมทตงแหงกามราค” กเปนทยอมรบได

เนองจากงานมทตงนจดขนเพอวตถเสพสมความสขทางเพศโดยเฉพาะ ส าหรบปฏบตการทเกดขน สมาชกในกลมจะนดกนทรานอาหารหรอคาเฟตามวฒนธรรมของการมทตงเดมๆ จากนนจะรวมกนขรถไปซอประเวณ ซงสถานทหลกคอ “อาบ อบ นวด” ทแฝงไปดวยการขายบรการแบบเบดเสรจ ส าหรบสถานท เรทราคา รวมถงผใหบรการ สมาชกในกลมจะนดหมายกนไวลวงหนาแลว โดยการตดตอประสานงาน มการพดคยกนอยางเปดเผยในกลมไลนรถดคาต ในสวนนผศกษาไดสบสาวราวเรองหาแหลงตนตอ ของนายหนาทเกยวของกพบวา ผทเปนเจาของสปาหรออาบอบนวดทใหบรการนนกเปนผใชรถดคาตดวยเชนกน และทนาสนใจกวานน ภายในกลมไลนรถดคาตบางกลมยงมสมาชกทเปนเจาหนาทรฐ ผหญง หรอผทดแลเรองท านองนอาศยอยดวย แตกลบมการปฏบตทเพกเฉย มองวาเปนเรองปกต มากกวานนยงรวมพดคยกนอยางสนกสนานในเรองทเกยวกบการมทตงรปแบบนดวย ในชวงแรกผศกษารสกตนเตนกบปรากฎการณดงกลาว เกดความกระตอรอรนอยากรอยากเหน แตอกความรสกคอความประหมา หวาดกลว หลายครงกลบมาทบทวนวาตนเองนนควรอยในพนหรอบรบทดงกลาวหรอไม ผศกษาพยายาม หลบ หลก เลยง กบสถานการณทจะท าใหตนเองตองไปเผชญหนากบเรองดงกลาว แตทายทสดกลมเหลว ครงหนงสมาชกในกลมไดชกชวนผศกษาไปมทตงทรานคาเฟ ซงมทงกาแฟและแอลกอฮอลจ าหนาย ขณะนนมสมาชกคนอนอก 4 คน รวมมทตงอยดวย เหตการณด าเนนไปอยางชาๆ สมาชกทกคน กน - ดม - รวมเสวนา กบบรรยากาศเดมๆทคนเคย จวบจนเวลาพลบค า สมาชกบางคนเกดอาการมนเมาจากฤทธของแอลกอฮอล จงชกชวนกนตดตอรานอาบอบนวดเพอไปใชบรการ โดยมสมาชก 2 คน ทเหนดวยและตกลงทจะไปใชบรการรวมกน หากผทไมไดใกลชดคลกคลกบเรองราวเหลานอาจรสกตกใจและรบไมไดกบสงทเกดขน แตส าหรบผศกษาแลวเรองราวเหลานเปนสงทสามารถพบเหนไดบอยครงในกลมรถดคาต จงไมไดตะขดตะขวงใจเทาใดนก เหตการณจบพลดจบผล เนองจากหนงในสมาชกทจะไปใชบรการนนมอาการเมาสราคอนขางหนก ผศกษาจงอาสาไปสงทสถานบรการดวยตวเอง และครงนนกเปนครงแรกทผศกษาไดเหน ไดทราบและรบรถงวงจรของขบวนการดงกลาวน ค าถามผดขนในหวงความคดของผศกษา วนาทแรกทไดรจกรถดคาต ไดสมผสถงความยงใหญ ไดรจกผคนทเรยกขานตวเองวา “ดคาทสตา” แสดงถงพลงความนาเกรงขาม มนเคยดกวาน ทวาท าไมในตอนน “ความเปนดคาต” ทเคยรจกมนนาหดห ดนากงวลใจและไรซงคณคายงนก อยางไรกตามการ ดวยจดประสงคของการศกษาเครอขายสมพนธโลกของวตถ จงไมอาจทจะหลกเลยงได แตดวยจรรยาบรรณและความเหมาะสมในฐานะผวจย ผศกษาจงปลอยใหเรองราวขางในด าเนนไปในแบบทควรจะเปน ไมไดเขาไปกาวกายหรอเกบรายละเอยดไปมากกวาน

Ref. code: 25595508031092DBH

126

ผศกษาเชอวาการมทตงในลกษณะนสามารถพบเจอไดในหลายประเภทของกลม ทง

กลมรถ กลมนกสะสม กลมของชนชอบอะไรบางอยาง แมกระทงกลมเพอนสนท ไมจ าเปนวาตองเปนกลมรถดคาตเทานน มมมองทเหนวานาสนใจนนกเพราะวามนเปน “ดคาต” หรอ “ดคาทสตา” ทแฝงฝงไปดวยมโนภาพและความคาดหวงในเชงของความหรหราไฮเอนด เปนสงของทถกจดวางไวบนหงเหนอกวาสงของในประเภทเดยวกน เชนเดยวกบ “คน” ทมคณลกษณะทแปรผนตาม “สงของ” นนไปดวย อกทงรปแบบความสมพนธของ “คน” กบ “คน” ทนาจะเกดขนในบรบททเหมาะสมกวาน การไดสมผสกบประสบการณลกษณะนในหมผใชรถดคาตจงคอนขางเปนเรองทนาสนใจ มมหนง การมทตงในครงนเปรยบเสมอนดานมดของเหลาดคาทสตาทแมแตเจาตวกไมตองการน าเสนอตอสายตาของคนอน แตอกมมหนงในทศนะของผศกษามองวา การมทตงครงนสะทอนใหเหนถงความสมพนธทเหนยวแนนของเหลาดคาทสตา แมวากจกรรมของการมทตงเปนเรองสเทา ทงผดกฎหมายและจารตประเพณอนดงามของปถชนคนไทย แตบรรดาสมาชกภายในกลมกไมไดยหระ ในทางตรงกนขามกลบสรวลเสเฮฮา รวมสนทนากบเรองดงกลาวราวกบเปนเรองปกต ดงนนลกษณะการเชอมแนนของรางแหเสนใยจงมทศทางในเชงบวก กลาวคอความสมพนธมความเชอมแนน มนคงแขงแรง แมจะดเหมอนวาเกดความยอนแยงขน มการตงค าถามและขอสงเกตถง “ความเปนดคาต” โดยเฉพาะ “ความสมพนธระหวางดคาทสตา” ทายทสดแลวกไมมสงไหนสามารถเขามาท าลายได ในจดนภาพปรากฎการณดงกลาวไดสะทอนใหเหนอยางชดเจนวาเครอขายรถดคาตมอทธพลและมความลกซงซบซอนเพยงใด จากกลมมทตงใหญไลระดบลงมากลมขางลาง แตถงอยางนนความสมพนธกยงเขมขน มเรองราวประสบการณทผกพนธกนไปมา ดวยเหตนงานมทตงจงนบวาเปนศนยกลางของกระบวนการสรางความสมพนธในหมผใชรถดคาตอยางแทจรง

ความนาสนใจของการมทตงในกลมใหญของผใชรถดคาตทเหนไดชด คอ เรองราวและประสบการณถกถายทอดระหวางกนอยางละเอยดละออ จาก “คน” ส “คน” ราวกบเปนวาระทชาวดคาทสต าตองใหความส าคญ เปรยบเสมอนสญลกษณ หรอตวแทนของส านกรวม (collective representation) ในหมผใชรถดคาต (Woodward, 2007, p.106) เชน การมทตงงาน BMF ทดคาทสตาทกคนตระหนกรวาตองมารวมปฏสมพนธแสดงพลงความสามคค เชดชความเปนดคาต รกษาประเพณนไวไปเรอยๆ โดยปฏบตการทเกดขนมกจะเปนไปอยางอตโนมต ไมมกระบวนการบงคบขเขน เปนส านกททกคนพงระลกอยเสมอ มากกวานนยงเปนพนททางวฒนธรรมซงเตมไปดวย ขนบธรรมเนยมประเพณ แตคอนขางมลกษณะทยดหยน อาท การจดแถวขบวนรถตองเปนเฉพาะรถดคาต แตไมถงกบวาเปนกฎระเบยบทเครงครด เนองจากสามารถปรบเปลยนหรอออมชอมไดทกเมอ ทงนเพอความเปนไปไดในการ

Ref. code: 25595508031092DBH

127

ขยบขยายเครอขายดคาตใหกวางขวางขน ยกตวอยางในหลายมทตงทมรถยหออนไปเขารวม ถงแมจะผดแปลกแหวกแนวไปบาง แตพนทกยงมเหลอไวซงความแตกตาง เนองจากในอนาคตมความเปนไปไดทผใชเหลานนอาจซมซบความเปนดคาต จนในทสดกตองเปลยนมาใชรถดคาต เฉกเชนเดยวกบเสนทางการเปนดคาทสตาของผศกษาทเรมตนจากความบงเอญไดไปสมผสกบแวดวงรถดคาตเพยงครงเดยวเทานน ในทนงานมทตงจงเปรยบเสมอนผกระท าการ (actor) ของเครอขายดคาต ท าหนาทเปนกลไกในการเชอมรอยความสมพนธระหวางรางแหเสนใย โดยมดคาทสตาเปนผขบเคลอนความสมพนธใหด าเนนตอไปเรอยๆ

ขณะทการมทตงในกลมยอย แทบทกกลมจะมขนบธรรมเนยมหรอวถการปฏบตทคอนขางเขมงวดและรดกมกวา เนองจากกลมยอยเปนพนททางวฒนธรรมทมขอบเขต ไมเปดกวาง แมบางกลมจะมนโยบายขายฝน เปนตนวา ใครจะมามทตงกไดเพราะเราคอไบเกอรดวยกน หรอไมจ ากดคนเขารวม ขอแคเปนคนทชนชอบสองลอกเพยงพอแลว จากการคลกคลในแบบทแนบแนนใกลชด ผศกษาพบวาวาทกรรมดงกลาวไมเคยเกดขนจรงเลยสกครง ทายทสดแลวกระบวนการคดแยกจ าแนกคนของแตละกลมกจะท าหนาทในมมของตวเอง เชนเดยวกบกระบวนการ “สอน” เพอ “สาน” ของกลมดคาตรงสตไมมผดเพยน ทแมกระบวนการอาจดคลมเครอไปบาง แตรปธรรมทเกดขนจะสะทอนใหเหนภายหลงเสมอ ดวยการทคนใดคนหนงซงเคยมามทตงตองอตรธานหายไปอยางไมมวนกลบมา ในทางตรงกนขามผทอยรอดจะเขาสขนตอนของการสานความสมพนธกนตอไป นอกเหนอไปจากกระบวนการ exclusion ผทไมใชพวกเรา คอการธ ารงคไวซงอตลกษณของกลม โดยเฉพาะอตลกษณของความไฮเอนด หนงในสบเซทของความเปนดคาต ทนอกจากจะเปนภาพลกษณหรอไอคอนของผใชรถดคาตแลว ความเปนไฮเอนดทวายงสามารถเกอหนนสมาชกแลกเปลยนผลประโยชน (reciprocity) ซงกนและกนไดดวย

การอยในสถานะ “เครอขาย” ดงเสนใยของรงแมงมม อาจมบางทเสนใยบางเสนเกดผดรปผดราง พนระโยงระยางกนไปมา หรอเกดการ disorder จนบางครงอาจเปนสาเหตทท าใหรางแหทเชอมแนนกนอยถกแกออก (unravel) (Callon, 1986, as cited in, Law, 2007, p.5) เฉกเชน กรณการมทตงเพอการ Hook - up ปฏบตการทลดทอนความศกดสทธของการเปนดคาทสตา ทถกตงคณคากอนหนานในท านองทวา รถแพง “คน” กตองแพงดวย แตดวยการทเครอขายดคาตมกระบวนการปกปดซอนเรนผานการจ ากดความสมพนธ ความผดปกตของฟงกชนทวานจงไมปรากฎออกมา จะมเพยงแตผรวมมทตงทรเหนถงเบองหลงเบองลก ซงสวนใหญกคอสมาชกในกลมทมความสนทสนมและรกใครกลมเกลยวกนคอนขางสง ผลลพธคอ เกดการเลอกปฏบตเฉพาะกลมของตน ตลอดจนมความเหนชอบในทศทางดยวกน เฉกเชนทเคยยกตวอยาง สมาชกในกลมบางคนเปนเจาหนาทรฐ เมอพบเหนการขายบรการซงผดกฎหมายแตกลบไมมการตกเตอน หรอด าเนนการใด กลบเหนดเหนงามมองวาเปนเรองปกต บคคลภายนอกจงไมมวนทจะรบรถงเรองดงกลาวได ถงจะเกดภาวะการ disorder ในความเปนดคาต แตสงเหลานกยงวนเวยน

Ref. code: 25595508031092DBH

128

อยภายใตเครอขาย ไมไดถกน าเสนออกไปภายนอก อกนยหนงคอองคประกอบของเครอขายไดรวมกนประคบประคองรางแหเสนใยทผดรปผดรางนน ใหยงสามารถเชอมประสานกบรางแหเสนอนของเครอขายได ขออภปรายขางตนจงเปนอกเหตผลหนงวา ท าไมภาพความยงใหญของเครอขายดคาตจงไมเคยเสอมสลายไปตามกาลเวลา นนกเพราะวาความสมพนธของ คน - คน หรอในหมของดคาทสตาไดชวยกนดแลรกษาเกอหนนซงกนและกน ซงในบรบทนอยในรปแบบของการมทตงประเภทตางๆ โดยแตละการมทตงกมขนตอนวธการเชอมแนนความสมพนธทแตกตางกน ไมวาจะเปนการมทตงในกลมใหญหรอกลมยอยกมบทบาทเหมอนกน นนกคอการธ ารงคไวซงเครอขายดคาตใหมความแขงแรงคงทนถาวร ตลอดจนแผขยายไปไมรจบสน

“ออกทรป” ปลอยใจไปกบสายลม

“ทกทายกบสายลม ยมชนชมดอกไมบาน เหมอนความจรงกบความฝน ใกลแคใจ ทงเมองทรอนรน ทงผคนทรอนใจ โลกมมมทสดใส ใกลแคตา”

ทอนหนงจากบทเพลงทชอวา “พก” ของวง “Silly Fools” สะทอนเรองราวประสบการณทเกดขนระหวางการ “ออกทรป” หนงในปฏบตการวฒนธรรมทขาดไมไดส าหรบผใชรถดคาต

ในบรบทน “การออกทรป” คอ การรวมกลมของผใชรถออกไปทองเทยวตามสถานทตางๆ โดยใชรถดคาตเปนพาหนะในการเดนทาง ตงแต 2 คนไปจนถง 50 - 60 คน ปฏบตการทางวฒนธรรมรปแบบน เปนผลพวงของความสมพนธทขยบเลอนขนมาอกระดบหนงจากการมทตงพบปะสงสรรค โดยผทจะออกทรปรวมกนอาจจะตองมความสนทสนมกนในระดบหนงแลว อยางไรกตามผศกษาพบวา การออกทรปสามารถพบเหนไดทวไป ตงแตกลมรถจกรยาน กลมรถจกรยานยนต กลมรถยนต รวมถงกลมบกไบคยหออน โดยภาพปฏบตการทเกดขน ผศกษาเชอวา “คนนอก” กสามารถพอคาดการณไดอยบาง เปนตนวา การออกทรปกเหมอนการรวมกลมกนขรถไปเทยวตามสถานทตางๆ ไปถายรป แชรเรองราวตางๆบนโซเชยลมเดย ตกดกกสงสรรคปารต ซงความจรงแลวเรองราวท เกดขน มนอาจไมไดด าเนนไปอยางซ าซากแบบนน ทกๆการเดนทางสรางเรองราวประสบการณใหมไมซ าแบบ หรอจะเรยกวา “เรองราวระหวางทาง” อนเปนค ายอดฮททกยคทกสมยของบรรดาไบเกอรทวทศเมองไทย ส าหรบความหมายโดยนยคอ การออกทรปถงจดหมายปลายทางเปนเรองทด แตจะดมากกวานน ถาเรองราวระหวางทางมนนาประทบใจ ส าหรบผศกษาในฐานะทเปนผ “ช าชองช านาญ” กบการออกทรปมากกวา 30 ครง ขนเหนอลงใตกเคยสมผสมาทงหมดแลว ประกอบกบเคยรวมออกทรปกบผใชรถหลายคนหลายรปแบบ ท าใหทราบวา นยความหมายของ

Ref. code: 25595508031092DBH

129

เรองราวระหวางทางในมมมองไบเกอร โดยแทจรงคอการทผใชรถไดออกไปสมผสสายลมแสงแดด ปลอยทงตวและหวใจใหโบยบนอยางอสระไปกบทกๆชวงของเสนทาง ทงความวนวาย ภาระการงานไวทบาน บนอานของสองลอ เฉกเชนเดยวกบบทเพลง “พก” ทไดยกตวอยางไวขางตน ปฏบตการเหลานกแฝงไปดวยรปธรรมทนาสนใจ เชน การบดคนเรง การใชความเรว การควบคมรถ โดยเฉพาะ “การเลนโคง” กลาวคอ การเลยวโคงของรถบกไบค ทไมสามารถท าได เหมอนรถจกรยานยนตทวไป ดวยเงอนไขของขนาดตวรถและเรองของน าหนก ท าใหผขตองทงตวตานแรงศนยกลาง เอยงรถ เปดหวเขา กดหวไหลใหศอกทมลงกบพน สวนตวผศกษาแลวการเลนโคงทวาน กเปนสวนหนงทสะทอนวาทกรรม “เรองราวระหวางทาง” ไดเปนอยางด กลาวคอ มนเปนเรองเลาประสบการณทเกดขนระหวางทาง แฝงไปดวยความสนก ความเราใจ ความตนเตน ถงขนาดผใชรถทานหนงเปรยบเปรยไวท านองทวา “ถาออกทรปแลวไมไดเลนโคง กจอดไวทบานดกวา”

ภาพท 3.39 “การเลนโคง” ของผใชรถดคาต ในชวงของการออกทรป

นอกจากนการออกทรปกยงเปนจดเรมตนของเรองราวอกมากมายทไมซ าแบบ เชน รถเสยขณะเดนทาง หรอบางครงอบตเหต จากการออกทรปไปกางเตนท กลบตองออกทรปไปนอนเฝาคนไขทโรงพยาบาลแทน หรอการเผชญกบเหตความรนแรงบนทองถนน (road rage) จนเรองราวบานปลาย ขนโรงขนศาลกมใหเหนอยเปนประจ า อาจปฏเสธไมไดหาก “คนนอก” จะมองวาวถแบบแผนการออกทรปมนมพลอตเรองเดมๆ สรางเรองราวๆแบบ “เกาๆ” แตส าหรบ “คนใน” แลว การออกทรปคอจดเรมตนของเรองราว “ใหมๆ” ทคาดการณไมไดเลยสกครงเรองราวประสบการณทถก

Ref. code: 25595508031092DBH

130

ผลตซ า ผสมผสานกบโครงสรางแบบแผนทเปนรปธรรม “การออกทรป” จงกลายเปนปฏบตการทางวฒนธรรมอนดบตนๆทจะพบเจอไดในหมคนขรถบกไบค เชนเดยวกบผใชรถดคาต เกอบทงหมดกเคยผานการออกทรปมาแลวทงนน แตดวยความเปนดคาต แนนอนวามนตองมเรองราวประสบการณบางอยางทมความเขมขนเกยวโยงกบความสมพนธภายใตเครอขายดคาต สรางความแตกตางไปจากการทองเทยวธรรมดา กระทงกลายเปนวฒนธรรมการออกทรปทไมมในรถยหออน โดยเรมตงแตการออกทรปทจดขนโดยบรษทดคาตไทยแลนดหรอ “องคการออนไลน” อยาง แฟนเพจเฟซบค Ducati Bikers Thailand

ความนาสนใจของการออกทรปลกษณะนคอ ไมใชทกคนทจะสามารถรวมกจกรรม

ได การออกทรปในรปแบบนรบจ านวนคนทจ ากด สวนใหญเปน “one day trip” หรอไปเชา-เยนกลบ แตในบางกรณทมการคางคนตองมการจองหรอส ารองผทจะเขารวมกจกรรม รวมทงเสยคาใชจายในการออกทรปดวย อยางไรกตาม ผศกษาสงเกตวา ในบางครงถงแมจะมการส ารองทในการเขารวมกจกรรมลวงหนา ทายทสดกอาจไมมสทธรวมกจกรรม สาเหตนนยงคอนขางมความคลมเครอ แตจากการสงเกต กอปรกบประสบการณหลายครงหลายครา ผศกษาเชอวา อาจเปนความตงใจของบรษทในการก าหนดวางบคคลผรวมกจกรรม หรอผทจะรวมเดนทางออกทรปไวอยแลว เนองจากผทรวมทรปสวนใหญจะเปนผทมความส าคญตอแวดวงดคาต อกนยหนงอาจกลาวไดวา เปนผกระท าการของเครอขายดคาต เชน พกอลฟฟ ดคาต ผดและเฟซบคและเวปไซต Ducati Bikers Thailand เจาของรานขายอะไหลอปกรณ ของแตงรถดคาต รานบรการ - ซอมรถดคาต ไปจนถงเจาของรานขายอปกรณปองกน (apparel) จ าพวก หมวกกนนอค เสอการด ถงมอ รองเทา ผบรหารคนใดคนหนงของบรษทดคาต กลมลกคาของดคาตจรงๆอาจรวมขบวนอยดวยเพยงจ านวนหนงเทานน

ส าหรบรปแบบการออกทรปเบองตนมลกษณะเหมอนกบการออกทรปทวๆไป แตบางขนบธรรมเนยมอาจตองเพมความเครงครด เชน ตองม “มาแชล (marshall)” หรอผขรถน า-ปดทายขบวน ตามมาดวยรถเซอรวสของดคาต เพอคงความยงใหญไฮเอนดของความเปนดคาต และทส าคญตองมความ “exclusive” ซอนอย ยกตวอยางการออกทรป “Desmo Ride with Legend” ทมการเชญผเปนต านานแหงวงการดคาต “พอล สมารท (Paul Smart)” มารวมออกทรปดวย และ กจกรรม ไนทไรด (Night Ride) การออกทรปในชวงกลางคนของผใชรถดคาต ทงน รายละเอยดของการออกทรปจะถกออกแบบ ตงแตเรมกระบวนการ จนสนสดกระบวนการโดยบรษทดคาต ในฐานะของผกระท าการเครอขายดคาต อยางไรกตามรางแหความสมพนธทโยงใยไปมาดงกลาวไมไดเกดขนโดยธรรมชาต แตเปนการ “บงการ” ของบรษทดคาตแทบทงสน เรมตงแตบรษทดคาต พกอลฟฟ ด

Ref. code: 25595508031092DBH

131

คาต รานจ าหนายอปกรณเครองแตงกายและอะไหลของแตงรถดคาต ไปจนถง พอล สมารท ถงแมจะอยอกซกโลกหนง แตกสามารถเชอมโยงมาถงกน ทายทสดการออกทรปกสามารถสะทอนความยงใหญของเครอขายดคาตออกมาอยางเปนรปธรรมได

ภาพท 3.40 (ขวา) บรรยากาศกอนการออกทรปทศนยดคาต พระราม 3 (ซาย) พอล สมารท กบการออกทรป Desmo Ride,

จาก www.facebook.com/ducatithailand ขณะเดยวกนการออกทรปลกษณะทวๆไปในชวตกมความนาสนใจหลากหลายรปแบบ หากพจารณาไปจนถงรายละเอยดปลกยอย ผศกษาเชอวาคงไมสามารถอภปรายไดครอบคลมทกประเดน เพราะวาในแตละบรบทของการออกทรปของผใชรถดคาต ตองประสบพบเจอกบเรองราวเหตการณทแตกตางกน เรมตงแต ผใชรถดคาตดวยกน รถดคาต สถานทออกทรป รปแบบของกลมผรวมทรป ไปจนถงความสมพนธตอทกสรรพสง ทง ถนนหนทาง คน ปาเขาล าเนาไพร การเปลยนผานของเวลา ฉะนนการออกทรปในระดบของปฏบตการในชวตประจ าวนทเกดขนโดยผใชรถดคาต จงไมสามารถวางกรอบก าหนดทศทางใหออกมาเปนรปรางได เหนไดจากการตวอยางการออกทรปไปชมงาน Ducati Desmo king Drag day งานแขงขนพชตความเรวในชวงระยะสน 402 เมตร ของรถดคาตทกรน ซงจดทสนามเทพนคร จงหวดสมทรสาคร โดยงานนเปนงานทผศกษารวมออกทรปไปกบดคาทสตาทานอน และมเหตการณตางๆเกดขนมากมาย โยงใยเปนความสมพนธในหลายๆรปแบบ ซงมรายละเอยดทนาสนใจ ดงตอไปน

Ref. code: 25595508031092DBH

132

การออกทรปงาน Ducati Drag Day เกดขนจากการท “พตน” หนงในชางประจ ารานบกไบคทผศกษาเขาไปใชบรการเปนประจ า เอยปากชกชวนใหเดนทางไปเปนเพอนพรอมกบทมชางในรานอก 2 คน กอปรกบขณะนน รนนองของผศกษามความประสงคทจะเดนทางไปดวยอก 1 คน การออกทรปครงนจงมผรวมเดนทางทงสน 5 คน พรอมดวยรถดคาตคละรนอก 5 คน โดยงานลกษณะเชนนมไมบอยนก อยางมากคอปละสองครง ตลอดจนเปนงานท “คนรนเกา” ในวงการดคาตใหความสนใจกนอยางลนหลาม ผศกษาจงใหการตอบรบโดยทนท

ผ ศ กษาน ดกบ พ ต นและคณ ะบร เวณ ร านกาแฟแห งหน ง ย าน รช โยธน กรงเทพมหานคร ในชวงเวลาบายแกๆทอากาศก าลงด ขแลวไมรอนจนเกนไป ขณะทนงดมกาแฟ ไมนานพตนกมาถง แตปรากฎวา รถดคาต 996 ทขมาดวย เกดอาการสตารทไมตด ชางทมาดวยตองเรงมอชวยกนซอมอยพกใหญ เวลาลวงเลยเปนชวโมงและถาค านวณจากระยะทางแลวกพบวา กวาจะถงสนามคงเปนชวงเวลาค า วสยทศนในการขบขอาจลดลง เสยงตอการเกดอบตเหตเปนอยางยง ทายสดแลวพตนกเลอกทจะออกทรปตอ ซงผศกษากไมไดขดของอะไร โดยใหชางในรานทมาดวยเปนคนน าขบวน (marshall) ปญหาทพบคอ ลกนองซงเปนผน าขบวน ขรถดวยความเรวสง อาจเปนเพราะรถทใชขเปนรถสายพนธสปอรต สรางขนมาเพอใชความเรวอยแลว หรอเปนวฒนธรรมการขเฉพาะกลมทเนนความเรวเปนส าคญ ซงผศกษาและรนนองทมาดวยไมเคยชน เปนเหตใหรนนองของผศกษาพลดหลงระหวางทางโดยทไมมใครสงเกต ซงมาทราบอกทคอชวงใกลถงบรเวณงานแลว อยางไรกตามคณะทมาดวยไดแนะน าใหนดหมายไปเจอกนภายในงานทเดยว แตทายทสดรนนองของผศกษากถอดใจ อาจเปนเพราะระยะทางทคอนขางไกล เดนทางกลบบานไปในทสด โดยทคณะผเดนทางกไมมทาทวาจะรบผดชอบตอเหตการณนอยางไร ทงพตนและคณะยงคงขรถตอไปจนถงงาน Ducati Drag Day

งาน Ducati Drag Day ยงใหญสมค าร าลอ ภายในงานมผใชรถดคาตรนเกาเขารวมงานจ านวนมาก รถดคาตทรงรวมสมย และยอนยค ถกจดแสดงโชวอยางงดงาม บรเวณสนามกมการแขงขนชวงชงความเรวระยะสน ซงผทาชงจะเปนใครกไดทเขามารวมงานในวนน ขณะทผศกษาก าลงสนกกบการแขงขนทดเดอดไดสงเกตวา พตนเดนไปอกฝงของสนามรวมพดคยกบเจาของรานบกไบคคนอนๆในงาน ซงหนงในนนมเจาหนาทของบรษทดคาตอยดวยจน จดพลกผนของการออกทรปครงนคอ กอนจะเดนทางกลบพบวา รถผศกษามปญหาน ามนเครองรวซม ตองรบกลบกรงเทพมหานครโดยดวน แตพตนและคณะตองการทจะสงสรรคกบกลมเจาของรานบกไบคตอ ยงไมประสงคทจะกลบ แนนอนวาผศกษาไมมเวลามากพอจงขอตวเดนทางกลบมา โดยใชบรการรถยกมารบกลบบาน ทราบภายหลงวาทงหมดไดหารอโปรเจคทางธรกจอะไรบางอยาง เหตการณครงนสรางความบาดหมางใจกนเปนทอดๆ อยางแรกรนนองคนดงกลาวไมพอใจผศกษาทไมจอดรถรอชวงพลด

Ref. code: 25595508031092DBH

133

หลง ท านองเดยวกนผศกษาเองกไมพอใจทพตนและคณะทไมรอนองคนดงกลาว อกทงยงรวมถงเรองการตดหางปลอยวดใหผศกษาเผชญชะตากรรมกบรถทมปญหา มากกวานนยงตองหาวธกลบบานเอง ทงทงานนผศกษาอาสาขรถมาเปนเพอนพตน ไมไดตงใจจะเดนทางมาในตอนแรก

ภาพท 3.41 เจาหนาทเขนรถผศกษาขนรถยกเดนทางกลบกรงเทพฯ

ภาพปฏบตการตวอยางสะทอนใหเหนวา การออกทรปในรถดคาตมรายละเอยดปลกยอย หรอมเรองราวประสบการณซบซอนซอนเงอน ไมไดราบเรยบเหมอนกบการออกทรปทวไปในรถประเภท - ยหออน ทมขนเพอการทองเทยวพกผอนหยอนใจเนองจากบางครงการออกทรปของรถดคาตมนยแอบแฝง เชนเดยวกบการออกทรปครงนทไมไดเกดขนเพราะความประสงคในการขรถ หรอออกทรปชมงาน Ducati Drag Day แตกลบมขนเพอเชอมประสานความสมพนธระหวาง “คนใน” ดวยกนเอง เฉกเชนความสมพนธเชงการคาทพตน กลมเจาของรานบกไบค ตลอดจนเจาหนาทของบรษทดคาต ผศกษาในฐานะของ “คนนอก” ความสมพนธนจงถกเลอกปฏบต อกมมหนงสะทอนใหเหนวา การเปน “คนใน” ภายใตเครอขายดคาตของผศกษา ในบางครงกสามารถกลายเปน “คนนอก” ของความสมพนธบางบรบทไดเชนเดยวกน และถงแมความสมพนธจะเรมจาก “คน-คน” ทายทสด “สงของ” กอาจเขามามบทบาทรวมในความสมพนธดวย เชน กรณรถเสย สงผลใหตองรบกลบกรงเทพมหานคร แตพตนเจาของเรองไมทกขรอนกบเหตการณดงกลาว ความสมพนธทมอยจงเรมสนคลอน สงผลกระทบกนในลกษณะรางแหเสนใยความสมพนธเปนทอดๆ

Ref. code: 25595508031092DBH

134

ประเดนเรองความสมพนธระหวาง “คน” กบ “คน” ท เกดขนบนปรมณฑลออนไลน ยงพอเหนเสนแบงระหวาง คน กบ พนท อยบาง แตส าหรบความสมพนธทเกดขนบนพนทจรงในชวตประจ าวนผานปฏบตการทางวฒนธรรมนน การแยกแยะใหเหนความสมพนธในแตละองคประกอบเปนเรองทยาก เนองจากทกสวนสมพนธกนทงหมด คน สงของ สถานท ปฏบตการ องคการตางๆ มลกษณะทโยงใยพนกนอยางยงเหยง แตส าหรบการวเคราะหเรองของผกระท าการในเครอขายดคาตนนคอนขางชดเจนวา ปฏบตการทางวฒนธรรมทไดยกมาอธบายนน ลวนแลวแตเปนผกระท าการของเครอขายดคาตโดยทงสน โดยเฉพาะกจกรรม “การมทตง” ซงเปนปฏบตการกระชบความสมพนธทงในกลมใหญ และในกลมยอย ขณะเดยวกนกมการสะทอนภาพปรากฎการณเกยวของกบการจ าแนกแยกแยะ หรอกระบวนการจ ากดคดเกลย “exclusion” ใหเหนอยบาง เปนตนวา หากไมไดขรถดคาตมามทตงกไมสะทอนถงการเปนดคาทสตา หรอหากไมมสวนไดสวนเสย ตลอดจนไมสามารถสงเสรมสนบสนนเรองทเปนผลประโยชนตอคนในกลมได กตองตกอยในฐานะ “คนอน” ในทนรวมไปถงประเดนเรองสถานทการจดมทตงตองสะทอนเอกลกษณ เนนสถานทเดมๆ สรางความมนคงในดานอารมณความรสกรวม ทงนก าหนดทศทางใหความสมพนธของผใชรถดคาตไปในทางเดยวกน

อกหนงปฏบตการทางวฒนธรรมสะทอนรปธรรมของความสมพนธระหวาง คน-คน ทขาดไมได คอ การออกทรป ซงกระบวนการออกทรปทวามบทบาทของการเปนผกระท าการทคอยเชอมโยงความสมพนธระหวางผใชรถดคาตทละหลายๆคน โดยทแตละคนกมเรองราวความสมพนธกบสงของทไมเหมอนกน เพราะฉะนนการออกทรปจงเปนปฏบตการทควบรวมความสมพนธทงคนและสงของไปพรอมกน เชนเดยวกบการมทตง แตตางกนตรงทรปแบบการกระท า “act” ในบรบทของการมทตงจะเปนผกระท าการระดบยอย อาท พกอลฟฟ ดคาต กลมดคาตปทมธาน แตส าหรบการออกทรปผกระท าการจะอยในระดบใหญ ไปจนถงผกระท าการหลกของเครอขายดคาต เชน บรษทดคาต ไทยแลนด แฟนเพจ Ducati Bikers Thailand ในฐานะองคการออนไลน ตลอดจน พอล สมารท ผกระท าการหลกของเครอขายดคาตทเชอมรอยความสมพนธขามทวป โดยแตละเครอขายไดรวมกนกอรางสรางความสมพนธ ก าหนดทศทางของความสมพนธไวเรยบรอยแลว เชน กจกรรม ไนทไรด (Night Ride) เดสโม ไรด (Desmo Ride) ทงเรองของพนท รวมถงกจกรรมสานสมพนธระหวางทาง “บงการ” ใหอยในกรอบทวางเอาไว ทงนเพอสรางขอบเขตของความสมพนธ ไมใหกระจดกระจายจนอาจเปนชนวนของความยอนแยง เฉกเชน การออกทรปทวไปในชวตประจ าวน อยางไรกตามในบรบทนท าใหทราบวา แตละผกระท าการไมไดมฟงกชนรปแบบเดยว หรอกลาวไดวา “การกระท า” ท ไป เก ย ว โยงก บ การก อ ร างส ร า งรป เค รอข ายม ห ล ายบ ทบ าท (multiplicity)

Ref. code: 25595508031092DBH

135

(Law, 2007, p.13) อยางกรณของ พอล สมารท นอกจากฟงกชนของการเปนนกแขงในต านานทท าใหเครอขายดคาตยงใหญขนมาแลว ยงรวมไปถงการเปนผขบเคลอนใหปฏบตการทางวฒนธรรมขบเคลอนตอไป ดวยรปธรรมทสามารถจบตองไดจรงดวย เชนเดยวกบบรษทดคาตทถอวาเปนแมขายของบรรดาผกระท าการทงหลาย กลงมามบทบาทในเรองดงกลาวดวยเชนกน ในจดนภาพความสมพนธระหวาง คน-คน ทกลาวในชวงแรก จงกลายเปนเพยงมตเลกๆเมอเทยบกบภาพรวมความสมพนธทถกบงการและแทรกแซงโดยผกระท าการอนหลากหลาย โดยในปจจบนการออกทรปดงกลาวยงคงถกจดขนตอเนองเปนประจ าทกป ในทนจงอนมานไดวาการทผกระท าการของเครอขายไดรวมมอรวมแรงขบกนขบเคลอนปฏบตการทางวฒนธรรม สรางผลกระทบเชงบวกเหนไดจากปฏบตการทยงด าเนนอย เครอขายดคาตจงมความยดยาวจนถงทกวนนได

Ref. code: 25595508031092DBH

136

บทท 4 กระบวนการลดทอนยอนแยง และ กระบวนการธ ารงครกษา สบทอดสานตอวฒนธรรม

ในบทนเปนการอภปรายความสมพนธทถกสานตอถกทอมาระยะหนงแลวเกดการสะดด

จนผดรปราง ลดทอนและยอนแยงทศทางทควรจะเปน ซงผศกษามองวาเปนชวงหวเลยวหวตอของเครอขาย ทอาจท าใหเครอขายเดนหนาตอไป หรอเกดการแตกหกลมสลายได ไปจนถงกระบวนการทเครอขายใชในการเชอมตอความสมพนธทแตกตาง รวมถงธ ารงครกษาเครอขายไว ผานรปธรรมของสองกระบวนการ ไดแก กระบวนการลดทอนยอนแยง ปดทายดวยกระบวนการธ ารงครกษา สบทอดสานตอวฒนธรรม โดยมรายละเอยด ดงน

4.1 กระบวนการลดทอนยอนแยง

ตามทผศกษาไดกลาวน าไว หากพดถงเรองราวของดคาตในอดต เรามกพบกบวาทกรรมทนาหลงใหลชวนใฝฝนมาตลอด เชน ต านานสองลอ เฟอรรารสองลอ นวตกรรมสองลอ รถหร สดยอดแหงมอเตอรไซค เปนตน โดยทวาทกรรมเหลานนบวนยงถกผลตซ า แมวาเมอกอนราคาจะคอนขางสง จบตองไดยาก เนองจากยงเปนรถทตองน าเขาอย แตวนหนงรถดคาตกกลายมาเปนรถทหลายคนจบตองได ดวยการยายฐานการผลตมาอยในประเทศไทย ท าใหราคาถกลง โดยทความเปนรถไฮเอนดกมไดเสอมสลายไป ขอดคอ เราจะพบเหนรถดคาตวงบนทองถนนบอยขน ขณะทขอเสยคอ “ความเปนดคาต” ทถกสงสมความยงใหญมานานแสนนาน อาจจะถกช าแหละรอสรางจากเรองราวปฏบตการในชวตประจ าวนมากขน

ส าหรบ เรองราวในบทน ผศกษาไมมความประสงคจะให รายหรอ “แชรลบ”ประสบการณ เพอท าใหรถดคาตเกดความเสยหายแตอยางใด ในทางกลบกนคอ ตองการทจะอธบายภาพปรากฎการณทเกดขนในชวตประจ าวนในมมทแตกตาง เพออธบายวาปฏบตการเหลานมนมผลกระทบทมตอเครอขายดคาตในภาพรวมอยางไร อยางไรกตามภาพปรากฎการณดงกลาวเพงมาปรากฎเอาในชวงทคนเรมใหความสนใจกบรถดคาต กระทงผใชรถดคาตเพมมาก ประกอบกบรถรนทดคาตใชบกเบกเปดตลาดของประเทศไทย อยางรน “มอนสเตอร (Monster)” เปนโมเดลทยงไมมการเปลยนแปลงไปจากตนฉบบ ซงเปนรถสายการผลตตางประเทศ จงท าใหเกดปญหาอยบอยครง แมวาผใชรถรนเกาอาจจะชนชากบเรองราวประสบการณดงกลาว แตส าหรบผทเพงกาวเขาสโลกดคาต หลายคนเกดภาวะ “culture shock” เปนเหตใหผใชจ านวนไมนอยหนหลงใหกบวงการดคาตอยาง

Ref. code: 25595508031092DBH

137

ไมสนใจใยด และรายแรงทสดคอเลกยงเกยวกบรถบกไบคไปเลยกมไมนอย คณคาของดคาตถกลดทอน ความหมายในวาทกรรมเกดความยอนแยง ความยงใหญของเครอขายดคาตจงเกดภาวะสนคลอน

อยางไรกตาม การนยามปฏบตการทเกดขนวาเปน “ปญหา” ตามททาวความไวขางตนอาจดรายแรงเกนไปส าหรบรถทมต านานความยงใหญรวม 100 ป จงอาจมองปฏบตการทงหมดนวาเปน “กระบวนการลดทอนยอนแยง” ทเกดขนภายในเครอขายดคาต หากพนธกจภาพรวมของเครอขายคอการสรางรางแหเสนใย กระบวนการดงกลาวกคอการทรางแหเสนใยดงกลาวหยอนยาน เปราะบางแตกหกไปพรอมๆกน จากภาพรวมของภาคสนามทไมไดเฉพาะเจาะจงกลมตวอยางใด ตลอดจนประสบการณตรงในชวตประจ าวนของผศกษา สามารถอภปรายกระบวนการลดทอนยอนแยง ดงหวขอตอไปน

4.1.1 “รถยโรป” จดเรมตนแหงความลดทอนยอนแยง ภายใตความยงใหญของโลกดคาตทหลายๆคนเขาใจ ยงมอกมมซอนอย ซงเปนมมทโลก

ดคาตไมตองการทจะน าเสนอสกเทาไรนก กอปรกบเปนเรองยาก หากคนคนหนงไมไดมการศกษาขอมลตดตามเรองราวเชงลกของรถดคาต ตลอดจนไมไดครอบครองรถดคาตเปนของตวเอง เนองจากปรากฎการณดงกลาวจะเดนชดขนมาเฉพาะชวงทปฏบตการในชวตประจ าวนก าลงด าเนนอย การรบบท “คนใน” ของผศกษา กบการฝงตวจารกในเครอขายมานานหลายป เกดกระบวนการตกผลกครงแลวครงเลา จงทราบวาดานมดของโลกดคาตทกลาวถง สวนใหญแลวไมไดเกดจากองคประกอบภายนอก แตเกดจากตวดคาตเสยเอง

ดวยเหตทรถดคาตมถนก าเนดในประเทศอตาล ทวปยโรป ซงสภาพภมอากาศทวไปจะคอนขางเยนไปจนถงเหนบหนาวและเกดหมะ เปนไปไดวาการผลตรถดคาตขนมาจงถกองใหทนรบกบสภาพอากาศแบบนน เหนไดจากการทเครองยนตเกดความรอนไดงาย แทบทกสวนของเครองยนตใหไอทรอนจด จนบางครงท าใหเกดการแสบรอนบรเวณผวหนงทไปสมผสกบตวรถ บางรนมระบบท าความอนทแฮนดบาร (heat grips) ท าหนาทคอยปรบอณหภมบรเวณฝามอใหอน ทงนกเพอแกปญหาเรองอากาศหนาว และดวยจดขายในเรองของการเปนรถสปอรตสดยอดนวตกรรมเฉกเชนในอดต ทกองคประกอบของรถดคาตจงอดมไปดวยเทคโนโลยดจทลล าสมย ผสมผสานกบเครองยนตสมรรถนะสง ขณะเดยวกนยงสมรรถนะสง เครองยนตกยงท างานหนก ความรอนทเกดจากกระบวนการท างานของเครองยนตจงมคาสงตามไปดวย ซงเปนผลดส าหรบการใชรถในประเทศแถบยโรปทมภมอากาศคอนขางหนาว หรอกลาวไดวาอาจเปน เรอง “ปกต” ทเกดขนในแผนดนแมของรถดคาตกเปนได

Ref. code: 25595508031092DBH

138

ในทางกลบกนเมอรถดคาตถกเคลอนยายพนทเขามาในประเทศไทย ความตาลปตรจงบงเกดขน เนองจากประเทศไทยเปนเมองรอน และรถดคาตกเปนรถทมความรอนสงเปนทนเดมอยแลว เมอความรอนกบความรอนมาเจอกนจงเกดปญหา การขรถดคาตในชวตประจ าวนจงเปนเรองทยาก กรณนขอยกตวอยางใหเหนภาพจากปฏบตการในชวตประจ าวนของผศกษา ชวงเวลาของการขรถทามกลางการจราจรทตดขดในกรงเทพมหานคร ดวยความรอนจากเครองยนตบวกกบอณหภมทคอนขางสง หลายครงทปจจยเหลานท าใหรถดบกลางอากาศ เครองยนตใชการไมได ผศกษาตองเขนรถเขาขางทาง รอเวลาทเครองยนตจะกลบมาท างานอกครง ซงใชเวลาไมต ากวา 1 ชวโมง จงสามารถขตอไปได โดยทเหตการณเหลานไมใชครงสองครง ประเดยวประดาว แตเปนเหตการณทเกดขนทกครงเมอตองเขาไปอยในสภาพแวดลอมดงกลาว ผศกษาตองปรบพฤตกรรมตวเอง หลกเลยงการขรถในชวงเวลาทอากาศรอน ตลอดจนกลอความเรง หรอเบลเครองยนตบอยครง เพอไมใหรถดบ แนนอนวาสงเหลานไมไดเกดขนเฉพาะตวผศกษา กลมตวอยางทผศกษาไดมโอกาสพบปะพดคยกประสบเหตการณดงกลาวอยบอยครงเชนเดยวกน ในชวงแรกทก าลงเปนประเดนทผคนใหความสนใจ รถดคาตตองเผชญกบขอครหา หลายคนดถกถากถางคณคาของดคาตอยางเสยๆหายๆ อาท รถแพงแตคณภาพถก สวยแตรปจบไมหอม รถอตาลเครองจนแดง แตนานเขาปฏบตการกด าเนนตามปกต หลายคนมองวาเหตการณทเกดขนเปนเรองธรรมดา แตส าหรบผศกษาแลวมนไมเคยธรรมดาสกครง หากเปรยบกบประวตศาสตรความยงใหญของเครอขายดคาตทเคยเปนมา

ถงกระนน การทผใชรถคนอนประสบปญหาเชนเดยวกบเรา มนสรางความรสกทอนใจ เหมอนไดอยในพนททปลอดภย (safety zone) กลาวคอ ทกคนตางประสบเรองราวประสบการณดงกลาว จงเหนวามนเปนเรองปกต ทวาเรองราวไมไดจบลงแคนน เมอใชรถมาสกระยะหนงจนถงชวงเชคระยะ ทจะตองมการเปลยนอะไหลอปกรณทเส อมโทรมจากการใชงาน ผศกษาพบวาอะไหลอปกรณ รวมไปถงคาแรง คาบรการจากศนยรถ มราคาทสงจนนาตกใจ ยกตวอยางเชน ลกยาง หรอ นอตขนาดเทาเมลดแตงโม บางชนราคาหลกรอย ไปจนถงหลกพน หรออะไหลชนใหญ เชน หนาปดไมล ลอ ฝาครอบเครองยนต หลายคนถงกบเปนหนเปนสนในการกยมเงนมาเปลยนอะไหลดงกลาว ซงเรมตงแตหมนตนๆ ไปจนถงหมนปลายๆ โดยเฉพาะกบรถของผทผานการใชงานมาอยางโชกโชน ตลอดจนเปนผทเพงผานการประสบอบตเหตมา บางครงเมอตราคาคาซอมรวมกนแลว ตวเลขทออกมากลบมคาสงกวาราคารถแรกเรมเสยอก

อยางไรกตาม หากตองพดเรองคาซอมบ ารง หรออะไหล วสดอปกรณ คงมเรองเลายาวไมรจบสน เนองจากพบวาอายการใชงานของอะไหล วสดอปกรณบนตวรถแทบทกชนมระยะเวลาทสดแสนจะสน ช ารดทรดโทรมงายกลาวคอ ใชงานไดไมนานกวนมาถงรอบทจะตองเปลยนใหม ภาระ

Ref. code: 25595508031092DBH

139

รายจายเพมขน อกทงระบบไฟฟาอเลกทรอนกสทถกออกแบบใหทนสมยนน แททจรงกลบเผชญกบความลาหลง เนองจากเกดอาการชอตอยเสมอ ดวยเหตนหลายคนจง “ขยาด” กบค าวา “ดคาต” ถงขนาดมวาทกรรมทกลาววา “เปนชอทไดยนเมอไรกตองมการเสยสตางค”

เมอ “สงของ” ทถกใชในวฒนธรรมยโรป ถกยายพนทมาใชในสงคมไทย ความโกลาหลจบตนชนปลายไมถกจงอบตขน จากขอมลขางตนสะทอนอยางชดเจนวา สงท “ลดทอนยอนแยง” ความเปนดคาตในบรบทนกคอ “ducati-itself” กลาวคอ กระบวนการทงหมดทงมวลมจดเรมตนจากตวของดคาตเอง เรมตงแตการน าเขารถสภาพเดยวกบทใชในยโรป อะไหล วสดอปกรณแบบเดยวกน ไมเออตอการใชงานในประเทศไทยซ ารายราคาคาอะไหลยงใชอตราเดยวกบแถบยโรป และการน าเขารถตางประเทศ หรอวสดอปกรณตางๆนนตองเสยภาษเพม ท าใหราคาดงกลาวยงทวคณขนไปอก ขณะเดยวกนทการออกแบบไปจนถงสายการผลตมงใหรถดคาตเปนรถทมเทคโนโลยล าหนา ดวยการพฒนาระบบไฟฟาอเลกทรอนกส ตลอดจนระบบสมองกลอนซบซอนซอน โดยวตถประสงค เพอสถาปนาตวเองใหเปนสดยอดแหงรถสองลอเชนเดยวกบทประวตศาสตรไดเคยปทางไวภายหลงกลบกลายมาเปนดาบสองคม เนองจากระบบไฟฟาประจ ารถดคาตทซบซอนนน ไมสอดรบกบสภาพภมอากาศของประเทศไทย เปนตนวา “ระบบทวาแน กตองแพความรอนในเมองไทย” ทงน ชางประจ าศนยรถดคาต สาขาราชพฤกษ ใหขอมลกบผศกษาวา สวนใหญทกองคประกอบบนตวรถจะเชอมโยงกบระบบคอมพวเตอร หากเกดการบกพรองเสยหาย รถจะใชการไมไดเลย อกกรณคอตองปลดลอกโดยคอมพวเตอรทมเฉพาะศนยบรการ เกดความล าบากในการเขาไปซอมแกไข ตลอดจนเรองกระจกกระจกกวนใจ เชน ไฟขาด สตารทไมตด สวทซพง น าขงในเรอนไมล สรางความเออมระอาอยางถงทสดกบผใชรถดคาต มหน าซ ายงปลอยใหปญหาคาราคาซง อกทงชางผใหบรการกขาดความช านาญ ท าหนาทไมดเทาทควร กระบวนการลดทอนยอนแยงความยงใหญทสงสมมานานกวา 90 ป ก าลงถกตงค าถามอยางตอเนอง ในท านองเดยวกนผศกษาเองกเปนหนงในผทผานประสบการณเหลานมาเชนกน ทงเรอง ไฟฟาชอต อาการรถเกดความรอนสง สตารทไมตด แตกยงนบวาเปนเรองปกต “ทควรจะชน” เพราะมเหตการณเปรยบเทยบซงมอาการทหนกหนาสาหสสากรรจกวานน เชน น ามนเครองยนตทรอนระอกระเดนเลดลอดออกมาจากตวเครองยนต จนท าใหควนลกทวมคนรถคลายกบไฟไหม กอปรกบน ามนดดกระเดนใสขาผใชรถจนเปนแผลพพอง ตลอดจนเหตการณรถดบกลางอากาศขณะท าความเรวสง ซงเปนเหตการณทเสยงตอการเกดอบตเหตเปนอยางมาก ปฏบตการในชวตประจ าวนเหลานถกตแผขยายพนทกนวงกวาง หลายคนถอดใจ มความคดทจะปลอยใหรถในฝนกลบเขาไปอยในฝนเหมอนเดม ขณะทบางรายกตองจ าใจใชรถตอเพราะวาไมมใครสนใจจะรบอปการะดแลตอ ชวงหลงจงมกไดยนวาทกรรมในหมผใชรถอยบอยครงวา “ดคาต จอดก

Ref. code: 25595508031092DBH

140

พง ใชกพง” หรอ “ตวดดเงน” ท าใหความสมพนธภายในยอนแยงสวนทาง ยงเหยงและพนกน สวยแคไหน ดอยางไร กไมเหมาะกบประเทศไทยอยด แมในชวงหลงจะมการพฒนาแกไขปญหาสดคลาสสคดงทวามาน แตผลลพธกยงไมเปนทนาพอใจเฉกเชนทผานมา

4.1.2 “ความเปนดคาต” ถกทาทาย เปนทยอมรบวาประวตอกหนงประเดนทนาสนใจ จากภาคสนาม ผใชรถสวนหนงมองวา

อนาคตจะเหนคนขรถดคาตเพมขน เนองจากแนวโนมสถานการณการเตบโตทางเศรษฐกจของดคาตมากขน มยอดขายรถเพมขนทกป กอปรกบรถดคาตจบตองไดงายกวาเดม อนเกดจากการยายสายการผลตสวนหนงมาทประเทศไทย ท าใหราคารถถกลง แมวาราคาอะไหลจะยงคงสงแตไมถงขนาดแพงจนตองกหนยมสนเหมอนแตกอน ตลอดจนบรษทสรางโปรโมชนลอใจผทอยากไดรถดคาตไวในครอบครอง เชน “ดาวนนอย ผอนนาน” ปจจบนเราจงมโอกาสไดพบเหนรถดคาตบนทองถนนมากกวาเมอกอน โดยเฉพาะรนยอดนยม อยาง “มอนสเตอร (Monster)” ซงเปนรนทราคาถกทสดและหาซอไดงาย รวมไปถงเครองใชสงของ ทง เสอ หมวก กระเปา ทท าออกมาลอกเลยนแบบกนอยางโจงแจง สงเหลานน าไปสการตงค าถามถงคณคาและความหมายของ “ความเปนดคาต” ในทกวนนยงคงหลงเหลออยหรอไม

ขอสงสยทวา “หรอดคาตจะกลายเปนรถ Mass” ซงเปนวาทกรรมทคอนขาง “ลดทอนยอนแยง” กบความเปนดคาตอยางมาก ทงในเรองคณคา ความหมาย การเสพสมอารมณต านานสองลอ ทถกไปเชอมโยงเขากบค าวา “mass production” ผใชรถดคาตหลายคนใหขอมลกบผศกษาวา สมยนพบเจอรถดคาตทกทวสารทศของเมองไทย โดยเฉพาะในเมองหลวงอยาง กรงเทพมหานคร และรนมอนสเตอรกเปนรนทเจอบอยมากทสด เนองจากเปนรนทถกทสด ราคาราวหาแสนบาท ประกอบกบอะไรกเปนดคาต “everything is DUCATI” เสอผาหนาผมทถกลอกเลยนแบบอยางแยกไมออก ทงน ชดความคดดงกลาวไดกลายเปนชนวนของการตงค าถามกบคณคาของความเปนดคาต ดวยเหตนท าใหผใชรถดคาตมอนสเตอรหลายคนยอมขาดทนหลายแสนบาท ขายรถทง บางกเปลยนรนใหม บางกเปลยนยหอ เกดการตระหนกรวารถดคาต โดยเฉพาะรน “มอนสเตอร” ไมตอบโจทยภาพของผใชรถดคาตเหมอนเมอกอน ไมวาจะเปนหรหรา ไฮโซ มอตลกษณ เอกลกษณ อกตอไป “มอนสเตอร” กลายเปนรถทซองาย พบเจอไดไมยาก อกทงพกหลงผศกษาสงเกตเหนวา ในกลมผใชรถดคาตรนอนทมราคาสงกวามอนสเตอร เชน รน ไฮเปอรโมตารด (Hypermotard) เดยเวล (Diavel) สตรทไฟเตอร (Streetfighter) หรอรนสปอรตยอดฮท พานกาเล (Panigale) ผใชรถดคาตในรถจ าพวกนมกเพกเฉยตอผใชรถมอนสเตอร ไมวากจกรรมนนจะอยในรปแบบใด ทงมทตง ออกทรป กจกรรมรวมบรษท หรอการพบปะเจอกน 2-2 ผใชรถมอนสเตอรจะไมไดรบความสนใจไรตวตน

Ref. code: 25595508031092DBH

141

ซงสวนหนงกเกดจากกระบวนการจดล าดบแบงชนชนในท านองทวา เปนรถถก ราคาไมสงมาก ใครกซอได ซงค าวา “ใครกซอได” นเองคอมลเหตของเรองราวทงหมด คณคาความหมายของความเปนดคาตถกตอรองและทาทายจากการเขาใกลความเปน “mass product”

รถดคาต รถทถกนบวาเปนศลปะ สญลกษณะของความร ารวย ต านานและเฟอรารสองลอ ในวนนถกบดเบอนวามนคอความแปลกแยก กลายเปนของทถกและธรรมดา คนทวไปกซอได และพบเหนบอยครงจนเกอบจะเปน “Mass” ไปเสยแลว ดวยปรมาณของรถดคาต โดยเฉพาะรนมอนสเตอรเพมมากขน เนองจากรถซองาย ใหความเปนดคาต ซงแนนอนบางคนกไมทราบวาความเปนดคาตคทออะไร สงเหลานกลบเปนจดเรมตนของกระบวนการลดทอนความยงใหญของเครอขายดคาต คณคาถกทาทาย ยงใชมากกยงแมส เกดความจ าแนกแตกหกกนเองภายในเครอขาย

4.1.3 ความสมพนธทไรการควบคม อกหนงปจจยส าคญทท าใหเครอขายดคาตสนคลอน เปนเหตมาจากภาพรวมความยอน

แยงทเกดขนในทกๆความสมพนธ ซงสวนใหญจะเกดขนในความสมพนธระหวาง คน-สงของ และ คน-คน เรมตงแตกรณทผใชรถดคาตตองประสบพบเจอกบเหตการณทเลวราย เชนปญหาของตวรถตามทไดกลาวอางนน เมอความคาดหวงทมสงกบราคาของตวรถพงทะลาย ผใชรถคนนนกพรอมทจะเดนจากเครอขายไปในทนท โดย “พวฒน” หนงในผใชรถดคาตทเผชญหนากบปญหารถสตารท จนตองสญเงนไปหลายหมนบาท กลาววา

“ซอมเสรจผมจะขายแมงทงแลว ซอมาแพง เสยรายวน แลวซอมทไมใชพนสองพน คณรไหมผมเสยคาซอมไปสามหมนกวาบาท แลว ซอมเสรจปลอยแน เลนรถญปนสบายใจกวา กดเหมอนกน เราจะไดรวาเออมนเปนอยางน คนเลยไมซอ ไมใชแพงไรหรอก มนไมไดเรอง” พวฒน (สมภาษณ, 8 มถนายน 2559)

Ref. code: 25595508031092DBH

142

เชนเดยวกบพปญญาทใหขอมลกบผศกษาในท านองวา การซอรถดคาตเปนการตดสนใจทผดพลาด

“พซอเพราะเพอนมนชวน แลว แหม.. ใครกรดคาต มนเหมอนเฟอรารไง เรากเชอคนงายลองด รถคนแรกของพเลยนะ พขมาปนง มาค านวณๆดนะ ลอไป 4 - 5 หมน คาเชค ซอมไปทไฟชอต คายกรถ เปลยนไดสตารท หายนะทางการเงนจรง ขายกไมมคนเอาอก ใครบอกอยากไดๆๆ ลองมาดเดยวจะร” พปญญา (สมภาษณ 19 มกราคม 2559)

ขณะทความสมพนธระหวางคนดวยกนเองกเปนสงทไมสามารถคาดเดาไดวามทศทางเปนอยางไร ทงโลกออนไลน และโลกแหงความจรง จากขอมลจะเหนไดวา ทกความสมพนธมอปสรรค มความขดแยงไมลงรองลงรอย ยกตวอยางเชน กลมไลน Ducati Bikers Thailand หลายครงทสมาชกภายในกลมมปากเสยงกนเพราะความไมเขาใจกน จนคนใดคนหนงตองออกจากกลมไป ส าหรบรปธรรมของกรณดงกลาว “นองวอยซ” ซงเคยอยกลมผใชรถดคาตมาหลายกลม เคยกลาวใหผศกษาฟงวา

“บางทผมอยากจะลฟกรปใหหมด มนนาร าคาญพ บางกลมตกนตลอด มนจะมพวกขขง (ขอวดหรอคยโว) พดโนนน แลวบางคนไมพอใจ มนกจะเถยงโชวพาวกนไป สดทายเดยวกหน แตวาแบบบรรยากาศมนเสยไง สมาชกทกคนส าคญตอกลม ใครหายไปมนกรสกไมสบายใจ นาเบอพ” ” วอยซ (สมภาษณ, 13 สงหาคม 2558)

ในเรองเกยวกบความสมพนธทเกดขนในชวตจรง โดยเฉพาะการรวมกลมตางๆ ทงการ

มทตง การออกทรป ทมกจะมการกระทบกระทงกนบอยครง ตลอดจนรปแบบของความสมพนธทสดโตง จนท าใหผใชบางรายรบไมได ตองปลกตวออกจากพนทดงกลาวในทสด กรณน “พหยก” ผใชรถดคาต สตรทไฟเตอร (Ducati Streetfighrt 848) ใหขอมลวา

Ref. code: 25595508031092DBH

143

“พเขาไปในกลมไหนกเหมอนกนหมด ชอบไปกนเหลา ไปเทยวสาว พากนไปยกลอ ไมไหวอะ ในไลนกมนะสงแตพวกคลปโป แฟนพเหนกโดนดาตลอด บางคนดกดนะ สวนใหญจะเปนคนรนกอนๆ แตพกหลงพวาคนมนซอเยอะ วยรน พวกเฮวๆ เยอะ กเปนแบบน ไมเทแลว” พหยก (สมภาษณ, 30 กนยายน 2559) อกประเดนทสะทอนใหเหนวาการเพมจ านวนของรถดคาตมนท าใหเครอขายเรมผด

รปรางไป ในแงดคอสมาชกของเครอขายเพมมากขน แตสงทตามมาคอความสมพนธมรปแบบหลากหลายมากขน ยกตวอยางเชน การมทตงสอนขรถ หรอการมทต งเพอไป Hook-up ซงเปนรปแบบความสมพนธสเทา ทยอนแยงกบความไฮเอนดดงเดมของดคาต ความสบสนอลหมานทเกดขนอาจสงผลกระทบตอความเชอมนศรทธา ไมนานนกทเครอขายเรมมรอยราว นานเขากสามารถแตกหกไดในทสด

4.2 กระบวนการธ ารงครกษา สบทอด - สานตอวฒนธรรม

แมวาเครอขายจะสนคลอนและเปราะบาง จนคาดการณกนไปวา สกวนเครอขายดคาต

ตองลมสลายอยบอยครง แตกไมมครงใดทเครอขายดคาตจะเดนไปถงจดดงกลาวเสยท ปจจยทส าคฯเปนเรองเดยวกบทเครอขายดคาตถอก าเนดมา ซงกคอองคประกอบทกสวนไดรวมกนกอรางสรางรป (shape) เครอขายดคาตขนมา ฉะนนบางองคประกอบจะมบทบาทส าคญตอเครอขายดคาต แตเมอมองถงภาพรวมแลว องคประกอบเหลานนกเปนเพยงเศษสวนเลกๆ อกนยหนงคอ หากขาดไปแลวอาจไมสมบรณ แตใชวาจะไมสามารถคงรปอยได และไมนานนกองคประกอบอนภายในเครอขายกจะรวมกนซอมแซมแกไขสวนทลดทอนยอนแยง หรอตกหลนขาดหายไป ใหกลบมาเปนปกตเหมอนเดม ยกตวอยางเชน ปญหาเรองอะไหลอปกรณทมราคาสงจนท าใหสมาชกหลายคนหนหลงใหกบวงการดคาตเรมหมดไป เนองจากปจจบนเครอขายดคาตไดออกแคมเปญลดราคาคาอะไหลลงครงหนง ซงเมอคดเปนตวเลขกเปนทนาพอใจส าหรบผใชรถดคาต ในทนบรษทดคาต ในฐานะผกระท าการไดขบเคลอนกลไกเพอแกไขปญหา เชอมตอรางแหความสมพนธ สรางผลการตอบรบทอกครง ทงนเพอธ ารงครกษาเครอขายดคาตใหกลบมาคงรปแบบเดมตอไป เปนตน

ในสวนของกระบวนการสบทอด - สานตอวฒนธรรม สวนใหญคอการผลตซ าทเกดขนตามปฏบตการตางๆในชวตประจ าวน ในลกษณะคลายพลดาวกระจาย กลาวคอ พงทะยานขนไปแลว แตกระเบด แผขยายกงกานรางแหความสมพนธตอไปเรอยๆไมมทสนสด เหนไดจาก เรองราว

Ref. code: 25595508031092DBH

144

ประสบการณของผใชรถดคาตทตองผานพบความสมพนธระหวางคนกบรถ หรอคนกบคน และอกหลากหลายรปแบบทมความแตกตางกน อกสวนหนงทนาสนใจ ซงถอวาเปนปฏบตการทางวฒนธรรมตามแบบเฉพาะของเครอขายดคาตเทานน คอการสถาปนาคลบของดคาทสตา Desmo Owners Club Thailand ขนมา เพอใหเปนศนยกลางทางของวฒนธรรมของผใชรถดคาตทวโลก

Desmo Owners Club Thailand (DOC) พบไดในทกๆประเทศทมผใชรถดคาต คลบดงกลาวเกดจากการรวมตวของเหลาดคาทสตาทมใจรกในความเปนดคาตอยางแทจรง โดย DOC ถกสถาปนาขนเพอเปนศนยกลางแหงความรทใชในการเผยแพรความเปนดคาต ตลอดจนการใหค าแนะน าในตางๆ เปนตนวา เลอกรถอยางไรใหเหมาะกบบคลกของตวเอง รวมถงการจดกจกรรมทเกยวของกบดคาต โดยลกษณะของ DOC น เปนคลบอยางเปนทางการของผใชรถดคาต นอกจากน DOC ยงมทกททวโลก เปนเครอขายทเชอมโยงกนคลายๆสมาพนธขามชาต ไมวาจะอยทไหน ประเทศใด กมสถานภาพเปนสมาชก DOC ไดทงสน หรออาจกลาวไดวา “ความเปนดคาทสตามนเชอมกนทงโลก” โดยกจกรรมท DOC จดขน สวนใหญจะเปนการมทตง แตกไมใชการมทตงพบปะสงสรรคผใชรถในระดบทวๆไป เนองจากกจกรรมสวนใหญทจดขนตองมกระบวนการสบทอดสานตอวฒนธรรมเจอปนอยดวยเสมอ เชน การรวมตวกนเนองใน “สปดาหดคาตโลก (World Ducati Week) ซงเปนงานทจดพรอมกนทวโลกในชวงเดอนมถนายน งานดงกลาวมรปแบบเหมอนการเฉลมฉลองความยงใหญของดคาตตลอดชวงปทผานมา โดยผใชรถดคาต หรอดคาทสตาแตละคนจะขรถดคาตคใจเขารวมงาน เพอแสดงถงพลงความยงใหญของเครอขายดคาต ภายในงานจะมการแสดงคอนเสรต การออกบธจ าหนายสนคา นทรรศการดคาต การแขงขนรถดคาตในประเภทตางๆ เพอใหสมกบความเปนดคาต ทงน รายละเอยดการจดงาน ทางคลบ DOC บรษทดคาต สปอนเซอรจากสนคา จะเปนผดแลการจดงานเปนหลก

ในประเดนของการสบทอดสานตอวฒนธรรมทางวตถของรถดคาตความนาสนใจคอ การททกภาคสวนและองคประกอบไดมบทบาทรวมกนประคบประคองใหเครอขายยงคงรปและแผขยายตอไปได โดยไมมการแบงแยกวา รถดคาตคอสนคา หรอ ผใชคอผบร โภค ทงหมดรวมดวยชวยกนสรางเอกภาพใหเครอขายดคาตมความยงใหญ เหนไดจาก ทงคลบ DOC และงาน WDW ผทขบเคลอนปฏบตการดงกลาว ไมใชบรษทดคาต ดอกเตอร ท หรอ พอล สมารท แตเปนดคาทสตาทรวมดนขบเคลอนกจกรรมเสยเอง และดเหมอนวาจะมบทบาทมากกวาผกวาผกระท าการและแมขายหลกของเครอขายดคาตอกดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

145

ภาพท 4.1 งานมทตงคลบ DOC และขอความสนทนาของสมาชกคลบ DOC , จาก กลมไลน DOC

แมวาทกวนนเครอขายดคาตจะมความแขงแรง มนคงและทนทาน อยางไรกตามในชวงแรกเมอครงทบรษทดคาตถอก าเนดขนมานน จะเหนไดวาภาพประวตศาสตรของรถดคาตไมคอยสดนก จากเดมททบรษทดคาตเปนบรษทวจยเกยวกบเทคโนโลยการสอสาร แตเกอบลมสลายไปครงหนงจากภาวะสงคราม โชคดทวาสามารถฟนตวขนมาใหมดวยรถจกรยานตดเครองยนตทชอวา คตโชะโล (Cucciolo) ซงสามารถตตลาดไดอยางถลมทลาย ไมนานนกดคาตกกลบมารงโรจนอยางเตมตวอกครงเมอ Fabio Taglioni หรอ “ดอกเตอร ท” ไดรวมท างานกบดคาตจนประสบความส าเรจกบการออกแบบรถดคาตใหมความแปลกใหมแตกตางจากรถยหออนๆในยคนน เชน โครงรถทใชการถกสานสลบกนไปมา เปนงานสรางทมความวจตรงดงามและประณต ตลอดจนคดคนเครองยนต Desmodromic L-Twin เครองยนตทท าใหรถดคาตกลายเปนจาวแหงความเรว และยงเปนเครองยนตทมอตลกษณเฉพาะตวไมเหมอนใคร โดยเฉพาะการเปลอยเครองยนตสวนตางๆ เชน สายพานไทมมง และระบบคลตชแหง เพอโชวสดสวนภายในเครองยนต พรอมกบเสยงเครองยนตทเปนเอกลกษณ จนไดการยอมรบเปนวา “เปนศลปะในคราบสองลอ” หรอ “เปนศลปะเคลอนท” จดนเองทท าใหรถดคาตกลายเปนวตถทมราคา เพราะสงทถกขายในยคนนนอกจากสมรรถนะกคอ

Ref. code: 25595508031092DBH

146

“ศลปะ” เปรยบเสมอนรหสทางวฒนธรรมทสรางความแตกตางใหกบดคาตในฐานะของการเปน “วตถ” (Woodward, 2007, 113) แตหากพดถงในสวนของสมรรถนะกมความนาสนใจไมแพกน เหนไดจากนกบดในต านาน พอล สมารท (Paul Smart) ใชรถดคาตพชตชยในรายการแขงขนนบไมถวน ทายทสด พอล สมารท กกลายเปนไอคอนหนงของดคาต ถงแมในสงคมไทยอาจจะไมคอยคนเคยกบเขาเทาใดนก

ยากทจะปฏเสธวา “ดคาต” เกดขนมาจาก “คน” เพราะในล าดบแรกคนหรอมนษยคอผทรงสรรควตถตางๆบนโลกใบนขนมา กระทงเรองราวประสบการณถกทอเปนรปเปนรางขน ดวยเหตนจงสรปไดวา เรองราวประวตศาสตรและความรงเรองในอดต เปนสวนส าคญในการกอรางสรางรปดคาตขนมา หากเปรยบเทยบอาจเหมอนการขนโครงสรางฐานเครอขาย โดยผกระท าการหลกอยาง คตโชะโล ดอกเตอร ท เครองยนตเดสโมโดรมค แอล-ทวน และ พอล สมารท ท าหนาทเปนแมขาย กอรางสรางโลกของดคาต โยงใยความสมพนธไปยงทตางๆบนโลกใบน อกประการหนงจะเหนไดวา ผกระท าการเหลานเปนทง คน ในฐานะ สงมชวต (human) และสงของ ในฐานะ สงทไมมชวต (non human) แตกลบมความส าคญตอเครอขายในระดบทเทาๆกน เชนเดยวกบท Latour (1993) เสนอไว อกนยหนง ในสถานะของคน เฉกเชน ดอกเตอร ท หรอ พอล สมารท ไดขบเคลอนฟงกชนในสวนของสงมชวต ดอกเตอร ท คดคนออกแบบรถดคาต เชนเดยวกนท พอล สมารท มทกษะในการขรถ สงเหลานเปนฟงกชนทมอยในมนษย ขณะทในสถานะของ วตถ กมฟงกชนของตวเอง ยกตวอยางเชน คตโชะโล เปนรถจกรยานส าหรบใชงานทมเครองยนตพวงตดเสรมความสะดวกสบาย ซงในยคนนเปนเรองทพบเจอไดยาก เครองยนตเดสโมโดรมค ในฐานะของวตถทควบคมขมพลงอนมหาศาลของรถดคาต และทส าคญสงของเหลานยงแฝงไปดวยระบบสญญะ ตลอดจนเปนสอทางวฒนธรรมทสะทอนถงความเจรญรงเรองของรถดคาตในอดต ตลอดจนความสวยงาม ประณตมราคา ราวกบงานศลปะในคราบสองลอ จดแสดงผานชนสวนตางๆบนรถ อาท คลตชแหง โครงถก แมวาวสดอปกรณทใชผลตอาจมราคาถก และมคณภาพในระดบทวๆไป แตดวยการออกและฟงกชนทวาจงท าใหคณคาในตวรถดคาตสงขน ในสวนของราคาของตวรถกแปรผนตามไปดวย กระทงถกจดเขากลมของสนคาทผบรโภคตลาดบนนยมชมชอบ หรอกลายเปนสนคาไฮเอนดในทสด และทนาสนใจคอ ผบรโภคเหลานภายหลงไดผนตวเองเปนกลมผใชรถดคาตในลกษณะทมความเปนทางการ โดยเรยกแทนตวเองวา ดคาทสตา (Ducatista) อกทงยงแผขยายสายสมพนธออกไปทวโลก ท าใหผใชรถดคาตในฐานะของการเปนรางแหเสนใยทลากออกมาจากผกระท าการกอนหนานน ในบรบทของดคาทสตาน จงไดเปลยนสถานะกลายเปนผกระท าการของเครอขายดวย

Ref. code: 25595508031092DBH

147

จากขอมลเชงประวตศาสตร แมวา อนโตนโอ คาวาเลยร ดคาต (Antonio Cavalieri Ducati) จะเปนผกอตงบรษทดคาตขนมา แตในความเปนจรงแลวสงทท าใหดคาตกลายเปนเครอขายอนยงใหญได คอผกระท าการทงหลายทไดกลาวไปขางตน ซงในทางพฤตนยมความแตกตางกนทงในเรองคณลกษณะตลอดจนฟงกชน แตในแงของเครอขายผกระท าการ สงเหลานนไมวาจะเปนคนหรอสงของลวนมความสมมาตรเทากนหมด (symmetry) ยกตวอยางเชนผกระท าการทอยในรปของ “คน” อยางดคาทสตา ทท าหนาทเชอมโยงความสมพนธกบผใชรถดคาตคนอน ผานกจกรรมทสะทอนความเปนเอกภาพของการเปนผใชรถดคาต ถงแมจะไมไดมฟงกชนในการเพมจ านวนสมาช กหรอองคประกอบ แตกเปนสวนส าคญในการรกษาอาณาบรเวณขอบเขตของเครอขายดคาตใหกวางขวางครอบคลมไปทวทกมมโลก

เรองราวประวตศาสตทประกอบไปดวยผกระท าการอนหลากหลาย หนงในกระบวนการกอรางสรางรปเครอขายดคาต ถกบรรจอยในวาทกรรมทสงคมไทยคนเคยกนดวา “ความเปนดคาต” วาทกรรมทสะทอนเอกลกษณความโดดเดนของรถดคาต ทงเรองของ การเปนรถแพง รถหร ดดมชาตตระกล ท าใหเกดมายาคตในท านองทวา ผทใชรถดคาตนนเปนคนรวย หรหราไฮโซ อยางไรกตามเมอรอสราง “ความเปนดคาต” ออกมาทละสวนจะพบวา ภายใตวาทกรรมทสวยหรประกอบไปดวยผกระท าการหรอองคประกอบแรกเรมทหลากหลายแฝงฝงอยในนน ไมวาจะเปน คตโชะโล ดคาทสตา พอล มารท หรอดอกเตอร ท สงทนาสนใจ คอ ผทเยนยอความเปนดคาตบางราย กลบไมรวาคตโชะโล คออะไร หรอ ดอกเตอร ท เปนใคร ท าใหเกดประเดนถกเถยงทวา การศรทธาในความเปนดคาต โดยนยของการยกยองเชดชวตถวาเปนสนคาหรหราไฮโซ มเอกลกษณความสวยงามทไมเหมอนใคร คงความคลาสสคมาทกยคทกสมย เชนเดยวกน หากผใดครอบครองอาจคาดเดาไดวา คณคาและความหมายดงกลาวกสงผลถงผครอบครองดวย เปนตนวา ขดคาตแลวเปนคนรวยมฐานะ รสนยมสง จะสามารถด ารงอยไดหรอไม เนองจากสทายทสดแลวปจเจกดงกลาวอาจไมเขาใจถงเรองราวประวตศาสตร ตลอดจนขอเทจจรงทสะทอนอยภายใตวาทกรรมนนเลย อกนยหนงคอ เปนเพยงความเชอทไมมทมาทไป และถกสงตอกนมาเปนทอดๆ ฝงชพไวในสมองในท านองทวา รถดคาตคอสดยอดแหงรถมอเตอรไซค เปนเหมอนเฟอรรารสองลอทใครกหมายปอง และกยอนเขามาสค าเดมๆทวา “กเพราะวามนมความเปนดคาต”

เพยงแคผกระท าการเชงประวตศาสตรอยางเดยวคงไมอาจท าใหเครอขายดคาตขนรปรางและยงใหญขนมาได จากภาคสนามชใหวา อกสวนส าคญทชวยผลกดนใหเครอขายดคาตมพลวตร คอความสมพนธระหวาง คน และ ของ ในลกษณะของการกระท า (act) ทสลบไขวกนไปมา เปนตนวา คนกระท ากบรถดคาต (คน - ของ) ในทางกลบกนรถดคาตกสามารถเปนฝายกระท ากบคน

Ref. code: 25595508031092DBH

148

(ของ - คน) และคนเองกสามารถกระท าระหวางกนไดอกดวย (คน - คน) โดยทรปธรรมของความสมพนธเหลานสะทอนผานปฏบตการทางวฒนธรรม อยางไรกตามปฏบตการทางวฒนธรรมทวาจะชดเจนทสดในรปแบบของความสมพนธระหวาง คน - คน

การแยกคความสมพนธระหวางคนกบสงของมขนเพอจดล าดบความคดใหงายตอการวเคราะหเทานน ซงแทจรงแลวจากภาคสนามชใหเหนวา ความสมพนธระหวางคนและสงของคลกเคลาผสมผสาน ยอนกลบสลบไขว ไมสามารถจดแยกเปนชดได โดยเมอคนไดครอบครองรถดคาตแลว ลกษณะของความสมพนธแรกเรมคนจะเปนฝายเรยนรท าความรจกกบสงของ ราวกบครกขาวใหมปลามน เกดเปนปฏบตการรวมหลายหลายรปแบบ แตรปแบบทเดนชดทสดคอการขรถออกไปตามสถานทตางๆ จดนเองทความเปนดคาตไดถกถายทอด ยกตวอยางเชน ความสวยงามโดดเดนของคลตชทแหง เสยงเครองยนตและทอไอเสย โลโก “DUCATI” ไดปะทะกบสายตาผอนทจบจอง นานเขาสายตาเหลานนกตองมนตกบรถคนน ทายทสดกผนตวเขาเปนสมาชก เรยกตวเองวาดคาทสตา อาณาบรเวณของเครอขายดคาตจงถกขยบขยายกวางขน ในบรบทนองคประกอบของรถดคาตทวา จงกลายเปนผกระท าการท าหนาท (act for) เพมสมาชกใหมใหเครอขายดคาต ขณะท “คน” ผขบเคลอนปฏบตการตางๆไดกลายเปนผกระท าการหลกในการลากรางแหเสนใยเชอมโยงไปยงสถานทตางๆ จนเกดรปแบบความสมพนธใหม เครอขายดคาตจงมขนาดกวางใหญไพศาลมากขน อกประเดนทนาสนใจส าหรบความสมพนธรปแบบ คน - สงของ คอปฏบตการแตงองคทรงเครอง โดยภาพรวมปฏบตการน เกดขนภายใตฐานคดทวา “รถดคาตเปนรถทม เอกลกษณความสวยงามไรทต” เพราะฉะนนทกองคประกอบของรถทไมเขาขายกบฐานคดดงกลาวจะถก ตดออกไป ในทางตรงกนขามกมการเพมเตมเสรมตอในสวนทคควรเขาไปใหม ตอกย าความเปนไฮเอนด รวมถงดดแปลงคนหาวธการใหมๆใหสามารถสะทอนนยามของค าวา “เอกลกษณความสวยงามไรทต” ใหจงได ทงน เพอธ ารงครกษาเอกลกษณเฉพาะแบบของรถดคาตเฉกเชนในอดต แตขณะเดยวกนกระบวนการดงกลาวกไดสรางความโกลาหลทางวฒนธรรมเชนกน แตกเปนความโกลาหลทสงผลในเชงบวก เนองจากบางบรบท ความสวยงามและความไฮเอนดตองมเพยงหนงเดยว เปนเหตใหเกดการตอสชวงชงคณคาและความหมาย ผลลพธคอ มผทเหนอและผทดอยกวา แตเปนทนาสนใจวา ปฏบตการดงกลาวแทนทจะท าใหความสมพนธเลวรายลง แตกลบท าใหเครอขายดคาตยงแขงแกรงมากขน อนเนองมาจากเดมทรถดคาตถกจดใหอยในคลาสรถไฮเอนด และมเอกลกษณความสวยงามทสมบรณเพยบพรอมราวกบศลปะในคราบสองลออยแลว การยกระดบคณลกษณะดงกลาว ยงสะทอนภาพเครอขายดคาตใหมความชดเจนยงขน กลาวคอ ท าใหเกดการกอรางสรางรป (shape) ดคาตใหเปนเครอขายของรถมอเตอรไซคทมความสวยงามโดดเดนและมความไฮเอนดทกยคทกสมย

Ref. code: 25595508031092DBH

149

ในทางตรงกนขามความสมพนธท “สงของ” ไดกระท ากบ “คน” อยางแรก คอ กระบวนการบบอดความยงใหญใสไปในวตถ ผานของใชผลตภณฑตางในชวตประจ าวน ประทบตรา “DUCATI” หรอออกแบบรปลกษณลวดลายขนมาใหม โดยสงของเหลามกลยทธในการใชความเปนดคาตหลอกลอปจเจกใหเกดความอยากบรโภค ซงไมใชเพราะวาเครองใชสงของนนมอรรถประโยชนหรอคณภาพดกวาของทวๆไป แตเปนเพราะของชนดงกลาวมของสมณาคณมอบใหในรปของสถานะทางสงคม อาท “หรหราไฮโซ” “รสนยมสง” เพอใหสมกบความหมายและคณคาดงกลาว ตวสนคาจงมราคาสงตามไปดวย และผคนกยงใหความสนใจ เพราะการไดมาซงสถานะดงกลาวมนคมคานาลงทน ในประเดนนจงท าใหของลอกเลยนแบบถอก าเนดขน เพราะมความเชอวาของปลอมกสามารถใหคณคาและความเหมอนเชนเดยวกบของจรงได ซงปรากฎการณเหลานเปรยบเสมอนการผลตซ าทางวฒนธรรมมทมาจาก “สงของ” ไดกระท า - ครอบง าความเชอ - ทายทสดกสามารถบงการ “คน” ใหหลงอยในโลกของมนได อยางไรตามผลดตอเครอขายคอท าใหคนรจกดคาตเพมมากขน และเปนไปไดทจะสรางแรงจงใจ ท าใหคนอยากครอบครองรถดคาตมากขน ในอนาคตขอบเขตของเครอขายจงมแนวโนมทจะขยบขยาย แตทงนกไมไดหมายความวาปรากฎการณดงกลาวจะสงผลดตอเครอขายไปทงหมด เนองจากกรณทสงของเครองใชดคาตถกปลอมแปลงจนลนตลาดนน อาจถกมองวาเปนกระแสของวฒนธรรมปอบ ทายทสดความไฮเอนดจะถกทาทายเขาใกลความเปน “แมส” มากขน ในภาพรวมเครอขายดคาตอาจเกดการสนคลอนได

ในจดทองคประกอบเกยวกบรถดคาตไดกลายเปนผกระท าการอยางเตมตว ดคาตมอทธพลเหนอมนษย ดงดดใหปจเจกเดนเขามาส ารวจเรองราวประสบการณภายในโลกดคาตแหงน ในท านองเดยวกนรางแหความสมพนธของสรรพสงตางๆกมความซบซอนตามไปดวย อยางไรกตามจากขอมลท าใหทราบวา รปแบบความสมพนธทมความส าคญตอการกอรางสรางโลกดคาตใหมความยงใหญจนถงทกวนน คอ ความสมพนธระหวางมนษยดวยกน หรอ “คน” กบ “คน” ในบรบทและพนทตางๆ เรมตงแตโลกเสมอนจรง หรอพนทออนไลน ท เปนจดเรมตนของกระบวนการสานความสมพนธรวมสมย เชนเวปไซตดคาตเปรยบเสมอนหมบาน (village) มเจาบาน และลกบาน กฎระเบยบ ขนบธรรมเนยมประเพณ ตลอดจนพนททคนในหมบานสามารถมาพบเจอกน อกทงสอใหม (new media) อยางโซเชยลมเดย (social media) ซงมฟงกชนในการเชอมโลกไรสาย เปดพนทปฏบตการรวมขามทวปผานภาพ เสยง หรอขอความ สรางความเปนอนหนงอนเดยวกน (oneness) ของดคาทสตา สงผลกระทบตอความเปนเอกภาพของเครอขายดคาต ตลอดจนความเชอมแนนของสมาชกเปนล าดบตอไป และทขาดไมไดคอปฏบตการทเกดขนบนโลกแหงความเปนจรง อนเปนสวนส าคญในการสรางรปธรรมของความสมพนธ หรอกระบวนการทางวฒนธรรมของเครอขายดคาตใหจบ

Ref. code: 25595508031092DBH

150

ตองได มพลวตร รวมถงมความเคลอนไหวอยตลอดเวลา ในทนคนไดรวมสรางและผลตซ าความเปนดคาตใหวนเวยนอยในทกหวงของชวตประจ าวนผานปฏบตการทางวฒนธรรมหลากหลายรปแบบ ปฏบตการทางวฒนธรรมทวามความหลากหลาย และแตกตางกนอยางสดโตง มากกว านนยงถกรงสรรคขนมาใหมทกวนอยางไมมทสนสดอกดวย ไมวาจะเปน การมทตง หรอการออกทรป สงเหลานท าใหเครอขายดคาตมความกลมกลอม ในบรบทหนงคอการหลอมรวมใหองคประกอบตางๆกอรางสรางรปเปนเครอขายทมความมนคงแขงแรง ขณะทอกบรบทหนงรางแหเสนใยความสมพนธกตองเผชญกบสภาพทการเปราะบาง สามารถแตกหกไดงาย ซงมทมาทไปจากความไมลงรองลงรอย ผดฝงผดฝา ดวยตวของดคาตเอง รวมถงความสมพนธขององคประกอบภายในเครอขายทไมไปในทศทางเดยวกน ตลอดจนเรองของหวงกาลเทศะทเปลยนผานไป เดมทเครอขายดคาตมขนาดเลก หรอเปนกลมเฉพาะ (niche) เมออาณาเขตของเครอขายดคาตขยบขยายมความยงใหญไพศาล จบจองทกพนท ตลอดจนสมาชกมจ านวนทมากขน เครอขายดคาตกลบถกทาทายดวยความเปน “mass production” เหนไดจากปจจบนรถดคาตสามารถซอขายไดงายขน ผใชรถดคาตจงเพมมากขน ปฏบตการทางวฒนธรรมถกวนซ า มความถและคาดเดาไดงาย แมวาฟงกชนจะรงสรรคปฏบตใหมๆเขามาทกวนกมอาจฉดรงพลวตรดงกลาวได ทายทสดความยงใหญทเครอขายดคาตสงสมมาอาจลมสลาย ไมมสงใดหลงเหลออย ในอนาคตรถดคาตอาจเปนแครถบกไบคธรรมดาทวไป หรอเปนวตถทไรซงอารยะวฒนธรรม แขงกระดางไรชวตชวาจนเหอดหายไปจากโลกสองลอไฮแอนด แตถงอยางนนเครอขายกมการสรางฟงกชนใหมขนมาปกปองหอหม รวมถงเชอมประสานใหรางแหเสนใย รอฟนความสมพนธกลบมาใหมอกครง อยางเชน การตงคลบ DOC เพอเปนศนยกลางของวฒนธรรมดคาต แตหากไมสามารถเชอมรางแหความสมพนธทแตกหกใหกลบมาหลอมรวมกนใหมได เครอขายจะประคบประคองรางแหความสมพนธเดม และตอเตมความสมพนธรปแบบใหม เพอธ ารงครกษาเครอขายดคาตใหคงรปอยเชนนตลอดไป

Ref. code: 25595508031092DBH

151

บทท 5 สรปและอภปรายผลการศกษา

จดมงหมายหลกในการศกษา ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ คอการอธบายวา

เครอขายดคาต ซงประกอบไปดวยองคประกอบตางๆ ทง คน และ สงของ ถกกอรางสรางรปขนมาไดอยางไร โดยวเคราะหผานภาพปฏบตการ หรอปรากฎการทางวฒนธรรมทเกดขนในชวตประจ าวน ทผศกษาอาศยการเปน “คนใน” หรอเปนหนงบคคลทใชรถดคาตเหมอนกน เขาไปสงเกตการณ รวมท ากจกรรมตางๆ ประกอบการพดคยสนทนา สมภาษณเชงลก พบวา ความยงใหญของเครอขายดคาตทงทเปนรปธรรมสะทอนผานปรากฎการณทางวฒนธรรม และวาทกรรม คานยมความเชอ เกดจากรางแหของความสมพนธ (web of relation) ของทง คน และ สงของ ทอยในระดบเดยวกน กลาวคอ ฟงกชนของคนและสงของ มความเทาเทยมกนในแงของของการเปนผกระท าการทคอยเชอมประสาน ถกทอเสนใยความสมพนธใหมๆ จนท าใหเครอขายดคาตมความยงใหญเหนอการเวลา โดยสรปผลการศกษาและการอภปรายผลการศกษา มรายละเอยดดงน 5.1 สรปผลการศกษา 5.1.1 ดคาต กบ กระบวนการบรโภค

จากผลการศกษา ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ จะเหนวา “ดคาต” ไดกาวขามการเปน “สนคา” ไปสการเปนวตถทมความหมาย เชนเดยวกบงานเอกสารวจยทเกยวของในเรองของการบรโภคเชงสญญะและวฒนธรรม เรมตงแตเรองพระเครองทมองวา พระเครองมสถานะเปนสอวตถ (material object and artefact media) มความหมายเชอมโยงกบผทครอบครอง เสนทางกวาทพระเครองจะกลายมาเปนสนคาแหงความหมายนน ผศกษาเสนอไววา พระเครองในเชงพานชยมกระบวนการปรบเปลยนความหมายในแตละบรบทของสงคมมาโดยตลอด ในทางกลบกนหากวเคราะหเรองการบรโภคความหมาย หรอ สอทางวตถในงานศกษารถดคาต ผศกษามองวาสญญะในแงของรถดคาต ไมไดลงลกถง “ความแตกตาง” อนน าไปสการไปปลดลอคความหมายอะไรบางอยาง เพราะสญญะของดคาตมขอบเขตในตวมนเองอยแลว ความหมายในแตละบรบทจงมความตายตว แขงแกรงทนทาน (durable) ไมตองปรบเปลยนและไมเคยผดแปลกไปจากเดม ยกตวอยางเชน รถดคาตเปนรถไฮเอนด ผครอบครองจงถกมองวามฐานะ มรสนยม เปนคนมสไตล ไมวาพนทและเวลาไปจะหมนเวยนเปลยนผาน แตความหมายทดคาตไดสอถงผใชนนไมมวนเปลยนแปลง และไมจ าเปนตอง

Ref. code: 25595508031092DBH

152

รงสรรคความหมายใดขนมาใหม เพยงแคธ ารงครกษาชดความหมายนไวกสามารถผลตซ าวฒนธรรมของดคาต หรอเชอมประสานใหเครอขายมนคงแขงแรงไดเสมอมา

ในสวนของการเปนสนคา สงทรถดคาตขายไมใชการเปนรถบกไบค หรอรถมอเตอรไซคขนาดใหญทมสมรรถนะสงกวารถมอเตอรไซคคนอร แตเปนเรองของความไฮเอนด ศลปะความสวยงาม ความฝน ต านานความยงใหญ และไลฟสไตล หรอขายความเปน “สญญะ” อยางไรกตามภายใตสญญะทวากมสนามแหงการชวงชง “สญญะทเหนอกวา” ระหวาง คน กบ คน ปรากฎอย ซงประเดนนงานพระเครองเสนอไววา การใสพระเครองตางชนด กท าใหไดรบความหมายทแตกตางกน ถาพระบางรนมราคาสงหรอหายาก กเปนไปไดทจะมคณคามากกวาอกรนทราคาถกหรอหาไดงายตามทองตลาด เชนเดยวกบการขรถดคาต รนทแพงกวาเมอขแลว กดดกวา ในท านองเดยวกนคนขกรวยและมฐานะกวาดวย สอดคลองกบเรองการแตงรถดคาตทผศกษาน าเสนอไววา ยงใสของแตงยหอทแพง ยง “เหนอ” กวาคนอน อยางไรกตาม การทแตละปจเจกในเครอขายดคาตชวงชงความเปนหนง ผานการใชของแตงไฮเอนด หรอเครองแตงกายราคาแพง ตามทน าเสนอไปในหวขอความสมพนธระหวาง คน - ของ นน เปนไปไดวา ผใชรถดคาตไมไดมงหวงถงสญญะของวตถทแทจรง แตเปนการตอกย าความหมายเดม ยงแตงรถแพงเทาไร ยงสะทอนความไฮเอนด ความหมายของรถหรกยงคงอย สงผลไปยงภาพรวมของเครอขายในทสด อกหนงประเดนทนาสนใจ โดยในงานศกษาพระเครอง เสนอไววา สาเหตทพระเครองตองขายสญญะ เพราะเมอพระเครองเขาสทางโลกมากขน ท าใหเขาใกลกบการเปนสนคาลนตลาด หรอกระบวนการกลายเปน “แมส” ซงมความคลายคลงกบงานศกษารถดคาต เมอรถดคาตจบตองไดงายขน เนองจากราคาทถกลง ท าใหรถดคาตลนตลาด สามารถพบเจอไดงายไรซงความแปลกใหม ในทนดคาตจงเขาใกลความเปน “แมส” มากขน ซงในทนเองทเครอขายดคาตตองสรางกระบวนการธ ารงครกษาความยงใหญไฮเอนดดวยวธการตางๆ เชนทอภปรายไวในงาน เชน การจดตงคลบ DOC แชแขงผกระท าการตางๆ รวมศนยกลางไวในทเดยว เมอเครอขายมความเขมแขง ในทน “แมส” จงไมสามารถท าอะไรเครอขายดคาตได

ส าหรบเรองการบรโภคเชงความหมายน งานศกษารถมอเตอรไซคกบวยร น ของ ปนดดา ช านาญสข (2550) กไดมการอธบายประเดนดงกลาวไวอยางนาสนใจเชนเดยวกน โดยผเขยนชใหเหนวา วยรนไดสรางและปรบเปลยนชดความหมายในตววตถ จนเกดความหลงใหลคลงไคล ท าใหวตถ หรอ “มอเตอรไซค” มชวตชวาขนมาจรงๆ กลาวคอ เกดเปนโลกทางสงคมของวตถ (Social Live of Things) ทมผอาศย คอ วยรน กบ รถมอเตอรไซค ซงถามองในแงเครอขายทางวตถ อาจมองวาเปนเครอขายของความสมพนธขนาดเลก ภายใตเครอขายมเพยง วยรน รถมอเตอรไซค และของแตง ไมตองมกระบวนการกอรางสรางรปอะไรมากมายนก เพราะการทวยรนหลงใหลคลงไคลวตถ จน

Ref. code: 25595508031092DBH

153

ท าใหวตถมชวตขนมาจรงๆ ถอไดวาเครอขายมความมนคงแขงแรงพอสมควรแลว ขณะทงานศกษา ดคาตนนกไมตางไปจากงานศกษาวยรนกบมอเตอรไซค กลาวคอ คน กบ สงของ นนมความสมพนธกนในทกพนทและเวลา จนท าใหดคาตเปรยบเสมอนสงมชวตในทศนะของชาวดคาทสตา แตจดวเคราะหอาจไมไดเนนหนกในเรองดงกลาว หากแตวามองในเรองของเครอขายแทน ทงน เครอขายดคาตนนมขนาดใหญ ตลอดจนองคประกอบทหลากหลาย (heterogeneity) ความสมพนธทเกดขนจงมหลายรปแบบ มทงทไปในทางเดยวกน และแยกออก เครอขายจงขบเคลอนกระบวนการกอรางสรางรปอยตลอดเวลา เพอเชอมประสานยดโยงความสมพนธใหคงอยในรปเดม ดวยเหตนปฏบตการทเกดขนในเครอขายดคาตจงมพลวต ด าเนนไปอยางมระบบ ไมไดพถพถนประณตเหมอนความสมพนธระหวาง วยรน กบ มอเตอรไซค หรอเปนรางแหของความสมพนธ (web of relation) ไมใชความสมพนธทเกดขนเปนคๆ โดยในงานวยรนกบมอเตอรไซคอาจไมพบกรณของกระบวนการแตกหกเปราะบางของความสมพนธใหเหนนก เนองจากทง วยรน และ มอเตอรไซค ไดหลอมรวมเปนหนงเดยวกนไปแลว ในทางตรงกนนขาม เมอความสมพนธของดคาตเกดการสนคลอน นนหมายความวามนจะสงอทธพลไปตอทศทางของเครอขายในระดบมหภาคไปดวย

ขณะเดยวกนผลการศกษาสะทอนใหเหนวาประวตศาสตรของรถดคาตไมไดถกปดตายไปกบกาลเวลา เรองราวตางๆในอดตยงถกใหความส าคญ เปนเรองราวทมจตวญาณ ไมมวนเสอมสลาย นานเขากตกผลกจนกลายเปน “ผกระท าการ (actor)” ของเครอขาย ในท านองเดยวกนรากฐานของระบบคณคาตามงานศกษาดนตรบล&แจส ของ นนทวฒน ฉตรอทย (2547) ไดกลาวไวในลกษณะเดยวกน คอ คณคาถอก าเนดจากรากฐานของอารมณความคด และจตวญญาณ สงเหลานกอรางสรางรปใหดคาตเปนวตถทมคา ราคาแพง จนกลายเปนสนคาของตลาดบน หรอถกมองวาสงสง นอกจากราคา คณคาเฃงนามธรรมภายใตความเปนดคาตกส งตามไปดวย มากกวานนยงสามารถอภปรายไดอกวา การซอรถดคาตมาขบขในชวตประจ าวนทวไป อาจเปนปฏบตการทไมคมคาเทาใดนก ดวยเหตนปฏบตการทางวฒนธรรมจงอบตขน เพอตอกย าคณคาของความเปนดคาต พรอมลากโยงเสนใยไปทวโลก ธ ารงครปของเครอขายของความไฮเอนดเชนนไปเรอยๆ สอดคลองกน อาจกลาวไดวา การบรโภคหรอการซอรถดคาตไมไดจบลงเพยงธรกรรมทางการเงน แตเปนจดเรมตนของ “ปฏบตการบางอยาง” เกดเปนกลมกอนทางวฒนธรรม คลายกบประเดน “ชมชนแฟน” ของงานเรองแฟนบอล ทมองวาแฟนบอลมกระบวนการบรโภคนอกสนาม สรางความเปนพวกเดยวกน ซงท าใหความสมพนธกระชบแนนมากขน

Ref. code: 25595508031092DBH

154

อยางไรกตามงานเรองแฟนบอลชใหเหนวา แมจะมกระบวนการผลตซ าและสานสมพนธของสมาชก แตปฏเสธไมไดวาในแตละชมชนแฟนนนมความแตกตางกน สบเนองมาจากการเชยรทมทไมเหมอนกน หรอชนชอบสไตลผเลนทแตกตางกน เปนไปไดทปฏบตการของแฟนบอลแตละทมจะไมเหมอนกนไปตามไปดวย หากมองในรปของเครอขาย อาจมองอกแงวาเปนเครอขายท ออนแอเปราะบาง ไมมจดประสานยดโยงความสมพนธระหวางกน ซงแตกตางจากเครอ ขายดคาตทองคประกอบเกอบทงหมดมความส าคญไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ รวมกนรกษารปของความเปนดคาต เครอขายจงมนคงแขงแรง แมวาจะมบางสวนทลดทอนยอนแยงอยบาง แตเครอขายกมกระบวนการหลอมเหลอองคประกอบใหเขารปอกครง อกประเดนคอ งานเรองแฟนบอลเนนหนกใหส าคญกบวฒนธรรมการมสวนรวมของแฟนบอล ในทางตรงกนขามทดคาตมองวาปฏบตการรวมนนเปนเรองทเกดขนตลอดเวลา ไมมแยกวา ในสนาม-นอกสนาม ผผลตขนแรก-ผผลตขนทสอง ทกหวงกาลเทศะผกระท าการของดคาตลวนกอรางสรางรปเครอขายโดยอตโนมต เรมตงแตปฏบตการในระดบทวไประหวางคนกบสงของ เชน การขรถ การใสเสอดคาต การแตงรถ หรอระหวางคนดวยกนเอง ทงการมทตง การออกทรป หรอแมกระทงบงเอญขรถสวนกนบนทองถนน ไมวาจะขรถรนใด ความสมพนธกสามารถเกดขนได

จากค าอภปรายจะเหนไดวา กระบวนการบรโภคของดคาตไมไดเนนหนกไปทตว “คน” หรอ “สงของ” แตจะมองถงภาพรวมของการบรโภค เรมตงแตกระบวนการทดคาตถอก าเนดขนมา โดยเฉพาะเรองราวทางประวตศาสตร ไมไดมองวา “คน” บรโภคเพอไลตามความหมายใดในตวรถดคาต แตมองยอนกลบไปวาความหมายเหลานนถอก าเนดมาอยางไร จงสามารถท าใหดคาตกลายเปนสงของหรอสนคาทมราคาแพง มวฒนธรรม และกลายเปนเครอขายทางวตถ ตลอดจนการมองไปถงการรกษารปของเครอขายใหไมแปรเปลยนไปตามกาลเวลา ซงผลการศกษาไดสะทอนให เหนวาเครอขายดคาตกอรางสรางรปผานรางแหความสมพนธขององคประกอบตางๆ สอดคลองกนทงานเรอง วยรนกบรถมอเตอรไซค ไดชใหเหนวา โลกทเปลยนวตถเปนสงทมชวตชวานน เกดจากความสมพนธระหวางคนกบสงของ รวมไปถงผผลตรถมอเตอรไซคกมสวนในการสรางโลกสองลอของวยรน สรางเวทแหงวฒนธรรมใหชวตทผกตดกบวตถนไดโลดแลน ซงมความละมายคลายคลงกบงานศกษารถดคาต ทหลายๆสวนมบทบาทในการกอรางสรางเครอขายขนมา ทวาชดของความสมพนธทปรากฎในผลการศกษางานดคาตอาจมความหลากหลาย โยงใยไปมาและมความซบซอนมากกวา ไมไดจ ากดความสมพนธอยทคนกบสงของเพยงอยางเดยว ตลอดจนมองวาคนไมไดเปนสงทท าใหสงของมชวตขนมา แตมองวาสงของมชวตในตวมนเองอยแลว รวมถงมความสามารถในการ “กระท า” เพอกอรางสรางเครอขายไดเชนเดยวกบคน ยกตวอยางในกรณทวยรนแตงตว แตงรถ เพอ

Ref. code: 25595508031092DBH

155

สะทอนตวตน (self) ของตวเอง ในทางตรงกนขามทเสอยดสกรนโลโก “DUCATI” มอทธพลท าให (affect) “คน”อยากสวมใส รปธรรมทไดคอการผลตซ าวฒนธรรมดคาต เครอขายดคาตจงถกเสรมแกรงตามไปดวย 5.1.2 ดคาต - คณคาและความหมาย

“ดคาตคอศลปะสองลอ” เปนค าทไดยนกนอยบอยครง ซงหากมองในแงรถหร หรอรถไฮเอนด ทไมไดเนนอรรถประโยชนการใชงาน แตเนนในเรองคณคาความหมายและสนทรยศาสตร อาจมความคลายกบงานศกษา รถยนตแบบสดยอดยานยนต (supercar) ของ ธญญา เทยนศรยกานนท (2550) โดยเฉพาะในเรองอารมณความรสกของต คววตถ กลาวคอ ในความหมายตรง (cannotation) ดคาต คอ สดยอดรถมอเตอรไซคสมรรถนะสง สามารถเคนก าลงไดมากกวารถมอเตอรไซคทวไป ขณะทความหมายแฝง (denotation) ดคาตจะมความเกยวของกบเรองของอารมณความรสกลวนๆ เปนตนวา รถหร รถราคาแพง หรอ ดคาต กคอ ดคาต เปนเหมอนความฝนทหวานหอม หรหราไฮโซ ราวกบศลปะทหลดออกมาจากแกลอร ซงมความคลายกบงานรถยนตแบบสดยอดยานยนต ในแงทวา ความหมายเหลานถกบรรจอยในตวสงของอยแลว แตแตกตางกนตรงท งานศกษารถดคาตมการอธบายวาความหมายเหลานนมนถกสรางมาอยางไร ในทางตรงกนขามทงานศกษารถยนแบบสดยอดยานยนตน าเสนอความหมายเบดเสรจทแฝงฝงอยในวตถมากอนแลว อยางไรกตาม ความนาสนใจของงานศกษารถยนแบบสดยอดยานยนตทสามารถน ามาวเคราะหรวมกบงานศกษารถดคาตได อยทการกลาวถงแหลงก าเนดของตราสนคา (country-of-origin) โดยมการน าเสนอวา รถซปเปอรคาร มคณคาและราคาสงไดเพราะถนฐานก าเนดของมนมาจากประเทศอตาล ซงในแงของรถดคาตกเชนเดยวกน เนองจากบรษทดคาตแมอยทประเทศอตาล ทวาเหตผลเพยงเทานอาจไมมน าหนกพอทจะสรปวา เพราะประเทศอตาล หรออะไรกไดทเปนอตาลสามารถท าใหรถทกประเภทมราคาแพง แตถาหากวเคราะหประวตศาสตรเรองราวของประเทศอตาลอาจพบขอสนบสนนทเปนไปไดในเรองดงกลาว นนกเพราะวา ในชวงปลายครสตศตวรรษท 14 ครงหนงอตาลเคยเปนดนแดนแห งยคสมยฟนฟศลปวทยา ( Italian Renaissance) หรอเปนยคแหงการ “เกดใหม (rinascimento)” (ยคศลปะวทยาในอตาล, ม.ป.ป) จตรกรรม สถาปตยกรรมหรอวรรณกรรมของชนชนสงอบตขน และไดแผขยายออกไปสดนแดนอนๆในทวปยโรปมากมาย ปรากฎการณนเองทเชอมโยงให “สงของ” ทผลตจากประเทศอตาลรบวฒนธรรมความสงสงยคดงกลาว กลาวคอ แมยคสมยจะเปลยนผานหลายศตวรรษแตวฒนธรรมความหรหรา ศลปะทมคาสงสง ซงปรากฎบน “สงของ” ของประเทศอตาลกยงไมเสอมคลาย ดงนนไมวารถยนตแบบสดยอดยานยนต อยางเชน เฟอราร หรอลมโบรกน หรอรถมอเตอรไซคอยางรถดคาต ซงจดวาเปนสงของทผลตจากประเทศ

Ref. code: 25595508031092DBH

156

อตาล จงไดรบคณคาความหมายทสงสง ตลอดจนเปนศลปะทหรหราไฮโซดวยกนทงหมด นอกจากนจกรยานคนแรกของดคาต หรอ “คตโชะโล (Cucciolo)” ซงมนยความหมายวา “สตวทเพงเกดขนใหม” พองตองกนกบกบวา “Rinascimento” ซงแปลวา “เกดใหม” เหมอนกน จงเปนไปไดทดคาตตองการสะทอนภาพใหเชอมโยงกบยคสมยดงกลาว

ประวตศาสตรในยคศลปวทยาอนเลอคาของประเทศอตาล เปนอกผกระท าการหนงทท าใหเครอขายดคาตยงใหญ ในฐานะวฒนธรรมทางวตถทมความไฮเอนด ในทางตรงกนขามรถดคาตกเปนผกระท าการรวมสมยทท าใหเครอขายประเทศอตาล ในแงของการเปนประเทศทมอา รยวฒนธรรมอนสงสงคงรปอยได ดคาตจงมบทบาทในแงของการ “work on the world” กลาวคอ ไมไดกระท าการภายในเครอขายตวเองเทานน แตยงสงอทธพลไปนอกเครอขาย หรอในแตละปฏบตการบนโลกใบน

คณคาและความหมายทไดมาจากการครอบครองรถดคาตเปรยบเสมอนของสมนาคณ เชนเดยวกบงานศกษารถฮารเลย เดวดสน ของ พชรตน ไชยโรจนรตน ซงน าเสนอวาการขฮารเลยเปรยบเสมอนการเปดโลกแหงอสรภาพ ไดเพอนฝง ไดเจอสงทแปลกใหมและทาทาย กอเกดวฒนธรรมคนรกสองลอ เปนของแถมทคมคากบราคาทเสยไป ในท านองเดยวกนการซอรถดคาตไมไดเปนเพยงการซอรถบกไบคทวๆไป แตเปนการซอต านาน ซงศลปะวฒนธรรมอนเลอคาของประเทศอตาลกวาหลายศตวรรษ อกแงหนงคอการสะทอนถงรสนยมของผใช ในแงของผบรโภคตลาดบน ประกอบกบตอกย าปฏบตการของความเปนชาย ยกตวอยางเชน การมทตง Hook-up สอดคลองกบภาพของความหาวหาญทไดจากการขฮารเลย หรอการท าฝนของลกผชายใหเปนจรง ดวยการไดครอบครองรถดคาต ทกๆสงทปจเจกใฝหาถกบรรจไวในรถมอเตอรไซคคนเดยว เพราะฉะนนไมวาราคาจะสงเทาใด ทายทสดปจเจกกจะบรโภคมนอยด ในแงคขนานกนเมอเครอขายของวตถถอก าเนดขน และคงรปรางแลว ล าดบตอไปคอการธ ารงครกษาใหรปเครอขายนนมความมนคงแขงแรงซงในเครอขายดคาตกคอการสรางความสมพนธผานปฏบตการทางวฒนธรรมในรปแบบตางๆนนเอง

5.1.3 ดคาต กบ งานศกษาเครอขายผกระท าการ ความสมพนธของรางแหเสนใย (web of relation) ภายใตเครอขายดคาต มความ

หลากหลายของผกระท าการและองคประกอบ (heterogeneity) เชนเดยวกบรปแบบเหมอนกบความสมพนธของงานศกษาความยงใหญของหลยส ปาสเตอร (Louis Pasteur) ผคดคนวคซนปองกนโรคแอนแทรค (anthrax) ซงประเดนหลกของงาน Latour เสนอไววา หลย ปาสเตอร ยงใหญไดกเพราะความสมพนธขององคประกอบตางทเกยวของ ทงฟารม หองแลป ผเชยวชาญ วคซน สตวแพทย เครอขายของหลยปาสเตอรไมไดเกดขนจากตวของเขาเพยงคนเดยว ประเดนนมความ

Ref. code: 25595508031092DBH

157

คลายคลงกบงานศกษาดคาต เดมทหลายคนอาจเขาใจวาทดคาตกลายเปนสดยอดสองลอไดกเพราะ “ความเปนดคาต” ในตวของมนเอง แตหากวเคราะหเจาะลกแลวภายใตค าวา “ความเปนดคาต” จะพบวา ความเปนดคาตไมไดผดขนมาลอยๆ แตเปนรปธรรมทม กระบวนการเชอมโยงรางแหความสมพนธของผกระท าการและองคประกอบทหลากหลาย มากกวานนแตละองคประกอบกยงมสญญะ (material semiotic) ทแตกตางกนไป เปนฟงกชนในระดบยอยๆ เชน แรมแอรดเซล ในทางอรรถประโยชนการใชงาน คอชนสวนปดชองระบายลม แตในแงของสญญะ แรมแอรดเซลเปนตวแทนของยหอเสอผาทชอวา ดเซล (Diesel) เปนเสอผาของผชาย ถกน ามาผสมผสานกบความเปนดคาต เพมคณคา สรางความหมายความเปนชายมากขน นอกจากนนแรมแอรดเซล ยงสะทอนถง ความกลา ความเปนหนง เนองจากมการสลกค าวา “only brave heart” บนชนสวนดวย อยางไรกตาม แมวาชวงแรกแตละองคประกอบของความสมพนธภายใตเครอขายหนงๆ ไมไดมลกษณะทราบเรยบ แตมนมระดบชน มความลกลน ผดฝงผดฝา แตทายทสดความสมพนธดงกลาวจะขยบปรบเปลยน “translation” เขาหากนอยด ยกตวอยางเชน รถดคาตคนไหนทตดตงแรมแอรดเซลจะถกมองวาขลง ใหอารมณความเปนดคาตไดอยางแทจรง แมวาแรมแอรดเซลนนเดมทจะเปนอะไหลชนสวนจากรถรนอนกตาม เฉกเชนกบการคดคนวคซนของหลยปาสเตอร ทในแตละองคประกอบนนมความหมาย เชนตวอยางทไดน าเสนอไว ฟารมววนอกจากเปนสถานทเลยงสตว ยงเปนหองแลปของหลยปาสเตอร ในการคดคนวคซนอกดวย กลาวอกนยหนง คอ ทกๆสรรพสงทอยภายใตเครอขายนนลวนแลวแตเปนองคประกอบส าคญในการกอรางสรางรปเครอขายโดยทงสน

นอกจากการวเคราะหสญญะภายในตววตถ ทมสวนส าคญในการสราง (semiotic relationality) อกประเดนหนงทนาสนใจคอการคงรปของวตถทกหวงกาลเทศะ โดยในงานศกษาความยงใหญของประเทศโปรตเกส ของ Law (1986) น าเสนอวา เปนสงทเรยกวา “immutable mobile” คลายกบเปนสญญะทางวตถ แตความพเศษคอ การเปนสญญะทไมเสอมสลายไปตามกาลเวลา ซงในงานของ Law อธบายไววา “เรอ” สะทอนนยเชงอ านาจ ท าใหโปรตเกสกลายเปนมหาอ านาจ คงความหมายในทกๆบรบท ในท านองเดยวกนกบงานศกษาดคาต แตตางกนตรงท immutable mobile ของดคาตนนมหลายประเภท และไมไดจ ากดอยทสงของ “คน” กสามารถเปน immutable mobile ไดเชนเดยวกน ยกตวอยางเชน พอลสมารท และ ดอกเตอรท ผทเปนเหมอนบดาของรถดคาต แมวาเวลาเปลยนผานแตทงสองกยงมลมหายใจ สะทอนความยงใหญในอดตไดจวบจนปจจบน ตลอดจนเครองยนตเดสโมโดรมค หรอคลตชแหง กบการคงไวซงการเปนสดยอดเครองยนต และชนสวนอะไหลทมความโดดเดนสวยงาม ราวกบศลปะในคราบสองลอ ในทนอาจมองไปถงกรณของปฏมากรรม August Rodin ศนยรวมของมโนธรรม ความเปนปกแผน และไอคอนใน

Ref. code: 25595508031092DBH

158

เชงวตถ กลาวคอ ผกระท าการทงคนและสงของทกลาวขางตนนนกท าหนาทเหมอนปฏมากรรม เปนตวแทนของมโนธรรมรวม เมอผใชรถดคาตมการปฏสมพนธดวยจะเกดอารมณความรสกรวม ซมซบถงความยงใหญของดคาต แตผลการศกษารถดคาตมความนาสนใจตรงทวา ผใชรถดคาตไมไดมองวาตนเปนเพยงผทซมซบความยงใหญเหลานน แตตนเปนสวนหนงของความยงใหญเหลานนดวย ยกตวอยางกรณ “ดคาทสตา (Ducatista)” ทสะทอนใหเหนวา ผใชรถไมไดเปน “สวนหนง” ของเครอขาย แตเปน “องคประกอบ” หรอเปนอนหนงอนเดยวกนกบเครอขาย และมความส าคญไมนอยไปวาผกระท าการทกลาวอางเลย

สอดคลองกน ในงานศกษา หอยเชลล คน และพนท ของ Callon (1986) เสนอไววา เดมทองคประกอบตางๆ ทง คน และสงของ ยงไมมความสมพนธรวมกน กระทงคนไดกระท า (act) รงสรรคสงของขน ในทางกลบกนสงของกกระท ากลบกบคน กอรางสรางรป (shape) จนเกดเปนเครอขายขนมา อยางไรกตามเครอขายดงกลาวนนยงมความลกลน ปะตดปะตอ ท าใหเครอขายสรางฟงกชนของการ “translation” ขยบปรบเปลยนใหความสมพนธในทกๆรางแหนนสอดรบสอดประสานกน เชนเดยวกบงานการจบปลาแซลมอนของ ของ Law และ Singleton (2012) ทน าเสนอความหลากหลายของผกระท าการภายใตเครอขาย โดยแตละผกระท าการไดสรางความสมพนธทสมมาตร (symmetry) เพอรกษาระดบความสมพนธใหอยในภาวะปกต ยกตวอยางเชน การเพาะพนธลกหอยเชลลของนกวทยาศาสตรในหองแลป จงตองก าหนดเขตหามลากอวนหอยเชลล ขอความรวมมอใหชาวประมงงดจบหอยเชลลในบรเวณดงกลาว หรอการควบคมกระบวนการการจบปลาแซลมอน ทงเรองระยะเวลา คาออกซเจนในน า เพอใหไดผลผลตทตรงตามความตองการของตลาด และในงานดคาต ในแงของความสมพนธทโยงใยไปมาอยางซบซอนของ คน - ผใชรถดคาต ดคาตในฐานะผกระท าการ - คน หรอ คววามสมพนธระหวางคนดวยกนเอง แตละเครอขายมกระบวนการจดการความสมพนธใหอยในรปทเหมาะสม อยางไรกตามอาจมบางองคประกอบทแตกแถว หรอเกดการ “disorder” ขน ยกตวอยางในกระณชาวประมงผดค าพด รกล าลากอวนในเขตหามจบสตวน า ท าใหระบบนเวศเสยหาย และในแตละสวนยอยของความสมพนธ เชน เมอลกหอยเชลลถกชาวประมงจบไปขายจนหมดสน หอยเชลรนตอไปจะไมถอก าเนดขน นกวทยาศาสตรตองคนควาหาวธพฒนาสายพนธขนมาใหม ขณะทผรบผดชอบควบคมดแลกฎหมายกตองออกมาตรการใหเขมงวดมากขน โดยบทสรปของปฏบตการน ชาวประมงเองทจะตองเผชญชะตากรรมกบรายไดทหายไป หรอกรณภาวะการขาดออกซเจนของปลาแซลมอน ปลาตายเพมขน ยอดทสงขายตลาดนอยลง ผจบขาดรายได ผขายกขาดรายได ตลอดจนผบรโภคกไมมปลาแซลมอนรบประทาน รวมถงกรณรถดคาต จากผลการศกษากรณรถดคาตยงคงมปญหาความรอนจากการเปนรถยโรป ไม

Ref. code: 25595508031092DBH

159

เหมาะทจะน ามาใชในประเทศไทย ซงเปนประเทศทมอากาศรอนจดอยแลว โดยเมอรถเกดความรอน อยางแรก คอ การท างานของรถจะถกกบดบลง ไมวาขณะนนจะขรถอยหรอจะจอดตดไฟแดง ซงเสยงตอการเกดอบตเหตเปนอยางมาก เชนเดยวกนความรอนอาจท าใหระบบไฟฟาขดของ เครองยนตเสยหายตองน าไปซอม ผใชรถดคาตจงขาดโอกาสในการขบข เสยงทงเงน เวลา และความร สกทดตอรถดคาต เมอปญหานเกดขนอยางซ าไปซ ามา ทายทสดผใชรถอาจขายรถทง ตดขาดความสมพนธทจะเกดขนทงหวงเวลาของปฏบตการระหวาง คน-สงของ ไมมการขรถในชวตประจ าวนอกตอไป รวมถง สงของ-คน อปกรณ เสอผาหนาผม สงของทมอทธพลตอการบงการทางรางกายกไรซงอ านาจ ตลอดจน คน-คน ไมมกระบวนการปฏสงสรรคเกดขนอกตอไป ผลสดทายบรษทจะขาดรายได ทงเรองคาซอม คาดแลและคาอะไหล และเมอปญหาถกผลตซ า ในอนาคตรถดคาตกจะไมไดมความยงใหญอกตอไป บรษทขาดรายไดจากการขายรถใหม เครอขายเกดความสนคลอน แตกหกเสอมสลายไปใน เครอขายจงตองสรางกระบวนการบางอยางในการประคบประคองและคงรปไวอกครง

5.2 อภปรายผลการศกษา

ในสวนของการอภปรายผลการศกษา ผศกษาแบงประเดนทใชในการอภปราย รวมถงสรางขอถกเถยงเชงวชาการ ออกเปน 4 ประเดน ดงน

ประเดนแรก - ผกระท าการทหลากหลายภายใตเครอขายดคาต จากผลการศกษาจะเหนไดวา กระบวนการกอรางสรางรป (shape) เครอขายดคาต เกดจากความสมพนธขององคประกอบหลากหลายชนด เปนทง สงมชวต - ไมมชวต คน - สงของ ถงแมจะมลกษณะทางกายภาพ ฟงกชนตางกน แตทายทสดองคประกอบทกอยางกโคจรมาเจอ รวมกนสรางเครอขายดคาตขนมา ทงน บทบาทของแตละองคประกอบนนจะอยในระดบทเทากน (translation) ไมมสงใดส าคญเหนอกวากน ถงแมบางองคประกอบจะมความแตกตางกนคอนขางมาก เชน สงมชวต (human) เชน ดคาทสตา เจาของรานบกไบค เจาหนาทศนยดคาต หรอ สงทไมมชวต (non-human) เชน คลตชแหง ทอไอเสย ของแตงประเภทตางๆ ทายทสดแลวเมอตองมาอยภายใตเครอขาย องคประกอบเหลานนจะเลอนขยบปรบตวใหมระดบเทากน โดย “ความเทาเทยมกน” อาจเปนไปไดในเรองของฟงกชน ซงอธบายไดวา ทกองคประกอบมฟงกชนในแบบฉบบของตวเอง คนกมหนาทเปนผใชงาน หรอสรางสายใยความสมพนธ ขณะเดยวกนสงของกมหนาทเฉพาะ อาท ทอไอเสย ท าหนาทดกไอด

Ref. code: 25595508031092DBH

160

ปลอยไอเสยออกจากรถ สายพานท าหนาทขบเคลอนเครองยนต ทกองคประกอบจงมความเทาเทยมและมความส าคญตอเครอขายโดยทงสน

ในท านองเดยวกนนอกจากฟงกชนคณลกษณะทางกายภาพหรอตามแบบวถเฉพาะขององคประกอบนนๆแลว ขอคนพบยงช ให เหนวา ยงม ฟงกชน อนๆทแทรกแทรงแฝงฝงอย ในองคประกอบเหลานนดวย โดยบรบทนรปธรรมทชดเจนสะทอนผาน สงของ เปนหลก ยกตวอยางเชน คลตชแหงนอกจากเปนระบบขบเคลอนเครองยนตแลว ยงใหรปธรรมของความสวยงามของเครองยนตรถดคาต เปรยบเสมอนศลปะในเครองจกรกล เปนสญญะทางวตถ (material semiotic) ทสะทอนใหเหนถงความยงใหญของดคาตในอดต ท าใหนกถงผทคดคนประดษฐ ผทใชงาน หรอทมความเกยวของกบมน อยางไรกตามในงานของ เกยวกบเรองของความหมายทวตถใชสงสารเชอมโยงกบผ ใช (users) ซ งมความคลายคลงในท านองท วา “ความหมาย” ในแงหน งกม “ฟงกชน” ผสมผสานอยดวย ยกตวอยางเชน คณคาความหมายของพระสมเดจ คอ พระทหายากและมราคาแพง ผทบชาหรอมไวในครอบครองหรอ จงกลายเปนคนทดมฐานะ เปนตน ในทนวตถสงตอความหมายใหกบ “คน” โดยคนถกใหความส าคญในแงของการเปนผรบ ไมไดอยในบรบทของผสรางวตถ ตลอดจนวตถกไมไดมความสมพนธอนลกซงกบคน ในทางตรงกนขามทกรณของรถดคาต ทกสงทกอยางสอดรบสอดประสาน สญญะ คณคาหรอความหมาย เปนสงทคนกบวตถรวมกนสราง ไมไดเก ดจากฝายใดฝายหนง หรอไมมเสนแบงระหวางผสง-ผรบ

การศกษารถดคาตดวยแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) ลบลางอคตทวา มนษยเปนผสรางทกอยางขนมา อาจเปนทยอมรบไดวารถดคาตเปนวตถทมนษยหรอคนประดษฐขนมา เพราะฉะนนมนษยจงควรมอภสทธในการกระท า (act for) อกแงคอควรจะมบทบาทตอเครอขายมากทสด แตหากมองลกลงไปอกในเรองของเครอขายทมลกษณะเปนนามธรรม ตลอดจนมขอบเขตทกวางใหญไพศาลครอบคลมทกพนทและหวงกาลเทศะ เปนทงการ work in มฟงกชนภายในเครอขาย และ work on สรางแรงกระเพอมตอวถชวตมนษย ซงเกดภายในหลงจากรถดคาตไดถอก าเนดขนบนโลกนสกระยะหนงแลว จงเปนไปไดยากทมนษยจะสามารถสรรคสรางสงเหลานนขนมาไดดวยตวเอง สอดคลองกบขอคนพบทวา เครอขายดคาตเกดขนไดเพราะผ กระท าการทหลากหลายรวมกนกอรางสรางรปขนมา ทง คน และ สงของ แตกแยกยอยออกไปนบไมถวน ภายใตฐานคดทวา ทกสรรพสงสามารถเปนผกระท าการของเครอขายได กลาวคอ สามารถเปนไดทงสงทท าใหเครอขายดคาต... (affect) หรอถกท าให... (be affected) ซงมความคลายกบงานศกษาความยงใหญของหลยปาสเตอร (Latour, 1988) ในบทของการทบทวนวรรณกรรม ทสะทอนใหเหนวาความยงใหญของหลยปาสเตอรเกดจากทกสรรพสงกอรางสรางรป (shape) รวมกน ไมไดเกดขนจาก

Ref. code: 25595508031092DBH

161

“หลย ปาสเตอร” เพยงผเดยว แตหากวเคราะหตามแนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) โดยเฉพาะทศนะของ Gell (1988) อาจอภปรายวา “คน” ในฐานะผสรางรถดคาตขนมาเปนผกระท าการขนแรก (primary agent) โดยพลวตรของความสมพนธทไมมจดสนสดนนไดปลดลอคผกระท าการขนทสอง (secondary agent) ขนมา ยกตวอยางเชน ดอกเตอร ท สรางเครองยนตเดสโมโดรมคขนมา ในทนดอกเตอร ทเปนผกระท าการขนแรก แตวาหลงจากนนเครองยนตดงกลาวไดสรางชอเสยง กลายเปนไอคอนของรถดคาต สรางวรบรษทช อพอล สมารท นกแขงไรพายทกลายเปนอกหนงผกระท าการของเครอขายดคาต และไมนานนกกลมดคาเทยน หรอ ดคาทสตา กเปนทรจกไปทวโลก เครองยนตเดสโมจงเปรยบเสมอนผกระท าการขนทสอง ทวาการสถาปนาผกระท าการไมไดจบลงเพยงขนทสองตามท Gell ไดเสนอไว แตยงด าเนนตอไปเรอยๆ

ประเดนทสอง - วฎจกรแหงการหลอมรวม สบเนองจากการท เครอขายดคาตมกระบวนการธ ารงครกษาตวเองใหคงอยทกยคทกสมย ตงแตแรกทรถดคาตถอก าเนดขนมาองคประกอบตางๆมความกระจดกระจาย ยงไมถอวาเปนเครอขาย แตภายหลงกลไกตางๆกทยอยถอก าเนดขนมา เชน ดอกเตอร ท พอล สมารท เดสโมโดรมค สงเหลานหลอมรวม (assemble) ใหดคาตมเอกภาพ ชน าแนวทางใหไปในท านองเดยวกน กระทงกลายเปนเครอขายดคาตทมอตลกษณในเรองความสวยงามทโดดเดนไมเหมอนใคร ความไฮเอนด ตลอดจนจาวแหงสองลอ ทเตมไปดวยปฏบตการทางวฒนธรรมมากมาย

ถงจะยงใหญเพยงใดกมวนแตกสลายได เมอถงระยะหนงทสมาชกของเครอขายมจ านวนทมากลนจนเกนจะควบคมได ความสเปะสะปะ ผดฝงผดฝา หรอปะตดปะตอ จงเกดขน อาท เรองของสงของ - รถยโรปเมอน ามาใชในประเทศไทยมกจะมปญหา เรองของคน - การชวงชงความเปนหนงของกลมยอยภายในเครอขาย ผานการแตงรถ หรอการจ าแนกแยกแยะ “คนใน” ในฐานะสมาชกของเครอขายดคาตออกนอกเครอขาย เชนเดยวกบการทบทวนวรรณกรรม งานศกษาหอยเชลล (Callon, 1986) ทสะทอนใหเหนถง การทรางแหความสมพนธถก “แกออก” ดวยการผดค าสญญาของชาวประมงเขาไปลากอวนในพนทตองหาม จนเกดผลกระทบตอเครอขายความสมพนธเปนทอดๆ สงเหลาสรางจดดางพลอย หรอความลดทอนยอนแยง ความสมพนธทเคยเหนยวแนนถกแยกออก (disassemble) เครอขายดคาตจงเกดการสนคลอน และอยางยงกบปจจบนทรางแหเสนใยเกดความเปราะบางเพมมากขน จงเปนไปไดทอนาคตเครอขายอาจจะสญเสยรปรางในทสด

อยางไรกตามเครอขายกไมไดปลอยใหเหตการณดงกลาวเรอรง ยงคงสรางกลไกใหมๆมารองรบเสมอ โดยเฉพาะปฏบตการทางวฒนธรรมทมความเขมขนและถขน จนท าใหความสมพนธกลบมารวมกนใหม (reassemble) อกครง ถงแมจะไมครอบคลมทกความสมพนธ แตกสามารถสราง

Ref. code: 25595508031092DBH

162

ความเปนน าหนงน าใจเดยวกน เปดพนทใหผสรางเครอขายในตอนแรก (มนษย) มโอกาสปฏสมพนธกนมาขน กอปรกบสวนอนๆทมอ านาจชอบธรรม หรอเปนอกสวนหลกในการขบเคลอนเครอขาย เชน บรษทดคาตกออกมารวมฏบตการฟนฟกบเขาดวย ซงเปนไปไดวาท “คน” กลบมามบทบาทส าคญอกครง เพราะเครอขายดคาตจะเหอดแหงตายซากทนทถาไมมคนคอยขบเคลอน ไมวาอยางไรกตาม คนคอลมหายใจของเครอขายดคาต เพราะฉะนนกระบวนการหลอมรวมเขามาใหมจงใหความส าคญกบคนเปนหลก ประเดนทสาม - การมอยของโลกดคาต กบ โลกแหงความจรง หากช าแหละเครอขายดคาตออกมาแบบสวนๆจะพบวา องคประกอบทงหลายกคอเครอขายของตวมนเอง (network-itself) อยางเชน “คน” กบเครอขายของชวตมนษย นอกเหนอจากเรองดคาตแลวกประกอบไปดวย อาชพ ทรพยสน คนรก ครอบครว วถชวต หรอแมกระทงงานวจยในระดบมหาบณฑตกเปนหนงในองคประกอบและเปนผกระท าการของเครอขายชวตมนษยดวยเชนกน และเมอคลคลายงานวจยในฐานะ “สงของ” กจะพบวางานวจยกมเครอขายในตวของมนเองดวยเชนกน อาท ผวจย คอมพวเตอร คยบอรด ต าราเรยน หรอผทรงคณวฒ เปนตน ซงองคประกอบเหลานไดกอรางสรางรป (shape) ใหเครอขายนนๆมเอกภาพหรอมความแตกตางในแบบฉบบของตวเอง เพอแสดงถงการด ารงอยบนโลกใบน หากพดถงเครอขายในระดบมหภาพ อาจมองยอนไปถงงานศกษาประเทศโปรตเกสของ Law (1986) ซงสะทอนใหเหนอยางชดเจนวา ประเทศโปรตเกสไมสามารถกลายเปนมหาอ านาจของโลกโดยล าพงได กลาวคอคอตองอาศยองคประกอบทหลากหลาย (heterogeneity) ทตงรกรากอาศยอยบนโลกใบนในการกอรางสรางรปขนมา เชนเดยวกบดคาตทม “โลก” หรอ “เครอขาย” เปนของตนเองเพอยนยนการด ารงอยและอาศยอย (dwelling) บนโลกใบน กลาวคอ มชาตพนธท เปนรปธรรม ทงเรองของวถการด ารงอย ขนบธรรมเนยม สมาชก วฒนธรรมและอารยะ องคประกอบดงกลาวประสานความสมพนธ จนท าใหเครอขายดคาตมความแขงแรง อยยงคงกระพนธรวม 90 ป ในทางกลบกนอาจถกตงขอสงเกตวา เครอขายดคาตทตงรกรากอาศยอยบนโลกน จรงๆแลวอยไปท าไม มความจ าเปนตองอยหรอไม โดยเฉพาะถามนอยบนโลกใบนแลวมนสงผลอะไรกบเครอขายหรอองคประกอบอนทไมไดอยในเครอขายบาง อยางไรกตามส าหรบประเดนนผศกษามองวา การมอยของเครอขายดคาตสะทอนใหเหนถงระบบของคณคาในวตถหรอสงของตางๆ ซงเหนไดจากความยงใหญของเครอขายดคาตทแมวาคนจะมความส าคญทสด แตถาหากไมมเครองยนตเดสโมโดรมค คลตชแหง โซเชยลมเดย การมทตง หรอการออกทรป เหนทวาความแขงแรงยงใหญทวา จะไมคงทนถาวรหรอไมอาจด ารงอยได ปรากฎการณเหลานชใหเหนวา คานยมความเชอ หรอมายาคต

Ref. code: 25595508031092DBH

163

ตางๆบนโลกใบนมนมทมาทไป ไมไดเกดขนเองโดยธรรมชาต เฉกเชนรถดคาต การยกยองเชดชรถดคาตใหเปนสดยอดสองลอ มความไฮโซหรหรา ไมไดเกดจากคณสมบตของรถดคาตอยางเดยว แตมนคอทกสรรพสงทหลอหลอมใหรถดคาตยงใหญจนกลายเปนสดยอดสองลอขนมาได ในทางตรงกนขามหากวเคราะหถงเครอขายสนคาไฮเอนดประเภทอน อาท ของใชแบรนดเนม เปนตนวา เสอผา กระเปา รองเทา อาจเกดขอสงเกตทวา เอกลกษณความโดดเดน ความไฮเอนด หรหราและไฮโซ ทกลายเปนคานยมฝงแนนในสงคมไทยนน เกดจากองคประกอบหลายๆอยางรวมกน กลาวคอ มรปธรรมกระบวนการกอรางสรางรปของขององคประกอบภายในเครอขายอยางชดเจน ทรงคณคากบราคาทตองเสยไป หรอเปนเพยงมายาคต คานยม ทลอกเลยนแบบกนมาเปนทอดๆเทานนเอง

ประเดนทส - ไอคอนแหงวงการสองลอ กบ การสงตอความยงใหญ “ดคาตเปรยบดงเฟอรารสองลอ” กลายเปนค าทคนเคย ซงมทมาจากความยงใหญของเครอขายดคาต โดยทความยงใหญดงกลาวเกดขนไดเพราะผกระท าการตางๆรวมกอรางสรางรป เชอมประสานความสมพนธระหวางกน ทงน ผกระท าการบางอยางอาจเกดจากผกระท าการอกอยาง กลาวคอความสมพนธสงถงกนเปนทอดๆ อยางแยกไมออก อยางเชน หากพดถงเครองยนตทมอตลกษณโดดเดนในเรองอตราก าลง รปทรง และเสยง จะนกถงถงเครองยนตเดสโม และเมอพจารณาตอจะพบวา เครองยนตเดสโมมความสมพนธกบดอกเตอร ท ผใหก าเนดเครองยนตนขนมา ไมตางไปจากความสมพนธกบ พอล สมารท นกแขงชอดงทใชเครองยนตเดสโม ซงถกออกแบบโดยดอกเตอร ท พชตชยในการแขงขนหลายรายการดวย จนท าใหพอล สมารท กลายเปนแรงบนดาลใจ สรางกลมดคาทสตาทมฐานสมาชกอยทวโลกใหมความเปนปกแผน (solidarity) หากเอยถงรถมอเตอรไซคสแดงทม เสยงเครองยนตอนเราใจ สไตลรถยโรป ใหกลนไอความหรจากอตาล กระบวนการทางความรสกนกคด ทงจตใจ (mind) กบ สงของ (things) จะเชอมโยงท าใหนกถงรถดคาตโดยทนท ซงประเดนนมความเกยวของกบงานของณฐนนท โปษกะบตร (2553) และ ธญญา เทยนศรยกานนท (2550) ทกลาวไวในเรองประเทศแหลงก าเนดสนคา (country of origin) ในท านองทวา เมอกลาวถงสดยอดรถซปเปอรคารจะนกถง เฟอรราร (Ferrari) ซงมถนก าเนดจากประเทศอตาล บรบทนรถเฟอรรารไดสรางความหมายแฝง (denotation) ใหประเทศอตาล ในแงของการเปนประเทศผผลตสดยอดแหงยานยนต ตนก าเนดของความเรวบนทองถนน ซงความหมายแฝงดงกลาวกถกสงผานมายงรถดคาตเนองจากรถดคาตถอก าเนดมาจากประเทศอตาล มนกเหมอนเฟอรรารสองลอ เพยงแตอยในคราบของมอเตอรไซค หรอเรยกไดวาเปนซปเปอรคารของมอเตอรไซค ในบรบทนอาจกลาวไดวาประเทศอตาลกเปนสวนหนงของผกระท าการ ถงแมจะไมมมบทบาททชดเจน แตความหมายท “ประเทศ

Ref. code: 25595508031092DBH

164

อตาล” ไดสรางและธ ารงคไว กสามารถสงตอความยงใหญ ท าใหรถดคาตกลายเปนเปนไอคอนของวงการสองลอในทกยคทกสมยไดเชนเดยวกน

5.3 ขอเสนอแนะของงานวจย งานศกษา ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ นบวาเปนปฐมฤกษของหลายๆเร องราว เรมตงแตการฉกแนวการศกษาออกจากกระแสวฒนธรรมปอบซงด าเนนมาถ งจดอมตวในแวดวงสงคมศาสตรแลว ดวยการศกษาวฒนธรรมทางวตถ มงวเคราะหวตถหรอสนคาทมความไฮเอนด หรออยในกลมวฒนธรรมเฉพาะ อาจมรปแบบทคลายกระบวนการบรโภคทางวฒนธรรมแบบรวมหม แตงานศกษาดคาตชใหเหนถงเครอขายทด ารงอยอยางมรปธรรม อนเกดจากความซอนทบซบซอนของความสมพนธของแตละองคประกอบ ทไมไดมทมาจาก “คน” เปนผกระท าเพยงอยางเดยว แตหมายรวมถงทกสงอยางบนโลกใบนรวมกนกระท า แมแตเรองของคณคาและความหมาย พธกรรมหรอการรวมกลม ในบางครงจะพบวา “คน” กลบไมไดเปนผรงสรรค แตเปน “ตววตถ” เองทเปนผสรางปรากฎการณใหเดนชดขนมา รถดคาตอาจถกเทยบเคยงกบ “สงมชวต” เชนเดยวกบงานของปนดดา แตสงทแตกตางคอบทบาทในฐานะสงมชวตทรถดคาตสามารถ “กระท า” ทกอยางไดเทยบเทากบคน ไมไดเปนเพยงสงของทแขงทอหรอกระดาง ตองรอใหคนเปนฝายกระท าแตเพยงผเดยว นอกจากนงานศกษารถดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถยงเปนงานชนแรกทมการใชแนวคดเครอขายผกระท าการ (Actor-Network Theory) และแนวคดรงสรรคและผกระท าการ (Art and Agency) เขามาวเคราะหอยางจรงจง เนองจากทผานมาทงสองแนวคดยงไมเปนทรจก หรอนยมในงานสงคมศาสตรของประเทศไทย อกทงยงคงมความคลมเครอในเชงทฤษฎ กลาวคอ ไม มจดวเคราะหทเปนแกนหลก ตลอดจนไมมระเบยบแบบแผน ไมปรากฎกรอบการวเคราะหทชดเจน อยางไรกตามแนวคดดงกลาวกลบเหมาะสมตอการน ามาวเคราะหในงานชนน เนองจากภาคสนามของการศกษาเครอขายดคาต ไมสามารถก าหนดหรอวางกรอบไดวาตองเรมจากจดไหนเปนล าดบแรก หรอจะไปสนสดทตรงไหน การใชอารมณและความรสกทกระตนเราความกระหายใครรน าทาง จงสามารถสะทอนขอมลเชงประจกษทมาจากฐานรากปฏบตการไดอยางแทจรง อกทงขอคนพบทไดยงมความกระจดกระจาย โดยอยในรปของ “กระบวนการ” ทยากตอการชชดไปถงรปธรรมหรอน าไปอางองตามชดความรของทฤษฎตางๆ ฉะนน ภาวะไรระเบยบแบบแผนของแนวคดทงสอง จงชวยอภปรายและเกบรายละเอยดขอมลดงกลาวได

Ref. code: 25595508031092DBH

165

ทายทสดงานดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถกอาจเปนงานแรกทไมสามารถเกบรายละเอยดของภาคสนามไดทงหมด เนองจากปฏบตการทเกดขนยงคงขบเคลอนด าเนนไป กอเกดเปนเรองราวประสบการณใหมๆอยางไมมทสนสด ยกตวอยางเชน ไมนานมานนกแขงทมดคาตทชอวา Nicky Hayden เกดอบตเหตจนท าใหเสยชวต ดคาทสตาทวโลกจงรวมไวอาลยดวยการจดกจกรรมระลกถง Hayden ในแงมมตางๆ ทงในโลกออนไลนโดยการตดแฮชแทก #RidenTheKentuckyKid ซงเปนฉายาของ Hayden หรอในโลกชวตจรงทมการมทตง รวมกจกรรมระลกถง Hayden ซงในประเทศไทยกมการจดมทตงดงกลาวดวยเชนกน จะเหนไดวา ปฏบตการทางวฒนธรรมทเกดขนภายใตเครอขายรถดคาตมความเปนพลวตรสง โดยทไมสามารถคาดเดารายละเอยดไดเลยวาจะออกมาในรปแบบไหน ขอจ ากดของงานศกษานจงมความเกยวของกบความรวมสมยของงานศกษา อาจกลาวไดวา เปนงานรวมสมยและลาสมยไปพรอมๆกน อยางไรกตามสงทผศกษาคาดหวงอาจไมใชการเตมเตมปฏบตการทจะขาดหายไปในอนาคต เนองจากงานชนนไดวเคราะหภาพรวมของเครอขายซงเปนองคประกอบหลกไปหมดแลว แตจะเปนเรองของการประยกตพลกแพลงแนวคดเชงสงคมศาสตรอนๆ เขามาวเคราะหปรากฎการณลกษณะน เพอตอยอดการศกษาว ตถใหมความหลากหลายมากยงขน

Ref. code: 25595508031092DBH

166

รายการอางอง

หนงสอ นพพร ประชากล. (2547). มายาคต. กรงเทพมหานคร : โครงการจดพมพคบไฟ. ปนดดา ช านาญสข. (2550). สองเรา: มอเตอรไซคกบการหลงใหลคลงไคลวตถในโลกของวยรนใน

การเดนทางของสนคาสมยใหม. กรงเทพมหานคร : ศนยมานษยวทยาสรธร (องคการมหาชน). อภชาต ลนตพงษ. (2557). Ducati Thailand. กรงเทพมหานคร : Cyberprint วทยานพนธ ณฐนนท โปษกะบตร. (2553). การรบรประเทศแหลงก าเนดสนคาตอทศนคตและความตงใจซอ

เสอผาแบรนดเนมไทย . (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร , คณะพาณชยศาสตรและการบญช, สาขาการบรหารการตลาด.

ธญญา เทยนศรยกานนท. (2550). การรบร และ แปลความหมายเชงสญญะ กบปจจยการเลอกของผใชสดยอดยานยนต (Supercar). (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรม

ศาสตร, คณะวารสารศาสตร, สาขาการบรหารสอสารมวลชน. นนทวฒน ฉตรอทย. (2547). ราน “Saxophone Pub & Restaurant”: รสชาตทางดนตรกบตวตน

และ พ น ท ท า งวฒ น ธรรม ขอ งค น เม อ ง . (ว ท ย าน พ น ธ ป รญ ญ าม ห าบ ณ ฑ ต ). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา, สาขาวชามานษยวทยา

พชรตน ไชยโรจนรตน. (2550). การเปดรบขอมลขาวสารของกลมผใชมอเตอรไซคฮารเลย เดวดสน. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและการสอสารมวลชน, สาขาการบรหารสอสารมวลชน.

วชรกร รตนกจ. (2550). พระเครอง : การสอสารกบการบรโภคเชงสญญะ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตร, สาขาการสอสารมวลชน.

วนย บญลอ. (2545). ทนทางวฒนธรรมและการชวงชงอ านาจเชงสญลกษณของชมชนชาวปกาเกอะญอ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยเชยงใหม, คณะศลปศาสตร, สาขาวชาการพฒนาสงคม

Ref. code: 25595508031092DBH

167

อมพกา มรนดา. (2556). การจดโปรแกรมการทองเทยวและประสบการณการทองเทยวส าหรบนกทองเทยวทใชรถจกรยานยนตบกไบคเปนพาหนะ . (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). วทยาลยนวตกรรม มหาวทยาลยธรรมศาสตร, สาขาวชานวตกรรมบรการ

บทความวารสาร รงนภา ยรรยงเกษมสข. (2556). มโนทศนชนชนและทน ของ ปแอร บรดเออ. วารสารเศรษฐศาสตร

การเมองบรพา, 2(1) อาจนต ทองอยคง. (2555). “เปนแฟนบอลมนมอะไรมากกวาดบอล”: ปฏบตการสรางวฒนธรรมของ

การมสวนรวมของแฟนสโมสรฟตบอลไทย. วารสารสงคมวทยามานษยวทยา, 31(1). Books Baiocchi, G., Graizbord, D., & Rodríguez, M.M. (2013). Qualitative Sociology. Actor- Network Theory and the ethnographic imagination: An exercise in translation. New York : Springer Science. Dan Hicks & Mary C. Beaudry. (2010). The Oxford Handbook of Material Culture

Studies. New York : Oxford University Press. Daniel Miller. (1987). Material Culture and Mass Consumption. New York : Basil Blackwell Ltd. Fardon, R., Harris, O., Marchand, T., Shore, C., Strang, V., Wilson, R., & Nuttall, M. (2012). The SAGE Handbook of Social Anthropology. New York : SAGE Publications, Inc. George Ritzer. (2004). Encyclopedia of Social Theory. California : SAGE Publications, Inc. Ian Falloon. (2011). The Ducati Story. Somerset : Haynes Publishing. Ian Woodward. (2007). Understanding Material Culture. London : SAGE Publications. John Law & Vicky Singleton. (2012). ANT and politics: working in and on the world. Lancaster : Centre for Research on Socio-Cultural Change.

Ref. code: 25595508031092DBH

168

John Law. (2007). Actor Network Theory and Material Semiotics. Lancaster : Centre for Science Studies and Department of Sociology. สออเลกทรอนกส Shyboy. (24 กมภาพนธ 2560). ไขปม DUCATI THAILAND ปรบลดคาบ ารงรกษา. สบคนจาก http://www.motonaked.com/news/20170224/ducati-thailand-reduce- maintenance-service “Dealer locator”. (n.d.). Retrieved from http://www.ducatithailand.com/dealers/find/index. “Ducati เผยยอดขายทะลเปา กวา 50,000 คนเปนครงแรก”. (20 ธนวาคม 2558). สบคนจาก http://bigbike.boxzaracing.com/news/10656 “ประวตความเปนมารถจกรยานยนต”. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://www.vrclassiccar.com/2wheel_story/bike.php Wichitchai Wongsai. (26 กนยายน 2557). “ประวตบรษทคาวาซาก มอเตอร เอนเตอรไพรส

(ประเทศไทย) จ ากด”. สบคนจาก https://prezi.com/gcirdgitqbry/presentation/ “เปดต านานบกไบค..พาหนะทาหวใจแกรง”. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://www.krungsriauto.com/images/tips/car/bigbikelegend.pdf “บกไบคตลาดทก าลงเตบโต”. (18 มนาคม 2558). ไทยรฐออนไลน. สบคนจาก http://www.thairath.co.th/clip/14667. “ยคศลปวทยาในอตาล”. (ม.ป.ป.). สบคนจาก https://en.wikipedia.org/wiki/สมยศลปวทยาใน อตาล ดนน ามน. (29 กรกฎาคม 2557). “ตองใหญ!! แคไหน ถงจะเรยกว าบกไบค”. สบคนจาก

http://www.autodeft.com/tiptechnic/รถแบบไหนถงเรยกวาบกไบค “ตลาดระดบบนกบสนคาไทยในจน” (1 มถนายน 2555). สบคนจาก http://www.ryt9.com/s/expd/1415701. Moto gp stories. (n.d.). Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/Grand_Prix_motorcycle_racing .

Ref. code: 25595508031092DBH

169

ประวตผเขยน

ชอ นายภมเกยรตยศ เทศนา วนเดอนปเกด วฒการศกษา

18 ตลาคม พ.ศ. 2532 ปการศกษา 2554 : สงคมวทยาและมานษยวทยาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ประสบการณท างาน 2560 นกสอสารมวลชนปฏบตการ สถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ

ผลงานทางวชาการ ภม เกยรตยศ เทศนา. (2560). ดคาต ในฐานะวฒนธรรมทางวตถ . ใน มหาวทยาลนเรศวร , คณะสงคมศาสตร , การสมมนาเครอขายนกศกษาบณฑตศกษา สาขาสงคมวทยา และมานษยวทยครงท 16 ปการศกษา 2560 (น.262-283). พษณโลก: คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.