บทท 2 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง ประสทธภาพการบรหารจดการของโรงเรยนวจตราพทยา อ าเภอวารนช าราบ จงหวดอบลราชธาน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการก าหนดกรอบแนวคดของการวจย ดงน 2.1 ประวตความเปนมาของโรงเรยน 2.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหาร 2.3 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบประสทธภาพการบรหาร 2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารสถานศกษา 2.5 งานวจยทเกยวของ 2.6 กรอบแนวคดทใชในการศกษา 2.1 ประวตความเปนมาของโรงเรยน โรงเรยน วจตราพทยา เปนโรงเรยนกองทพบกอปถมภ“วจตราพทยา”ตงขนเมอวนท 17 พฤษภาคม 2499 โดยทานผหญงวจตราธนะรชต เปนผอปถมภโรงเรยนและเพอเปนเกยรตแกโรงเรยนนจงใหใชนามโรงเรยนนวาโรงเรยนกองทพบกอปถมภ“วจตราพทยา”อยในความอปการะของกรมสวสดการทหารบกมกองทพบกเปนเจาของจดตงโดยผบญชาการมณฑลทหารบกท 6 รอยเอกสขเจรญรตนเปนผจดการและมอบหมายใหสบโทยมศรศลปเปนครใหญคนแรกเปดท าการเรยนการสอนเมอวนท 17 พฤษภาคม 2499 มนกเรยน 50 คนทนส าหรบการกอสรางด าเนนการไดจากกรมสวสดการทหารบกเปนเงน 50,000 บาท (หาหมนบาทถวน) เพอจดสรางอาคารและจดหาอปกรณการศกษาใชอาคารกองรอยเสนารกษผ.ส.6 หลงเกาเปนอาคารชวคราวปจจบนเปนทตงกองบญชาการศนยปฏบตการพเศษ (ศ.ป.ส.) ท 25 อยใกลบานพกรบรองของมทบ.6 ตอมากองทพบกไดอนมตเงนอก 20,000 บาท (สองหมนบาทถวน) เพอซอมเปนอาคารเรยนจงไดจดตงโรงเรยนและเปดท าการสอนเมอวนท 17 พฤษภาคม 2499 เรมด าเนนการครงแรกไดรบอนญาตใหท าการสอนจากชนป.1 - ป.4 แตสอนจรงเพยงชนอนบาลปท 1 - ป. 2 และโรงเรยนกด าเนนการมาดวยความเรยบรอย ปการศกษา 2502 ไดขออนญาตขยายชนเรยนจากชนอนบาลถงชนม.6 เมอไดรบอนญาตไดเปดท าการสอนเพยงชนอนบาลถงชนม.1 และไดขยายชนเรยนเรอยๆจนถงม.6

9

โรงเรยนวจตราพทยา ไดรบอนมตจากคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและจดแผนการจดชนเรยน6:5:5:5:6:5 รวม 32 หองเรยนคณะครจ านวน 71 คนนกเรยน 1,129 คน (ขอมล ณ วนท 10 มถนายน 2557) 1.1 โครงสรางของโรงเรยนวจตราพทยา แผนภาพท 2.1 แผนผงการบรหารงาน

1.2 สถานะของโรงเรยนวจตราพทยา

ในวนท 1 พฤษภาคม 2521 ไดรบค าสงโอนเปนโรงเรยนในสงกดกรมสามญศกษากระทรวงศกษาธการในระดบมธยมศกษาดงนนนกเรยนตงแตป. 1 – ป. 4 โรงเรยนไดด าเนนการยายไปเรยนทโรงเรยนวารนวชาชาตในปการศกษานไดด าเนนการเปดสอนในชนทเหลออยไดแกอนบาล 2, ชนป.5, ป.6, ม.ศ.3 สวนชนมธยมศกษาปท 1 กรมสามญศกษาอนมตใหเปดสอน 6 หองเรยนหองเรยนละ 45 คน

2.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหาร

2.2.1 ความหมายของประสทธภาพของการบรหาร

10

มนกการศกษาไดใหความหมายของการบรหารไวหลายทศนะดวยกน ผวจยไดรวบรวมไวดงน

บญชวย ศรเกษ (2540 : 3-4) ไดกลาววา การบรหาร คอ การท างานใหส าเรจตามวตถประสงค โดยใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ดวยวธการด าเนนการตามกระบวนการบรหาร ซงผบรหารจะตองอาศยทงอ านาจ หนาท ภาวะผน า ทกษะทางการบรหาร และความรทางการบรหาร

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543 : 42) อธบายวา การบรหาร หมายถง การท างานของคณะบคคลตงแต 2 คนขนไป ทจะท างานใหบรรลวตถประสงคทตงไว โดยการใชกระบวนการบรหาร

พรสทธต คานวณศลป (2543 : 1) กลาววา การบรหาร คอ การท าใหงานตางๆ ใหลลวงหรอส าเรจโดยอาศยบคคลอนเปนผท า

เจรญผล สวรรณโชต (2544 : 232) อธบายวา การบรหาร คอ กระบวนการทางสงคมอยางหนงทเกดขนกบกลมคนกลมหนง ทเขามารวมกนเพอกระท ากจกรรมอยางหนงหรอหลายอยางเพอใหบรรลถงจดหมายตามทไดก าหนดเอาไว

สมยศ นาวการ (2544 : 18) ใหความหมายของการบรหารวา การบรหาร หมายถงกระบวนการของการวางแผน การจดองคการ การสงการ และการควบคมก ากบ ความพยายามของสมาชกองคการและการใชทรพยากรอนๆ เพอความส าเรจในเปาหมายขององคการทก าหนดไว

รจร ภสาระ และจนทราน สงวนนาม (2545 : 4) กลาววา การบรหารเปนเรองของการกระท ากจกรรมโดยผบรหารและสมาชกในองคกร เพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพดวยการใชทรพยากรและเทคโนโลยใหเกดประโยชนสงสด

วโรจน สารรตนะ (2546 : 1) กลาววา การบรหารเปนกระบวนการด าเนนงานเพอใหบรรลจดหมายขององคกร โดยอาศย “หนาททางการบรหาร” ทส าคญ คอ การวางแผน (Planning)การจดองคการ (Organizing) การน า (Leading) และการควบคม (Controlling) ดงนน การบรหาร คอ กระบวนการทใชทงศาสตรและศลป ทจะท าใหงานตางๆลลวงหรอส าเรจ โดยใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ดวยวธการด าเนนการตามกระบวนการบรหาร ซงผบรหารตองอาศยทงอ านาจหนาท ภาวะผน า ทกษะ และความรทางการบรหารมาด าเนนการใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายทตงไวอยางมประสทธภาพและไดประสทธผล

บารโทลและมารตน (Bartol and Martin, 1998 อางใน สาคร สขศรวงศ, 2550: 25) กลาวไววา การจดการเปนกระบวนการในการด าเนนการใหบรรลวตถประสงคขององคกร โดยการท า

11

หนาทหลก 4 ประการ ไดแก การวางแผน การจดการองคกร การชนา และการควบคมองคกร

รและเบอร (Rue and Byars, 2002 อางใน สาคร สขศรวงศ, 2550: 25) กลาวไววา การจดการ คอ รปแบบของงานซงเกยวของกบการประสานทรพยากรตาง ๆ ขององคกรอนไดแก ทดน แรงงาน และทน เพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร

โรบน และดเซนโซ (Robbins and DeCenzo, 2005: 34) การจดการ (Management) หมายถง ขบวนการทท าใหงานกจกรรมตางๆส าเรจลงไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผลดวยคนและทรพยากรขององคการ ซงตามความหมายนองคประกอบทเกยวของกบการจดการ ไดแก ขบวนการ (process) ประสทธภาพ (efficiency) และประสทธผล (effectiveness) ขบวนการ (process) ในความหมายของการจดการนหมายถงหนาทตางๆดานการจดการ ไดแก การวางแผน การจดองคการ และการควบคม ซงจะไดอธบายละเอยดตอไปในหวขอตอไปเกยวกบ หนาทและขบวนการจดการ

สรปไดวา ประสทธภาพของการบรหาร คอ การท างานใหส าเรจตามวตถประสงค โดยใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ดวยวธการด าเนนการตามกระบวนการบรหาร คอ การวางแผน

(Planning) การจดองคการ (Organizing) การน า (Leading) และการควบคม (Controlling)

2.2.2 ทกษะทางการบรหารทมประสทธภาพ

ทกษะของผบรหาร มผเสนอแนวคดเกยวกบทกษะการบรหารไว ดงน

ระวง เนตรโพธแกว (2542 : 44-45) กลาววา ผบรหารตองมความสามารถในการวเคราะหปญหาและการตดสนใจทถกตอง และในฐานะทเปนผตดสนใจ ผบรหาร จงตองมทกษะขนพนฐานทส าคญ 3 อยาง

1. ทกษะทางดานเทคนค (Technical Skills) คอ ความสามารถในการใชวธการอปกรณและเทคนคตางๆ ส าหรบการปฏบตงานอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ ทกษะนมาจากทงประสบการณและการศกษา

2. ทกษะทางดานมนษย (Human Skills) ไดแก ความสามารถทเกยวกบมนษยสมพนธความสามารถจงใจคนใหท างาน การสรางความรสกจงรกภกดตอองคกร

3. ทกษะทางดานความคด (Conceptual Skills) คอ ความสามารถของผบรหารในการมองเหนองคกรโดยรวม สามารถเขาใจปญหาตางๆ เขาใจระบบตางๆ ขององคกร เพอการตดสนใจแกปญหาทถกตอง

12

ถวล มาตรเลยม (2544 : 71)ไดสรปการศกษาของ เซอร จโอวานน (Sergiovanni)เกยวกบเทคนคของผนาทมอทธพลตอการเปลยนแปลงพฒนาโรงเรยน 5 ประการ คอ

1. ทกษะดานเทคนค (Technical Leadership) เปนภาวะผน าทเกยวกบเทคนคการบรหารงาน เชน การวางแผน การจดองคการ การประสานงาน การสอขอความ การประเมนผลงานเปนตน

2. ทกษะดานมนษย (Human Leadership) เปนภาวะผน าเกยวกบการจด และการสรรหาทรพยากรมนษย ทงในดานการพฒนา การบ ารงรกษา การใหขวญกาลงใจ กระตนใหเกดความเจรญกาวหนา และความคดสรางสรรคในการท างาน

3. ทกษะดานการศกษา (Educational Leadership) เปนภาวะผน าเกยวกบการใชความรความสามารถดานการศกษา และระบการจดการโรงเรยน เชน สมรรถนะในการตรวจวเคราะหความตองการของนกเรยน การพฒนาหลกสตร การนเทศ การประเมนผลการเรยน การสอน เปนตน

4. ทกษะดานการเปนสญลกษณ (Symbolic Leadership) เปนภาวะผน าเกยวกบการรวมความตงใจ ความสนใจของบคลากร หรอบคลากรอนๆ ในเนอหาสาระ หรอกจกรรมส าคญทมตอโรงเรยน เปนตวแทนหรอผนาปฏบตในเรองทส าคญ

5. ทกษะดานวฒนธรรม (Cultural) เปนภาวะผน าดานวฒนธรรมเกยวกบการสรางเอกลกษณของโรงเรยน ซงมผลการวจยหลายเรอง พบวา โรงเรยนทมวฒนธรรมเขมแขง เปนปจจยส าคญยงตอการยอมรบของสงคม

พรหมเมศร คาผาบ (2550 : 13-14) ไดกลาวถง การศกษาของ แอนโทน (Anthony) เกยวกบทกษะทางการบรหารทผบรหารจ าเปนตองใช เพอใหเปนผบรหารทมความสามารถไว 9 ประการ ดงน

1. การตงเปาหมาย (Goal Setting) เปาหมายของงานทมคณคา จะตองเกดจากการรวมกนก าหนดระหวางบคคล 3 ฝาย คอ ผบรหาร ผบงคบบญชาของผบรหาร และผใตบงคบบญชาของผบรหาร ผบรหารจะตองท างานในฐานะเปนผไกลเกลย และประนประนอมในการตงเปาหมายใหเปนทเขาใจกนทกคนในองคการ และเปนทยอมรบทกฝาย

2. ภาวะผน า (Leadership) ภาวะผน า คอ การท าใหคนอนท าในสงทเขาอยากใหท าแบบภาวะผน ามอยหลายแบบ แตไมมแบบใดทดทสดในทกสถานการณ ผบรหารทมประสทธภาพควร

13

จะพยายามเปลยนแปลงแบบของภาวะผน าจากความเผดจการไปสแบบใหมสวนรวมหรอแบบประชาธปไตย

3. การแกปญหาและการตดสนใจ (Problem Solving and Decision Making) ผบรหารจะตองรบรถงสงทจะตองตดสนใจ ตองสามารถเขาถงปญหาไดอยางรวดเรว และเขาถงแกนของปญหาเพอพฒนาการตดสนใจทเหมาะสม ผบรหารจะตองไมเสยเวลากบการแกปญหาเลกๆ นอยๆแตกจะไมใหความสนใจเฉพาะปญหาทส าคญเทานน ผบรหารจะตองไมเลอนการแกปญหาออกไปและจะตองตดสนใจในแนวทมงหวงวาจะไดดทสด ผบรหารไมควรมอบอ านาจการตดสนใจทงหมดใหแกคณะกรรมการ

4. การตดตอสอสาร (Communication) การตดตอสอสาร กคอ การสงผานขอมลขาวสารและความเหนจากบคคลหนงไปสอกคนหนง ทกษะการตดตอสอสารทดม 3 องคประกอบคอ ความเขาใจผอน (Empathy) การใชสอทเหมาะสม (Appropriate Media) และทกษะในการฟง (Listening Skills) ผบรหารทขาดทกษะเหลานจะพบความยงยากในการบรหาร

5. การเสนอแนะและการใหปรกษา (Coaching and Counseling) ผบรหารตองเปนผเสนอแนะและใหค าปรกษาแกสมาชกในองคการ เพราะในภารกจของการบรหารยอมมปญหาเกดขนอยเปนประจ า ทงปญหาระหวางบคคลและปญหาในการปฏบตงาน โดยปกตแลวทกษะทใชในการใหค าปรกษาควรจะไดใชเฉพาะปญหาทเกยวกบงาน ผบรหารทดจะตองเขาไปเกยวของกบการเสนอแนะผใตบงคบบญชาในลกษณะของการแนะแนว และการกระตนจะตองใหค าชมเชยและใหสงจงใจอนๆ เมอเขาปฏบตงานด และตองคดคานหรอตอตานเมอการปฏบตงานเกดปญหาขน

6. การจดการเปลยนแปลงและความขดแยง (Managing Change and Conflict) การเปลยนแปลงนนมอยในเกอบทกบทบาทของการบรหาร ผบรหารทมความสามารถจะตองตระหนกในเรองของความเปลยนแปลงเปนอยางด และจะตองหาทางจดการกบความเปลยนแปลงทมลกษณะขดขวางและตอตานการท างาน ผบรหารควรใชวธการชแนวทาง และก ากบการเปลยนแปลงการจดการเปลยนแปลงควรมงเพอทาใหบรรลเปาหมายขององคการของผบรหารและบรรลความตองการของผใตบงคบบญชาดวย เนองจากความเปลยนแปลงจ านวนมาก มกกลายมาเปนความขดแยง ผบรหารจะตองตระหนกวา ความขดแยงเปนสงทดส าหรบองคการ ผบรหารทมความสามารถจะตองจดการความขดแยงในแนวทางทสรางสรรคมากกวาการเมนเฉย หรอการขจดมนออกไป

14

7. ทกษะทางการเมอง (Political Skills) เปนการเตรยมพรอมใหผบรหารเพอการหลบหลก เพอลดความลาชา และเพอการท างานใหเรวขน ทกษะดงกลาวนมความจ าเปนและเปนทตองการขององคการทกชนด ตวอยางทกษะทางการเมองบางอยาง เชน การตดสนใจรวมกนการเจรจาตอรอง การประนประนอม การลางแคน การขมขวญใหกลว เปนตน

8. การบรหารเวลา (Managing Time) เวลาอาจถกมองวาเปนทรพยากรทจาเปนหรออาจถกมองวาเปนขอจ ากดทนากลวตอการปฏบตงานทางการบรหาร ผบรหารจะตองสามารถจดการเวลาของตนเองใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ผบรหารจะตองเอาจรงเอาจงกบการใชเวลาใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานใหประสบผลส าเรจตามเปาหมาย

9. การประเมนผลและการใหรางวล (Evaluation Rewarding) ผบรหารทตระหนกในเรองน จะตองใหความส าคญกบกระบวนการประเมนผลและการใหรางวล

ตน ปรชญพฤทธ (หลกการจดการ, พ.ศ. 2539 :24-26) ไดเสนอภารกจส าคญในการบรหารไว 7 ประการ คอ

1. การวางแผน หมายถง การก าหนด โครงการอยางกวาง ๆ วามอะไรบางทจะตองลงมอปฏบตตามล าดบ วางแนววธปฏบตพรอมดวยวตถประสงคของการปฏบตงานนนกอนลงมอปฏบตการ

2. การจดองคการ หมายถง การจดรปโครงสรางหรอเคาโครงของการบรหารโดยก าหนดอ านาจหนาทของหนวยงานยอยหรอต าแหนงตาง ๆ ของหนวยงานใหชดเจน พรอมดวยก าหนดลกษณะ และวธการตดตอสมพนธตามล าดบชน แหงอ านาจหนาทสงต า ลดหลนลงไป

3. การจดคนเขาทางาน หมายถง การบรหารงานเกยวกบตวบคคลของหนวยงานการบรหารบคคลดงกลาว รวมตง แตการแสวงหาคนท างานมาบรรจ การแตงตง การฝกอบรมและการพฒนาบคคล การบ ารงขวญ การเลอนขน ลดขน ตลอดจนการพจารณาใหพนจากง านและการบ ารงรกษาสภาพของการท างานใหด และมประสทธภาพใหคงอยตอไป

4. การสงการ หมายถง การอ านวยการหรอการวนจฉยสงการ หลงจากการไดวเคราะหและพจารณาโดยรอบคอบ รวมทง การตดตามดแลใหมการปฏบตตามคาสง นน ๆ

5. การประสานงาน หมายถง การประสานงานหรอตดตอ สมพนธกบหนวยงานยอยหรอต าแหนงตาง ๆ ในองคการ เพอกอใหเกดการท างานทมประสทธภาพ ไมมการท างานทซ าซอนหรอขดแยงกน สามารถทางานประสานความกลมกลนกน เพอวตถประสงคหลกขององคการ

15

6. การรายงาน หมายถง การเสนอรายงานไปยงผบงคบบญชาหรอยงหนวยงานทเกยวของทง บนและลาง เพอทราบความกาวหนาของงานทกระยะสะดวกแกการประสานงานอนจะเปนการสรางความเขาใจอนดรวมกน ตลอดจนเปนการบ ารงขวญไปในตวดวย

7. การงบประมาณ หมายถง การจดสรรทรพยากร หรอการท างบประมาณการเงน วางแผนหรอโครงการในการจายเงน การบญชและการควบคมดแลการใชจายเงนโดยรอบคอบและรดกม

สมคด บางโม ( การบรหาร, หนา 62-63) ไดอธบายองคประกอบของการบรหารทส าคญ และมความจาเปนตอองคการ ดงน

1. วตถประสงคทแนนอน กลาวคอ จะตองรวา จะด าเนนการไปท าไม เพออะไรและตองการอะไรจากการด าเนนการ เชน ตองมวตถประสงคในการใหบรการ หรอในการผลตตองรวาจะผลตเพอใคร ตองการผลตอบแทนเชนใด ถาหากไมมเปาหมายหรอวตถประสงคแลวกไมมประโยชนทจะบรหารการด าเนนงานตาง ๆ จะไมมผลส าเรจ เพราะไมมเปาหมายก าหนดไวแนนอน

2. ทรพยากรในการบรหาร ไดแก วตถและเครองใชเพอประกอบการด าเนนงานรวมไปถงความสามารถในการจดการ ทรพยากรในการบรหาร ไดแก 4Ms คอ มนษย (Man) เงน (Money) วสดอปกรณ (Material) และความสามารถในการจดการ (Management) หรอ 6Ms ทมเครองจกร (Machine) และตลาด (Market) เพมเขามาซงในปจจบนมความจาเปนมากขน

3. มการประสานงานระหวางกน หรอเรยกไดวามปฏกรยาระหวางกน กลาวคอเปาหมายและวตถประสงครวมทง ทรพยากรในการบรหารทง 4Ms หรอ 6Ms ดงกลาว จะตองมความสมพนธซงกนและเกดปฏกรยาระหวางกน หรอกลาวไดวาจะตองมระบบของการท างานรวมกนและทเกดขนจรง ๆ ดวยการน าปจจยทงหลายเบองตนมาไวรวมกนแลวไมเกดปฏกรยาระหวางกน ไมเกดความสมพนธ ระหวางกน การบรหารกจะไมเกดขน

4. ประสทธภาพ และประสทธผล ในการบรหารงานนนสง ทวดผลส าเรจของงานวาบรรลเปาหมายของวตถประสงคขององคการกคอ ประสทธผลขององคการ หมายถงความสามารถขององคการ ในอนทจะบรหารงานใหบรรลวตถประสงคขององคการในการใชทรพยากรขององคการทมอยระยะสน โดยเปรยบเทยบกบปจจยนาเขาและคาใชจายกบปจจยนาออกและรายไดขององคการ

ดารฟ (Dalf, 2006 อางใน สาคร สขศรวงศ, 2550: 26-27) กลาวถง กจกรรมหลกทางการจดการแบงออกเปนกระบวนการ ซงประกอบดวยกจกรรม 4 ประการ คอ

16

1. การวางแผน (Planning) ประกอบดวย การก าหนดขอบเขตของธรกจ ตงเปาหมายและวตถประสงค ตลอดจนก าหนดวธการเพอใหสามารถด าเนนงานไดตามวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไว

2. การจดองคการ (Organizing) ประกอบดวย การจดบคคล แบงแผนงาน และจดสรรทรพยากรตาง ๆ ใหเหมาะสมสอดคลองกบแผนงาน เพอใหองคกรสามารถด าเนนการตามแผนใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนด

การวางแผนและการจดการองคกรนจดไดวาอยในสวนของการคดซงเปนนามธรรมเพอใหสวนการคดนนาไปสการกระทาทส าเรจเปนรปธรรมจะตองอาศยสมาชกในองคกรซงหมายถงตนเองและผอนรวมกนท างาน และเพอใหสมาชกสามารถท างานไดตามความรความสามารถอยางเตมทและบรรลวตถประสงค จะตองอาศยกจกรรมในลาดบตอไปน เรยกวา การชน า

3. การชน า (Leading) ประกอบดวยเนอหา 2 เรองส าคญ คอ ภาวะผน า (Leadership) ซงเกยวกบการพฒนาตวผบรหารเอง และการจงใจ (Motivation) ซงเกยวกบการชกจง หรอการกระตนใหผอนท างานไดเตมทตามความรความสามารถ

4. การควบคมองคกร (Controlling) เปนการควบคมองคกรใหการด าเนนงานตางๆภายในองคกร เปนไปตามแผนงาน ความคาดหวงหรอมาตรฐานทก าหนด

สรปวา ผบรหารตองมความสามารถในการวเคราะหปญหาและการตดสนใจทถกตอง และในฐานะทเปนผตดสนใจ ผบรหาร จงตองมทกษะขนพนฐานทส าคญ การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การชน า (Leading) การควบคมองคกร (Controlling)

กลค และเออรวค (ศรอร ขนธหตถ. 2541: 53; อางองจาก Gulick and Urwick. 1937.Papers on the Science of Administration. P.13) แบงกระบวนการบรหารออกเปน 7 ขนตอน คอ

1. PLANNING การวางแผนเปนเทคนคกระบวนการบรหารทส าคญจ าเปนตองท าเปนขนตอน ดวยความประณต ระมดระวง มความหมายส าคญ ดงน

1.1. การวางแผนเปนการใชสามญส านกอยางมเหตผล

1.2. การวางแผนเปนการมองปญหาทมอยและพยายามหาวธการแกไขปญหานน

1.3. การวางแผนเปนการหาทางเลอกทดทสดในการปฏบตงานใดๆ ภายในเวลาทก าหนด

1.4. การวางแผนเปนการจดสรรทรพยากรทมอยางจ ากดใหเกดประโยชนสงสด

17

1.5. การวางแผนเปนความพยายามตอเนองในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย

1.6. การวางแผนเปนการใชความรความสามารถวนจฉยเหตการณตางๆ ในอนาคต

กจกรรมการวางแผน 6 กจกรรม คอ

1. การก าหนดวตถประสงค

2. การก าหนดทางเลอก

3. การก าหนดวธการบรหารทรพยากร

4. การก าหนดวธการด าเนนงาน

5. การก าหนดวธการควบคม

6. การก าหนดวธการประเมนผล

ขนตอนในการวางแผน

1. ขนเตรยมการ เปนการเตรยมขอมล บคลากร ทรพยากร วตถประสงค เปาหมายในกาด าเนนการรวมทงสรปผลการด าเนนงานทผานมา

2. ขนวเคราะหสรป วเคราะหขอมล ขอเทจจรงตางๆ

3. ขนด าเนนการวางแผน ก าหนดวาจะท าอะไร what อยางไร how ใครท าบาง who ทไหน where และเมอไหร when

4. ขนประเมนผล เปนการสรปผลการวางแผน เชนบอกเวลาทไดรบทงทางตรง และทางออมผลกระทบทอาจเกดขน สดทายน าเสนอผมอ านาจอนมต

2. ORGANIZING การจดองคกรการจดองคกร เปนภารกจของหนวยงาน องคการ ทจะรวมกนจดรปงานเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางราบรนมเปาหมายทแนนอน มการจดการทเปนรปแบบ ทกคนในหนวยงานมความร ความเขาใจกลไกการด าเนนงานภายใตระบบขององคกรอยางชดเจนเอกภาพในการบงคบบญชา Unity of command การจดองคกรจ าเปนตองก าหนดเสนทางเดนของงาน ตงแตจดเรมตนจนถงจดสดทายของการท างาน อ านาจในการตดสนใจขนสดทาย ความมประสทธภาพขององคกรนน เอกภาพในการบงคบบญชามความส าคญ หนวยงานตองจดใหเกดความคลองตวในการท างาน สวนตอการปฏบตและรายงาน การวเคราะหประเมนผล สงส าคญในการสรางความเปนเอกภาพในการบงคบบญชา อยทความชดเจนในการวนจฉยสงการ

18

การรบรในความรบผดชอบรวมกนของผบรหารและผปฏบต การรบรเปาหมาย วตถประสงคสงสดของงานโดยหลกเกณฑ เงอนไงทผานการวเคราะห วางแผนมาเปนอยางดแลว

องคประกอบในการจดองคกร

2.1. ภารกจและวตถประสงคขององคกร

2.2. ขอบขาย ความรบผดขอบของงานในองคกร

2.3. สายการบงคบบญชา การเลอนไหลของสายงาน

2.4. จ านวนบคลากร หรอผรบผดชอบในแตละงาน แตละหนาท

2.5. การประเมนผลและการควบคมงาน

ลกษณะองคกรทมความส าคญในปจจบน 2 สวน คอ

1. การจดองคกรในภาคราชการ Bureaucatic Section ภาคราชการใหความส าคญกบโครงสรางการบรหาร การจดล าดบชนของสายการบงคบบญชา ล าดบขนการตดสนใจเปนรปเจดย คอ ผบรหารสงสดอยยอดแหลมของเจดย แลวมผมอ านาจ ตามภารกจ รองลงมาตามล าดบ จนถงหนวยปฏบต การด าเนนงานเนนทความส าเรจของงานเปนประเดนหลก

2. การบรหารงานธรกจเอกชน Privatic Section ภาคธรกจเอกชนจะไมซบซอนเหมอนภาคราชการ องคการจะมปลายแหลมทยอด แตฐานจะแยกเรวกวาของภาคราชการ เอกชนจะเนนทภาบรการ ความพอใจของลกคา มากกวาความส าเรจของงาน ดงนน การจดองคการจงมลกษณะเหมอนหมวดนกรบไทยโบราณ ผจดการ หรอเจาของกจการอยบนยอด และมผปฏบตหรอรองผจดการอยในขนรองลงมาไมมากนก สวนผปฏบตนจะมตงแตรองผจดการลงไป

3. STAFFING การบรหารงานบคคลการบรหารงานบคคล Staffing หรอ Personel Administration หรอ Personel Management หมายถง การด าเนนงานเกยวกบบคคลในการท างานในหนวยงานหรอ องคการเพอใหบคคลมาปฏบตงานตามทตองการ และใหบคคลไดปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ซงมกระบวนการส าคญ ดงน

3.1. การก าหนดนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบเกยวกบการบรหารงานบคคล เพอเปนกรอบในการบรหาร นโยบายจะเรมตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายรฐบาล นโยบายในแผนพฒนาระดบกระทรวง มตคณะรฐมนตร สวนภาคธรกจเอกชน เนนทนโยบายและระเบยบทจ าเปนแกการด าเนนงาน

19

3.2. การวางแผนก าลงคน Man Power Planning เปนกระบวนการวางแผนวาหนวยงานมก าลงคนกคน แตละคนปฏบตหนาทอยางไร ความรความสามารถดานใดบาง เพอความเหมาะสมกบงาน ซงเรตงแตแผนความตองการ แผนการใหไดมาของก าลงคนและแผนการใชก าลงคน

3.3. การจดบคคลและการสรรหาบคคลใหด ารงต าแหนง Placement & Recruitment

- การสรรหาบคลา เปนกระบวนการทจะประชาสมพนธหนวยงานเพอใหไดบคคลทมความรความสามารถเหมาะสมส าหรบองคกร ใหมาสมคร เพอคดเลอก Selection คนทมความรความสามารเหมาะสมทสดเขารวมปฏบตงานในองคกร

- การจดบคคล Placementหมายถงการจดบคคลทผานการคดเลอก ใหด ารงต าแหนงทหนวยงานวางแผนไวแลว เพอใหบคคลปฏบตหนาทเกดประโยชนตอองคกรสงสด

3.4.การพฒนาบคลากร Human Resource Development เปนกระบวนการเกยวกบการเพมพนความรความสามารถของบคลากรทจะปฏบตงานในองคกร การพฒนาบคลากรสามารถพฒนาโดยองคเอง หรอ ใหหนวยงาน อนชวยพฒนากได ทงน ยดความรความสามารถทบคลาทไดรบ เปนประโยชนตอการท างานทมประสทธภาพสงแกองคกร

3.5. การใหเงนเดอนและคาตอบแทน Salary or Compensation ถอเปนภารกจส าคญทผบรหารเจาของกจการ ตองจายใหขาราชการ หรอลกจาง เพอเปนคายงชพ ทดแดนการท างาน ถอเปนรางวลส าหรบการท างาน การใหคาตอบแทน เงนเดอน โดยยดถอระบบคณธรรม ดงตอไปน

- หลกความสามารถ Competence ยดผลงานตามความสามารถเหมาะกบเงนคาตอบแทน

- หลกความเสมอภาค Equality ใหโอกาสคนเสมอกนไมเลอกชนวรรณะ

- หลกความมนคงSecurity ถอวาการเขาท างานในองคเปนอาชพอาชพหนง การก าหนดคาตอบแทนเงนเดอนใหเหมาะสมกบการด ารงชวต การเขาออก จากงาน มกฎหมาย กฎเกณฑรอบรบทชดเจน เปนธรรม

- ความเปนกลางทางการเมอง Political neutrality คอ การท างานไมเกยวของกบ

การเปลยนแปลงทางการเมอง หรอการเปลยนรฐบาล

- หลกส าคญในการใหเงนเดอน คอ งานมาก งานยาก รบผดชอบสงใหเงนเดอนสง

งานนอย งานไมยาก รบผดชอบนอย เงนเดอนนอย

20

3.6. งานทะเบยนประวตหรอขอมลบคลากร เปนงานธรการของบคคล ขอมลการเขามาท างานของบคลากร ตงแตขอมลสวนตว การศกษา การท างาน การเลอนต าแหนง การพฒนาศกษาอบรม เงนเดอน งานขอมลทะเบยนประวตมความส าคญมาก คนทออกจากงานเพอไปท างานหนาทต าแหนงใหมหากไดรบค ารบรองหรอหลกฐานการผานงานเดมมาดวย มกไดรบการพจารณาวาเปนผมประสบการณ มความช านาญตางๆ ตามทหนวยงานตองการ

3.7. งานประเมนผลการปฏบตงานหรอการพจารณาความดความชอบ การประเมนความดความชอบของบคคลเปนวธการส าคญทท าใหการท างานมประสทธภาพ ธรรมชาตของคนเมอท างานไปยอมเกดความเฉอย เมอไดรบการประเมนผลเปนระยะ และไดขวญก าลงใจยอมท าใหเกดประสทธภาพยงขน

3.8. งานวนย และการด าเนนงานทางวนย เปนกจกรรมส าคญในการควบคมพฤตกรรมของบคคลไมใหท าความผด แบบแผน ธรรมเนยมปฏบตขององคกร เปนภารกจส าคญของผบรหารในการสอดสองดและ ความประพฤต การรกษาวนยของบคลากรในองคกร ใหด าเนนงานตามวตถประสงค เปาหมายขององคกรทวางไว ถามบคคลละเมดตองด าเนนการตามแบบแผนตามสมควร

3.9. สวสดการ ประโยชนเกอกล และสทธประโยชน

3.10. การใหออกจากราชการ และการรบบ าเหนจบ านาญขาราชการ พนกงานองคกรเอกชนขอตกลง ขอก าหนด อายในการท างาน เปนขอก าหนดขอตกลงกอนการท างาน หรอการจางงาน การออกจากงานเปนบทสดทายของการบรหารงานบคคล การออกจากงานม 2 กรณทส าคญ

- ออกตามประสงคพนกงาน เชน ลาออก

- ออกเพราะความตองการของหนวยงาน เชน เกษยณอาย ยบเลกต าแหนง ออกเพราะท าผด ซงองคกรตองใหออกตามขอตกลง

4. DIRECTING การอ านวยการหมายถง การสงเสรม ชวยเหลอ ปรกษา แนะน า สงการ ประสานกจกรรม การตดตอ การมอบหมายภารกจตางๆ เพอใหการด าเนนงานขององคกรบรรลวตถประสงค เปาหมาย หรอ แผนทวางไว

กจกรรมอ านวยการทส าคญ จ าแนกไดดงน

4.1. การประสานงานCoordinating

4.2. การตดสนใจและสงการ Decision Makinh

21

4.3. การสงงาน Oder

4.4. การตดตามดแลก ากบ และใหค าปรกษา Supervising & Guiding

4.5. การสรางขวญก าลงใจ และแรงจงใจ Moral and Motivating

4.6. การใชภาวะผน า Leadership

4.7. การสรางมนษยสมพนธ Human Relation

4.8. การจดระบบสอสารและการสรางเครอขาย Net Work and Communicating

4.9. การมอบหมายงานและการมอบอ านาจหนาท Take Oder & Delegating

4.10. การสงเสรมกจกรรมอนๆ Supporting

5. COORDINATING การประสานงานการประสานงานหมายถง การจดระเบยบวธการท างานเพอ ใหผปฏบตรถงวตถประสงค และรายละเอยดของงานจนสามารถปฏบตหนาทในลกษณะงานทไดรบมอบหมาย งานมการรอยรดตอเนองกนจนเสรจสนภารกจของหนวยงานทไดรวมกนวางไว มลกษณะส าคญดงน

5.1. การประสานงานเปนกระบวนการหนงในการบรหาร หมายถง เปนกจกรรมทเกดขนตงแตการวางแผนเรยกประสานแผน เพอใหคนวางรปแบบการท างานตามความรความสามารถ เรยกวา ประสานคน และประสานความเขาใจทางความคดเรยกประสานงานความคด โดยเรยกการประสานทงหมดวา การประสานงาน

5.2. การประสานงานเปนหนาทของผบรหาร หรอผจดการ

5.3. การประสานงานเปนเรองเกยวกบการแสวงหาความรวมมอ

5.4. การประสานงานเปนเรองเกยวกบการตดตอสอสาร

5.5. การประสานงานจะเปนกจกรรมทอยในทกขนตอนของการท างาน

5.6. การประสานงานเปนเรองทเกยวกบการสอสมพนธ

วตถประสงคของการประสานงาน

1. ลดความขดแยง ระหวางผปฏบตกบองคกร

2. ชวยใหเกดความรวมมอในการปฏบตงาน

22

3. เกดประสทธภาพ ประหยดแรงงาน เวลา และวสดอปกรณ

วธการประสานงานทส าคญ

1. การจดท าแผนผง ก าหนดหนาทการงานของหนวยงาน แผนภม ปายทะเบยน เปนตน

2. จดท าความสง ก าหนดหนาทชดเจน

3. ตงคณะกรรมการ ตามแผนงาน

4. ท าแผนปฏบตงาน และแผนควบคมการปฏบตงาน

5. การก าหนดสงงาน

6. การระบการจดสรรงบประมาณ การจดกจกรรม การควบคมกจกรรม

7. การจดประชม สมมนา การกระจายขาว

หลกการคดเลอกผทเหมาะสมในการท าหนาทประสานงาน

1. เปนผทเขาใจภารกจองคกรเปนอยางด

2. เปนผมวฒภาวะ นาเชอถอ เปนผใหญ

3.เปนผมความรบผดชอบสง

4. เปนผมความสามารถในการสรางมนษยสมพนธ

5. เปนผมศลปในการพดโนมนาวใจคน

6. CONTROLLING การควบคมงานการควบคมงาน หมายถง การด าเนนการในการก ากบดแลการด าเนนงานตางๆ เพอใหเปนไปตามแผนงานทวางไว การควบคมงานมลกษณะเปนการก าหนดเกณฑ หรอ เปาหมายของการปฏบตงานไวลวงหนาแลวเปรยบเทยบกบผลการปฏบตงานทปรากฎในดานตางๆ ดงน

6.1. ดานปรมาณ Quantity

6.2. ดานคณภาพ Quality

6.3. ดานเวลา Time

6.4. ดานงบประมาณ หรอตนทน Budget or Cost

วธการควบคมงานใหมประสทธภาพ

23

1. ก าหนดเกณฑมาตรฐาน หรอเปาหมายการปฏบตงานในลกษณะททาทาย

2. จดระบบตดตอสอสารใหทวถง Net work ใหมการประสานงานสอดคลองตอเนอง สามารถรายงานกจกรรมไดทนทวงท

3. ควรใชวธการควบคมงานตามแผนงานบรหาร จดประสงคเปนตวชน า M.B.O.

4. ควรใชวธการควบคมงานแบบงายๆ ไมซบซอน เหนผลชดเจนตามจดส าคญ

5.ใหก าลงใจอยางเหมาะสมและสม าเสมอ

6. พยายามปองกนพฤตกรรมของผปฏบตงาน ใหเปนไปในเชงบวก สรางสรรค

กจกรรมควบคมงานทส าคญ

1. ก าหนดแผนผง แผนภมควบคมงาน ชดเจน Bar Chart, Gantt chart

2.ใชงบประมาณเปนตวควบคมงาน

3. ควบคมโดยก าหนดเปาหมาย วตถประสงค MBO

4. ควบคมงานโดยใชหองปฏบตการ

ปญหาทพบบอยในการควบคมงาน

1. การจดระบบงานขาดประสทธภาพ

2. การไมใหความส าคญของการควบคมงานของผบรหาร

3.ขาดความร เทคนคทเหมาะสมในการควบคมงาน

4. ขากหลกเกณฑ มาตรฐานในการควบคมงาน

5. ขาดการรวมมอของผปฏบตงาน

7. REPORTING การรายงานผลงานการรายงานผลงาน หมายถง การทผมหนาทเสนอผลของงาน หรอกจกรรม ใหบรหาร หรอ ผรวมงานไดทราย ซงมลกษณะส าคญ 2 ลกษณะ

7.1. รายงานขณะปฏบตงาน เปนการรายงานตามขนตอนการปฏบตงาน ซงก าหนดไว ในแผนปฏบตงาน การรายงานอาจรายงานดวยวาจา หรอ ดวยลายลกษณอกษร ปจจบน มการรายงานสสาธารณชน เชน ทางสอมวลชน เพอสรางความเขาใจ ความพอใจแกประชาชน

24

7.2. การรายงานเมอสนสดแผนงาน เปนการรวบรวมผลการด าเนนงานทงหมด สรป เปนรายงานผลการด าเนนงาน

สงทจ าเปนควรเนนพเศษในการรายงาน

1. รายงานเปนกระบวนการ INPUT PROCESS OUTPUT

2. รายงานการใชทรพยากร มการใชทรพยากรอะไรไปบาง มปญหาอปสรรคอยางไร

3. รายงานเกยวกบผลทเกดขน

4. รายงานเกยวกบผลกระทบทเกดขน Feed Back เปนการรายงานในภาพรวม

8. BUDGETING การงบประมาณการงบประมาณ มองทการจดหา จดท า และบรหารงบประมาณ ใหเกดประโยชนสงสดตอองคกร งบประมาณ Budget หรอตนทน Cost คอ เงนหรอทรพยสนของทใชในการด าเนนงานขององคกร หมายถงทนในการด าเนนงาน แบงลกษณะงบประมาณได 2 ภาค

8.1. งบประมาณภาคราชการ Bureaucratic Budgeting จดสรร จดท าโดยกระทรวงทบวงกรม ตางๆไปตามความจ าเปนโดยจดสรรตามแผนงานโครงการ

8.2. งบประมาณของภาคเอกชน Private Budgeting เปนทนทบรษท หางราน ไดมาจากการระดมทน เชน หน เงนกจากแหลงธรกจ หรออาจมาจากทนสวนตวการบรหาร จดสรรมาจากคณะกรรมการ Board ตามแผนงานทคณะกรรมการไดก าหนดนโยบาย หรอกลยทธไว

ความส าคญของงบประมาณ

งบประมาณ ถอเปนปจจยส าคญในการบรหาร การด าเนนงานตองอาศยเงนงบประมาณ สวนราชการ ไมสามารถผลตไดเอง เชน เงนเดอน การกอสราง รถยนตพาหนะตางๆ จ าเปนตองจดหาวยเงนงบประมาณทงสน

ขอดขอเสยของ POSDCORB

ขอด

· องคกรมโอกาสประสบผลส าเรจบรรลเปาหมาย มสายบงคบบญชาเดยว

· สมาชกองคกรมความเขาใจวตถประสงคองคกร และ แบงสายงานชดเจน ไมสบสน

·ในหนวยงานเดยวกน มความเขมแขง เพราะเลอกสายอาชพเดยวกนมารวมกนท างาน

25

· ใชทรพยากรไดอยางคมคา ถกทถกงาน

· การประสานงานระหวางหนวยงานมความสะดวก

· จดเตรยมงบประมาณสนบสนนแตละสวนไดอยางเหมาะสม

ขอเสย

· เมอมสายงานบงคบบญชาทชดเจน บางหนวยงานอาจเลยงปฏบตงานจนกวาผบรการจะสงการลงมาโดยตรงอปกรณหรอเครองมอบางชนดทอยนอกเหนอหนวยงานตนเอง อาจตองรอจนกวาหนวยงานทรบผดชอบมาเปนเมอการด าเนนงานให·ทกคนลวนอยากอยในหนวยงานบรหารหลก ท างานใกลชดผบรหาร อาจเกดความขดแยง

การน าไปใชประโยชน

1. หลกสกาลาร หรอสายการบงคบบญชา

2. หลกเอกภาพในการบงคบบญชา

3. หลกชวงการบงคบบญชา

4. หลกการเนนทจดส าคญ

5. หลกการจดแบงแผนกงาน

6. หลกการเกยวกบหนวยงานหลกและหนวยอ านวยการ

7. หลกการเกยวกบศนยก าไร

เฮนร ฟาโยล (Henry Fayol) (เจรญผล สวรรณโชต. 2544: 234-235; อางองจาก Fayol. 1967. General and Industrial Management. P. 43-107) ไดแบงกระบวนการบรหารออกเปน 5 ขนตอน คอ

เฮนร ฟาโยล (Henry Fayol) "บดาแหงทฤษฎการบรหารจดการสมยใหม" เปนนกอตสาหกรรมชาวฝรงเศส ทมชวตอยในชวงปลายศตวรรษท 19 และตนศตวรรษท 20 ฟาโยลไดตงทฤษฎการบรหารงานแบบคลาสสกขน (Theory of Classical Management) ประเดนในทฤษฎของฟาโยลทมอทธพลมากคอประเดนเกยวกบ "องคประกอบของการบรหาร" และ "หลกการบรหาร" ซงเกยวกบหนาทในการบรหารงานขององคการ องคประกอบของการบรหารกลาวถงสงซงผจดการควรท า และหลกการบรหารอธบายเกยวกบวธการทผจดการควรกระท า

26

1. องคประกอบของการบรหารแบบคลาสสก ฟาโยล เสนอองคประกอบพนฐานในการบรหาร 5 ประการคอ

1.1 การวางแผน (plan) หมายถงการมองไปในอนาคตเพอก าหนดวธทดทสดในการบรรลถงเปาประสงคขององคการ ฟาโยลเชอวาการวางแผนทดจะท าใหการใชทรพยากรขององคการเปนไปโดยราบรน และรวมถงการเลอกแนวทางทสดทจะท าใหองคการบรรลวตถประสงคทตงไว

1.2 การจดระเบยบ (organize) หมายถงการจดระเบยบทรพยากรบคคล (พนกงาน) และการประเมนผลพนกงาน

1.3 การสงการ (command) เปนชองทางทผจดการสงงานใหพนกงานท าเพอทจะไดบรรลเปาประสงคขององคการทตงไว

1.4 การรวมมอ (coordinate) หมายถงวถทางในการประสานกจกรรมตาง ๆ ขององคการเขาดวยกน

1.5 การควบคม (control) หมายถงการควบคมดแลใหกจกรรมทกระท านนด าเนนไปตามแผนทวางไวเพอใหบรรลถงเปาประสงคขององคการ

เปนทนาสงเกตวาฟาโยลไมไดกลาวถง "การสอสาร" (communication) วาเปนหนงในองคประกอบของการบรหารงาน 5 ประการดงทกลาวมาขางตน อยางไรกตาม การทผจดการของหนวยงานหนง ๆ จะปฏบตงานโดยยดองคประกอบดงกลาวเปนหลก จ าเปนตองใชการสอสารเปนเครองมอ เชน ผจดการตองมการตดตอสอสารกบฝายตาง ๆ เพอใหไดขอมลทเพยงพอในการวางแผน การจดระเบยบ การสงการ การสรางความรวมมอกนและการควบคมใหการปฏบตงานนนด าเนนไปตามแผนทวางไว ดงนน จงอาจกลาวไดวาบทบาทของการสอสารไดแฝงอยในองคประกอบการบรหารงานดงกลาว

2. หลกการบรหารงานแบบคลาสสก ฟาโยล ไดเสนอแนวทางการบรหารงานไว 4 ประการดวยกนดงน

2.1 หลกการเกยวกบโครงสรางองคการ (Principles of Organizational Structure) หมายถงแนวทางการจดวางสวนประกอบตาง ๆ ในองคการ ซงม 6 ประการดงตอไปน

2.1.1 แนวทางการบงคบบญชา (scalar chain) หมายถงองคการควรจดวางรปแบบการบรหารงานแบบแนวดง (Vertical hierarchy) โดยมระเบยบการบรหารงานอยางชดเจน และควร

27

จ ากดการสอสารใหไหลตามแนวดงเทานน (คอการสอสารขนและลงตามโครงสรางการบรหารงาน)

2.1.2 ความเปนเอกภาพในการบงคบบญชา (unity of command) หมายถงการทพนกงานควรรบค าสงเกยวกบงานทปฏบตจากผบงคบบญชาเพยงคนเดยวเทานน

2.1.3 ความเปนเอกภาพในทศทางการท างาน (unity of direction) หมายถงการทกจกรรมตาง ๆ ทมเปาประสงคเดยวกนควรจดอยภายใตการดแลของผบงคบบญชาคนเดยวกน

2.1.4 ระเบยบ (order) หมายถงการทพนกงานแตละคนควรมต าแหนงและงานในความรบผดชอบอยางชดเจน

2.1.5 ขายการบงคบบญชา (span of control) ผจดการจะท างานไดมประสทธผลทสดเมอพนกงานในความดแลมจ านวนทเหมาะสม ฟาโยล เสนอจ านวนไมเกน 20-30 คน ส าหรบผจดการระดบลาง และ 6 คนส าหรบผจดการระดบสง

โครงสรางองคการทฟาโยลเสนอเปนโครงสรางขององคการทมโครงสรางอยางชดเจน (highly structured) และมล าดบขน (hierarchical) กลาวคอ องคการจะแบงเปนฝายตาง ๆ ทมการแบงงานและการควบคมอยางชดเจน ภายในฝายหนง ๆ ผจดการจะออกค าสงแกพนกงานทอยในความดแล และพนกงานแตละคนทท างานแบบเดยวกนจะอยภายใตการดแลของผบงคบบญชาเพยงคนเดยว การสอสารจะไหลไปตามชองทางดงจากบนลงลางและมโครงสรางทแนชด

อยางไรกตาม แมวาฟาโยลจะสนบสนนรปแบบการสอสารแนวดงตามโครงสรางขององคการ แตเขากตระหนกถงความส าคญของการสอสารแนวระนาบระหวางพนกงานในล าดบเดยวกน ซงมบทบาทท าใหการท างานเปนไปดวยความราบรน ดงนน เขาจงเสนอ "สะพาน" (bridge) ซงเชอมพนกงานในล าดบเดยวกน และเสนอวาการใชสะพานดงกลาวตองไดรบการอนญาตอยางเปนทางการจากผบงคบบญชาระดบสงกวาเทานน และควรใชเพอชวยใหพนกงานสามารถท างานเพอบรรลเปาประสงคขององคการเทานน ฟาโยลเลงเหนวา การปฏบตงานใด ๆ ทไมเปนไปตามล าดบชนทก าหนดไวในองคการเปนความผดพลาด

2.2 หลกการของอ านาจในองคการ (Principles of Organizational Power) หมายถงความสมพนธเชงอ านาจภายในองคการดงตอไปน

2.2.1 การรวมศนย (centralization) หมายถงแนวคดทวาองคการจะมประสทธผลสงสดเมอฝายบรหารงานสวนกลางมอ านาจควบคมการตดสนใจและกจกรรมตาง ๆ ของพนกงาน อยางไรก

28

ตาม ฟาโยลกตระหนกถงขอจ ากดตาง ๆ ในการรวมศนยอ านาจ ขอจ ากดเหลาน ไดแก ขนาดขององคการ และบคลกลกษณะสวนตวของผจดการและพนกงาน

2.2.2 อ านาจการบงคบบญชาและความรบผดชอบ (authority and responsibility) หมายถงการทผจดการมอ านาจการบงคบบญชาซงไดมาจากต าแหนงงานในองคการและบคลกลกษณะสวนตว (เชน ความฉลาดและประสบการณ) อยางไรกตาม อ านาจการบงคบบญชาตองมาพรอมกบความรบผดชอบ

2.2.3 ระเบยบวนย (discipline) พนกงานในองคการทกคนควรเชอฟงกฎระเบยบขององคการรวมถงผจดการทเปนผบงคบใชกฎระเบยบนน ๆ

กลาวโดยสรป ฟาโยลเสนอวาอ านาจในองคการควรรวมศนยอยทผจดการ ซงเปนผมอ านาจการบงคบบญชาและความรบผดชอบตอพนกงาน ในขณะทพนกงานควรยนยอมปฏบตตามกฎระเบยบและค าสงของผจดการ

2.3 หลกการของการใหรางวลในองคการ (Principles of Organizational Reward) มดงตอไปน

2.3.1 การจายคาจางใหบคลากร (Remuneration of personnel) หมายถงการทพนกงานควรไดรบเงนเดอนและผลประโยชนตาง ๆ อยางเหมาะสมกบงานทท า หลกการนตงอยบนแนวคดวา แรงจงใจประการแรกของพนกงานคอแรงจงใจดานการเงน และผลการท างานของพนกงานขนอยกบจ านวนของคาจางทพนกงานไดรบ

2.3.2 ความเทาเทยมกน (equity) หมายถงการทพนกงานควรไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนและยตธรรมในเรองคาจาง

2.3.3 เสถยรภาพของการจางงาน (tenure stability) หมายถงการทองคการควรรบประกนความมนคงในการท างานเพอทพนกงานจะไดปฏบตงานใหไดดทสด อยางไรกตาม ความมนคงจนเกนไปกอาจกอใหเกดผลทางลบได

กลาวโดยสรปกคอ ฟาโยลเสนอวาพนกงานควรไดรบรางวลตามความความสามารถ และควรมความมนคงในการท างาน ตลอดจนไดรบการปฏบตทเทาเทยมกนในเรองการจายคาจางหรอเงนเดอน

2.4 หลกการของทศนคตในองคการ (Principles of Organizational Attitude)

29

2.4.1 การใหความส าคญตอประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน หมายถงแนวคดทวาองคการจะประสบผลส าเรจทมงหวงกตอเมอผลประโยชนขององคการโดยรวมมความส าคญกวาผลประโยชนของบคคล ดงนน พนกงานควรเหนผลประโยชนขององคการส าคญกวาผลประโยชนของตนเอง

2.4.2 การรเรมของผจดการ (initiative) หมายถงการทผจดการตองใหความส าคญตอการท างานของพนกงานทมงไปยงผลประโยชนขององคการ และควรชน าใหพนกงานมงท างานไปในทศทางดงกลาว

2.4.3 จตวญญาณของสวนรวม (esprit de corps) หมายถงความเปนอนหนงอนเดยวกนในองคการ

ฟาโยล กลาววา องคการทดจะตองมโครงสรางชดเจนและพนกงานตองตระหนกถงต าแหนงและบทบาทของตนในองคการ โครงสรางทชดเจนท าใหการท างานขององคการเปนไปโดยราบรน มการใหรางวลพนกงานอยางเทาเทยมกนขนกบความรความสามารถ และพนกงานตองเหนประโยชนขององคการส าคญกวาประโยชนสวนตน

การสอสารในองคการรปแบบน เปนการสอสารในแนวดงจากบนลงลาง คอจากผบงคบบญชาไปยงผใตบงคบบญชา ซงเปนการสอสารเกยวกบค าสงและแนวทางปฏบตงาน การสอสารจากลางขนบนและแนวระนาบระหวางพนกงานไมไดรบการสงเสรม เนอหาของการสอสารควรเกยวกบงานเปนหลก ไมควรเปนไปเพอการสรางปฏสมพนธและความสมพนธในสงคม

อยางไรกตาม ทฤษฎนระบวาองคการ "ควร" ท างานอยางไร แตมไดอธบายถงการปฏบตงานทแทจรงขององคการ ซงอาจไมสอดคลองกบสงทฟาโยลเสนอกได แมวาทฤษฎนจะมจดออน แตกถกใชเปนหลกในการประเมนผลการบรหารงานในองคการตอมา

แมกซ เวเบอร (Max Weber) เปนนกสงคมวทยาชาวเยอรมน ซงมชวตอยในชวงเดยวกบฟาโยล เวเบอร ไดน าเสนอทฤษฎการบรหารงานองคการแบบระบบราชการ (Theory of Bureaucracy) โดยเชอวาเปนรปแบบการบรหารงานทดทสด

1. หลกการบรหารองคการแบบระบบราชการ เวเบอร เชอวา องคการทใชระบบราชการควรด าเนนการบรหารงานโดยก าหนดล าดบชนท

ชดเจน (Clearly defined hierarchy) และมการแบงงาน (Division of labor) ตลอดจนมการรวมศนยการตดสนใจและรวมศนยอ านาจ (Centralization of decision making and power)

หลกการทง 3 ประการขางตนคลายกบท ฟาโยล เสนอไว แตยงมหลกการอน ๆ ทเวเบอรเสนอนอกเหนอไปจากนน 3 ประการคอ

30

1. องคการทใชระบบราชการควรเปนระบบปด (closed system) กลาวคอองคการควรปดตวเองจากอทธพลตาง ๆ จากสงแวดลอมภายนอก เพราะการแทรกแซงจากภายนอกอาจเปนอปสรรคตอการปฏบตงานทราบรนขององคการได ในการน องคการจะม "ศนยกลางการปฏบตงาน" (technical core) ซงควรไดรบการปกปองจากสงแวดลอมภายนอกโดยใชโครงสรางหรอการสอสารเปนเครองมอ ตวอยางเชน ในหองท างานของแพทย ศนยกลางการท างานคอการพบปะระหวางแพทยและคนไข ซงไมควรไดรบการแทรกแซงจากภายนอก เชน การโทรศพทนดหมาย หรอการเรยกตวคนไข ซงในประการแรกนาจะเปนหนาทของพนกงานตอนรบ สวนประการทสองควรเปนหนาทของนางพยาบาล เปนตน

2. ความส าคญของกฎ (importance of rules) เวเบอรเชอวา ควรมการตงกฎเกณฑตาง ๆ อยางมเหตผลและควรมกฎเกณฑส าหรบทกสงทอาจจะเกดขนในองคการ และกฎเกณฑควรตราไวเปนลายลกษณอกษร

3. การใชอ านาจการบงคบบญชา (Functioning of authority) เวเบอรเหนวา องคการทใชระบบราชการควรด าเนนงานโดยผานระบบของการใชอ านาจการบรหารงาน ระบบอ านาจ และระเบยบวนยในองคการ อ านาจการบงคบบญชาขนอยกบพนฐานดงตอไปน

3.1 อ านาจตามต าแหนงหนาท (traditional authority) หมายถงอ านาจทมรากฐานมาจากความเชอทมมาเปนระยะเวลานานเกยวกบผทควรมอ านาจควบคม ซงสวนใหญจะเปนอ านาจทมากบต าแหนงหนาทภายในล าดบชนการบรหารงานในองคการ (hierarchy) เชน นายกรฐมนตรมอ านาจการบรหารประเทศตามต าแหนง เปนตน

3.2 อ านาจจากบารม (charismatic authority) หมายถงอ านาจซงขนอยกบบคลกภาพและความสามารถของบคคลในการชกจงใจผอน อ านาจประเภทนไมถาวร ตวอยางของผทมอ านาจจากบารมไดแกผน าทางความเชอและประเพณตาง ๆ หรอผน าทางธรกจ เปนตน

3.3 อ านาจทไดรบตามเหตผลและกฎหมาย (rational-legal authority) หมายถงอ านาจทขนอยกบการใชกฎระเบยบซงพฒนามาจากขอมลขาวสารและความช านาญ อ านาจประเภทนไมไดอยกบตวบคคลแตขนอยกบความช านาญและเหตผลทไดสรางระบบของกฎระเบยบและปทสถานนน ๆ ขนมา เชน เมอต ารวจจราจรหามรถในถนน ผขบรถมไดเชอฟงต ารวจจราจรผน นเปนการสวนตว แตเชอฟงเพราะรวาต ารวจก าลงบงคบใชกฎหมายตามอ านาจทไดรบและตามความช านาญของตน

เวเบอรเชอวา อ านาจการบงคบบญชาทมาจากเหตผลและกฎหมายเปนรปแบบอ านาจทเหมาะสมส าหรบการบรหารงานองคการแบบระบบราชการ (Bureaucracy) เพราะมไดขนอยกบ

31

ต าแหนงหรอตวบคคล แตขนกบเหตผล ความช านาญ ปทสถาน และกฎระเบยบ ดงนน จงมความเปนสวนตวนอยกวาอ านาจอน ๆ และมความเหมาะสมทจะใชในการบรหารองคการ

2. รปแบบการสอสารภายในองคการทใชระบบราชการ เราอาจมองเหนรปแบบการบรหารงานทใชระบบราชการในองคการของรฐและเอกชนตาง

ๆ ซงเปนการบรหารงานแบบรวมศนยเปนไปตามระบบระเบยบทวางไว และมการใชอ านาจหนาทการบงคบบญชาตามขนตอน การสอสารในองคการทใชระบบนจะเปนแนวดงจากบนลงลางตามสายงานการบงคบบญชา ผบรหารสงสดมอ านาจการบงคบบญชาไลเรยงกนลงมาตามล าดบชน การสอสารจากลางขนบนมปรมาณนอยกวา

กลาวโดยสรป ทฤษฎของเวเบอรกลาวถงลกษณะ "ในอดมคต" ขององคการทรจกกนในนามขององคการระบบราชการ เวเบอรเสนอวาองคการแบบนควรด าเนนการในระบบปดและควบคมโดยอ านาจการบรหารงานทมาจากเหตผลและกฎหมาย การบรหารงานองคการทใชระบบราชการจะตองมการใชกฎระเบยบทเขมงวด มการแบงงาน การบรหารงานตามล าดบชนโดยชดเจน และการรวมศนยอ านาจเหลานจะท าใหองคการมความเปนทางการโดยไมมอารมณของบคคลเขามาเกยวของ

เฟรเดอรค เทยเลอร (Frederick Taylor) เปนนกธรกจชาวอเมรกน และพฒนาทฤษฎการบรหารงานเชงวทยาศาสตร (Theory of Scientific Management) ขนเมอตนครสตศตวรรษท 20 โดยมจดมงหมายทจะใหขอก าหนดถงวธการการบรหารองคการทด อยางไรกตาม เทยเลอรมงกลาวถงการท างานขององคการในระดบ "จลภาค" เทานน โดยมไดสนใจกบโครงสรางขององคการ แตสนใจเกยวกบความสมพนธระหวางผจดการและพนกงาน ตลอดจนการควบคมการท างานของพนกงาน

1. หลกการบรหารงานเชงวทยาศาสตร เทยเลอรพฒนาทฤษฎนขนมาเพราะความรสกไมพอใจกบการปฏบตงานดานอตสาหกรรม

ทมอยในขณะนน กลาวคอ พนกงานใหมเรยนรงานโดยการเฝาดการท างานของพนกงานทช านาญงาน ซงการเรยนรงานแบบนจะไดผลกตอเมอพนกงานทมประสบการณมากกวาท างานไดดและมประสทธภาพ ดงนน พนกงานใหมจะมคณภาพทไมเทาเทยมกนจากการฝก งานในรปแบบน นอกจากนน เทยเลอรยงไมพอใจระบบการจายคาจางซงขนกบจ านวนชนงานทผลตไดโดยเหนวาไมเปนธรรม เพราะผจดการสามารถขนหรอลดคาจางตอชนงานไดตามความสามารถในการท างานของพนกงาน

32

เทยเลอรเชอวา ผจดการสามารถควบคมการท างานของพนกงานไดถามการจดวางระบบการท างานและการบรหารงานแบบวทยาศาสตร กลาวคอ มการคดคนหาวธใหพนกงานเคลอนไหวเพอท างานในเวลาทสนทสด แตไดประสทธผลสงสด และตองมการถายทอดรปแบบการท างานทมประสทธภาพนไปยงพนกงานคนอน ๆ เพอใหมบรรทดฐานการปฏบตงานใหเปนไปในรปแบบเดยวกน แนวคดทฤษฎนน าไปสการประดษฐวธการท างานตาง ๆ เพอใหรวดเรวขน เชน การพมพสมผส นอกจากนน รปแบบการท างานในโรงงานตาง ๆ ทแบงงานของคนงานออกเปนสวน ๆ กมรากฐานมาจากทฤษฎนเชนกน

2. รปแบบการสอสารในการบรหารงานเชงวทยาศาสตร ในดานการสอสาร หลงจากคดสรางรปแบบการท างานทเปนวทยาศาสตรไดแลว ผจดการ

มหนาทสอสารกบพนกงานเพอสรางความเขาใจทถกตองและเพอควบคมดแลใหการท างานเปนไปตามระบบทท าไว ในการน การสอสารมบทบาทเปนเครองมอของผ จดการในการควบคมการท างานของพนกงาน การสอสารเพอสรางความสมพนธเชงสงคมไมไดรบการสงเสรม เพราะไมใชรปแบบเชงวทยาศาสตรทจะเพมประสทธภาพในการท างาน

3. องคประกอบการบรหารงานเชงวทยาศาสตร องคประกอบของการบรหารงานเชงวทยาศาสตร (Components of Scientific Management) มดงตอไปน

1. การศกษาเวลาและการเคลอนไหวในการท างาน (time and motion studies) เทยเลอรเชอวา มวธทดทสดในการท างานชนหนง ๆ กลาวคอการก าหนดการท างานทประหยดเวลามากทสด เชน เขาอาจคนหาวธกออฐใหส าเรจในเวลาทสนทสด และจะตองมการสอนวธดงกลาวใหกบพนกงานอน ๆ

2. การเลอกคนใหเหมาะสมกบงาน (proper selection of workers) และการฝกหดพนกงาน (training workers) เทยเลอรเชอวา ควรมการคดเลอกพนกงานอยางเปนระบบ น ามาฝกงาน และคดเลอกไวแตพนกงานทมคณภาพและเหมาะสมกบงาน

3. มความแตกตางระหวางผจดการและคนงาน (inherent difference between managers and workers) เทยเลอรเชอวา ผจดการมหนาทในการคด การวางแผน และการท างานเชงบรหาร ในขณะทคนงานมหนาทในการใชแรงงาน ดงนน จงควรมการแบงหนาทอยางชดเจนโดยใหคนงานท างานทใชแรงในขณะทฝายบรหารท างานใชสมองเพอวางแผนและควบคมดแล

33

กลาวโดยสรป เทยเลอรเสนอใหใชวธการทางวทยาศาสตรในการคดเลอกพนกงานใหเหมาะสมกบงาน และการฝกงานใหท าตามวธการทดทสดและประหยดเวลามากทสด ตลอดจนมการแบงงานระหวางฝายบรหารและคนงานอยางชดเจน

Katz และ Kahn (1966) กลาว วา ระบบ คอ ภาพสวนรวมของโครงสรางหรอของขบวนการอยางหนงทมการจดระเบยบความสมพนธระหวางองคประกอบตาง ๆ ทรวมกนอยในโครงการหรอขบวนการนน

แผนภาพท 2.2 ทฤษฎระบบ (System Theory)

ทฤษฎระบบ เปนกระบวนการทางวทยาศาสตรทใชในการวางแผนและด าเนนการตาง ๆ

เพอใหบรรลผลตามจดมงหมายทก าหนดไว วธการระบบมองคประกอบทส าคญ 4 ประการ คอ 1. ขอมลวตถดบ ( Input ) 2. กระบวนการ ( Process) 3. ผลผลต ( Output ) 4. การตรวจผลยอนกลบ ( Feedback)

2.3 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบประสทธภาพการบรหาร วรช สงวนวงศวาน (2531 : 86) กลาววา ประสทธภาพของการบรหารงาน จะเปนเครองชถงความเจรญกาวหนา หรอความลมเหลวขององคกร งานทส าคญของผบรหารองคการกคองานในหนาทของการบรหาร ซงจะเหมอนกนเปนสากล ไมวาจะเปนองคกรขนาดใด มจดประสงคใด จะเปนเครองมอชวยใหการบรหารงานหรอการจดการมประสทธภาพมากยงขน ผบรหารทชาญฉลาด

34

จะตองเลอกการบรหารทเหมาะสมกบองคการของตนในสถานการณตาง ๆ และน าไปปรบใชใหเกดประโยชนแกองคการมากทสด เฮอรเบรท เอ.ไซมอน (Herbert A. Simon: 1960 อางใน พนศกด ข านรกษ, 2546:25) ไดใหทศนะเกยวกบประสทธภาพไวคลายคลงกบ Miller คอ ถาพจารณาวาสงใดมประสทธภาพสงสดนนใหดจากความสมพนธระหวางปจจยน าเขา (Input) กบผลผลต (Output) ทไดรบออกมาเพราะฉะนนตามทศนะน ประสทธภาพจงเทากบผลผลตลบดวยปจจยน าเขา และถาเปนการบรหารราชการหรอองคกรของรฐ กควรบวกกบความพงพอใจของผรบบรการ (Satisfaction) เขาไปดวยสามารถเขยนเปนสตรไดดงน

F = (O – I) + S E = Efficiency คอ ประสทธภาพของงาน O = Output คอ ผลตผลของงานทไดรบออกมา I = Input คอ ปจจยน าเขาหรอทรพยากรทางการบรหารทใชไป

S = Satisfaction คอ ความพงพอใจในผลงานทออกมา ความพงพอใจในผลงานทออกมา = ความสมฤทธผล + ความมงปรารถนา

Satisfaction = Achievement + Aspiration อทย หรญโต (2525 : 123) กลาววา ค าวา “ประสทธภาพ” ในวงการธรกจ หมายถงการจดการทได รบผลก าไร หรอขาดทน ส าหรบในการบรหารงานราชการในทางปฏบตวดประสทธภาพไดยากมาก วธวดประสทธภาพทใชในวงราชการ จงหมายรวมถงผลการปฏบตงานทยงใหเกดความพงพอใจและประโยชนแกมวลมนษย (Human Satisfaction and Benifit Produced) ดงนน ประสทธภาพในทางราชการจะตองพจารณาถงคณคาทางสงคม จงไมจ าเปนตองประหยดหรอมก าไร เพราะงานบางอยางถาจะท าอยางประหยดอาจไมมประสทธภาพกได นอกจากนการบรหารงานทมประสทธภาพจะตองพจารณาค าวา “ประสทธผล” ประกอบดวยค าวา ประสทธผล (Effectives) หมายถง ผลส าเรจของการบรหารทบรรลถงเปาหมายทก าหนดไวซงอาจเกดขนจากการปฏบตงานทไมมประสทธภาพกได เพราะประสทธผลเพยงแตพจารณาถงผลงานทไดรบเทานนลกษณะการบรหารทมประสทธผลคอ การบรรลเปาหมาย แตการบรหารงานทมประสทธภาพ คอการใชทรพยากรการบรหารอยางประหยด เกดผลรวดเรว โดยการน าเวลา (Time) เขามาพจารณาดวย จากแนวคดดงกลาว สอดคลองกบแนวคดของ Peterson และ Plowman (อางถงในลลา สนานเคราะห, 2530 : 27) ซงกลาววา ประสทธภาพประกอบดวยปจจยทส าคญ 5 ประการ คอ

35

1. คณภาพของงาน (Quality) จะตองมคณภาพสง คอ ผผลตและผใชไดประโยชนคมคา และมความพงพอใจ

2. ปรมาณงาน (Quantity) ของงานทเกดขนจะตองเปนไปตามความคาดหวงของหนวยงาน 3. เวลา (Time) คอ เวลาทใชในการด าเนนงานจะตองเหมาะสมกบคณภาพและปรมาณของ

งาน รวมทงจะตองเปนไปตามก าหนดและสภาวการณดวย 4. วธการ (Method) ในการด าเนนงานจะตองอยในลกษณะทถกตองตามหลกการ

เหมาะสมกบงาน และทนสมย 5. คาใชจาย (Coats) ในการด าเนนงานทงหมดจะตองเหมาะสมกบงานและวธการ คอ

จะตองลงทนนอยและไดผลก าไรมากทสด นอกจากน ปรชญา เวสารชช (2529 : 5) ไดใหความหมายของค าวา ประสทธภาพการบรหารงาน ไวสามนย คอ นยท 1 เกยวกบงานโดยตรง คอ งานทออกมานนเกดผลไดเรวกวาก าหนดหรอผลงานทมคณภาพ และผลงานสงกวาก าหนด นยท 2 เกยวกบผบรหาร ผบรหารมความสามารถท างานโดยตลอดไมมการหยดหรอชะงก และมทกษะในเรองการบรหารงานในการวางแผน การจดองคการ การมอบหมายงาน การสงการ การตรวจสอบควบคมงานทมระบบ และเปนกระบวนการ รวมทงการตดสนใจทด นยท 3 เกยวกบตวผปฏบตงาน ผรวมงานท างานอยางมคามสข ไมมปญหาขอขดแยง มการสรางความสมพนธอนดตอกน ในการปฏบตงาน การประสานงาน และการตดตอสอสารภายในองคการเปนไปดวยด ดงนนแนวความคดเรอง ประสทธภาพการบรหารงานนน สรปไดวา คอ การท างานใหสอดคลองกบประสทธผล การใชทรพยากรในการบรหารนอยทสด และผลทออกมานนจะตองเสรจกอนก าหนด เวลา ปรมาณ และคณภาพของงานจะตองไมเกนกวาทก าหนดประสทธภาพของการบรหารจะมมากและสมบรณยงขน ขนอยกบนกบรหารทท างานอยางเปนระบบ ปฏบตงานบรหารอยางถกตองและครบถวนทกขนตอน ตามกระบวนการบรหาร

ลกษณะการบรหารงานทมประสทธภาพ

อทย หรญโต (2525 : 126-127) ไดใหขอเสนอวธพจารณาพนฐานการบรหารงานทมประสทธภาพ ดงน

1. มการวางแผนและควบคมงานทด ซงประกอบดวยลกษณะ

36

(1) สามารถจดใหนกบรหารไดรบขาวสาร ขอมล ทนเวลา ทนสมย ถกตองเพยงพอและแนนอน (2) เปนแผนทสมบรณกอนด าเนนการ (3) เปลยนแปลงไดเหมาะสมกบความจ าเปน (4) ประหยดคาใชจายและทรพยากรในการด าเนนงาน (5) งายตอการรบรและสามารถเปนทเขาใจไดในระหวางผเกยวของ (6) มเรองใหวนจฉยเฉพาะกรณทเปนปญหา (7) มมาตรการประเมนความเปลยนแปลงทจะเกดขนกอนเรม และระหวาง

ด าเนนการ (8) คาดหมายขอบเขตทจะเกดปญหาได

2. มการจดระบบงานใหเหมาะสม ซงประกอบดวยปจจย 2 สวน คอ คน และระบบงาน ประสทธภาพ จะเกดขนไดเมอมความพรอมทงสองสวน 3. จดใหมการประสานงานทด 4. เพมสมรรถภาพของคนใหสงขน ธงชย สนตวงษ (2533 : 4) ไดกลาวถงลกษณะของกลยทธการบรหารททรงประสทธภาพ

คอ 1. เปนการบรหารเชงรวมทกระท าอยางเปนระบบ ทมการบรหารครบถวนสมบรณทกดาน 2. เปนการบรหารทพรอมสมบรณดวย “แผนงาน” ทมประสทธภาพ 3. เปนการบรหารทพรอมสมบรณดวย “ระบบปฏบตในการบรหารงาน” คอ เทคนคการจดท าแผน การวดผล การจงใจ การควบคม การพฒนานกบรหาร และการแสวงหาประโยชนจากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไดอกดวย ตามลกษณะดงกลาวระบบการบรหารงานทเนนความมประสทธภาพจะเรมพจารณาการ

บรหารตงแตปจจยน าเขา กระบวนการบรหาร ผลทไดจากการบรหารและประสทธผลทไดรบ ดงน ปจจยน าเขา (Input) ไดแก ทรพยากรทางการบรหาร ซงมคน เงน วสดอปกรณ ฯลฯ

ผบรหารตองใชใหเหมาะสมกบสภาวะแวดลอมและตรงตามเปาหมาย ไดผลตอบแทนมากทสด กระบวนการบรหาร (Process) ไดแก การวางแผน การจดองคกร การบรหารบคคล ฯลฯ

ผบรหารตองจดระบบกระบวนการบรหารทเนนถงคณภาพงานทงปรมาณและคณภาพทสอดคลองกบภาวะแวดลอมขององคการดวย

ผลทไดออกมาจากการบรหาร (Output) คอ ประสทธผลขององคการและของผบรหารวาสามารถบรหารงานไดบรรลเปาหมายไดมากนอยเพยงใด

37

ประสทธผลทไดรบ จะท าใหทราบวา การบรหารงานมประสทธภาพและสามารถบรหารงานใหบรรลเปาหมายโดยประหยดเพยงไร

2.4 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการบรหารสถานศกษา การบรหารการศกษา (Educational Administration) หมายถง กระบวนการทเกยวกบการวางแผน การจดองคการ การนา และการควบคมการใชทรพยากรในการจดกระบวนการเรยนรเพอใหบคคลและสงคมมความเจรญงอกงามโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสวนทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวตหรอหมายถง กระบวนการทางานดวยบคคลและทรพยากรในการจดกระบวนการเรยนรเพอใหผเรยนและสงคมมความเจรญงอกงามโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสวน ทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดการสงแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

มาสโลว Maslow (1908 –1970) เปนผวางรากฐานจตวทยามนษยนยม เขาไดพฒนาทฤษฎแรงจงใจ ซงมอทธพลตอระบบการศกษาของอเมรกนเปนอนมาก ทฤษฎของเขามพนฐานอยบนความคดทวา การตอบสนองแรงขบเปนหลกการเพยงอนเดยวทมความส าคญทสดซงอย เบองหลงพฤตกรรมของมนษย เขามความเชอวา มนษยมแนวโนมทจะมความตองการอนใหมทสงขน แรงจงใจของคนเรามาจากความตองการ พฤตกรรมของคนเรามงไปสการตอบสนองความพอใจ มาสโลว แบ งความตองการพ นฐานของมนษยออก เปน 5 ระดบดวยกน ไดแก 1.ความตองการทางกายภาพ (Physiological Needs) หมายถงความตองการพนฐานของรางกายซงจ าเปนในการด ารงชวต ไดแกความตองการอาหาร น า อากาศ เสอผา

2.ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) หมายถง ความตองการมนคงปลอดภยทงทางดานรางกายและจตใจ

3. ความตองการทางสงคม (Social Needs) หมายถง ความตองการทจะเปนทรกของผอน และตองการมสมพนธภาพทดกบบคคลอน

4.ความตองการยกยองชอเสยง (Esteem Needs) หมาย ถง ความปรารถนาทจะมองตนเองวามคณคาสง เปนทนาเคารพยกยองจากทงตนเองและผ อน ตองการทจะใหผ อนเหนตนมความสามารถ มคณคา มเกยรต มต าแหนงฐานะ บคคลทมความตองการประเภทนจะเปนผทมความมนใจในตนเอง

38

5.ความตองการทจะรจกตนเองตามสภาพทแทจรงและความส าเร จของชวต (Self–Actualization Needs) หมายถง ความตองการทจะรจกและเขาใจตนเองตามสภาพทแทจรงเพอพฒนาชวตของตนเองใหสมบรณ(Self-fulfillment) รจกคานยม มาสโลวตงสมมตฐานเกยวกบความตองการมนษยไวดงน

1. มนษยมความตองการอยเสมอ 2. ความตองการทไดรบการตอบสนองแลวจะไมเปนสงจงใจของพฤตกรรมนน ๆ อก

ตอไป 3. ความตองการของมนษยจะเรยงกนเปนล าดบขน ตามความส าคญ Douglas Mc Gregor : ทฤษฎ X และทฤษฎ Y ทฤษฎนอาจจะเรยกไดวาเปนทฤษฎการมองตางมม ในความเปนจรงของคนทกคนไมมใคร

จะรายอยางบรสทธ คอไมมขอดเลย คงไมม และในทางกลบกน กคงไมมใครทดรอยเปอรเซนต ไมมขอดางพรอยเลย กคงไมมอกเชนกน แตไมใชวาพอเราจะไดผลประโยชนจากใครกมองเขาดไปหมด ถงแมวาในความเปนจรงเขาจะไมดไปเสยทกอยาง แตพอไดผลประโยชนไปแลวหรอเปนคนทไมมผลประโยชนส าหรบเราแลว ทกอยางกดจะไมดไปเสยทงหมด ถงแมวาทจรงแลวเขากไมใชคนทเลวรายนก เรามาลองศกษาความคดของคณ Douglas Mc Gregor (1906-1964) ดซวาเปนอยางไร

ทฤษฎ X(Theory X) เปนปรชญาการบรการจดการแบบดงเดม โดยมองวาพนกงานเกยจคราน ไมกระตอรอรน ไมชอบงานและพยายามหลกเลยงงาน

ทฤษฎ Y(Theory Y) เปนปรชญาการบรการจดการ โดยมองวาพนกงานมความรบผดชอบ มความคดรเรมในการแกปญหาในการท างานและไมมความเบอหนายในการท างาน

แมคเกรเกอร ไดเรยกรองใหผบรหารเปลยนแปลงมมมองมนษยจากมมมองตามทฤษฎ X ไปเปนมมมองตามทฤษฎ Y

William Ouchi : ทฤษฎ Z ทฤษฎนเปนทฤษฎลกผสมระหวางญปนกบอเมรกน คณวลเลยม โอช ซงเปนชาวซามไร

เปนคนคดขนมา ลองศกษาแนวคดของเขา เผอบางทจะไดปงไอเดย เกดเปนทฤษฎพนธผสมใหมขนมาอกกได

ทฤษฎ Z บางต าราอาจจะเรยกวากลมทฤษฎรวมสมย เปนทฤษฎทมองเหนวาการจงใจคนนนตองเปนไปตามสถานการณ แตทฤษฎรวมสมยบางอยางทเกดขนมาใหมกยงไมไดรบการยอมรบวาเปนทฤษฎ แตอยระหวางการศกษาทดลองเพอปรบใหเปนทฤษฎ เชน ทฤษฎ Z ซงเกด

39

จากคนอเมรกน ทมเชอสายญปน ชอ วลเลยม โอช ไดศกษาวจยวา แนวความคดในการบรหารจดการของโลกนน แบงออกเปน 2 คาย คอ คายอเมรกน และคายญปน โดยสาเหตทตองศกษาเชนนน เพราะเขามองวา ในคายอเมรกนนน มกประสบความส าเรจในธรกจโดยเฉพาะกอนสงครามโลกครงท 2 และเปนผทชนะสงครามโลกครงท 2 อกดวย ผลปรากฏวา ภายหลงสงครามโลกครงท 2 ญปนนนแมจะเปนประเทศทขาดดลทางการคาแกอเมรกาแตไดปฏวตอตสาหกรรมขนมา จนสามารถเปนยกษใหญในโลกเศรษฐกจในปจจบนได คลายกบวา อเมรกนนนขาดดลการคากบญปนอยางยอยยบ ดงนนวลเลยม จงศกษาถงจดดของการบรหารจดการจากสองคายน ามาสรางเปนแนวคดขนมาเมอไมนานมาน การทจะท าความเขาใจทฤษฎ Z ไดนน ตองท าความเขาใจของทฤษฎ A และทฤษฎ J กอน

ทฤษฎ A คอ Amarican Theory เปนทฤษฎวาดวยการบรหารจดการรวมสมยตามแบบของอเมรกา ซงใหหลกการวา การบรหารจดการแบบน ตองอาศยการจดการจากพนฐานของบคคล ของผบรหารทเกดขนในอดต ซงในทฤษฎนมหลกส าคญ 3 ประการ คอ

1.) Individualism คอ การทสงคมอเมรกนเปนสงคมแบบ ปจเจกบคคล ซงจะมความรบผดชอบตอตวเองมาแตอดต และเมอคนตางชาตโดยเฉพาะคนตะวนออกเขาไปอาศยในอเมรกนกจะสงเกตวา คนอเมรกนเปนคนโดดเดยว มสงสงกบใคร สงคมแบบ Individualism สงผลใหเกดบคลากรทมความรบผดชอบในหนวยงานสง แตกเกดผลเสยคอ ไมเกดความผกพน หรอเปน

2.) Short Term Employment คอ การจางงานในระยะสน คนอเมรกนมกไมมความผกพนในครอบครว ในทท างาน พรอมเสมอทออกจากงาน ยายงาน จงมกมบรการใหเชาสงตาง ๆ ซงมองวาตนทนในการขนยายเฟอรนเจอรเมอยายงาน ออกจากบาน จะมคาใชจายสงกวาคาเชา นอกจากนน คนอเมรกนยงมลกษณะทเปน

3.) Individual Decision Making สง มความมนใจในการตดสนใจ กลาตดสนใจ ท าใหผบรหารไมตองไปดแลอยางใกลชด ผลเสยคอ ขาดการท างานเปนทม

ทฤษฎ J คอ การบรหารจดการแบบญปน ซงมลกษณะทเรยกวา 1.) การจางงานตลอดชวต หรอ Lifetime Employment มการเลอนต าแหนง มความผกพนกน เพราะฉะนนการเลยงคนแบบญปนจะสงเสรมใหมการฝกงานอยางคอยเปนคอยไป แตผลเสยคอ ตองเลยงคนทมประสทธภาพการท างานต าไวในหนวยงานจนตลอดชวตดวยเชนกน กอใหเกดผลเสยตอองคการ ลกษณะประการทสองของการบรหารจดการแบบญปน คอ ตองม Concential Decision Making คอ การตดสนทตองไดรบการยอมรบจากทประชม ซงเปนผลด แตผลเสย คอ อาจเกดความลาชา

40

วลเลยม โอช มองเหนขอดและขอเสยของ 2 ทฤษฎตวอยาง แลวน าขอดขอเสยนนมาวเคราะหสรางเปนทฤษฎรวมสมย ทเรยกวา Blend Together หรอการน ามาผสมผสานใหเปนหนงเดยวกน เรยกวา ทฤษฎ Z ซงเปนแนวคดของการบรหารจดการเชงจนตนาการ โดย

1.) ใชวธแบบ Long Term Employment หรอการจางงานระยะยาวขน ซงเปนทางสายกลาง คอ ไมตองจางตลอดชวตแตกไมใชการจางแบบระยะสน แตเนนการจางในระยะเวลาทนานพอสมควรแลวสรางความผกพน

2.) ประการทสอง จะตองมลกษณะทเรยกวา Individaul Responsibility คอ จะตองมความรบผดชอบสวนบคคล ซงน าเอาหลกแนวคดแบบอเมรกนมาใชกบบคลากรในหนวยงานใหมความรบผดชอบตอตนเอง กลาตดสนใจ ไมตองขนอยกบผบรหารมากจนเกนไป

3.) และประการท 3 คอ ตองม Concential Decision Making คอ การตดสนใจตองท าเปนทม ตองมการพดคย ถงผลดผลเสยของการบรหารจดการแบบตางๆ 2.5 งานวจยทเกยวของ จากการทบทวนงานวจยทเกยวของกบสถานศกษา พบวามผท าการศกษาวจยไว ดงน

ชาญวทย มลโคตร (2538) ไดท าการวจยเรอง ประสทธภาพการบรหารงานโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาอ าเภอวงหน จงหวดศรสะเกษ ผลการวจยสรปไดดงน ประสทธภาพการบรหารงานทมประสทธภาพสงสด ไดแกงานกจการนกเรยน คดเปนคะแนนเฉลย 61.73รองลงมา ไดแกงานธรการและการเงน คดเปนคะแนนเฉลย 61.65 งานอาคารสถานท คดเปนคะแนนเฉลย 53.96 งานความสมพนธระหวางโรงเรยนและชมชน คดเปนคะแนนเฉลย 52.33 งานบคลากร คดเปนคะแนนเฉลย 49.59 และงานทมประสทธภาพต าสด ไดแก งานวชาการ คดเปนคะแนนเฉลย 45.55

ปราโมทย บญมสก (2539)ไดศกษาวจยเรอง “การบรหารงานวชาการตามแนวทางโรงเรยนนตบคคล ในโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครศรธรรมราช เขต 1 ” ผลการวจย พบวา การด าเนนงานการบรหารงานวชาการตามแนวทางโรงเรยนนตบคคลของผบรหารโรงเรยนโดยภาพรวมทง 12องคประกอบ พบวา อยในระดบมาก และเมอพจารณารายองคประกอบพบวา อยในระดบมาก 9 องคประกอบ ตามล าดบดงน คอ การพฒนากระบวนการเรยนร การพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา การวดผลประเมนและเทยบโอนผลการเรยน การพฒนาหลกสตรสถานศกษา การพฒนาแหลงเรยนร การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน การพฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา การสงเสรมความรดาน

41

วชาการแกชมชน และการวจยเพอพฒนาคณภาพการศกษา และการสงเสรมและสนบสนนงานวชานการแกบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา

อรณ ปาลรงษ (2546) ไดวจยเรองการบรหารงานการเงน และการบญชของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสราษฎรธาน ประชากรทใชในการวจยคอผบรหารโรงเรยนประถมศกษา จานวน 519 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามผลการวจยพบวา การบรหารงานการเงน และการบญชของโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสราษฎรธาน มการปฏบตงานอยในระดบมาก ไดแกวธการบรหารงานการเงน และการบญช วธการจดบคลากรใหเหมาะสมกบงานการควบคมการปฏบตงาน การใหเจาหนาทจดทาหลกฐาน และการปฏบตงานตามแผนการปฏบตงานในระดบมาก ไดแกการควบคมการใชจายเงน วธการตรวจสอบ การพฒนาเจาหนาทการเงน การจดทารายงานการเงน การจดทาระบบการปฏบตงาน การจดทาแผนการบรหารงาน วธการควบคมดแลบคลากรใหปฏบตตามระเบยบขอบงคบ การเตรยมการบรหารการเงน การจดสายบงคบบญชา การด าเนนการเกยวกบการประเมนผลการใชจายเงน การควบคมการจายเงนทกหมวด และการก าหนดหลกเกณฑในการใชเงนบ ารงการศกษา และเงนบรจาคของโรงเรยน สวนการด าเนนการเมอขาดแคลนเจาหนาทการเงน และการบญชของโรงเรยน (กรณถกยาย ) มการปฏบตอยในระดบปานกลาง

นรสา จตรส านก (2543) ไดวจยเรอง “การบรหารงานบคคลของมหาวทยาลยในก ากบรฐ: ความคาดหวงกบการพฒนาการบรหารงานบคคลของมหาวทยาลยมหาสารคาม ” ผลการศกษาพบวา ความคาดหวงเกยวกบการบรหารงานบคคลและการปฏบตงานในภาพรวมจ าเปนอยางยง ทผบรหารตองการพจารณาคณลกษณะสวนบคคลไมนอยกวาเดม รวมทง การใหมความส าเรจในการท างาน มระบบบรหารทมสายการบงคบบญชาสนลง มระบบการประเมนทเปนธรรมจะท าใหบคลากรมแรงจงใจและความพงพอใจในการท างานมากขน สวนดานการปรบตวนน บคลากรพรอมทจะกระตอรอรนมากขน ท างานเรวขน แมวาจะมเฉพาะดานถงแมวาในภาพรวมความคาดหวงจะอยในระดบมากกตาม และคาตอบแทนและสวสดการตองบทบาทการท างานมากขนกตาม นอกจากนยงพบวา บคลากรมหาวทยาลยมหาสารคามมความคาดหวงใหบคลากรมเงนเดอน คาตอบแทน และสวสดการทมากขน ซงการพจารณาคาตอบแทนผบงคบบญชามบทบาทอยางมากในการพจารณาตดสนอยางยตธรรมวา ใครเปนผมความเหมาะสมมากกวา นอกเหนอจากดผลการประเมน การปฏบตงาน

สทธชย ลวเวหา (2543) ท าการวจยเรอง การศกษาการบรหารงานบคคลในโรงเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา

42

1. การบรหารงานบคคลในโรงเรยน ในการดานการจดหาโรงเรยนไมมโอกาสในการสนทนาคดเลอกครใหมทไดมาเปนครทยายมาจากทอน และไดมาไมตรงตามทโรงเรยนตองการในดานการบ ารงรกษา ผบรหารไดปฏบตตามหลกการบรหารบคคลเปนสวนใหญ และเหนวาว ธการบ ารงรกษาบคลากรทไดผลดอยางมาก คอการใหขวญและก าลงใจในการปฏบตงานแกครอยเสมอ โดยวธการสรางสมพนธอนดกบผใตบงคบบญชา ในดานการพฒนาครสวนใหญไดรบการสงเสรมและสนบสนนใหไปฝกอบรมมากทสด คอการประชมเชงปฏบตการในดานการใหพนจากงาน ครมการพนจากต าแหนงหนาทในโรงเรยนโดยการยายมากทสด

2. ปญหาในการบรหารงานบคคล ทพบมากทสดในดานการจดหา ไดแก ครมวฒไมตรงตามทตองการ การไดครมาซงไมทนตามทตองการในดานการบ ารงรกษา ไดแก การจดครเขาปฏบตงานท าไดยาก เพราะคณสมบตไมไดตรงตามทตองการและครขาดความกระตอรอรนในการปฏบตงาน ในดานการพฒนา ไดแก ครไมเหนความส าคญ

สมปอง นลลวน (2530) ไดท าการวจยเรองปญหาการบรหารบคคลของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวดสงขลา ไดก าหนดต วแปร วยวฒประสบการณในต าแหนง และขนาดโรงเรยนของผบรหารโรงเรยน จ านวน 226 คน ผลการวจยของปญหา ในดานการพฒนาบคลากรในระดบปานกลาง ทงนเนองมาจาก ขาดงบประมาณในการฝกอบรมอยางตอเนอง บคลากรขาดความกระตอรอรน การนเทศการศกษาไมประสบผลส าเรจขาดการวางแผนและไมพฒนาอยางตอเนอง

สมศร รรานนท (2539) ไดท าการวจยเรอง การศกษาการใชทกษะทางการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 1 ผลการวจย พบวา การใชทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเ รยนประถมศกษามดงน

1. ทกษะดานความคดรวบยอด (คตนยม) ไดแก การก าหนดนโยบาย การวางแผน และการพจารณาผลกระทบจากการเปลยนแปลงภายใน

2. ทกษะดานมนษยสมพนธ ไดแก การจงใจ การมอบหมายงาน การท างานเปนทมการจดระบบการตดตอสอสาร

3. ทกษะดานเทคนค ไดแก การน าหลกสตรไปใชการสง การและการจดขอมลสารสนเทศ

จากขอมลเชงวชาการทกลาวขางตน ผวจยสามารถสรปประเดนส าคญไดวา การบรหารจดการทมประสทธภาพนน ตองมความเกยวของกบสภาพแวดลอม คน งาน สถานทท างาน ระดบ

43

การศกษา เงนเดอน และประสบการณในการปฏบตงาน ความสมพนธกบแรงจงใจ และการไดการยอมรบนบถอ ความกาวหนาในหนาทการงาน ความมนคงในต าแหนงหนาทปจจบน มสภาพการท างานทเอออ านวยเพอนรวมงานและมความพอใจ

บญชา เจรญชย. (2544). ศกษาเรอง ความสมพนธระหวางคณธรรมและประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร พบวา

1. ระดบคณธรรมของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาจงหวดสกลนคร เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา คณธรรมในการครองตน คณธรรมในการครองงานและคณธรรมในการครองคน อยในระดบสง

2. ระดบประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร ในภาพรวมอยในระดบสง เมอพจารณาเปนรายดานพบวางานทง 7 ดาน อยในระดบสง ไดแก งานธรการ งานวชาการ การบรหารทวไป งานปกครอง งานบรการ โรงเรยนกบชมชน และงานบรหารอาคารสถานท

3. ผบรหารและครผสอนทปฏบตงานในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกน มความคดเหนตอคณธรรมของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนครในภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา คณธรรมในการครองตน และคณธรรมในการครองงาน มความคดเหนไมแตกตางกน สวนคณธรรมในการครองคน มความแตกตางกน

4. ผบรหารและครผสอนทปฏบตงานในโรงเรยนทมขนาดแตกตางกน มความคดเหนตอประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญ

5. คณธรรมและประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร มความสมพนธกนในทางบวก อยางมนยส าคญทระดบ .01

6. ผบรหารกบครผสอนมความคดเหนตอคณธรรมของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร ทงภาพรวมและรายดานแตกตางกน โดยคณธรรมของผบรหารโรงเรยนในภาพรวมและรายดานตามความคดเหนของผบรหารสงกวาคณธรรมของผบรหารโรงเรยนในภาพรวมและรายดานตามความคดเหนของครผสอน

7. ผบรหารกบครผสอนมความคดเหนตอประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร ทงภาพรวมและรายดานแตกตางกน โดยประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนในภาพรวมและรายดาน ตามความคดเหนของผบรหารสงกวาประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนในภาพรวมและรายดานตามความคดเหนของครผสอน

44

8. คณธรรมของผบรหารโรงเรยนทสามารถพยากรณประสทธภาพในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนครอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และ .05 รวม 2 ดาน ไดแก คณธรรมในการครองงานและคณธรรมในการครองคน

เบญจวรรณ อานเปรอง. (2545). ศกษาเรอง ประสทธภาพการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน: ศกษาเฉพาะกรณอ าเภอเมองปราจนบร จงหวดปราจนบร พบวา

1. คณะกรรมการกองทนหมบานมประสทธภาพในการบรหารงานในระดบมาก

2. ปจจยทมอทธพลตอประสทธภาพในการบรหารงานของคณะกรรมการกองทนหมบาน จ านวน 5 ปจจยไดแก อาย ระดบการศกษา การไดรบการฝกอบรม การมมนษยสมพนธและการประสานงานภายใน

3. ปญหาและอปสรรคในการบรหารงานกองทนหมบานทส าคญ คอกรรมการบางคนไมท าหนาทของตนเอง สมาชกกองทนสงช าระเงนคนไมตรงตามก าหนดเวลา และจ านวนเงนกองทนไมเพยงพอกบความตองการของสมาชก สวนขอเสนอแนะในการบรหารงานกองทนหมบาน คณะกรรมการควรมการประชมปรกษาหารอกนเปนประจ า ตองแบงงานกนท า

พนศกด ข านรกษ. (2546). ศกษาเรอง การประเมนประสทธภาพการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอยะรง จงหวดปตตาน พบวา ประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบลในเขตพนทอ าเภอยะรง จงหวดปตตาน ดานมมมองของพนกงานผปฏบตงานอยในระดบสง โดยมคะแนนเฉลย 3.72 และดานมมมองของประชาชนผรบบรการ อยในระดบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลย 2.20 และเมอพจารณาดานประสทธภาพทแตละฝายประเมน พบวา ปจจยดานอายและความเพยงพอของทรพยากรมอทธพลตอประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบล สวนปจจยดานเพศ การศกษา รายได อายราชการลกษณะต าแหนงและความเขาใจในการด าเนนงาน ไมมอทธพลตอประสทธภาพในการด าเนนงาน ดานมมมองของพนกงานผปฏบตงาน ในขณะทปจจยดานเพศ อาย อาชพ รายไดระยะเวลาทอาศยอยในชมชน และการมสวนรวม ไมมอทธพลตอประสทธภาพในการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบล ดานมมมองของประชาชนผรบบรการ

สรจรา แกวกาหลง. (2547). ศกษาเรอง การจดสภาพแวดลอมในการท างานและประสทธภาพในการปฏบตงาน: กรณศกษา บานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร พบวา

45

1. บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอการจดสภาพแวดลอมในบานไรกาแฟ โดยภาพรวมในระดบสง และปจจยทางดานการจดสภาพแวดลอมมความสมพนธทางบวกกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.571)

2. บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอบรรยากาศการท างานในบานไรกาแฟ โดยภาพรวมอยในระดบสง โดยปจจยดานบรรยากาศในการท างานแบงเปน 2 ดาน คอ ปจจยดานสภาพบรรยากาศในเรองความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานสภาพ บรรยากาศในเรองแรงจงใจในการท างาน โดยภาพรวมมความสมพนธทางบวกระหวางปจจยดานสภาพบรรยากาศในการท างานกบประสทธภาพในการท างาน (r = 0.738)

2.1 บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอการจดปจจยดานสภาพบรรยากาศการท างาน เรองความพงพอใจตอการท างานในบานไรกาแฟ โดยรวมอยในระดบสง และปจจยดานสภาพบรรยากาศการท างานในเรองความพงพอใจตอการท างาน มความสมพนธทางบวกกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.711)

2.2 บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอปจจยดานสภาพบรรยากาศการท างานเรองแรงจงใจในการท างานบานไรกาแฟโดยรวมอยในระดบสง และปจจยดานสภาพบรรยากาศการท างานในเรองแรงจงใจตอการท างานมความสมพนธทางบวกกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.720)

3. บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความเหนตอปจจยดานลกษณะการปฏบตงานในบานไรกาแฟ โดยรวมอยในระดบสง โดยปจจยดานลกษณะการปฏบตงาน แบงเปน 2 ดาน คอปจจยดานลกษณะการปฏบตงานในเรองบทบาทความรบผดชอบและปจจยดานลกษณะการปฏบตงานในเรองความรความเขาใจในการท างาน โดยภาพรวมมความสมพนธทางบวกระหวางปจจยดานลกษณะการปฏบตงานในการท างานกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.788)

3.1 บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอปจจยดานลกษณะการปฏบตงานเรองบทบาทความรบผดชอบในบานไรกาแฟ โดยภาพรวมอยในระดบสงและปจจย ดานลกษณะการปฏบตงานเรองบทบาทความรบผดชอบมความสมพนธทางบวกกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.698)

3.2 บคลากรขายบานไรกาแฟ เฉพาะสาขาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนตอปจจยดานลกษณะการปฏบตงานเรองความรความเขาใจในการท างานในบานไรกาแฟ ในภาพรวม

46

อยในระดบสง และปจจยดานลกษณะการปฏบตงานเรองความรความเขาใจในการท างานมความสมพนธทางบวกกบประสทธภาพในการปฏบตงาน (r = 0.756)

ณฐกล จอมบดนทร. (2544). ศกษาเรอง ประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารของเทศบาลเมองนราธวาส พบวา

1. ผบรหารของเทศบาลเมองนราธวาสทงหมดเปนเพศชาย มอายระหวาง45-50 ป มากทสด มอายโดยเฉลย 46.25 ป ด ารงต าแหนงเปนนายกเทศมนตร เทศมาตร มระยะเวลาท างานในต าแหนงโดยเฉลย 6 ป ผปฏบตตามนโยบายของเทศบาลเมองนราธวาส เปนเพศชายและเพศหญงจ านวนเทากน มอายเฉลย 44.2 ป ด ารงต าแหนงเปนปลดเทศบาล ผอ านวยการสวนหวหนาฝาย หวหนางาน มระยะเวลาท างานในต าแหนงโดยเฉลย 7.5 ป

2. กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายเฉลย 36.48 ป สมรสแลว มระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร อาชพรบราชการ คาขาย ใชแรงงานและธรกจ มรายไดเฉลย10,702.58 บาท มระยะเวลาอาศยอยในทองถนโดยเฉลย 18.59 ป

3. ดานประสทธภาพ ปจจยน าเขา เทศบาลเมองนราธวาสไดมการก าหนดวสยทศน นโยบาย เปาหมาย แผนกลยทธ และแผนปฏบตในการพฒนาเมองนราธวาสไวอยางชดเจนแตการก าหนดตวชวดความส าเรจของเปาหมายไมชดเจน ขาดการตดตามในชวงการน าแผนไปใชดานกระบวนการ เทศบาลเมองนราธวาสมการวางแผนการพฒนาส าหรบเปนกรอบท างานไวเปนการลวงหนาหลายป มการวางแผนปฏบตการประจ าปทสอดคลองกบแผนพฒนา แตขาดในเรองระบบการตดตามและระบบการรายงานผลการปฏบตงานอยางสม าเสมอและตอเนอง การก าหนดเกณฑมาตรฐานของงานททกคนจะตองปฏบตไดและการควบคมการปฏบตงานเปนไปตามระบบทก าหนดไวยงไมชดเจน ควรปรบปรงสถานท อปกรณ และเครองมอเครองใชในการปฏบตงานและใหบรการใหดขน

4. ดานประสทธผล ผลงาน พบวา ระดบประสทธผลของการด าเนนงานของเทศบาลเมองนราธวาสโดยภาพรวมทง 11 ดาน อยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.13 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.90 เมอแยกพจารณารายดาน พบวา ประสทธผลในการด าเนนงานดานศาสนาและวฒนธรรม มคาเฉลยสงสด และต าสดในการด าเนนงานดานการสงเสรมเศรษฐกจ มคาเฉลย 2.97

47

5. เทศบาลควรมการก าหนดตวชวดความส าเรจเปาหมายของแผน ก าหนดระบบการตดตามประเมนผลและรายงาน พฒนาระบบการควบคมการปฏบตงานของบคลากรปรบปรงสถานทปฏบตงานและใหบรการประชาชน พฒนาเทคโนโลยและระบบขอมล

2.6 กรอบแนวคดทใชในการศกษา

แผนภาพท 2.3 กรอบแนวคดทใชในการศกษา

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ประสทธภาพการบรหาร

จดการของโรงเรยนวจตรา

พทยา อ า เภอวารนช าราบ

จงหวดอบลราชธาน

1. ดานการบรหารจดการของโรงเรยน 2. ดานการมสวนรวมในการบรหารจดการโรงเรยน 3. ดานการอ านวยความสะดวกเมอมการบรหารจดการ

โรงเรยน 4. ดานความพงพอใจในการบรหารจดการโรงเรยน 5. ดานความตองการในการพฒนางานดานบรหาร

จดการโรงเรยน