คานา

วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร หรอวดโพธเปนพระอารามหลวงชนเอก ทมความสาคญอยางยง ดวยถอเปนวดประจารชกาลพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท ๑ ครนตอมาในรชกาลพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาใหม การรวบรวมแหลงสรรพวชาความร ศลปะวทยาการในแขนงตาง ๆ อาท การนวดแผนไทย ตารายา ฯลฯ จารกลงบนแผนศลาประดบไวตามศาลารายภายในพระอาราม ซงถอเปนแหลงมรดกภมปญญา ทางวฒนธรรมอนทรงคณคาของไทยทไดรบการอนรกษสบทอดมาจวบจนปจจบน จนองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอ ยเนสโก ไดประกาศขนทะเบยนจารกของวด พระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร เปนมรดกความทรงจาแหงโลก (Memory of The World) ในบญชนานาชาต เมอวนท ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๕๔ ถอเปนขาวดและสรางความภาคภมใจใหกบประชาชนชาวไทยทงประเทศ ดวยการเลงเหนถงคณคาความสาคญดงกลาว คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต และคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม รวมกบหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม จดงานมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารขน ระหวางวนท ๔ – ๘ เมษายน ๒๕๖๑ โดยมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการอนรกษฟนฟจารก ภาพจตรกรรมฝาผนง และศลปวตถภายในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ใหเปนแหลงมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ดานการแพทยแผนไทยและเปนมรดกของชาตอยางยงยนสบไป คณะกรรมาธการหวงเปนอยางยงวาเอกสารทางวชาการฉบบนจะเปนประโยชนในการเผยแพรแนวทางการอนรกษมรดกภมปญญาอนทรงคณคาของไทย เพอเปนพลงขบเคลอนการพฒนาประเทศไปสความมนคง มงคง และยงยนสบไป คณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม

กรกฎาคม ๒๕๖๑

สารบญ

หนา บทสรปผบรหาร (ก) รายนามคณะกรรมาธการ (ค) รายนามคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม (ฉ) บทท ๑ ความเปนมาของการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก ๑ ๑. มรดกความทรงจาแหงโลก (วดโพธ) ๑ ๒. หลกการและเหตผล ๒ ๓. วตถประสงค ๓ บทท ๒ การเตรยมการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก

วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ๗

๑. การประชมและการศกษาดงานเพอรวบรวมขอมล ๗ ๒. การแถลงขาวการจดโครงการ ๑๒ บทท ๓ การจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก ณ วดพระเชตพนวมลมงคลาราม

ราชวรมหาวหาร ๑๙

๑. พธเปดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก ๒๒ ๒. การบรรยายพเศษ โดยรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม

กระทรวงการทองเทยวและกฬา และรองอธบดกรมการแพทยแผนไทย และการแพทยทางเลอก

๒๕

๓. การเสวนา เรอง การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา ๓๒ ๔. พธปดการเสวนา เรอง การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา ๔๑ ๕. การประเมนผลการจดเสวนา ๔๓ ๖. การจดกจกรรมของหนวยงานทเกยวของ ในระหวางวนพฤหสบดท ๕ –

วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ ๔๘

บทท ๔ ขอสงเกต ขอเสนอแนะ และประโยชนทไดรบจากการจดโครงการมรดก ความทรงจาแหงโลก

๖๑

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก จารกวดโพธ...เสนทางสมรดกความทรงจาแหงโลก (๑) ภาคผนวก ข รายนามบคคลและหนวยงานผใหการสนบสนนการจดกจรรม (๗) ภาคผนวก ค สอมวลชนรายงานขาวภายหลงการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก (๑๗)

 

(ก)  

บทสรปผบรหาร

งานมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ) จดขนตามแผนยทธศาสตรงานของคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ในคณะกรรมาธการ ดานการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาตในแผนยทธศาสตร การแกไขปญหางานวฒนธรรมเกยวกบโบราณสถาน โบราณวตถ วด ศาสนสถาน วถชวตและภมปญญา โดยจดทาเปนโครงการ การรณรงคใหมการอนรกษและฟนฟ จตรกรรมฝาผนงในศาสนสถานท มความสาคญทางประวตศาสตร ทงนโดยเลอกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ) เปนตนแบบ มงหวงเพอการอนรกษ การสบสาน และฟนฟ รวมทงเผยแพรคณประโยชนของภมปญญาไทยทไดรบการอนรกษเชงระบบในแผนงานความทรงจาแหงโลกของยเนสโก (Memory of the world Programme of UNESCO) เปนทเรยบรอยแลว โดยจดทาเปนโครงการ ชอ “งานมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ)” ขนเพอนาเสนอคณคาของภมปญญาไทยในวดโพธอนเปนมรดกทางวฒนธรรมท ได รบการขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลก ในระดบเอเชยแปซฟก และระดบนานาชาตมาตงแต พ.ศ. ๒๕๕๑ และ ๒๕๕๔ ตามลาดบ และเพอสรางการรบรและความเขาใจในมรดกทางวฒนธรรมท ม คณคายงระดบโลก รวมทง เพอหาขอมล แนวคดในการสรางรปแบบการบรหาจดการงานวฒนธรรมของชาตเชงบรณาการรวมกนกบหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนทเกยวของ

ในการจดดาเนนการโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ) ครงน ดาเนนการจดงานระหวางวนท ๔ – ๘ เมษายน พ.ศ. ๒๕๖๑ ณ บรเวณวดพระเชตพนวมลมงคลาราม โดยมลกษณะรปแบบงานเปน ๒ ลกษณะคอ ๑. นาเสนอสาระความรวชาการเกยวกบภมปญญาไทยในวดโพธ และความรความเขาใจในการจดการงานวฒนธรรมไทยทเปนมาตรฐาน ๒. การสาธตแสดงกจกรรมเกยวกบภมปญญาไทยใหชมโดยทวกนโดยจดเตนท เพอบรการจาหนายสนคาเชงวฒนธรรมภมปญญาไทยในราคาถกเปนพเศษ และบรการใชภมปญญาไทย ดานการนวดเพอการดแลรกษาสขภาพทถกตองใหแกผสนใจ

กจกรรมดงกลาวทงงานวชาการและกจกรรมประกอบจดใหมทกวน โดยบรหารจดงานรวมกนระหวางคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงสาธารณสข กระทรวงทองเทยวและกฬา การทองเทยวแหงประเทศไทย สานกวฒนธรรม กฬาและการทองเทยวกรงเทพมหานคร มลนธพระพทธยอดฟา มลนธสรวฒนภกด มลนธตงตรงจตร และคณะสงฆของวดโพธ ซงไดรบความรวมมอเปนอยางด ตงแตการเตรยมงาน การปฏบตงานจรง จนกระทงงานเสรจสนการจดกจกรรม

(ข)  

สาหรบกจกรรมใหความร จดดาเนนการดงน วนท ๔ เมษายน ๒๕๖๑ บรรยายพเศษ เรอง “การอนรกษมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ” โดย นายวระ โรจนพจนรตน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม บรรยายพเศษ เรอง “บทบาทของการทองเทยวในการสงเสรมและสนบสนน การอนรกษมรดกทางวฒนธรรม ณ วดโพธ”โดย นายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวาการกระทรวง การทองเทยวและกฬา บรรยายพเศษ เรอง การแพทยแผนไทย : คณคาของมรดกความทรงจาแหงโลก โดย นายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก และการเสวนาเรอง “การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา” วนท ๕ เมษายน ๒๕๖๑ เสวนาเรอง“เสนหวดโพธ” วนท ๖ เมษายน ๒๕๖๑ วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร กบการทองเทยวเชงวฒนธรรม วนท ๗ เมษายน ๒๕๖๑ เสวนาเรอง นวดไทย คณคาภมปญญาสมรดกโลก “นวดไทย” ในมมมองของตางชาต (International Perspective on NUAD THAI) และเรอง ศลาจารก วดโพธ : ตาราแผนนวดของไทย วนท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ เสวนาเรอง ฤาษดดตน มรดกบรรพชน เพอการดแลสขภาพอยางรวมสมย การบรหารรางกายดวยฤาษดดตน และเรอง ๑๐๐ ตารบยาด จากขมทรพยภมปญญาไทย สาหรบกจกรรมการสาธตตางๆ นทรรศการ มตดตงไวใหชมตลอดงานทกวน

คณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรมฯ ไดสารวจความคดเหนการจดการโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก และการเสวนาเรอง “การยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญา” พบโดยรวมมความคดเหน เหนดวยเปนอยางมาก (x = ๓.๙๖) ตอการยกระดบภมปญญาไทยในวดโพธขนสทรพยสนทางปญญามความพงพอใจในการเขารวมโครงการครงน และมขอเสนอแนะทสาคญดงน

๑. ควรดแลรกษามรดกภมปญญาไทยใหเปนไปตามแผนการอนรกษอยางสากล ตามคาแนะนาของ UNESCO

๒. หนวยงานของรฐท รบผดชอบโดยตรงเกยวกบมรดกภมปญญาและงานวฒนธรรม ควรดาเนนการยกระดบสทรพยสนทางปญญาอยางเปนรปธรรมและโดยเรงดวน

๓. กจกรรมการสาธต การนวดเพอรกษาสขภาพเปนทพงพอใจตอผเขารวมโครงการเปนอยางยง ๔. การเสวนาในหวขอตาง ๆ ดงกลาวขางตนไดรบการตอบสนอง โดยมผเขารวมฟงเสวนา

เนองแนนทกรายการ ประมาณรายการละ ๒๐๐ คน ๕. โดยรวมมผเขารวมกจกรรมโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก ทกกจกรรมมประมาณ

๑๐,๐๐๐ คน

(ค)  

คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต

 

 

นายสมพร เทพสทธา รองประธานคณะกรรมาธการ คนทหนง

 

นายศรศกด วองสงสาร รองประธานคณะกรรมาธการ คนทสอง

 

พลตารวจโท บญเรอง ผลพานชย รองประธานคณะกรรมาธการ คนทสาม

 

พลเอก ไพโรจน พานชสมย กรรมาธการ

และทปรกษาคณะกรรมาธการ

 

พลตารวจเอก พชต ควรเดชะคปต ประธานคณะกรรมาธการ

  

พลเรอเอก กาธร พมหรญ ประธานทปรกษาคณะกรรมาธการ

นายนรนต เศรษฐบตร

กรรมาธการ และทปรกษาคณะกรรมาธการ

(ง)  

 

 

 

นายศกดทพย ไกรฤกษ กรรมาธการ

และทปรกษาคณะกรรมาธการ

 

นางสวมล ภมสงหราช เลขานการคณะกรรมาธการ

 

นางสาวจนตนนท ชญาตร ศภมตร โฆษกคณะกรรมาธการ

 

พลอากาศเอก ธงชย แฉลมเขตร โฆษกคณะกรรมาธการ

     

พลเอก คณต สาพทกษ กรรมาธการพทกษ 

 

พลโท กเกยรต ศรนาคา กรรมาธการ

 

. 

พลตารวจเอก จกรทพย ชยจนดา กรรมาธการ

 

พลตารวจเอก ชชวาลย สขสมจตร กรรมาธการ

พลตร เจรญชย หนเธาว กรรมาธการ

 

พลอากาศเอก ถาวร มณพฤกษ กรรมาธการ

 

พลอากาศเอก ชยพฤกษ ดษยะศรน กรรมาธการ

พลเอก ณฐพล นาคพาณชย กรรมาธการ

 

(จ)  

    

 

พลเอก พสทธ สทธสาร กรรมาธการ

 

พลเอก ภาณวชร นาควงษมกรรมาธการ

 

พลเอก วชญ เทพหสดน ณ อยธยา กรรมาธการ

 

พลอากาศเอก อาคม กาญจนหรญ กรรมาธการ

 

พลเรอเอก สรศกด หรนเรงรมย กรรมาธการ

 

พลตารวจเอก พชรวาท วงษสวรรณ กรรมาธการ

 

พลเรอเอก พลวฒน สโรดม กรรมาธการ

 

พลตร พลลภ เฟองฟ กรรมาธการ

 

พลเอก สนทร ขาคมกล กรรมาธการ

 

พลตารวจโท ศานตย มหถาวร กรรมาธการ

(ฉ)

รายนามคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม

นายศรศกด วองสงสาร

ประธานคณะอนกรรมาธการ

พลเอก วชญ เทพหสดน ณ อยธยา รองประธานคณะอนกรรมาธการ

พลเอก ทนงศกด จนดาลทธ

อนกรรมาธการ

พลโท สมบรณ ศรมณฑา

อนกรรมาธการ

รองศาสตราจารยกาโชค เผอกสวรรณ อนกรรมาธการ

นางจตราภา สนทรพพธ

อนกรรมาธการ

นายประทป สนทรารชน

อนกรรมาธการ

นายกตรตน คาสวรรณ อนกรรมาธการ

(ช)

นางสาวนฎาประไพ สจรตกล พนตารวจเอก ยงยทธ ภกดมงคล นายประเทอง เครอหงส อนกรรมาธการ อนกรรมาธการ อนกรรมาธการ

นายประสาน หวงรตนปราณ อนกรรมาธการและเลขานการ

(ซ)

รายนามทปรกษาคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม

พลเอก กตตพงษ เกษโกวท ประธานทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

พลเรอเอก สรศกด หรนเรงรมย พลเอก คณต สาพทกษ รองประธานทปรกษา รองประธานทปรกษา คณะอนกรรมาธการ คนทหนง คณะอนกรรมาธการ คนทสอง

พลเอก ภาณวชร นาควงษม ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

พลเอก พสทธ สทธสาร

ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

พลโท กเกยรต ศรนาคา

ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ 

นายนรนต เศรษฐบตร ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

พลเรอเอก ทววฒ พงศพพฒน ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

พลอากาศเอก ณรงคศกด สงขพงศ

ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

(ฌ)

นายนพเมศฐ เจรญนพพงศ ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นายชสทธ คปตววฒน ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นางสาวจนตนนท ชญาตร ศภมตร ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นางปรศนา พงษทดศรกล ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นางเรวด สกลพาณชย ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นางยพรนทร วรบตร ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นางสาวมรกต ณ เชยงใหม

ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

ผชวยศาสตราจารยสดสนต สทธพศาล

ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นายคฑาวธ ทองไทย ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นายสรพล ผวบาง ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

นายพชญะ เกดเจรญ ทปรกษาคณะอนกรรมาธการ

  

บทท ๑

ความเปนมาของการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

มรดกความทรงจาแหงโลก (วดโพธ) มรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ) เปนมรดกทางเอกสารหรอขอมลทบนทกไว โดยไดประกาศถายทอดออกมาในรปการเขยน (จารก) และรปภาพลงบนแผนศลาซงมคณคามากในระดบโลกสมควรอยางยงทตองพทกษรกษาไวไมให สญสลายเพอใหโลกไดศกษาคนควาสบไป โดยมพระราชดารจากพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟา จฬาโลกมหาราช (รชการท ๑) โปรดใหจารกเรองทรงสรางวดพระเชตพนฯ ตารบยา และปนรปฤาษแสดงทาดดตนไวเปนบรบททานแกราษฎรโดยทวกน ครงถงรชสมยพระบาทสมเดจพระน งเกลาเจาอ ยหว (รชกาลท ๓) มพระราชดารใหบรณปฏสงขรณครงใหญขนทงพระอาราม (พ.ศ. ๒๕๓๗) พระองคไดพระราชทานมรดกอนลาคา ซงลวนเปนภมปญญาของคนไทยใหเปนสมบตของชาต คอ ทรงพระกรณาโปรดเกลาใหบรรดานกปราชญ ราชบณฑตชวยกนตรวจสอบชาระตาราสรรพวทยาความรตาง ๆ โดยพจารณาเลอกสรรแตเฉพาะฉบบทดถกตองตรวจสอบแลวมาจารกลงบนแผนศลาประดบไวตามอาคารและสงกอสรางภายในพระอาราม เชน พระอโบสถ พระวหาร ระเบยงคด และศาลารายตาง ๆ เพอการศกษาคนควาใหลกซงกวางขวางตอไปยงขนนบเปนพระมหากรณาธคณอนยงใหญทมพระราชดารวา "วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร เปนแหลงเรยนรของมหาชนทกระดบ ดวยเหตนจงมคากลาววา วดพระเชตพนฯ คอ มหาวทยาลยแหงแรกของเมองไทย ดวยเหตทจารกวดโพธเปนหลกฐานการบนทกทรวบรวมองคความรของสรรพวทยาการตาง ๆ อนประกอบดวยดานประวตศาสตร ศาสนา ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ อกษรศาสตร ภาษาศาสตร เวชศาสตรและสภาษต จงเปนผลทาใหไดรบการชนชมยกยองถงคณคาประโยชนวชาการอนยงใหญไปทวโลกนทาใหองคการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ไดประกาศขนทะเบยนใหจารก วดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลก ทงระดบภาคพนเอเชยแปซฟก (พ.ศ. ๒๕๕๑) และระดบนานาชาต (พ.ศ. ๒๕๕๔) โดยกลาววา “จารกวดโพธ” มคณคาตอมนษยชาตคงความเปนเอกและมความโดดเดน ทงในดานเวลา เนอหาสาระสถานท และบคคล ฯลฯ อกทงยงมความหายาก มความสมบรณ และเปนของแททมมาแตโบราณอนลวนเปนมรดกภมปญญาของบรรพบรษไทยทงสนทไดสรางสรรพวทยาความรไวเพอเปน “มรดกความทรงจาแหงโลกของไทยเพยงรายการเดยวทขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลกทงสองระดบนบเปนเกยรต เปนศกดศรและความภาคภมใจของชาวไทยทงแผนดน

 - ๒ -  

ดวยเหตแหงความสาคญยงของมรดกความทรงจาแหงโลก (วดโพธ)น คณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ในคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภนตบญญตแหงชาต จงพจารณาจดทาเปนแผนยทธศาสตรขน ในยทธศาสตร “การแกไขปญหางานวฒนธรรมเกยวกบโบราณสถาน โบราณวตถ วด ศาสนสถาน วถชวตและภมปญญา” ทงน โดยจดทาเปนโครงการ ชอ โครงการรณรงคใหมการอนรกษและฟนฟจตรกรรมฝาผนงในศาสนสถานทมความสาคญทางประวตศาสตร โดยพจารณาเลอกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารเปนตนแบบมงหวง เพอการอนรกษ สบสานและฟนฟเผยแพรคณประโยชนของภมปญญาไทยทอยในระบบการอนรกษ ตามแผนแหงชาตและแผนงานความทรงจาแหงโลกของยเนสโก (Memory of the World Programme of Unesco) โดยจ ดท าเป นโครงการช อว า “โครงการมรดกความทรงจ าแห งโลก ว ดพระเชต พน วมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ)” โดยมรายละเอยดดงตอไปน

โครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

๑. หลกการและเหตผล วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ) เปนพระอารามหลวงชนเอก

และเปนวดประจารชกาลท ๑ นอกจากนน ยงเปนท รวบรวมภมปญญา องคความร ศาสตร และศลปวทยาการตางๆ ของไทย ซงคนไทยสมยกอนคนคด ทดลอง ปรบปรงและพฒนาใหสอดคลองกบบรบทเชงพนท วฒนธรรมและวถชวต แลวสงมอบตอกนมาเปนมรดกภมปญญาจนถงปจจบน มรดกภมปญญาไทยมกไมไดมการบนทกไวเปนหลกฐานหรอเอกสาร แตใชการสบทอดและสบสาน ผานการบอกเลาจากครไปสศษยเกดเปนสายสกลชางของศลปไทยแตละแขนงตางๆ กลายเปนคณคาสาคญของมรดกทางวฒนธรรมของไทย

วดโพธเปรยบเสมอน “มหาวทยาลยแหงแรกของไทย” จากการทพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท ๓ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหรวบรวมองคความรจากปราชญของไทยและสรรพศลปวทยาการตางๆ เชน ตาราการแพทย โบราณคด และวรรณกรรม โคลง ฉนท กาพย กลอนทงหลาย ฯลฯ มาจารกลงบนแผนหนออน ประดบไวตามบรเวณผนง เสาระเบยงรอบพระอโบสถ พระวหาร ระเบยงคต และศาลารายรอบพระมณฑปภายในวด ซงทรงมงหวงใหยงยนและเผยแพรใหประชาชนศกษาไดอ ยางเส ร เปนแหล งเล าเรยนวชาความ รของมหาชน โดยไม เลอกชนช น วรรณะ ยศถาบรรดาศกด เพราะในสมยนนยงไมมหนงสอ ไมมโรงเรยน การเลาเรยนสวนใหญจะมสอนใหอยตามวดตางๆ เทานนในปจจบนวดโพธเปนแหลงเรยนรสรรพวทยาของไทยในระดบสากล

องคการศกษา วทยาศาสต ร และวฒ นธรรมแห งสหประชาชาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ประกาศใหจารกวดโพธเปนหนงในมรดกเอกสารทบนทกเปนลายลกษณอกษร (Documentary Heritage) เกยวกบมรดกวฒนธรรมแหงโลก แสดงใหเหนววฒนาการของความคด การคนพบ และผลงานของสงคมมนษย ซงเปนมรดกตกทอดจากสงคมในอดตให กบสงคมปจจบนเพอทจะสบสานใหแกสงคมในอนาคต โดยจารกวดโพธได รบ การประกาศขนทะเบยนในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก เมอป พ.ศ.๒๕๕๑ และเปนความทรงจาแหงโลก (Memory of the World) ในปพ.ศ.๒๕๕๔

 - ๓ -  

คณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ในคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต พจารณาเหนถงความสาคญในการนาเสนอจารกวดโพธเพอสรางคณคาทางวฒนธรรมของจารกวดโพธ และสรางการรบรถงมรดกภมปญญาวฒนธรรมของไทยทมคณคาในระดบสากล นอกจากนนยงสานตอการขบเคลอนการบรหารงานวฒนธรรมแบบบรณาการการทางานรวมกนระหวางหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน อกท งสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราช กมาร ทรงให ความสนพระราชหฤท ยต อการอ น รกษ มรดก ทางศลปวฒนธรรมของชาต ในทกแขนง ดงนน เพ อเปนการสนองพระราชปณ ธานดงกลาว คณะอนกรรมาธการจงเหนควรจดกจกรรมการเสวนาสาธารณะขนในหวขอเรองการยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญา เพอศกษาแนวทางการอนรกษฟนฟจารก ภาพจตรกรรมฝาผนง และศลปวตถภายในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ซงเปนแหลงมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมดานการแพทย แผนไทยใหเปนมรดกของชาตอยางยงยนสบไป ๒. วตถประสงค ๒.๑ เพอนาเสนอคณคาของมรดกภมปญญาของไทย ทไดรบรางวลในระดบนานาชาต ๒.๒ เพอสรางการรบรและความเขาใจในมรดกทางวฒนธรรมระดบชาตและนานาชาต ๒.๓ เพอสานตอการขบเคลอนการบรหารงานวฒนธรรมแบบบรณาการ ๒.๔ เพอเปนขอเสนอแนะแนวทางการบรหารงานดานศลปะและวฒนธรรมไปใชประโยชนในการพฒนาอยางยงยน ๓. องคกรรวมการจดดาเนนงาน ๓.๑ คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว ๓.๒ วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ๓.๓ กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม ๓.๔ กรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม ๓.๕ กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข ๓.๖ กรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา ๓.๗ การทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) ๓.๘ สานกวฒนธรรม กฬาและการทองเทยว กรงเทพมหานคร ๓.๙ สถาบนการศกษา กระทรวงศกษาธการ

๓.๑๐ องคกรภาคธรกจเอกชน ๓.๑๑ หนวยงานทหารและตารวจในพนท

๔. วน เวลา และสถานทจดงาน ระหวางวนพธท ๔ - วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ ณ บรเวณลานวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร แขวงพระบรมมหาราชวง เขตพระนคร กรงเทพมหานคร ๕. ลกษณะการจดกจกรรม จดบรรยายพเศษใหความรและการเสวนาอภปรายจากวทยากรผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของ ดงน ๕.๑ การบรรยาย เรอง การอนรกษมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ โดย นายวระ โรจนพจนรตน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม

 - ๔ -  

๕.๒ การบรรยาย เรอง การแพทยแผนไทย : คณคาของมรดกความทรงจาแหงโลก โดย นายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ๕.๓ การบรรยาย เรอง บทบาทของการทองเทยวในการสงเสรมและสนบสนนการอนรกษมรดก ทางวฒนธรรม ณ วดโพธ โดย นายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวาการกระทรวงการทองเทยวและกฬา ๕.๔ การเสวนา เรอง การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา” จดดาเนนการโดยคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว ๕.๕ การเสวนา เรอง เสนหวดโพธ จดดาเนนการโดย กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

๕.๖ การเสวนา เรอง วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหารกบการทองเทยว เชงวฒนธรรม จดดาเนนการโดย การทองเทยวแหงประเทศไทย กรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยว และกฬา และสานกงานวฒนธรรม กฬาและการทองเทยว กรงเทพมหานคร ๕.๗ การเสวนา เรอง นวดไทย คณคาภมปญญาสมรดกโลก ๕.๘ การเสวนา เรอง นวดไทย ในมมมองของตางชาต (International Perspective on NUAD THAI) ๕.๙ การเสวนา เรอง เรอง ศลาจารกวดโพธ : ตาราแผนนวดของไทย ๕.๑๐ การเสวนา เรอง ฤาษดดตน มรดกบรรพชนเพอการดแลสขภาพอยางรวมสมย ๕.๑๑ การเสวนา เรอง การบรหารรางกายดวยฤาษดดตน ๕.๑๒ การเสวนา เรอง ๑๐๐ ตารบยาด จากขมทรพยภมปญญาไทย ลาดบ ๕.๗ – ๕.๑๒ ดาเนนการโดย กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข ๕.๑๓ การจดนทรรศการเกยวกบภมปญญาดานการแพทยแผนไทย ๕.๑๔ การสาธตการนวดแผนไทย (แบบราชสานก และแบบเชลยศกด)

๕.๑๕ การจาหนายยาสมนไพรไทย และสนคาทางวฒนธรรม ๖. กลมเปาหมาย มกลมเปาหมายทเขารวมเสวนาและประกอบกจกรรม ดงน ๖.๑ ผแทนหนวยงานของรฐซงบงคบใชกฎหมายเกยวกบมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม และการแพทยแผนไทย ๖.๒ คร อาจารย นกเรยน นสต นกศกษาในพนท ๖.๓ เครอขายวฒนธรรม ๖.๔ ชมชนในพนท ๖.๕ ผสนใจทวไป ๗. งบประมาณ ๗.๑ สานกงานเลขาธการวฒสภา ปฏบตหนาทสภานตบญญตแหงชาต ๗.๒ กระทรวงวฒนธรรม ๗.๓ กระทรวงสาธารณสข ๗.๔ กระทรวงการทองเทยวและกฬา ๗.๕ ผประกอบการธรกจเอกชน ๗.๖ องคกรภาคเอกชน ๗.๗ กรงเทพมหานคร

 - ๕ -  

๘. ผลทคาดวาจะไดรบ ๘.๑ สาธารณชนรบรและตระหนกในคณคาของจารกวดโพธอนเปนมรดกทางวฒนธรรมทสาคญ ทงในประเทศไทยและนานาชาตมากขน ๘.๒ ทาใหมการขยายผลการขบเคลอนการบรหารงานวฒนธรรมแบบบรณาการรวมกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน ๘.๓ เปนเวทเสวนาสาธารณะเกยวกบศลปะและวฒนธรรม ทงมตการอนรกษและมตการพฒนา เพอความยงยนเปนเปาหมายรวมกน ๘.๔ ไดขอเสนอแนะแนวทางการบรหารงานดานศลปะและวฒนธรรมโดยเฉพาะดานภมปญญาไทยเพอการพฒนาทยงยนตอไป

 - ๖ -  

ประกาศนยบตรมรดกความทรงจาแหงโลกระดบภมภาคเอเชยแปซฟก พ.ศ. ๒๕๕๑

ประกาศนยบตรมรดกความทรงจาแหงโลกระดบนานาชาต พ.ศ. ๒๕๕๔

บทท ๒

การเตรยมการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

๑. การประชม และการศกษาดงานเพอรวบรวมขอมล คณะอนกรรมาธการไดพจารณาการจดกจกรรมเพอการอนรกษ ฟนฟภาพจตรกรรมฝาผนงเกยวกบการแพทยแผนไทย โดยเชญหนวยงานทเกยวของ ไดแก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กรมสงเสรมวฒนธรรม กรมศลปากร กรมการทองเทยว และการทองเทยวแหงประเทศไทย เขารวมประชมกบคณะอนกรรมาธการ ณ อาคารรฐสภา ๒ เพอปรกษาหารอพรอมท งรบฟง ความคดเหนเกยวกบแนวทางการจดกจกรรมดงกลาว ซงการจดกจกรรมการอนรกษ ฟนฟภาพจตรกรรมฝาผนงเกยวกบการแพทยแผนไทย ณ วดพระเชตพนวมลมงคลารามในครงน คณะอนกรรมาธการพจารณาเหนถงคณคาความสาคญของแหลงความรดานการแพทยแผนไทย ซงไดรบการรวบรวมไว ผานจารกและภาพจตรกรรมฝาผนง รวมตลอดจนศลปวตถ ฤๅษดดตนของวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร แตดวยกาลเวลาผานไปทาใหถาวรวตถและศลปวตถตาง ๆ ทมการจารกเรองราว และองคความรเกยวกบวชาการแพทยแผนไทยชารดทรดโทรมและลบเลอนไปตามกาลเวลา หากไมไดรบการอนรกษฟนฟใหคงคนสภาพเดมอยางถกตองตามหลกวชาการและทางโบราณคด อาจเกด ความเสยหายตอศลปวตถตาง ๆ ภายในวดจนยากแกการบรณะฟนฟ อกทงสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงใหความสนพระราชหฤทยตอการอนรกษมรดกทางศลปวฒนธรรมของชาต ในทกแขนง

การประชมของคณะอนกรรมาธการเพอศกษาและรวบรวมขอมลการจดโครงการมรดก

ความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

- ๘ - ดงนน เพอเปนการสนองพระราชปณธานดงกลาว คณะอนกรรมาธการจงเหนควรจด

โครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารขนเพอศกษา แนวทางการอนรกษฟนฟจารก ภาพจตรกรรมฝาผนงและศลปวตถภายในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ซงเปนแหลงมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมดานการแพทยแผนไทยใหเปนมรดกของชาตอยางยงยนสบไป

คณะอนกรรมาธการไดลงพนทเพอศกษาสภาพขอเทจจรง พรอมทงประชมปรกษาหารอกบพระราชรตนสนทร ผชวยเจาอาวาส และคณะสงฆ พรอมดวยผแทนหนวยงานท เกยวของ ไดแก ผแทนกรมสงเสรมวฒนธรรม ผแทนกรมศลปากร ผแทนกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก ผแทนกรมการทองเทยว ผแทนการทองเท ยวแหงประเทศไทย ผแทนสานกวฒนธรรม กฬา และการทองเทยว กรงเทพมหานคร กรรมการมลนธพระพทธยอดฟา ผแทนโรงเรยนวดราชบพธ ผ แทนสถาน ต ารวจนครบาลพระราชว ง ผ แทนส าน กงานเขตพระนคร เข ารวมประชมกบ คณะอนกรรมาธการ ณ วดพระเชตพนฯ เกยวกบแนวทางในการจดกจกรรม ตลอดจนการประชม เพอเตรยมความพรอมการจดกจกรรมดงกลาว เปนจานวนรวมทงหมด ๖ ครง

การศกษาดงาน ภาพจตรกรรมฝาผนง ศลปวตถ ปชนยวตถ และสถาปตยกรรมภายในวดพระเชตพน

วมลมงคลาราม เมอวนองคารท ๑๓ เดอนมถนายน ๒๕๖๐

- ๙ -

การประชมเมอวนองคารท ๖ มนาคม ๒๕๖๑ ณ หองประชม หอสมด ว.ผ.ต. วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร

การประชมรวมกบพระราชรตนสนทร ผชวยเจาอาวาส พรอมดวยคณะสงฆ และหนวยงานทเกยวของ เมอวนองคารท ๑๓ มนาคม ๒๕๖๑ ณ หองประชม หอสมด ว.ผ.ต. วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร

- ๑๐ -

การประชมรวมกบพระราชรตนสนทร ผชวยเจาอาวาส พรอมดวยคณะสงฆ และหนวยงานทเกยวของ เมอวนท ๒ เมษายน ๒๕๖๑ ณ หองประชม หอสมด ว.ผ.ต. วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร

การประชมรวมกบพระมหาอดม ปญญาโภ พระครวรยธารง ฐตวรโย และหนวยงานทเกยวของ การประชมเมอวนองคารท ๓ เมษายน ๒๕๖๑ ณ ศาลาธรรมปญญาบด

- ๑๑ -

ทประชมไดพจารณาแลวกาหนดจดกจกรรมขน ระหวางวนพธท ๔ – วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ เวลา ๐๘.๓๐ – ๑๖.๐๐ นาฬกา ณ บรเวณลานดานหนาวหารวดพระเชตพนวมล มงคลาราม ราชวรมหาวหาร รวมระยะเวลา ๕ วน เพอนาเสนอคณคามรดกภมปญญาไทยทไดรบรางวลในระดบนานาชาต และจดประกายทางความคดอนจะกอใหเกดการบรณาการการทางานรวมกนระหวางหนวยงานภาครฐภาคประชาชน และภาคชมชนในการอน รกษมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ใหเปนมรดกของชาต ซงคณะกรรมาธการจะเปนผรบผดชอบจดกจกรรมในวนแรกทมพธเปดกจกรรม ในวนพธท ๔ เมษายน ๒๕๖๑ และไดประสานงานกบหนวยงานทเกยวของไดแก กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการทองเทยวและกฬาและกระทรวงสาธารณสขเปนเจาภาพรวมจดงานระหวางวนพฤหสบดท ๕ ถงวนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑

คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต ไดใหความเหนชอบในการจดโครงการดงกลาว อนสบเนองมาจากวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารหรอเรยกสน ๆ วา “วดโพธ” มความสาคญอยางยงเพราะวดโพธเปนพระอารามหลวง ชนเอก และเปนวดประจาพระองคในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท ๑ มประวตอนยาวนานกวา ๓๐๐ ป(พ.ศ.๒๒๔๖ - ๒๕๖๑) โดยเฉพาะอยางยง เมอประมาณ ๒๐๐ ปทผานมา วดโพธ ไดเปนศนยรวมแหงศาสตร ศลปะวทยาการตาง ๆของบรรพชนไทย มการสะสมและตกทอดกนมาเปนมรดกทางภมปญญาไทย โดยมการจารกลงบนแผนหนออน ประดบไวภายในอาคารสงกอสรางของวดจงเปนทยอมรบกนวาวดโพธเปรยบเสมอน“มหาวทยาลยแหงแรกของประเทศไทย” ปจจบนวดโพธ มโรงเรยนแพทยแผนโบราณ เพอเผยแพรวชาแพทยแผนโบราณของไทย นอกจากน ในระดบสากลองคการยเนสโก แหงสหประชาชาต ไดมมตใหศลาจารกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารเปนเอกสารมรดกความทรงจาแหงโลก (Memory of the World) ในป พ.ศ.๒๕๕๔

ด งน น การจดงานในครงน จ งเปนการเนนความสาคญ ของวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารวา เปนวดประจาพระองคในปฐมกษตรยแหงราชวงศจกรในการเปนมรดกทางภมปญญา และวฒนธรรมของบรรพชนไทยซงจะตองไดรบการบารงรกษา พฒนาและสบสาน เพอตกทอดสลกหลานสบไปตลอดจนการเผยแพรสสาธารณชน เพอใหเกดการตระหนกรจตสานก และความภาคภมใจ ในมรดกทางวฒนธรรมและภมปญญาไทยอยางมนคงและยงยนอนมผลตอการสงเสรมการทองเทยว เชงวฒนธรรมเพมมากขน

- ๑๒ - ๒. การแถลงขาวการจดโครงการ

คณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต ไดจดให มการแถลงขาวการจดโครงการดงกลาว เพ อเปนการประชาสมพนธการจดกจกรรม เมอวนพฤหสบดท ๒๒ มนาคม ๒๕๖๑ ณ บรเวณหองโถง ชน ๑ อาคารรฐสภา ๑ โดยมพลตารวจพชต ควรเดชะคปต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนา นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พลตารวจโท บญเรอง ผลพานชย ประธานคณะอนกรรมาธการดานการทองเทยวนายสมเกยรต พนธรรม รองอธบดกรมสงเสรมวฒนธรรม นายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก และนางสาวฐาปนย เกยรตไพบลย ผอานวยการสานกผวาการการทองเทยวแหงประเทศไทย เขารวมแถลงขาวการจดโครงการ ซงมนายพนม ปยเจรญ ผดาเนนรายการ โดยภายในงานแถลงขาวมการจดแสดงตารบยาแพทยแผนไทยจากศลาจารก วดพระเชตพนฯ สมนไพรไทยพนบานใชรกษาโรคตาง ๆ อาท ยาอนทรประสทธ ยาชวยขบลม บารงหวใจ และการแสดงตนแบบจาลองการสาธตนวดแผนไทยแบบโบราณ ใหผเขารวมงานและสอมวลชนไดรบทราบถอเปนการอนรกษและสงเสรมมรดกภมปญญาการแพทยแผนไทยทมคณคาใหคงอยอยางยงยนสบไป

การแถลงขาว การจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนฯ

เมอวนพฤหสบดท ๒๒ มนาคม ๒๕๖๑ ณ บรเวณหองโถง ชน ๑ อาคารรฐสภา ๑

- ๑๓ -

การประชาสมพนธทางสอสงพมพ

- ๑๔ -

- ๑๕ -

- ๑๖ -

การประชาสมพนธการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ทางสถานวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนรฐสภา

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการ และรองศาสตราจารย ดร. กาโชค เผอกสวรรณ เขารวมรายการวทย “เกาะตดสภานตบญญตแหงชาต”

- ๑๗ -

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการออกรายการประเดนเปนขาว

เมอวนท ๒ เมษายน ๒๕๖๑ หวขอ : สบสานมรดกวฒนธรรมแหงโลกวดโพธ

บทท ๓

การจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลารม ราชวรมหาวหาร

๑. การจดงานมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ศาสตราจารยพเศษ พรเพชร วชตชลชย ประธานสภานตบญญตแหงชาต ประธานในพธเดนทางมาถง วดพระเชตพนวมลมงคลาราม โดยมพระราชรตนสนทร พระครวรยธารง ผชวยเจาอาวาสวดพระเชตพนฯ พรอมดวยพลตารวจเอก พชต ควรเดชะคปต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการทองเทยว นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม คณะกรรมาธการ คณะอนกรรมาธการ ผบรหารกระทรวงวฒนธรรม ผบรหารกระทรวงสาธารณสข และผบรหารกระทรวงการทองเทยวและกฬา ใหการตอนรบ ในการน ศาสตราจารยพเศษพรเพชร วชตชลชย ประธานสภานตบญญตแหงชาต ไดนาคณะกราบสกการะพระพทธไสยาสน บรเวณวหาร วดพระเชตพนวมลมงคลาราราม กอนเดนทางไปยงพนทจดการเสวนา

- ๒๐ -

ประธานสภานตบญญตแหงชาต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนาฯ ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พรอมดวยกรรมาธการ

อนกรรมาธการ ถายภาพรวมกบพระราชรตนสนทร ผชวยเจาอาวาสวดพระเชตพนฯ ผบรหารกระทรวงวฒนธรรม ผบรหารกระทรวงการทองเทยวและกฬา และผบรหารกระทรวงสาธารณสข

ประธานคณะกรรมาธการการศาสนาฯ ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม อนกรรมาธการ พรอมดวยนายปรดา ตงตรงจตร ถายภาพรวมกบอาจารย

และนกเรยนโรงเรยนวดราชบพธในการแสดงโปงลาง

- ๒๑ -

ก

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พรอมดวยนายปรดา ตงตรงจตร และอนกรรมาธการถายภาพรวมกน

การแสดงโปงลาง โดยนกเรยนโรงเรยนวดราชบพธ

- ๒๒ - ๑.๑ พธเปดงาน มรดกความทรงจาแหงโลกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

เมอประธานสภานตบญญ ตแหงชาตนาคณะกราบสกการะพระพทธไสยาสน บรเวณวหาร วดพระเชตพนวมลมงคลาราราม ได เดนชมนทรรศการมรดกความทรงจาแห งโลก วดโพธ” เป นการนาเสนอเอกลกษณของวดโพธ คอ ๑) ตกตาศลาจน ๒) แมซอ : เทวดาผ คมครองเดกทารก ๓) ยกษวดโพธ และ๔) ฤาษดดตน เพอเขาสบรเวณพนทการจดเสวนา พธเปดโครงการ เรมตนดวยพธกรกลาวตอนรบผรวมเสวนา เมอถงเวลาอนสมควรพลตารวจเอก พชต ควรเดชะคปต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว เปนผกลาวรายงานความเปนมาและวตถประสงคของการจดงาน และศาสตราจารยพเศษพรเพชร พชตชลชย ประธานสภานตบญญตแหงชาต ประธานในพธกลาวเปดงาน จากนนเปนการบรรยายพเศษโดย นายวระ โรจนพจนรตน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม นายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวา การกระทรวงการทองเทยวและกฬา และนายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทย แผนไทยและการแพทยทางเลอก ซงพธเปดงานไดมผบรหารหนวยงานทเกยวของ เขารวมเปนเกยรตในพธดงกลาวดวย

- ๒๓ -

ประธานสภานตบญญตแหงชาต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนาฯ ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พรอมดวยกรรมาธการ

อนกรรมาธการ นายปรดา ตงตรงจตร พลเอก ดร.กตตศกด รฐประเสรฐ ถายภาพรวมกบ ผบรหารกระทรวงวฒนธรรม ผบรหารกรมสงเสรมวฒนธรรม ผบรหารกระทรวงการทองเทยวและกฬา

และผบรหารกระทรวงสาธารณสข

พลตารวจเอก พชต ควรเดชะคปต ประธานคณะกรรมาธการการศาสนาฯ นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พรอมดวยคณะอนกรรมาธการ ถายภาพรวมกบ

นายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทยแผนไทย และนายปรดา ตงตรงจตร ผอานวยการโรงเรยนนวดแผนโบราณ วดโพธ

- ๒๔ -

ศาสตราจารยพเศษพรเพชร วชตชลชย ประธานสภานตบญญตแหงชาต ประธานคณะกรรมาธการ

การศาสนา ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม และคณะอนกรรมาธการ เยยมชมการจดแสดงนทรรศการฤาษดดตน การออกรานจาหนายสนคาทางวฒนธรรม

และผลตภณฑการแพทยแผนไทย

- ๒๕ - ๑.๒ การบรรยายพเศษ

๑) การบรรยายพเศษ เรอง “การอนรกษมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ” โดย นายวระ โรจนพจนรตน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม กลาวถง การนามรดก ทางศลปะวฒนธรรมของชาตมาเปนตนทนในการขบเคลอนการบรหารและพฒนาประเทศ เนองจากประเทศไทยมประวตศาสตรอนยาวนาน นบเนองไปไดถงยคกอนประวตศาสตรดงทปรากฏใหเหน ในแหลงโบราณคดบานเชยง จงหวดอดรธาน จนกระทงมาถงยคประวตศาสตรยคแรก นนคอ ยคสโขทย ทมเมองสาคญ ๓ เมอง ทไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกเมอป ๒๕๓๓ ประกอบดวยเมองสโขทย

เมองศรสชนาลย และเมองกาแพงเพชร จนกระทงถงยคกรงศรอยธยาซงกไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกเชนกน สาหรบมรดกทางศลปวฒนธรรม ทไดรบการขนบญชเปนมรดกโลกนน แบงออกไดเปน ๒ สวน สวนแรก คอ มรดกโลกทางวฒนธรรม ซงในประเทศไทยมสถานททไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางวฒนธรรมแลว ประกอบดวย แหลงโบราณคดบานเชยง เมองสโขทย เมองศรสชนาลย เม อ งก าแพ งเพ ชร และพ ระนครศ รอ ยธยา

นอกจากน ยงมอกหลายรายการทกาลงรอการพจารณาเพอขนบญชเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม เชน วดพระมหาธาตวรมหาวหาร จงหวดนครศรธรรมราช ปราสาทหนพนม รง จงหวด บ ร รม ย ปราสาทหนพมาย จงหวดนครราชสมาเปนตน และสวนทสอง คอ มรดกความทรงจาแหงโลก ซงในประเทศไทย ประกอบดวย หลกศลาจารกพอขนรามคาแหงมหาราช รวมถง จารกวดโพธ ซงรวบรวมองคความรตาง ๆ เอาไวมากมาย โดยทางกรมสงเสรมวฒนธรรมไดจดแสดงนทรรศการ ในงานนดวย

ประเทศไทยเพงไดเขาเปนสมาชกภาคอนสญญาวาดวยการสงวนรกษามรดกวฒนธรรม ทจบตองไมได พรอมกนนไดมการเสนอกฎหมายทเกยวของกบมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาตและมการจดทาทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาต โดยในปน กระทรวงวฒนธรรมกาลงเตรยมการทจะเสนอเพมอก ๒ รายการ คอ ๑) โขน และ ๒) การนวดแผนไทย ซงเกยวของกบวดโพธโดยตรง จะเหนไดวา ประเทศไทยยงมมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชาตมากมายทยงไมม การประกาศเปนมรดกโลก ดงเชน ตนไมทมขนาดใหญ ตนไมสาคญในทางประวตศาสตร ตนไมทมอายยน เปนตน ซ งท วโลกมเพยง ๘ ประเทศเทานนทมการประกาศใหตนไมเปนมรดกของชาต นอกจากน กระทรวงวฒนธรรมไดรวมกบกระทรวงการทองเทยวและกฬาในการผลกดนโครงการตาง ๆ นนคอ การจดทาคมออาหารเกาแก พรอมทงรานคาทจาหนายอาหารเกาแกดงกลาวดวย คมอตนไมสาคญทางประวตศาสตร การจดทาคมอทองเทยวโบราณสถานทมการประดษฐานพระบรมสารรกธาตทวประเทศ และพระพทธรปสาคญ ๑๐๘ องค เพอใหเปนคมอในการทองเทยวเชงวฒนธรรม

- ๒๖ - กลาวไดวา ประเทศไทยโชคดทมมรดกโลกทางวฒนธรรมอยจานวนมาก ซงถอเปนตนทน

ทจะใชในการประชาสมพนธการทองเทยวของประเทศไทย โดยมปจจยในการดงดดนกทองเทยว ๓ ประการ ไดแก ๑) ทรพยากรธรรมชาตทสวยงาม นามาสความนยมในการทองเทยวทางธรรมชาต ๒) วฒนธรรมทเปนเอกลกษณ นามาสการทองเทยวเชงวฒนธรรม และ ๓) สนคาและบรการ ดงดดนกทองเทยวใหเขามาเพอเลอกซอสนคาและบรการ ฉะนน วฒนธรรมจงเปนปจจยสาคญทกระทรวงวฒนธรรมตองรวมมอกบกระทรวงการทองเทยวและกฬาในการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม เพอสรางรายไดจากการทองเทยวใหกบประเทศไทย เนองจากจานวนนกทองเทยวทมาทองเทยว เชงวฒนธรรมมจานวนมาก ดงจะเหนไดจากวดพระศรรตนศาสดารามทมจานวนนกทองเทยวเขามาเยยมชมมากเปนอนดบ ๒ ของโลก ขณะเดยวกน ทวดโพธกมจานวนนกทองเทยวจานวน ๘,๐๐๐ คนตอวน ซงหากวดโพธเกบคาเขาชม ๑๐๐ บาท จะทาใหวดโพธมรายได ๘๐๐,๐๐๐ – ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาทตอวน

นอกจากน ยงมขอมลทนาสนใจ คอ จานวนนกทองเทยวทนยมมาสวดมนตทวดเพมมากขน ซงทางกระทรวงวฒนธรรมไดเตรยมการในการจดงานสวดมนตขามปโดยจะกราบบงคมทลเชญสมเดจพระสงฆราชจากประเทศทนบถอศาสนาพทธทงหลายมาดการจดสวดมนตขามปในประเทศไทย

ทงนจะเหนไดวา การสวดมนตขามปกเรมมการจดขนในหลายประเทศ เชน จน ญ ปน ลาว เวยดนาม กมพชา เปนตน หรอในประเทศเมยนมารทมการจดงานสวดมนตขามปทเจดยชเวดากอง ประเทศเนปาลมการจดงานสวดมนตขามปทวดไทยลมพน ประเทศอนเดย มการจดงานสวดมนตขามปทวดไทยพทธยา และยงรวมถงวดไทยอน ทวโลก ประมาณ ๑๕๐ วด จากวดไทยในตางประเทศ

ทงหมดทมอยประมาณ ๕๐๐ วด กเรมมการจดงานดงกลาวเชนกน และจากประวตศาสตรอนยาวนานของประเทศ รวมถงการทประเทศไทยไมเคยเปนเมองขนของประเทศอนเลย ทาใหสามารถพฒนาระบบวฒนธรรมทมไดอยางตอเนอง

จากการทตนเองไดไปบรรยายท มลนธอนเดยในประเทศสงคโปร ในคราวประชม International Conference of The Indian Ocean ซงตนไดนาเสนอขอมลวาวฒนธรรมของไทยนน รบมาจากประเทศอนเดยจานวนมาก และสามารถรกษาเอาไวไดทงหมดทกเรอง ทงในวรรณกรรมเรองรามายณะ จนประยกตไดเปนหลายกจกรรม นนคอ การแสดงเรองรามเกยรต และในปจจบนไดมการประยกตเปนแอนเมชน ซงสามารถปรากฏโฉมไดในชวงทประเทศไทยเปนประธานอาเซยน นนคอ ป ๒๕๖๒ สาหรบศาสนาทเขามาในประเทศไทย ทงศาสนาพทธ ศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาซกข กสามารถรกษาไวไดทงหมด โดยไดมการรบรองศาสนาเหลานเอาไว ซงมเพยง ๕ ศาสนาเทานน นนคอ ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาซกข รวมถงพธการสาคญตาง ๆ เชน พธจรดพระนงคลแรกนาขวญทแตเดมเคยมในหลายประเทศ เชน ประเทศจน ประเทศเกาหล ประเทศกมพชา เปนตน แตมประเทศทยงคงรกษาพธนเอาไวไดเพยง ๒ ประเทศ คอ ประเทศไทยและประเทศกมพชา หรอในงานพระราชพธพระบรมศพนน กเปนพธหนงทรบมาจากประเทศอนเดย ซงประเทศไทยเปนเพยงประเทศเดยวทรกษาพธนเอาไวได และจากการสบคนเอกสารเกา พบวา มภาพลายเสนท บ นท กพระราชพ ธถวายพระเพล งพระบรมศพของสมเด จพระเพทราชา

- ๒๗ - ในสมยกรงศรอยธยา ซงมอายกวา ๓๐๐ ป จนมาถงสมยรตนโกสนทรกยงคงสบทอดมรดกทางวฒนธรรมดงกลาวเรอยมา ดงทปรากฏในวดพระศรรตนศาสดารามและวดโพธ รวมถงวดตาง ๆ ทมอยทวกรงเทพมหานคร ดงนน จงเปนหนาทของคนในยคสมยปจจบนทจะตองนามรดกทางวฒนธรรมเหลาน มาสรางความกนดอยดใหกบผคนในสงคม

จะเหนไดวา ประเทศตาง ๆ ทวโลกมการนาเอาวฒนธรรมมาตอยอดในทางเศรษฐกจ ดงเชนกรณการนวดแผนไทยทแตเดมมการคดคาบรการชวโมงละ ๑๐๐ บาท แตเมอมการประยกตใหมาเปนการนวดแผนไทยแบบสปา จะเพมมลคาเปนชวโมงละ ๑,๐๐๐ บาท ซงเปนสงทเราตองขบเคลอนในเรองเหลาน ขณะเดยวกนกตองคงไวซงคณคาของภมปญญาโบราณ ดงนน การมารวมในงานวนนจงเปนสงสาคญทสามารถขยายผลจากทวทยากรบรรยายไดเปนอยางด ซงเราโชคดทมตนทนทางวฒนธรรมเพอใชในการขบเคลอน สาหรบมรดกทางภมปญญาซงเปนองคความรทจบตองไมไดตามประกาศของยเนสโก โดยแตประเทศจะใชชอเรยกแตกตางกน เชน มรดกทจบตองไมได มรดกเชงนามธรรม เปนตน แตสาหรบประเทศไทยนน มการกาหนดใหใชคาวามรดกทางภมปญญา โดยประเทศไทยมการขนทะเบยนมรดกทางภมปญญาแหงชาตไว ๓๑๘ เรอง เชน โขน นวดแผนไทย อาหารไทย มวยไทย การแสดงพนบานตาง ๆ เปนตน ซงจะมการเสนอรายชอเพมทกป โดยในปนมการเสนอชอมรดกทาง ภมปญญาแหงชาตเพมขนมาอก ๑๘ เรอง เชน การแสดงลเก การแขงเรอชงธง เปนตน โดยสงเหลาน จะกลายเปนทนทางวฒนธรรมใหกบประเทศของเราตอไป

ในชวงเวลาดงกลาวน เอง จงเปนชวงเวลาสาคญททง ๒ กระทรวง จะตองบรณาการ ความรวมมอกนในการขบเคลอนภารกจทโดดเดน ซงทานทงหลายจะไดรบฟงการบรรยายจากรฐมนตร ทานหนงตอไป

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม มอบของทระลกใหกบนายวระ โรจนพจนรตน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม

- ๒๘ - ๒) การบรรยายพเศษ เรอง “บทบาทของการทองเทยวในการสงเสรมและสนบสนน

การอนรกษมรดกทางวฒนธรรม ณ วดโพธ” โดย นายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวาการกระทรวง การทองเทยวและกฬา กลาววา ในนามของกระทรวงการทองเทยวและกฬารสกเปนเกยรตอยางยง

ทไดมารวมกจกรรมในวนนทเกยวของกบมรดกความทรงจา สาหรบสงตาง ๆ ทมอยทวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร หรอวดโพธ ไดรบการยกยองใหเปนมรดกความทรงจาแหงโลก หากแตเราทงหลายยงรไมครบถวนเพราะ ยงมการถายทอดเรองราว ไมทวถงแตสงท ท านว ระ โรจน พจนรตน รฐมนต รว าการกระทรวงวฒนธรรมไดบรรยายไปกอนหนา คอ สาระททาใหการทองเทยวแหงประเทศไทยและ

สภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทย ซงเปรยบเสมอนภาชนะในการนาเอาสาระไปวางในพาหนะเพอสงตอไปยงประชาชน แตทผานมาความทรงจาหรอสาระทเกยวของกบวดโพธถกบรรจอยในภาชนะทเรยกวาแบบเรยน กลาวคอ สงคมไทยรบรเรองราวเกยวกบวดโพธผานแบบเรยน ซงเปนภาชนะทแขงเกนไปทาใหองคความรทมนน กลายเปนความรททองจาเพอนาไปใชในการสอบไมไดเกดจากความอยากรจรง ๆ เดกทไดรบการเรยนรจากแบบเรยนกจะรไดวาสาระของวดโพธ คอ เปนมหาวทยาลยแหงแรกของประเทศไทย มการบนทกการนวดแผนไทยในทาทางตาง ๆ ซงเปนสาระทเดกตองทองจา ฉะนน เมอเดกเตบโตขนมาเปนประชาชนชาวไทยกจะมความรทแขงตวดงกลาว การจดงานในวนน ทมลกษณะเปนนทรรศการถอเปนสงทมประโยชน เพราะเปนการแปลงเปลยนภาชนะทเคยอยในรปแบบของตาราใหมาอยบนฝาผนงชวคราว ทาใหสาระอยบนภาชนะ ทจบตองได เมอประชาชนมาชมนทรรศการกจะเกดความเขาใจทชดเจนขน แตทงหมดนยงไมไดบรรจ ในพาหนะ เน องจากวดไมได เคลอนท ไปไหน ซงตองอาศยงานดานการทองเทยวเขามาชวย โดยการน าส งท เหนอ ยในบรเวณวดโพธน ไป สอสารตอ ดงจะเหนไดจากการทนกทองเทยวทมา เยยมชมวดโพธตางมกลองถายรปสวนตวทกคน ซงนกทองเทยวกลมนจะนาเรองราวในวดโพธ ไปเผยแพรตอ ผานการบนทกภาพเอาไวโดยอาจจะมสาระหรอไมมสาระกได แตถานกทองเทยวกลมดงกลาวมการนาสาระทไดจากการเยยมชมวดโพธไปบอกเลาตอ ซงไมจาเปนตองออกมาในรปของหนงสอ ทปจจบนมคาใชจายในการเคลอนยายสง ดงจะเหนไดจากการทธรกจสงพมพตาง ๆ ทวโลกทยอยปดตวลงไป เนองจากธรกจสงพมพกลายเปนภาระ ทงทในความเปนจรงสงพมพควรจะเปนภาชนะและพาหนะใหการทองเทยว

- ๒๙ - ขณะเดยวกน มคนอกกลมหนงทมพฤตกรรมชอบอพโหลดวดโอผานเวบไซต YouTube เปนจานวนมาก ซงประชาชนชาวไทยกนยมตดตาม แตจากการสารวจขอมล พบวา ประชาชนชาวไทยนยมตดตามวดโอตาง ๆ บนเวบไซต YouTube ทมความยาวไมเกน ๔ นาท ฉะนน ถาสามารถนาสาระดงกลาวไปอพโหลดเปนวดโอผานเวบไซต YouTube ทมความยาวไมเกน ๔ นาท ซงถอเปนภาชนะ และพาหนะทดในปจจบนน เมอทราบถงภาชนะและพาหนะทดแลว กตองมาพจารณาถงสาระ ซงถอเปนสงสาคญ โดยหากสาระทมนนเปนขอมลปฐมภม แมวาเปนสงทด แตกจะทาใหสาระดงกลาวเขาถงกลมคนทสนใจเฉพาะดานเทานน ซงเปนกลมคนจานวนนอยในสงคม ขณะทกลมคนอกจานวนมากของสงคมตองการอานสาระทมการยอยและสรปมาแลว ดงจะเหนไดจากกรณของคนทรองเพลงฉอยไดดหรอสามารถตรงคนฟงไดด โดยดไดจากการทผรองนน สามารถขนลงสมผสไดอยางไร ไมไดพจารณาถงสาระทรองแตอยางใด แตหากผรองสามารถสอดแทรกสาระเอาไวได กจะทาใหเพลงฉอยนนเปนพาหนะทด ดงเชนลกชายของตนทรองเพลงฉอยไดทาใหคนฟงรสกสนกกบภาษาและไดรบสาระตดไปโดยทไมรตว หรอในกรณประเทศญปนทมการนยมอานหนงสอการตน โดยความนยมดงกลาวอยในกลมคนทกชวงวย ซงในการตนเหลานนกไดมการสอดแทรกสาระสาคญตาง ๆ ลงไปในภาชนะทมความยดหยน ดงเชนการตนโดราเอมอนหรอคตตทไดรบความนยมอยางยาวนาน ดงนน รฐบาลญปนจงไดมการประกาศใหราเอมอนและคตตเปนทตวฒนธรรม แมวาในการตนดงกลาวอาจจะไมไดมสาระทสาคญมากนก แตตวการตนเหลานถอเปนพาหนะทสาคญในการนาพาวฒนธรรมของประเทศญปนไปพนทตาง ๆ มากมาย

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม มอบของทระลกใหกบนายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวาการกระทรวงการทองเทยวและกฬา

- ๓๐ - ๓) การบรรยายพเศษ เรอง การแพทยแผนไทย : คณคาของมรดกความทรงจาแหงโลก

โดยนายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก ไดกลาวเกยวกบคณคาของมรดกภมปญญาการแพทยแผนไทย กรณ จารกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร หรอวดโพธ ซงมรดกภมปญญาเหลานเปนองคความรทบรรพชนสงสมถายทอด

มาจากรนสรนสามารถใชประโยชนไดอยางแทจรง เชน การนวดไทย ตารบยาไทย เปนตน การแพทย แผนไทย หรอ การแพทยแผนโบราณ เปนการดแลสขภาพท งสภาวะปกต และสภาวะทผดปกต (เปนโรค) โดยใชทฤษฎความสมดลของธาตตาง ๆ ไดแก ดน นา ลม ไฟ เมอธาตทงส ในรางกายสมดล บคคลจะไมคอยเจบปวย หากขาดความสมดล มกจะเกดความเจบปวยดวยโรคทเกดจาก จดออน

ดานสขภาพของแตละคนตามเรอนธาต ทขาดความสมดล จากหลกฐานทมการบนทกพบวา การแพทยแผนไทยไดรบจากอายรเวทอนเดยเปนสาคญ จงเกดการผสมผสานกบวฒนธรรมและวถชวตของคนไทยการรกษาตามแบบแพทยแผนไทยกคอ การปรบธาตในรางกายใหสมดลนนเอง พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชการท ๓) มพระมหากรณาธคณลนเกลา ลนกระหมอม แกปวงชนชาวไทยนานปการ พระราชกรณยกจทสาคญยงประการหนง คอ การรวบรวม องคความรดานการแพทยแผนไทยมาเผยแพรในวงกวาง ทาใหภมปญญาการแพทยแผนไทยเปนรากฐาน ของชาตไทย และตามหลกฐานจารกแผนศลาวาดวยการปฏสงขรณวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ตรงกบวนท ๒๙ ตลาคม พ.ศ. ๒๓๗๔ และคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท ๑๖ มถนายน ๒๕๕๘ ถวายพระราชสมญญา “พระบดาแหงการแพทยแผนไทย” แดพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว พระมหาเจษฎาราชเจา และกาหนดใหวนท ๒๙ ตลาคม ของทกป เปน “วนภมปญญาการแพทยแผนไทยแหงชาต” ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว การแพทยทางตะวนตกเรมเขามาในประเทศไทย แตขณะนนยงไมมโรงเรยนและโรงพยาบาล สวนใหญหากตองการศกษาหาความรจะตองไปศกษาทวด และในสมยนนจงไดมการจดตงโรงเรยนและโรงพยาบาล โดยมการจดตงโรงพยาบาลศรราชขนมาเปนโรงพยาบาลแหงแรกของประเทศไทย เมอมการจดตงโรงพยาบาล มาระยะหนงแลวทาใหแพทยไดมความเชยวชาญดานการแพทยตะวนตกมากขนแตคนสวนใหญยงไมนยมเพราะกลวการผาตด เขมฉดยา และการรบประทานยาแคปซล จงมการปรบกลยทธการใชยาแคปซลให มลกษณะเหมอนกบยาลกกลอน เพ อใหคนไทยกลารบประทานยาแผนตะวนตก เมอผานชวงเวลาระยะหนงแลวการแพทยดานตะวนตกจงเรมเปนทนยมมากขน แตอยางไรกตามถงแมจะมแพทยทมความเชยวชาญการแพทยทางตะวนตกแลวกยงคงใหมแพทยแผนไทยควบคไปดวย จะเหนไดจากโรงพยาบาลศรราชในปจจบน ยงมการรกษาแบบทางตะวนตกและแผนไทย เมอมาถง ยคสมยหนงเหนวาหากใหแพทยเรยนทงวชาแผนปจจบนและแผนไทยควบคกนอาจเกดความสบสน เพราะมวธการสอนทตางกนและแพทยแผนไทยจะเนนการปรบสมดลของรางกายอาจมหลกฐานพสจน ไดนอยกวาการแพทยแผนปจจบนจงมทฤษฎทแตกตางกน และบางกลมมองวาแพทยแผนไทยอาจอธบายทางวทยาศาสตรไดยากกวาการแพทยแผนปจจบน ภายหลงจงไดแยกศาสตรทงสองอนจากกนทาใหแพทยทเรยนวชาการแพทยแผนปจจบนไมเขาใจถงวชาแพทยแผนไทยทาใหสงคมไทยลมเลอนการแพทยแผนไทยมาชวงระยะเวลาหนง อยางไรกตามการแพทยแผนปจจบนกไมสามารถรกษาโรค

- ๓๑ - ไดทกอยาง บางครงตองพงพาการรกษาดวยวธการแพทยแผนไทย จงทาใหมการรอฟนการรกษาแพทยแผนไทยขนมาอกครงหนง ปจจบนกระทรวงสาธารณสขในสถานบรการทกแหงมการแพทยแผนไทย ซงขอมลเหลานคอววฒนาการทางการแพทยแผนไทย ในกรณของวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร ซงพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว มพระราชประสงคใหวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหารเปนมหาวทยาลยสาหรบประชาชนทวไป เพราะในสมยนนยงไมมโรงเรยนและไมมตาราเรยน การเลาเรยนสวนใหญอยตามวด จงโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหนาองคความรจากปราชญและสรรพวชาการ เชน ตาราการแพทย โบราณคดและวรรณกรรม จารกลงบนแผนหนออน ๑,๔๔๐ แผน แลวประดบไวตามบรเวณผนง เสาระเบยงรอบพระอโบสถ พระวหาร พระวหารคด และศาลารายรอบพระมณฑปภายในวด เพอใหประชาชนไดเรยนร จงมการตงโรงเรยนแพทยแผนโบราณวดโพธ ซงถอวาเปนโรงเรยนแพทยแผนไทยแหงแรก เพอเปนการชวยเกบรกษาตารายาแพทยแผนไทยทกาลง จะสญหายไป ในยคสมยพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชบรมนาถบพตร พระองคทรงเสดจพระราชดาเนนวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร และทรงมพระราชดารใหฟนฟการแพทยแผนไทย จงทาใหการแพทยแผนไทยเปนทแพรหลายมากขน ในสวนของเรองภมปญญาการแพทยแผนไทยบางอยางอาจนามาใชประโยชนไมไดหรอหาไมไดแลวและอาจเปนพชตองหาม รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข มดารใหรวบรวมภมปญญาทมอยจากทกตารา ประมาณ ๑๙,๐๐๐ ตารบ และใหผเชยวชาญชวยดวาตารบยาใดบางทสามารถนามาใชไดจรงในปจจบน จงเปนทมาของ การจดทาตารบยาแผนไทยแหงชาต โดยตงเปาหมายไววาจะจดทาไดประมาณ ๓๐๐ ตารบ ซงในปทผานมา สามารถจดทาได ๑๐๓ ตารบ และสามารถนาไปผลตและใชรกษาไดจรงในปจจบน กระทรวงสาธารณสขมความพยายามนามรดกทมคณคาตาง ๆ รวบรวมกลบมาใชเพอประโยชนเพอคนไทย และใหสามารถใชประโยชนไดจรงและวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหารแหงน นบวาเปนแหลงรวบรวมภมปญญาการแพทยแผนไทยไวมากทสด สามารถเสรมสรางความมนคงทางดานสขภาพ และเสรมสรางเศรษฐกจใหแกประชาชนตงแตระดบรากหญา เพอสงเสรมรายไดใหแกประเทศตอไป

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม มอบของทระลกใหกบนายแพทยปราโมทย เสถยรรตน รองอธบดกรมการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก

- ๓๒ - ๑.๔ การเสวนา เรอง “การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา” โดยวทยากรผทรงคณวฒ รวมนาเสวนา จานวน ๔ ทาน ๑. พระมหาอดม ปณญาโภ ผแทนวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร ๒. พลเอก ดร.กตศกด รกประเสรฐ นายกสมาคมศษยวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ๓ . ศาสตราจารย ดร. เภสชกร ชยนต พเชยรสนทร ราชบณฑตและผทรงคณวฒ ดานการแพทยแผนไทย ๔. นางสาวทศชล เทพกาปนาท ผตรวจราชการกระทรวงวฒนธรรมและ ๕. รองศาสตราจารย ดร.กาโชค เผอกสวรรณ อนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ผดาเนนการเสวนา ก อนการ เสวน าและอ ภป รายขอ งผ ท รง คณ วฒ รองศาสตราจารย ดร .ก า โชค เผอกสวรรณ ไดกลาวสรปถงสาระสาคญเกยวกบการจดเสวนา เรอง การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญาวา ภมปญญา นนเปนปจจยสาคญอยางยงในการดาเนนชวตและประกอบอาชพการทางานทงสวนตนและองคกรอยในวถชวตของสงคมตงแตเกดจนกระทงตาย อนเปนองคความร ความสามารถและทกษะการดาเนนชวตทเกดจากการสงสมประสบการณทผานกระบวนการเรยนร

เลอกสรร ปรงแตง พฒนาและถายทอดสบตอกนมาเพอใชแกไขปญหา และพฒนาทงสวนตนและสงรวมทกระดบสงคม ซงในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร (วดโพธ)น ม ภ ม ปญญาทสาคญ อยางยงทประชาคมโลกตางชนชมและศรทธาโดยทวก น จ น เป น ท ป ร ะ จ ก ษ ท า ให อ ง ค ก า ร ศ ก ษ า วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ( United Nations Educational, Scientific and

Cultural Organization) ไดประกาศขนทะเบยนจารกวดโพธ ซงเปนจารกสาระความรอนเปน ภมปญญาท งสนเปนมรดกความทรงจาแหงโลกท งระดบภาคพนเอเชยแปซฟก (พ .ศ . ๒๕๕๑ ) และระดบนานาชาต (พ.ศ. ๒๕๕๔) โดยกลาววาจารกวดโพธทบนทกภมปญญาสาขาตาง ๆ ไวตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช (รชการท ๑) และรวบรวมไวเปนขอมลภมปญญาทถกตอง สมบรณใชประโยชนไดจรงในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชการท ๓) อนมคณคาตอมนษยชาตคงความเปนเอก และมความโดดเดนทงดานเนอหาสาระ เวลา สถานท บคคลและเปนของแททหาไดยาก ซงเปนภมปญญาไทยทแบงไดเปน ๖ หมวด คอ ๑. พระพทธศาสนา ๒. วรรณคดและสภาษต ๓. ทาเนยบ ๔. ประวตศาสตร ๕. ประเพณและ๖. เวชศาสตร จงสรปไดวา ภมปญญาไทยอนสาคญยงใหญระดบโลกทง ๖ หมวดน ควรอยางยงตองพทกษรกษาไวให มงคง เพราะเปนมรดกทมมลคาหาทเปรยบมได เปนมรดกทเปนเอกสารหลกฐานสาคญของโลก เหมอนวาเปนกระจกเงาสะทอนใหเหนความหลากหลาย ความมนคงดานภาษา ดานผคนและวฒนธรรม ซงประกอบกนเปนภมปญญาทเปนความทรงจาของโลก สมควรอยางยงทจะตองอนรกษ สบสาน สงเสรมใหมการเขาถงทวโลกและเพอใชประโยชนจากมรดกเอกสารแสดงภมปญญานอนเปนมรดกของไทยของโลก ใหกวางขวางขนตอไปอยางยงยน ฉะนน เพอเปนการพทกษ รกษาไวอยางเปนมาตรฐานสากล จงควรทจะตองยกระดบภมปญญาไทย ณ วดโพธขนสทรพยสนทางปญญาตอไป

- ๓๓ - มรดกภมปญญาในวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร มอยอยางมากมายดงกลาวแลว และมนกทองเทยวเขามาเยยมชมเปนจานวนมาก ประมาณวนละ ๘,๐๐๐ - ๑๐,๐๐๐ คน และสวนใหญเปนนกทองเทยวชาวตางชาต ซงมความสนใจในมรดกภมปญญาไทย และคณคาของสงเหลานเปนเสนหของประเทศไทยทาใหชาวตางชาตไดรจกประเทศไทยมากขน จงใครขอกราบนมสการ พระมหาอดม ปญญาโภ เปนลาดบแรกไดโปรดเมตตาใหขอมลเกยวกบความสาคญของวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหารทเปนวดมเสนหและมคณคาทางภมปญญาไทยเปนอยางยง จงขอกราบนมนตพระคณเจากรณาแจงใหผเขารวมเสวนาไดรบรดวย

การเสวนา เรอง “การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา”

โดยวทยากรผทรงคณวฒ พระมหาอดม ปญญาโภ ผแทนวดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร กลาววา ขอเจรญพรทกทาน “วดโพธสงกวาสถาพร ภราดรงามพรงทกสงแหง วดโพธเปนวดกษตรยสราง ไมโรยรางรงเรองดงสรวงสวรรค คารวะพระเทพวราภรณ เจรญพรคณะกรรมการบรหาร พรอมญาตโยมทกทานและอาจารย ผรวมงานมรดกความทรงจา Memory of The World แผนศลาจารกไวยงใหญลา คอแทปแลตรนโบราณนวตกรรม ฉนวนนากากบวทยา แผนการนวดคลายปวดกดจดหยดโรคหาย ทาดดกายศรมฤาษดงแขนขา ทงโครงฉนทกาพยกลอนตารายา ศาสนาสภาษตประเพณ นบจานวน ๑,๔๔๐ แผน เนอแกรงแนน ๒๐๐ ป มความขลง …

- ๓๔ - ในการเสวนาวนนไดรบเกยรตจากคณะกรรมาการจดงานในฐานะทเปนตวแทนของเจาอาวาสวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ซงอาตมามหนาท เปนฝายประชาสมพนธแผนกการทองเทยว และอยวดแหงนมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๑๔ โดยวนนจะมาบอกเลาในเรองมรดกภมปญญาสทรพยสน

ทางปญญา ซงคาวา “มรดกภมปญญา” สามารถแยกเปนคาไดวา “มรดก” จะนกถงสงทเปนของบดามารดายกใหแกลกหลานและตองเปนสงทมคณคา ส วน ค าว า “ ภ ม ป ญ ญ า” ค อ เป น แน ว ค ด ทสบทอดกนมาจากยคสมยตาง ๆ อาท สโขทย ธนบรและรตนโกสนทร แตอยางไรกตามภมปญญา เรมจากศาสนา การอยรวมกนเปนชมชนโดยในแตละชมชนจะใหความเคารพซงกนและกน

วดโพธอาย ๒๓๐ ป สรางขนในสมยอยธยา (สมยพระเพทราชา) ประมาณป ๒๒๓๑ เปนวดประจารชกาลท ๑ มเนอท ๕๑ ไร ๒ งาน ๙๘ ตารางวาแบงเปน ๒ เขต ไดแก ๑) เขตพทธาวาส จานวน ๓๐ ไร ๒) เขตสงฆาวาส จานวน ๒๐ ไร ทเหลอเปนเขตพนทถนน วดโพธเปนมหาวทยาลยเปด เปนแหลงเรยนรมากมาย เปนพพธภณฑพระพทธรปโบราณ (มพระพทธรปเกอบ ๑๐,๐๐ องค) เปนโรงพยาบาล (ศนยสขภาพ โรงพยาบาลเดก โรงพยาบาลผสงอาย) เปนสโมสรทาบญบรรจพระบรมสารรกธาต เปนศนยรวมศลปวฒนธรรม เปนศนยรวมสขภาพ เปรยบเสมอนเปนหอสมดแหงชาต และเสนหทสาคญของวดโพธ คอ ม ๓ วฒนธรรมอยรวมกน คอ ไทย จน และฝรง

พลเอก ดร.กตศกด รฐประเสรฐ นายกสมาคมศษยวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ไดกลาววา ปญญา คอ สงท ร สงท คดคนขนมาจนเกดเปนองคความรคนไทย เปนผทมอารยธรรมมความเจรญ หากมการศกษาประวตศาสนาจะพบวาคนไทยไมไดยายถนมาจากทอน แตอยมานาน ประมาณ ๑,๐๐๐ – ๒,๐๐๐ ป นบตงแตกรงสโขทยเปนราชธานมอารยธรรมมานาน

แตไมไดมการบนทกรายละเอยดไวเชนเดยวกบตางชาต พระมหากษตรย เลอกพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจ าชาต คน ไทยเป นพ ท ธมามะกะ โดยประเทศไทยดารงอยมาถงทกวนน เพราะ มพระพทธศาสนาททาใหเราเปนคนด มคณธรรม สงเหลานเปนภมปญญาไทย นอกจากนในชวตประจาวนจะมแฝงไวดวยภมปญญา อาท ทอยอาศยของคนไทยจะปลกบานใตถนสง เนองจากคนไทยทราบวาม

นาทวมในทกป สถาปตยกรรมวดไทยทมความงดงาม แตคนไทยกลบไปชนชมอาคารแบบโรมนอาหารไทยทมเอกลกษณเฉพาะ แสดงถงภมปญญาในแตละภาค หรอภมปญญาในวดโพธ โดยเฉพาะการนวดแผนไทย ฤาษดดตน ๘๐ ทา โดยใชฤาษ ๘๒ ตน สงเหลานคนไทยยงไมมการนามาจนลขสทธ ซงตอไปตางชาตอาจจะนาภมปญญาของคนไทยไปจดลขสทธกได ดงนน ถงเวลาหรอยงทจะมการตงองคกรขนเพอรองรบภมปญญาไทย หรอในเรมแรกขอเสนอใหมการตงคณะทางานเพอรวบรวมภมปญญาไทย โดยอาจจะเรมจากภมปญญาทวดโพธวาจะทาอยางไรจะผลดดนใหมการจดลขสทธหรอทรพยสน ทางปญญา

- ๓๕ - ศาสตราจารย ดร.เภสชกรชยนต พเชยรสนทร ราชบณฑตฯ และผทรงคณวฒ

ดานการแพทยแผนไทย ไดกลาวถงภาพรวมของกระทรวงสาธารณสขในการดาเนนการยกระดบมรดก ภมปญญาสทรพยสนทางปญญา ซงขณะนตนกาลงศกษาศลาจารก และหาขอ มลเช งประวตศาสนา ท าให ได รบทราบขอ มลวาในสมย รชกาลท ๓ ขนครองราช ย มการบ รณ ะวด จ านวน ๓ วด ได แ ก ๑) วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ๒) วดสทศนเทพวราราม ราชวรมหาวหาร และ๓) วดราชโอรสารามราชวรวหาร จากการศกษาศลาจารกพบวา ศลาจารกทวดราชโอรสารามราชวรวหาร เปนการจารกขนในสมยรชกาลท ๒ ซงเปนศลาจารกรนเดยวกบวดโพธ โดยเนอหาของศลา

จารกทปรากฏทวดราชโอรสารามราชวรวหารเปนตารบยาทไมพบทวดโพธ มยาทซาซอนกนอยแตม ตารบยาทแตกตางกนออกไป ภายหลงจากเปรยบเทยบจารกทงหมดเหนวาการจารกใชชางกลมเดยวกนทงหมด ผจารกเลอกองคความรทจะจารกแตกตางกนไปในแตละวด

ขณะนอยระหวางการศกษาประวตความเปนมาเกยวกบหลกศลาจารก โดยจะเหนไดวา จารกทวดราชโอรสารามราชวรวหารเปนศลาจารกทเกยวกบภมปญญาดานการแพทยแผนไทย ซงจารก วดพระเชตพนไมปรากฎเรองราวเหลาน โดยไมวาจะเปนแผนจารกทวดไหนกระทรวงสาธารณสข ไดประกาศใหเปนตารบยาการแพทยของไทยของชาตไดยกระดบขนมาแลวในระดบหนง

กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกไดวางแผนดาเนนงานเกยวกบ เรองดงกลาวอยางเปนระบบโดยไดตระหนกอยางตอเนองวาจะดาเนนการเพอยกระดบมรดกภมปญญา สทรพยสนทางปญญา ทางกรมจงไดจดตงสถาบนวจยการแพทยแผนไทยขน เพอมหนาทพฒนาวชาการดานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก โดยคมครอง อนรกษและสงเสรมภมปญญาการแพทยแผนไทย สงเสรมและพฒนาการจดระบบความร และสรางมาตรฐานดานการแพทยแผนไทย และการแพทยทางเลอกใหทดเทยมกบการแพทยแผนปจจบนและนาไปใชในระบบสขภาพอยางมคณภาพและปลอดภย เพอเปนทางเลอกแกประชาชนในการดแลสขภาพ สถาบนวจยไดรวมมอกบหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนเพอศกษาวจยตารบยาตาง ๆ และเมอยานนมการใชโดยทวไปยอมถอเปนเรองใหมทมการคดคนขนจงถอเปนทรพยสนทางปญญา

นอกจากนกองคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยและพนบานไทยไดตงคณะกรรมการขนมาหลายชดเพอพฒนาตารบยายาแผนไทยของชาตใหมการใชประโยชน โดยแพทยไทยอยางกวางขวาง และในป พ.ศ. ๒๕๖๐ มการประชมแพทยทมความเชยวชาญในการใชตารบยา เพอคดเลอกตารบยาขนมาทาเปนตารบยาเฉพาะ และจะนาตารบยา ๑๐๐ ตารบแรกไปเผยแพรในโอกาสทจะครบ ๑๐๐ ป ของกระทรวงสาธารณสข ซงขณะนอยระหวางการดาเนนการเพอยกระดบตารบยาดงกลาว

ศาสตราจารย ดร.เภสชกรชยนต พเชยรสนทร ไดกลาวใหขอสงเกตกบผเขารวมเสวนา เพมเตมในการพจารณาวาสงใดเปนภมปญญาและสงใดเปนทรพยสนทางปญญา โดยใหพจารณาวาสงใดเกดขนกอนสงใดเกดขนหลง ซงหากเรองใดเปนเรองเกานนคอ ภมปญญา เปนความรทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ ไดแกจากคนรนหนงสงมายงคนอกรนหนงเปนทอด ๆ กนมา และหากเรองใดมการคดคน

- ๓๖ - ขนมาใหม เรองนน คอ ทรพยสนทางปญญาเปนผลงานทเกดจากความคดสรางสรรคของมนษย ทรพยสนทางปญญาเปนทรพยอกชนดหนง นอกเหนอจากสงหารมทรพย จงตองมบคคลเปนเจาของ และเมอไหร ทตารบยาเหลานมหนวยงานภาคเอกชน ภาคอตสาหกรรมเขามาดาเนนการวจยและพฒนา มกระทรวงสาธารณสขสนบสนนทาใหภมปญญาเหลานกลายเปนทรพยสนทางปญญาตามทไดกลาว นางสาวทศชล เทพกาปนาท ผตรวจราชการกระทรวงวฒนธรรม ไดกลาววา

ความหมายและความแตกต างระหว างค าว า “มรดกโลก มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม และมรดก ความทรงจาแหงโลก แนวคดเรอง “มรดกโลก” เกดขนหลงสงครามโลกครงท ๒ ดวยเหตทหลายประเทศเหนพองตองกนวา สงครามนอกจากจะทาลายชวตและทรพยสนแลวยงท าลายโบราณสถานและสถานท ส าคญๆทางประวต ศ าสตรท ม คณ คามากมายหลายแห ง ซงสถานท เหลาน ไมเพยงมคณคาและสาคญตอประเทศทตงอยเทานน แตยงมความหมายตอมวล

มนษยชาตอกดวย หากไมชวยกนปกปองรกษาแลว คนรนหลงกจะไมมโอกาสไดเรยนร หรอชนชม ความงดงามทคนรนๆกอนไดสรางสรรคไว ดงนนองคการยเนสโกจงไดรางอนสญญา “มรดกโลก” ขน เพอใหมวลสมาชกไดลงนามในสญญาวาจะชวยปกปองคมครองสถานททมความสาคญทงทางวฒนธรรม และทางธรรมชาตตามแนวทางทไดตกลงกนไวอนสญญาวาดวยเรอง “มรดกโลก” จงเกดขน

หลงจากนนหลายสบปตอมา สมาชกในสวนทไมมพวกโบราณสถานหรอสถานทสาคญในลกษณะมรดกโลก กเหนวา มรดกโลก ทวาไมควรจากดเพยงแคมรดกทจบตองได ควรจะอนรกษปกปองไปถงมรดกทจบตองไมไดทมลกษณะเปนนามธรรม ซงอาจแสดงออกผานดนตร การแสดง พธกรรมอนเปนแนวคดหรอการประพฤตปฏบตในหลายๆประเทศ และมคณคาทควรคมครองปองกนไวเชนกนอยางพวกดนตรหรอพธกรรมในชนเผาอาฟรกน หรอในหลายๆประเทศทเปนองคความร ซงมประโยชนทหากไมมการเกบรกษาไวความรเหลานกอาจจะสญหายไปในอนาคตอยางนาเสยดาย

ดวยเหตนจงมการเรยกรองใหมการจดทาอนสญญาเพอปกปองมรดกทจบตองไมไดเหลาน แตเนองจากเรองดงกลาวมประเดนทตองถกเถยงกนมาก ทงเรองขอบขาย ความหมาย หลกเกณฑ ฯลฯ กวาจะสามารถออกเปนอนสญญาวาดวยมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได ( Intangible Cultural Heritage – ICH) กตองใชเวลาอกหลายๆ ปตอมา

คาวา “จบตองไมได” ในทน กคลายกบคาวา “นามธรรม” คอมใชวาจบตองหรอสมผสไมไดจรงๆ แตเพราะหลายอยางเปนแนวคด หรอการปฏบต ซงตองแสดงออกผานวตถหรออปกรณอนๆ เชน การออกแบบลวดลายผากตองผานผนผา เพลงในพธกรรมกตองผานเครองดนตรออกมาเปนเสยงตางๆ ซงมนเหมอนจะไมคงอยใหจบตองไดแตสมผสรบรได เปนตน

เมอไดทราบความเปนมาของมรดกโลก และมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได ซงในประเทศไทยใชคาวา “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” แทน โดยสงเขปแลวกจะขอพดถงความหมายของแตละคาเพอใหทราบความแตกตาง ดงน

- ๓๗ - - ความหมาย “มรดกโลก” หมายถง สงทตกทอดมาจากอดต และยงคงดารงอยใน

ปจจบน อกทงเปนสงทเราจะสงตอไปใหคนรนหลงในอนาคต แนวคดทสาคญของ มรดกโลก คอ การมคณสมบตอนทรงคณคาในระดบสากล มรดกโลกเปนของบคคลทกคนบนโลก ไมวาแหลงมรดกโลกนนจะตงอยในอาณาเขตดนแดนใด

มรดกโลกแบงออกเปน ๒ ประเภทคอ มรดกโลกทางวฒนธรรมและมรดกโลกทางธรรมชาต จากทคนมาเขาบอกวา นบตงแตมคดเลอกมรดกโลกมาจนถงปพ.ศ. ๒๕๖๐ ขณะนเราม

มรดกโลกทงหมดพนกวาแหง ใน ๑๖๐ กวาประเทศทวโลก ซงแบงเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม ๘๓๒ แหง มรดกโลกทางธรรมชาต ๒๐๖ แหงในประเทศไทยเรามมรดกโลกรวม ๕ แหงคอ

มรดกโลกทางวฒนธรรม ๓ แหง ไดแก ๑. เมองประวตศาสตรสโขทย และเมองบรวาร ๒. นครประวตศาสตรพระนครศรอยธยาและเมองบรวาร ๓. แหลงโบราณคดบานเชยง มรดกโลกทางธรรมชาต ๒ แหง ไดแก ๑. เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญ-หวยขาแขง ๒. ผนปาดงพญาเยน-เขาใหญ สาหรบเรอง “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” ในแบบยเนสโกท ได เลาขางตน

บานเราเพงจะมการตนตวและเรมทากนอยางจรงจงเมอประมาณปพ.ศ. ๒๕๕๑ จนปจจบน (๒๕๖๑) เรามกฎหมายในเรองดงกลาวเปนฉบบแรก เรยกวา “พระราชบญญตมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” ซงเพงประกาศใชไปเมอป พ.ศ. ๒๕๕๙ ทผานมา ดงนน จงขอใชความหมายทปรากฏในกฎหมายดงกลาวมา

- ความหมาย“มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” หมายความวา ความร การแสดงออก การประพฤตปฏบต หรอทกษะ ทางวฒนธรรมทแสดงออกผานบคคล เครองมอ หรอวตถ ซงบคคล กลมบคคล หรอชมชน ยอมรบและรสกเปนเจาของรวมกน และมการสบทอดกนมาจากคนรนหนงไปยงคนอกรนหนงโดยอาจม การปรบเปลยนเพอตอบสนองตอสภาพแวดลอมของตน

คาวา “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” ทเราใชในทน ถาเทยบกบอนสญญาขององคการยเนสโก กเหมอนกบคาวา “มรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได” (Intangible Cultural Heritage – ICH) นนเอง เพยงแตคนไทยเราคนชนกบคาแรกและเขาใจมากกวา ดงนนจงใชคานแทน

ประเภทของ มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ทางกฎหมายจะแบงออกเปน (๑) วรรณกรรมพนบานและภาษา (๒) ศลปะการแสดง (๓) แนวปฏบตทางสงคม พธกรรม ประเพณ และเทศกาล (๔) ความรและการปฏบตเกยวกบธรรมชาตและจกรวาล (๕) งานชางฝมอดงเดม

- ๓๘ - (๖) การเลนพนบาน กฬาพนบาน และศลปะการตอสปองกนตว ตวอยาง วรรณกรรมพนบานและภาษา ไดแก นทานพนบาน /ตานานพนบาน/

บทรองพนบาน/บทสวดหรอบทกลาวในพธกรรม /สานวนภาษต/ ปรศนาคาทาย/ตารา ภาษา ไดแก ภาษาไทย ภาษาถน ภาษาชาตพนธ ภาษาสญลกษณ ศลปะการแสดง ไดแก ดนตรและเพลงรอง /นาฏศลปและการละคร แนวปฎบตทางสงคมฯ ไดแก มารยาท อยาง การแสดงความเคารพ/ประเพณ

ดานศาสนา เทศกาล วงจรชวต และการทามาหากน ความรและการปฏบตเกยวกบธรรมชาตและจกรวาล หมายถง องคความร วธการ

ทกษะ ความเชอ แนวปฏบตและการแสดงออกทเกดจากการมปฏสมพนธระหวางคนกบสภาพแวดลองตามธรรมชาตเพอการดารงชวต ไดแก อาหารและโภชนาการ /การแพทยแผนไทยและการแพทยพนบานไทย /โหราศาสตรและดาราศาสตร /การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม / ชยภมและการตงถนฐาน

งานชางฝมอดงเดม ม ๙ ประเภท ไดแก ผาและผลตภณฑจากผา /เครองจกสาน/เครองรก/ เครองปนดนเผา /เครองโลหะ /เครองไม / เครองหนง /เครองประดบ /อนๆ เชน งานแทงหยวก

การเลนพนบาน กฬาพนบานและศลปะการตอสปองกนตว ไดแก การเลนพนบาน (รรขาสาร งกนหาง) /เกมพนบาน (หมากเกบ ปดตาตหมอ) /กฬาพนบาน (แยลงร แขงเรอ วงควาย) /ศลปะการตอสปองกนตว (มวยไทย กระบกระบอง)

ปจจบนเรามมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมทประกาศขนบญชในประเทศไทย แตละประเภท แลวจานวน ๓๑๘ รายการ เชน

- ศลปะการแสดง เชน โขน หนงใหญ โนรา ล เกทรงเค รอง หนกระบอก ซอลานนา เพลงโคราช ดเกรฮล

- งานชางฝมอดงเดม เชน ผาแพรวา ผามดหม เครองมก เครองรก บาตรบานบาตร งานชางดอกไมสด

- วรรณกรรมพนบาน เชน นทานสงขทอง นทานขนชางขนแผน ตานานผาแดงนางไอ ตานานจามเทว ผญาอสาน ตาราพรหมชาต บททาขวญขาว ทาขวญนาค ตาราแมวไทย ตาราเลขยนต

ภาษา ไดแก ญอ บซ ซมเร มลาบ - แนวปฏบตทางสงคมพธกรรมและงานเทศกาล เชน ประเพณแหเทยนพรรษา

อบลฯ แหพระขนธาต พธบชาแมโพสพ พธกรรมขอฝน สงกรานต ลอยกระทง เทศกาลสาทเดอนสบ พธโกนจก บายศรสขวญ

- ความ รทางธรรมชาตและจกรวาลฯ ไดแ ก (อาหาร- ตม ยา กง ผดไทย สารบอาหารไทย สมตา นาพรก ปลารา ขาวยา ขาวหลาม (แพทยแผนไทย – ฤาษดดตน การนวดไทย การอยไฟ หมอพนบานรกษากระดก การยางไฟ การสกยา (โหราศาสตร - ดาราศาสตรไดแก คชศาสตรชาวกย การตงถนฐาน - ดอนปตา)

- ๓๙ - - ความหมาย มรดกความทรงจาแหงโลก (Memory of the World) คอ

มรดกทบนทกเปนลายลกษณอกษร (Documentary Heritage) แสดงใหเหนววฒนาการของความคด การคนพบ และผลงานของสงคมมนษย ซงเปนมรดกตกทอดจากสงคมในอดตใหกบสงคมปจจบนเพอทจะสบสานใหแกสงคมในอนาคต

ปจจบนประเทศไทยไดขนทะเบยนมรดกความทรงจาแหงโลกไว ๒-๓ รายการ เชน ศลาจารกของพอขนรามคาแหง หลกท ๑ เอกสารสาคญทางประวตศาสตรของรชกาลท ๕ และจารกวดโพธ

หากจะพดถงความแตกตางในแตละ “มรดก” ทกลาวขางตน อาจจะจางายๆวา - มรดกโลก จะเปนแหลง หรอสถานททไมเคลอนทไปไหน คลายอสงหารมทรพย

ม ๒ ประเภท คอ มรดกโลกทางวฒนธรรม และมรดกโลกทางธรรมชาต - มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม หรอมรดกทางวฒนธรรมท จบตองไมได

เปนลกษณะองคความร ทกษะ การแสดงออกผานวตถ คน และสามารถเคลอนไปไดกระจายไปสทตางๆ ได - มรดกความทรงจาแหงโลก หมายถง มรดกทมการบนทกเปนลายลกษณอกษร

อยางจารกวดโพธทมการบนทกลงบนศลาตามผนง กาแพง ฯลฯ หลายทานอาจจะสงสยวา “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” กมการบนทกเปน

ลายลกษณอกษรเหมอนกน ทาไมไมเรยกเปนมรดกความทรงจาแหงโลกกตองขอเรยนวา ขนกบวาเราจะนามรดกนนๆของเราไปขนทะเบยนหรอขนบญชแบบไหนกเหมอนการเลอกเวทประกวด เราจะนานางงาม (มรดก) ของเราไปขนเวทใด กตองดคณสมบต และเกณฑทเวทหรอกรรมการนนๆกาหนดวาเขาหลกเกณฑของเขาหรอไม ถาเขาอนไหน กสงไปอนนนในกรณถาเราอยากนาจารกวดโพธไปขนทะเบยนเปน “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” กสามารถทาไดเชนกน เพยงแตในการนาเสนอตอยเนสโก กจะตองจดทาเอกสารประกอบการพจารณาใหเปนไปตามเกณฑของอนสญญาหรอตามระเบยบทเขาวาไว ซงกจะแตกตางกนไปในรายละเอยด และเงอนไขซงเขาใจวาจารกวดโพธเมอพจารณากนแลวเขาขายความเปน “มรดกความทรงจาแหงโลก” มากกวาจงนาเสนอตอยเนสโกในเวทนและไดรบ การคดเลอกดงกลาว

การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา เมอไดทราบความหมายและความแตกตางของมรดกแตละอยางแลว กอนทจะพดวาจะยกระดบมรดกภมปญญาเหลานไปสความเปนทรพยสนทางปญญาไดอยางไร อยากจะขอนาความหมาย ของคาวา “ทรพยสนทางปญญา” มาสรปใหฟงคราวๆ ความหมายของ “ทรพยสนทางปญญา” หมายถง ผลงานอนเกดจากความคดสรางสรรคของมนษย ประเภทของทรพยสนทางปญญา แบงออกเปน ๒ ประเภท ไดแก ทรพยสนทางอตสาหกรรม และลขสทธ ทรพยสนทางอตสาหกรรมเปนความคดสรางสรรคของมนษยท เกยวกบสนคาอตสาหกรรมในการประดษฐคดคน การออกแบบผลตภณฑ ซงอาจจะเปนกระบวนการ หรอเทคนคในการผลตทไดปรบปรงหรอคดคนขนใหม หรอทเกยวของกบตวสนคา หรอผลตภณฑทเปนองคประกอบและรปรางสวยงามของตวผลตภณฑ นอกจากนยงรวมถงเครองหมายการคาหรอยหอ ชอและถนทอยทางการคาทรวมถงแหลงกาเนดสนคาและการปองกนการแขงขนทางการคาทไมเปนธรรม ทรพยสน ทางอตสาหกรรม จงสามารถแบงออกไดดงน

- ๔๐ - สทธบตร (Patent) เครองหมายการคา (Trademark) แบบผงภมของวงจรรวม (Layout - Designs Of Integrated Circuit) ความลบทางการคา (Trade Secrets) สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indication) สวน ลขสทธ หมายถง งานหรอความคดสรางสรรคในสาขาวรรณกรรม ศลปกรรม

ดนตรกรรม งานภาพยนต หรองานอนใดในแผนกวทยาศาสตรลขสทธ ซงรายละเอยดทานสามารถ ไปหาเองไดจะไมขอกลาวถงเพยงแตจะบอกวาทรพยสนทางปญญานนมความหมายอยางไร และมกประเภท เมอทราบความหมายแลว สงหนงทเหนไดชด คอ การจะยกระดบมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไปสการเปนทรพยสนทางปญญาจะตองมเรองการสรางสรรค (creative ) หรอการคนคดสงทใหมๆ หรอตอยอดภมปญญานนๆขนมาดวย เพราะโดยลาพงแลวมรดกภมปญญาฯมกจะหาตนตอไมได หรอกสบทอดกนมานาน จนไมรใครเปนเจาของทแทจรง เพยงแตมผปฏบตสบทอดตอกนมารนตอรนบางแหงกคลายกบวามชมชนเปนเจาของ แตกมใชเจาของผคดคนมาแตแรก และหลายอยางกเปนมรดกรวม คอ มการถอปฏบตในหลายพนทหลายชมชน จะเหมอนหรอตางกนบางกแลว แตทองถน ซงองคการยเนสโกหรอพ.ร.บ.มรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของเราเอง กมไดเครงครด ในเรองความเจาของทแทจรง ซงผดกบเรองทรพยสนทางปญญาทเนนการคดสรางสรรค ไมวาจะเปนการตอยอดหรอคดคนขนใหม ทตองมบคคล กลมบคคลเปนเจาของ ทสาคญทรพยสนทางปญญาสวนใหญ จะเปนเรองของการคา หรอผลประโยชนทจะเกดขน ซงมกฎหมายกาหนดไวเปนการเฉพาะวาจะตองทาอยางไร ซงระดบการขนทะเบยนเพอคมครองสทธของผเปนเจาของกมรายละเอยดทตางกนออกไปอกแมแตในเวทระดบโลกอยาง WIPO ( World Intellectual Property Organization - องคกรทรพยสนทางปญญาแหงโลก) กยงมปญหาถกเถยงเรองผลประโยชนอนเกดทรพยสนทางปญญาทยงไมลงตวอกหลายประเดน

สาหรบเรอง มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม หรอ ICH ทไดกลาวขางตนวามนสามารถสบทอดและเคลอนทไปได ดงนน จงมมรดกภมปญญาหลายอยางทเรยกวาเปนมรดกภมปญญารวม คอ อาจจะมหลายชมชน หลายๆจงหวดปฏบตเหมอนๆกน เชน การทาบญบญบงไฟกทากนหลายจงหวดในภาคอสาน หรอในระดบนานาชาต กมหลายประเทศทถอมรดกภมปญญาบางตวรวมกน เชน ชกกะเยอ กมทงในเกาหล เวยดนาม กมพชาและฟลปปนส อาหารเมดเตอรเรเนยน มไซปรส โครเอเชย สเปน กรซ อตาล โมรอกโคและโปรตเกส การเตนแทงโก กมอารเจนตนาและอรกวย เปนตนทบอกวาเปนมรดกรวมฯนหมายถงวา ถามการขนบญชไวไมวาในระดบชาตหรอยเนสโก กจะบอกไววามรดกฯนมอยทไหน หรอมใครถอปฏบตอยบาง

สาหรบวดโพธ ซ งม“สรรพวชา” ท รชกาลท ๓ ไดทรงใหจารกไวและเปนดง “มหาวทยาลย” แหงแรก เพอประชาชน คนรนหลงไดศกษาหาความรในหลากหลายเรองราวนน พระองคทานประสงคจะใหความรเหลานเปนสาธารณประโยชนทคนไทยทกชนชนจะไดเรยนร และนาไปใช ซงมอยหลายหมวดวชา เชน หมวดประเพณ หมวดวรรณกรรม หมวดอนามย และหมวดตารายา เปนตน และนกเปนสวนหนงททาใหจารกวดโพธ กลายเปน “มรดกความทรงจา แหงโลก” และหากศกษาองคความรในหลายๆหมวดกจะพบวาสาระสาคญหลายอยางไดถกนาไปปฏบตและสบทอดตอกนจนกลายเปน “มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม” ทมการขนบญช ในระดบชาตไวแลว เชน นวดไทย ตารายา ทาฤษดดตน และประเพณสงกรานตเปนตน อยางไรกด

- ๔๑ - หากตองการจะยกมรดกภมปญญาฯเหลาน ใหกลายเปนทรพยสนทางปญญาเพอสงวนไวใหเปนประโยชนตอคนไทยนนกจาจะตองมคดสรางสรรค ตอยอด และนาไปจดทะเบยนตามหลกเกณฑของกฎหมายเฉพาะนน ๆ ตอไป

แตไมวาจะเปนมรดกโลก มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม และมรดกความทรงจาแหงโลกทมอยในประเทศไทย นอกจากความภาคภมใจทพวกเรามตอสงเหลานแลวอยากจะให ทกคนไดมสวนชวยในการปกปอง รกษา และพฒนาตอยอดใหเกดประโยชนตอบานเมองอยางเตมท ใหสมกบทเราไดรบ “มรดก” อนเปนสมบตทบรรพบรษเราไดสงตอมาใหเราและเรากมหนาททจะสงตอไปยงอนชนรนหลงเราตอๆ ไป

๑.๕ พธปดการเสวนา เรอง การยกระดบมรดกภมปญญาสทรพยสนทางปญญา นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ไดกลาวสรปการจด เสวนาในวนพธท ๔ เมษายน ๒๕๖๑ โดยมรายละเอยดดงน

ในนามคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต คณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม และคณะผจดโครงการเสวนา “มรดกความทรงจาแหงโลกวดพระเชตพ น ว ม ล ม ง ค ล า ร าม ร าช ว ร ม ห า ว ห า ร” ผ มขอขอบพระคณทกทานเปนอยางยงทไดเสยสละเวลาอนมคาใหเกยรตเขารวมการเสวนาในวนน

วนนไดเหนแลววา ทกทานไดใหขอคดเหนทเปนประโยชนอยางยง โดยเฉพาะความหวงใยเกยวกบกระแสการพฒนาและความเจรญทหลงไหลของวฒนธรรมตางชาตเขาปะทะตอวฒนธรรม และประเพณอนดงามของไทย ดวยสาเหตหลก ๆ ดงน

- การพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศแบบไรพรมแดน ทาใหเกดการแลกเปลยนขอมลขาวสารอยางรวดเรว แตขาดการกลนกรอง เลอกเฟน คดสรรขอมลทมคณภาพ

- การพฒนาประเทศทเนนการพฒนาเศรษฐกจแตขาดการใหความสาคญกบตนทนทางวฒนธรรม ทมอย

- การขาดกลไกการขบเคลอนในการอนรกษฟนฟมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมอยางเปนรปธรรม โดยเฉพาะการรณรงคและประชาสมพนธเกยวกบศลปวฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนขอกฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการสงเสรม คมครองมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของชมชนทองถนในระดบ ๆ

อยางไรกตาม บนพนฐานของขอจากดหรอขอบกพรองบางอยางบางประการ แตวนนเราไดเหนถงความรวมมอ รวมแรงรวมใจอยางแขงขนของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคชมชน ในการมสวนรวมแสดงพลงของความรวมมอและสรางสรรคใหเกดกจกรรมการเสวนาในครงนขนมา ไดอยางมประสทธภาพ แมจะมเวลาการดาเนนงานทจากด อนแสดงถงความพรอมและศกยภาพของหนวยงานท เกยวของทกฝายในการอนรกษมรดกภมปญญาดานการแพทยแผนไทย ซงผมตองขอขอบคณทกองคกรและทกทาน ทใหการสนบสนนรวมจดกจกรรมในครงนขน

- ๔๒ - การจดเสวนาครงน จะเปนประโยชนอยางยงโดยตรงตอการเพมพนองคความรดานการอนรกษ

มรดกวฒนธรรมของภมปญญาดานการแพทยแผนไทยและมสวนรวมรกษาไวซงวฒนธรรมและประเพณอ น ด งามท เป น ราก เห งาของความ เจ รญ ของชาต อ ย าง ม น ค งและ ย ง ยน และท ข าด ม ได ตองขอขอบพระคณหนวยงานทเกยวของทรวมสนบสนนการจดกจกรรมในครงน ไดแก

- คณะสงฆวดพระเชตพนวมลมงคลาราม - กระทรวงวฒนธรรม

- กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงการทองเทยวและกฬา - กรมสงเสรมวฒนธรรม - กรมการทองเทยว - กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก - การทองเทยวแหงประเทศไทย - สานกวฒนธรรม กฬา และการทองเทยว กรงเทพมหานคร - กลมบรษทไทยเบฟ และมลนธสรวฒนภกด - มลนธพระพทธยอดฟา สถาบนในเครอตงตรงจตร - โรงเรยนวดราชบพธ - สถานตารวจนครบาลพระราชวง - หนวยบญชาการรกษาดนแดน - โรงเรยนการแพทยแผนโบราณวดพระเชตพนฯ ทใหการสนบสนนงานทางดานวฒนธรรม เอกสารประกอบการเสวนา การจดนทรรศการ การจดแสดงและการสาธตทางวฒนธรรม การปรบแตงภมทศนการจดสถานท ตลอดจนการอานวยความสะดวก ในการเดนทางเขารวมกจกรรม หากมขอขาดตกบกพรองประการใด ในนามคณะกรรมาธการตอง ขออภยทกทานมา ณ โอกาสน และยนดนอมรบทกความคดเหนของทกทาน เพอพฒนาการดาเนนงานของคณะกรรมาธการใหมประสทธภาพมากยงขนตอไป สาหรบในสวนของการดาเนนงานของคณะกรรมาธการ การศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต โดยคณะอนกรรมาธการดานศลปะ และวฒนธรรม จะไดนาสงททกทานไดอภปรายแสดงความเหนจากการเสวนาครงนไปประกอบการพจารณาศกษาของคณะกรรมาธการในการแกไขปรบปรงกฎหมายทเกยวของใหมประสทธภาพมากยงขน และจดทาเปนรายงานการพจารณาศกษาเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเสนอไปยงรฐบาลเพอพจารณาดาเนนการอยางเปนรปธรรมตอไป ทงน คณะกรรมาธการจะตดตามผลการดาเนนงานในเรองนอยางตอเนอง ภายใตแนวคด Do it now for Our Thai Culture คอ การลงมอทาทนทเพอรกษามรดกวฒนธรรมของเราใหยงยน โดยเรมตนจากสงทใกลตวและสามารถปฏบตใหเหนผลไดในทนท เปนการจดประกายความคดและขยายผลการดาเนนงานใหเปนรปธรรมในระดบประเทศตอไป บดน ไดเวลาอนสมควรแลว ผมขอปดการเสวนาในโครงการ “มรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร” ณ โอกาสน

- ๔๓ - ๒. การประเมนผลการจดเสวนา การประเมนผลการจดเสวนา เรอง การยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญาในการจดงานโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรวหาร (วดโพธ) ดาเนนการ โดยคณะอนกรรมาธการดานศลปะ และวฒนธรรม ในคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต โดยมรปแบบการเสวนาทมลกษณะผสมผสานวธการใหความร ความเขาใจดวยการบรรยาย อภปราย และเสวนา รวมกบผเขารวมฟงและมการประกอบกจกรรมการแสดงการสาธตเรองราวทแสดงถงภมปญญาไทย ตามศลาจารก ณ วดโพธใหชม ณ บรเวณพนทโดยรอบๆ ของสถานทเตนทเสวนา การประเมนผลการจดเสวนาครงน จดทาโดยการสารวจความคดเหนของผเขารวมฟง และรวมชมกจกรรมตาง ๆ ตามทกาหนดไว ซงมผลการประเมนสรปได ดงน

๑. ทาการสารวจความคดเหนของผเขารวมเสวนาโดยใชแบบสอบถาม (Questionnaires) มลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา ๕ ระดบ คอ เหนดวยมากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด โดยแจกแบบสอบถามไปทงหมด ๒๐๐ ฉบบ ไดคนมา ๑๕๒ ฉบบ คดเปนรอยละ ๗๖ และเปนแบบขอมลคาตอบทมความสมบรณทกฉบบ คดเปนรอยละ ๑๐๐

๒. ทาการวเคราะหขอมล โดยใชสถตคาคะแนนเฉลย (Mean) ของความคดเหน และคา ความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) โดยนาเสนอในรปตารางประกอบความเรยง แยกเปนโดยรวม รายดาน และรายขอ

การวเคราะหขอมล ๑.๑ วเคราะหขอมลลกษณะทวไปทางประชากรศาสตรดงปรากฏในตารางท ๑

ตารางท ๑ จานวนและรอยละของลกษณะทางประชากรศาสตรของผตอบแบบสอบถาม (N = ๑๕๒)

ขอมลทวไปทางประชากรศาสตร จานวน รอยละ ๑. เพศ

ชาย ๕๐ ๓๓.๐๐ หญง ๑๐๒ ๖๗.๐๐*

รวม ๑๕๒ ๑๐๐.๐๐ ๒. อาย

นอยกวา ๒๕ ป ๑๖ ๑๐.๒๔ ๒๕ – ๔๐ ป ๔๗ ๓๑.๐๒ ๔๑ – ๕๖ ป ๕๙ ๓๘.๙๔* ๕๗ ปขนไป ๓๐ ๑๙.๘๐

รวม ๑๕๒ ๑๐๐.๐๐ ๓. ระดบการศกษา

ตากวาปรญญาตร ๕๔ ๓๕.๓๒ ปรญญาตร ๘๐ ๕๒.๘๐* ปรญญาโท ๑๔ ๙.๒๔ ปรญญาเอก ๔ ๒.๖๔

รวม ๑๕๒ ๑๐๐.๐๐

- ๔๔ - ขอมลทวไปทางประชากรศาสตร จานวน รอยละ

๔. อาชพ นกเรยน/นกศกษา ๑๒ ๗.๙๒ ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ ๔๐ ๒๖.๔๐ ธรกจสวนตว ๗๐ ๔๖.๒๐* พนกงานบรษท/ลกจาง ๓๐ ๑๙.๔๘

รวม ๑๕๒ ๑๐๐.๐๐ จากตารางท ๑ แสดงวา ผตอบแบบสอบถามทมาเขารวมเสวนาและชมกจกรรมนทรรศการ การสาธต บรเวณลานกลางแจงโดยรอบบรเวณเตนท เสวนา มจานวนทงหมด ๑๕๒ คน สวนใหญเปนเพศหญง จานวน ๑๐๒ คน คดเปนรอยละ ๖๗ มอาย ๔๑-๕๐ ป จานวน ๕๙ คน คดเปนรอยละ ๓๘.๙๔ มระดบการศกษาปรญญาตร จานวน ๘๐ คน คดเปนรอยละ ๕๒.๘๐ ประกอบอาชพธรกจสวนตว จานวน ๗๐ คน คดเปนรอยละ ๔๖.๒๐

๑.๒ วเคราะหขอมลความคดเหน ในการวเคราะหความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทเขารวมเสวนา และชมกจกรรม

ตาง ๆ ณ ลานวดโดยรอบบรเวณเตนทเสวนา โดยผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนตามมาตราสวนประมาณคา (Rating Secole) แบงออกเปน ระดบความคดเหน ๕ ระดบ คอ เหนดวยมากทสด เหนดวยมาก เหนดวยปานกลาง เหนดวยนอย และเหนดวยนอยทสด โดยมเกณฑการใหคะแนน คอ คะแนน ระดบความคดเหน / เหนดวย ๕ เหนดวยมากทสด

๔ เหนดวยมาก ๓ เหนดวยปานกลาง ๒ เหนดวยนอย ๑ เหนดวยนอยทสด

และท าการว เคราะห ค าคะแนนเฉล ย (x) ของความคด เหนและคาคะแนน ความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และประเมนผลของระดบความคดเหน โดยใชเกณฑพจารณาคาคะแนนเฉลยแบงเปน ๓ ระดบ คอ

๑. คาคะแนนเฉลย ๓.๖๗ – ๕.๐๐ หมายถง เหนดวยระดบมาก ๒. คาคะแนนเฉลย ๒.๓๔ – ๓.๖๖ หมายถง เหนดวยระดบปานกลาง ๓. คาคะแนนเฉลย ๑.๐๐ – ๒.๓๓ หมายถง เหนดวยระดบนอย ผลการวเคราะหดงปรากฏ ในตารางท ๒

- ๔๕ - ตารางท ๒ คาคะแนนเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐานและระดบความคดเหน

ของผตอบแบบสอบถาม (N = ๑๕๐)

ขอ รายการ ความคดเหน / เหนดวย

x SD. ระดบ ดานเนอหา

๑. หวขอการเสวนา เรอง “การยกระดบมรดก ภมปญญาสทรพยสนทางปญญามความเหมาะสม”

๔.๐๘ .๘๘ มาก

๒. ทานไดรบประโยชนและความรจากการฟงบรรยาย เรอง “การอนรกษมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ”

๓.๘๗ ๑.๗๐ มาก

๓. ทานไดรบประโยชนและความรจากการฟงบรรยาย เรอง “บทบาทของการทองเทยวตอการสงเสรม และสนบสนน การอนรกษมรดกทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ”

๓.๕๙ .๗๖ ปานกลาง*

๔. ทานไดรบประโยชนและความรจากการฟงบรรยายเรอง “การแพทยแผนไทย ณ วดโพธ : คณคามรดก ความทรงจาแหงโลก”

๔.๖๕ .๗๙ มาก

๕. ทานไดรบประโยชนและความร จากการฟงการเสวนา เรอง “การยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญา”

๔.๑๑ .๗๒ มาก

๖. ขอมลความรและประสบการณจากกจกรรมตาง ๆ ในงานมรดกความทรงจาแหงโลก เปนประโยชนอยางยงตอการนาไปพจารณา เพอจดการอนรกษ และสบสานมรดกภมปญญาไทย

๔.๐๕ .๙๙ มาก

๗. ขอมลเนอหาสาระจารกวดโพธ มความสมบรณ หนกแนนพอทจะยกระดบภมปญญาไทยขนสทรพยสนทางปญญาได

๔.๕๑ .๗๗ มาก

๘. วทยากรผทรงคณวฒทาหนาทเสวนา ใหความร ความเขาใจ และตรงประเดนตามหวขอเรอง “การยกระดบภมปญญา สทรพยสนทางปญญา”

๓.๘๔ .๗๒ มาก

รวม ๔.๐๙ .๘๙ มาก ดานการจดดาเนนการ

๙. การจดบรการใหการตอน รบและลงทะเบยน มประสทธภาพด

๓.๖๐ .๙๘ มาก

๑๐. การบรการเลยงอาหารและเครองดมของเจาหนาทเปนทพงพอใจ

๔.๐๒ .๖๙ มาก

๑๑. สถานทจดเสวนาเหมาะสม ๒.๓๐ .๗๖ ปานกลาง*

๑๒. อปกรณ เครองอานวยความสะดวกในการสอสารเพอการเสวนามความเหมาะสม

๔.๑๒ .๘๑ มาก

- ๔๖ - ๑๓. การจดนทรรศการใหความรตาง ๆ เกยวกบ

ภมปญญาไทยมความโดดเดนและตรงประเดน ในเรองมรดกความทรงจาแหงโลก

๔.๒๐ .๗๗ มาก

๑๔. การสาธต การแสดงกจกรรมภมปญญาไทย บรเวณเตนทบธตาง ๆ เปนทพงพอใจมาก

๔.๓๓ .๗๙ มาก

๑๕. ในภาพรวมของการจดโครงการมรดกความทรงจา แหงโลกครงนใหประโยชนแกผเขารวมกจกรรม และตอสงคมประเทศชาต

๔.๐๙ .๘๐ มาก

รวม ๓.๘๑ .๗๖ มาก รวมทงหมด ๓.๙๖ .๗๘ มาก

จากตารางท ๒ แสดงวาผตอบแบบสอบถาม ทมาเขารวมเสวนา และชมกจกรรมนทรรศการ การสาธตตาง ๆ เกยวกบภมปญญาไทย มความคดเหนตอการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก ณ วดโพธ พรอมทงบรรยายจากวทยากรผทรงคณวฒและการเสวนาเรอง การยกระดบภมปญญา สทรพยสนทางปญญาโดยรวมแลวเหนดวยกบโครงการอยในระดบมาก (x = ๓.๙๖) เมอพจารณา เปนรายดานมความคดเหนดวยอยในระดบมากทกดานเชนกน (x= ๔.๐๙, x = ๓.๘๑) คอ ดานเนอหาและดานการจดดาเนนการตามลาดบ เมอพจารณาเปนรายขอพบมระดบความคดเหนอยในระดบปานกลาง ในดานเนอหา คอ ขอ ๓ ทานไดรบประโยชนและความรจากการฟงบรรยาย เรอง “บทบาทของการทองเทยวตอการสงเสรม และสนบสนน การอนรกษมรดกทางวฒนธรรมไทย ณ วดโพธ (x = ๓.๕๙) สวนในดานการจดดาเนนการคอ ขอ ๑๑. คอสถานทจดเสวนาเหมาะสม (x = ๒.๓๐) นอกนนทกขอรายการมความคดเหน เหนดวยอยในระดบมาก

๑.๓ ขอคดเหนและขอเสนอแนะของผตอบแบบสอบถาม มขอคดเหนและขอเสนอแนะโดยอสระของผตอบแบบสอบถาม รวบรวมโดยลาดบความถ

ของความคดทคลายคลงกนหรอซากน นาเสนอจากความถมากไปสความถนอย ปรากฏดงน ๑) นทรรศการและการสาธตกจกรรมตาง ๆ จากภมปญญา โดยเฉพาะการนวดมความ

พงพอใจมาก จานวน ๘ ฉบบ ๒) ควรจดใหความรเสวนา ใหมากกวาน จานวน ๖ ฉบบ ๓) สถานทในการจดประชมรบฟงความรไมเหมาะสม รอน ถกรบกวนจากประชาชน

ขาดสมาธ ควรจดในหองประชม จานวน ๖ ฉบบ ๔) ไดรบความรและประสบการณตรง โดยเหนของจรงในวดโพธ เพอเปนการยนยน

และเขาใจเหตการณ ขอมลไดชดเจน มากขน จานวน ๓ ฉบบ ๕) หนวยงานของรฐท รบผดชอบควรรบลงมอจดการยกระดบภมปญญาสทรพยสน

ทางปญญาใหรวดเรว เกรงวาจะถกขโมยลขสทธ จานวน ๒ ฉบบ ๖) ควรโชวประกาศเกยรตบตร ความทรงจาแหงโลกใหผคนไดเหนชดเจน สงางามสมศกดศร

มเกยรตภม จานวน ๒ ฉบบ

- ๔๗ - ๗ ) ควรดแลรกษาจารกตาง ๆ ใหอยในสภาพสมบรณตลอดเวลาและใหความรแก

นกทองเทยว ประชาชนทชม ทราบถงความสาคญของการไดมาซงประกาศเกยรตคณ มรดกความทรงจาแหงโลก อยางเปนรปธรรม จานวน ๒ ฉบบ

๘) ควรจดเสวนาเฉพาะเรอง การไดมาซงมรดกความทรงจาโดยเฉพาะ จานวน ๑ ฉบบ

๑.๔ อภปรายผล และขอเสนอแนะในการประเมนผล จากการสารวจความคดเหนของผ เขารวมเสวนาและชมกจกรรม พบวามระดบ

ความคดเหนเหนดวยกบการจดเสวนาครงนอยในระดบมาก (x = ๓.๙๖) ทงน เพราะวาผเขารวมเสวนามความรกและหวงแหนมรดกภมปญญาไทย ถอวาเปนมรดกทางวฒนธรรมอนลาคา ควรดแลอนรกษและสบสานตอไปอยางยงยน และปกปองคมครองอยางเปนรปธรรม เพอเปนประโยชนตอมวลมนษยชาต ในการทามาเพอเปนปจจยและศาสตรในการดแล รกษาสขภาพชวตมนษยอกทงเปนปจจยสาหรบการประกอบอาชพไดเปนอยางด และยงเปนประโยชนในแงวชาการ เพอการศกษาคนควา พฒนาตอไป

นอกจากนนยงเปนเอกลกษณและอตลกษณของวดโพธทเปนพเศษเฉพาะพนท ทเปนแหลงรวบรวมภมปญญาไวหลากหลาย ซงบนทกเปนหลกฐานในรปศลาจารกไมม ณ ทใดในเมองไทย ประดบไวตามอาคาร และสงกอสรางภายในพระอาราม เชน พระอโบสถ พระวหาร ระเบยงคต จนเปนทประจกษ ในองคความร รวม ๖ หมวด คอ หมวดพระพทธศาสนา หมวดเวชศาสตร หมวดวรรณคดและสภาษต หมวดทาเนยบ หมวดประวต หมวดประเพณ และไดรบประกาศเกยรตคณจาก UNESCO วาเปน “มรดกความทรงจาแหงโลก” ทงระดบภมภาคเอเชยแปซฟก พ.ศ. ๒๕๕๑ และระดบนานาชาต พ .ศ. ๒๕๕๔ ความมคณคาอนสงยงน จงเปนเหตผลสาคญทาใหคาระดบ ความคดเหนเหนดวยอยในระดบมาก

สาหรบความคดเหน เหนดวยอยในระดบปานกลางในประเดนสถานทการจดเสวนา (x = ๒.๓๐)ทงนอาจเปนเพราะวา บรรยากาศคอนขางรอนอบอาว เปนสถานทโลงแจงกลางลานปน ในวดโดยจดเปนทนงฟงการอภปรายและบรรยาย มผคนเดนผานไปมาโดยตลอด เสยงการบรรยาย และอภปรายอาจทาใหฟ งไมชด ผฟ งเสยสมาธ ซ งเปนปจจยองคประกอบการจดดาเนนการ อาจไมเหมาะสมได จงเปนเหตใหไดรบความรความเขาใจในสาระเนอหาไมชดเจนมากนก จงเปนเหต ใหมความคดเหน เหนดวยเกยวกบสถานทหองเสวนาอยในระดบปานกลางได

ขอเสนอแนะ จากผลการวเคราะหความคดเหนของผเขารวมเสวนา เรอง “การยกระดบภมปญญาส

ทรพยสนทางปญญา” พบวามความคดเหนโดยรวม เหนดวยอยในระดบมาก และมความคดเหน ทเปนอสระ (ในรปความเรยง) ลวนแลวแตทกคนประสงคใหเปนการอนรกษและพฒนา มรดกภมปญญาตาง ๆ ทจารกไว ณ วดโพธ ไดรบการดแล ปกปอง คมครอง โดยยกระดบสทรพยสนทางปญญาไดแลว เพอความมนคง ยงยนและมมลคาเพมขน อยางมนยสาคญตลอดไป ดงนน จงเหนควรเสนอแนะดงน ๑) ขอมลการสารวจจากการรวมฟงเสวนาครงน ควรทภาครฐทมหนาทรบผดชอบโดยตรง คอ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงสาธารณสข และหนวยงานทเกยวของ ไดนาไปพจารณา วางแผนดาเนนการยนจดทะเบยนสทธบตรเปนทรพยสนทางปญญาอยางเปนรปธรรมโดยเรงดวน

๒) เหนควรเผยแพรขอมลใหประชาชนผสนใจ ผเกยวของไดรบทราบ และรวมกบภาครฐ จดวางแผน เพอยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญาตอไป

- ๔๘ - ๓) เหนควรจดทาปายประกาศลกษณะถาวรวตถ แสดงความเปนมรดกท เปนเอกสาร

หลกฐานสาคญของโลก ใหสงางามโดดเดนจดตงขนประกาศใหประชาคมชาวไทย และชาวนานาชาต ไดเหนไดทราบ ไวในวดโพธ ซงเสมอนกระจกเงา สะทอนใหเหนความหลากหลายมงคงดานภาษา วชาการ ผคน และวฒนธรรมอนประกอบเปนมรดกความทรงจาแหงโลก เพอการเขาถงมรดก ทางเอกสารโลกใหกวางขวางขน ๓. การจดกจกรรมของหนวยงานทเกยวของ ระหวางวนพฤหสบดท ๕ –วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑

๓.๑ การจดกจกรรมในวนพฤหสบดท ๕ เมษายน ๒๕๖๑ จดโดย กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม ซ งในการจดกจกรรมวนดงกลาวได มอนกรรมาธการเขารวมกจกรรม และประสานงานการจดกจกรรมอยางตอเนอง ประกอบดวย นายศรศกด วองสงสาร ประธาน คณะอนกรรมาธการ รองศาสตราจารย ดร. กาโชค เผอกสวรรณ พลเอก ทนงศกด จนดาลทธ นายกตรตน คาสวรรณ และนายประสาน หวงรตนปราณ โดยมการจดกจกรรม ดงน

๑) การจดเสวนาวชาการ ในวนท ๕ เมษายน ๒๕๖๑ เวลา ๑๐.๐๐ – ๑๒.๐๐ นาฬกา การอภปราย เรอง “เสนหวดโพธ” โดย นางอษา กลนหอม ผทรงคณวฒกรมสงเสรมวฒนธรรม ดานมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม (การนวดไทย) นายจลภสสร พนมวน ณ อยธยา นกวชาการอสระ ดานวฒนธรรม ดาเนนรายการโดย นายอนกล ใบไกล ผอานวยการกลมสงเสรมเครอขายสภาวฒนธรรมกรงเทพมหานคร และสภาวฒนธรรมไทยในตางประเทศ กองกจการเครอขายทางวฒนธรรม

- ๔๙ - ๒) การจดแสดงนทรรศการ “มรดกความทรงจาแหงโลก วดโพธ” เปนการนาเสนอ

เอกลกษณของวดโพธ คอ ๑) ตกตาศลาจน ๒) แมซอ : เทวดาผ คมครองเดกทารก ๓) ยกษวดโพธ ๔) ฤาษดดตน จดแสดงระหวางวนท ๔ – ๘ เมษายน ๒๕๖๑ เวลา ๐๙.๐๐ – ๑๗.๐๐ นาฬกา

- ๕๐ - ๓) การสาธตทางวฒนธรรมดานอาหารพนบานเพอสขภาพ ๖ ประเภท ประกอบดวย

๑. หรม - ลาเตยง จากสภาวฒนธรรมเขตธนบร ๒. ยาทวาย จากสภาวฒนธรรมเขตยานนาวา ๓. ขาวแชจากสภาวฒนธรรมเขตจอมทอง ๔. ผดไทย จากสภาวฒนธรรมเขตปอมปราบศตรพาย ๕. นาสมนไพรจากสภาวฒนธรรมเขตบางแค ๖. นาแขงใส จากสภาวฒนธรรมเขตพระนคร จดแสดงระหวางวนท ๔ – ๘ เมษายน ๒๕๖๑ เวลา ๑๐.๐๐ - ๑๗.๐๐ นาฬกา (สาธตรอบเชา เวลา ๑๐.๐๐ นาฬกาและรอบบาย เวลา ๑๔.๐๐ นาฬกา)

การออกรานจาหนายสนคาทางวฒนธรรม โดยกระทรวงวฒนธรรม

- ๕๑ -

๔) การแสดงทางวฒนธรรม ๒ ประเภท ประกอบดวย การแสดงกลองยาว ในวนพธท ๔ และวนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ และการแสดงกระตวแทงเสอ ระหวางวนพฤหสบดท ๕ – วนเสารท ๗ เมษายน ๒๕๖๑ จากสภาวฒนธรรมเขตภาษเจรญจดแสดงวนละ ๒ รอบ เวลา ๑๒ .๐๐ นาฬกา และ ๑๔.๐๐ นาฬกา

การแสดงกจกรรมการรากลองยาว จดโดยกระทรวงวฒนธรรม

- ๕๒ -

การแสดงกจกรรมการเลนกระตวแทงเสอ จดโดยกระทรวงวฒนธรรม

- ๕๓ -

นายศรศกด วองสงสาร ประธานคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม พรอมดวย พลเอก ทนงศกด จนดาลทธ นายกตรตน คาสวรรณ รวมกจกรรม เมอวนพฤหสบดท ๕

เมษายน ๒๕๖๑ จดกจกรรมโดยกรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

๓.๒ การจดกกจรรมในวนศกรท ๖ เมษายน ๒๕๖๑ จดโดย กระทรวงการทองเทยวและกฬา โดย การทองเทยวแหงประเทศไทย รวมกบกรมการทองเทยว

การจดกจกรรมวนดงกลาวไดมอนกรรมาธการเขารวมกจกรรม ประกอบดวย นายประสาน หวงรตนปราณ และนายชสทธ คปตววฒน กระทรวงการทองเทยวและกฬา โดยการทองเทยว แหงประเทศไทย รวมกบกรมการทองเทยว ไดหารอรวมกนในการจดงานเสวนา ในหวขอ “วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหารกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม” โดยมการจดกจกรรม ดงน

๑) การจดงานเสวนา ในหวขอ “วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร กบการทองเทยวเชงวฒนธรรม” โดยเรยนเชญผเชยวชาญดานประวตศาสตร และวรรณคด มานาเสนอมมมอง เกรดความรในรปแบบเชงประวตศาสตรและวรรณคด และตอยอดไปถงการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม โดยวทยากร จานวน ๒ คน และผดาเนนรายการ ๑ คน ประกอบดวย

๑.๑) วทยากรใหความร ๒ คน คอ นายจลภสสร พนมวน ณ อยธยา นกวชาการอสระดานศลปวฒนธรรม และรศ .ดร. เสาวณต วงวอน ผทรงคณวฒของภาควชาวรรณคด คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร" ซงมนางสาวศวพร ศภรตนดลก เจาหนาทดานสอสารและประชาสมพนธ กองประชาสมพนธในประเทศ การทองเทยวแหงประเทศไทย ผดาเนนรายการเสวนา

- ๕๔ -

การเสวนา เรอง วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

กบการทองเทยวเชงวฒนธรรม

๒) การจดกจกรรมใหความรและนาเทยวแกประชาชนและผสนใจศกษาและทองเทยวภายในวดโพธ กาหนดเปน ๒ รอบ คอ รอบ ๑๑.๐๐ นาฬกา และรอบ ๑๔.๓๐ นาฬกา

๓) ผเกยวของทเขารวมงาน ๓.๑) วาทรอยเอก สนตพงษ บลยเลศ หวหนากลมพฒนาโครงสรางพนฐานการทองเทยว

ผแทนกรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวแหงกฬา ๓.๒) นางสาวจไรรตน ชยทวทรพย รองผอานวยการ ททท.สานกงานกรงเทพมหานคร ๓.๓) นางสาวดวงใจ สงฆโสภณ รองผอานวยการ ททท.สานกงานกรงเทพมหานคร ๓.๔) ผแทนสานกวฒนธรรม กฬา และการทองเทยว กรงเทพมหานคร ๓ .๕ ) ทมงานเจาหนาทของกรมการทองเทยว และการทองเทยวแหงประเทศไทย

สานกงานกรงเทพมหานคร

- ๕๕ - ๔) สรปผลการจดงาน

๔.๑) จานวนประชาชนและผสนใจทเขารวมการรบฟงการเสวนา หวขอ “วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร กบการทองเทยวเชงวฒนธรรม” มจานวนประมาณ ๖๐ คน ซงเมอวทยากรทง ๒ ทาน ไดเปดการเสวนาแลว ไดรบความสนใจและชนชอบจากผชมเปนอยางมาก

๔.๒) หวขอการเสวนา วทยากรทง ๒ ทาน ไดบรรยายเกรดความรตาง ๆ ทนาสนใจภายในวดโพธ เชน จารกวดโพธ มจานวน ๑,๔๔๐ แผน โดยจารกอยบรเวณโดยรอบวดโพธ ทงรายรอบอโบสถ พระวหาร ระเบยงคต ฝาผนง ซงลวนแลวแตมคณคาและมเรองราวนาสนใจ ทงน ยงเลาถงเกรดความร ทไดฟงไดยาก เชน จารกโคลงภาพเรองรามเกยรต ทเปนแผนหนออนอยรอบพระอโบสถ ซงปจจบนคอนขางลางเลอน และประชาชนสวนใหญไมรวามอย ศลาเลยงโผสแดงทปบนพนทางเทาในวดโพธ เปนของเกาแก ดงเดมแตสมยโบราณ แตยงสามารถใชงานไดดอยในปจจบน สามารถระบายนาไดด และไมอมความรอนอบเฉาทตงอยภายในวดโพธตามทถกตองตามประวตศาสตรจะเปนรปปนปน แบบตวเลก ไมใชรปปนปนแบบตวใหญ เปนตน

นอกจากน การสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมผานการบอกเลาเรองราวทางประวตศาสตรผานการชแนะและอธบายอยางรจรงจากผเชยวชาญ ณ ปจจบน ไดรบความนยมจากประชาชนคนไทย ทสนใจในเรองราวทางประวตศาสตรทตองการทองเทยวและไดรบความรควบคกนไป ซงทาใหเกด ความนาสนใจ นาเรยนร และมความรกในโบราณสถาน และโบราณวตถทพระมหากษตรยไทยไดสรางสมมาตงแตในสมยอดตจนถงปจจบน

๔ .๓) หลงจากการเสวนาเสรจสน ทางผแทนกรมการทองเท ยว และการทองเท ยว แหงประเทศไทย สานกงานกรงเทพมหานคร ไดมอบของทระลกใหแกวทยากรทง ๒ ทาน  

๔.๔) หลงจากเสรจสนการเสวนา เขาสกจกรรมการพาประชาชนและผสนใจทองเทยว

พรอมศกษาหาความรภายในวดโพธ ซงกจกรรมน ไดแบงออกเปน ๒ สาย ๔.๔.๑) สายท ๑ โดยกรมการทองเทยว ไดจดหามคคเทศก มานาชมใหความรแกประชาชนและผสนใจ ซงไดรบความสนใจเปนจานวนมาก จานวน ๒ รอบ ในรอบ ๑๑.๐๐ นาฬกา และรอบ ๑๔.๓๐ นาฬกา ๔.๔.๒) สายท ๒ โดยการทองเทยวแหงประเทศไทย สานกงานกรงเทพมหานคร ไดเรยนเชญวทยากรทง ๒ ทาน คอ นายจลภสสร พนมวน ณ อยธยา และ รศ.ดร. เสาวณต วงวอน เปนผบรรยาย ใหความร และนาชมภายในวดโพธ จานวน ๒ รอบ ในรอบ ๑๑ .๐๐ นาฬกา และรอบ ๑๔.๓๐ นาฬกา ซงไดรบความสนใจจากประชาชนและผสนใจ เปนจานวนมากเชนเดยวกน

- ๕๖ - ทงน ในชวงการนาชม การทองเทยวแหงประเทศไทย สานกงานกรงเทพมหานคร ไดมการเผยแพรเกรดความรขณะนาชมผานการ Live สดใน Facebook : TAT Bangkok ซงไดรบความสนใจและเขาชมจาก Fanpage ใน FB โดยมยอดผเขาชม จานวน ๑,๕๑๕ ครง

การนาผเขารวมเสวนาชมบรเวณภายในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

- ๕๗ - ๓.๓ วนเสารท ๗ – วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ จดโดย กรมการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข วนเสารท ๗ เมษายน ๒๕๖๑ มการจดเสวนา เรอง นวดไทย คณคาภมปญญา

สมรดกโลก การอภปราย เรอง “นวดไทย” ในมมมองของตางชาต (International Perspective on NUAD THAI) และการอภปราย เรอง ศลาจารกวดโพธ : ตาราแผนนวดของไทย โดยวทยากรผทรงคณวฒ

นายประทป สนทรารชน รองศาสตราจารย ดร. กาโชค เผอกสวรรณ และนายชสทธ คปตววฒน อนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม รวมกจกรรม เมอวนเสารท ๗ เมษายน ๒๕๖๑

จดกจกรรมโดยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

- ๕๘ - วนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ มการอภปรายเรอง ฤาษดดตน มรดกบรรพชนเพอการดแล

สขภาพอยางรวมสมย การอภปรายเรอง การบรหารรางกายดวยฤาษดดตน โดยวทยากรจาก โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพน และการอภปราย เรอง ๑๐๐ ตารบยาด จากขมทรพยภมปญญาไทย โดยวทยากรผทรงคณวฒ

รองศาสตราจารย ดร. กาโชค เผอกสวรรณ พนตารวจเอก ยงยทธ ภกดมงคล อนกรรมาธการดานศลปะ

และวฒนธรรม รวมกจกรรม เมอวนอาทตยท ๘ เมษายน ๒๕๖๑ จดกจกรรมโดยกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก

- ๕๙ -

การแสดงนทรรศการแสดงความสาคญของมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมดานการแพทยแผนไทย การสาธตการนวดแผนไทย และการจาหนายยาสมนไพร ซงจดแสดงตลอดงานทง ๕ วน

ตงแตเวลา ๐๙.๐๐ – ๑๘.๐๐ นาฬกา

บทท ๔

ขอเสนอและความเหนการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

๑. ขอเสนอและความเหน สบเนองจากคณะอนกรรมาธการดานศลปะและวฒนธรรม ในคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการทองเทยว สภานตบญญตแหงชาต ไดจดโครงการศกษามรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลารามราชวรมหาวหาร ภมปญญาทางวฒนธรรมดานการแพทยแผนไทย ผานอกษรจารกจตรกรรมฝาผนง และศลปวตถ เพอการอนรกษ สบสาน และสบทอดตามอานาจหนาทในสวน ของฝายนตบญญตตามทไดรบมอบหมาย ในปงบประมาณ ๒๕๖๑ ในรปแบบการเสวนาสาธารณะ การบรรยายการจดนทรรศการ การสาธต การจาหนายยาสมนไพร และผลตภณฑทางวฒนธรรม ณ วดพระเชตพนวมลมงคลารามฯ รวมกบกระทรวงวฒนธรรม (กรมศลปากร และกรมสงเสรมวฒนธรรม) กระทรวงสาธารณสข (กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก) กระทรวงการทองเทยวและกฬา (กรมการทองเทยวและการทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) และหนวยงานในพนท (กรงเทพมหานคร และสถานตารวจนครบาล) ระหวางวนท ๔ – ๘ เมษายน ๒๕๖๑ พรอมกบไดรบความรวมมอจากสถาบนการศกษา มลนธเครอขายวฒนธรรมและภาคเอกชนในพนท

ผลจากการศกษาในรปแบบดงกลาวทาใหทราบผลโดยตรงและผลขางเคยงตอการอนรกษ สบสาน และสบทอดมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ไดรบความสนใจและตอบสนองจากทกฝายเปนอยางด คณะกรรมาธการจงมความเหนเกยวกบผลสบเนองตอไปอกวา ในอนาคตมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมของไทยในหลายดานกาลงเปนทนยมของคนรนหลง และชาวตางประเทศเพมขนถอเปนเกยรตภม และศกดศรของชาตไทย อาทเชน อาหารไทย ผลไมไทย ผาไทย และมวยไทย ฯลฯ เปนตน ในดานการแพทยแผนไทยและการแพทยแผนตะวนออกกาลงกลายเปนทางเลอกทสาคญอกทางหนง ในขณะทการแพทยแผนปจจบนไดเจรญกาวหนามาระยะหนงแตปญหาดานการสาธารณสขในบางกรณกมไดลดลง และเมอรฐธรรมนญฉบบปจจบนไดบญญตใหรฐตองบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง แกประชาชน รวมทงการสงเสรมสขภาพ การควบคมและปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย ทาใหรฐตองจดสรรงบประมาณเพอการนเปนจานวนมากซงมผลกระทบตอดานธรกจดลการคาดานการแพทยและเวชภณฑจงเหนควรอนรกษ สบสาน และสบทอดมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมไทยดวยการฟนฟดานการแพทยแผนไทยอยางบรณาการและตอเนอง ทงในสวนของยทธศาสตร โครงสราง ระบบงาน การจดงบประมาณ บคลากร และการจดภารกจบางประการใหเหมาะตอฝายบรหาร ดงน

ก. กระทรวงวฒนธรรม ๑. ประสานกบวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร และกรงเทพมหานคร

เพอศกษาและจดหาสถานทพฒนาพพธภณฑฤาษดดตน และสงจาลองในพนทใหมหรอใกลเคยง และเหมาะสมเปนปรมณฑลของวดใหเปนอาคารทสวยงาม เพอสงเสรมการเรยนร สนองตอธรกจ การทองเทยวลดภาระของวดและเนนการกากบดแลใหมากขน

๒. สมควรใหกรมศลปากรดาเนนการออกแบบจดทาปายมรดกความทรงจาแหงโลก ณ บรเวณวดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร เพอใหประชาชนและนกทองเทยวไดรบทราบวาองคการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (United Nations Educational,

- ๖๒ -  

Scientific and Cultural Organization) ไดประกาศขนทะเบยนใหจารกวดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลกทงระดบภาคพนเอเชยแปซฟก และระดบนานาชาต

๓ . พจารณาและทบทวน (๑ ) กฎหมายวาดวยมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม และ (๒) กฎหมายวาดวยโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต ซงตราขนกอนรฐธรรมนญฉบบปจจบนประกาศใชในสวนทขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ เชน การกระจายอานาจ การมสวนรวม การเคารพสทธของประชาชน บทลงโทษ ฯลฯ รวมทงประสานงานกบสวนราชการอน เพอบรณาการการทางานรวมกนอยางตอเนอง

๔. อนรกษและคมครองเอกสารตาราแพทยแผนไทย ตาราหลวง ตาราในแตละภมภาค โดยดาเนนการจดลขสทธ สทธบตร อกทงใหความรพนฐานและเผยแพรภมปญญาใหแกประชาชน ทงทางดานพธกรรมการไหวคร คต และความเชอดานนดวย

๕. ดาเนนการขนทะเบยน สงเสรม และพฒนาผทรงคณวฒดานภมปญญาดานน ในระดบชาตภมภาค และแตละทองถน รวมทงจดสวสดการและประโยชนเกอกลสนบสนน

ข. กระทรวงสาธารณสข ๑. ขยายการใหบรการดานการแพทยแผนไทย รวมทงการสงเสรมสขภาพ การควบคมโรคและปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟทเปนทางเลอกในสถานพยาบาลตาง ๆ และพฒนามาตรฐานใหสงขนอยางตอเนอง ๒. จดใหมการศกษา ผลตบคลากรดานการแพทยแผนไทยเพมเตมในสถาบนการศกษา ของรฐใหทวถงทกภาค สนบสนนทนการศกษา และรกษามาตรฐานการแพทยแผนไทยเปนการเฉพาะ ๓ . จดตงองคกรเภสชแพทยแผนไทย งานวชาการและการวจย จดทาตารายา รวมทงสนบสนนการผลตอาหารเสรม และเครองสาอางภายในประเทศเพอลดคาใชจายภาครฐ และภาคเอกชน ๔. ประสานงานกบกระทรวงมหาดไทย เพอปรบปรงบทบาทอานาจหนาทของแพทยประจาตาบลตามกฎหมายวาดวยลกษณะปกครองทองทฯ และหนวยงานดานสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถประสานการทางานรวมกนไดอยางด ๕. พฒนากฎหมายดานการแพทยแผนไทย จดทายทธศาสตร ๕ ป ๑๐ ป และ ๒๐ ป ทงในดานการงบประมาณ บคลากร และลดคาใชจายภาครฐ ๖. วเคราะหและสงเสรมการใชวฒนธรรมไทย ความคดและความเชอทสรางสรรคทางดานการแพทยแผนไทยมาใชในการสาธารณสข เพอการแกปญหาโดยตรง ปญหาขางเคยง และตอเนอง

ค. กระทรวงการทองเทยวและกฬา ๑. ปรบปรงและพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษวฒนธรรมไทย และประสานกบสวนราชการและหนวยงานทเกยวของ รวมทงกาหนดศกยภาพและคณภาพในการอนรกษดวย ๒. อบรมมคคเทศกใหความร ความเขาใจในบทบาทและหนาททถกตองในการจดการ การทองเทยวเชงอนรกษวฒนธรรมไทยอยางจรงจงและเปนการเฉพาะโดยเนนบคลากรในพนท และทองถนใหมความร ความเขาใจในเรองเกยวกบการอนรกษวฒนธรรมไทยในทองถนนน

- ๖๓ -  

ง. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๑. ประสานงานกบกระทรวงสาธารณสขในการสงวนรกษาและปลกพชสมนไพร ดานการแพทยแผนไทย และทมผลตอเศรษฐกจในทกภมภาคทกจงหวด รวมทงขนทะเบยนพชพรรณ ทสาคญ และหายาก ๒. ประสานกบกระทรวงศกษาธการ (สถานศกษา) กระทรวงมหาดไทย (องคกรปกครองสวนทองถน) เพอสงเสรมการปลกพชสมนไพร และใหความรพนฐานแกเยาวชนและประชาชนในพนท

๓. พฒนากฎหมายเกยวกบการปาไม พชพรรณ ใหสอดคลองกบการแพทยแผนไทย และการแพทยทางเลอก รวมทงการอนรกษ สบสาน และสบทอดภมปญญาทางวฒนธรรมดานการแพทยแผนไทย

จากกรณ ศกษาดงกลาวน ทาใหการอน รกษ สบสาน และสบทอดภ ม ปญญา ทางวฒนธรรมดานการแพทยแผนไทยเกยวของกบฝายบรหารหลายหนวยงาน นบแต ๔ กระทรวง หลกขางตนทจะอนรกษและฟนฟการแพทยแผนไทยเปนทางเลอก และสนบสนนใหมการพฒนาใหเกดประโยชนสงสดตามรฐธรรมนญ สงเสรมธรกจการทองเทยว สงวนรกษาพชพรรณสมนไพรของไทย ชวยลดภาระดานงบประมาณของแผนดน รวมทงการเสยดลการคาดานยาและเวชภณฑ

ดงนน จงเหนควรสงขอเสนอและความเหนดงกลาวไปยงหนวยงานท เกยวของ เพอใชประกอบการพจารณาดาเนนการบรณาการการทางานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของใหมประสทธภาพ ประสทธภาพและเกดประโยชนสงสดตอไป

๒. ประโยชนทไดรบจากการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก

๑. ผเขารวมชมกจกรรมและรวมเสวนา มความรและเขาใจเกยวกบการไดมาซงเกยรตบตร การยกยอง เชดชจาก UNESCO ใหจารกวดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลกไดถกตอง ชดเจนมากขน (จากขอมลแบบสอบถามในการจดเสวนา และจากการสอบถามปากเปลาโดยสมตวอยางแบบบงเอญ จานวน ๙๐ ตวอยาง)

๒. ผเขารวมชมกจกรรมและรวมเสวนา ตางมความเหนตรงกนในการทจะรบรและตระหนกตอการพทกษรกษาภมปญญาไทย ในวดโพธ โดยตองการใหยกระดบขนสทรพยสนทางปญญาอยางเปนรปธรรมโดยเรงดวน (จากขอมลแบบสอบถามในการจดเสวนา เรอง การยกระดบภมปญญาสทรพยสนทางปญญา จานวน ๑๕๒ ตวอยาง)

๓ . ได แนวคด ในการจดท า รปแบบการบ รหารจดการศลปวฒ นธรรม เช งบ รณ าการ ระหวางองคกร หนวยงานท เกยวของภาครฐและภาคเอกชน เพ อการอน รกษ และพฒนา มรดกทางวฒนธรรมไทยไดอยางมประสทธภาพ

๔. ไดแนวคดในการเผยแพรเกยรตภม และศกดศรอนยงใหญทวดพระเชตพน วมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ได รบการขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลก อนเนองมาจากปจจยองคประกอบสาคญยงคอ จารกภมปญญาไทยในวดโพธ ซงควรอยางยงจกตองจดทาเปนปายประกาศ

- ๖๔ -  

ถาวรวตถใหผ เขามาเยยมชมท งชาวไทยและชาวตางชาตได เหนเดนชด รวมท งเปนประโยชน ในการเปนสอนาไปสการเขาถงศาสตรตางๆ ทเปนภมปญญาไทยในวดโพธ

๕ . ไดแนวคดในการจดทารปแบบการบรหารจดการดานศลปวฒนธรรมเพอการอนรกษ และพฒนาอยางยงยน อยางเปนรปธรรม

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

(๑)

จารกวดโพธ...เสนทางสมรดก

ความทรงจาแหงโลก

ประภาพร จนทรศม*

ภมปญญา และศลปวฒนธรรมททรงคณคาของไทย เปนศาสตรและศลปทไดรบ การสบทอดมาแตโบราณกาล จนเปนทประจกษแกสงคมโลกมาชานาน และในปนนบเปนอกครงหนงทองคการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) หรอยเนสโก (UNESCO) ไดประกาศรบรองขนทะเบยนจารกวดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลก (Memory of the World) เมอวนท ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ยงความภาคภมใจแกคนไทยทกคนเปนอยางยง

หากยอนกลบไปเมอ ๑๙ ปทผานมา พ.ศ. ๒๕๓๕ องคการยเนสโกไดรเรมจดตงแผนงานมรดกความทรงจาแหงโลก (Memory of the World) โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมอนรกษและเผยแพรมรดกภมปญญาของโลก ซงเปนเอกสารหรอวตถทสะทอนถงความหลากหลายในดานวฒนธรรม และความคดรเรมของมนษยชาต หรอขอมลขาวสารตาง ๆ ทงในระดบชาต ระดบภมภา และระดบนานาชาต โดยเชญชวนใหประเทศสมาชกของยเนสโกจดตงคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงาน ความทรงจาแหงโลก เพอพจารณาสารวจและขนทะเบยนมรดกความทรงจาของชาตทควรจะอนรกษ สบทอดเรยนรและเผยแพรใหกวางขวางในยคของเทคโนโลยขอมลสารสนเทศททนสมย ซงหากมมรดกความท รงจ ารายการใด ม คณ ค าควรแ กการข น ท ะ เบ ยน ใน ระด บ ภ มภ าคและระด บ โลก ให ด าเนนการเสนอไป ยงองคการย เนสโก เพ อพ จารณาและประกาศ ขนทะเบยนในระดบ ทเหมาะสมตอไป

ในการน คณะรบมนตรพจารณาใหความเหนชอบและมอบหมายใหกระทรวงศกษาธการ โดยสานกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรม แหงสหประชาชาต แตงตงคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานความทรงจาแหงโลก ขนเปนครงแรก เมอ พ .ศ . ๒๕๓๙ โดยมศาสตราจารยพ เศษ คณหญงแมนมาส ชวลต เปนประธานกรรมการ และคณะกรรมการ ประกอบดวยผทรงคณวฒทมความรความเชยวชาญดานการอนรกษและเผยแพรเอกสารมรดกภมปญญาไทยจากหนวยงานทเกยวของ ทาหนาทพจารณาสารวจและขนทะเบยนมรดกความทรงจาของชาตทควรจะอนรกษ สบทอดเรยนร และเผยแพรสสาธารณชน

ผลจากการดาเนนงานอยางตอเนองของคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงาน ความทรงจาแหงโลก ไดพจารณานาเสนอมรดกความทรงจาของชาตใหองคการยเนสโกพจารณาขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาของโลกในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก และระดบนานาชาต จานวน ๔ รายการ ตามลาดบ ดงน

* นกวเทศสมพนธชานาญการ สานกความสมพนธตางประเทศ กระทรวงศกษาธการ

(๒)

๑ . จารกพอขนรามคาแหง ขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบนานาชาต เมอวนท ๑๖ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๖

๒. จารกวดโพธ ขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก เมอวนท ๒๑ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๑

๓ . เอกสารจดหมายเหตพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงปฏรป การบรหารการปกครองประเทศสยาม พ.ศ. ๒๔๑๑ – ๒๔๕๓ ขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจา แหงโลกในระดบนานาชาต เมอวนท ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๒

๔. จารกวดโพธ ขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบนานาชาต เมอวนท ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ สวนกระบวนการนาเสนอจารกวดโพธขนทะเบยนมรดกความทรงจาแหงโลกนน คณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานความทรงจาแหงโลกไดดาเนนการอยางมขนตอนมาโดยลาดบ เรมจากการประชมพจารณาถงคณคาและความสาคญของจารกวดโพธ ซงเปนแหลงเรยนรในสรรพวชาตาง ๆ ของบรรพชนไทย ดวยเหตน จงเสนอใหจดการสมมนาเครอขายระดบชาตดานการอนรกษ และเผยแพรมรดกภมปญญาไทย ครงท ๒ เรอง การเสนอจารกวดพระเชตพน เปนมรดกความทรงจาแหงโลก เมอวนท ๒๖ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๐ เพอระดมความรและขอคดเหนตาง ๆ จากหนวยงานภาค รฐและเอกชนท เกยวของ โดยได รบการสนบสนนจากวดพระเชตพนวมลมงคลาราม กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงวฒนธรรม ตอมาคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานความทรงจาแหงโลกไดศกษา วเคราะห รวบรวม และประมวลคณคาความสาคญของจารกวดโพธ พรอมทงพจารณานาเสนอจารกวดโพธ ตอองคการยเนสโก เพอขนทะเบยนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก ในเวลาตอมา องคการยเนสโก ไดจดทาการประชมคณะกรรมการของยเนสโก แหงภมภาคเอเชยแปซฟกวาดวยแผนงานความทรงจาแหงโลก (UNESCO Memory of the World Committee for the Asia Pacific Regional – MOWCAP) เมอวนท ๒๑ กมภาพนธ พ .ศ. ๒๕๕๑ ณ กรงแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลย มมตรบรองจารกวดโพธขนทะเบยนเปนมรดกความทรงจา แหงโลกในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก และในวนท ๓๑ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงตรงกบวนคลายวนสวรรคตในพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว พระผทรงมคณปการตอการบรณปฏสงขรณวดโพธในการน รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม (นายอนสรณ วงศวรรณ ) และรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ (นายพงศกร อรรณนพพร) ไดรวมกนถวายประกาศนยบตรมรดกความทรงจา แหงโลกในระดบภมภาคเอเชยแปซฟก แดพระธรรมปญญาบด เจาอาวาสวดพระเชตพน ตอมาคณะกรรมการแหงชาตวาดวยแผนงานความทรงจาโลกไดเลงเหนวาเนอหา ของจารกวดโพธมผลตอมวลมนษยชาตในวงกวาง จงพจารณานาเสนอจารกวดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบนานาชาตตอไป และใน พ .ศ . ๒๕๕๑ กระทรวงศกษาธการ มคาสงแตงตงคณะอนกรรมการจดทาแผนการอนรกษและเผยแพรจารกวดโพธ โดยม ดร. ม.ร.ว. รจยา อาภากร เปนประธานอนกรรมการ ซงกาหนดให มการประชมอยางตอเนองทกเดอน เพอระดมความร และขอคดเหนในการจดทาแผนการอนรกษและเผยแพรจารกวดโพธตามหลกการอนรกษสากล ทงน คณะอนกรรมการฯ ไดพจารณานาเสนอกรอบดาเนนงานตอองคการยเนสโก เปน ๔ กลม คอ

(๓)

๑. การสารวจและจดทาทะเบยนจารกวดโพธ ๒. การบนทกขอมลทะเบยนเขาสระบบดจตอล ๓. การจดทาแผนการอนรกษจารกวดโพธ ๔. การเผยแพรขอมลจารกวดโพธ

ผลการประชมคณะกรรมการทปรกษานานาชาตวาดวยแผนงานความทรงจาแหงโลกของยเนสโก ครงท ๑๐ (The Tenth Meeting of the International Advisory Committee for the Memory of the World Programme of UNNESCO) ณ มหาวทยาลยแมนเชสเตอร เมองแมนเชสเตอร สหราชอาณาจกร องคการยเนสโกไดมมตรบรองใหจารกวดโพธเปนมรดกความทรงจาแหงโลกในระดบนานาชาต เมอวนท ๒๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จากการทจารกวดโพธไดรบการประกาศยกยองเปนมรดกความทรงจาแหงโลกครงน ยงผลใหคณคาของภมปญญาไทยเปนทยอมรบอยางกวางขวางในสงคมโลก ดวยจารกวดโพธเปนแหลงเรยนทบรรพชนไดสรางสรรคไวใหแกลกหลาน ควรคาแกการอนรกษและสบทอดองคความรใหคงอยเปนมรดกความทรงจาแหงชาตและมรดกความทรงจาแหงโลกสบไปในกาลเบองหนา

ภาคผนวก ข

(๗)

รายนามบคคลและหนวยงานผใหการสนบสนนการจดกจกรรม โครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

๑. วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

พระเทพวราภรณ เจาอาวาส

พระราชเวท ผชวยเจาอาวาส พระราชรตนสนทร ผชวยเจาอาวาส

พระครวรยธารงค ฐตวรโย ผชวยเจาอาวาส พระมหาอดม ปญญาโภ กรรมการ

(๘)

๒. กระทรวงวฒนธรรม

นายวระ โรจนพจนรตน

รฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม

กรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม

นายอนนต ชโชต อธบดกรมศลปากร

(๙)

กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม

นางพมพรว วฒนวรางกร นางสาวทศชล เทพกาปนาท อธบดกรมสงเสรมวฒนธรรม ผตรวจราชการกระทรวงวฒนธรรม

นางสาววราพรรณ ชยชนะศร นางมนสศร ตนไล ผอานวยการกองกจการเครอขายทางวฒนธรรม ผอานวยการกลมสงเสรมเครอขาย ทองถนและชมชน

(๑๐)

๓. กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข

นายแพทย ปยะสกล สกลสตยาทร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

นายแพทยเกยรตภม วงศรจต นายแพทยปราโมทย เสถยรรตน

อธบดกรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก รองอธบดกรมการแพทยแผนไทย และการแพทยทางเลอก

นางเสาวนย กลสมบรณ ผอานวยการกองคมครองและสงเสรมภมปญญา

การแพทยแผนไทยและแพทยพนบานไทย

(๑๑)

๔. กระทรวงการทองเทยวและกฬา

นายวระศกด โควสรตน รฐมนตรวาการกระทรวงการทองเทยวและกฬา

กรมการทองเทยว

นายอนนต วงศเบญจรตน อธบดกรมการทองเทยว

(๑๒)

๖. การทองเทยวแหงประเทศไทย

นายยทธศกด สภสร ผวาการการทองเทยวแหงประเทศไทย

นางรตวณณ บญประคอง

ผอานวยการการทองเทยวแหงประเทศไทย สานกงานกรงเทพมหานคร

(๑๓)

๗. สานกวฒนธรรม กฬา และการทองเทยว กรงเทพมหานคร

นายเฉลมพล โชตนชต นางกนกรตน พนธนรา ผอานวยการสานกวฒนธรรม กฬา และการทองเทยว รองผอานวยการสานกวฒนธรรม กฬา กรงเทพมหานคร และการทองเทยว กรงเทพมหานคร

นายระพพฒน เกษโกศล

หวหนากลมงานพฒนาการทองเทยว กองการทองเทยว

(๑๔)

๘. มลนธพระพทธยอดฟา

นายปรดา ตงตรงจตร กรรมการมลนธพระพทธยอดฟา และผอานวยการโรงเรยนนวดแผนโบราณ

ภาคผนวก ค

(๑๗)

สอมวลชนรายงานขาวภายหลงการจดโครงการมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

(๑๘)

(๑๙)

(๒๐)

(๒๑)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ตนแบบแผนปายมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร ซงออกแบบโดยกรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

แบบจาลองการตดตงแผนปายมรดกความทรงจาแหงโลก วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ราชวรมหาวหาร

 

  รายชอฝายเลขานการคณะกรรมาธการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและการทองเทยว นางสาวอนรรฆว คาภม ผบงคบบญชากลมงาน นายเจษฎา ลประสงค นตกรชานาญการ นางสาวสภารตน ลาทา นตกรชานาญการ

นายเนต พนธชาญสงา วทยากรชานาญการ นายวรศกด จนทรภกด วทยากรปฏบตการ นางสาวกลนธ ขนทองจนทร นตกรปฏบตการ นางสาววรญญา อยจรรยา นกวชาการสนบสนนงานวชาการ นางสาวอษา ปะกะตง เจาพนกงานธรการชานาญงาน นางสาวจฑารตน เชยลอมขา เจาพนกงานธรการปฏบตงาน นางสาวสรอยทพย สรอยพล พนกงานสนบสนนการประชม นางสาวองสณา เนตรทอง พนกงานสนบสนนการประชม สอบถามขอมลเพมเตมไดทสานกกรรมาธการ ๓

- โทรศพท๐ ๒๘๓๑ ๙๒๒๗ – ๘ โทรสาร ๐ ๒๘๓๑ ๙๒๒๘