รายงาน

ปฏสมพนธของโลกทเสยงภยกบการเปลยนแปลงทางประชากร

โดย

นายวรบรณ วสารทสกล

รายงานประกอบวชา ประชากรศกษาเพอการพฒนา สมปศ.630

2

สารบญ

หนา

0. บทน า 3

1. โลกทเสยงภย คอ อะไร 5

2. ความสมพนธของโลกทเสยงภยกบการเปลยนแปลงทางประชากร 9

3. บทเรยนและการปรบเปลยนมมมมองตอโลกใหม 21

บรรณานกรม 23

3

0. บทน า ปจจบนไมวาจะเปนปจเจกบคคล หรอ องคกร ไมวาจะเปนคนธรรมดาสามญ หรอผ ทตองตดสนใจทางนโยบาย ตางตองพบกบปญหาความยงยากซบซอนและความเรวของการเปลยนแปลงในโลกทเชอมโยงสมพนธถงกนหมด อาทเชน การเลอกบรโภคอาหารไมวาจะเปนเนอวว หรอเนอไก แมแตภาชนะบรรจอาหารทเปนพลาสตก หรอโฟม กกลวทงการตดโรค (โรคววบา / ไขหวดนก) และเสยงตอการท าลายสภาพแวดลอม หรอท าใหภมอากาศเปลยนแปลง เปนตน ในยคสมยทวถชวตของมนษย ลวนไดรบอทธพลจากพลงแหงการเปลยนแปลง ซงรวมถงการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ ดานสงแวดลอม ดานภมรฐศาสตร ดานสงคม และดานเทคโนโลย สญญาณไดชชดวาก าลงมการเปลยนแปลงดลยภาพครงใหญของเศรษฐกจโลกในสงคมของประชากรโลกทมสงขนเปน 7,000 ลานคน พรอมกบการเปลยนแปลงทางสงคมและสงแวดลอม ภาพท 1 ภมทศนความเสยงโลก ป 2012

ทมา: Global Risk Report 2012 น.5

4

ภาพท 2 แสดงความสมพนธเชอมโยงทซบซอนของความเสยงตางๆ แตการเปลยนแปลงดงกลาวกเปนการเปลยนแปลงทมนษยโดยสวนใหญ ยงมขอจ ากดในการรบรวาเปนความเสยงทมความสลบซบซอน มความสมพนธ เชอมโยงถงกน และก าลงเปนภยคกคามตอประเทศตางๆ บรษท วฒนธรรม ชมชนและมวลมนษยชาตอยางแทจรง และภายใตความเสยงของโลกทผนกแนนเชนน จ าเปนทเราจะจะตองพฒนากรอบแนวคดใหมเพอท าความเขาใจกบการเปลยนแปลงททาทายดงกลาว เนอหาในรายงานฉบบนจะครอบคลมประเดนทเกยวของไดแก 1. โลกทเสยงภย 2. กรณตวอยางปฏสมพนธของโลกทเสยงภยกบการเปลยนแปลงทางประชากร 3. บทเรยนและการปรบเปลยนมมมมองตอโลกใหม

ทมา: Global Risk Report 2012 น.6

ภาพจาก

5

1. โลกทเสยงภย คออะไร

อลรช เบค (Ulrich Beck) นกสงคมวทยาชาวเยอรมน ผมชอเสยงในงานศกษาเรองสงคมเสยงภย1 ไดอธบายอยาง

ตรงไปตรงมาวา2 โลกทเสยงคอ โลกในยคสมยทมแรงกระท าทเราไมคนเคยและคาดการณไมได และเหนยวน ามาซง

เหตการณทมนษยตองมปฏกรยาไปในระดบโลก นนท าให เบค ชวาแทนทโลกจะกาวไปสยคหลงสมยใหม (post modern / beyond the modern) เรากลบก าลงเคลอนเขาไปสชวงท เขาเรยกวาความเปนสมยใหมครงทสอง (the second modrnity) ซงหมายถง ขอเทจจรงทวา สถาบนสมยใหมตางๆ ก าลงเตบโตมามลกษณะเปนอยางสากลหรอตองท างานครอบคลมเปนระดบโลกมากยงขน (global) ซง เบค กลาววา นนหมายความวา มนก าลงสะทอนวา การทโลกไมมความแนนอนหรอเสยงมากยงขน จงมความจ าเปนตองจดการความเสยงดวยการจดระเบยบโลก เขาเชอวา ความเสยงมากมายมากมายทเกดขนนน กลาวใหตรงจดกลวนแลวแตเกดขนจากมนษย เปนความเสยงทถกสรางขน (manufactured risk) โดย เบค จ าแนก ความเสยงเปน 2 ลกษณะ ไดแก 1) ความเสยงทางสงแวดลอม เปนความเสยงจากความรและเทคโนโลยทสงผลตอโลกธรรมชาต อาท ความเสยงจาก

วาทกรรมการพฒนา กระบวนการกลายเปนเมอง (urbanization) การพฒนาอตสาหกรรมและเทคโนลย มลภาวะเปนมลพษ การเพมขนของจ านวนประชากร ภาวะโลกรอน ความเสยงในลกษณะน เบค เชอวา สวนใหญยงไมสามารถระบไดแนชดวามาจากทไหน และผลทตามมาจะเปนอยางไร

2) ความเสยงเกยวกบสขภาพ (health risk) ซงสมพนธกบความเสยงของสงแวดลอม โดยเฉพาะชนโอโซนทลดลง การ

รบรงสอลตราไวโอเลตเพมขน ความเสยงจากอาหารทถกปรบเปลยนพนธกรรม ความเสยงจากสารเคมทางการเกษตร – อตสาหกรรมทตกคางในอาหาร แมกระทงไขหวดนก โรคววบา (BSE) โรคเอดส เปนตน

ทงนควรกลาวไวดวยวา การผนกแนนและเชอมโยงกนไปทวทงโลกนน ไดท าใหความเสยงทเกดขนเปนเรองยากทจะท านายและควบคมผลลพธทเกดขน (uncalculated and unpredicted)

1

Beck, Ulrich. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity 2

เบค ไดไปบรรยายสาธารณะเรอง การมชวตในโลกทสงคมเสยงภย (Living in Global Risk Society) ท London School of Economic เมอวนท 15 กมภาพนธ 2006

6

อยางไรกตาม ความเสยงทางสงแวดลอมและความเสยงสขภาพกไมไดเกดขนอยางโดดๆ หากแตสงผลกระทบกอใหเกดการเปลยนแปลงชดความสมพนธทงหมดทงในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและการเมอง ทงภายในประเทศและภายนอกประเทศ และเกดไดกบทกชวงอาย ทชวตไมสามารถก าหนดความแนนอนได เชน ในวยทตองศกษากมความเสยงทจะคาดเดาวาทกษะทมอยของเราน จะมคณคาในทางเศรษฐกจทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวหรอไม หรอในวยท างาน กมการเปลยนแปลงรปแบบการจางงาน ความไมมนคงในการท างานเพมสงขน หรอมการยายถนการท างาน เปนตน ลกษณะส าคญของความเสยง ทฤษฎโลกสงคมทเสยงนน ถกอธบายผานความเสยงในรปแบบใหมๆ ในสงคมสมยใหม ซงฐานคดนนไดถกสนคลอนโดยภาพทคาดการณของหายนะภยทจะเกดกบโลก ซงภาพการรบรตอโลกทเสยงนนจะมลกษณะ 3 ประการดงน 1. ไมจ ากดขอบเขตของทองถน (De-localization) : ไมวาจะเปนสาเหตและผลทตามมา จะไมถกจ ากดเฉพาะพนททาง

กายภาพใดกายภาพหนง เหลาน คอ หลกการ omnipresent 2. คาดการณไมได (incalculableness): ผลทตามมาของความเสยง อยบนหลกการทคาดการณไมได โดยพนฐาน

ส าคญคอ มสมมตฐานของความเสยงซงคาดการณอยางเปนวทยาศาสรเพอคาดการณสงทไมรและทขดแยงกบกฎเกณฑตางๆ

3. ไมสามารถชดเชยได (Non-compensatibility) : ความฝนในเรองความมนคงปลอดภยของยคทนสมย อยบนแนวคดอดมคตของวทยาศาสตรทจะสามารถท าใหผลทตามมาทไมปลอดภยและอนตรายจากการตดสนใจตางๆ สามารถควบคมได (เพราะคาดการณได) อบตเหตสามารถเกดขนไดตราบเทาทสามารถชดเชยได แตการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ อาจไมสามารถยอนกลบ หรอยนของมนษยทเปลยนแปลงไปจากอาหารการกน เหลานคอความเสยงทไมสามารถชดเชยได

หรออาจอธบาย ลกษณะทง 3 ขางตนทมลกษณะ ไมจ ากดขอบเขตพนทของความเสยงทคาดการณไมไดและชดเชยไมได สามารถเกดขนได ใน 3 ระดบ ดงน 1. พนท (Spatial): ความเสยงใหม เชน การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ไมสนใจรฐชาต หรอเขตแดนใดๆ 2. เวลา (Temporal): ความเสยงใหมมชวงระยะเวลายาวนาน เชน กากนเวคลยร ทสามารถก าหนดเวลาทจะหมดสภาพไดแนนอน 3. สงคม (Social): ความซบซอนของปญหาและความเชอมโยงทยดยาวของผลกระทบ ท าใหการคาดการณในสาเหตและผลกระทบเปนเรองทเปนไปไมไดอกตอไป เชน วกฤตทางการเงน

7

ภมทศนและพฒนาการของความเสยงภยของโลก

หากยดเอารายงานความเสยงภยโลก (Global risk report) โดยยอนหลงกลบไปในปแรกทเรมมการท ารายงานความเสยงภยโลก คอ ป 2007 (พศ. 2550) จะพบวา ความเสยงภยของโลกจากมมผเชยวชาญ ผน าในสาขาอาชพตางๆ (multistakeholder approach) มลกษณะเชนน

ความลมเหลวของโครงสรางพนฐาน

สารสนเทศ

การลมสลายของอสงหารมทรพย

การลมสลายของอสงหารมทรพย

การลมสลายของอสงหารมทรพย

ความเหลอมล าดานรายได

ภยพบตจากสภาพอากาศ

โรคเรอรงในประเทศพฒนาแลว

ศก.จน เตบโตชาลง

ความไมมสถยรภาพในตะวนออกกลาง

ศก.จน เตบโตชาลง

ความไมสมดลทางการเงนเรอรง

ภยพบตจากน า

2550 2551 2552 2553 2554 2555

ภาพท 3 ความเสยงโลก 5 อนดบแรกในมตของการด ารงชวต

ภาพท 4 ความเสยงโลก 5 อนดบแรกในมตของผลกระทบ

1

2

3

4

5

วกฤต ราคาน ามน

โรคเรอรง

รฐลมเหลวและก าลงลมเหลว

โรคเรอรง การเพมขนของกาซเรอนกระจก

คอรรปชน

วกฤตเศรษฐกจจน

ขาดธรรมาภบาลระดบโลก

ราคาน ามนและกาซ

วกฤตการณทางการเงน

การโจมตเครอขาย

internet การสญเสยความหลากหลายทาง

ชวภาพ

การลมสลายของอสงหารมทรพย

โลกาภวตนของการประหยด

โรคเรอรงในประเทศพฒนาแลว

ขาดธรรมาภบาลระดบโลก

วกฤตน า ภยพบตจากสภาพภมอากาศ

ล า ด บ

การลมสลายของอสงหารมทรพย

การลมสลายของอสงหารมทรพย

การลมสลายของอสงหารมทรพย

การลมสลายของอสงหารมทรพย

ความลมเหลวของระบบการเงน

วกฤตการณทางการเงน

โลกาภวตนของการประหยด

การประหยดในประเทศพฒนา

แลว

การประหยดในประเทศพฒนาแลว

การประหยดในประเทศพฒนาแลว

วกฤตน า

ไมสมดลทางการเงนเรอรง

ภยพบตจากสภาพภมอากาศ

2550 2551 2552 2553 2554 2555

1

2

3

4

5

สงครามกลางเมองและระหวางรฐ

ปญหาราคาน ามนและกาซ

ศก.จน เตบโตชาลง

ปญหาราคาน ามน

วกฤตอาหาร

กระจก

ความขดแยงทางภมรฐศาสตร

โรคตดตอรายแรง

โรคเรอรง

ราคาน ามนและกาซ

โรคเรอรง ความไมสมดลทางการเงนเรองรง

การลมสลายของอสงหารมทรพย

ปญหาราคาน ามน

วกฤตการณทางการเงน

โรคตดตอรายแรง

วกฤตการณทางการเงน

ความผนผวนของ

ราคาสนคาเกษตร

และน ามน

ราคาน ามนผนผวนรนแรง

ล า ด บ

ทมา: ดดแปลงจาก Global Risk Report 2012 น.12

ทมา: ดดแปลงจาก Global Risk Report 2012 น.12

8

ขอมลจากรายงานความเสยงโลก ฉบบปพ.ศ. 2555 (2012) ชวา ในมตของวถการด ารงชวต (term of livelihood) ความหวงใยของกลมผใหขอมลนนไดเปลยนจากความกงวลดานสงแวดลอมจากป 2554 มาส ความกงวลในดานเศรษฐกจ และในมตของผลกระทบนน (term of impact) กเปลยนจากความกงวลตอผลกระทบทางดานเศรษฐกจและสงแวดลอมมาสประเดนเศรษฐกจและสงคม และกนาสนใจวาตลอด 6 ปทผานมา ความเสยงทไดรบการกลาวถงซ ากนมากทสด (ปรากฏทกป) คอ ความเสยงในดานเศรษฐกจ ซงกสะทอนใหเหนถงความเชอมโยงของโลกใบนบนฐานเศรษฐกจผานระบบการไหลเวยนของเงนตรา การผลตและสงออกสนคา ทเมอมผลกระทบจากซกโลกหนง กยอมสงผลอกซกโลกหนงในเวลาไมกเดอน ตวอยางทชดเจน คอ วกฤตการเงนตมย ากงป พ.ศ. 2540 วกฤตการเงนแฮมเบอรเกอร ป พ.ศ.2551 (วกฤต subprime) วกฤตการเงนของยโรปทก าลงเกดขนในปจจบนและคอยสงผลกระทบกวางออกไป และเมอพจารณาถงประเดนทเปนศนยกลางความเสยง (center of gravity) ของความเสยงในแตละดาน กพบขอมลจากการส ารวจดงน

ความเสยงในดานเศรษฐกจ ประเดนศนยกลาง คอ เรองความไมสมดลทางการเงนทเรอรง

ความเสยงในดานสงแวดลอม ประเดนศนยกลาง คอ เรองการเพมขนของกาซเรอนกระจก

ความเสยงในดานภมศาสตรการเมอง ประเดนศนยกลาง คอ เรองความลมเหลวในการบรหารจดการทด

ความเสยงในดานสงคม ประเดนศนยกลาง คอ เรองการเตบโตของประชากรทไมยงยน

ความเสยงดานเทโนโลย ประเดนศนยกลาง คอ เรองความลมเหลวของระบบส าคญ และพบวา ความเสยงหลกทจะเปนตวเชอมโยงความเสยง (critical connection) ทงหลายใหมความรนแรงมากยงขน ไดแก

ความเสยงในเรองความเหลอมล าดานรายได

ความเสยงในเรองความลมเหลวของระบบการเงนหลก

ความเสยงในเรองผลกระทบดานลบของกฎระเบยบตางๆ ทยงคาดไมถง

ความสยงจากความผนผวนของราคาสนคาเกษตรและพลงงาน

9

2. ความสมพนธของโลกทเสยงภยกบการเปลยนแปลง

ทางประชากร

ความเสยงภยของโลกขางตนเกดขนอยางมปฏสมพนธกบการเปลยนแปลงทางประชากร ทงในมมทการเปลยนแปลงทางประชากรสงผลตอความเสยงภยของโลก และ ความเสยงภยของโลก สงผลตอการเปลยนแปลงทางประชากร ในเอกสารฉบบนจะไดน าเสนอกรณตวอยาง 2 กรณ

2.1 การเปลยนแปลงของประชากร สความออนไหวและเสยงทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง ประเดนหลกทนาสนใจทการเกดขน นบจากเหตการณ ปรากฎการณดอกไมบานในอาหรบ การเคลอนไหวทางสงคมทเรยกกนวา “Occupy” กเกดขนไปทวโลก การเตบโตของพลเมองทไมพอใจกบระบบการเมองและเศรษฐกจทเอารดเอาเปรยบ และการเชอมตอของเทคโนโลยไดน าพาสาธารณชนจ านวนมากออกมารวมกจกรรมน ในภาพของมหภาคและผลระยะยาวแลว ปรากฏการณเหลาน ชวา การจดการเศรษฐกจของโลกและการเปลยนผานประชากร (demographic transformation) จะมความส าคญมากยงขนในการก าหนดทศทางของสงคมโลกในทศวรรษหนา

ในกลมประเทศก าลงพฒนา......."ปรากฏการณดอกไมบานในอาหรบ" (Arab Spring) คอ คลนการปฏบตทไมเคย

ปรากฏมากอน3 (แตนกวชาบางทานกบอกวาเปนสงตกคางมาจากการปฏวตใน คศ.19684 ) โดยมการเดนขบวนและการประทวงซงเกดขนในตะวนตกและแอฟรกาเหนอ ตงแต 17 ธนวาคม พ.ศ. 2553 การประทวงเรมจากการจดไฟเผาตวเองของโมฮาเมด บวอาซซ ในหมบานเลกๆ ของประเทศตนเซย เหตการณนไดกระตนเราจตใจของคนจ านวนมากจนน ามาซงการตอตาน ประธานาธบดตนเซยในเวลาไมนานตอมา การเคลอนไหวนเกดจากประชาชนประมาณ 80 เปอรเซนตของประเทศ ในหลายพนทรวมทงเมองหลวงออกมาตามทองถนนเปนเวลา 45 วน พวกเขาประทวงและถงแมจะมการปราบปรามกไมยอมหยด การเคลอนไหวครงนมทงมตการเมอง สงคมและเศรษฐกจ แม ประธานาธบดเบน อาล และรฐยงเปน รฐต ารวจทโหดเหยมทสดในโลก ชาวตนเซยหลายพนคนถกสงหาร จบกมและทรมาน

3

Robert M. Danin and other (2011) “The Arab World's 'Unprecedented' Protests” http://www.cfr.org/egypt/arab-worlds-unprecedented-protests/p23908 (เมอ 2 ก.ย. 2555) 4 อมมานเอล วอลเลอรชไตน (2011) “ความขดแยงในปรากฏการณอาหรบสปรง” http://prachatai.com/journal/2011/11/37910 เขาถงเมอ 2 ก.ย. 2555

10

จากนนจงคอยลามไปทการประทวงประธานาธบดของอยปต และในชวงเวลาทรวดเรวมาก ความวนวายกแผไปทวประเทศอาหรบและแอฟรกาเหนอ เรมจาก ตนเซย ไปอยปต และลเบย เกดการปฏวต ในแอลจเรย บาหเรน จบต อรก จอรแดน โอมาน และเยเมน อกทงยงเกดการประทวงขนาดใหญและยอยๆ ใน คเวต เลบานอน มอรเตเนย โมรอคโก ซาอดอาระเบย ซดาน ซเรย และเวสเทรนสะฮารา

นอกจากค าอธบายวา ปรากฏการณนเปนปรากฏการณของการตอตานการใชอ านาจทไมเปนธรรมของผน ารฐบาลและความตองการการมสทธ เสรภาพ และมสวนรวมทางการเมองแลว

ค าอธบายทมความส าคญยง คอ ค าอธบายทชใหเหนถง ผลกระทบจากการเปลยนแปลงทางประชากร ประเทศเหลาน ตางก าลงเผชญหนากบการพงสงขนอยางรวดเรวของการวางงาน โดยเฉพาะอยางยงของกลมวยรน รวมทงคนหนมสาวทมการศกษา คณภาพชวตของประชากรสวนใหญกต าลง แมวาโดยภาพรวมประเทศเหลานจะมตวเลขการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมประชาชาตอยในระดบทสง แตความเหลอมล าในประเทศเหลานกสงตามไปดวย ภาพท 5 แสดงประเทศทตดเชอ Arab Spring

ในกลมประเทศทพฒนาแลว ทงในยโรปตะวนตก อเมรกาเหนอ และญป น สญญาประชาคมทเคยมรวมกนก าลงถกท าลาย แรงงานทก าลงจะใกลเกษยณก าลงกลววาตวเองก าลงจะถกตด “สทธอนพงมพงได” หลงเกษยณ เชน ประกนสงคมขอรฐ กองทนหลงเกษยณ และบรการสขภาพ

ทมา: http://wacsfschools.wordpress.com/2011/07/28/summer-institute-2011-week-four-721-assessing-the-arab-spring-a-cairo-perspective/

11

สวนคนหนมสาวในประเทศเหลานตางตระหนกดวาตนเองเปนแรงงานส าคญทจะชวยสนบสนนประชากรสงอายทมจ านวนสงขนเรอย ในขณะทยงตองใชจายอยางประหยดเพอชดเชยกบหนสนของประเทศ และยงตองอดออมส าหรบตนเองในยามแกชราอกดวย นคอความทาทายยงในบรรยากาศเศรษฐกจของคนรนน ผ เชยวชาญตางคาดการณวา อตราการวางงานในประเทศเหลานจะเรมสงมากขน จากการเปนแรงงานไรฝมอทนายจางไมตองการ นคอ สญญาณทบงชวาภาวะเศรษฐกจและสงคมของประเทศเหลานจะมขอจ ากดมากยงขน ความไมพอใจตอสงทเปนอยในขางตน คนหนมสาวตางออกมาเดนขบวนเคลอนไหว หรอทรจกกนในนาม Occupy Wall Street เพอชใหเหนวาในสถานการณเชนน ระบบเศรษฐกจจะตองเปลยนแปลงไปสเศรษฐกจทเปนธรรมมากยงขน เพราะเศรษฐกจแบบทนนยมเสรอยางทเปนอยจะกระจกอยกบกจการขนาดใหญระดบโลก มากกวาจะกระจายไปสมอประชาชน 15 ตลาคม พ.ศ. 2554 เปนวนทมปฏบตการของการเดนขบวนรณรงค – ประทวงทงในนวยอรค ลอสแองเจลลส เบอรลน แฟรงตเฟรต ลอนดอน อมสเตอรดม โรม มาดรด สตอคโฮลม ฮองกง โตเกยว ไทเป เมลเบรน ฯลฯ เพอเรยกรองใหระบบเศรษฐกจทบรหารจดการโดยกจการบรรษท (corporation) โดยเฉพาะกจการในตลาดหลกทรพย ซงเปนคนสวนของสงคม (1%) ใหรบผดชอบตอคนสวนใหญของสงคม (99%)

กองทนบ าเหนจบ านาญรฐบาลญป นขาดทนจากการลงทน 2.6 หมนลานดอลล

กองทนบ าเหนจบ านาญรฐบาลของญป น ซงมขนาดใหญทสดในโลก ประสบผลขาดทนจากการลงทน 2.6 หมนลานดอลลารในไตรมาสเดอนเม.ย.-ม.ย. ซงเปนการขาดทนไตรมาสแรกในรอบ 3 ไตรมาส ขณะทการแขงคาของเยน และการรวงลงของตลาดหนญป นและตางประเทศสงผลกระทบตอผลประกอบการรายไตรมาส

กองทนการลงทนบ าเหนจบ านาญรฐบาล (GPIF) ก าลงถกตลาดทวโลกจบตามอง เนองจากมขนาดของพอรทการลงทน 1.37 ลานลานดอลลาร ซงมมลคาเทากบเศรษฐกจของออสเตรเลย ซงมขนาดใหญทสดเปนอนดบท 13 ของโลก GPIF เผชญกบแรงกดดนใหเพมผลตอบแทนเพอรบมอกบประชากรผสงอายทม จ านวนเพนขนอยางรวดเรวของญป น และGPIF มผลตอบแทนตดลบ 1.85% ในไตรมาสเดอนเม.ย.-ม.ย. หลงจากทมผลตอบแทนเปนบวก 5.11% ในไตรมาสกอนหนา ผลประกอบการดงกลาว สงผลใหกองทนขาดทนจากการลงทน 2.069 ลานลานเยน (2.634 หมนลานดอลลาร) เทยบกบทก าไร 5.48 ลานลานเยนในไตรมาสเดอนม.ค.-ม.ค. ขณะท สนทรพยรวม ภายใตการบรหารของกองทนลดลงสระดบ 108.2 ลานลานเยน นบจนถงสนเดอนม.ย. เทยบกบ 113.61 ลานลานยโร ณ สนเดอนม.ค.

ทมา : นสพ.กรงเทพธรกจ วนท 1 กนยายน 2555 http://bit.ly/QLqNgE

12

ภาพท 6 แสดงภาพโปสเตอรทใชในการรณรงค

ในกลมประเทศดอยพฒนา การเตบโตอยางรวดเรวของประชากรรนหนมสาวทามกลางสถานการณทออนไหวและเปราะบางอยางยง ดจะเปนประเดนเรงดวนตอความทาทายทางประชากร ทงเศรษฐกจทดอยพฒนาและรฐทออนแอ เชน อาฟกานสถาน ปากสถาน ตมอร-เลสแต และอกหลายประเทศในทวปแอฟรกา โดยเฉพาะทางตอนใตของทะเลทรายซาฮารา ตางก าลงเผชญกบความยากล าบากในการเขาถงระบบบรการสขภาพ ระบบการศกษา เพอทตนเองจะเปนก าลงของชาตในการพฒนาชาตใหรงเรอง

ทง 3 กรณขางตนทมความแตกตางของบรบททางประชากรและเศรษฐกจอาจอธบายผานดวยเรอง การอพยพ การเตบโตของประชากรนนไดเพมแรงกดดนใหแกเศรษฐกจในภาคชนบท ผคนจ านวนมากถกดงเขาสเมอง ในขณะทเมออพยพเขามาเปนแรงงานในเมองกพบวา การศกษาไมสามารถตอบสนองตอทกษะดานเทคโนโลยและความรในการเปนผประกอบการเพอเขาถงการมโอกาสทจะไดงานท า อกทงการอพยพขามเขตแดน กเปนอกองคประกอบทมพลวตรอยางสง ซงหากมการจดการทด แรงงานกจะสามารถเคลอนยานจากซกหนงของโลกไปยงตางๆไดตามชองทางทถกกฎหมาย เหมาะสมกบทกษะฝมอทตองการและแรงงานและครอบครวกไดรบสทธของผอพยพยายถนทเหมาะสม แตปจจบนสถานการณยงไมเปนเชนนน แตการจดการแรงงานขามชาตน โดยขอเทจจรงกยงมปญหาอยมากแมแตในประเทศพฒนาแลว อยางเชนสงคโปร ปจจบนมของชาวตางชาตเปนกวา 1 ใน 3 ของประชากร 5.2 ลานคนทวประเทศ การไหลบาของแรงงานชาวตางชาต ไดสรางความไมพอใจแกคนทองถนเปนอยางมาก เนองจากการมวถชวตและวฒนธรรมทแตกตางกน ไดสรางปญหากบทง

ทมา: โปสเตอรเพอการรณรงค http://www.occupytogether.org/blog/downloadable-posters/

13

สภาพแวดลอมและปญหาทางสงคมแกคนสงคโปรอยางมาก5 แตความไมพอใจนกอยภายใตแรงกดดนทรฐบาลสงคโปร

พยายามคงความเขมแขงทางเศรษฐกจเพอรองรบกบสถานการณรายไดจากภาษทลดลง และจากตนทนคาใชจายในการดแลสขภาพทพงสงขนจากจ านวนผสงอายทมแนวโนมเพมขน 3 เทาภายในปพ.ศ. 2573 กลาวโดยสรป พลวตรความเคลอนไหวของความเสยงทเกดขนน แรงกดดนของการเปลยนแปลงทางประชากรจะมสวนอยางยงทจะท าใหความเสยงทเชอมโยงสมพนธระหวางความไมสมดลของตลาดแรงงานทมอยางเรอรง ความไมสมดลทางการเงนทเรองรง และความเหลอมล าในสงคม ขยายตวมากยงขน เงอนไขเหลานอาจน าไปสการลดการเคลอนไหวทางเศรษฐกจของโลกโลกานวตน และจะท าใหเกดรฐทออนแอชนดใหมขน ซงประเทศทมงคงกอนหนานกก าลงเคลอนตวเขาสวงจรของการเสอมสลายและนนจะยงเพมชองวางความตองการของประชาชนและการตอบสนองของรฐใหถางมากขน ภาพท 7 แสดงความสมพนธทเชอมโยงของความเสยงตางๆ ทมจดเรมตนมาจากการเปลยนแปลงทางประชากร

5

เชน ขาว "สงคโปร" โอดครวญ แรงงานไทยท าเกาะสวรรคเละเทะ กน-ดม-ปสสาวะ-ขายของไมเลอกท ทปรากฏในหนาหนงสอพมพ มตชน เมอ 18 เมษายนทผานมา http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1334746022&grpid=01&catid=09&subcatid=0901

การเตบโตของประชากร

ทไมยงยน

การจดการเมองทผดพลาด

การจดการผสงอายทผดพลาด ความไมสมดลทางการเงนทเรอรง

ความไมสมดลของตลาด

แรงงานทเรอรง

ความเหลอมล าทรนแรง

ปฏกรยาทรนแรงตอโลกาภวตนวตน

รฐทออนแอ ไมมศกยภาพในการชวยเหลอคนในรฐ

จดเรมตนของความเสยง เสนทาง – การขยายตว ปรากฏการณทเหน

ทมา: ดดแปลงจาก Global Risk Report 2012 น. 18

14

แนวโนมจะเปนอยางไรตอ : ภายในป 2050 ประชากรในเขตเมองจะเพมเปน 2 เทา คอจะมประชากรในเขตเมองสงขนถง 6.2 พนลานคน (ประมาณ 70%ของประชากรโลก 8.9 พนลานคน) นนหมายความวาอก 40 ปขางหนาเราจะตองสรางความสามารถในการรองรบของเมองใหพอเพยงทงบาน โครงสรางพนฐานและสาธารณปโภค สาธารณปการตางๆ ซงมากกวาทเราสรางมาตลอด 4,000 ป ขณะเดยวกนประชากรผสงอายโลกทมากกวา 60 ปจะเพมจาก 760 ลานคนในป 2009 เปน 2 พนลานคนในป 2050 ซงมอตราการเปลยนแปลงประมาณ 2.6% ตอป ซงเรวกวาการเปลยนแปลงทางประชากรใดๆ และการเปลยนแปลงมไดจ ากดอยเฉพาะในประเทศทพฒนาแลวเทานน ในขณะทวยรน – คนหนมสาวชวงอาย 10 – 24 ป ในประเทศก าลงพฒนากเรมลดลง การบรรลความพอดของสญญาประชาคมระหวางวยรนและวยชราขนอยกบการกลบมาเขมแขงของเศรษฐกจโลก ซงในความเปนจรงในป 2009 เศรษฐกจกหดตวลง 2% ภายใน 2 ปหลงวกฤตการณสภาพคลองทางการเงน ประชากร 27 ลานคนทวโลกตกงาน, ถกลดชวโมงการท างาน, ลดคาตอบแทนและผลประโยชน คนหนมสาวไดรบผลกระทบจากการไมมโอกาสในอาชพการงาน แนวโนมน ILO ไดเตอนวาหลายประเทศในโลกวาก าลงกลมคนในชวงวยนจะกลายเปน “lost

generation” 6

6

ดตวอยางสถานการณจากหนาหนงสอพมพในชวงปพ.ศ. 2555 ของผทจบการศกษาในระดบอดมศกษาแตไมมงานท าในประเทศตะวนตก http://www.guardian.co.uk/world/2012/jan/28/europes-lost-generation-young-eu และ http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/jul/02/lost-generation-will-cost-more

15

2.2 ความเสยงของโลกจากภยธรรมชาต ทมผลตอการเปลยนแปลงของประชากร

รายงานสถตภยพบตประจ าป 2011 (หรอ พ.ศ.2554)7 ไดรายงานภาพรวมของภยพบตทเกดขนทวโลก พบวาในทศวรรษ 2000 มปรมาณมากกวาทศวรรษทแลวเกอบรอยละ 50 ขณะทจ านวนจ านวนผ ทเสยชวตและทไดรบผลกระทบ โดยเฉลยกยงคงสงกวา 200 กวาลานคนทกๆ ป ภาพท 8 แสดงจ านวนภยพบตและจ านวนเหยอทเกดขนระหวางป 1990 – 2011 (ตามทมรายงาน) ขณะทปพ.ศ. 2554 (2011) มรายงายถงจ านวนภยพบตสงถง 332 ครง และมผเสยชวตถง 30,770 คนและผ ทไดรบผลกระทบกวา 244.7 ลานคน และสรางความเสยหายถง 366.1 พนลานเหรยญสหรฐ ความเสยหายหลกๆ นนเกดขนกบประเทศไมกประเทศ และ ประเทศทมผเสยชวตสงสด 10 อนดบแรก กคดเปนจ านวนผเสยชวตประมาณ 90% ของผเสยชวตจากเหตภยพบตทวโลก ในปพ.ศ. 2554 น ถอเปนปทภยพบตทางธรรมชาตไดสรางความเสยหายทางเศรษฐกจสงทสด เฉพาะความเสยหายจากแผนดนและสนามในประเทศญป น (ซงจะไดกลาวตอไป) กสงถง 210 พนลานเหรยญสหรฐ (3.9% ของ GDP ประเทศ)หรอประมาณรอยละ 57.4 ของความเสยหายรวมทงหมด และ ความเสยหายทเกดขนจาก พายในสหรฐอเมรกา น าทวมใน

7

Debby Guha-Sapir and others (2011) Annual Disaster Statistical Review 2010 : The numbers and trends.

ทมา: Annual Disaster Statistical Review 2010 : The numbers and trends. น. 3

16

ประเทศไทย (12.7% ของ GDP ประเทศ) แผนดนไหวในนวซแลนด (12.8% ของ GDP ประเทศ) และน าทวมในประเทศจน กสงผลตอความเสยหายโดยรวมคดเปนมลคารวม 366.1 พนลานเหรยญสหรฐอเมรกา

ตารางท 1 แสดง 10 อนดบแรกของภยพบตทมผ เสยชวตสงสด

เหตการณ ประเทศ จ านวนผเสยชวต แผนดนไหว / สนาม (มนาคม) ญป น 19,847 พายไซโคลนวาช (ธนวาคม) ฟลปปนส 1,439 น าทวม (มกราคม) บลาซล 900 น าทวม (สงหาคม – ธนวาคม) ไทย 813 แผนดนไหว (ตลาคม) ตรก 604 น าทวม (สงหาคมพฤศจกายน) ปากสถาน 509 น าทวม (มถนายน) จน 467 พาย (เมษายน) สหรฐอเมรกา 354 น าทวม (สงหาคม-พฤศจกายน) กมพชา 247 น าทวม (สงหาคม-ตลาคม) อนเดย 204

รวม 25,384 ภาพท 9 แสดง 10 ประเทศทไดรบความเสยหายสงสดและจ าแนกตามชนดของภยพบต

ทมา: Annual Disaster Statistical Review 2010 : The numbers and trends. น.16

ทมา: Annual Disaster Statistical Review 2010 : The numbers and trends. น.16

17

กลาวเฉพาะในภมภาคเอเชย จะพบวาในป พ.ศ. 2554 เปนปทมความเสยหายสงทสดตงแตทไดมการบนทกมา (276 พนลานเหรยญสหรฐ) เพมขนจากคาเฉลย 10 ปทผานมา (2001-2010) ถง 563.4% และยงพบวา ความเสยหายทเกดจากภยพบตทางกายภาพ (geophysical disaster เชน แผนดนไหว/สนาม/ภเขาไฟ/) เพมจากคาเฉลยตอป จาก 17.4 พนลานเหรยญสหรฐ เปน 212 พนลานเหรยญสหรฐ เชนเดยวกบความเสยหายจากภยพบตทางน า (hydrological disaster) กเพมขนเชนกน ในขณะทความเสยหายจากภยพบตดานสภาพอากาศ (meteorological disaster เชน ลมพาย ไซโคน) และ ภยพบตดานสภาพภมอากาศ (climatological disaster เชน ความแหงแลง ไฟปา) ลดลงจากคาเฉลย 10 ปกอนหนาน กรณแผนดนไหวทประเทศญป นและผลกระทบตอประชากร : เวลา 14.46 น. วนท 11 มนาคม พ.ศ. 2554 เกดแผนดนไหวขนาด 9.0 ตามมาตรารกเตอร โดยมศนยกลางแผนดนไหวอยนอกชายฝงตะวนออกของคาบสมทรโอชกะ โทโฮะก ลกลงไปใตพนดน 32 กโลเมตร จากแรงสนสะเทอนทวดได นบไดวาเปนเหตการณแผนดนไหวครงใหญทสดใน

ประวตศาสตรญป น และเปนเปนเหตการณแผนดนไหวรนแรงเปนอนดบสของโลกเทาทมการบนทกไดตงแต พ.ศ. 2443 8

และท าใหเกดสนามพดถลมชายฝงแปซฟคของหมเกาะตอนเหนอ นานกวาครงชวโมง โดยมความสงของคลนประมาณ 40.5 เมตร (สงประมาณตก 16 ชนในบรเวณคาบสมทรโอโมเอะ เมองมยาโกะ จงหวดอวะเตะ) ความแรงของคลนแผขยายเขามาในแผนดนกนผนท 500 ตารางกโลเมตร และมคลนทเลกกวาพดไปยงอกหลายประเทศหลายชวโมงหลงจากนน ไดมการประกาศเตอนภยสนามและค าสงอพยพตามชายฝงดานแปซฟกของญป น และอกอยางนอย 20 ประเทศ รวมทงชายฝงแปซฟกทงหมดของประเทศอเมรการเหนอ และอเมรกาใต ซงนอกเหนอไปจากการสญเสยชวตและการท าลายลางโครงสรางพนฐานของ ญป นแลว คลนสนามดงกลาวยงกอใหเกดอบตเหตนวเคลยรขน ซงหลก ๆ เปนอบตเหตแกนปฏกรณปรมาณหลอมละลายระดบ 7 ในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะไดอช แผนดนไหวดงกลาวรนแรง จนท าใหเกาะฮอนช เลอนไปทางตะวนออก 2.4 เมตร พรอมกบเคลอนแกนหมนของโลกไปเกอบ 10 เซนตเมตร ผลกระทบส าคญทเกดขน ตอประชากร : มผ เสยชวตกวา 15,135 ศพ พบวา 92.5% เสยชวตเพราะจมน า และ 65.2% ของผเสยชวต มอาย 60 ปหรอมากกวา และ 24% ของเหยอทงหมดอยในวยเจดสบ อกทงยงตองอพยพผคนกวา 350,000 คน ออกจากพนททงจากเหตสนาม และโรงไฟฟานวเคลยรรว สงปลกสราง : ส านกงานต ารวจแหงชาตของญป น แถลงเมอวนท 3 เมษายน พ.ศ. 2554 วา มอาคาร 45,7000 หลงถกท าลาย และอก 144,300 หลงไดรบความเสยหายจากแผนดนไหวและคลนสนาม อาคารทไดรบความเสยหายนน ประกอบดวย 29,500 หลงในจงหวดมยะง 12,500 หลงในจงหวดอวะเตะ และ 2,400 หลง ในจงหวดฟกชมะ โรงพยาบาล

8 แผนดนไหวและคลนสนามในโทโฮะก พ.ศ. 2554 http://goo.gl/dH541

18

ขนาดใหญกวา 20 เตยง 300 แหงในโทโฮะกไดรบความเสยหายจากภยพบตดงกลาว โดยม 11 โรงถกท าลายลงอยางสนเชง แผนดนไหวและคลนสนามกอใหเกดกองวสดกอสรางและซากปรกหกพงทประเมนไว 24-25 ลานตนในญป น

ภาพท 10 แสดงภาพเปรยบเทยบเมอง Natori กอนและหลงสนาม

ภาพท 11 แสดงภาพเปรยบเทยบพนทชายหาด Arahama ในเมอง Sendai กอนและหลงสนาม

ทมา: http://www.abc.net.au/news/specials/japan-quake-2011/

ทมา: http://www.abc.net.au/news/specials/japan-quake-2011/

19

ตอเศรษฐกจ สงคม : วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2554 รฐบาลญป นประเมนวามลคาความเสยหายทเกดแกวสดโดยตรงนนอาจสงก วา 25 ลานลานเยนแลว (300,000 ลานดอลลารสหรฐ) บรษทกวา 200 แหงลมละลาย ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของญป นหดตวลง 3.7% ในไตรมาสแรกของ พ.ศ. 2554 แตไตรมาสท 3 ของป 2011 เศรษฐกจญป นกเรมฟนตวเขาสภาวะปกตโดยโตขน 1.5% ผลสบเนองจากโรงไฟฟานวเคลยร : โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะไดอชไดรบผลกระทบจากคลนสนาม โดยมรายงานวาเตาปฏกรณอยางนอย 3 เตา ไดรบความเสยหายและมกมมนตรงสรวไหลออกมา หลงจากนนกมการประกาศอพยพประชาชนทอาศยอยรอบรศมจากโรงไฟฟาฯ 20 กโลเมตร และตามมาดวยประกาศหามจ าหนายและบรโภคพชผกในทองถน รวมถงอาหารทะเล เนองจากมการตรวจพบสารกมมนตรงสปนเปอนในสภาพแวดลอม เชน การตรวจวดโดยกระทรวงวทยาศาสตร ในพนททางตอนเหนอของญป นในรศม 30-50 กโลเมตรจากโรงไฟฟา พบวาระดบซเซยม

กมมนตรงสสงพอทจะกอใหเกดอนตราย และมการปนเปอนพลโตเนยม ซงตรวจพบในพนดนบรเวณสองจดในโรงไฟฟา9

จอหน ไพรซ อดตสมาชกฝายนโยบายดานความปลอดภยทบรรษทนวเคลยรแหงชาตของสหราช อาณาจกร กลาววา "อาจใชเวลา 100 ป กอนทแทงเชอเพลงทก าลงหลอมละลายนนจะสามารถถกน าออกจากโรงไฟฟา นวเคลยรฟกชมะของญป น

ไดอยางปลอดภย10 ปญหาในการรกษาความเสถยรของโรงไฟฟาฟกชมะไดอชท าให ประชาชนญป นมทศนะตอตาน การใชไฟฟาจากพลงงาน

นวเคลยร มการเดนขบวนเรยกรองใหปดโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรทเหลอทงหมดในระยะตอๆ มา11 เนองจากไมมนใจ

และสงสยในมาตรการความปลอดภย และในปถดมากน าไปสการปดโรงไฟฟาพลงงานนเวคลยรทงหมดจ านวน 54 โรง 12 (แตสดทายรฐบาลกกลบมาเปดใชอกครง)

9

มรายงานการศกษาถงการแพรกระจายของสารกมมนตรงสสสภาพแวดลอมกอใหเกดการกลายพนธในผเสอของญป น โดยรองศาสตราจารยโจจ โอตาก ตพมพผลงานในวารสารไซเอนทฟก รพอรทส ระบวา จากการเกบตวอยางผเสอฟาเซลลจดปาสง (Zizeeria maha) จ านวน 144 ตว หลงเกดวกฤตการณนวเคลยรเมอเดอนมนาคม 2011 เพยง 2 เดอน ในพนท 10 จดทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของญป น ซงรวมถงฟกชมะ พบวามการการกลายพนธในผเสอทรวบรวมไดจากพนทตางๆกน โดยในพนททมการปนเปอนของสารรงสสง ผเสอจะมขนาดปกทเลกลง และมการพฒนาของดวงตาทไมเตมท โดยในอก 6 เดอนตอมา ทมนกวจยไดท าการรวบรวมผเสอจากพนทเดมอกครง และพบวาผเสอทมาจากฟกชมะ มอตราการกลายพนธสงมากเปนสองเทาเมอเทยบกบทเคยรวบรวมไดครง แรก และสรปวา อตราทเพมขนนเกดจากการทพวกมนกนอาหารทมการปนเปอนสารรงส แตสวนหนงมาจากบรรพบรษ ทถกสงตอกนมารนตอรน แมวาจะไมชดเจนนกในผเสอรนกอนหนานกตามhttp://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1345115667&grpid=01&catid=01 10

David Mark, Mark Willacy (April 1, 2011). "Crews 'facing 100-year battle' at Fukushima" http://www.abc.net.au/news/2011-04-01/crews-facing-100-year-battle-at-fukushima/2634110

11 วนท 16 กนยายน 2555 ชาวญป นประมาณ 170,000 คน ออกมาเดนขบวนเพอตอตานนเวคลยรครงใหญครงหนงของโลก กลาง

กรงโตเกยว 12

http://www.greenpeace.org/seasia/th/news/blog1/54-reactors-down-japan-breaks-free-of-nuclear/blog/40315/

20

นอกจากน เหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมายงสงผลใหนกการเมองและประชาชนในหลายประเทศหนกลบมาทบทวนแผนการลงทนกอสรางโรงไฟฟานวเคลยร เชนในเยอรมนน ประชาชนกวา 200,000 คน ออกมาเดนขบวนประทวงตอตานการสรางโรงไฟฟานวเคลยร และพรรคการเมองทสนบสนนการใชพลงงานนวเคลยรกแพการเลอกตงในระดบทองถน และตอมารฐบาลกประกาศยกเลกการใชโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรรนเกาทสดของประเทศ และยดแผนการลงทนในการสรางโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรโรงใหมออกไปถงป 2022 ภาพท 12 แสดงความสมพนธทเชอมโยงของความเสยงตางๆ ทมจดเรมตนจากภยพบตทางธรรมชาต และสงผลกระทบสบเนองตอ ประชากร เศรษฐกจ สงคม และกระทบขามเขตแดน

การพงทลายทางภมกายภาพอยางทไมรลวงหนา

ความลมเหลวของ

ธรรมาภบาลระดบโลก

ความลมเหลวระบบ

ทส าคญ

การจดการเมองทผดพลาด ภมอากาศทเลวรายตอเนอง

การเตบโตของประชากรทไมยงยน

การใชทดนและทางน าทไมเหมาะสม

กาซเรอนกระจกทเพมสงขน

ผลกระทบทไมตงใจของมาตรการ climate change

วกฤตน า

การไมจดการการอพยพ

การขาดแคลนอาหาร

ความลมเหลวทางการฑตในการคลคลายความ

ขดแยง

การจดการประชากรสงอายทผดพลาด

ความลมเหลวในการปรบตวตอการเปลยนแปลงของภมอากาศ

ราคาสนคาเกษตรและพลงงานเปลยนแปลงรนแรง

มลพษทไมมทางการจดการได

ความลมเหลวของระบบการเงนหลก

ผลกระทบดานลบของกฎระเบยบทมองไมเหน ปฏกรยาตอตานโลกาภวตน

ความไมสมดลทางการเงนทเรอรง

ความเหลอมล าทรนแรง

การโจมตระบบ internet

การขาดแคลนสาธารณปโภคมานาน

ความผดพลาดของขอมล digital ขนานใหญ

ความลมเหลวของระบบทรพยสนทางปญญา

ผลกระทบดานลบของวทยาศาสตรเพอชวตทมองไมเหน

ทมา: ดดแปลงจาก Global Risk Report 2012 น. 31

21

3. บทเรยนและการปรบเปลยนมมมมองตอโลกใหม

ขอมลความเสยงของโลกและรปธรรมจากกรณศกษาขางตน นาจะชใหเราเหนบทเรยนส าคญๆ ตอไปน 1) ในการพจารณาความเสยงภยของโลกนน จ าเปนตองพจารณาอยางเปนระบบ เปนชดความสมพนธ ทผกโยงโลกทง

โลกไวดวยกน ดวยเงอนไขส าคญพนฐาน 3 ประการ 1) ระบบสารสนเทศ 2) ระบบเศรษฐกจโลก และ 3) ระบบนเวศวทยา ซงระบบทงสามไดรอยรดใหความเสยงตางๆ มความซบซอนและเชอมโยงถงกน

2) ผลกระทบทเกดขนจากระบบทมความซบซอนและเชอมโยงถงกนหมดน เปนเรองยากทจะคาดการณถงขนาดและทศทาง รวมถงระยะเวลาทจะสงผลดวย

3) ความเขาใจในความสมพนธระหวางธรรมชาต – สงคม ทมผลตอการพฒนากรอบทจะท าความเขาใจปญหา และ

การหาทางออก ในกรอบวธคดแบบเดม ธรรมชาต – สงแวดลอมเปนเหมอนวตถทมนษยจะเขาไปจดการ วางแผนใชประโยชน ประเมนความเปนจรงหรอสถานการณ จากนนจงจดการปญหาดวยการออกกฎ ระเบยบ ใชเทคโนโลยตางๆ เขาไปจดการ ใชนโยบายเศรษฐกจ การปฏรปสถาบน โดยมองไมเหนความเชอมโยงของเงอนไขทเชอมโยงของมตดานสงคม การเปลยนแปลงทางประชากร เศรษฐกจ การเมอง และยงมองไมเหนผลกระทบทจะเปนความเสยงตางๆ กรอบในการท าความเขาใจปญหาแบบใหม คอ การมองใหเหนมตของความสมพนธเชอมโยงของเงอนไขตางๆทกวางขน และตระหนกและเขาใจวามนษยแตละคน มกรอบวธมองปญหาสงคม ปญหาสภาพแวดลอม (หรอสรางภาพปญหา) ทแตกตางกน และสงเหลานกยงถกความเชอ อารมณ จรยธรรม มามอทธพลก าหนดดวย

4) กาวขามเขตแดน – ขอบเขต (scale): ในกรอบวธคดแบบเดม การจดการปญหา หรอความเสยงจะเนนไปทมมมอง

ไม top-down approachs ก bottom-up approachs แตไมวาจะใชมมมองใด กจะใหความส าคญอยภายใตขอบเขตเพยงขอบเขตเดยว ไมวาจะเปน หมบาน จงหวด ลมน า หรอประเทศ (หรออาจเปน global, regional and local) ซงวธคดเชนนเปนกรอบเชงการเรยงล าดบ (Marston et al.,2005) ทสามารถน าไปสการเขาใจทผดถงสาเหตและผลกระทบ รวมถงการออกแบบในการแกไขปญหา ในกรอบวธคดใหมนน เสนอให 1) ระมดระวงความล าเอยงตอเขตแดน – ขอบเขต 2) มองหาและท าความเขาใจ เขตแดน หรอขอบเขตในความหมายใหมๆ และ 3) มองหาและท าความเขาใจเขตแดน หรอมตทมความเชอมตอกน เชน มตของเวลา หรอ มตของพหระดบ (multilevel)

5) โอกาสอยในความสมพนธทเชอมโยงกน : เมอตองคดแกไขปญหาในระดบโลก (global problem) เรามกจะมวธคด

วธมองวาจ าเปนตองใชเครองมอ – วธการในระดบทใหญพอกนดวย ไมวาจะเปน กรอบปฏบตหรอขอตกลงรวมระหวางประเทศ และวางน าหนกไปแกไขทปญหา แตจากกรณความเสยงของโลกในขางตน ชใหเหนวา ในปญหาหรอความเสยงแตละอยาง ลวนแลวแตตอเชอมโยงถงกน ในกรอบคดใหม จงเสนอใหเราใหความส าคญของ ความสมพนธเชอมโยงเหลาน มากกวา มองเหนปญหาในระดบโลก หรอภาพใหญเทานน

22

6) พลงของการเปลยนแปลง (หรออนาคต) อยทการลงมอท าของคนเลกทเชอมตอกน : ในกรอบวธคดแบบเดมการมองอนาคต การมองทางออกอยทพลงในการใชขอมลจากอดต เพอคาดการณ อนาคตทดทสด (best case scenario)หรอทเลวรายทสด (worst-case scenario) ซง Rosentrater (2010: 257) เหนวาในหลายๆ ครงมนเปนสงทไมลงตวระหวาง ขอบเขต, ทางออก และความถกตองทจะใหภาพอนาคต ขณะท Liverman และ Roman Cuesta (2008) ช วา มขอจ ากดในการคาดการณอนาคตทมาจากทฤษฎทแตกตางหลากหลายเกยวกบพฤตกรรมของมนษยและสถาบน รวมถง ความไมตอเนอง – ราบรนของเงอนไขทางการเมอง เศรษฐกจและเทคโนโลย และทส าคญเรองเหลานลวนตกอยในมอของผเชยวชาญเทานน

แตในกรอบวธคดใหม ประสบการณการลกขนมาของหนมสาวในประเทศอาหรบหลายประเทศ หรอการ

เดนขบวนรณรงคเรยกรองใหบรรษทยกษใหญเปลยนวถการด าเนนธรกจทเออตอคนสวนใหญในนาม Occupy Wall street ทระบาดไปในประเทศพฒนาแลวทวโลก หรอ แมแต การเดนขบวนของคนญป นนบแสนคนทกรงโตเกยว เพอเรยกรองใหรฐบาลปดโรงไฟฟาพลงงงานนเวคลยรทงหมดของประเทศ หรอการเดนขบวนของคนเยอรมนนกวา 2 แสนคน กลวนสงผลสะเทอนตอทาทของรฐบาลและบรษทเอกชนในการวางแผนจดการพลงงานนวเคลยรทงสน สงเหลานสะทอนใหเหนวา การเปดใหประชาชนคนเลกคนนอยไดมกระบวนการเรยนรรวมกนผานพนททงแบบ offline และ online กสามารถสรางอนาคตผานกระบวนการการมสวนรวมในการวเคราะห และลงมอปฏบตการได แทนทจะยอมรบภาพอนาคตทเปนผลผลตจากผ เชยวชาญ

23

บรรณานกรม

หนงสอ – บทความ Debby Guha-Sapir and others (2011) Annual Disaster Statistical Review 2010 : The numbers and trends.

Center for Research on Epidemiology and Disasters. Université catholique de Louvain – Brussels, Belgium

Debby Guha-Sapir and others (2012) Annual Disaster Statistical Review 2011 : The numbers and trends. Center for Research on Epidemiology and Disasters. Université catholique de Louvain – Brussels, Belgium Femke Vos and others (2010) Annual Disaster Statistical Review 2009 : The numbers and trends. Center for Research on Epidemiology and Disasters. Université catholique de Louvain – Brussels, Belgium Karen O’Brien (2010) “Responding to environmental chabge: A new age for human geography.” In Progress

in Human Geography. 35(4). P.542-549. Liverman DM and Roman Cuesta (2008) “Human interactions with the Earth system: People and pixels revisited.” Earth Surfade Process and Landform 33:1458-1471 Marston et al.,(2005) “Human geography without scale.” Transactions of the Institute of British Geographer. 30:416-432 Rosentrater (2010) “Representing and using scenarios for responding to climate change.” WIRES Climate Change 1:253-259 Ulrich Beck. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity.(translated by Mark Ritter) London, Newbury, New Delhi: SAGE Publications.(introduction pp.1-8) Ulrich Beck (2006) “Living in the world risk society.” in Economy and Society. 35(3) August. P.329-345 World Economic Forum (2012) Global Risks 2012 7th Edition. สามารถเขาถงไดท

http://www.weforum.org/reports/global-risks-2012-seventh-edition สรชย หวนแกว (2544) เมองไทยบนเสนทางสงคมเสยงภย : ขอคดและค าถามเนองในโอกาสครบรอบ 10 ปแหงเหตการณ โกดง สารเคมระเบดทคลองเตย. สามารถเขาถงไดท http://www.reocities.com/datamid2002/newpage1.html ศ.เทสซา มอรรส-ซสก และคณะ (2555) บทเรยนจากฟกชมา. แปลโดย อนทรา ธนาคร และ บรรณาธการโดย ธารา บวค า

ศร กรงเทพฯ : บรษท ออฟเซทพลส จ ากด . กรนพซ เอเชยตะวนออกเฉยงใต สามารถเขาถงไดท http://www.greenpeace.org/seasia/th/Global/seasia/report/2012/fukushima-report.pdf

24

เอกสาร / ขาวจากเวบไซค / รปภาพตางๆ Robert M. Danin and other (2011) “The Arab World's 'Unprecedented' Protests” สบคนจาก http://www.cfr.org/egypt/arab-worlds-unprecedented-protests/p23908 ( 2 ก.ย. 2555) อมมานเอล วอลเลอรชไตน (2011) “ความขดแยงในปรากฏการณอาหรบสปรง” สบคนจาก http://prachatai.com/journal/2011/11/37910 (2 ก.ย. 2555) กองทนบ าเหนจบ านาญรฐบาลญป นขาดทนจากการลงทน 2.6 หมนลานดอลล : นสพ.กรงเทพธรกจ วนท 1 กนยายน 2555 สบคนจาก http://bit.ly/QLqNgE (2 ก.ย. 2555) "สงคโปร" โอดครวญ แรงงานไทยท าเกาะสวรรคเละเทะ กน-ดม-ปสสาวะ-ขายของไมเลอกท : นสพ.มตชน วนท 18 เมษายน 2555 สบคนจาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1334746022&grpid=01&catid=09&subcatid=0901 ขาวคนหนมสาวทจบการศกษาในระดบอดมศกษา แตตกงาน เชน Europe's lost generation: how it feels to be young and struggling in the EU สบคนจาก http://www.guardian.co.uk/world/2012/jan/28/europes-lost-generation-young-eu และ This lost generation will cost us more than the cuts save http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/jul/02/lost-generation-will-cost-more ขาว "ผเสอ"ญป น เรม"กลายพนธ" หลงสารรงสรวโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะ : นสพ.มตชน วนท 16 สงหาคม 2555 สบคนจาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1345115667&grpid=01&catid=01 (2 ก.ย. 2555) David Mark, Mark Willacy (April 1, 2011). "Crews 'facing 100-year battle' at Fukushima" สบคนจาก http://www.abc.net.au/news/2011-04-01/crews-facing-100-year-battle-at-fukushima/2634110 (2 ก.ย. 2555) เตาปฏกรณนวเคลยร 54 เครองปดตวลง: ญป นเปนอสระจากโรงไฟฟานวเคลยร (8 พฤษภาคม 2555) สบคนจาก http://www.greenpeace.org/seasia/th/news/blog1/54-reactors-down-japan-breaks-free-of-nuclear/blog/40315/ วกพเดย : แผนดนไหวและคลนสนามในโทโฮะก พ.ศ. 2554 สบคนจาก http://goo.gl/dH541 (2 ก.ย. 2555) รปภาพเหตการณสนามทญป น http://www.abc.net.au/news/specials/japan-quake-2011/ โปสเตอรเพอการรณรงค http://www.occupytogether.org/blog/downloadable-posters/ รปภาพประเทศทตดเชอ Arab Spring http://wacsfschools.wordpress.com/2011/07/28/summer-institute-2011-week-four-721-assessing-the-arab-spring-a-cairo-perspective/