ส่วนที 3: เครืองมือและเทคน ิค ·...

เอกสารฉบบน�ถอเปนลขสทธ �ของบรษท ปตท. จากด (มหาชน) หามมใหทาการคดลอก ทาซ�า เผยแพรสวนหน/ง สวนใด ในเอกสารฉบบน�แกบคคลภายนอกกลมบรษท ปตท. โดยไมไดรบอนญาต การฝาฝนถอเปนความผดตามระเบยบบรษท

มาตรฐานการจดการสาหรบกลม ปตท.

การบรหารความตอเน�องทางธรกจ สวนท� 3: เคร�องมอและเทคนค

การอนมตเอกสาร ผจดทา ผสอบทาน ผสอบทาน Signature ตาแหนง วนท/

Signature ตาแหนง วนท/


ผสอบทาน ผสอบทาน ผอนมต Signature ตาแหนง วนท/



ประวตการแกไขเอกสาร

เวอรชน รายละเอยด ผจดทา วนท�อนมต 1.0 รางมาตรฐาน สวนท/ 3 Deloitte 27 พฤษภาคม 2554

การทบทวนเอกสาร เอกสารฉบบน�ถกกาหนดใหมรอบการทบทวนอยางนอยปละ 1 คร �ง

สารบญ

บทท/ 1. บทนา ....................................................................................................................................... 1

บทท/ 2. อภธานศพท ............................................................................................................................. 2

บทท/ 3. เคร/องมอและเทคนคการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ................................................... 9

เอกสารแนบ 1 รายช/อเคร/องมอและเทคนคในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ........................... 16

เอกสารแนบ 2 รายละเอยดเคร/องมอและเทคนคในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ................... 18

เคร/องมอ และเทคนคการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ (BCM Standard Part II: Tools and Technique)

หนาท/ 1 จาก 72 มถนายน 2554

บทท� 1. บทนา

เอกสารฉบบน� เปนสวนหน/งของมาตรฐานการจดการดานการบรหารความตอเน/องทางธรกจของกลม ปตท. ท/มการอางองแนวทางปฏบตดานการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ในมาตรฐานสวนท/ 1 และขอกาหนดการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ในมาตรฐานสวนท/ 2 โดยเอกสารฉบบน�จะเปนเอกสารสวนท/ 3 ของมาตรฐานดานการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ของกลม ปตท. ท/แสดงถงตวอยางของเคร/องมอและเทคนค (Tools & Techniques) ท/กลม ปตท. สามารถนาไปประยกตใชในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจในหนวยงานของตน เพ/อการพฒนาระบบการบรหารความตอเน/องทางธรกจในองคประกอบตางๆ

เคร/องมอและเทคนคในการจดการดาน BCM ของกลม ปตท. เปนตวอยางของเคร/องมอและเทคนค ท/จะชวยใหกลม ปตท. มการดาเนนงานท/สอดคลองกบแนวทางปฏบตดานการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ มการจดการความเส/ยงและผลกระทบดาน BCM ตลอดจนมการพฒนาประสทธผลการดาเนนงานดาน BCM อยางตอเน/อง



บทท� 2. อภธานศพท กระบวนการทางานท�สาคญ (Critical Business Functions: CBF)

กระบวนการ/ กจกรรมท/องคกรดาเนนการเพ/อใหสามารถสงมอบผลตภณฑหรอการบรการท/สาคญ ทาใหองคกรสามารถบรรลเปาหมายท/สาคญท/สดและตามระยะเวลาท/กาหนด

กลยทธความตอเน�องทางธรกจ (Business Continuity Strategy)

แนวทางท/องคกรเลอกใชเพ/อฟ�นคนสภาพ และสรางความตอเน/องเม/อเผชญกบวนาศภยหรออบตภยรายแรง หรอการหยดชะงกของธรกจ

กลม ปตท. (PTT Group) ทกองคกรท/ประกอบธรกจและใหบรการภายใตกลม ปตท. ต �งแตการสารวจและผลต การจดหาและการจดจาหนาย การจดสง การแปรรป และการตลาดของกาซธรรมชาต การคาสากลสาหรบน�ามนและผลตภณฑปโตรเคม และการลงทนในธรกจปโตรเคมและการกล /น ภายในประเทศไทย ตลอดจนการลงทนท �งในประเทศและตางประเทศ ซ/งกลมธรกจหลกของกลม ปตท. ประกอบดวยกลมธรกจปโตรเลยมข �นตนและกาซธรรมชาตและกลมปโตรเลยมข �นปลาย

กลม ปตท. (PTT Group)

กลมของบรษทในหลากหลายประเภทของธรกจท/ ปตท. มสดสวนในโครงสรางการถอหน โดยสามารถแบงออกไดเปน 4 กลมใหญ ๆ ดวยกนไดแก บรษทในกลมธรกจกาซธรรมชาต กลมธรกจปโตรเคมและการกล /น กลมธรกจน�ามน กลมธรกจการคาระหวางประเทศ และกลมธรกจอ/น ๆ

กลมธรกจของปตท. (PTT Group businesses)

ทกธรกจ ผลตภณฑ และบรการภายใตกลม ปตท. ต �งแตการสารวจและผลต การจดหาและการจดจาหนาย การจดสง การแปรรป และการตลาดของกาซธรรมชาต การคาสากลสาหรบนามนและผลตภณฑปโตรเคม และการลงทนในธรกจปโตรเคมและการกล /นภายในประเทศไทย ตลอดจนการลงทนท �งในประเทศและตางประเทศ ซ/งกลมธรกจหลกของกลม ปตท. ประกอบดวยกลมธรกจปโตรเลยมข �นตนและกาซธรรมชาต และกลมปโตรเลยมข �นปลาย

การแกไข (Corrective action) การดาเนนการกาจดตนเหตท/มาของสภาพท/ไมเปนไปตามขอกาหนดหรออบตการณเพ/อปองกนไมใหเกดซ�า อก ซ/งการดาเนนงานแกไขตองสอดคลองกบสภาพท/ไมเปนไปตามขอกาหนดหรออบตการณน �นๆ

การตรวจประเมน (Audit) กระบวนการท/เปนระบบ เปนอสระและเปนลายลกษณอกษร เพ/อใหไดมาซ/งหลกฐานการตรวจประเมน ซ/งหลกฐานดงกลาวจะนามาใชในการตดสนใจวามความสอดคลองกบเกณฑการตรวจประเมนท/องคกรกาหนดข�นในระดบใด เกณฑการตรวจประเมนอาจรวมถงขอบงคบในกฎหมายดานความม /นคง ความ



ปลอดภย อาชวอนามย และส/งแวดลอม รวมถงระเบยบปฏบตของระบบการจดการ และมาตรฐานการจดการ เปนตน

การบรหารความตอเน�องทางธรกจ (Business Continuity Management: BCM)

องครวมของกระบวนการบรหารซ/งช�บงภยคกคามตอองคกร และผลกระทบของภยคกคามน �นตอการดาเนนธรกจ และใหแนวทางในการสรางขดความสามารถใหองคกรมความยดหยน เพ/อการตอบสนองและปกปองผลประโยชนของผมสวนไดสวนเสย ช/อเสยง ภาพลกษณ และกจกรรมท/สรางมลคาท/มประสทธผล ซ/งตอไปน�จะเรยกวา “BCM”

การประเมนความเส�ยง (Risk Assessment)

การประเมนความเส/ยง ประกอบดวยข �นตอนการระบปจจยเส/ยง (Risk Identification) การวเคราะหผลกระทบและโอกาสเกดของแตละปจจยเส/ยง (Risk Analysis) และการวดระดบความเส/ยง (Risk Evaluation)

การปรบปรงอยางตอเน�อง (Continual improvement)

กระบวนการเพ/อพฒนาประสทธผลการดาเนนงานและระบบการจดการ โดยไมจาเปนตองมการดาเนนการ ในทกดานในเวลาเดยวกน

การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ (Business Impact Analysis: BIA)

กระบวนการวเคราะหถงกจกรรมทางธรกจและผลทางธรกจท/เกดจากการหยดชะงกของกจกรรมน �นท/อาจเกดข�นได

การส�อสารในชวงภาวะวกฤต (Crisis communication)

การส/อสารอยางมประสทธภาพในชวงภาวะวกฤต ซ/งจะเก/ยวของกบการบรหารความเครยดและความคาดหวงของผเก/ยวของ ตองมการคาดการณลวงหนาถงเหตการณท/อาจจะเกดข�นและเตรยมกลยทธของส/อสารท/จะคดเลอกขอมลท/ส/อสาร ผส /อสาร และวธการส/อสาร

การหยดชะงก (Disruption) เหตการณท/ทาใหองคกรไมสามารถสงมอบผลตภณฑและบรการหลกไดตามเปาหมาย

ความเส�ยง (Risk) การเบ/ยงเบนไปจากส/งท/คาดหวงซ/งเกดจากความไมแนนอนท/สงผลกระทบตอวตถประสงคขององคกร

ความเส�ยงคงเหลอ (Residual Risk) ระดบความเส/ยงท/คงเหลออยหลงจากท/มการควบคม/จดการแลว

ความเส�ยงท�มอยตามธรรมชาต (Inherent Risk)

ระดบความเส/ยงท/เกดข�นกอนท/จะมการควบคม/จดการ



โครงสรางพWนฐาน (Infrastructure) โครงสรางทางกายภาพและโครงสรางหลกของหนวยงานสาหรบการใชงานขององคกร เชน ระบบประปา ระบบน�าท�ง ระบบการกาจดขยะ ระบบไฟฟา และระบบส/อสาร เปนตน

จดเกดเหต พ�นท/ ท/เกดเหตฉกเฉนอนเน/องมาจาก อคคภย สารเคมหกลนร /วไหล/กาซร /ว การกอวนาศกรรม ภยธรรมชาต อบตเหตหรออบตภยรายแรง การชมนมประทวง/การกอการจลาจล/การกอการราย เปนตน

จดรวมพล (Muster / Rendezvous Point)

พ�นท/ปลอดภยซ/งเปนท/โลงไมมหลงคาครอบ สามารถรองรบการอพยพ การสงตอผปวย และผประสบภย รวมท �งทรพยสนสาคญ เม/อเกดเหตฉกเฉน

จดออน (Vulnerability) สถานการณภายในองคกรท/เปนลบและดอยความสามารถ ซ/งองคกรไมสามารถนามาใชเปนประโยชนในการทางานเพ/อบรรลวตถประสงค หรอหมายถง การดาเนนงานภายในท/องคกรทาไดไมด

ชวงเวลาการหยดชะงกท�ยอมรบไดสงสด (Maximum Tolerable Period of Disruption: MTPD)

ชวงเวลาสงสดท/ธรกจหยดชะงก หากเกนกาหนดชวงเวลาน�แลวจะไมสามารถทาใหธรกจฟ�นคนสสภาพปกตได

ทรพยากรหลก (Key Resource) ปจจยตางๆ ท/จาเปนตองใชเพ/อการปฏบตงานตามกระบวนการ/ กจกรรมหลก เพ/อใหไดมาซ/งผลตภณฑหรอบรการสาหรบจดสงไปยงลกคาขององคกร โดยทรพยากรสามารถรวมถง บคลากร วตถดบ สาธารณปโภคตางๆ หรออปกรณและเคร/องมอท/จาเปนในการปฏบตงาน

เทคโนโลย (Technology) การนาความรตางๆ และตอเน/องมาถงวทยาศาสตร มาเปนวธการปฏบตและประยกตใชเพ/อชวยในการทางานหรอแกปญหาตาง ๆ อนกอใหเกดวสด อปกรณ เคร/องมอ เคร/องจกร แมกระท /งองคความรนามธรรม มาชวยในการดาเนนธรกจขององคกร

เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology)

เปนเทคโนโลยสาหรบการประมวลผลสารสนเทศ ซ/งครอบคลมถงการรบ-สง การแปลง การจดเกบ การประมวลผล และการคนคนสารสนเทศ ในการประยกต การบรการ และพ�นฐานทางเทคโนโลย สามารถแบงกลมยอยเปน 3 กลม ไดแก คอมพวเตอร, การส/อสาร และขอมลแบบมลตมเดย

เปาหมายข Wนต�าในการดาเนนธรกจอยางตอเน�อง Minimum Business

เปาหมายในการดาเนนงานสาหรบ BCM หรอระดบต/าสดของการบรการและผลตภณฑซ/งเปนท/ยอมรบไดของ องคกรเพ/อบรรลเปาหมายทางธรกจในชวงท/



Continuity Objective (MBCO) เกดเหตการณเหต ฉกเฉน หรอเหตหายนะซ/งถกกาหนดโดยผบรหารระดบสงขององคกร ท �งน� เปาหมายข �นต/ ายง อาจไดรบอทธพล ถกกาหนด หรอเปล/ยนแปลงโดยขอกาหนดของ หนวยราชการ หรอส/งซ/งถอปฏบตกนภายในแวดวงธรกจน �นๆ

ผลกระทบท�อาจเกดขWน (Impact) ผลกระทบจากเหตการณท/เกดข�นท �งท/เปนตวเงนและไมเปนตวเงน

ผลตภณฑ/ บรหารหลก (Key Product/ Service)

ผลตภณฑหรอบรการซ/งเปนสวนท/สรางรายไดหลกขององคกร ซ/งข�นอยกบลกษณะการประกอบธรกจ โดยในแตละองคกรสามารถมผลตภณฑหรอบรการหลกมากกวา 1 ประเภท

ผประสบเหต ผพบเหนเหตการณท/ไมปลอดภยและทาหนาท/แจงเหตใหเจาหนาท/ปองกนและระงบเหตฉกเฉนประจาช �นหรอเจาหนาท/หองควบคมการรกษาความปลอดภยรบทราบเหตฉกเฉนท/เกดข�นทนทเพ/อทาการระงบเหต ในกรณท/พบเหตเพลงไหมเบ�องตนสามารถดบเพลงดวยเคร/องดบเพลงแบบมอถอท/ตดต �งบรเวณพ�นท/เกดเหตถากระทาได

ผมสวนไดสวนเสย บคคล หรอคณะบคคลท/อาจไดรบผลกระทบจากการดาเนนงานของกลม ปตท. ท/เก/ยวกบการประกอบธรกจ ความปลอดภย สขภาพ ส/งแวดลอม และชมชน ซ/งผมสวนไดสวนเสย อาจรวมถงพนกงาน ผร บเหมา ผร บจาง คณะกรรมการจดการ ผถอหน นกประเมนการลงทน สถาบนการเงน รฐบาลและหนวยงานราชการ ชมชนบรเวณพ�นท/ปฏบตงาน ตลอดจนชนกลมนอย

ผส �งการท�จดเกดเหต ผทาหนาท/ควบคมการระงบเหตฉกเฉน ในพ�นท/เกดเหตไดแกหวหนาเจาหนาท/ปองกนและระงบเหตฉกเฉนประจาพ�นท/ ซ/งทาหนาท/ปฏบตการ ณ จดเกดเหตจนกวาหวหนาทมผจญเพลงจะไปถงจดเกดเหต เพ/อปฏบตหนาท/เปนผส /งการท/จดเกดเหตแทน

แผนการจดการอบตการณ (Incident Management Plan: IMP)

แผนหรอแนวทางปฏบตท/กาหนดไวเปนลายลกษณอกษรท/ใชเตรยมความพรอมของระบบการปองกนและระงบเหตฉกเฉน และผมหนาท/รบผดชอบเม/อเกดเหตฉกเฉนอนเน/องมาจาก อคคภย สารเคมหกลนร /วไหล/กาซร /ว การกอวนาศกรรม ภยธรรมชาต อบตเหต หรอ อบตภยรายแรง การชมนมประทวง/การกอการจลาจล/การกอการราย หรอเหตฉกเฉนอ/น ๆ ซ/งเปนสาเหตท/อาจกอใหเกดอนตรายตอชวต ทรพยสนและส/งแวดลอม โดยจะครอบคลมถงบคลากรหลก ทรพยากร การบรการ และการปฏบตการท/จาเปนในการนากระบวนการจดการอบตการณไปปฏบต



แผนความตอเน�องทางธรกจ (Business Continuity Plan: BCP)

เอกสารท/รวบรวมข �นตอน และขอมลซ/งทาใหองคกรพรอมท/จะนาไปใชเม/อเกดอบตการณ เพ/อใหสามารถดาเนนการในกจกรรม หรอกระบวนการหลกในระดบท/กาหนดไว

พนธกจ (Mission) หมายถงกจกรรมหรอส/งท/องคกรตองทาหลกๆเพ/อใหบรรลเปาหมายตามวสยทศนท/กาหนดไว

ภยคกคาม (Threat) ส/งท/เปนอนตราย มาทาใหเกดความเส/ยงและผลกระทบตอองคกร ซ/งอาจทาใหองคกรไมสามารถดาเนนธรกจหรอบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายท/วางไว

ภาวะวกฤต (Crisis) ประเดนทางการดาเนนธรกจ ภาพพจนช/อเสยง ทางกฎหมาย และอ/นๆ ซ/งสงผลตอการดาเนนงานท �งทางปฏบตการและทางพาณชย หรอสงผลตอความอยรอดขององคกรอยางรนแรง สามารถขยายผลอยาง รวดเรว มกเปนจดสนใจของส/อมวลชนตามกระแสความรสกมากกวาขอเทจจรง ตองไดรบการแกไขทนท ดวยกลยทธการจดการเปนหลก

ระดบความเส�ยงท�ยอมรบได ระดบความเส/ยงท/องคกรยอมรบไดโดยไมจาเปนตองเพ/มมาตรการควบคมอก ซ/งไดจากการพจารณาการประเมนความเส/ยงแลววาโอกาสท/จะเกดและความรนแรงท/จะเกดข�นมเพยงเลกนอย ระดบความเส/ยงท/ยอมรบไดอาจเปนผลจากการมมาตรการท/เหมาะสมในการลดหรอควบคมความเส/ยง

ระดบผบรหาร พนกงานท/มตาแหนงงานต �งแตระดบสวนจนถงระดบฝาย

ระดบผบรหารระดบสง พนกงานท/มตาแหนงงานต �งแตระดบผชวยกรรมการผจดการใหญข�นไป

ระดบผปฏบตงาน ผปฏบตงานในกระบวนการดาเนนธรกจตามแนวทางท/องคกรไดกาหนดไวเพ/อใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายท/องคกรกาหนด

ระดบโอกาสท�ภยคกคามจะเกดขWน(Likelihood)

โอกาสหรอความเปนไปไดท/เหตการณจะเกดข�น

ระบบการบรหารความตอเน�องทางธรกจ (Business Continuity Management System: BCMS)

สวนหน/งของระบบการบรหาร ซ/งประกอบดวยการจดทา การนาไปปฏบต การดาเนนการ การตดตาม การทบทวนรกษา และปรบปรงใหเกดความตอเน/องทางธรกจ ซ/งตอไปน�จะเรยกวา “ระบบ BCM” หมายเหต ระบบการบรหาร ประกอบดวยโครงสรางองคกร นโยบาย การ



วางแผนกจกรรมตางๆ หนาท/ความรบผดชอบ ข �นตอนการดาเนนงาน กระบวนการ และทรพยากรท/ตองใช

ระยะเวลาเปาหมายในการกคนขอมล (Recovery Point Objective: RPO)

จดสดทายของเวลาของขอมลท/สามารถทาการกคนระบบกลบมาไดในกรณท/เกดเหตฉกเฉน หรอระยะเวลาท/องคกรยอมรบไดในการยอมใหขอมลของแตละระบบสญหาย โดยปกตจะเปนคาท/ถกกาหนดโดยผใชระบบ และรบทราบโดยผบรหาร ท �งน�มกถกใชเปนเปนหน/งในองคประกอบหลกในการกาหนโยบายของการ Backup หรอการสารองขอมลของระบบตาง ๆ ในองคกร

ระยะเวลาเปาหมายในการฟW นคนสภาพ (Recovery Time Objective: RTO)

ระยะเวลาท/เปาหมายท/ใชในการดาเนนการเพ/อใหการสงมอบผลตภณฑ บรการ และกจกรรมหรอกระบวนการกลบสภาวะปกตหลงจากเกดอบตการณ

วนาศกรรม ภยท/เกดจากการกระทาของมนษยท/มงหมายเพ/อใหเกดความเสยหายอยางรนแรง ตอชวต ทรพยสน และการดาเนนธรกจขององคกรหยดชะงก เชน การขวางระเบด เปนตน

วสยทศน (Vision) หมายถงความฝนท/ผานการกรองดวยเหตและผลแลววาเปนไปไดหรอ ความ

คาดหวงของผบรหารระดบสงเพ/อใหทกคนในองคกรเหนเปาหมายรวมกน

ศนยควบคมเหตฉกเฉน (Emergency Command Center - ECC)

สถานท/พรอมดวยอปกรณสาหรบการส/อสารขอมลสนบสนน เพ/อระงบเหตฉกเฉนของพ�นท/ปฏบตการ อาจต �งอยในพ�นท/ของโรงงาน หรอท/สานกงานท/รบผดชอบพ�นท/ปฏบตการน �น ๆมผบรหารระดบผชวยกรรมการผจดการใหญท/รบผดชอบแตละสายงาน เปนผบญชาการศนยฯ) ECC จะทาหนาท/เปนศนยประสานงาน รวบรวบขอมล และวเคราะหผล เพ/อใหคาแนะนาหรอการส /งการ แกหนวยปฏบตการท/หนางาน (On-scene Response Team)

ศนยบรหารภาวะวกฤตและความตอเน�องทางธรกจ (Crisis & Business Continuity Management Center-CMC)

สถานท/พรอมอปกรณสาหรบการส/อสารและประสานงาน เม/อเกดภาวะวกฤตข�นภายใน “กลม ปตท.” สถานท/ต �งเปล/ยนแปลงไดตามความเหมาะสม มประธานเจาหนาท/บรหารและกรรมการผจ ดการใหญ ปตท. (CEO) เปนผจดการศนยจดการภาวะวกฤต “กลม ปตท.”

ศนยอานวยการเหตฉกเฉน (Emergency Management Center - EMC)

สถานท/พรอมอปกรณสาหรบการส/อสารและประสานงาน เม/อเกดเหตฉกเฉนระดบ 2 ในพ�นท/ของบรษทในกลม ปตท. โดยท /วไปจะต �งอยท/อาคารสานกงานใหญของแตละบรษท หรอสถานท/เหมาะสมอ/น ตามท/บรษทกาหนดโดยมรองกรรมการผจดการใหญ ปตท. ปฏบตหนาท/ผอานวยการศนยอานวยการเหต



ฉกเฉน

เหตฉกเฉน (Emergency) สถานการณท/เกดข�นอยางฉบพลน ท/เส/ยงตอสขภาพ ชวต ทรพยสน หรอ ส/งแวดลอม ซ/งตองการการดาเนนการโดยเรงดวน เพ/อลดความเลวรายของสถานการณลง ยต และกลบคนสสภาพเดมโดยเรวท/สด

อบตการณ (Incident) เหตการณท/เกดข�นแลว จะทาใหหรอนาไปสการหยดชะงกของธรกจ เกดความสญเสยเกดเหตฉกเฉน หรอภาวะวกฤต



บทท� 3. เคร�องมอและเทคนคการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ 3.1 ขอบขาย (Scope and Capability) เอกสารน�ระบตวอยางเคร/องมอและเทคนคในการจดการดาน BCM ของกลม ปตท. สาหรบหนวยงานท/ตองการศกษาเพ/อนาเคร/องมอและเทคนคมาประยกตใชในการจดการดาน BCM ในหนวยงาน เอกสารฉบบน�สามารถใชไดกบทกองคกรและทกหนวยธรกจ โดยสามารถนาไปประยกตใชใหเหมาะสมกบสภาวะทางธรกจ ความซบซอนในการดาเนนธรกจขององคกร และสภาวการณอบตการณหรอภยธรรมชาต โดยตองคานงถงกฎระเบยบท/เก/ยวของ ความตองการของลกคา และผมสวนไดสวนเสย ตลอดจนลกษณะเฉพาะของกระบวนการผลตภณฑและบรการของแตละหนวยธรกจ / องคกร

3.2 การอางอง (Normative Reference) เอกสารฉบบน� เปนสวนหน/งของมาตรฐานการจดการดานการบรหารความตอเน/องทางธรกจของกลม ปตท.ท/จาเปนตองนาไปใชควบคกบแนวทางปฏบตดานการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ ในมาตรฐานการจดการดานการบรหารความตอเน/องทางธรกจ สวนท/ 1

3.3 อภธานศพท (Terms and Definitions) คาจากดความหรอความหมายของคาศพทท/สาคญท/เก/ยวของกบการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจในมาตรฐานสวนน� สามารถอางองไดจากหวขอท/ 2

3.4 วงจรการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ (Business Continuity Management Life Cycle) วงจรการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ (BCM Life Cycle) ประกอบดวย 6 องคประกอบหลก ซ/งทกองคกรภายในกลม ปตท. สามารถนา BCM Life Cycle น�ไปประยกตใชสาหรบกระบวนการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจได โดยขอบเขต วธการบรหารจดการ และทรพยากรท/ตองใชใน BCM ของแตละองคกรอาจจะแตกตางกนไปตามขนาด ประเภทธรกจ ทรพยากรท/ใชงาน แตความแตกตางท �งหลายเหลาน �นกยงตองมครบท �ง 6 องคประกอบหลก

องคประกอบท� 1 การบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน�องทางธรกจ (BCM Program Management)

เพ/อใหม /นใจวา มการกาหนดผรบผดชอบ บทบาท หนาท/ และความรบผดชอบ ตลอดจนการจดสรรทรพยากรในการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจอยางชดเจนและเหมาะสม รวมถงหนวยงานท/เปนผรบผดชอบในการจดทาแผนความตอเน/องทางธรกจมบคลากรท/มทกษะ และความสามารถเพยงพอในการบรหารความตอเน/องทางธรกจของหนวยงานตามวตถประสงคขององคกร



เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท.สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก 1. การระดมสมอง (Brainstorming) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชในการบรหาร

จดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจได เน/องจากเทคนคการระดมสมองจะเปดโอกาสใหทกคนท/มสวนเก/ยวของในข �นตอนน�ไดแสดงความคดเหนอยางอสระในแนวทางการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจใหเปนไปตามวตถประสงค ระยะเวลา เปาหมาย และแนวทางท/กาหนด ตลอดจนการแกไขปญหาท/อาจเกดข�นตลอดชวงระยะเวลาการดาเนนงานของโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจ

2. การสมภาษณ (Interview) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคในการสมภาษณมาใชในการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจได เน/องจากการสมภาษณเปนวธท/สะดวก และสามารถไดขอมลตามท/ตองการ ซ/งทมงานสามารถเลอกใชวธการสมภาษณในแตละวธตามกลมเปาหมายท/ทาการสมภาษณ เชน กรณของการสมภาษณผบรหารระดบสง ควรเลอกใชวธการสมภาษณแบบมโครงสราง เน/องจากระยะเวลาท/ใชในการสมภาษณอาจมจากด ดงน �น จาเปนท/ผสมภาษณจะตองจดเตรยมรายการของคาถามท/เฉพาะเจาะจง และจดการสอบถามตามท/วางแผนไว และไมถามนอกเหนอจากท/กาหนดมากอน

3. การใชแบบแสดงรายการ (Checklist) – กลม ปตท. สามารถนาแบบแสดงรายการ (Checklist) มาชวยในการกาหนดกจกรรมท/ตองดาเนนการท �งหมดสาหรบการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจได เพ/อใหทมงานสามารถควบคมงานท/ตองดาเนนการท �งหมด รวมถงกจกรรมท/จาเปนตองไดรบการตดตามเพ/อใหการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานการดาเนนงานท/ใชอางอง

4. RACI Model – กลม ปตท. สามารถนาเทคนค RACI มาใชเพ/อใหการกาหนดผรบผดชอบ บทบาท หนาท/ และความรบผดชอบ ตลอดจนการจดสรรทรพยากรในการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจอยางชดเจนและเหมาะสม

5. แผนท�ความคด (Mind Map) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคในการจดทาแผนท/ความคด มาประยกตใชในการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจได เน/องจากเทคนคน�จะทาใหทมงานไดมองเหนภาพรวมและองคประกอบในระบบการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจท/มความเช/อมโยงถงกน

องคประกอบท� 2 การทาความเขาใจองคกร (Understanding the Organization)

เพ/อใหม /นใจวา การบรหารความตอเน/องทางธรกจของหนวยงานไดมการจดลาดบความสาคญของผลตภณฑและบรการอยางเหมาะสม ตลอดจนกจกรรมท/มความสาคญเรงดวนในการฟ�นฟการใหบรการไดรบการพจารณาและจดลาดบอยางเหมาะสม เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท.สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก

1. การระดมสมอง (Brainstorming) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชในการทาความเขาใจองคกร เชน การระดมสมองเพ/อกาหนดแนวทางท/จะใชในการวเคราะหผลกระทบทางธรกจ และการประเมนความเส/ยง การกาหนดกรอบการประเมนผลกระทบทางธรกจท/เหมาะสม หรอแนวทางคาถามท/ตองใชในการสมภาษณผท/เก/ยวของเพ/อใหไดมาซ/งขอมลประกอบการทาความเขาใจ การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ และการประเมนความเส/ยง เน/องจากเทคนคการระดมสมองจะเปดโอกาสใหทกคนท/มสวนเก/ยวของในข �นตอนน�ไดแสดงความคดเหนอยางอสระในแนวทางการดาเนนงานใหเปนไปตามวตถประสงค ระยะเวลา เปาหมาย และแนวทางท/กาหนด ตลอดจนการแกไขปญหาท/อาจเกดข�นตลอดชวงระยะเวลาการดาเนนงาน



2. การสมภาษณ (Interview) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคในการสมภาษณมาใชในการทาความเขาใจองคกรท �งในสวนของการทาความเขาใจในกระบวนการปฏบตงานและกระบวนการทางธรกจขององคกรเพ/อนาขอมลท/ไดรบไปใชในการวเคราะหผลกระทบทางธรกจและประเมนความเส/ยง ซ/งทมงานสามารถเลอกใชวธการสมภาษณในแตละวธตามกลมเปาหมายท/ทาการสมภาษณ

3. การใชแบบแสดงรายการ (Checklist) – กลม ปตท. สามารถนาแบบแสดงรายการ (Checklist) มาชวยในการกาหนดกจกรรมท/ตองดาเนนการ เพ/อใหทมงานสามารถควบคมงานท/ตองดาเนนการท �งหมด รวมถงกจกรรมท/จาเปนตองไดรบการตดตามเพ/อใหการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานการดาเนนงานท/ใชอางอง

4. แบบสอบถาม (Questionnaire) – กลม ปตท. สามารถนาแบบสอบถามมาใชในการสารวจขอมลประกอบการวเคราะหผลกระทบทางธรกจ และประเมนความเส/ยง ซ/งสามารถพจารณาใชแบบสอบถามเพยงประเภทเดยว หรอผสมผสานการใชงานกบเทคนคอ/นๆ เชน การสมภาษณ เพ/อใหไดขอมลประกอบการทาความเขาใจ การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ และการประเมนความเส/ยงท/ครบถวน และมความสมบรณมากท/สด

5. การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ (Business Impact Analysis) – เปนเทคนคหรอวธการสาหรบวเคราะหผลกระทบทางธรกจในกรณท/เกดอบตการณท/สงผลกระทบตอการหยดชะงกในการดาเนนธรกจของกลม ปตท.

6. การวเคราะหสถานการณ (Scenario Analysis) – กลม ปตท.สามารถนาเทคนคการวเคราะหสถานการณมาใชในการประเมนความเส/ยงและวเคราะหผลกระทบทางธรกจ เน/องจากการวเคราะหสถานการณเปนกระบวนการของการวเคราะหเหตการณในอนาคตท/เปนไปไดโดยพจารณาจากผลลพธท/เปนทางเลอก (สถานการณ) ดงน �น เทคนคน�จะชวยใหกลม ปตท.สามารถวเคราะหถงเหตการณภยพบต หรออบตการณท/สามารถเกดข�นไดในอนาคตและสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท.

7. แผนผงสาเหตและผล (Cause-and-effect Diagram) – กลม ปตท. สามารถนาแผนผงสาเหตและผลมาประยกตใชในการวเคราะหผลกระทบทางธรกจและประเมนความเส/ยง เน/องจากแผนผงสาเหตและผลเปนแผนผงท/แสดงถงความสมพนธระหวางปญหา (Problem) กบสาเหตท �งหมดท/เปนไปไดท/อาจกอใหเกดปญหาน �น (Possible Cause) ซ/งจะทาใหกลม ปตท.สามารถทาการระบถงสาเหตของอบตการณบางชนด เพ/อวเคราะหผลลพธของอบตการณแตละประเภทท/อาจเกดถง ท/สามารถนาผลการวเคราะหมาใชกาหนดแนวทางการปองกน หรอแนวทางในการแกไขตอไป

8. กรอบผลกระทบและโอกาสท�จะเกดความเส�ยง (Consequence/ Probability Matrix) – กลม ปตท. สามารถนากรอบผลกระทบและโอกาสท/จะเกดความเส/ยงมาใชเปนเกณฑการวดระดบโอกาสการเกดอบตการณประเภทตางๆ และผลกระทบทางธรกจในดานตางๆ จากการเกดอบตการณน �นๆ เพ/อนาผลลพธไปจดลาดบความสาคญของกระบวนการทางธรกจท/สาคญท/จะตองกาหนดกลยทธความตอเน/องทางธรกจ และแผนความตอเน/องทางธรกจ

9. แผนผงกลมความคด (Affinity Diagram) – กลม ปตท. สามารถนาแผนผงกลมความคดมาชวยในการรวบรวมความคดท/กระจดกระจายของผเขารวมประเมนความเส/ยงและวเคราะหผลกระทบทางธรกจท �งในสวนท/เก/ยวของกบกระบวนการทางธรกจท/รบผดชอบ หรอกระบวนการทางธรกจท/มสวนเก/ยวของหรอเช/อมโยงกบหนวยงานอ/นๆ ใน PTT Value Chain ซ/งจะทาใหมการนาปจจยตางๆ ท/เก/ยวของมาพจารณาประกอบการประเมน ตลอดจนไดรบผลการประเมนมความถกตองและแมนยาข�น

10. การวเคราะหหวงโซคณคา (Value Chain Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาการวเคราะหหวงโซคณคามาใชชวยในการทาความเขาใจองคกรเพ/อทาการวเคราะหผลกระทบทางธรกจและประเมนความเส/ยง เน/องจากการ



วเคราะหหวงโซคณคาจะชวยทาใหผประเมนมความเขาใจในกจกรรมการดาเนนธรกจขององคกรอยางชดเจน ท/จะนาไปพจารณาประเมนผลกระทบทางธรกจสาหรบแตละกระบวนการท/อยภายใตกจกรรมหลกและกจกรรมสนบสนนขององคกร

11. แผนผงความเส�ยง (Risk Map) และ Risk Profile – กลม ปตท. สามารถนาแผนผงความเส/ยงและ Risk Profile มาชวยในข �นตอนการประเมนความเส/ยง เพ/อชวยในการรวบรวมขอมลความเส/ยงท/เก/ยวของใหเปนหมวดหมเดยวกนเพ/อความมประสทธภาพในการประเมนและการบรหารจดการความเส/ยงขององคกร

12. Value-at-Risk (VaR) – กลม ปตท. สามารถนา Value-at-Risk (VaR) มาใชเปนเทคนคในการประเมนมลคาของความเส/ยง ทาใหทราบมลคาความสญเสยสงสดของผลประกอบการท/จะเบ/ยงเบนไปจากคาเปาหมายท/ระดบความเช/อม /นตางๆ ตามระยะเวลาท/พจารณา

13. ผงงาน (Flowchart) / Business Flow Diagram / Event Process Chains (EPC) – กลม ปตท. สามารถกาหนดใหมการนาผงงาน มาเปนสวนหน/งในการแสดงข �นตอนการปฏบตงานท/ทาการศกษาและทาความเขาใจกระบวนการทางธรกจ เน/องจาก ผงงานเปนเคร/องมอพ�นฐานอยางหน/งในการชวยการวเคราะหและออกระบบเปนแผนภาพแสดงข �นตอนและลาดบของกระบวนการทางานโดยการแยกปญหาออกเปนข �นตอน ทาใหงายตอการเขาใจ

องคประกอบท� 3 การกาหนดกลยทธความตอเน�องทางธรกจ (Determining BCM Strategy)

เพ/อใหม /นใจวา หนวยงานไดพจารณาทางเลอกของกลยทธความตอเน/องทางธรกจ และดาเนนการคดเลอกกลยทธความตอเน/องทางธรกจท/เหมาะสมท/สด เพ/อใชในการฟ�นคนสภาพการดาเนนธรกจของหนวยงานและผลตหลกท/สาคญ โดยในการพจารณาคดเลอกกลยทธความตอเน/องทางธรกจ หนวยงานตองทาการ ระบและบงช�ถงระดบท/ยอมรบไดของความสามารถในการใหบรการ และระยะเวลาท/ยอมรบไดในการฟ�นคนสภาพ เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท.สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก

1. การระดมสมอง (Brainstorming) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชในการหารอรวมกนเพ/อกาหนดทางเลอกของกลยทธความตอเน/องทางธรกจท/เปนไปได เพ/อนาไปเขากระบวนการกล /นกรองใหไดกลยทธความตอเน/องท/เหมาะสมท/สดกบกระบวนการทางธรกจสาคญขององคกร

2. การสมภาษณ (Interview) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคในการสมภาษณมาใชเปนสวนหน/งในการกาหนดทางเลอกของกลยทธความตอเน/องทางธรกจ เพ/อนาขอมลท/ไดรบไปใชในการวเคราะหเพ/อคดเลอกกลยทธท/เหมาะสมของแตละกระบวนการทางธรกจท/สาคญ

3. การวเคราะหสถานการณ (Scenario Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการวเคราะหสถานการณมาใชในการกาหนดทางเลอกของกลยทธความตอเน/องทางธรกจ เน/องจากการวเคราะหสถานการณเปนกระบวนการของการวเคราะหเหตการณในอนาคตท/เปนไปไดโดยพจารณาจากผลลพธท/เปนทางเลอก ดงน �น เทคนคน�จะชวยใหกลม ปตท.สามารถวเคราะหถงทางเลอกของกลยทธความตอเน/อง และวเคราะหถงส/งท/สามารถเกดข�นไดในอนาคตหากทางเลอกตางๆ เหลาน�ถกนาไปใชปฏบต เพ/อรองรบการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท.

4. ตนไมการตดสนใจ (Decision Tree Diagram) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคตนไมการตดสนใจมาใชในการตดสนใจคดเลอกหากลยทธความตอเน/องท/เหมาะสมท/สดท/จะนามาปฏบตใชเพ/อรองรบการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท.



5. การวเคราะหตนทนและผลประโยชน (Cost/benefit Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการวเคราะหตนทนและผลประโยชนมาใชในการคดเลอกหากลยทธความตอเน/องท/เหมาะสมท/สดท/จะนามาปฏบตใชเพ/อรองรบการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท.เน/องจากสามารถคนหาตนทนและผลประโยชนท/คดคาออกมาเปนตวเงน (Monetary social cost and benefit) ของกลยทธในแตละทางเลอกเพ/อนาไปใชในการตดสนใจ

6. การวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ (SWOT Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพมาใชชวยในการคดเลอกหากลยทธความตอเน/องท/เหมาะสมท/สดท/จะนามาปฏบตใชเพ/อรองรบการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท. โดยกลม ปตท. สามารถนา SWOT มาเปนเคร/องมอในการประเมนสถานการณ ซ/งชวยผบรหารกาหนดจดแขงและจดออนจากสภาพแวดลอมภายใน โอกาสและอปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอกในการพจารณานาทางเลอกกลยทธในแตละทางเลอกมาใชปฏบต

7. แผนผงกลมความคด (Affinity Diagram) – กลม ปตท. สามารถนาแผนผงกลมความคดมาชวยในการรวบรวมความคดท/กระจดกระจายของการกาหนดกลยทธความตอเน/องในทางเลอกตางๆ ท/อาจมความหลากหลาย และขอมลสนบสนนท/ตางกนออกไป ซ/งจะทาใหมการนาปจจยตางๆ ท/เก/ยวของจากมมมองท/ตางๆ กน มาพจารณาประกอบการประเมนทางเลอกรวมกน ตลอดจนไดรบผลการประเมนมความถกตองและแมนยาข�น

8. การวเคราะหความไวตอการเปล�ยนแปลง (Sensitivity Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาการวเคราะหความไวตอการเปล/ยนแปลงมาใชชวยในการคดเลอกกลยทธความตอเน/องจากทางเลอกตางๆ ท/มความหลากหลาย เน/องจากการเปล/ยนแปลงของปจจยท/ใชในการพจารณาทางเลอกของกลยทธในแตละทางเลอก เชน การเปล/ยนแปลงตนทนการดาเนนงาน หรอทรพยากรท/จาเปนตองใชในแตละทางเลอก เพ/อใหไดมาซ/งกลยทธท/เหมาะสมท/สดท/จะนามาปฏบตใชเพ/อรองรบการดาเนนธรกจอยางตอเน/องของกลม ปตท.

9. การวเคราะหหวงโซคณคา (Value Chain Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาการวเคราะหหวงโซคณคามาใชชวยในวเคราะหเพ/อกาหนดกลยทธความตอเน/องทางธรกจสาหรบแตละกระบวนการท/อยภายใตกจกรรมหลกและกจกรรมสนบสนนขององคกร ซ/งจะชวยใหเกดการกาหนดกจกรรมลวงหนาในการรบมอ ตอบโตตอสถานการณท/เปล/ยนแปลง ซ/งสงผลกระทบตอการดาเนนงาน

องคประกอบท� 4 การจดทาแผน BCM และนาไปปฏบต (Developing and Implementing BCM Response)

องคกรควรพจารณากลยทธความตอเน/องทางธรกจท/ไดรบการคดเลอกจากการพจารณาในองคประกอบท/ 3 มาใชประกอบในการจดทาแผน BCM เพ/อใหม /นใจวาหากเกดอบตการณข�น ปตท. และบรษทในกลมของ ปตท. ไดมการเตรยมความพรอมในการจดการกบอบตการณอยางเหมาะสมโดย กจกรรมหรอกระบวนการหลกยงคงสามารถดาเนนการไดอยางตอเน/องโดยระดบความสามารถของการใหบรการท/กาหนดตามเปาหมาย เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท.สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก

1. การระดมสมอง (Brainstorming) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชในการหารอรวมกนเพ/อกาหนดเน�อหาท/จาเปนตองระบในแผนการจดการอบตการณและแผนความตอเน/องทางธรกจ นอกเหนอจากส/งท/ระบไวในมาตรฐานสากล หรอแนวทางการปฏบตงานท/ด




3. ตนไมการตดสนใจ (Decision Tree Diagram) – กลม ปตท. สามารถกาหนดใหมการนาเทคนคตนไมการตดสนใจมาเปนสวนหน/งในกระบวนการจดการอบตการณ และการบรหารความตอเน/องทางธรกจของหนวยงานในกระบวนการตางๆ ท/จาเปนตองมการตดสนใจเขามาเก/ยวของ

4. แผนภมการเรยก (Call Tree) – กลม ปตท. สามารถกาหนดใหมการนาแผนภมการเรยกมาเปนสวนหน/งในกระบวนการตดตอส/อสารในภาวะวกฤต ซ/งจะทาใหการตดตอส/อสาร หรอการแจงเตอนเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

5. ผงงาน (Flowchart) / Business Flow Diagram / Event Process Chains (EPC) – กลม ปตท. สามารถกาหนดใหมการนาผงงาน มาเปนสวนหน/งในการแสดงข �นตอนการปฏบตงานท/จะตองกาหนดในแผนการจดการอบตการณ และแผนความตอเน/องทางธรกจ เน/องจาก ผงงานเปนเคร/องมอพ�นฐานอยางหน/งในการชวยการวเคราะหและออกระบบเปนแผนภาพแสดงข �นตอนและลาดบของกระบวนการทางานโดยการแยกปญหาออกเปนข �นตอน ทาใหงายตอการเขาใจ

องคประกอบท� 5 การฝกซอม การรกษา และการทบทวนการจดเตรยมการเก�ยวกบ BCM (Exercising, Maintaining, and Reviewing)

การฝกซอม การรกษา และการทบทวนการจดเตรยมการระบบ BCM รวมถงการตรวจประเมนจะชวยทาใหองคกรม /นใจไดวา รายละเอยดท/ระบในแผนการจดการอบตการณและแผนความตอเน/องทางธรกจ ครบถวน ถกตอง และเปนปจจบนอยเสมอ เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท.สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก

1. การระดมสมอง (Brainstorming) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชในการหารอรวมกนเพ/อกาหนดวธการและแนวทางท/เหมาะสมในการฝกซอมแผนความตอเน/องทางธรกจ ตลอดจน การรกษา และการทบทวนการจดเตรยมการระบบ BCM ของกลม ปตท.กลม ปตท.


3. การวเคราะหสถานการณ (Scenario Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการวเคราะหสถานการณมาใชในการกาหนดรปแบบของสถานการณท/เหมาะสมท/จะใชในการทดสอบ หรอซกซอมแผนความตอเน/องทางธรกจของกลม ปตท.ดงน �น เทคนคน�จะชวยใหกลม ปตท.สามารถวเคราะหถงสถานการณท/เหมาะสมในการนามาใชทดสอบแผนความตอเน/องทางธรกจของแตละหนวยงาน หรอการทดสอบในภาพรวมของกลม ปตท.

4. การวเคราะหตนทนและผลประโยชน (Cost/benefit Analysis) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคการวเคราะหตนทนและผลประโยชนมาใชในการคดเลอกวธการทดสอบแผนความตอเน/องทางธรกจท/เหมาะสม เน/องจาก



สามารถคนหาตนทนและผลประโยชนท/คดคาออกมาเปนตวเงน (Monetary social cost and benefit) ของวธการทดสอบแตละประเภท เพ/อนาไปใชในการตดสนใจ

5. แบบจาลองสถานการณ (Simulation) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคแบบจาลองสถานการณมาใชในการทดสอบแผนความตอเน/องทางธรกจ เพ/อใชในการทดสอบและพจารณาความถกตองของแบบจาลอง เพ/อหาแนวทางในการปรบปรงแกไขใหมความสมบรณมากย/งข�น

องคประกอบท� 6 การปลกฝงวฒนธรรมองคกรเก�ยวกบการบรหารความตอเน�องทางธรกจ (Embedding BCM in the Organization’s Culture)

การปลกฝงวฒนธรรมองคกรเก/ยวกบการบรหารความตอเน/องทางธรกจ เพ/อใหความตระหนกถงการบรหารความตอเน/องทางธรกจกลายเปนสวนหน/งของการดาเนนการปฏบตงานหลกขององคกร พรอมท �งเพ/มความเช/อม /นใหกบผมสวนได สวนเสยท/เก/ยวของท �งหมดในดานการบรหารจดการอบตการณท/อาจเกดข�นและสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจของ ปตท. และบรษทในกลมของ ปตท. เคร/องมอและเทคนคท/กลม ปตท. สามารถนามาประยกตใชในองคประกอบน� ไดแก

1. การสมภาษณ (Interview) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคในการสมภาษณมาใชในการสารวจขอมลเก/ยวกบความรความเขาใจ และความตะหนกดานการบรหารความตอเน/องทางธรกจของพนกงานในกลม ปตท. ท/จะทาใหทมงานทราบวา มประเดนใดบางท/จาเปนตองไดรบการปรบปรงเพ/อใหพนกงานในกลม ปตท. มความร ความเขาใจ และความตระหนกถงความสาคญของการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจในกลม ปตท.

2. แบบสอบถาม (Questionnaire) – กลม ปตท. สามารถนาแบบสอบถามมาใชในการสารวจขอมลเก/ยวกบความรความเขาใจ และความตะหนกดานการบรหารความตอเน/องทางธรกจของพนกงานในกลม ปตท.ท/จะทาใหทมงานทราบวา มประเดนใดบางท/จาเปนตองไดรบการปรบปรงเพ/อใหพนกงานในกลม ปตท.มความร ความเขาใจ และความตระหนกถงความสาคญของการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจในกลม ปตท.

3. การส�อความ (Communication) – กลม ปตท. สามารถนาเทคนคและวธการส/อความประเภทตางๆ มาใชในการส/อสารเร/องราวของการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ อกท �ง เปนการเนนย�าใหพนกงานในกลม ปตท.ใหความสาคญและความรวมมอ รวมถงการสรางจตสานกตอการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจของกลม ปตท.ซ/งจะนาไปสการสรางวฒนธรรมดานการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจในองคกร และการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจทย /งยนตอไปในอนาคต

4. การใชแบบแสดงรายการ (Checklist) – กลม ปตท. สามารถนาแบบแสดงรายการ (Checklist) มาชวยในการกาหนดกจกรรมท/ตองดาเนนการท �งหมดสาหรบการปลกฝงวฒนธรรมองคกรเก/ยวกบการบรหารความตอเน/องทางธรกจ เพ/อใหทมงานสามารถควบคมงานท/ตองดาเนนการท �งหมด รวมถงกจกรรมท/จาเปนตองไดรบการตดตามเพ/อใหการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานการดาเนนงานท/ใชอางอง



เอกสารแนบ 1 รายช�อเคร�องมอและเทคนคในการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ ตารางแสดงรายช/อเคร/องมอและเทคนคในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ รวมถงความเก/ยวของของเคร/องมอในการนาไปปฏบตหรอประยกตใช ในแตละข �นตอนของวงจรการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ (Applicability of Tools used for BCM)

เคร�องมอและเทคนค

วงจรการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ อางอง การบรหาร

จดการโปรแกรมการบรหารความตอเน�องทาง

ธรกจ

การทาความเขาใจองคกร การกาหนด กลยทธความตอเน�องทาง

ธรกจ

การจดทาแผน BCM และนาไป

ปฏบต

การฝกซอม การรกษา และการทบทวนการจดเตรยมการเก�ยวกบ

BCM

การปลกฝงวฒนธรรม

องคกรเก�ยวกบการบรหาร

ความตอเน�องทางธรกจ

การวเคราะหผลกระทบทาง

ธรกจ

การประเมนความเส�ยง

การฝกซอม การรกษา และการทบทวน

การจดเตรยมการ

Brainstorming SR SR SR SR SR SR LR NA 2-1 Interview SR SR SR SR NA NA NA SR 2-2 Checklists SR SR SR SR SR SR SR SR 2-3 RACI Model SR NA NA NA NA NA NA NA 2-4 Mind Map SR 2-5 Questionnaire NA SR SR LR NA NA NA SR 2-6 Cause-and-effect Diagram

NA SR SR R NA R NA NA 2-7

Consequence/ Probability Matrix

NA SR SR NA NA NA NA NA 2-8

Affinity Diagram NA SR SR SR NA NA NA NA 2-9 Business Impact Analysis

NA SR NA NA NA NA NA NA 2-10

Scenario Analysis NA SR SR SR NA SR NA NA 2-11 Value Chain NA SR SR R R LR NA NA 2-12



เคร�องมอและเทคนค

วงจรการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ อางอง การบรหาร

จดการโปรแกรมการบรหารความตอเน�องทาง

ธรกจ

การทาความเขาใจองคกร การกาหนด กลยทธความตอเน�องทาง

ธรกจ

การจดทาแผน BCM และนาไป

ปฏบต

การฝกซอม การรกษา และการทบทวนการจดเตรยมการเก�ยวกบ

BCM

การปลกฝงวฒนธรรม

องคกรเก�ยวกบการบรหาร

ความตอเน�องทางธรกจ

การวเคราะหผลกระทบทาง

ธรกจ

การประเมนความเส�ยง

การฝกซอม การรกษา และการทบทวน

การจดเตรยมการ

Analysis Risk Map / Risk Profile

NA NA SR NA NA NA NA NA 2-13

Value at Risk (VaR) NA NA SR NA NA NA NA NA 2-14 Decision Tree Diagram

NA NA NA SR SR R NA NA 2-15

SWOT Analysis NA NA NA SR NA NA NA NA 2-16 Cost/benefit Analysis NA NA NA SR NA SR NA R 2-17 Sensitivity Analysis NA NA NA SR NA NA NA NA 2-18 Call Tree NA NA NA NA SR NA NA NA 2-19 Flowchart / Business Flow Diagram / EPC

NA R R NA SR NA NA NA 2-20

Simulation NA NA NA NA NA SR NA NA 2-21 Communications NA NA NA NA NA NA NA SR 2-22

SR Strongly Recommended R Recommended LR Likely Recommended NA Not Applicable



เอกสารแนบ 2 รายละเอยดเคร�องมอและเทคนคในการบรหารจดการความตอเน�องทางธรกจ 2-1 การระดมสมอง (Brainstorming) เทคนคการระดมสมอง (Brainstorming) เปนเคร/องมอท/ถกนามาใชในโอกาสตางๆ ในการพฒนางาน ต �งแตระดบการวางแผน การคนหาปญหา การหาทางออกของการปญหา คณคาของการระดมสมอง ประเดนหน/งท/มความสาคญกคอ ความคดอนเกดจากการใชความคด มบอยคร �งท/ความคดดๆ เกดข�นจากการไดใชความคด การตอยอดความคด การคดตาง ดงน �น การระดมสมองจงเปนเคร/องมอท/นาสนใจมาก ตวหน/งท/สามารถนามาชวยในการในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจของกลม ปตท.กลม ปตท. กฎในการระดมสมอง

• เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหนอยางอสระ • รบฟงความคดเหนของผอ/น • ปรมาณความคดเหนย/งมากย/งดยงไมจาเปนตองดขอเทจจรงและเหตผล (Free Thinking) • อนญาตใหออกนอกลนอกทางได • หามวจารณในระหวางท/มการแสดงความคดเหน • หลกเล/ยงการปะทะคารม • เม/อไดผลแลวควรทาการรวบรวมแลวนาไปปรบปรง

ข �นตอนในการระดมสมอง โดยท /วไป การระดมสมองน �นไมควรใชเวลาเกน 30-45 นาทตอคร �ง เพราะหากเกนจากน�แลว จะทาใหพลงความคดหมดไปและเร/มเอาอารมณสวนตวมาใสแทน ท/แยท/สดกคอ เกดความเงยบข�นในกลมสมาชก อยางไรกตาม การระดมสมองจะเกดข�นใน 3 ข �นตอนดงตอไปน� คอ 1. การสารวจปญหา (Define Problem) เม/อตองการปญหาใหมโดยตองการใหสมาชกทกคนในกลมหรอองคกรมสวนรวม เราอาจจะทาการเปดประเดนคาถาม เพ/อใหสมาชกขยายมมมองรวมกน เชน ปตท. อยระหวางการประเมนความเส/ยงจากภยคคาม (Threat Risk Assessment) ซ/งเปนสวนหน/งของการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ โดยตองการใหพนกงานในแตละหนวยธรกจท/เก/ยวของตระหนกถงโอกาสท/จะเกดภยคคามและความสญเสยท/อาจเกดข�น จงทาการเปดประเดนวา “จะมภยคกคามใดบางท/มโอกาสเกดและเม/อเกดแลวจะกอใหเกดความสญเสยตอองคกรของเรา” จากน �นเม/อสมาชกทาการระดมความคดเหนแลว ใหทาการรวบรวมความคดโดยการจดกลมใหกบภยคกคาม ผลกระทบและความสญเสยเหลาน �น เพ/อระบกลมของผลกระทบและความสญเสยท/ชดเจนข�น และพรอมท/จะดาเนนการตอไป



2. การสรางความคด (Generating ideas) หลงจากท/ไดประเดนของภยคกคาม ผลกระทบและความสญเสยจากขอท/1 จากน �นเขาสข �นตอนการสสรางความคดวา “ในปจจบนหนวยงานมมาตรการรองรบภยคกคามแตละประเภทใดบางท/สามารถลดระดบผลกระทบและความเสยหายจากภยคกคามเหลาน �น” 3. การพฒนาหนทางแกไข (Developing the Solution) นาแนวคดท/ไดจากขอ2 มาเปดประเดนอกคร �งหน/ง เชน “มาตรการรองรบภยคกคามแตละประเภทในปจจบนมประสทธผลเพยงพอท/จะสามารถนาไปใชไดรองรบภยคกคามไดจรงหรอไม” เรากมาทาการระดมสมองตอวา “มมาตรการรองรบใดบางท/จะตองทาการปรบปรง และมมาตรการรองรบใหมๆ ใดบางท/ควรดาเนนการเพ/มเตม” ประโยชนของการระดมสมอง ในบางคร �งการท/ใหคนท/มความร ประสบการณ หรอเก/ยวของกบปญหาหลายๆ ฝาย หลายๆ คน มานาเสนอความคดเหน ขอเสนอแนะในมมมองของแตละคน ประโยชนท/เหนชดเจนคอ องคประกอบของปญหาท/หลากหลาย ซ/งจะนาไปสการกาหนดวธการแกปญหาท/ตรง ถกจด ผท/เขารวมและใหขอเสนอแนะกพรอมจะนาแนวทาง หรอขอสรปรวมกนไปปฏบต ดวยความเตมใจ และปญหากจะถกแก โดยใชแนวทางท/หลายฝายเหนรวมกน ทาใหเกดความรสกมสวนรวม การระดมสมองท/ไมประสบผลสาเรจ ไมทกคร �งเสมอไปท/การเปดโอกาสใหคนท/เก/ยวของหลายๆฝาย แสดงความคดเหน จะประสบผลสาเรจ ถาหากเกดความคดเหนท/ขดแยงกน มอคตในการเสนอหรอยอมรบความคดในการระดมสมอง อนอาจจะนาไปสความแตกแยกมากข�น และไมสามารถแกปญหาได ท �งน� มแนวทางการแกไข ดงน�

• ผนาการระดมสมองตองควบคมบรรยากาศในการสนทนากนของหลายฝาย หากเร/มจะเกดความขดแยง • ผนาการระดมสมองจะตองไมตดสนใจยอมรบความคดเหนอกฝายหน/งโดยทนทในระหวางการสนทนา ในกรณเกด

ความขดแยง



2-2 การสมภาษณ (Interview) การสมภาษณ (Interview) เปนการสนทนาอยางมเปาหมายเพ/อใหไดขอมลตามท/ตองการในระหวางการสมภาษณ ผสมภาษณตองสอบสวนตรวจสอบสงเกตสถานการณตางๆ ซ/งจะทาใหไดคาตอบหรอขอมลท/ตองการจากผถกสมภาษณ การสมภาษณแบงเปน 3 ประเภท ดงน�

1. การสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Interview) เปนวธท/ผสมภาษณมรายการของคาถามท/เฉพาะเจาะจง และจดการสอบถามตามท/วางแผนไว และไมถามนอกเหนอจากท/กาหนดมากอน

2. การสมภาษณแบบก�งโครงสราง(Semi-structured Interview) เปนวธท/ผสมภาษณมโครงสรางคาถามท/ชดเจนอยแลวข�นอยกบผถกสมภาษณดวยวาจะ ยกประเดนหรอปญหาอ/นๆ ข�นมาอกท/มประโยชนตอการสนทนา และไมทาใหแนวทางของการสนทนาเบ/ยงเบนประเดนไป โดยคาถามจะเนนการถามแบบปลายเปดใหผถกสมภาษณแสดงความคดเหน

3. การสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured Interview) เปนวธท/ผถกสมภาษณเปนผหยบยกประเดนและปญหาตางๆ ข�นมา ในขณะท/พดถงประเดนท/เก/ยวกบคาถาม ผสมภาษณจะถามเพ/อใหอธบายเพ/มเตม

ข Wนตอนและแนวทางการสมภาษณ

1. การเตรยมการสมภาษณ • การวางแผนการสมภาษณ (กาหนดแนวคาถาม กาหนดเวลาในการสมภาษณ นดหมายลวงหนา) • เตรยมอปกรณการจดบนทกใหเหมาะสมกบสถานการณ

2. เร/มการสมภาษณ • แนะนาตนเอง • สรางบรรยากาศใหรสกเปนกนเอง • บอกวตถประสงคในการมาสมภาษณ • ถาตองใชเคร/องบนทกเสยงตองแจงใหผถกสมภาษณทราบ

3. ดาเนนการสมภาษณ • ใชแนวคาถาม (Interview Guide) ท/เตรยมมา (แนวคาถาม คอรายการหวขอและคาถามท/สรางข�นและ

จดลาดบไว เพ/อใชเปนแนวทางในการสมภาษณ) • ฟงอยางต �งใจ ใสใจ และปอนคาถามเหมาะสมกบเวลา • เปนผถกถามบาง (Two ways) • หดมองไมเหนบาง (Expressing cultural ignorance)

4. การบนทกขอมลและการส�นสดการสมภาษณ • รบทาการบนทกใหสมบรณหลงจากการสมภาษณเสรจส�น



2-3 แบบแสดงรายการ (Checklists) แบบแสดงรายการ (Checklists) เปนอกหน/งเคร/องมอสาหรบชวยในการจดทาระบบการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ โดยแหลงขอมลท/นามาจดทา Check list มาจากคาถาม ขอกาหนดของมาตรฐาน กฎหมาย หรอแนวทางการปฏบตงาน หรอจากส/งองคกรหรอหนวยงานมอยในปจจบน ข �นตอนการจดทา Check list

1. กาหนดขอบเขตของกจกรรมท/จะนามาจดทาเปน Checklist เชน การจดทา Checklist รายการภยคกคามท/อาจเกดข�นและสงผลกระทบรายแรงในดานตางๆ กบองคกร

2. ระบรายการของภยคกคามประเภทตางๆ ท/อาจเกดข�น โดยการอางองจากแหลงขอมลตางๆ ท/สามารถใชอางองได

3. ทมงานสามารถนา Checklist รายการภยคกคามตางๆ ไปใชวเคราะหและกาหนดประเภทของผลกระทบท/อาจเกดข�นจากภยคกคามแตละประเภท และนาเสนอเพ/อนาไปใชในการประเมนความเส/ยงในลาดบตอไป

ขอด วธการจดทา Check list มขอดคอเปรยบเทยบกบแหลงขอมลตางๆ ไดชดเจน มความงายสะดวกในการดาเนนการ สามารถตรวจสอบยอนหลงถงแหลงขอมล ครบถวนหรอไม ขอจากด ในการจดทา Checklist จะตองใชผเช/ยวชาญท/มความรเฉพาะดานท/เก/ยวของกบกจกรรมน �น การจดทา Check List ท/ครอบคลมและสมบรณน �นเปนไปไดยาก เสยเวลา และตองการขอมลท/ละเอยดมากดวย



ตวอยาง Checklist สาหรบการจดทาระบบการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ เปนเคร/องมอท/ชวยใหสามารถกาหนด และควบคมกจกรรมการดาเนนงานภายใตโครงการไดอยางมประสทธภาพ

Responsibility Planned

Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date

% Complete Deliverable

Project Initiation

1 Identify Organisation board sponsor Board minute

2 Create Risk Committee and schedule update meetings through until plan completion

Risk Committee minutes and meeting schedule

3 Define scope of BCMS and document in BCM Policy (DOC 3.1)

BCM Policy - Scope Statement

4 Draft BCM Policy (DOC 3.1) BCM Policy Document (DOC 3.1)

5 Draft BCM Plan (DOC 3.2) BCM Plan - Doc 3.2

6 Identify Head of Risk and assign responsibility for day-to-day project management to Business Continuity Manager

Job Description (draw from BCMS Role Competencies)

7 Allocate staffing resources for BCMS, and commence allocation of responsibilities through HR (see CMS Guidance for Head of HR).

Roles & Responsibilities Register updated

8 Schedule initial training for project team Team training timetable and customised PPT

9 Agree Document Management Structure and any other Management System integration issues

DOC ISMS 1 and 2 Finalised

10 Create and distribute initial communication and project announcement for the Organisation

Announcement Letter and Distribution List




Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date


Planning the BCMS

1 Modify and update this plan for activities, responsibilities and timelines

BCM Implementation Plan v0.1

2 Identify responsibilities for document drafting and update BCMS Document Task Manager

BCM Documentation Task Manager v0.1

3 Conduct staff training & awareness. Training attendance records

4 Identify departments/activities for BIA Complete list of departments and activities in BIA Tool

5 Finalise BCM Policy, BCM Planning Procedure and BCM Risk Register

Final drafts of DOC 3.1, DOC 3.2, DOC 4.1, DOC 4.3 and DOC 4.3




Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date


Business Impact Analysis & Risk Assessment

1 Complete Activity/Process listing and Business Impact Analysis

Completed BIA Workbook Analysis for each Department/Activity

2 Assess disruption impact for each activity Working papers

3 Determine MTPD for each activity Data complete

4 Assign RTO for each activity, and define minimum service level required

Data complete

5 Identify risks in risk register and propose risk management option

Complete schedule of risks in Risk Register#

6 Identify appropriate controls for identified risks Controls allocated in Risk Register

7 Link identified risks to key business processes Risks allocated to activities in BIA




Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date


Implementing and Operating the BCMS

1 Draft BCM Strategy (DOC 4.5) taking BIA and Risk Assessment into account

Final BCM Strategy (DOC 4.5)

2 Ensure all compliance, legal and contractual requirements dealt with

Working papers

3 Review with risk committee Risk Committee minutes

4 Draft Continuity Plans - one for each activity - use Basic Plan Template

Draft Continuity Plans

5 Update BIA with continuity plan reference numbers BIA Complete

6 Plan and execute staff eduction and awareness programme

Obtain and distribute copies of pocket guides, glossaries, and other training aids

7 Purchase and deploy emergency packs and other BCM resources

Controlled stocks of emergency resources in place

8 Finalise BCM Testing Procedure (DOC 4.4) and schedule initial tests

BCM Testing Procedure (DOC 4.4) & Test Plan

9 Review with Risk Committee and business functions

Risk Committee minutes




Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date


Monitor & review the BCMS

1 Finalise internal audit procedure (DOC MS-1) Final version of DOC MS-1

2 Identify and train internal BCMS auditors Updated job descriptions and training certficates

3 Schedule internal audits Internal audit timetable, with initial audit reports

4 Schedule initial management review Finalise DOC 5.1, and minutes of management review


Start Date

Planned End Date

Revised Start Date

Revised End Date


Maintaining the BCMS

1 Finalise Corrective Action/Protective Action/Continual Improvement (DOC MS-2)

Final DOC MS-2



ตวอยาง Checklist รายการเอกสารท/ตองดาเนนการจดเตรยมสาหรบการจดทาระบบการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ

รหสอางอง ช�อเอกสาร BCMS Section 3 - Planning DOC 3.1 BCM Policy DOC 3.2 BCM Planning DOC ISMS 1 Document Control DOC ISMS 2 Control of Records BCMS Section 4 - Implementing DOC 4.1 BIA Workbook DOC 4.2 BCM Risk Register Procedure DOC 4.3 Risk Register DOC 4.4 BCM Testing DOC 4.5 DR Planning DOC 4.6 Staff Responsibilities DOC 4.7 BCM Invocation Procedure DOC 4.8 ERT Action Checklist DOC 4.9 Staff Call Checklist DOC 4.10 Checklist for Staff DOC 4.11 IT & Telephony Checklist DOC 4.12 Premises Checklist DOC 4.13 Media Checklist DOC

BCM Plan for [identified service/activity]

DOC

BCM Plan for [identified service/activity] BCMS Section 5 - Monitoring DOC MS-1 Internal Audit REC MS-1A Internal Audit Schedule REC MS-2A Lead Audit Sheet REC MS-3A Non-conformity Report Log REC MS-4A Non-conformity Report DOC 5.1 Management Reviews DOC 5.2 Post Invocation Reviews Section 6 - Maintaining DOC MS-2 Corrective Action, Preventive Action



ตวอยาง Checklist รายการภยคกคามท/ใชในการประเมนความเส/ยง ก) ภยคกคามทางธรรมชาต (Natural Hazards) 1. Floods 2. Hurricanes 3. Thunderstorms and Lightning 4. Tornadoes 5. Winter Storms and Extreme Cold 6. Extreme Heat 7. Earthquakes 8. Volcanoes 9. Landslides and Debris Flow 10. Tsunamis 11. Fires 12. Wildfires ข) ภยคกคามทางเทคนค (Technological Hazards) 1. Hazardous Materials Incidents 2. Nuclear Power Plants ค) การกอการราย (Terrorism) 1. Explosions 2. Biological Threats 3. Chemical Threats 4. Nuclear Blasts 5. Radiological Dispersion Device (RDD) ท/มา: Federal Emergency Management Agency (FEMA), U.S. Department of Homeland Security www.fema.gov



2-4 RACI Model RACI เปนเคร/องมอท/ใชชวยในการกาหนดบทบาทและความรบผดชอบในกระบวนการทางานตางๆ ในองคกร ซ/งเปนประโยชนในการกาหนดตวผรบผดชอบในแตละกจกรรมในการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ RACI ยอมาจาก Responsible, Accountable, Consulted and Informed ซ/งแตละตวมบทบาทดงตอไปน�

• Responsible คอ บคคลท/มหนาท/ในการดแลรบผดชอบ และดาเนนการเพ/อใหงานน �นๆ ประสบผลสาเรจ (ถอเปนเจาของกระบวนการน �นๆ)

• Accountable คอ บคคลท/มหนาท/ในการกาหนดแนวทาง หรอเปาหมายของกจกรรมตางๆ รวมไปถงการกาหนดอานาจหนาท/ในกระบวนการปฏบตงานน �นๆ ดวย

• Consulted คอ บคคลท/มหนาท/ในการสนบสนน ใหความรและคาแนะนาตางๆ ในกระบวนการปฏบตงานท/เก/ยวของ เพ/อใหกระบวนการปฏบตงานดงกลาวมประสทธภาพสงสด

• Informed คอ บคคลตางๆ ท/เก/ยวของกบกระบวนการปฏบตงานน �นๆ (ยกเวนกลมบคคลขางตน) เพ/อใหผบรหารสามารถแนใจไดวาพนกงานทกคนท/เก/ยวของ (แมจะไมไดเปนคนปฏบตงานดงกลาว) รบรถงขอมลในสวนของหนาท/ความรบผดชอบของกระบวนการน �นๆ

ข �นตอนในกระบวนการ RACI 1 ระบกระบวนการ หรอกจกรรมท/ตองดาเนนการ ซ/งปกตจะกาหนดในคอลมนซายสดของตาราง 2 ระบผรบผดชอบท �งหมดโดยตาแหนง ซ/งปกตจะกาหนดท/ดานบนของตาราง 3 กาหนดบทบาทหนาท/และความรบผดชอบของแตละตาแหนงของแตละกระบวนการโดยพจารณาในแตละบทบาท

สาหรบแตละกระบวนการหรอกจกรรม



ตวอยางการกาหนดผรบผดชอบ บทบาท หนาท/ และความรบผดชอบ ตลอดจนการจดสรรทรพยากรตามความจาเปนในการบรหารจดการโปรแกรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจ



2-5 แผนท�ความคด (Mind Map) Mind Map คอ การถายทอดความคด หรอขอมลตาง ๆ ท/มอยในสมองลงกระดาษ โดยการใชภาพ ส เสน และการโยงใย แทนการจดยอแบบเดมท/เปนบรรทด เรยงจากบนลงลาง ขณะเดยวกนกชวยเปนส/อนาขอมลจากภายนอก เชน หนงสอ คาบรรยาย การประชม สงเขาสมองใหเกบรกษาไวไดดกวาเดม ซ�ายงชวยใหเกดความคดสรางสรรคไดงายเขา เน/องจะเหนเปนภาพรวม และเปดโอกาสใหสมองใหเช/อมโยงตอขอมลหรอ ความคดตาง ๆ เขาหากนไดงายกวา โดยการ “ใชแสดงการเช/อมโยงขอมลเก/ยวกบเร/องใดเร/องหน/งระหวางความคดหลก ความคดรอง และความคดยอยท/เก/ยวของสมพนธกน” ผงความคด (Mind Map)

แนวทางการเขยน Mind Map

1. เตรยมกระดาษเปลาท/ไมมเสนบรรทดและวางกระดาษภาพแนวนอน 2. วาดภาพสหรอเขยนคาหรอขอความท/ส/อหรอแสดงถงเร/องจะทา Mind Map กลางหนากระดาษ โดยใชสอยางนอย

3 ส และตองไมตกรอบดวยรปทรงเรขาคณต 3. คดถงหวเร/องสาคญท/เปนสวนประกอบของเร/องท/ทา Mind Map โดยใหเขยนเปนคา ท/มลกษณะเปนหนวย หรอ

เปนคาสาคญ (Key Word) ส �น ๆ ท/มความหมาย บนเสน ซ/งเสนแตละเสนจะตองแตกออกมาจากศนยกลางไมควรเกน 8 ก/ง

4. แตกความคดของหวเร/องสาคญแตละเร/องในขอ 3 ออกเปนก/ง ๆ หลายก/ง โดยเขยนคาหรอวลบนเสนท/แตกออกไป ลกษณะของก/งควรเอนไมเกน 60 องศา



5. แตกความคดรองลงไปท/เปนสวนประกอบของแตละก/ง ในขอ 4 โดยเขยนคาหรอวลเสนท/แตกออกไป ซ/งสามารถแตกความคดออกไปเร/อยๆ

6. การเขยนคา ควรเขยนดวยคาท/เปนคาสาคญ (Key Word) หรอคาหลก หรอเปนวลท/มความหมายชดเจน 7. คา วล สญลกษณ หรอรปภาพใดท/ตองการเนน อาจใชวธการทาใหเดน เชน การลอมกรอบ หรอใสกลอง เปนตน 8. ตกแตง Mind Map ท/เขยนดวยความสนกสนานท �งภาพและแนวคดท/เช/อมโยงตอกน

ขอด

• ทาใหเหนภาพรวมกวาง ๆ ของหวขอใหญ หรอขอบเขตของเร/อง • ทาใหสามารถวางแผนเสนทางหรอตดสนใจไดอยางถกตอง เพราะรวาตรงไหนกาลงจะไปไหนหรอผานอะไรบาง • สามารถรวบรวมขอมลจานวนมากลงไวในกระดาษแผนเดยวกน • กระตนใหคดแกไขปญหา โดยเปดโอกาสใหมองเหนวธใหม ๆ ท/สรางสรรค

• สรางความเพลดเพลนในการอานและงายตอการจดจา



2-6 แบบสอบถาม (Questionnaire) แบบสอบถาม หมายถง รปแบบของคาถามเปนชดๆ ท/ไดถกรวบรวมไวอยางมหลกเกณฑและเปนระบบ เพ/อใชวดส/งท/ทมงานตองการจะวดจากกลมตวอยางหรอประชากรเปาหมายใหไดมาซ/งขอเทจจรงท �งในอดต ปจจบนและการคาดคะเนเหตการณในอนาคต แบบสอบถามประกอบดวยรายการคาถามท/สรางอยางประณต เพ/อรวบรวมขอมลเก/ยวกบความคดเหนหรอขอเทจจรง โดยสงใหกลมตวอยางตามความสมครใจ การใชแบบสอบถามเปนเคร/องมอในการเกบรวบรวมขอมลน �น การสรางคาถามเปนงานท/สาคญสาหรบทมงาน เน/องจาก ทมงานอาจไมมโอกาสไดพบปะกบผตอบแบบสอบถามเพ/ออธบายความหมายตางๆ ของขอคาถามท/ตองการเกบรวบรวม แบบสอบถาม เปนเคร/องมอชนดหน/งท/นยมใชกนมาก เพราะการเกบรวบรวมขอมลสะดวกและสามารถใชวดไดอยางกวางขวาง การเกบขอมลดวยแบบสอบถามสามารถทาไดดวยการสมภาษณหรอใหผตอบตอบดวยตนเอง ข �นตอนการสรางแบบสอบถาม การสรางแบบสอบถามประกอบไปดวยข �นตอนสาคญ ดงน�

ข Wนท� 1 ศกษาคณลกษณะท�จะวด การศกษาคณลกษณะอาจดไดจาก วตถประสงคของการดาเนนงาน กรอบแนวความคดหรอสมมตฐานการดาเนนงาน จากน �นจงศกษาคณลกษณะหรอตวแปรท/จะวดใหเขาใจอยางละเอยดท �งเชงทฤษฎและนยามเชงปฏบตการ

ข Wนท� 2 กาหนดประเภทของขอคาถาม ขอคาถามในแบบสอบถามอาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. คาถามปลายเปด (Open Ended Question) เปนคาถามท/เปดโอกาสใหผตอบสามารถตอบไดอยางเตมท/ ซ/งคาดวานาจะไดคาตอบท/แนนอน สมบรณ ตรงกบสภาพความเปนจรงไดมากกวาคาตอบท/จากดวงใหตอบ คาถามปลายเปดจะนยมใชกนมากในกรณท/ทมงานไมสามารถคาดเดาไดลวงหนาวาคาตอบจะเปนอยางไร หรอใชคาถามปลายเปดในกรณท/ตองการไดคาตอบเพ/อนามาเปนแนวทางในการสรางคาถามปลายปด แบบสอบถามแบบน�มขอเสยคอ มกจะถามไดไมมากนก การรวบรวมความคดเหนและการแปลผลมกจะมความยงยาก 2. คาถามปลายปด (Close Ended Question) เปนคาถามท/ผทมงานมแนวคาตอบไวใหผตอบเลอกตอบจากคาตอบท/กาหนดไวเทาน �น คาถามปลายเปดมวธการเขยนไดหลายๆ แบบ เชน แบบใหเลอกตอบอยางใดอยางหน/ง แบบใหเลอกคาตอบท/ถกตองเพยงคาตอบเดยว แบบผตอบจดลาดบความสาคญหรอแบบใหเลอกคาตอบหลายคาตอบ

ข Wนท� 3 การรางแบบสอบถาม เม/อทมงานทราบถงคณลกษณะหรอประเดนท/จะวด และกาหนดประเภทของขอคาถามท/จะมอยในแบบสอบถามเรยบรอยแลว ทมงานจงลงมอเขยนขอคาถามใหครอบคลมทกคณลกษณะหรอประเดนท/จะวด โดยเขยนตามโครงสรางของแบบสอบถามท/ไดกลาวไวแลว และหลกการในการสรางแบบสอบถาม ดงน�

1. ตองมจดมงหมายท/แนนอนวาตองการจะถามอะไรบาง โดยจดมงหมายน �นจะตองสอดคลองกบวตถประสงคของงานท/จะทา



2. ตองสรางคาถามใหตรงตามจดมงหมายท/ต �งไว เพ/อปองกนการมขอคาถามนอกประเดนและมขอคาถามจานวนมาก

4. ตองถามใหครอบคลมเร/องท/จะวด โดยมจานวนขอคาถามท/พอเหมาะ ไมมากหรอนอยเกนไป 5. การเรยงลาดบขอคาถาม ควรเรยงลาดบใหตอเน/องสมพนธกน และแบงตามพฤตกรรมยอยๆ ไวเพ/อใหผตอบ

เหนชดเจนและงายตอการตอบ นอกจากน �นตองเรยงคาถามงายๆ ไวเปนขอแรกๆ เพ/อชกจงใหผตอบอยากตอบคาถามตอ สวนคาถามสาคญๆ ไมควรเรยงไวตอนทายของแบบสอบถาม เพราะความสนใจในการตอบของผตอบอาจจะนอยลง ทาใหตอบอยางไมต �งใจ ซ/งจะสงผลเสยตองานมาก

6. ลกษณะของขอความท/ด ขอคาถามท/ดของแบบสอบถามน �น ควรมลกษณะดงน� • ขอคาถามไมควรยาวจนเกนไป ควรใชขอความส �น กะทดรด ตรงกบวตถประสงคและสองคลองกบเร/อง • ขอความ หรอภาษาท/ใชในขอความตองชดเจน เขาใจงาย • คาเฉล/ยในการตอบแบบสอบถามไมควรเกนหน/งช /วโมง ขอคาถามไมควรมากเกนไปจนทาใหผตอบเบ/อ

หนายหรอเหน/อยลา • ไมถามเร/องท/เปนความลบเพราะจะทาใหไดคาตอบท/ไมตรงกบขอเทจจรง • ไมควรใชขอความท/มความหมายกากวมหรอขอความท/ทาใหผตอบแตละคนเขาใจความหมายของ

ขอความไมเหมอนกน • ไมถามในเร/องท/รแลว หรอถามในส/งท/วดไดดวยวธอ/น • ขอคาถามตองเหมาะสมกบกลมตวอยาง คอ ตองคานงถงระดบการศกษา ความสนใจ • ขอคาถามหน/งๆ ควรถามเพยงประเดนเดยว เพ/อใหไดคาตอบท/ชดเจนและตรงจดซ/งจะงายตอการนามา

วเคราะหขอมล • คาตอบหรอตวเลอกในขอคาถามควรมมากพอ หรอใหเหมาะสมกบขอคาถามน �น แตถาไมสามารถระบ

ไดหมดกใหใชวา อ/นๆ โปรดระบ ……………….

ข Wนท� 4 การปรบปรงแบบสอบถาม หลงจากท/สรางแบบสอบถามเสรจแลว ทมงานควรนาแบบสอบถามน �นมาพจารณาทบทวนอกคร �งเพ/อหาขอบกพรองท/ควรปรบปรงแกไข และควรใหผเช/ยวชาญไดตรวจสอบแบบสอบถามน �นดวยเพ/อท/จะไดนาขอเสนอแนะและขอวพากษวจารณของผเช/ยวชาญมาปรบปรงแกไขใหดย/งข�น

ข Wนท� 5 วเคราะหคณภาพแบบสอบถาม เปนการนาแบบสอบถามท/ไดปรบปรงแลวไปทดลองใชกบกลมตวอยางเลกๆ เพ/อนาผลมาตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถาม ซ/งการวเคราะหหรอตรวจสอบคณภาพของแบบสอบถามทาไดหลายวธ แตท/สาคญม 2 วธ ไดแก

1. ความตรง (Validity) หมายถง เคร/องมอท/สามารถวดไดในส/งท/ตองการวด โดยแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1.1) ความตรงตามเน�อหา (Content Validity) คอ การท/แบบสอบถามมความครอบคลมวตถประสงคหรอพฤตกรรมท/ตองการวดหรอไม คาสถตท/ใชในการหาคณภาพ คอ คาความสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงค หรอเน�อหา(IOC: Index of item Objective Congruence) หรอดชนความเหมาะสม โดยใหผเช/ยวชาญ ประเมนเน�อหาของขอถามเปนรายขอ



1.2) ความตรงตามเกณฑ (Criterion-related Validity) หมายถง ความสามารถของแบบวดท/สามารถวดไดตรงตามสภาพความเปนจรง แบงออกไดเปนความเท/ยงตรงเชงพยากรณและความเท/ยงตรงตามสภาพ สถตท/ใชวดความเท/ยงตรงตามเกณฑ เชน คาสมประสทธ �สหสมพนธ(Correlation Coefficient) ท �งของ Pearson และ Spearman และ คา t-test เปนตน 1.3) ความตรงตามโครงสราง (Construct Validity) หมายถงความสามารถของแบบสอบถามท/สามารถวดไดตรงตามโครงสรางหรอทฤษฎ ซ/งมกจะมในแบบวดทางจตวทยาและแบบวดสตปญญา สถตท/ใชวดความเท/ยงตรงตามโครงสรางมหลายวธ เชน การวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) การตรวจสอบในเชงเหตผล เปนตน

2. ความเท�ยง (Reliability) หมายถง เคร/องมอท/มความคงเสนคงวา น /นคอ เคร/องมอท/สรางข�นใหผลการวดท/แนนอนคงท/จะวดก/คร �งผลจะไดเหมอนเดม สถตท/ใชในการหาคาความเท/ยงมหลายวธแตนยมใชกนคอ คาสมประสทธ �แอลฟาของ คอนบารช (Conbach’s Alpha Coefficient: α coefficient) ซ/งจะใชสาหรบขอมลท/มการแบงระดบการวดแบบประมาณคา (Rating Scale)

ข Wนท� 6 ปรบปรงแบบสอบถามใหสมบรณ ทมงานจะตองทาการแกไขขอบกพรองท/ไดจากผลการวเคราะหคณภาพของแบบสอบถาม และตรวจสอบความถกตองของถอยคาหรอสานวน เพ/อใหแบบสอบถามมความสมบรณและมคณภาพ ผตอบอานเขาใจไดตรงประเดนท/ผวจยตองการ ซ/งจะทาใหผลงานวจยเปนท/นาเช/อถอย/งข�น

ข Wนท� 7 จดพมพแบบสอบถาม จดพมพแบบสอบถามท/ไดปรบปรงเรยบรอยแลวเพ/อนาไปใชจรงในการเกบรวบรวมขอมลกบกลมเปาหมาย โดยจานวนท/จดพมพควรไมนอยกวาจานวนเปาหมายท/ตองการเกบรวบรวมขอมล และควรมการพมพสารองไวในกรณท/แบบสอบถามเสยหรอสญหายหรอผตอบไมตอบกลบ แนวทางในการจดพมพแบบสอบถามมดงน�

• การพมพแบงหนาใหสะดวกตอการเปดอานและตอบ • เวนท/วางสาหรบคาถามปลายเปดไวเพยงพอ • พมพอกษรขนาดใหญชดเจน • ใชสและลกษณะกระดาษท/เอ�อตอการอาน

ขอดของการใชแบบสอบถามมดงน� คอ

• ถากลมตวอยางมขนาดใหญ วธการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม จะเปนวธการท/สะดวกและประหยดกวาวธอ/น • ผตอบมเวลาตอบมากกวาวธการอ/น • ไมจาเปนตองฝกอบรมพนกงานเกบขอมลมากเหมอนกบวธการสมภาษณหรอวธการสงเกต • ไมเกดความลาเอยงอนเน/องมาจากการสมภาษณหรอการสงเกต เพราะผตอบเปนผตอบขอมลเอง • สามารถสงแบบสอบถามใหผตอบทางไปรษณยได • ประหยดคาใชจายในการเกบขอมล



ขอจากดของการใชแบบสอบถาม มดงน�คอ

• ในกรณท/สงแบบสอบถามใหผตอบทางไปรษณย มกจะไดแบบสอบถามกลบคนมานอย และตองเสยเวลาในการตดตาม อาจทาใหระยะเวลาการเกบขอมลลาชากวาท/กาหนดไว

• จะไดขอมลจากดเฉพาะท/จาเปนจรงๆ เทาน �น เพราะการเกบขอมลโดยวธการใชแบบสอบถามจะตองมคาถามจานวนนอยขอท/สดเทาท/จะเปนไปได

• การสงแบบสอบถามไปทางไปรษณย หนวยตวอยางอาจไมไดเปนผตอบแบบสอบถามเองกได ทาใหคาตอบท/ไดมความคลาดเคล/อนไมตรงกบความจรง

• ถาผตอบไมเขาใจคาถามหรอเขาใจคาถามผด หรอไมตอบคาถามบางขอ หรอไมไตรตรองใหรอบคอบกอนท/จะตอบคาถาม กจะทาใหขอมลมความคลาดเคล/อนได โดยท/ผวจยไมสามารถยอนกลบไปสอบถามหนวยตวอยางน �นไดอก

• ผท/ตอบแบบสอบถามกลบคนมาทางไปรษณย อาจเปนกลมท/มลกษณะแตกตางจากกลมผท/ไมตอบแบบสอบถามกลบคนมา ดงน �นขอมลท/นามาวเคราะหจะมความลาเอยงอนเน/องมาจากกลมตวอยางได



2-7 แผนผงสาเหตและผล (Cause-and-effect diagram) หรอ Value Driver Diagram แผนผงสาเหตและผลเปนแผนผงท/แสดงถงความสมพนธระหวางปญหา (Problem) กบสาเหตท �งหมดท/เปนไปไดท/อาจกอใหเกดปญหาน �น (Possible Cause) เราอาจคนเคยกบแผนผงสาเหตและผล ในช/อของ "ผงกางปลา (Fish Bone Diagram)" เน/องจากหนาตาแผนภมมลกษณะคลายปลาท/เหลอแตกาง หรอหลายๆ คนอาจร จกในช/อของแผนผงอชกาวา (Ishikawa Diagram) ซ/งไดรบการพฒนาคร �งแรกเม/อป ค.ศ. 1943 โดย ศาสตราจารยคาโอร อชกาวา แหงมหาวทยาลยโตเกยว ข �นตอนการสรางแผนผงสาเหตและผลหรอผงกางปลา ส/งสาคญในการสรางแผนผง คอ ตองทาเปนทม เปนกลม โดยใชข �นตอน 6 ข �นตอนดงตอไปน� 1. กาหนดประโยคปญหาท/หวปลา 2. กาหนดกลมปจจยท/จะทาใหเกดปญหาน �นๆ 3. ระดมสมองเพ/อหาสาเหตในแตละปจจย 4. หาสาเหตหลกของปญหา 5. จดลาดบความสาคญของสาเหต 6. ใชแนวทางการปรบปรงท/จาเปน การกาหนดหวขอปญหาควรกาหนดใหชดเจนและมความเปนไปได ซ/งหากกาหนดประโยคปญหาน�ไมชดเจนต �งแตแรกแลว จะทาใหใชเวลามากในการคนหา สาเหต และจะใชเวลานานในการทาผงกางปลา ผงกางปลาประกอบดวยสวนตางๆ ดงตอไปน�

1. สวนปญหาหรอผลลพธ (Problem or Effect) ซ/งจะแสดงอยท/หวปลา 2. สวนสาเหต (Causes) จะสามารถแยกยอยออกไดเปน

• ปจจย (Factors) ท/สงผลกระทบตอปญหา (หวปลา) • สาเหตหลก • สาเหตยอย

ซ/งสาเหตของปญหา จะเขยนไวในกางปลาแตละกาง กางยอยเปนสาเหตของกางรองและกางรองเปนสาเหตของกางหลก เปนตน ตามรป



หลกการเบ�องตนของแผนภมกางปลา คอการใสช/อของปญหาท/ตองการวเคราะหลงทางดานขวาสดหรอซายสดของแผนภม โดยมเสนหลกตามแนวยาวของกระดกสนหลง จากน �นใสช/อของปญหายอย ซ/งเปนสาเหตของปญหาหลก 3 - 6 หวขอ โดยลากเปนเสนกางปลา (sub-bone) ทามมเฉยงจากเสนหลก เสนกางปลาแตละเสนใหใสช/อของส/งท/ทาใหเกดปญหาน �นข�นมา ระดบของปญหาสามารถแบงยอยลงไปไดอก ถาปญหาน �นยงมสาเหตท/เปนองคประกอบยอยลงไปอก โดยท /วไปมกจะมการแบงระดบของสาเหตยอยลงไปมากท/สด 4 – 5 ระดบ เม/อมขอมลในแผนภมท/สมบรณแลว จะทาใหมองเหนภาพขององคประกอบท �งหมด ท/จะเปนสาเหตของปญหาท/เกดข�น ขอด • ไมตองเสยเวลาแยกความคดตางๆ ท/กระจดกระจายของแตละสมาชก แผนภมกางปลาจะชวยรวบรวมความคดของ

สมาชกในทม • ทาใหทราบสาเหตหลก และสาเหตยอยของปญหา ทาใหทราบสาเหตท/แทจรงของปญหา ซ/งทาใหเราสามารถ

แกปญหาไดถกวธ ขอจากด • ความคดไมอสระเน/องจากมแผนภมกางปลาเปนตวกาหนดซ/งความคดของสมาชกในทมจะมารวมอยท/แผนภมกางปลา • ตองอาศยผท/มความสามารถสง จงจะสามารถใชแผนภมกางปลาในการระดมความคด



2-8 กรอบผลกระทบและโอกาสท�จะเกดความเส�ยง (Consequence / Probability Matrix) การกาหนดกรอบผลกระทบและโอกาสท�จะเกดความเส�ยง ผลกระทบแบงออกเปน 5 ดาน คอ การเงน (Financial) กระบวนการธรกจและการปฏบตการ (Business Process and Operation) ช/อเสยงองคกร (Image and Reputation) ลกคา/คคา (Suppliers and Customers) บคลากร (People) โดยมหลกเกณฑการกาหนดผลกระทบแตละดาน ผลกระทบดานการเงน (Financial Impact) หมายถง ผลกระทบอนเกดจากปจจยความเส/ยงตางๆ แลวทาใหองคกรตองสญเสยเงนโดยตรง หรอสญเสยโอกาสท/จะไดรบผลประโยชนท/คานวณเปนตวเงน โดยท/การสญเสยโอกาส ไมไดเปนการสญเสยทางการเงนโดยตรงท/เกดข�นในทางบญช แตการสญเสยโอกาสน�จะเกดข�นในกรณท/มความเส/ยงหรอเหตการณบางอยางเกดข�นและทาใหรายไดหรอกาไรท/ควรจะไดรบจากการดาเนนงานตามแผนงานปกตน �น ไมเปนไปตามเปาหมายท/ไดวางไว โดยมลคาการสญเสยโอกาสน�หาไดจาก รายไดหรอกาไรตามเปาหมาย หกลบดวยรายไดหรอกาไรท/คาดวาจะไดรบเม/อเกดความเส/ยงข�นในการดาเนนงาน เชน กรณท/โรงแยกกาซธรรมชาต ปตท. ท �ง 3 แหง หยดผลตกะทนหน ทาใหสญเสยโอกาสท/ ปตท. จะมกาไรจากกจกรรมน �นตามปรมาณผลผลตท/ควรจะไดจากช /วโมงท/หยดผลต คณ กาไรตอหนวย นอกจากน� ผลกระทบดานการเงนยงรวมถงผลกระทบท/มตอสภาพคลองทางการเงนของ ปตท. และหนวยธรกจดวย เน/องจากความเส/ยงท/เกดข�นอาจไมไดกระทบกบผลกาไรของ ปตท. โดยตรง แตอาจมผลตอสภาพคลองซ/ง ปตท. กตองมคาใชจายเกดข�นในการชดเชยสภาพคลองท/ขาดไป ระดบ หลกเกณฑการวด 4 รนแรงมาก • สญเสยการเงนโดยตรงหรอสญเสยโอกาส มากกวา 5% ของกาไรสทธของ ปตท. จากตวเลข

ประมาณการในปน �น • สญเสยรายไดมากกวา 0.5% ของรายไดของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น • มผลกระทบกบสภาพคลองของหนวยธรกจอยางรนแรง • ผลตอบแทนการลงทนนอยกวา WACC (Weighted Average Cost of Capital)

3 รนแรง • สญเสยการเงนโดยตรงหรอสญเสยโอกาส มากกวา 2.5% แตไมเกน 5% ของกาไรสทธของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น

• สญเสยรายไดมากกวา 0.25% แตไมเกน 0.5% ของรายไดของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น

• มผลกระทบกบสภาพคลองของหนวยธรกจอยางมนยสาคญ • ผลตอบแทนการลงทนไมนอยกวา WACC แตนอยกวา (Hurdle Rate ‟3)

2 ปานกลาง • สญเสยการเงนโดยตรงหรอสญเสยโอกาส มากกวา 1.25% แตไมเกน 2.5% ของกาไรสทธของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น

• สญเสยรายไดมากกวา 0.125% แตไมเกน 0.25% ของรายไดของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น

• มผลกระทบกบสภาพคลองของหนวยธรกจบาง แตไมรนแรง • ผลตอบแทนการลงทนไมนอยกวา (Hurdle Rate ‟3) แตนอยกวา Hurdle Rate



ระดบ หลกเกณฑการวด 1 นอย • สญเสยการเงนโดยตรงหรอสญเสยโอกาส นอยกวา 1.25% ของกาไรสทธของ ปตท. จากตวเลข

ประมาณการในปน �น • สญเสยรายไดนอยกวา 0.125% ของรายไดของ ปตท. จากตวเลขประมาณการในปน �น • ไมมผลกระทบกบสภาพคลองของหนวยธรกจ • ผลตอบแทนการลงทนไมนอยกวา Hurdle Rate

ท/มา: คมอการบรหารความเส/ยงองคกรป 2554 ผลกระทบดานกระบวนการธรกจและการปฏบตการ (Business Process and Operation) หมายถง ผลกระทบ อนเกดกบกระบวนการดาเนนงานภายในองคกรซ/งรวมไปถงใชปจจยนาเขา (Input) เชน คน เงน ทน และแปรรปปจจยเหลาน �นใหเปนปจจยนาออก (Output) คอ สนคาและบรการ ระดบ หลกเกณฑการวด 4 รนแรงมาก • มผลกระทบตอกระบวนงานอยางรนแรงมาก เชน

o ระบบทอประธาน (ทอในทะเล 2 เสนและทอกาซ ฯ จากพมา) เกดความเสยหาย/หยดชะงก ไมสามารถสงกาซธรรมชาตได

o โรงแยกกาซ ฯ สญเสยโอกาสในการผลต/หยดผลตกะทนหนตอเน/อง เปนเวลามากกวา 85 ช /วโมง

o ระบบคอมพวเตอรท/รองรบกระบวนงานหลกเก/ยวกบการตลาด/การเงนหยดชะงก o ทรพยสนเสยหายมาก และตองหยดการผลตท �งหมด

• เปาหมายคลาดเคล/อนไปมากกวา 12 เดอน • ไมสามารถบรรลถงวตถประสงคของแผนงาน/โครงการท/เปนกลยทธหลกของ ปตท.

3 รนแรง • มผลกระทบตอกระบวนงานอยางรนแรง เชน o ระบบทอยอยบนบกเกดความเสยหาย/หยดชะงก ไมสามารถสงกาซธรรมชาตได o โรงแยกกาซฯ สญเสยโอกาสในการผลต/หยดผลตกะทนหนตอเน/อง เปนเวลา 17-85 ช /วโมง o ระบบคอมพวเตอรท/รองรบกระบวนงานหลกเก/ยวกบการจดซ�อ/จดหา การซอมบารง

เงนเดอน ระบบ mail หรอระบบท/สนบสนนกระบวนงานหลกหยดชะงก o ทรพยสนเสยหายมาก และตองหยดการผลตในบางสวน

• เปาหมายคลาดเคล/อนไปประมาณ 6-12 เดอน • มผลกระทบตอแผนงาน/โครงการท/เปนกลยทธหลกของ ปตท. อยางรนแรง

2 ปานกลาง • มผลกระทบตอกระบวนงานปานกลาง เชน o อปกรณในระบบทอสงกาซธรรมชาตเสยหาย/หยดชะงกเปนบางสวน o โรงแยกกาซฯ สญเสยโอกาสในการผลต/หยดผลตกะทนหนตอเน/อง เปนเวลา 3-16 ช /วโมง o ระบบคอมพวเตอรท/รองรบงาน ESS (Employee Self Service) หยดชะงก o ทรพยสนเสยหายปานกลาง และสามารถดาเนนการผลตตอไปได

• เปาหมายคลาดเคล/อนไปประมาณ 3-6 เดอน



ระดบ หลกเกณฑการวด • มผลกระทบปานกลางตอแผนงาน/โครงการท/เปนกลยทธหลกของ ปตท.

1 นอย • มผลกระทบตอกระบวนงานบาง เชน o โรงแยกกาซ ฯ สญเสยโอกาสในการผลต/หยดผลตกะทนหนตอเน/อง เปนเวลา 2 ช /วโมง o ระบบคอมพวเตอรท/รองรบงานหนงสอเวยน งานสารบรรณ งานขอมลการวจยหยดชะงก o ทรพยสนเสยหายนอยมาก หรอไมเสยหายเลย

• เปาหมายคลาดเคล/อนไปประมาณ 1-3 เดอน • มผลกระทบบางตอแผนงาน/โครงการท/เปนกลยทธหลกของ ปตท.

ท/มา: คมอการบรหารความเส/ยงองคกรป 2554

ผลกระทบดานช�อเสยงองคกร (Image and Reputation) หมายถง ผลกระทบท/ทาให ปตท.ตองสญเสยภาพพจน โดยผลกระทบ ดงกลาวอาจทาใหเกดการเผยแพรโดยชองทางการส/อความตางๆ เชน การประทวงจากชมชนจากสาธารณะการแสดงความเหนโจมต ปตท. การเขยนบทความวจารณ เปนตน นอกจากน� ดานช/อเสยงองคกรยงหมายรวมถงผลกระทบดานอ/นๆ ซ/งไดแก ผลกระทบท/มตอความจงรกภกดตอตราสนคาของ ปตท. (Brand Image) ซ/งโดยปกตแลวสถาบนวจยฯ ของ ปตท. จะเปนผทาการศกษา/วจย ในเร/องดงกลาว ผลกระทบท/มตอสภาวะแวดลอมและผลกระทบท/มตอความเช/อม /นของนกลงทนท/มตอ ปตท. ระดบ หลกเกณฑการวด 4 รนแรงมาก • กระทบช/อเสยงและภาพพจนของ ปตท.อยางรนแรง เชน การพวพนคาน�ามนเถ/อน การเกด

อบตเหตในระบบทอสงกาซธรรมชาต การบรหารงานไมโปรงใส ผบรหารระดบสงทจรต • ทาใหเกดการตอตานอยางรนแรงจากสาธารณะ เชน การประทวงจากชมชน • มผลกระทบตอส/งแวดลอมในระดบภมภาคหรอระดบโลก ไมสามารถฟ�นฟไดหรอฟ�นฟไดแตตองใช

เวลานานมาก เชน นามนหรอสารเคมหกลนจนเกดผลตอเน/องในวงกวางหรอในพ�นท/ Sensitive area

• มผลกระทบรนแรงตอชมชนเปนบรเวณกวาง หรอหนวยงานของรฐตองเขาดาเนนการแกไข • หน ปตท. ถกข�นเคร/องหมาย SP (Suspension) • นกลงทนรายใหญ / กองทน / สถาบน ขายหน ปตท. เปนจานวนมากอยางตอเน/อง • Brand Image Score นอยกวา 3.00

3 รนแรง • กระทบช/อเสยงและภาพพจนของ ปตท. อยางมาก เชน การขายนามนปลอมปน • ทาใหเกดความไมพอใจอยางมากจากสาธารณะ เชน การแสดงความเหนคดคานผานส/อตางๆ • มผลกระทบตอส/งแวดลอมในระดบทองถ/น ใชเวลาในการฟ�นฟนานแตสามารถกลบสสภาพเดมได

ในท/สด เชน นามนหรอสารเคมหกลนร /วไหลภายนอกพ�นท/ในระหวางการขนสง และทาใหเกดผลตอเน/อง

• มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน และตองใชเวลาในการแกไข • หน ปตท. ถกข�นเคร/องหมาย H (Trading Halt) • นกลงทนรายใหญ / กองทน / สถาบน ขายหน ปตท. อยางตอเน/อง



ระดบ หลกเกณฑการวด • Brand Image Score นอยกวา 3.50

2 ปานกลาง • กระทบช/อเสยงและภาพพจนของ ปตท. ปานกลาง เชน พนกงานทจรต • ทาใหเกดความไมพอใจจากสาธารณะ เชน การเขยนบทความวจารณ • มผลกระทบตอส/งแวดลอมปานกลาง ตองใชเวลาในการฟ�นฟ เชน นามนหรอสารเคมหกลนร /วไหล

ภายนอกพ�นท/ แตไมเกดผลตอเน/อง • มผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน และแกไขไดในระยะเวลาส �น • หน ปตท. ถกข�นเคร/องหมาย NP (Notice Pending) • นกลงทนรายใหญ / กองทน / สถาบน ซ�อหน ปตท. เพยงเลกนอย • Brand Image Score นอยกวา 4.00

1 นอย • กระทบช/อเสยงและภาพพจนของ ปตท. นอย • มผลกระทบตอส/งแวดลอมนอย สามารถฟ�นฟไดอยางรวดเรว เชน นามนหรอสารเคมหกลนร /วไหล

ภายในพ�นท/ ซ/งอาจทาใหนาท�งมคณภาพเกนมาตรฐาน • ไมมผลกระทบตอชมชนรอบโรงงาน หรอมผลกระทบเลกนอย • นกลงทนรายใหญ/กองทน/สถาบน ไมสนใจซ�อหน ปตท.


ผลกระทบดานลกคา/คคา (Suppliers and Customers) หมายถง ผลกระทบท/เปนเหตให ปตท. ตองสญเสยจานวน ลกคาหรอปรมาณการจาหนาย การจดสงสนคาและบรการใหแกลกคาไมเปนไปตามเปาหมาย การรบสนคาหรอวตถดบท/ใชในการผลตไมทนตามกาหนดการผลต การชาระเงนคาสนคาไมตรงตามเวลา และผลกระทบอ/นๆ ท/ทาใหความพงพอใจของลกคา/คคาท/มตอ ปตท. ลดลง ระดบ หลกเกณฑการวด 4 รนแรงมาก • สญเสยลกคา/คคารายใหญ (ช �นด)

• ปรมาณการซ�อขายรายผลตภณฑลดลงมากกวา 20% • ทาใหเกดลกคาท/ไมสามารถชาระคาสนคา • ทาใหเกดคคาท/ไมสามารถสงมอบสนคาหรอบรการ • ปตท. ไมสามารถสงมอบสนคาได ทาใหธรกจของลกคาหยดชะงก • Customer Satisfaction Score นอยกวา 3.00

3 รนแรง • สญเสยลกคา/คคารายยอย (ช �นด) • ปรมาณการซ�อขายรายผลตภณฑลดลงประมาณ 10-20 % • ทาใหเกดลกคาท/สามารถชาระคาสนคาไดเพยงบางสวน • ทาใหเกดคคาท/สามารถสงมอบสนคาหรอบรการไดเพยงบางสวน • Customer Satisfaction Score นอยกวา 3.50



ระดบ หลกเกณฑการวด 2 ปานกลาง • ลกคา/คคารายใหญ (ช �นด) ไมพอใจ

• ปรมาณการซ�อขายรายผลตภณฑลดลงประมาณ 5-10 % • ทาใหเกดลกคาท/ไมสามารถชาระคาสนคาไดตามกาหนด • ทาใหเกดคคาท/ไมสามารถสงมอบสนคาหรอบรการไดตามกาหนด • Customer Satisfaction Score นอยกวา 4.00

1 นอย • ลกคา/คคารายยอย (ช �นด) ไมพอใจ • ปรมาณการซ�อขายรายผลตภณฑลดลงนอยกวา 5% • ทาใหเกดลกคาท/ตองใชความพยายาม จงจะชาระคาสนคาไดตามกาหนด • ทาใหเกดคคาท/ตองใชความพยายามจงจะสงมอบสนคาหรอบรการไดตามกาหนด


ผลกระทบดานบคลากร (People) หมายถง ผลกระทบท/เปนเหตให ปตท.ตองสญเสยบคลากรในการปฏบตงานอนมสาเหตมาจากการปฏบตงานและสาเหตจากความพงพอใจของพนกงานตอองคกร หรอ กอใหเกดการชมนม ประทวงนดหยดงาน และผลกระทบอ/นๆ ท/ทาใหความพงพอใจของพนกงานท/มตอองคกรลดลง รวมไปถงผลกระทบท/มตอการพฒนาความร ความสามารถ และทกษะของพนกงานดวย ระดบ หลกเกณฑการวด 4 รนแรงมาก • ทพลภาพหรอเสยชวตจากการปฏบตงาน

• บคลากรในระดบผจดการฝายข�นไปหรอบคลากรท/ผลประเมนการปฏบตงานอยในระดบดข�นไปออกจากองคกรเปนจานวนมาก

• ไมสามารถสรรหา / คดเลอกผบรหารและพนกงานเพ/อปฏบตงานท/สนบสนนใหกลยทธหลกขององคกรบรรลตามวตถประสงค

• เกดการนดหยดงาน • Employee Engagement Score นอยกวา 3.50 • ระบบขอมลทรพยากรบคคลมความผดพลาดในเร/องสาคญท/สงผลกระทบตอเปาหมายในระดบ

องคกร 3 รนแรง • มการบาดเจบหรอเจบปวยรนแรงจากการปฏบตงาน

• บคลากรในระดบผจดการฝายข�นไปหรอบคลากรท/ผลประเมนการปฏบตงานอยในระดบดข�นไปออกจากองคกรหลายคน

• ไมสามารถสรรหา / คดเลอกผบรหารและพนกงานเพ/อปฏบตงานท/สนบสนนใหกลยทธหลกของหนวยธรกจบรรลตามวตถประสงค

• เกดการประทวง • Employee Engagement Score นอยกวา 4.00 • ระบบขอมลทรพยากรบคคลมความผดพลาดในเร/องสาคญท/สงผลกระทบตอเปาหมายในระดบ

หนวยธรกจ



ระดบ หลกเกณฑการวด 2 ปานกลาง • มการบาดเจบท/ตองไดรบการรกษาทางการแพทยจากการปฏบตงาน

• ทาใหเกดการเสยขวญและกาลงใจในการทางานอยางกวางขวาง • ไมสามารถสรรหา / คดเลอกผบรหารและพนกงานเพ/อปฏบตงานท/สนบสนนใหกลยทธหลกของ

หนวยงานระดบฝายบรรลตามวตถประสงค • Employee Engagement Score นอยกวา 4.50 • ระบบขอมลทรพยากรบคคลมความผดพลาดในเร/องสาคญท/สงผลกระทบตอเปาหมายในระดบฝาย

งาน 1 นอย • มการบาดเจบเลกนอยในระดบปฐมพยาบาลจากการปฏบตงาน

• ทาใหเกดการเสยขวญและกาลงใจในการทางานในระยะส �น • ไมสามารถสรรหา / คดเลอกผบรหารและพนกงานเพ/อปฏบตงานท/สนบสนนใหกลยทธหลกของ

หนวยงานระดบ Function บรรลตามวตถประสงค • ระบบขอมลทรพยากรบคคลมความผดพลาดในเร/องสาคญท/สงผลกระทบตอเปาหมายในระดบ

Function ท/มา: คมอการบรหารความเส/ยงองคกรป 2554

การวดโอกาสท/อาจเกดข�นดาเนนการโดยพจารณาวา เหตการณท/อาจเกดข�นอนเน/องมาจากปจจยเส/ยงแตละรายการ มโอกาสเกดข�นมากนอยเพยงใดเม/อเปรยบเทยบกบหลกเกณฑท/กาหนดในตารางการวดโอกาสท/อาจเกดข�น หากเหนวาตรงกบหลกเกณฑใด ใหใชตวเลขดานหนาแสดงระดบความเปนไปไดของเหตการณน �น

ระดบ หลกเกณฑการวด 4 Likely นาจะเกดในปน� / มโอกาสเกด > 20% / เคยเกดข�นบอยคร �งมากในชวงเวลาท/ผานมา 3 Possible อาจจะเกดข�น / มโอกาสเกด 10-20% / เคยเกดข�นหลายคร �งในชวงเวลาท/ผานมา 2 Unlikely อาจจะเกดข�นโดยข�นอยกบปจจย / มโอกาสเกด 5-10% / เคยเกดข�นบางคร �งในชวงเวลาท/ผานมา 1 Rare ไมนาเกดในปน� / มโอกาสเกด < 5% / แทบไมเกดข�นเลยในชวงเวลาท/ผานมา ตารางท� 1: ตารางการวดระดบโอกาสท�จะเกด ท/มา: คมอการบรหารความเส/ยงองคกรป 2554 ระดบความเส/ยง แบงเปน 4 ระดบคอ E (Extreme) – สงมาก H (High) – สง M (Medium) – ปานกลาง L (Low) – ต/า



โดยพจารณาจากโอกาสเกดและผลกระทบ เชน ความเส/ยงน �นมโอกาสเกดเกอบจะแนนอนและผลกระทบรนแรงมากระดบความเส/ยงคอ E1 หรอหากความเส/ยงน �นมโอกาสเกดสงผลกระทบรนแรง ระดบความเส/ยงคอ E6 เปนตน



ระดบความเส�ยง ผลลพธ ความหมาย สงมาก E1-E6 ความเส/ยงสงมากยอมรบไมไดเพราะมผลกระทบตอองคกร ตองกาหนดมาตรการ

บรหารจดการและดาเนนการอยางเรงดวนเพ/อลดระดบความเส/ยง สง H7-H10 ความเส/ยงสงยอมรบไมไดเพราะมผลกระทบตอองคกรตองกาหนดมาตรการบรหาร

จดการเพ/อลดระดบความเส/ยง ปานกลาง M11-M13 ความเส/ยงท/ยอมรบไดแตตองมมาตรการดแล แกไข ปองกน เพ/อลดความสญเสย ต�า L14-L16 ความเส/ยงท/ยอมรบไดมผลกระทบตอองคกรเพยงเลกนอย ท/มา: คมอการบรหารความเส/ยงองคกรป 2554



2-9 แผนผงกลมความคด (Affinity Diagram) แผนผงกลมความคด (Affinity Diagram) เปนเคร/องมอท/มประสทธภาพในการระดมและรวบรวมความคดท/กระจดกระจายของคนท/เปนสมาชกในกลมมาจดเรยงใหเปนหมวดหม หรอกลมตามลกษณะท/มความเก/ยวของซ/งกนและกน หรอมความหมายท/คลายคลงกน เพ/อท/จะไดนากลมความคดเหลาน �นไปใชประโยชนตอไป แผนผงกลมความคดน�จะประกอบดวยกลองส/เหล/ยมจานวนมากท/ภายในจะเขยนขอมล ท/ไดมาจากการระดมความคดของสมาชก ซ/งกลองส/เหล/ยม 1 กลอง จะมขอมลเพยง 1 ขอมล โดยกลองขอมลเหลาน �นจะถกนามาจดเรยงไวเปนกลมตามขอมลท/มความหมายใกลเคยงกน หรอคลายคลงกน แลวตกรอบส/เหล/ยมลอมรอบกลมขอมลเหลาน �น พรอมกบการเขยนช/อหวขอใหม ซ/งจะเรยกวา ขอมลเช/อมโยง โดยใหมความหมายครอบคลมขอมลท �งหมดในกลมและเขาใจงาย ดงรป ซ/งขอมลท/ 1 และ 2 ไดมาจากความคดของสมาชกน /นเอง โดยในแผนผงกลมความคด 1 เร/องจะมกลองขอมลเช/อมโยงน�หลายอน และกลองขอมลเช/อมโยงแตละอนท/มความสมพนธกน จะถกนามาจดรวมกนและตกรอบส/เหล/ยมลอมรอบ

ข �นตอนการใช AFFINITY DIAGRAM

1. เลอกหวขอ (Select a topic) 2. รวมรวมขอมลเชงคาพด(verbal data)โดยการระดมความคด 3. ช�แจงขอมลท/ตองการรวบรวมใหทกคนเขาใจอยางชดเจน 4. เขยนขอมลแตละอนลงบนบตรขอมล (Data Card) 5. วางบตรขอมลท/บนทกแลวลงบนโตะเพ/อใหเหนท /วกน 6. จดขอมลท/สมพนธกน หรอ เช/อมโยง ใหอยในกลมเดยวกน 7. รวมลกษณะขอมลของกลมน �น ๆ แลวต �งช/อใหมใหครอบคลมขอมลในกลมน �นท �งหมด 8. ทาบตรใหมข�นมาเพ/อใชแทนกลมบตรเกาโดยใชช/อท/ต �งข�นมาใหม บตรใหม น�เรยกวา บตรเช/อมโยง (Affinity

Card)



ขอด • จะชวยใหสามารถนาความคดของสมาชกในกลมท/มเปนจานวนมากและกระจดกระจาย มาจดใหเปนหมวดหม

และเขยนใหเปนลายลกษณอกษร • ชวยใหเกดพฒนาการ มสวนรวมในการแสดงความคดเหน ซ/งจะสงผลใหเกดความคดใหมๆ ท/หลากหลาย และ

อาจเกดความคดท/แหวกแนว (Breakthrough) ท/จะนาไปสการแกไขปญหาตางๆ ท/มประสทธภาพได • ทาใหสามารถขดปญหาข�นมา โดยการกล /นกรองขอมลท/เปนคาพดท/ได จากสถานการณอนยงเหยง และ จดแยก

ออกเปนกลมตามธรรมชาตของ ปญหา • เปดทางใหปจจยสาคญของปญหาถกเจาะไดอยางแมนยา และแนใจไดวา ทกคนท/เก/ยวของมองเหนปญหาอยาง

ชดเจน โดยการรวมความคดเหนของสมาชกทกคนในกลมเขาดวยกน จงทาให ยกระดบการรบรของทกคนและกระตนใหกลมลงมอทา



2-10 การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ (Business Impact Analysis: BIA) การวเคราะหผลกระทบทางธรกจ (Business Continuity Analysis: BIA) ถอเปนข �นตอนหลกท/สาคญของการพฒนาแผน BCP ขององคกร เน/องจากผลลพธท/ไดจากการทา BIA จะทาใหทราบวาในปจจบน องคกรมกจกรรมกระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการใดท/ควรพจารณาจดทาแผนความตอเน/องทางธรกจในลาดบถดไป ตลอดจนชวงเวลาการหยดชะงกท/ยอมรบไดสงสด และระยะเวลาเปาหมายในการฟ�นคนสภาพ เพ/อใหการสงมอบผลตภณฑ บรการ กจกรรม หรอกระบวนการท/สาคญกลบสสภาวะปกตภายหลงเกดอบตการณ เปนไปตามระยะเวลาและเปาหมายท/กาหนด

แนวทางการดาเนนงาน

1) ระบกจกรรมหรอกระบวนการท/สาคญในแตละผลตภณฑ หรอบรการซ/งกจกรรมหรอกระบวนการท/สาคญท/ระบในแตละผลตภณฑอาจจะเก/ยวของกบหลายหนวยงานภายในกลม ปตท.รวมถงกระบวนการท/เปนกระบวนการสนบสนนกระบวนการหลกหรอผลตภณฑหลกอยางเปนสาระสาคญ นอกจากน�ควรจะมการระบถงระดบการดาเนนงานต/าสดของแตละกจกรรมไวดวย

2) ระบผเปนเจาของ หรอผรบผดชอบของกจกรรมหรอกระบวนการน �นๆ 3) ระบช/อบคลากรท/สามารถใหรายละเอยดในแตละกจกรรมหรอกระบวนการ 4) ระบระบบสารสนเทศ และระบบสารสนเทศท/เก/ยวของกบแตละกจกรรมหรอกระบวนการ รวมไปถงประเภท และ

ลกษณะของขอมลท/ใชควบคกบระบบดงกลาว 5) ระบขอกฎหมาย/ ระเบยบ/ ขอบงคบ หรอขอจากด/ขอกาหนดอ/น ๆ ท/เก/ยวของกบกจกรรมน �นๆ 6) กาหนดประเภทของผลกระทบท/จะนามาพจารณาในการวเคราะหผลกระทบทางธรกจหากเกดการหยดชะงกจาก

อบตการณ รวมถงระดบความรนแรงตามเกณฑในดานตางๆ ของผลกระทบแตละประเภท 7) กาหนดชวงเวลาการหยดชะงกท/ยอมรบไดสงสด (MTPD) และระยะเวลาเปาหมายในการฟ�นคนสภาพ (RTO) ของ

แตละกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ โดยคาดงกลาวตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหารความเส/ยง / คณะกรรมการบรหารความตอเน/องทางธรกจ ซ/งจะทาหนาท/เปนผตดสนใจในการกาหนดชวงเวลาการหยดชะงกท/ยอมรบไดสงสดและระยะเวลาเปาหมายในการฟ�นคนสภาพในกรณท/ผบรหารมความเหนไมตรงกน

8) กาหนดระดบการดาเนนงานต/าสดของแตละกจกรรม (Minimum Level) ไวเพ/อใหมความชดเจนในการกอบกผลตภณฑหรอกระบวนการกลบมาโดยเรวท/สด โดยระดบการดาเนนงานต/าสดของกจกรรมน �นๆ สามารถพจารณาไดจากระดบท/ต/าท/สดท/เม/อกจกรรมน �นกลบมาแลวไมกอใหเกดผลกระทบหรอเกดผลกระทบท/องคกรยอมรบได เชน ระดบต/าสดของกจกรรม คดเปนรอยละ 50 ของกลมคาท �งหมดในภาวะปกต หรอรอยละ 50 ของบคลากรบคลการท/ปฏบตงานท �งหมดในภาวะปกต เปนตน ท �งน�ระยะเวลาเปาหมายในการฟ�นคนสภาพ ใหกลบมา ณ ระดบการดาเนนงานต/าสดของแตละกจกรรมจะตองไมมากไปกวาระยะเวลาสงสดท/ใชในการเร/มฟ�นคนกลบมาของกจกรรม

9) กาหนดคาระยะเวลาเปาหมายในการกคนขอมล (RPO) หรอระยะเวลาท/องคกรยอมรบไดในการกคนระบบในกรณท/เกดเหตฉกเฉนข�น เชน หากตามนโยบายของการบรหารจดการระบบสารสนเทศขององคกรมการกาหนดคา RPO ไวท/ 2 ช /วโมง และใหมการทาสารอง (Backup) ระบบไว ณ เวลา 13.00 น. ตอมาเกดเหตวกฤตกบระบบเวลา 14.50 น. หากองคกรสามารถกคนขอมลไดถงเวลา 13.00 น. กจะถอวาสามารถบรหารจดการอยในเวลาท/กาหนดไวตาม RPO คอ ขอมลสญหายไมเกน 2 ช /วโมงได เปนตน



10) ประเมนผลกระทบทางธรกจจากการหยดชะงกของกจกรรม กระบวนงาน ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ โดยพจารณาความเปล/ยนแปลงของผลกระทบเม/อเวลาผานไป เชนพจารณาผลกระทบเม/อเวลาผานไป 4 ช /วโมง 8 ช /วโมง 24 ช /วโมง หรอ 48 ช /วโมง เปนตน ท �งน�ชวงระยะเวลาดงกลาว สามารถกาหนดข�นเพ/อพจารณาไดเองตามความเหมาะสมขององคกร

11) จดกลมกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ ตามลาดบความสาคญ หรอลาดบความตอเน/องของการพ�นคนสภาพของแตละกจกรรมในการฟ�นคนกลบมาสระดบปกต จากผลการวเคราะหผลกระทบทางธรกจ โดยจะครอบคลมท �งผลกระทบท/เปนตวเงนและไมใชตวเงน โดยจะลาดบจากมลคาความเสยหายดานตวเงนกอน แลวจงจดลาดบความเสยหายดานท/ไมใชตวเงน

12) กาหนดส/งท/เก/ยวของท �งหมดท/มผลตอกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ รวมถง ผสงมอบและผรบจาง (Outsource) ในกรณท/ผสงมอบและผรบจางมผลตอกจกรรมหลก กระบวนการหลก ผลตภณฑหลก หรอบรการหลกท/สาคญขององคกร

13) วเคราะหและกาหนดความตองการทรพยากรในดานตางๆ ท/ตองใชในการฟ�นคนกลบมาของแตละกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ ซ/งเปนการระบความตองการข �นต/าของทรพยากรท/จาเปนตอการดาเนนธรกจเพ/อใหสามารถบรรลระยะเวลาในการกคนกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ ความตองการดานทรพยากรถกแบงออกเปนหลายประเภท และถกนามาใชวเคราะหเปรยบเทยบกบระยะเวลาเพ/อแสดงใหเหนความตองการดานทรพยากรในประเภทตางๆ ตามเง/อนเวลาของการหยดชะงก อยางไรกตาม ทรพยากรและการใหบรการตางๆ จะถกปรบแตงตามความเหมาะสมของกจกรรม กระบวนการ ผลตภณฑ หรอบรการท/สาคญ



ตวอยางแบบฟอรมสาหรบการวเคราะหผลกระทบทางธรกจ

Impact Legend High Medium Low

Process Name 0-4 Hrs 4-24 Hrs 24-48 Hrs 2-5 days 1 - 2 weeks < 1 Month Direct Purchases

Tendering Vendor Master Data Vendor Compliance & Monitoring

Unit Overview: Procurement Direct Purchases

Direct Purchases' is the process at Council A which allows the originator of the purchase request to purchase items and make contracts for works through direct order if their values are not exceeding Currency XXX,XXX per purchase and it has been approved by the originator’s direct report and the Finance Manager.

Tendering Tendering' is the process at Council A which allows the originator, with written approval of the Tendering Committee or Sub Tendering Committee, to make contracts by direct order if the value of any such contract is between Currency XXX,XXX up to Currency XXX,XXX for Sub Tendering Committee or exceeding Currency XXX,XXX for the tendering committee.

Vendor Master Data

Vendor Master Data' is the process at Council A which is concerned with maintaining and updating the master data of vendors with whom Council A deals, for: • Easy and sufficient access • Information about the vendors • Vendor performance • Vendor status.

Vendor Compliance & Monitoring

Vendor Compliance and Monitoring' is the process at Council A concerned with: • Monitoring vendors consistently to ensure their compliance with agreements • Monitoring the quality of work, responsiveness, time lines, deliverables and service levels provided by the vendors • Highlighting and escalating (if necessary) any non-performance by the vendor.



Business Dependencies

Process Name Dependency Input Department Name

Dependency Input Process Name Dependency Description Dependency Frequency

Direct Purchases All Departments Receival of Purchase Request(s) Requests for direct purchases still need to be approved by the Procurement Department. As such, the requests are sent from the requesting department(s) to the Procurement Department for approval. Direct Purchase requests are sent by the department on a need-basis, and can be submitted any time during the year.

Continuously

Tendering All Departments Receiving of Tender(s) The tendering process involves approvals by the Procurement Department. As such, the requests are sent from the requesting department(s) to the Procurement Department for approval. The tendering process can be initiated on a need-basis (no specific time throughout the year).

Continuously

Vendor Master Data None NA NA NA

Vendor Compliance & Monitoring

All Departments Delivery Acceptance The department(s) who initially requested a product or a service from a vendor, need to complete an approved Delivery Acceptance Form upon delivery of the product or service by the vendor and send it to the Procurement Department.

Continuously

Minimum Operating Requirements (Cumulative)

Outage Time People PC’s Blackberries Printer Other

0 – 4 hrs 0 0 0 0 • Scanner • Fax Machine

4 – 24 hrs 1 1 1 1

24 – 48 hrs 1 1 1 1

2 – 5 days 1 1 1 1

1 – 2 weeks 3 3 3 2

< 1 month 8 8 8 4



2-11 การวเคราะหสถานการณ (Scenario Analysis) การวเคราะหสถานการณ (Scenario Analysis) เปนกระบวนการของการวเคราะหเหตการณในอนาคตท/เปนไปไดโดยพจารณาจากผลลพธท/เปนทางเลอก (สถานการณ) ดงน �นการวเคราะหสถานการณซ/งเปนวธการหลกของการประมาณการไมไดพยายามท/จะแสดงภาพหน/งท/แนนอนของอนาคต แตเปนการพฒนาในหลายทางเลอกอยางมหลกการ การวเคราะหสถานการณเปนการวเคราะหขอมลท/มอยในปจจบนท �งภายใน และภายนอก ซ/งคลายการวเคราะห SWOT แตไมจาเปนตองบอกวา ประเดนน �นเปนจดออน จดแขง โอกาส หรอภาวะคกคาม แตถอวา เปนเพยงปจจยท/อาจกอใหเกดการเปล/ยนแปลงในอนาคตได ซ/งอาจเรยกวา Change factors หรอ Driving Force และจากปจจยเหลาน� ใหจนตนาการภาพในอนาคต ท �ง Possible Worst และ Possible Best กระบวนการในการจดทา Scenario-Based Analysis

1. กาหนดวตถประสงคของการวางแผนท/ครอบคลมสถานการณ การกาหนดวตถประสงคเปนจดเร/มตนท/สาคญย/งของการจดทา Scenario-Based Analysis เพ/อท/จะไดเขาใจขอบเขตและการมงเนนไดอยางอยางชดเจน เชน

- การพจารณา กรอบเวลาในอนาคตท/ควรจะเปนของสถานการณ - การแจกแจงขอบเขตของสถานการณ - การระบหนวยงาน ผลตภณฑ บรการ หรอโครงการท/เก/ยวของกบสถานการณ - การคนหาขอจากดท/หลกเล/ยงไมได

2. ระบและประเมนประเดนหลกๆ เปนการสารวจและคนหาโอกาส และภยคกคาม/อปสรรคท/จะเกดข�นไดกบการดาเนนกจการเพ/อนาไปสการสรางสถานการณในข �นตอนตอไป โดยปกตการจะระบหรอประเดนหลกๆ ไดจะมาจากการสมภาษณการจดกลมแสดงความคดเหนเพ/อรบฟงและเลอกประเดนไปกาหนดสถานการณ

3. สรางสถานการณ (Build Scenarios) เปนการใชวธระดมความคดเหนในการคนหาตวขบเคล/อนความเปล/ยนแปลงท/อาจจะมาจากความเส/ยงดานตางๆ เชน ภยคกคามตามธรรมชาต ภยคกคามทางเทคนค หรอภยคคามท/มนษยเปนผสรางข�น

4. สรางทางเลอก (Option) ท/เปนไปไดในการวางแผนหรอมาตรการรองรบ ข �นตอนน�เปนการใชสถานการณไประดมสมองเพ/อแสวงหาทางออก หรอทางเลอกท/จะพฒนาเปนแผนงานเพ/อรองรบความเส/ยง หรอความไมแนนอน ไดตอไป และกาหนดแผนงานหลกท/สามารถใชไดในทกๆ Scenarios

5. คดกรองทางเลอกท/บรรจอยในแผน เม/อมกาหนดแผนงานหลกแลว ข �นตอนตอมา คอ การคดกรองทางเลอกในการดาเนนการ และหาขอสรปวาแผนหรอมาตรการรองรบท �งหมด ควรมอะไรบาง



ขอด • สรางสญญาณเตอนภย เก/ยวกบความเส/ยงและโอกาส • สนบสนนการตดสนใจเชงวตถประสงคท/มการรกษาความสมดลระหวางความเส/ยงและผลตอบแทนของแตละ

ทางเลอกท/เปนไปไดทกทางเลอก เพ/อหาทางเลอกท/ดท/สดแกหนวยงาน • เปนแหลงท/มาของความคดทางธรกจในเชงนวตกรรม • เพ/มความสามารถในการทาทายกบส/งท/อาจจะออกนอกสมมตฐานท/ใชอยเปนประจา • สรางภาษากลางใหมในการใชเพ/อถกเถยงเชงยทธศาสตร ท/จะชวยตรวจจบมมมองท/อาจจะแตกตางกนในการ

ดาเนนธรกจ



2-12 การวเคราะหหวงโซคณคา (Value Chain Analysis) การวเคราะหหวงโซคณคา หมายถงกจกรรมท/สรางสรรคตอเน/องเหมอนลกโซ เพ/อมอบคณคาท �งหมดใหผบรโภค โดย แตละกจกรรมมสวนชวยใหเกด Value Added เปนชวงๆ นบต �งแตการนาเขาวตถดบ การผลต การจดจาหนาย จนถงการนาสนคาไปถงมอผบรโภค โดยดวา Customer value เกดจาก 3 แหลง

1. กจกรรมท/ทาให Product มความแตกตาง 2. กจกรรมท/ทาใหตนทนลดต/าลง Lower cost 3. กจกรรมสามารถตอบสนองความตองการไดอยางรวดเรว Quickly

โดยสามารถแบงกจกรรมออกเปน 2 ประเภท ดงน�

1. กจกรรมหลก (Primary Activity) เปนงานท/หนาท/ตามสายงาน Line Function เก/ยวของกบการผลต และบรการโดยตรง รวมถงการตลาด การขนสง และบรการหลงการขาย

2. กจกรรมสนบสนน (Support Activity) เปนงานท/ทาหนาท/ใหการสนบสนนชวยเหลอกจกรรมหลกของบรษทท �งหมด (Staff Function)

ขอด • ทาใหทราบวาหนวยธรกจควรจะเนนหนกหรอใหความสาคญ ไปยงกระบวนการทางธรกจท/สาคญอะไรบาง(ทาให

จดสรรงบประมาณ กาลงคน ทรพยากรใหเพยงพอและเหมาะสม) • ทาใหเขาใจสภาวการณ ส/งแวดลอมท/เปล/ยนแปลง และสามารถปรบแนวทางการดาเนนงานใหสอดคลองเหตการณท/

อาจเกดข�น หรอแนวทางในการหลบเล/ยงภยคกคามท/จะมตอหนวยธรกจในอนาคต • ชวยในการตดสนใจของผบรหารของหนวยธรกจใหสอดคลองและไปในทศทางเดยวกน • ชวยใหเกดการกาหนดกจกรรมลวงหนาในการรบมอ ตอบโตตอสถานการณท/เปล/ยนแปลง ซ/งสงผลกระทบตอการ

ดาเนนงาน



บรษทท/มการวางแผนระยะยาวสวนใหญ ใชกลยทธเชงรก Strategic offensive เพ/อเปนผนา ในส/งใหม การรจกฉกฉวย โอกาส เพ/อความไดเปรยบคแขงขน รจกใชประโยชนทางการตลาด



2-13 แผนผงความเส�ยง (Risk Map) / Risk Profile แผนผงความเส/ยงเปนเคร/องมอท/สรางข�นเองภายในองคกรอยางหน/ง เพ/อใชในการวางระบบบรหารความเส/ยงท /วท �งองคกร (Enterprise Risk Management: ERM) ใหเกดประสทธผล อกท �งยงเปนแผนภาพแสดงความสมพนธของปจจยเส/ยงและผลกระทบท �งในเชงปรมาณและเชงคณภาพท/สงผลเช/อมโยงกนตอเปาหมายของหนวยงานตางๆ ภายในองคกร แผนผงความเส/ยง สามารถชวยในการจดทาแผนการบรหารความเส/ยงใหมประสทธภาพมากข�นและครอบคลมถงปจจยเส/ยงตางๆ ครบถวน ดวยการใชแนวคดของการความเส/ยงบนมาตรฐานเดยวกนเปนฐาน เพ/อลดความเส/ยงท/จะมผลกระทบตอการดาเนนงานไมบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกร



Risk Profile เปนกลม (Set) ของความเส/ยง ท/แสดงใหเหนถงความเส/ยงตางๆ ท/อาจสงผลกระทบตอเปาหมายของหนวยงานตางๆ โดยจะมขอมลท/บงบอกลกษณะของความเส/ยง ประเภทของความเส/ยง ผลกระทบท/อาจเกดข�นจากความเส/ยงน �น ตลอดจนขอมลตางๆ ท/เก/ยวของกบความเส/ยงน �น กระบวนการของการพฒนา Risk Profile อาจจะดาเนนการไดตามข �นตอนดงน�

1) ข �นตอนท/ 1 ระบรายละเอยดของกระบวนการหรอกจกรรมท/จะตองดาเนนการ ตามลาดบเพ/อใหได Risk Profile 2) ข �นตอนท/ 2 กาหนดผลกระทบทางการเงนท/ปรากฏในงบการเงน หรอสถานะทางการเงนของกจการเพ/อใชในการ

คนหาและระบเกณฑความเส/ยงท/ยอมรบได 3) ข �นตอนท/ 3 คนหาและระบความเส/ยงท/เปนไปไดท �งหมดเพ/อเปนประเดนความเส/ยง 4) ข �นตอนท/ 4 กาหนดสาเหตของความเส/ยงท/เปนไปไดของแตละประเดนความเส/ยง 5) ข �นตอนท/ 5 กาหนดผลกระทบของประเดนความเส/ยงแตละประเดน 6) ข �นตอนท/ 6 กาหนดโอกาสจะเกดหรอความเปนไดในการท/จะเกดประเดนความเส/ยงแตละประเดน 7) ข �นตอนท/ 7 กาหนดระดบของความเส/ยง (Risk Rating) ดวยการพจารณาท �ง ผลกระทบและโอกาสจะเกดของ

ประเดนความเส/ยงแตละประเดน 8) ข �นตอนท/ 8 ระบการควบคมหรอวธการบรรเทาความเส/ยงท/ม 9) ข �นตอนท/ 9 พจารณาประสทธผลของการควบคมท/ม 10) ข �นตอนท/ 10 คนหาขอมล สถต หรอประสบการณท/มอยเพ/อแสดงการเคล/อนท/ของความเส/ยง หลงจากการ

ควบคม 11) ข �นตอนท/ 11 การทบทวนและระบระดบความเส/ยงใหม หลงจากใชระบบการควบคมหรอมาตรการบรรเทาความ

เส/ยงแลว 12) ข �นตอนท/ 12 พจารณาวา ความเส/ยงท/หลงเหลอมลกษณะและรายละเอยดอยางไร 13) ข �นตอนท/ 13 ระบวาความเส/ยงท/หลงเหลออยในเกณฑท/ยอมไดหรอไม 14) ข �นตอนท/ 14 กาหนดแนวทางการตดสนใจดานการบรหารความเส/ยงเพ/มเตม

ขอดของแผนผงความเส/ยงและ Risk Profile • เปนการลดความเส/ยงท/อาจจะยงไมรบร หรอปจจยความไมแนนอน หรอปจจยท/คาดไมถงท/มผลอยางมนยสาคญตอ

การบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายขององคกร • เปนเสมอนธงท/จะสรางหรอปรบเปล/ยนแผนงาน ระบบสญญาณเตอนภยหรอระบบเฝาระวงในระยะตอไป เพ/อเปน

วธการในการจดการความเส/ยง • เปนการดงบคลากรทกฝายงานมามสวนรวมในกระบวนการวางแผนบรหารความเส/ยงระดบองคกร



2-14 Value-at-Risk (VaR) Value-at-Risk (VaR) เปนวธการวเคราะหความเส/ยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) เพ/อเพ/ม Reliability ในการหาคาความเส/ยง ณ เวลาและสถานการณหน/งโดยสมพนธกบคาความเช/อม /นในระดบตางๆ เพ/อประกอบการตดสนใจในการบรหารจดการความเส/ยงไดดย/งข�น การคานวณ VaR ของ ปตท. และบรษทในกลมโดยวธ Monte Carlo Simulation ทาใหทราบมลคาความสญเสยสงสดของผลประกอบการท/จะเบ/ยงเบนไปจากคาเปาหมายท/ระดบความเช/อม /นตางๆ ตามระยะเวลาท/พจารณา ปตท. นา Value at Risk (VaR) มาใชในการประเมนความเส/ยงท/มผลกระทบตอกาไรสทธของกลม ปตท. อยางตอเน/อง โดยการเปล/ยนแปลงปจจยดานราคาน�ามนดบ ราคาปโตรเคม คาการกล /น อตราแลกเปล/ยนเงนบาท และปรมาณการผลตของ ปตท.สผ. โรงแยกกาซธรรมชาต รวมท �งกลมธรกจปโตรเคมและการกล /น เพ/อวเคราะหการกระจายตวของกาไรสทธของกลม ปตท. ในลกษณะ Probability distribution ผลลพธของรปแบบการกระจายตว (Distribution) ของกาไร ซ/งจะแสดงใหเหนถงชวงกาไรเปาหมายน �นมความเปนไปไดท/จะเกดต �งแตคาต/าสดจนถงคาสงสดท/เทาไร และมความนาจะเปน (Probability) ของชวงกาไรแตละคาเปนอยางไร จากน �นนา Distribution ของกาไรดงกลาว มาพจารณาประกอบการตดสนใจกาหนดเปาหมายกาไรขององคกรวาควรจะมแนวโนมไปทางดานใด ซ/งการกาหนดเปาหมายดงกลาวจะสะทอนใหเหนถงระดบความเส/ยงท/องคกรยอมรบได (Risk Appetite) หรอกลาวในทานองกลบกนคอ การกาหนดเปาหมายดงกลาวควรท/จะสอดคลองกบระดบความเส/ยงท/องคกรยอมรบได ในกรณท/ความเส/ยงท/องคกรเผชญสงเกนกวาระดบความเส/ยงท/องคกรยอมรบได องคกรตองจดทาแผนบรหารจดการความเส/ยงเพ/อใหระดบความเส/ยงลดลงจนอยในระดบท/ยอมรบได โดยเคร/องมอ Value at Risk จะชวยในการประเมนความเส/ยงกอนและหลงการบรหารจดการ นอกจากน �นยงใชรวมกบการพยากรณปจจยเส/ยงท/สงผลกระทบตอผลประกอบการ เพ/อปรบปรงแผนการบรหารความเส/ยงใหมประสทธภาพมากย/งข�น ขอด

1) ใชวดความเส/ยงอนเน/องมาจากการเปล/ยนแปลงของราคาหลกทรพยในตลาด เชน ราคาหน อตราดอกเบ�ย อตราแลกเปล/ยน เปนตน

2) มการคานงถงผลของการกระจายความเส/ยง 3) สามารถใชวดความเส/ยงของหลกทรพยไดหลากหลาย



2-15 ตนไมการตดสนใจ (Decision tree) เทคนคท/ใชในการอธบายการทางานของ Process อกวธหน/งท/สามารถทาความเขาใจไดโดยงาย คอ “การตดสนใจแบบตนไม (Decision Tree)” Decision Tree คอ แผนภาพท/ใชในการอธบายการทางานของ Process ท/มเง/อนไขการตดสนใจแสดงอยในรปของโหนด (Nodes) เช/อมตอกบเง/อนไขการตดสนใจอกเง/อนไขหน/งดวยเสนตรง โดยเสนทางการตดสนใจในแตละเง/อนไขจะส�นสดลงท/กจกรรมซ/งแสดงอยในรปวงร สวนประกอบของการตดสนใจแบบตนไม 1. Decision Points เปนจดของเง/อนไขการตดสนใจ ซ/งจะแสดงอยในรปของโหนด (Nodes) 2. Actions เปนการกระทาท/อยภายใตจดเง/อนไขการตดสนใจ ซ/งจะแสดงอยในรปวงร (Ovals) โดยเช/อมตอกบ Nodes

ดวยเสนตรง ข �นตอนการสรางการตดสนใจแบบตนไม การสรางการตดสนใจแบบตนไม เร/มตนการแสดงเง/อนไขการตดสนใจแตละเง/อนไขดวยโหนด แตละโหนดจะมหมายเลขกากบ โดยแสดงคาอธบายโหนดเง/อนไขไวตางหาก (Legends) และโหนดแรกจะเรยกวา “Root Nodes” คาท/เปนไปไดของเง/อนไขจะแตกแขนงออกไปเปนเสนตรงตามจานวนคาท/เปนไปได โดยท/แตละโหนดจะตองมคาท/เปนไปไดอยางนอยท/สด 2 คา และส�นสดลงท/การกระทาท/เกดข�นตามเง/อนไขและคาท/เปนไปได ซ/งการกระทาน �นแสดงไวในรปวงร ตามข �นตอนดงน�

1. ระบปญหา 2. รางโครงสรางการวเคราะหแบบก/งกานสาขา 3. ระบความนาจะเปนของแตละทางเลอก 4. ประเมนผลตอบแทนท/คาดหวงของแตละทางเลอก 5. วเคราะหผลตอบแทนท/คาดวาจะไดรบ ดวยการคานวณยอนหลงไปจากทางขวาสดของก/งกานมาทางซายสด

Decision tree เปนแผนผงท/แสดงความสมพนธ ระหวางเง/อนไขและลาดบการกระทา ต �งแตเง/อนไขแรกจนถงเง/อนไขสดทาย



เร/มจากจากรากของตนไมจะอยทางซายมอของแผนผง ซ/งเปนจดต �งตนของลาดบการตดสนใจ สวนก/งกานสาขาของตนไมจะเปนเง/อนไขของระบบ ปลายสดของก/งกานสาขา จะเปนการตดสนใจหรอเลอกปฏบตงานตามเง/อนไข

เสนตรง แสดงถง ทางเลอกหรอสภาวการณท/เกดข�น

ส/เหล/ยม แสดงถง จดท/ตองมการตดสนใจ เสนตรงหลงส/เหล/ยมหมายถงทางเลอกท/ใชตดสนใจ

วงกลม แสดงถง จดท/ระบวามสภาวการณตางๆเกดข�น เสนตรงหลงวงกลมหมายถงสภาวการณท/ เกดข�น



2-16 การวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ (SWOT Analysis) การวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ (SWOT Analysis) เปนเคร/องมอในการประเมนสถานการณ สาหรบองคกร หรอโครงการ ซ/งชวยผบรหารกาหนดจดแขงและจดออนจากสภาพแวดลอมภายใน โอกาสและอปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอก ตลอดจนผลกระทบท/มศกยภาพจากปจจยเหลาน�ตอการทางานขององคกร

• S มาจาก Strengths หมายถง จดเดนหรอจดแขง ซ/งเปนผลมาจากปจจยภายใน เปนขอดท/เกดจากสภาพแวดลอมภายในองคกร

• W มาจาก Weaknesses หมายถง จดดอยหรอจดออน ซ/งเปนผลมาจากปจจยภายใน เปนปญหาหรอขอบกพรองท/เกดจากสภาพแวดลอมภายในตางๆ ขององคกร ซ/งจะตองหาวธในการแกปญหาน �น

• O มาจาก Opportunities หมายถง โอกาส ซ/งเกดจากปจจยภายนอก เปนผลจากการท/สภาพแวดลอมภายนอกองคกรเอ�อประโยชนหรอสงเสรมการดาเนนงานขององคกร โอกาสแตกตางจากจดแขงตรงท/โอกาสน �นเปนผลมาจากสภาพแวดลอมภายนอก แตจดแขงน �นเปนผลมาจากสภาพแวดลอมภายใน

• T มาจาก Threats หมายถง อปสรรค ซ/งเกดจากปจจยภายนอก เปนขอจากดท/เกดจากสภาพแวดลอมภายนอก ซ/งธรกจจาเปนตองปรบกลยทธใหสอดคลองและพยายามขจดอปสรรคตางๆ ท/เกดข�นใหไดจรง

ข �นตอน / วธการดาเนนการทา SWOT Analysis การวเคราะห SWOT จะครอบคลมขอบเขตของปจจยท/กวาง ดวยการระบจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคขององคกร ทาใหมขอมลในการกาหนดทศทางหรอเปาหมายท/จะถกสรางข�นมาบนจดแขงขององคกร และแสวงหาประโยชนจากโอกาสทางสภาพแวดลอม และสามารถ กาหนดกลยทธท/มงเอาชนะอปสรรคทางสภาพแวดลอมหรอลดจดออนขององคกรใหมนอยท/สดได ภายใตการวเคราะห SWOT น �น จะตองวเคราะหท �งสภาพแวดลอมภายในและภายนอก องคกร โดยมข �นตอนดงน�

1. การประเมนสภาพแวดลอมภายในองคกร จะเก/ยวกบการวเคราะหและพจารณาทรพยากรและความสามารถภายในองคกร ทกๆ ดาน เพ/อท/จะระบจดแขงและจดออนขององคกรแหลงท/มาเบ�องตนของขอมลเพ/อการประเมนสภาพแวดลอมภายใน คอระบบขอมลเพ/อ การบรหารท/ครอบคลมทกดาน ท �งในดานโครงสราง ระบบ ระเบยบ วธปฎบตงาน บรรยากาศในการทางานและทรพยากรในการบรหาร - จดแขงขององคกร (S-Strengths) เปนการวเคราะหปจจยภายในจากมมมองของผท/อยภายในองคกรน �นเองวาปจจยใดภายในองคกรท/เปนขอไดเปรยบหรอจดเดนขององคกรท/องคกรควรนามาใชในการพฒนาองคกรได และควรดารงไวเพ/อการ เสรมสรางความเขมแขงขององคกร - จดออนขององคกร (W-Weanesses) เปนการวเคราะห ปจจยภายในจากมมมองของผท/อยภายในจากมมมองของผท/อยภายในองคกรน �นๆ เองวาปจจยภายในองคกรท/เปนจดดอย ขอเสยเปรยบขององคกรท/ควรปรบปรงใหดข �นหรอขจดใหหมดไป อนจะเปนประโยชนตอองคกร

2. การประเมนสภาพแวดลอมภายนอก โดยสามารถคนหาโอกาสและอปสรรคทางการดาเนนงานขององคกรท/ไดรบผลกระทบจากสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจท/เก/ยวกบการดาเนนงานขององคกร - โอกาสทางสภาพแวดลอม (O-Opportunities) เปนการวเคราะหวาปจจยภายนอกองคกร ปจจยใดท/สามารถสงผล กระทบประโยชน ท �งทางตรงและทางออมตอการดาเนนการขององคกรในระดบมหภาค และองคกรสามารถนาขอดเหลาน�มาเสรมสรางให หนวยงานเขมแขงข�นได - อปสรรคทางสภาพแวดลอม (T-Threats) เปนการวเคราะหวาปจจยภายนอกองคกรปจจยใดท/สามารถสงผล กระทบในระดบมหภาคในทางท/จะกอใหเกดความเสยหายท �งทางตรง



และทางออม ซ/งองคกรจาตองหลกเล/ยง หรอปรบสภาพองคกรใหม ความแขงแกรงพรอมท/จะเผชญแรงกระทบดงกลาวได

3. ระบสถานการณจากการประเมนสภาพแวดลอม เม/อไดขอมลเก/ยวกบ จดแขง-จดออน โอกาส-อปสรรค จากการวเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอกดวยการประเมนสภาพ แวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกแลว ใหนาจดแขง-จดออนภายในมาเปรยบเทยบกบ โอกาส-อปสรรค จากภายนอกเพ/อดวาองคกร กาลงเผชญสถานการณเชนใดและภายใตสถานการณเชนน �น องคกรควรจะทาอยางไร

ขอด

• เปนการวเคราะหสภาพแวดลอมตาง ๆ ท �งภายนอกและภายในองคกร ซ/งปจจยเหลาน�แตละอยางจะชวยใหเขาใจไดวามอทธพลตอผลการดาเนนงานขององคกรอยางไร จดแขงขององคกรจะเปนความสามารถภายในท/ถกใชประโยชนเพ/อการบรรลเปาหมาย ในขณะท/จดออนขององคกรจะเปนคณลกษณะภายใน ท/อาจจะทาลายผลการดาเนนงาน โอกาสทางสภาพแวดลอมจะเปนสถานการณท/ใหโอกาสเพ/อการบรรลเปาหมายองคกรในทางกลบกนอปสรรคทางสภาพแวดลอมจะเปนสถานการณท/ขดขวางการบรรลเปาหมายขององคกร ผลจากการวเคราะห SWOT น�จะใชเปนแนวทางในการกาหนดวสยทศน การกาหนดกลยทธ เพ/อใหองคกรเกดการพฒนาไปในทางท/เหมาะสม

• ถกนามาใชอยางแพรหลายในการวเคราะหสถานการณตางๆ ทางธรกจและการบรหารเชงกลยทธ เน/องจากเปนเทคนคท/เขาใจงาย ไมซบซอน ใหความสะดวกเปนอยางมากสาหรบผท/นา SWOT มาใช และสามารถนาไปประยกตใชในสถานการณดานตางๆ มากมาย เชน การตดสนใจเลอกเม/อมทางเลอกหลายๆ ทาง การกาหนดความสาคญกอนหลงของเหตการณ การบรหารความเปล/ยนแปลงท/ตองการใหเกดข�น การวเคราะหและแกปญหาในการดาเนนการ การวเคราะหโครงการเร/มใหม การเพ/มประสทธภาพการทางานใหสงข�น การสรางกระบวนการเรยนรใหม

ขอเสย

• โอกาสผดพลาดเกดจากคณภาพของขอมลท/นามาใชวเคราะห ทกษะ ประสบการณ และความเขาใจในความรพ�นฐานของเทคนค SWOT ของผวเคราะห

• ตองทบทวน SWOT เปนระยะๆ เพ/อตรวจสอบสภาพวา เหตการณและปจจยตางๆ ท/นามาใชเปนขอมลพ�นฐาน ยงเหมอนเดมหรอมการเปล/ยนแปลงไปแลวหรอไม



2-17 การวเคราะหตนทนและผลประโยชน (Cost/benefit analysis) การวเคราะหตนทนและผลประโยชน (Cost Benefit Analysis) เปนเทคนคสาหรบการคนหาตนทนและผลประโยชนท/คดคาออกมาเปนตวเงน (Monetary social cost and benefit) ของโครงการลงทนในชวงเวลาในเวลาหน/งท/กาหนดให การนาแนวคดเพ/อประเมนความคมคาดวยการเปรยบเทยบตนทนและผลประโยชนท/ไดรบ (Cost – Benefit) ถอวาเปนเทคนคการวเคราะหแนวทางหน/งท/จะสามารถใชในการประเมนผลของการตดสนใจของการดาเนนโครงการไดวามการบรหารจดการความเส/ยง ท/จะม /นใจในความคมคาของโครงการท/ดาเนนการในแตละป แนวคดหลกของการเปรยบเทยบตนทนและผลประโยชนท/ไดรบ (Cost Benefit Analysis : CBA) การประเมนท �งตนทนและผลประโยชนหรอผลลพธของการดาเนนแผนงาน/โครงการออกมาในรปของตวเงน เพ/อใหเหนวาโครงการน �นๆ ไดกอใหเกดผลประโยชนเทาใด และใชตนทนในการดาเนนโครงการไปเทาใด อนจะใชประกอบการตดสนใจหรอประเมนผลวามความคมคาในการดาเนนงานตามโครงการน �น ๆ หรอไม ข �นตอนท/สาคญในการประยกตใชแนวคด Cost Benefit Analysis ประกอบดวย

1. คานวณผลประโยชนจากการดาเนนโครงการ ท �งประโยชนท/มองเหนได หรอประโยชนทางตรง และประโยชนท/มองไมเหน หรอประโยชนทางออม

2. คานวณตนทนท/เกดข�น โดยประกอบดวยตนทนท/มองเหนไดหรอ หรอตนทนทางตรง และตนทนท/มองไมเหน หรอตนทนทางออม

3. การคดลดโดยคานงถงมลคาทางการเงนของประโยชนท/คดลดตามเวลาในอนาคต เปนการพจารณาการลดลงของมลคาของตนทนและผลประโยชนท/สะสมตามเวลา ซ/งแมวาจะคดเปนตวเงนเทากนกตาม แตเม/อคดลดดวยเวลาแลวตคากลบมาเปนมลคาปจจบนจะมมลคาลดลงแตกตางกน โดยใชหลกความจรงวาทกคนยอมตองการไดรบประโยชนในปจจบนมากกวาจะไดรบในอนาคต มลคาของผลประโยชนในอนาคตจะลดลงไปเร/อยๆ หากระยะเวลาย/งนานออกไปมากข�น ทาใหเกดการคดลดมลคาในอนาคต

4. การเปรยบเทยบประโยชนท/คาดวาจะเกดข�นกบตนทน เปนการระบวาหลงจากนาเอาตนทนไปหกออกจากผลประโยชนแลว อตราผลตอบแทนทางสงคมสทธมคาเปนบวก หรอ มคาเปนลบ หากมคาของผลตอบแทนทางสงคมเปนบวก กคอวาโครงการท/ประเมนมความคมคา

5. การเปรยบเทยบผลตอบแทนของการลงทนระหวางโครงการ ในการพจารณาอาจจะมโครงการท/สามารถเลอกดาเนนการ เพ/อใหบรรลผลประโยชนทางสงคมท/ใกลเคยงกน ในกรณเชนน�ผท/จะพจารณาเลอกโครงการท/มตนทนต/ากวา หรอมผลตอบแทนจากการลงทนท/แสดงวาคมคามากท/สด

ขอด การวเคราะหตนทนและผลตอบแทนทางการเงน โดยการคานวณหา Net Present Value จะเปนประโยชนเม/อหาคาตนทนและรายไดของโครงการไดอยางชดเจน และถาคาของ NPV ออกมาเปนบวก กแสดงวาโครงการดงกลาวสมควรท/จะลงทน หรอในกรณท/จะตองพจารณาเปรยบเทยบระหวางหลายๆ โครงการ โครงการท/มคา NPV สงสด เปนโครงการท/ควรจะไดรบการคดเลอกมากท/สด (ภายใตเกณฑผลตอบแทนทางการเงน) ทาใหงายตอการตดสนใจเพ/อการลงทนโครงการตางๆ



2-18 การวเคราะหความไวตอการเปล�ยนแปลง (Sensitivity Analysis) การวเคราะหความไวตอการเปล/ยนแปลง คอการศกษาความไวของปจจยตางๆ ของโครงการท/มตอปจจยหลก เชน ผลกาไรหรออกนยหน/งเปนการศกษาผลกระทบตอปจจยหลกท/เกดจากการเปล/ยนแปลงของปจจยตวแปรตางๆ ของโครงการ เชน อตราผลตอบแทนต/าสดท/กาหนดไวตอป (MARR) จากท/ประมาณการไวท/ 10% แตเปล/ยนไป +1% หรอ -1% ตอป คาเทยบเทาเงนปจจบนสทธ (PW) ของผลกาไรของโครงการจะเปนอยางไร ยงคมคาตอการลงทนหรอไม ถาตองการเปล/ยนแปลงคา MARR ดงกลาวทาใหคาเทยบเทาเงนปจจบนสทธของผลกาไรเปล/ยนแปลงไปมาก แสดงวาปจจย MARR มความไวสง ถาเปล/ยนแปลงนอยหรอไมเปล/ยนแปลงเลย แสดงวาปจจย MARR มความไวต/าหรอไมมความไวเลย นอกจากปจจยเร/อง MARR เรายงสามารถศกษาหาความไวของปจจยอ/นๆ ของโครงการ เชน รายได ตนทนดาเนนการ ตนทนผนแปร ตนทนแปรผนตอหนวย อายของโครงการ มลคาซากของทรพยสนในโครงการ และอ/นๆ ข �นตอนท/ใชสาหรบการวเคราะหความไวตอการเปล/ยนแปลง

1. พจารณาวาพารามเตอรใดท/เราสนใจและมผลตอการตดสนใจ 2. เลอกขอบเขตของการเปล/ยนแปลงคาของพารามเตอรเหลาน �น 3. เลอกวธการวด 4. คานวณหาผลลพธท/ไดจากการเปล/ยนแปลงของแตละพารามเตอร 5. แปรความจากการวเคราะหความไว โดยวธเขยนกราฟ ระหวางพารามเตอรกบคาท/วดได

ขอด การวเคราะหความไวตอการเปล/ยนแปลง ทาใหสามารถวเคราะหความเปล/ยนแปลงไปของคาตอบท/ดท/สดวามการเปล/ยนแปลงไปอยางไร เม/อเกดการเปล/ยนแปลงในเร/องตางๆ ไดแก การเปล/ยนแปลงในตนทนการดาเนนงาน การเปล/ยนแปลงในจานวนของทรพยากร เปนตน โดยไมจาเปนตองเร/มหาคาตอบใหม



2-19 แผนภมการเรยก (Call Tree) Call tree เปนเคร/องมอหน/งท/ชวยใหการตดตอส/อสาร หรอการแจงเตอนเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยมหลกการท/กาหนดใหบคคลใดบคคลหน/งเปนผโทรศพทตดตอกลมคนท/มการกาหนดสมาชกในกลมไวอยางแนนอน ซ/งโดยปกตจะเปนกลมคนท/มจานวนไมมาก และจะมการกาหนดระดบของการตดตอส/อสารในระดบรองลงไป เพ/อใหเกดความคลองตว และความรวดเรวในการตดตอส/อสารท/ทาใหสามารถกระจายไปยงกลมเปาหมายตางๆ ไดอยางรวดเรว ข �นตอนการใช Call Tree

1. จดทารายช/อขอมลการตดตอท/จะใชในการตดตอส/อสารผานทาง Call Tree 2. กาหนดกลมและสมาชกในกลมเปาหมายท/ตองทาการตดตอส/อสาร 3. กาหนดเคร/องมอท/จะใชในการตดตอส/อสาร เชน โทรศพท อเมล SMS เปนตน 4. กาหนดบทสนทนา (Message Script) ท/ใชในการตดตอส/อสาร 5. กาหนดระดบของการตดตอส/อสารในแตละกลม และจดทาเปนลกษณะของแผนภาพ Call Tree ดงรป



2-20 ผงงาน (Flowchart) / Busines Flow Diagram / EPC ผงงาน (Flowchart) / Busines Flow Diagram / EPC เปนเคร/องมอพ�นฐานอยางหน/งในการชวยการวเคราะหและออกระบบเปนแผนภาพแสดงข �นตอนและลาดบของกระบวนการทางานโดยการแยกปญหาออกเปนข �นตอน ทาใหงายตอการเขาใจ โฟวชารตมสญลกษณท/กาหนดไวเปนมาตรฐาน ควรเขยนจากบนลงลางและจากซายไปขวา ใชคาอธบายท/รดกม เรยงลาดบของแตละงานอยางถกตองต �งแตจดเร/มตนจนถงจดส�นสดของงาน สญลกษณท/ใชในการเขยนโฟวชารต มดงน�

Process

กระบวนการ Document

เอกสาร

Stored data

แหลงเกบขอมล Display

แสดงผลทางจอภาพ

Manual operation

กระบวนการทางานดวย

มอ

Subsystem

โปรแกรมยอย

Sort

จดเรยงลาดบ Decision

เง7อนไขตดสนใจ

Database

ฐานขอมล Merge

ผนวก

ขอดของผงงาน

• รและเขาใจไดงาย • งายและสะดวกตอการพจารณาถงลาดบข �นตอนในการทางาน • ตรวจสอบความถกตองของลาดบข �นตอนไดงาย • บารงรกษาหรอเปล/ยนแปลงไดงาย

ขอจากดของผงงาน

• ไมทราบความสาคญของแตละข �นตอน • ส�นเปลอง เพราะใชกระดาษและอปกรณมาก • ผงงานขนาดใหญ ปรบเปล/ยนแกไขทาไดยาก • ในผงงานจะบอกเพยงลาดบอยางไร และปฏบตงานอะไร



2-21 แบบจาลองสถานการณ (Simulation) แบบจาลองสถานการณ (Simulation) เปนแบบจาลองท/ใชการจาลองสถานการณเสมอนจรง เพ/อใชในการทดสอบและพจารณาความถกตองของแบบจาลอง เพ/อหาแนวทางในการปรบปรงแกไขใหมความสมบรณมากย/งข�น แบบจาลองสถานการณมกถกนามาใชในการทดสอบแผนความตอเน/องทางธรกจ เพ/อพจารณาหาจดออนหรอขอจากดของกระบวนการตอบสนองตออบตการณ การกอบกกระบวนการทางธรกจ การฟ�นฟทรพยากรดานตางๆ ท/สาคญ และการกลบมาดาเนนธรกจตามปกต ท/จะนาไปใชในการปรบปรงแผนความตอเน/องทางธรกจใหมความสมบรณมากย/งข�น ลกษณะหลกของแบบจาลองสถานการณ (Major Characteristics of Simulation)

1. ใชเลยนแบบการทางานของกระบวนการปฏบตงานจรงซ/งเปนการจาลองท/คอนขางสมบรณ 2. เปนเทคนคท/สามารถนามาใชกบการซกซอมการบรหารจดการความตอเน/องทางธรกจ 3. เปนแบบจาลองแบบพรรณนาหรอบรรยาย (Descriptive) 4. บอยคร �งทใชแกปญหาท/มความซบซอนมาก ๆ (very complex) และปญหาท/มความเส/ยงสง (risky problems)

วธการของการจาลองสถานการณ (Simulation Methodology) มข �นตอนการจาลองระบบสถานการณ ดงตอไปน�

1. กาหนดสถานการณ 2. สรางแบบจาลองเพ/อใชทดสอบสถานการณ 3. ทดสอบและพจารณาความถกตองของแบบจาลอง 4. วางแผนและออกแบบการทดสอบ 5. ทาการทดสอบ 6. ประเมนผลลพธท/ไดจากการทดสอบ 7. นาไปใชในการปรบปรงแกไข

ขอดของแบบจาลองสถานการณ

• ตามทฤษฎแลว จดเปนแบบจาลองท/ใชงานไดโดยตรงสามารถใชคาดการณอนาคตได • ใชทดสอบความกดกนดานเวลา (Time compression) • เปนแบบจาลองเชงพรรณนา (Descriptive) คอ สามารถบรรยายใหเหนรปรางได • สามารถใชแบบจาลองชนดน�ในการโตตอบกบผรวมทดสอบถงปญหารวมกนไดอยางใกลชด • แบบจาลองถกสรางมาจากมมมองของผดาเนนการท/มาจากมมมองของผบรหารได • สามารถจดการกบปญหาไดหลากหลายชนด • งายในการวดประสทธภาพและกาหนดทศทาง



ขอจากดของแบบจาลองสถานการณ • ไมสามารถรบประกนไดวา เปนแนวทางในการแกปญหาท/ดท/สด • ใชเวลาในการเตรยมการ • ตองอาศยความพรอมและความคนเคยของผทดสอบ



2-22 การส�อความ (Communications) การส/อความ (Communications) หมายถง การถายทอดขาวสาร ขอเทจจรง ความคดเหน ตลอดจนความรสกนกคด จากผสงไปยงผรบ หรอจากบคคลหน/งไปยงบคคลอ/นๆ ใหเกดความรสก ความเขาใจตรงกน เปนอนหน/งอนเดยวกน การส/อความมลกษณะเปนกระบวนการ โดยมองคประกอบสาคญ 4 ประการ คอ

1. ผสงสาร (Sender) คอผท/ส/อความหมายไปยงผรบ อาจเปนเพยง 1 คน หรอกลมคนกได ซ/งเปนผนาเร/องราวขาวสาร เพ/อสงไปยงผรบ โดยวธการใดวธการหน/ง

2. สาร (Message) คอ เน�อหาของสารหรอสาระของเร/องราวท/สงออกมา 3. ส/อหรอชองทาง (Channel) เปนตวท/ทาใหเน�อหาสาระ มรปรางลกษณะท/เหมาะสมกบการไปถงผรบสารได ใน

รปแบบตาง ๆ เชน ภาษาพด ภาษาเขยน รปภาพ ทาทาง สญลกษณ และเคร/องมอตาง ๆ เชน วทย โทรทศน หนงสอ เปนตน

4. ผรบหรอกลมเปาหมาย (Receiver) ไดแก ผรบขาวสารเร/องราวตางๆ จากผสง 5. ขอมลยอนกลบ ไดแก การแสดงกรยาตอบสนองของผรบตอขอมลขาวสารใหผสงรบร

การส/อความหมาย จาแนกเปน 3 ลกษณะ

1. วธการของการส/อความหมายวจนภาษา หมายถง การส/อความหมายโดยใชภาษาพดอวจนภาษา หมายถง การส/อความหมายโดยใชภาษากาย ภาษาเขยน และภาษามอการเหนหรอการใชจกษสมผส หมายถง การส/อความหมายโดยใชภาษาภาพ

2. รปแบบการส/อความหมายการส/อความหมายทางเดยว เชน การสอนโดยใชส/อทางไกลระบบออนไลนการส/อความหมายสองทาง เชน การคย MSN การคยโทรศพท การเรยนการสอนในช �นเรยน

3. ประเภทของการส/อความหมายการส/อความหมายในตนเอง เชน การเขยน การคนควา การอานหนงสอการส/อความหมายระหวางบคคล เชน การคยโทรศพท การคย MSNการส/อความหมายกบกลมชน เชน ครสอนนกเรยน การบรรยายของวทยากรกบผเขาอบรมการส/อความหมายกบมวลชน เชน การแถลงขาวทางวทย โทรทศนการเรยนรกบการส/อความหมายความรความเขาใจในทฤษฎและหลกการของการส/อความหมาย ท/ประกอบดวยผใหความร(ผสง) เน�อหาวชา(สาร) ผเรยน(ผรบ)

ข �นตอนการส/อความ ข Wนตอนท� 1 ข �นเลอกส/อ มแนวทางดงน�

1.1 ความสมพนธกบเน�อหาท/ตองการส/อความ โดยพจารณาจากความสอดคลองกบ จดประสงค และผรบสาร เวลา สถานท/และความนาสนใจ

1.2 ความสมพนธกบคณภาพทางเทคนค โดยคานงถงความทนสมย ตนทน และความปลอดภย 1.3 ความสมพนธกบผสงสาร โดยเนนในเร/อง ความรจก ทกษะ การใชความเขาใจส/อท/ใชเปนอยางด

ข Wนตอนท� 2 ข �นเตรยมการใชส/อการสอน

2.1 เตรยมผสงสาร (ผส /อความ) 2.2 เตรยมผรบส/อ



2.3 เตรยมสถานท/ 2.4 เตรยมส/อ

ข Wนตอนท� 3 ข �นการแสดงส/อ โดยดาเนนการในดาน

3.1 ใหผรบส/อมสวนรวม 3.2 ใชในเวลาท/เหมาะสม 3.3 สงเกตการณการตอบสนองของผเรยน

ข Wนตอนท� 4 ข �นตดตามผล

4.1 ผลสมฤทธ �ในการรบรของผรบส/อ 4.2 ผลการใชส/อ เพ/อปรบปรงและพฒนา

การออกแบบส/อ 1. ควรเปนการออกแบบท/เหมาะสมกบความมงหมายของการนาไปใช 2. ควรเปนการออกแบบท/มลกษณะงายตอการทาความเขาใจ การนาไปใชงานและกระบวนการผลต 3. ควรมสดสวนท/ดและเหมาะสมตามสภาพการใชงานของส/อ 4. ควรมความกลมกลนของสวนประกอบ ตลอดจนสอดคลองกบสภาพแวดลอมของการใชและการผลตส/อชนดน �น

ปจจยพ�นฐานของการออกแบบส/อการสอน ประเภทของส/อ

1. ส/อคอมพวเตอร – เปนการใชส/อคอมพวเตอรในการนาเสนอเน�อหาสาระองคประกอบของขอมลท/ตองการส/อ 2. ส/อส/งพมพ - ส/งท/พมพข�น ไมวาจะเปนแผนกระดาษหรอวตถใดๆ ดวยวธการตางๆ อนเกดเปนช�นงานท/มลกษณะ

เหมอน ตนฉบบข�นหลายสาเนาในปรมาณมากเพ/อเปนส/งท/ทาการตดตอ หรอชกนาใหบคคลอ/นไดเหนหรอทราบ ขอความตางๆ 2.1 ส/อส/งพมพประเภทหนงสอ- หนงสอสารคด ตารา แบบเรยน เปนส/อส/งพมพท/แสดงเน�อหาวชาการในศาสตร

ความรตางๆ เพ/อส/อใหผอาน เขาใจความหมาย ดวยความรท/เปนจรง จงเปนส/อส/งพมพท/เนนความรอยางถกตอง

2.2 วารสาร นตยสาร เปนส/อส/งพมพท/ผลตข�นโดยนาเสนอสาระ ขาว ท/มรปแบบการนาเสนอ ท/โดดเดน สะดดตา และสรางความสนใจใหกบผอาน

2.3 จลสาร เปนส/อส/งพมพท/ผลตข�น โดยใหผอานไดศกษาหาความร มกาหนดการออกเผยแพรเปนคร �งๆ หรอลาดบตางๆ ในวาระพเศษ

2.4 โบชวร (Brochure) เปนส/อส/งพมพท/มลกษณะเปนสมดเลมเลก ๆ เยบตดกนเปนเลมจานวน 8 หนาเปน อยางนอย มปกหนาและปกหลง ซ/งในการแสดงเน�อหาจะเก/ยวกบเน�อหาท/ตองการส/อ

2.5 แผนพบ (Folder) เปนส/อส/งพมพท/ผลตโดยเนนการนาเสนอเน�อหา ซ/งเน�อหาท/นาเสนอน �นเปนเน�อหา ท/สรปใจความสาคญ ลกษณะมการพบเปนรปเลมตางๆ



2.6 ใบปด (Poster) เปนส/อส/งพมพท/ใชปดตามสถานท/ตางๆ มขนาดใหญเปนพเศษ ซ/งเนนการนาเสนออยางโดดเดน ดงดดความสนใจ

3. ส/อ 3 มต - ส/อท/ผลตจากวสดท/มความกวาง ความยาว ความหนาหรอลก ผรบสามารถรบรไดหลายมมมอง และการรบสมผสตางๆ สามารถรบรไดตามความเปนจรงประเภทของส/อวสด 3 มต

4. ส/อภาพเคล/อนไหว - ภาพกราฟกท/มการเคล/อนไหวเพ/อแสดงข �นตอนหรอปรากฏการณตางๆ ท/เกดข�นอยางตอเน/อง เชน การฉายภาพเหตการณภยพบตท/เกดข�นในอดตเพ/อสรางความตระหนกถงผลกระทบท/รรแรงจากเหตการณ หรอภาพขาวสาคญๆ ท/เก/ยวของกบเหตการณ หรอเน�อหาท/ตองการนาเสนอ

ส่วนที 3: เครืองมือและเทคน ิค ·...

Documents

Transcript of ส่วนที 3: เครืองมือและเทคน ิค ·...