ตั Vงศูนยไ์ซเบอรก์องทพับกรบั ......นครบาล (บช.น.) ถ กเจาะระบบเปล Uยนหน าโฮมเพจเป
บทที่ ตั วแบบนโยบายสาธารณะ · 02/01/52...
Transcript of บทที่ ตั วแบบนโยบายสาธารณะ · 02/01/52...
02/01/52 เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1
บทท 4 ตวแบบนโยบายสาธารณะ
(อ.ธนยวฒน รตนสค)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 202/01/52
ตวแบบนโยบายสาธารณะ
ดาย (Dye) ไดกลาววา ตวแบบ (model) หมายถง กรอบสาหรบใชในการ
วเคราะห ซงตวแบบถกสรางขนมาเพอ
ประการแรก ชวยใหความคดเกยวกบการเมอง และนโยบายสาธารณะ
ไดงายและกระจางชด
ประการทสอง ระบลกษณะสาคญของปญหานโยบาย
ประการทสาม ชวยในการสอความหมายกบผอน โดยมจดเนนท
ลกษณะสาคญของชวตการเมอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 302/01/52
ประการทส มงสรางความเขาใจนโยบายสาธารณะใหดขน โดยเนนวา
สงใดสาคญหรอไมสาคญ
ประการสดทาย เพอชวยอธบายนโยบายสาธารณะและการพยากรณผลทจะเกดขนตามมา
ตวแบบทนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะมหลายตวแบบ แตท
นยมและถกกลาวบอยครงมทงหมด 8 แบบ จะมจดเนนทสมพนธกบทฤษฎ
ทางรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรอยางใกลชด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 402/01/52
ตวแบบสถาบน
1. ตวแบบสถาบน (Institutional Model)
ตวแบบสถาบนนวเคราะหนโยบายสาธารณะภายใตฐานคตหลก คอ
การเตรยมนโยบายการอนมตนโยบาย หรอการประกาศเปนนโยบาย หรอนา
นโยบายไปปฏบต ตางมศนยกลางอยทสถาบนการเมองของรฐ เชน สถาบน
นตบญญต สถาบนบรหาร สถาบนตลาการ ระบบราชการและสถาบนทาง
การเมองอนๆ จงมสาระสาคญ คอ
ประการแรก เพอใหนโยบายสาธารณะทกาหนดขนมานนมความชอบ
ธรรม
ประการทสอง นโยบายทกาหนดโดยสถาบนและองคกรของรฐ
ดงกลาวมลกษณะทใชไดทวไป
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 502/01/52
ตวแบบสถาบน
ประการทสาม นโยบายสาธารณะทกาหนดขนมาโดยสถาบนดงกลาวมลกษณะผกขาดบงคบ เฉพาะสถาบนองคการของรฐเทานนทมความชอบธรรมทจะลงโทษผฝาฝนหรอละเมดนโยบาย
การศกษาถงสถาบนทมอานาจในการกาหนดนโยบายสาธารณะอาจจะ
ศกษาไดจากรฐธรรมนญของประเทศนน ประเดนทมงศกษาตามตวแบบคอสถาบนใดบางมอานาจในการกาหนดนโยบายและในเรองใดบาง
สถาบนนตบญญต โดยทวไปจะหมายถงรฐสภา ประเทศใชระบบรฐสภา หวหนาพรรคการเมองทมเสยงขางมากในสภาผแทนราษฎร มกจะไดรบเลอกใหเปนนายกรฐมนตร
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 602/01/52
ตวแบบสถาบน
ประเทศใชระบบประธานาธบด ตวประธานาธบดทไดรบเลอกตงโดยตรงจากประชาชน นอกจากจะเปนประมขของรฐ และหวหนาฝายบรหาร ดงนนจงมอานาจในการกาหนดนโยบาย ในขณะทรฐมนตรคนอนๆ เปนเพยงผชวยเหลอประธานาธบดเทานน
สหรฐอเมรกาใหอานาจศาลสงเปนผมอานาจในการตความกฎหมายรฐ
ธรรม ศาลสงตความอยางใดแลวหนวยงานทเกยวของจะตองถอปฏบตตาม จงถอวาศาลสงสดมอานาจในการกาหนดนโยบายสาธารณะ
การวเคราะหนโยบายโดยตวแบบสถาบนน จะศกษาถงอานาจหนาท และกระบวนการกาหนดนโยบายของสถาบนทางการเมองตางๆ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 702/01/52
ตวแบบสถาบน
ตวแบบสถาบนนรฐศาสตรนยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะ เนองจากงายและมความสะดวกในการศกษาจะมการวเคราะหถง
ความสมพนธ และปฏสมพนธระหวางสถาบนตางๆ รวมถงการวเคราะหเกยวกบกระบวนการ ขนตอนในการทางาน กฎ ระเบยบวธปฏบตทงทเปนทางการและไมเปนทางการ
จดออนของตวแบบนวา เปนการศกษาทเนนเฉพาะโครงสราง โดยไมสนใจถงภาระหนาท หรอพฤตกรรมของสถาบนทางการเมอง จงทาใหการศกษาอาจเกดความผดพลาดได
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 802/01/52
ตวแบบกระบวนการ
2. ตวแบบกระบวนการ (Process Model)
ศกษาถงกระบวนการทางการเมอง และพฤตกรรมทางการเมองเปนจดสนใจศกษา วตถประสงคหลกของการศกษาในแนวทางดงกลาว คอ การคนหารปแบบการดาเนนกจกรรมหรอ “กระบวนการ”
1. การระบปญหา
2. การกาหนดขอเสนอนโยบาย
3. การอนมตใหความเหนชอบนโยบาย
4. การนานโยบายไปปฏบต
5. การประเมนผลนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 902/01/52
ตวแบบกระบวนการ
ตวแบบกระบวนการนไดเนนขนตอนและพฤตกรรมทสาคญในการ
กาหนดนโยบาย ซงนกพฤตกรรมศาสตรนยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะมาก ตวแบบนถกวจารณวามจดออน กลาวคอการเนนขนตอนและความสมพนธของแตละขนตอนมากเกนไปจนละเลยเนอหาสาระของตว
นโยบายซงเปนหวใจสาคญของการศกษานโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1002/01/52
ตวแบบกลม
3. ตวแบบกลม (Group Model)
แนวความคดของนกทฤษฎการเมองทมชอเสยง 2 ทาน คอ เดวด ทร
แมน (David Truman) และอารเธอร เบนทเลย (Arthur Bentley) หวใจ
ของการเมอง คอ การตอสแขงขนกนระหวางกลมตางๆ ในสงคมเพอทจะม
อทธพลตอการทจะไดเขาไปมสวนรวมในการกาหนดนโยบายสาธารณะ ซง
หนาทของกระบวนการเมองในการจดการความขดแยงระหวางกลมสามารถ
ทาไดโดย
1. การตงกฎ กตกา สาหรบการแขงขนตอสระหวางกลมตางๆ
2. การประนประนอม และสรางความสมดลระหวางผลประโยชน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1102/01/52
ตวแบบกลม
3. การแสดงผลของการประนประนอมในรปของนโยบายสาธารณะ
4. การบงคบใชขอตกลงหรอนโยบายสาธารณะดงกลาว
ตามทฤษฎกลม นโยบายสาธารณะจะเปนสงทสรางดลยภาพสาหรบกลมตางๆ ในสงคมกลมใดทมอทธพลมากยอมไดเปรยบ เนองจากนโยบาย
สาธารณะยอมโนมเอยงไปตามการเรยกรองของกลม อทธพลของกลม
ผลประโยชน และกลมอทธพลจะมมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบขนาดของ
กลม จานวนสมาชกในกลม ความมนคง ความแขงแกรงขององคการ
ภาวะผนา ความใกลชดกบผมอานาจในการกาหนดนโยบาย ความสามคค
ภายในกลม การเปลยนแปลงใดๆ ขององคประกอบของกลม สงผลถงการ
เปลยนแปลงของนโยบายสาธารณะดวย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1202/01/52
ตวแบบกลม
ตวแบบกลมนนยมนามาใชอธบายลกษณะการกาหนดนโยบาย
สาธารณะ ในระบบการเมองแบบพหสงคมประชาธปไตย ซงมกลมตางๆ ใน
สงคมมหลากหลายและมากมาย เมอประชาชนแตละคนมงหวงประโยชน
รวมกน กจะเขาไปรวมตวกนเปนกลมผลประโยชน และพยายามสาแดงพลง
หรออทธพลและสรางแรงกดดนตอรฐบาลหรอผกาหนดนโยบายใหรบรการ
เรยกรองของตน
นโยบายสาธารณะในระบบการเมองดงกลาว จงเปนผลมาจากการ
ตอรอง การประนประนอม ระหวางของเรยกรอง การตอสแขงขนทางการ
เมองระหวางกลมผลประโยชนและกลมอทธพลในระบบสงคมการเมอง ทงน
เพอจะไดจดสรรผลประโยชนระหวางกลมตาง ๆ ทเกยวของ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1302/01/52
ตวแบบกลม
จดเดนของทฤษฎกลมคอ การสะทอนใหเหนถงโลกของความเปนจรงของการปกครองในระบอบประชาธปไตยทกลมตางๆ ในสงคม และระบบการเมองไดพยายามทจะเขามามอทธพลเหนอการกาหนดนโยบายสาธารณะ กลมพยายามแสวงหาหนทางเพอเสรมสรางพลงอานาจของกลม เพอใหนโยบายสาธารณะเปนประโยชนตอกลมของตนมากทสด
สาหรบจดออนของทฤษฎกลมคอ การถอวานโยบายสาธารณะเปนผลมาจากการตอรองของกลมผลประโยชนตางๆ นนเทากบมองขามความสาคญของผมอานาจในการตดสนนโยบายไป ซงบอยครงทรฐบาลอาจตดสนใจในนโยบายโดยอาจไมไดเปนผลมาจากการตอรองของกลมตางๆ ในสงคมกได
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1402/01/52
ตวแบบเชงระบบ
4. ตวแบบเชงระบบ (System Model)
ระบบการเมองระบบหนงๆ จะดารงอยไดโดยการมสถาบนและ
กระบวนการตางๆ ซงมอานาจและหนาทในการจดสรรคณคาตางๆ ใหสงคม
สงนเองทถอวาเปนนโยบายของระบบการเมองนน ซงหากนโยบายนน
เหมาะสม กยอมจะกอใหเกดการสนบสนนตอการตดสนใจของระบบ
การเมองดวย สวนครอบคลมถงเรองราวตางๆ ทเกยวของกนในเชงคาถาม
สาหรบคาวา “ระบบ” (System) หมายถง ชดของสถาบนและกจกรรม
ตางๆ ทสามารถระบไดในสงคมซงมหนาทในการแปลงการเรยกรอง
ประชาชน ไปสการตดสนใจของรฐบาล ซงจาเปนตองไดรบการสนบสนน
จากสงคมทงหมด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1502/01/52
ตวแบบเชงระบบ
นอกจากนคาวา “ระบบ” ยงหมายถงระบบยอยตางๆ ของระบบใหญ
ซงมความสมพนธกนอยางแนบแนน และระบบใหญสามารถตอบสนองตอการเรยกรองของกาลงตางๆ จากภายนอก เพอใหระบบนนคงอยตอไปได
1. สภาพแวดลอม สงตางๆ ทอยแยกจากระบบ
2. สงทนาเขาสระบบ ขอเรยกรอง ความตองการในการรบ บรการทรพยากรดานตางๆ แบแรงสนบสนนจากนกการเมอง เจาหนาทของรฐและมวลชนตางๆ
3. กระบวนการเปลยนแปลง โครงสรางทเปนทางการของหนวยราชการทงหมด กฎ ระเบยบ ขอบงคบและวธปฏบต ตลอดจนวฒนธรรมทางการบรหารทมอทธพลโดยตรงตอการเปลยนแปลงสงทนาเขาใหเปนนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1602/01/52
ตวแบบเชงระบบ
4. นโยบายอนเปนผลผลต5. ผลของการใหบรการ6. ทศทางของการยอนกลบจดเดนของตวแบบเชงระบบ การกาหนดนโยบายคอนขางจะเปนระบบ
คอนโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบการเมอง ซงนโยบายสาธารณะแตละนโยบายจะมเหตผลหรอไม ขนอยกบปจจยนาเขาของระบบ ไดแก การเรยกรองและการสนบสนนของประชาชน นอกจากนยงขนอยกบขดความสามารถของระบบเองในการปรบ เปลยนปจจยนาเขา โดยการตดสนใจอยางมเหตผล คานงถงผลประโยชนของสวนรวม และการนาสงทตดสนใจไปปฏบต
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1702/01/52
ตวแบบเชงระบบ
จดเดนทสาคญอกประการหนงคอ ตวแบบนใหความสาคญตอสภาพแวดลอมของระบบการเมอง โดยเฉพาะอยางยงสภาวการณทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง วาจะสงผลในเชงบวกหรอเชงลบตอการปฏบตงานของระบบใหมประสทธภาพหรอไมเพยงใด
จดออนตวแบบเชงระบบ นยงไมสามารถตอบคาถามทสาคญและจาเปนหลายคาถาม ไดแก
1. ปจจยแวดลอมทสาคญมประการใดบางทชวยเอออานวยใหมการเรยกรองตอระบบการเมอง
2. ระบบการเมองทมคณลกษณะเชนใดจงจะสามารถแปลงการเรยกรองใหเปนนโยบายและมความตอเนอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1802/01/52
3. ปจจยนาเขามผลตอคณลกษณะของระบบการเมองไดอยางไร4. คณลกษณะของระบบการเมองมผลตอเนอหาสาระของนโยบายได
อยางไร
5. ปจจยแวดลอมนาเขามผลตอเนอหาสาระของนโยบายสาธารณะไดอยางไร
6. นโยบายสาธารณะสงผลตอสงแวดลอมและคณลกษณะของระบบการเมองไดอยางไร
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 1902/01/52
ตวแบบผนา
5. ตวแบบผนา (Elite Model)
ประเทศกาลงพฒนาทวไป ทปกครองในระบอบประชาธปไตยยงไม
เจรญเตมทการปกครองมกอยภายใตอทธพลทางความคด และความตองการ
ของกลมชนชนนาทางสงคมและการเมองนนๆ เนองจากวาประชาชนสวน
ใหญไมสนใจตอกจกรรมบานเมอง ทาใหผนาสามารถทจะเปดเผยหรอปดบง
ขาวสารขอมลตามทผนาตองการได โดยเหตนจงไมเปนเรองยากทจะ
ปกครองประชาชน
จดเดนของตวแบบผนาคอ สะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของ
สงคมในปจจบนหลายประการ เชน ประเทศปกครองโดยชนกลมนอย มใช
การปกครองโดยคนกลมใหญ นอกจากนยงมกปรากฏวานโยบายทผนา
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2002/01/52
ตวแบบผนา
บอยครงมกกาหนดมาเพอตอบสนองความตองการของชนชนผนาเอง หรอ
กลมทสนบสนนผนา
จดออนของตวแบบผนา ไดแก การละเลยความสาคญของการมสวน
รวมในกระบวนการกาหนดนโยบายของขาราชการและประชาชน ซงใน
ปจจบนเปนทยอมรบกนวาขาราชการประจาแมจะไมมอานาจในการตดสน
ปญหานโยบาย แตกมบทบาทในการรเรมหรอเสนอและนโยบาย โดยเฉพาะ
นโยบายทเปนเรองเทคนคซงขาราชการประจามความเชยวชาญมากกวาผ
กาหนดนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2102/01/52
ตวแบบผนา
ตวแบบผนาสะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของสงคมในปจจบน
หลายประการ เชน ประเทศมการปกครองโดยชนกลมนอย เนองจาก
ประชาชนสวนใหญขาดความร เฉอยชาทางการเมอง จดออนของตวแบบดง
กลาวคอ ละเลยความสาคญของการมสวนรวมในการกาหนดนโยบายของ
ขาราชการและประชาชน และขดกบลกษณะสาคญของนโยบายทวานโยบาย
ไมไดตดสนกน ณ จดใดจดหนง แตมการพฒนามาเปนสาคญ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2202/01/52
ตวแบบทยดหลกเหตผล
6. ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model)
ลกษณะสาคญของตวแบบทยดหลกเหตผลกคอ นโยบายทยดหลก
เหตผลนนเปนนโยบายทมงเพอผลประโยชนสงสดของสงคม คาวา
“ผลประโยชนสงสดของสงคม” นนหมายถง รฐบาลควรจะตดสนใจเลอก
นโยบายทจะใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาคาใชจายไปใหมากทสด และ
สมควรหลกเลยงการเลอกนโยบายทมตนทนคาใชจายมากกวา ประโยชนท
สงคมจะไดรบ
ขนตอนทสาคญประกอบดวยปจจยหลก ไดแก ปจจยนาเขา
กระบวนการตดสนใจ และผลผลต
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2302/01/52
ตวแบบทยดหลกเหตผล
ปจจยนาเขาประกอบดวยทรพยากรทงหลายทจาเปนสาหรบ
กระบวนการตดสนใจทยดหลกเหตผลสมบรณแบบ รวมทงขอมลทงหลายทจาเปนสาหรบกระบวนการตดสนใจทยดหลกเหตผล
สวนทเกยวกบกระบวนการตดสนใจ ประกอบดวยขนตอนของการตดสนใจ 6 ขนตอนดวยกน ไดแก
1. การกาหนดเปาหมายปฏบตการ2. การเตรยมทรพยากรและสงทมคณคาอน ๆ3. การเตรยมทางเลอกของนโยบายทงหมด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2402/01/52
ตวแบบทยดหลกเหตผล
4. การเตรยมการพยากรณผลประโยชน - ตนทนของแตละทางเลอก 5. การคานวณผลประโยชนสทธของแตละทางเลอก6. การเปรยบเทยบและระบทางเลอกทใหผลประโยชนสทธสง
จดเดนของตวแบบทยดหลกเหตผล ไดแก การมขอมลทสมบรณ มทรพยากรทจาเปนอยางเพยงพอ และการวเคราะหอยางเปนระบบเปนสงทจาเปนสาหรบการตดสนนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2502/01/52
ตวแบบทยดหลกเหตผล
จดออนของตวแบบทยดหลกเหตผล 1. โดยทวไปไมมผลประโยชนใดทางสงคมสวนรวมทสามารถตกลง
กนไดอยางแนชด
2. หากมความขดแยงกนในเรองผลประโยชนและตนทนจานวนมากจะมาสามารถเปรยบเทยบหรอใหนาหนกกนได
3. ผกาหนดนโยบายขาดการกระตนทจะทาการตดสนใจทยดมนอยบนพนฐานของเปาประสงคทางสงคม
4. ผกาหนดนโยบายไมไดถกกระทากระตนใหคดคานงถงผลประโยชนสทธทางสงคมทสงสด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2602/01/52
ตวแบบทยดหลกเหตผล
5. เมอประเทศมนโยบายหรอการลงทนขนาดใหญ ซงอาจเปนตนทนจม
6. ในการรวบรวมขอมลเพอวเคราะหทางเลอกนโยบาย และผลลพธของแตละทางเลอกจะใชเวลามาก
7. การขาดความสามารถในการทานายสงคมและพฤตกรรมศาสตร8. การคานวณตนทนและผลประโยชน ไมสามารถทาอยางเทยงตรง9. ความไมแนใจเกยวกบผลลพธของทางเลอกนโยบายตาง ๆ ปดกน
ไมใหผกาหนดนโยบายพจารณาเลอกทางเลอกใหม
10. นโยบายจาแนกออกเปนดานตาง ๆ ในระบบราชการขนาดใหญ ทาใหเกดความยากลาบากในการประสานการตดสนใจ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2702/01/52
ตวแบบสวนเพม
7. ตวแบบสวนเพม (Incremental Model)
ลกษณะสาคญของตวแบบสวนเพมนนมองนโยบายวาเปนกจกรรม
ตอเนองของรฐบาลทมการปรบเปลยนเพยงเลกนอยเทานน ตวแบบนเสนอ
โดย ลนดบลอม(Lindblom) กลาววาในโลกของความเปนจรงนนผตดสนใจ
ไมไดทาการวเคราะหอยางละเอยดรอบคอบ เชนในตวแบบทยดหลกเหตผล
จากอดตวาไดทาอะไรไปบาง ในปตอไปจะทาอะไรเพมขนอกเทาใดจาก
ทรพยากรทมอย ตวแบบนคอนขางอนรกษนยมในการตดสนใจมากกวาเชง
สรางสรรค
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2802/01/52
ตวแบบสวนเพม
จดเดนของตวแบบสวนเพม ไดแก ความงายและสะดวกในทางปฏบต
เนองจากผกาหนดนโยบายจะดเพยงของเดมในอดต และพจารณาวาจะ
เพมเตมมากนอยแคไหน เพยงใด โดยคานงถงงบประมาณ คน วสด อปกรณ
และเวลาทมอยเปนสาคญ จากการตดสนใจดงกลาวยงมความเปนไปไดทาง
การเมอง การเงน การบรหารและทางเทคนคสง
จดออนของตวแบบสวนเพม ไดแกการไมชวยพฒนาความคดรเรมหรอ
ความคดสรางสรรค ผลกคองานใหม ๆ หรอนโยบายใหม ๆ มกถกขดขวาง
จากผตดสนใจทมความเปนอนรกษนยมสง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 2902/01/52
ทฤษฎเกม
8. ทฤษฎเกม (Game Theory)
ทฤษฎเกมเปนเกมการศกษาการตดสนใจทมเหตผลในสถานการณทผม
สวนในการตดสนใจเพยงสองคน สองกลม หรอสองฝาย หรอมากกวานน มทางเลอกทจะทาการตดสนใจ และผลของการตดสนใจขนอยกบการเลอกทแตละฝายจะเลอก ทฤษฎนไดนามาใชกบการกาหนดนโยบาย ในกรณทไมมทางเลอกทดทสดฝายหนงฝายใดจะเลอกไดอยางอสระ และในกรณทผลของการตดสนใจทดทสดของฝายหนง ขนอยกบการตดสนใจของอกฝายหนง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3002/01/52
ทฤษฎเกม
ความคดเกยวกบเกมคอ การตดสนใจตางเกยวพนกบการเลอกทตางพงพากนและกน เพราะการตดสนใจของฝายหนงจะนาไปสความสาเรจตามทตองการหรอไม ขนอยกบการตดสนใจของอกฝายหนง ทฤษฎนไดมการนาไปใชในการตดสนใจเกยวกบสงครามและสนตภาพเกยวกบการใช
อาวธนวเคลยร การเจรจาระหวางประเทศ การตอรอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3102/01/52
ทฤษฎเกม
1. จะตองมผเลนอยางนอย 2 คน2. ตองมเปาหมายทผเลนแตละคน3. มทรพยากร4. มยทธวธ5. ผลตอบแทน6. ตองมกตกา
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3202/01/52
ทฤษฎเกม
จดเดนของทฤษฎเกมคอ มกนยมใชในการตดสนใจเกยวกบเรองสงครามและสนตภาพเกยวกบการใชอาวธนวเคลยร ความสมพนธระหวางประเทศ การตอรองและการสรางแนวรวมในรฐสภาและใชเปนเครองมอในการวเคราะหมากกวาเปนเครองมอในการกาหนดนโยบาย
จดออนของทฤษฎเกมมหลายประการทสาคญคอ ไมเหมาะสมสาหรบความขดแยงทรนแรง ไมเหมาะสมเปนเครองมอในการกาหนดนโยบายของรฐบาล ยากทจะคานวณประโยชนสงสดทจะไดรบและพยากรณทางเลอกของฝายตรงขาม มปจจยสาคญอน ๆ อกมากมายทไมเออตอการตดสนใจอยางมเหตผล รวมทงขอสนนษฐานหรอฐานคต ทวาทกคนตดสนใจโดยอาศยหลกเหตผลนนไมเปนจรงเสมอไป
02/01/52 เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 33
(ศ.ดร.สมบต ธารงธญวงศ)
02/01/52 เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 34
(Elite Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3502/01/52
1.1คณลกษณะของชนชนนา
1) เปนคนสวนนอยของสงคม
2) เปนผมอานาจในสงคม
3) อาจมอภสทธสงในสงคม
4) มอทธพลเหนอบคคลสวนใหญในสงคม
5) เปนผไดรบการยอมรบวาเปนผมฐานะสงใน
สงคม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3602/01/52
1.2 ตวแบบชนชนนากบระบอบการปกครอง
1) ระบอบอานาจนยมหรอระบอบเผดจการจะใชตวแบบชนชนนามากกกวาระบอบอน
2) ระบอบประชาธปไตยมดกรของการใชตวแบบชนชนนานอยกวาระบอบอานาจนยม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3702/01/52
1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา
1)ใหความสาคญกบบทบาทหรออทธพลของชนชน
นาหรอชนชนปกครองทมอานาจในการตดสนใจ
นโยบายสาธารณะอยางเดดขาด
2) ชนชนปกครองจะยดถอความพงพอใจ (Preferences) หรอคานยม (Values)ของตนเองเปนเกณฑในการตดสนใจนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3802/01/52
1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา3) ถอวาประชาชนสวนใหญไมสนใจกจกรรมทางการเมองและ
ไมไดรบขอมลดพอเกยวกบนโยบายสาธารณะ
4) ชนชนนามบทบาทในการกาหนดความคดเหนของประชาชนมากกวาการทประชาชนจะกาหนดความคดเหน
ของชนชนนาหรอชนชนปกครอง
5) นโยบายสาธาณะเปนสงทสะทอนความพงพอใจหรอคานยมสวนตวของชนชนนาหรอผปกครองโดยตรง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 3902/01/52
1.3 หลกการของตวแบบชนชนนา
6) ขาราชการทาหนาทเพยงนานโยบายทกาหนด โดยชนชนนาไปสประชาชนเทานน
7) ทศทางของการกาหนดนโยบายสาธารณะ จง เปนทศทางแบบแนวดง (Vertical) จาก ชนชนปกครองสประชาชน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4002/01/52
ประชาชน
ชนชน
ปกครอง
ผลผลต นโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4102/01/52
1.4 คณลกษณะของตวแบบชนชนนา
1) คนในสงคมสามารถแบงไดเปน 2 สวน ไดแก คนสวนนอยทมอานาจ และ คนสวนมากทไมมอานาจ คนสวนนอยเทานนทมอานาจในการจดสรรคานยมของสงคม ประชาชนไมมสวนในการตดสนใจนโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4202/01/52
1.4 คณลกษณะของตวแบบชนชนนา
2) ชนชนปกครองสวนนอยมไดมลกษณะเชนเดยวกบประชาชนสวนใหญทถกปกครอง ชนชนปกครองคอคนจานวนนอยทมฐานะทางเศรษฐกจและสงคมสง
3) การเคลอนไหวเปลยนแปลงฐานะของประชาชนขนไปสชนชนนาจะเปนไปอยางชา ๆ และตอเนอง เพอรกษาเสถยรภาพทางสงคม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4302/01/52
1.4 คณลกษณะของตวแบบชนชนนา
4) ชนชนนาหรอชนชนปกครองจะเปนผกาหนด
คานยมพนฐานของระบบสงคม รวมทงการดารงรกษาระบบความสมพนธตามแนวดง ระหวาง ชนชนปกครองและประชาชนของสงคมไวดวย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4402/01/52
1.4 คณลกษณะของตวแบบชนชนนา
5) นโยบายสาธารณะมไดสะทอนความตองการของประชาชน แตสะทอนความตองการของชนชนนา
6) ชนชนนามอทธพลตอประชาชนมากกวาประชาชนมอทธพลตอชนชนนา
7) เหนวาประชาชนสวนใหญมความเฉอยชา (Passive)
ไมสนใจการเมอง (A pathetic) และไมไดรบขอมลขาวสารทดพอ (Ill-informal)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4502/01/52
1.5 กรณศกษา
1) นโยบายประชานยมทงหลาย
2) ธรรมนญการปกครองแผนดน
3) นโยบายการเปดเสรทางการเงน
4) นโยบายการคาเสร
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4602/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน สะทอนใหเหนสภาพความเปนจรงของสงคมในปจจบนหลายประการ เชนประเทศปกครองโดยชนกลมนอย มใชการปกครองโดยคนกลมใหญ
กาหนดมาเพอตอบสนองความตองการของชนชนผนาเอง
จดดอย ไดแก การละเลยความสาคญของการมสวนรวมในกระบวนการกาหนดนโยบายของขาราชการและประชาชน
ขาราชการมความเชยวชาญมากกวา ผกาหนดนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4702/01/52
2. ตวแบบดลยภาพระหวางกลม(Group Equilibrium Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4802/01/52
2.2 ภารกจของระบบการเมองในการจดสรรความขดแยงระหวางกลม
1) การกาหนดกฎและกตกาในการตอสระหวางกลม
2) จดการประนประนอมและสรางสมดลเรอง
ผลประโยชนระหวางกลม
3) กาหนดขอประนประนอมในรปของนโยบายสาธารณะ
4) การบงคบใชขอประนประนอม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 4902/01/52
2.3 แนวความคดสาคญของตวแบบดลยภาพระหวางกลม
1) นโยบายสาธารณะคอ ผลของความสมดลของการ ตอสระหวางกลม
2) ความสมดลยเกดขนจากอทธพลระหวางกลมผลประโยชนทตกลงประนประนอมกน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5002/01/52
2.3 แนวความคดสาคญของตวแบบดลยภาพระหวางกลม
3) การเปลยนแปลงอทธพลของกลมผลประโยชน จะกอใหเกดการเปลยนแปลงนโยบายสาธารณะ ทเกยวของ
4) นโยบายจะถกเปลยนทศทางไปสกลมผลประโยชนทมอทธพลมากกวา สวนกลมทมอทธพลนอยกวาจะเปนผสญเสยประโยชน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5102/01/52
2.3 แนวความคดสาคญของตวแบบดลยภาพระหวางกลม
5) นโยบายสาธารณะแทจรงกคอความสมดลยทเกดจากขอตกลงระหวางกลมทตอสกน ณ เวลาใดเวลาหนง
6) โดยมฝายนตบญญตทาหนาทเปนกรรมการใน การตอสระหวางกลม โดยกาหนดเงอนไขทง ของผแพและผชนะไวในรปของกฏหมาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5202/01/52
2.4 ปจจยทมผลตออทธพลของกลม
1) จานวนสมาชกของกลม2) ความมนคง3) ความแขงแกรงขององคการ4) ภาวะผนาของกลม5) โอกาสในการเขาถงผตดสนใจ6) ความสามคคภายในกลม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5302/01/52
2.5 ลกษณะของกลมผลประโยชนทปรากฏในระบบการเมอง
1) เปนลกษณะของกลมขนาดใหญทมอยทวไปในสงคมเรยกวา กลมแฝงเรน (Latent Group)
กลมเหลานจะมบทบาทเมอผลประโยชนของสงคม
ถกละเมด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5402/01/52
2.5 ลกษณะของกลมผลประโยชนทปรากฏในระบบการเมอง
2) กลมทมสมาชกบางสวนคาบเกยวกน(Overlapping Group Membership) การ ทสมาชกบางสวนของกลมคาบเกยวกน จะทาใหการเรยกรองของกลมทมตอกนลดความรนแรงลง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5502/01/52
2.5 ลกษณะของกลมผลประโยชนทปรากฏในระบบการเมอง
3) การตรวจสอบระหวางกลมทแขงขนกน จะทาใหไมมกลมใดเอารดเอาเปรยบกลมอนไดโดยงาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5602/01/52
ผกาหนดนโยบาย
กลมผลประโยชน A กลมผลประโยชน B
ทกษะและ
อานาจ
ทางการเมอง
ทกษะและ
อานาจ
ทางการเมอง
ผลลพธของนโยบาย
ทกลม A ตองการผลลพธของนโยบาย
ทกลม B ตองการ
แรงผลกดน แรงผลกดน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5702/01/52
2.6 กรณศกษา:
1) พ.ร.บ. ออยและนาตาลทราย พ.ศ. 2527
2) พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5802/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน สะทอนใหเหนถงโลกของความเปนจรงของการปกครองในระบอบประชาธปไตย ทกลมตางๆในสงคมจดดอย การถอวานโยบายสาธารณะเปนผลมาจากการตอรองของกลมผลประโยชนตางๆนน เทากบมองขามความสาคญของผมอานาจในการตดสนนโยบายไป
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 5902/01/52
(System Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6002/01/52
3.1 ฐานคตของกรอบความคดเชงระบบ (Assumption)
(1) ระบบจะตองประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ ทมหนาท เฉพาะ
(2) องคประกอบเหลานจะตองทางานสอดประสานกนระบบจง
จะดารงอยได
1)1) ชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวตชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวต
ตองทางานอยางเปนระบบตองทางานอยางเปนระบบ ((Systematic Function)Systematic Function)
Function)Function)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6102/01/52
(3) หากองคประกอบใดองคประกอบหนงทาหนาทบกพรอง หรอไดรบความเสยหาย จะสงผลกระทบตอสมรรถนะของระบบทงหมด
(4) ความรนแรงของผลกระทบขนอยกบความสาคญขององคประกอบทไดรบความเสยหาย
1)1) ชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวตชวตจะดารงอยไดองคประกอบของสงมชวต
ตองทางานอยางเปนระบบตองทางานอยางเปนระบบ ((Systematic Function)Systematic Function)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6202/01/52
ดารงอยอยางเปนระบบ ประกอบดวย ความสมพนธระหวาง ระบบการเมอง (Political System) และ
สงแวดลอม (Environment) ทอยลอมรอบ ระบบการเมอง
2)2) ชวตการเมองชวตการเมอง ((Political Life)Political Life)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6302/01/52
1) สงแวดลอม (Environment) ประกอบดวย (1) สงแวดลอมภายในระบบสงคม
(2) สงแวดลอมภายนอกระบบสงคม
3.23.2 องคประกอบของความสมพนธเชงระบบองคประกอบของความสมพนธเชงระบบ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6402/01/52
2) ปจจยนาเขา (Inputs) ประกอบดวย (1) ความตองการ (Demands)
(2) การสนบสนน (Supports)
3.23.2 องคประกอบของความสมพนธเชงระบบองคประกอบของความสมพนธเชงระบบ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6502/01/52
1) สถาบนนตบญญต
2) สถาบนบรหาร
3) สถาบนตลาการ
3)3) ระบบการเมองระบบการเมอง ((Political System)Political System)
ประกอบดวยประกอบดวย
4) ระบบราชการ
5) กลมผลประโยชน/
กลมอทธพล
6) พรรคการเมอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6602/01/52
5) ผลสะทอนกลบ (Feedback) คอ ผลจากการนานโยบายไปปฏบต
4)4)ปจจยสงออกปจจยสงออก ((Outputs)Outputs) คอคอ นโยบายสาธารณะนโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6702/01/52
ปจจย
นาเขา
ระบบ
การเมอง
นโยบาย
สาธารณะ
ผลสะทอนกลบ
สงแวดลอม สงแวดลอม
สงแวดลอม สงแวดลอม
ความตองการ
การสนบสนน
การตดสนใจ
การกระทา
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6802/01/52
3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ
1) อะไรคอมตทมนยสาคญของสงแวดลอมทกอใหเกดความตองการตอระบบการเมอง
2) อะไรคอคณสมบตทมนยสาคญของระบบการเมองท ทาใหสามารถปรบเปลยนความตองการไปสนโยบายสาธารณะ และสามารถรกษาตวระบบการเมองไวไดตลอดไป
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 6902/01/52
3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ
วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ
3) ปจจยนาเขาจากสงแวดลอมมผลกระทบอยางไรตอระบบการเมอง
4) คณลกษณะของระบบการเมอง มผลกระทบอยางไรตอเนอหาของนโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7002/01/52
3.3 คณคาของตวแบบเชงระบบในการ วเคราะหการกาหนดนโยบายสาธารณะ
5) ปจจยนาเขาจากสงแวดลอมมผลกระทบอยางไรตอเนอหาของนโยบายสาธารณะ
6) นโยบายสาธารณะสงผลกระทบอยางไร ตอสงแวดลอมและคณลกษณะของระบบการเมอง โดยผานกระบวนการสะทอนกลบ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7102/01/52
3.4 กรณศกษา
1) พ.ร.บ. ลขสทธ พ.ศ. 2527
2) พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7202/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน มองการกาหนดนโยบายคอนขางจะเปนระบบ กลาวคอมองวานโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบการเมองขนอยกบปจจยนาเขา
ของระบบ
จดออน ตวแบบนยงไมสามารถตอบคาถามทสาคญและจาเปนหลายคาถาม ไดแก สภาพแวดลอม ระบบการเมอง ปจจยนาเขา คณลกษณะของระบบการเมอง
02/01/52 เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 73
(Institutional Model)(Institutional Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7402/01/52
4.1 ฐานคตสาคญของตวแบบสถาบน
1) นโยบายสาธารณะ คอ ผลผลตของสถาบนทางการเมอง
2) กจกรรมทางการเมองลวนม ศนยกลางอยทสถาบนทางการเมองทงสน
3) สถาบนทางการเมองทสาคญ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7502/01/52
3) สถาบนทางการเมองทสาคญ ไดแก(1) สถาบนนตบญญต
(2) สถาบนบรหาร(3) สถาบนตลาการ(4) สถาบนการปกครองทองถน(5) สถาบนพรรคการเมอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7602/01/52
4.2 ความสาคญของสถาบนราชการในการกาหนด
นโยบายสาธารณะ:
(1) สถาบนราชการเปนผรบรองความชอบธรรม(Legistimacy) ของนโยบายสาธารณะ
(2) นโยบายสาธารณะมลกษณะของความครอบคลมทงสงคม (Universality)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7702/01/52
4.2 ความสาคญของสถาบนราชการในการกาหนด
นโยบายสาธารณะ:
(3) รฐบาลเทานนเปนผผกขาดอานาจการบงคบใช (Coercion) ในสงคม
(4) สถาบนราชการมบทบาทในการกาหนดแบบแผน (Patterns) โครงสราง (Structure) และพฤตกรรม (Behaviors) ของปจเจกบคคล
และกลมบคคล
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7802/01/52
ผมสทธ
เลอกตง
สถาบน
ตลาการ
สถาบน
บรหาร
สถาบน
นตบญญต
หนวยราชการ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 7902/01/52
4.3 กรณศกษา:
1) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนนตบญญต ไดแก พระราชบญญตทงหมด
2) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนบรหารไดแกนโยบายการปฏรประบบราชการนโยบายการเงน
การคลงและนโยบายสงเสรมการทองเทยว 3) นโยบายทเปนผลผลตของสถาบนตลาการไดแกคาพพากษาศาลฎกา เปนตน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8002/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน นยมนามาใชในการศกษานโยบายสาธารณะเนองจากงายและมความสะดวกในการศกษาจะมการวเคราะหถงความสมพนธและปฎ
สมพนธระหวางสถาบนตางๆรวมถงวเคราะหเกยวกบกระบวนการ
จดออน เปนการศกษาทเนนเฉพาะโครงสรางโดยไมสนใจถงภาระหนาทหรอพฤตกรรมของสภาบนทางการเมองเหลานน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8102/01/52
(Process Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8202/01/52
5.1 ฐานคตสาคญของตวแบบกระบวนการ
1) นโยบายสาธารณะคอ ผลลพธของกจกรรมทางการเมอง
2) กระบวนการและพฤตกรรมทางการเมองคอ
ศนยกลางของการศกษานโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8302/01/52
5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย
1) การจาแนกลกษณะปญหาสาธารณะ (Problem Identification) โดยวเคราะห
(1) ปญหาความยากจน
(2) ปญหาการไรทดนทากน
(3) ปญหาชมชนแออด
(4) ปญหาการวางงาน
(5) ปญหายาเสพตด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8402/01/52
5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย
2) การจดทาทางเลอกนโยบาย (Policy Alternatives)(1) จดออน
(2) จดแขง
(3) ตนทน
(4) ผลประโยชน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8502/01/52
5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย
3) การใหความเหนชอบนโยบาย (Policy Adoption)(1) พจารณาผลลพธจากทางเลอกนโยบาย
(2) ความสอดคลองกบความตองการ
ของประชาชน
(3) การสนบสนนทางการเมอง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8602/01/52
5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะประกอบดวย
4) การนานโยบายไปปฏบต (Policy Implementation)
(1) การกาหนดหนวยงานทรบผดชอบ
(2) การจดสรรงบประมาณ
(3) การประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8702/01/52
5.2 กระบวนการนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย
5) การประเมนผลนโยบาย(Policy Evaluations)(1) การศกษาการดาเนนงานของโครงการ
(2) การประเมนผลสงแวดลอมของการนา
นโยบายไปปฏบต
(3) การประเมนผลทรพยากร
(4) การประเมนผลกระบวนการนานโยบาย
ไปปฏบต
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8802/01/52
5) การประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluations)
(5) การประเมนผลผลตของนโยบาย(6) การประเมนผลลพธและผลกระทบของนโยบาย
(7) การใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรง หรอเปลยนแปลงนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 8902/01/52
การจาแนก
ลกษณะปญหา
การจดทา
ทางเลอก
นโยบาย
การใหความ
เหนชอบ
นโยบาย
การนา
นโยบาย ไปปฏบต
การประเมนผล
นโยบาย
แสดงกรอบแนวคดตามตวแบบกระบวนการ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9002/01/52
5.3 กรณศกษา:
นโยบายสาธารณะทกนโยบายสามารถ
วเคราะหไดดวยตวแบบกระบวนการ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9102/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน เนนขนตอนและพฤตกรรมทสาคญในการกาหนดนโยบายจดออน เนนขนตอนและความสมพนธของแตละขนตอนมากเกนไปจนละเลยเนอหาสาระของตวนโยบายซงเปนหวใจสาคญของการศกษา
นโยบายสาธารณะ
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9202/01/52
(Rational Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9302/01/52
6.1 ฐานคตสาคญของตวแบบหลกเหตผล
1) ตองมงเนนผลประโยชนสงสดของสงคม
(1) จะไมมการใชนโยบายใดทตนทนสงกวา
ผลประโยชน
(2) ในระหวางทางเลอกทงหมดทมอย ผตดสนใจนโยบายควรเลอกนโยบายทใหผลประโยชน
ตอบแทนตอตนทนสงสด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9402/01/52
6.1 ฐานคตสาคญของตวแบบหลกเหตผล
2) จะตองเขาใจคณคาทพงปรารถนาของสงคมทงหมด รวมทงการใหนาหนกของคณคาเหลานน
3) จะตองเขาใจทางเลอกนโยบายทเปนไปไดทงหมด4) จะตองเขาใจผลลพธทงหมดของทางเลอกนโยบาย
แตละทางเลอก
5) สามารถคานวณสดสวนระหวางผลประโยชนและตนทนของ
ทางเลอกนโยบายแตละทางเลอกไดอยางชดเจน
6) ผตดสนใจนโยบายจะตองพจารณาเลอกทางเลอกนโยบายทม
ประสทธภาพสงสด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9502/01/52
6.2 ปจจยในการใชตวแบบหลกเหตผล
1) ตองมระบบขอมล (Database System) ทม
ประสทธภาพ 2) ตองจดเกบขอมลสาหรบการวเคราะหใหมความ
ครอบคลม ครบถวน เทยงตรงและทนสมย3) ตองมนกวเคราะหทมความเชยวชาญในการ
วเคราะห
4) ตองมงบประมาณในการลงทนทอาจเปนตนทนจม (Sunk Cost)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9602/01/52
6.3 ปจจยทมผลตอการใชตวแบบหลกเหตผล
1) ตองกาหนดคณคา วตถประสงค และเกณฑการ
ตดสนใจใหชดเจน
2) ตองแสวงหาทางเลอกใหม ๆ และกระตนใหเกดนวตกรรมทางเลอกทสรางสรรค
3) ประมาณคาเบองตนในผลทคาดหวงของการ
ตดสนใจและผลของการเลอกตาง ๆ วา ควรใชกลยทธ เพอใหมความเสยงนอยหรอกลยทธ เพอนวตกรรม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9702/01/52
6.3 ปจจยทมผลตอการใชตวแบบหลกเหตผล
4) ถาเลอกกลยทธทมความเสยงนอย ควรใชกลยทธการเปรยบเทยบความสาเรจทจากด ถาเลอกกลยทธเพอนวตกรรมตองพจารณาผลทเปนไปได
ของทางเลอกตาง ๆ โดยใชความรและประสบการณทงหมดทมอย
5) ใชประโยชนจากความเหนของนกวเคราะหท
หลากหลาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9802/01/52
6.3 ปจจยทมผลตอการใชตวแบบหลกเหตผล
6) นกวเคราะหตองตงสตใหมนคงในความพยายามทจะตดสนใจวา ปญหาทกาลงพจารณาอยนนม
ความสาคญเพยงพอทจะทาการวเคราะหตอไป
หรอไม
7) วเคราะหความสมเหตสมผล และความเปนไปไดแตละกรณใหเปนรปธรรมชดเจน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 9902/01/52
ปจจย
นาเขา:
ทรพยากร
และขอมล
ทงหมดท
จาเปนตอ
กระบวน การ
วเคราะห
โดยยดหลก
เหตผล
กาหนดและให
นาหนกกบ
เปาหมายเชง
ปฏบตการอยาง
สมบรณ
เตรยมชด
ของ
ทางเลอก
นโยบายท
สมบรณ
กาหนดและให
นาหนกแกคานยม
และทรพยากร
ทงหมดอยาง
สมบรณ
คานวณ
ตนทนและ
ผลประโยชน
ทจะไดรบ
จากทางเลอก
นโยบายแต
ละทางเลอก
อยางสมบรณ
คานวณ
ผลลพธ
สทธของ
แตละ
ทางเลอก
นโยบาย
เปรยบเทยบ
ผลลพธสทธ
และเลอก
นโยบายท
ให
ผลตอบแทน
สงสด
ผลผลต
นโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10002/01/52
6.4 ลกษณะปญหาและอปสรรคทสาคญ
1) ไมมผลประโยชนทางสงคมใดโดยสวนรวมทสามารถตกลงรวมกนไดอยางชดเจน มแตเฉพาะผลประโยชนกลม หรอของปจเจกบคคลเทานนทสามารถระบได
2) ความขดแยงในเรองผลประโยชนและตนทนจานวนมาก ไมสามารถจะเปรยบเทยบหรอใหนาหนกได
3) ผกาหนดนโยบายขาดความมงมนทจะตดสนใจนโยบาย โดย ยนอยบนผลประโยชนของสงคม แตพยายามจะแสวงหาผลประโยชนสวนตนสงสด
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10102/01/52
6.4 ลกษณะปญหาและอปสรรคทสาคญ
4) ผกาหนดนโยบายมไดคานงถงประโยชนสงสดทางสงคมเพยงแตกระทาเพอตอบสนองความพอใจเพอใหเกด
ความกาวหนาขนบางเทานน
5) การลงทนทมลกษณะตนทนจม จะเปนขออางปองกนมให ผกาหนดนโยบายพจารณาทบทวนทางเลอกนโยบายทได
ตดสนใจไปกอนแลว
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10202/01/52
6.4 ลกษณะปญหาและอปสรรคทสาคญ
6) มอปสรรคมากมายตอการรวบรวมขอมลทงหมดทจาเปนตอ
การวเคราะหโดยใชเหตผล
7) ขาดความสามารถในการทานายทางสงคมและทาง
วทยาศาสตรในการพจารณาตนทนและผลประโยชนของ
ทางเลอกอยางสมบรณ
8) ความไมแนใจเกยวกบผลลพธของทางเลอกนโยบายตางๆ ปดกนมใหผกาหนดนโยบายพจารณาทางเลอกใหม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10302/01/52
1) โครงการสนามบนสวรรณภม
2) โครงการทาเรอนาลกแหลมฉบง
6.5 กรณศกษา
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10402/01/52
จดเดน และจดดอย
จดเดน ยดหลกเหตผลไดแก ถอวาการมขอมลทสมบรณมทรพยากรทจาเปนอยางเพยงพอ จดออน 1. โดยทวไปไมมผลประโยชนทางสงสวนรวมทสามารถตกลงกนได
2. ผกาหนดนโยบายขาดการกระตนทจะทาการตดสนใจทยดมนอยบนพนฐานของเปาประสงคทางสงคม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10502/01/52
(Incremental Model)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10602/01/52
7.1 ฐานคตสาคญ
1) นโยบายสาธารณะมลกษณะของการกระทาท ตอเนองมาจากอดต
2) เปนการปรบปรงเปลยนแปลงจากเดมเพยงบางสวน หรอเพยงเลกนอยเทานน
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10702/01/52
7.2 คณลกษณะของตวแบบ
การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน
1) เปนลกษณะอนรกษนยม ยดถอนโยบาย โครงการและการใชจายตาง ๆ ของรฐทมอยเดมเปนเกณฑ
2) ใหความสนใจตอนโยบายหรอโครงการใหมทเปลยนแปลงจากเดมเพยงเลกนอย
3) ยอมรบความชอบธรรมของนโยบายทดาเนนมากอน เพราะความไมแนใจเกยวกบผลลพธของนโยบายใหม
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10802/01/52
7.2 คณลกษณะของตวแบบ
การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน
4) ถามการลงทนในโครงการขนาดใหญอยกอนแลว จะเปนขออางสาคญในการปฏเสธนโยบายใหมท
กอใหเกดการเปลยนแปลงอยางแทจรง
5) การเปลยนแปลงจากเดมบางสวน จะทาใหเกดขอตกลงระหวางกลมตาง ๆ ในสงคมไดงาย เพราะผลกระทบมนอย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 10902/01/52
2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540
สวนเปลยนแปลง
ของนโยบาย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 11002/01/52
7.3 ความเหมาะสมของตวแบบการเปลยนแปลง จากเดมบางสวนขนอยกบ
1) ผลของนโยบายทเปนอยจะตองเปนทพอใจของผกาหนด
นโยบายและประชาชนทเกยวของเปนสวนใหญ จงจะทาใหการเปลยนแปลงนโยบายเพยงเลกนอย หรอเพยงบางสวนเพยงพอตอการยอมรบของประชาชน
2) ลกษณะของนโยบายตองมระดบของความตอเนองสง และสอดคลองกบลกษณะธรรมชาตของนโยบายทปรากฏอย
3) ลกษณะของนโยบายตองมระดบของความตอเนองสงในการ
จดการกบปญหาทปรากฏอย
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 11102/01/52
7.4 คณลกษณะดอยของตวแบบการเปลยนแปลงจากเดมบางสวน
1) การสงเสรมใหเกดความเฉอยชา (Pro-inertia)
2) การตอตานนวตกรรม (Anti- innovation)
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 11202/01/52
7.5 กรณศกษา:
1) นโยบายเกยวกบการบรหารองคการตาง ๆ ของรฐ
2) นโยบายเกยวกบการจดสรรงบประมาณรายจายประจาป
E n d
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 11302/01/52
จดเดนและจดดอย
จดเดน ไดแก ความงายและสะดวกในทางปฏบตจดออน ไดแก การไมชวยพฒนาความคดรเรมหรอความคดสรางสรรค ผลกคองานใหมๆหรอนโยบายใหม มกจะถกขดขวางจากผตดสนใจทมความเปนอนรกษนยมสง
เจตฑถ ดวงสงคถ วทยาลยบรหารศาสตร มหาวทยาลยแมโจ 11402/01/52
เอกสารอางอง
ธนยวฒน รตนสค. 2546. นโยบายสาธารณะ. เชยงใหม.คนงนจการพมพ. (บทท 3 : 44-63)
สมบต ธารงธญวงศ. 2549. นโยบายสาธารณะ : แนวความคด การ
วเคราะห และกระบวนการ. กรงเทพฯ. เสมาธรรม.
(บทท 5 : 197-248)