บทที่ 6 - 202.29.239.235202.29.239.235/catnews/attachfile/xL02072018.pdf ·...

118

ความตองการโภชนะของสตว

บทท 6 ความตองการโภชนะของสตว

119


บทท 6 ความตองการโภชนะของสตว

หวขอเรอง 1. ความหมายและความสาคญของความตองการโภชนะของสตว 2. ความตองการโภชนะอาหารสตว 3. ความตองการสารโภชนะในรางกายสตว 4. ปจจยทมผลกระทบตอความตองการโภชนะของสตว 5. ปจจยทมผลตอการกนไดของสตว 6. การประเมนคาพลงงานในอาหารสตว 7. มาตรฐานอาหารสตว

สาระสาคญ 1. ความหมายและความสาคญของความตองการโภชนะของสตว 1.1 ความหมายของความตองการโภชนะของสตว (Nutrient requirement) หมายถงจานวนโภชนะตาสดทสตวจะตองไดรบเพอใหสตวสามารถดารงชพ สบพนธ ใหผลผลต ขนใหอวน การทางานของกจกรรมของรางกาย 1.2 ความสาคญของโภชนะอาหารสตว โภชนะในอาหารสตวถอเปนปจจยการผลตสตวทสาคญทสดอยางหนง เนองจากคาอาหารสตวเปนคาใชจายเกนกวาครงหนงของตนทนการผลตสตว 2. ความตองการโภชนะอาหารสตว 2.1 ความตองการโภชนะเพอการดารงชพ 2.2 ความตองการโภชนะเพอการเจรญเตบโต 2.3 ความตองการโภชนะเพอการสบพนธ 2.4 ความตองการโภชนะเพอการสรางผลผลต 2.5 ความตองการโภชนะเพอการขนใหอวน หรอสะสมไขมน 2.6 ความตองการโภชนะเพอกจกรรมของรางกาย และการทางาน 3. ความตองการสารโภชนะในรางกายสตว 3.1 ความตองการโปรตน 3.2 ความตองการพลงงาน 3.3 ความตองการไขมน

120


3.4 ความตองการวตามน 3.5 ความตองการแรธาต 3.6 ความตองการนา 4.ปจจยทมผลตอความตองการโภชนะของสตว 5. ปจจยทมผลตอการกนไดของสตว 5.1 ปจจยอนเนองมาจากสภาพแวดลอม 5.2 ปจจยเนองมาจากตวสตวเอง 5.3 ปจจยเนองมาจากอาหารสตว 6. การประเมนคาพลงงานในอาหารสตว 6.1 หนวยวดคาพลงงานในอาหาร 6.2 หนวยวดระดบโปรตนในอาหารสตว 6.3 หนวยวดระดบเยอใยในอาหาร 6.4 หนวยวดระดบของวตามน 6.5 หนวยวดระดบของแรธาต 7. มาตรฐานอาหารสตว (Feeding standard) มาตรฐานอาหารสตว (Feeding standard) หมายถง สงทใชเปนแนวทางการใหอาหาแกสตวแตละชนด และประเภทของสตว เพอใหสตวไดรบโภชนะตรงตามความตองการของสตว มาตรฐานการใหอาหารสตวถกจดทาขนในรปตารางมาตรฐานการใหอาหารสตว ซงจาแนกออกตามขนาด อาย และการใหผลผลตของสตวแตละชนด จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. เขาใจความหมายและความสาคญของความตองการโภชนะของสตว 2. เขาใจหนาทของโภชนะในรางกายสตว 3. บอกประเภทของการใชประโยชนโภชนะอาหารสตวได 4. บอกปจจยทมผลตอความตองการโภชนะของสตวได 5. บอกหนวยวดความตองการโภชนะได 6. บอกความตองการโภชนะของสตวเลยงได 7. มความรบผดชอบ ตรงตอเวลา และทางานเปนหมคณะได

121


เนอหาสาระ 1. ความหมายและความสาคญของความตองการโภชนะของสตว 1.1 ความหมายของความตองการโภชนะของสตว (Nutrient requirement) หมายถงจานวนโภชนะตาสดทสตวจะตองไดรบเพอใหสตวสามารถดารงชพ สบพนธ ใหผลผลต ขนใหอวน การทางานของกจกรรมของรางกาย ความตองการโภชนะของสตวจะแตกตางกนไปตามชนดและประเภทของสตว ขนาด และอายของสตว ชพจกร และสภาวะทางสรระของสตว ระดบของผลผลต และสภาพแวดลอม 1.2 ความสาคญของโภชนะอาหารสตว โภชนะในอาหารสตวถอเปนปจจยการผลตสตวทสาคญทสดอยางหนง เนองจากคาอาหารสตวเปนคาใชจายเกนกวาครงหนงของตนทนการผลตสตว การเลยงสตวใหไดผลตอบแทนสงสดจะตองรจกเลอกสรร และจดสรรอาหารทเหมาะสมแกสตวทงในดานปรมาณและคณภาพ ถงแมการใหอาหารจานวนพอดกบทสตวตองในแตละวน แตถาในอาหารนนมระดบโภชนะไมครบถวนเพยงพอกบความตองการของสตว กอาจทาใหสตวนนแคระแกรน เปนโรคขาดอาหาร หรอเจบปวยได การใหอาหารจานวนนอยกวาความตองการของสตวทาใหสตวเจรญเตบโตชา และใหผลผลตตา การใหอาหารจานวนมากเกนไปกเปนการสญเสยคาใชจายโดยใชเหต ดงนนผเลยงสตวจะตองพยายามใหสตวเลยงไดรบอาหารในจานวนทพอเหมาะไมมากหรอนอยเกนไป และอาหารนนจะตองมโภชนะตาง ๆ ครบถวนเพยงพอตามความตองการในแตละวน

2. ความตองการโภชนะอาหารสตว วตถประสงคของการใหอาหารสตว เพอใหไดรบผลตอบแทนสงสดนน จาเปนตองคานงถงปจจยตาง ๆ หลายประการ คณภาพของอาหารเปนปจจยสาคญจะตองประกอบดวยโภชนะเพยงพอ ตรงตามความตองการของสตว สตวแตละชนด ประเภท อาย ตองการโภชนะแตกตางกน โภชนะจากอาหารในแตละวนถกนาไปใชประโยชนในรางกาย สามารถแยกประเภทของการใชประโยชน ดงน 2.1 ความตองการโภชนะเพอการดารงชพ (Maintenance) ปรมาณของโภชนะชนดตาง ๆ ทรางกายสตวตองการในระดบตาสด เปนความตองการโภชนะเพยงเพอใหสตวสามารถดารงชพอยไดโดยปกต คอทาใหกระบวนการตางๆ ทจาเปนตอการมชวตของสตวดาเนนไปได เชนใชในการผลตความรอนหรอพลงงาน เพอการทางานของระบบตาง ๆ การทาความอบอนใหรางกาย การเคลอนไหว และการซอมแซมสวนทสกหรอตาง ๆ ของรางกาย เชน การหลดลอกของเยอบภายในอวยวะและผวหนง และยงตองใชโภชนะเพอทดแทนสวนทเสอมสลาย หรอเปลยนสภาพไปเนองจากการทางานของรางกาย เชน เอนไซม และฮอรโมนตาง ๆ เปนตน โดยปรมาณโภชนะตาง ๆ ทสตวไดรบจะเทากบปรมาณโภชนะทสตวตองใช ซงในภาวะทเกดขนเชนน

คว

เรสตทส โคโดมาสตอาระเปแรเจ กาสต

วามตองการโภชน

ยกวา อยในภตวจะไมมการสดทสตวพงจ 2.2 ความ การเจรญครงสราง ไดแดยทวไปแลวาก และจะชาลตวนาไปใชเพายนอยมอตระดบทสงกวา ปนปรมาณสงรธาตบางชนรญเตบโตนหารเจรญเตบโตตว และการให

ะของสตว

ภาวะสมดล ในรเจรญเตบโตจะไดรบถาตามตองการโภชญเตบโต เปนแก กระดก กในลกสตวตงลงเมออายมาพอการเจรญเตาการเจรญเตบ ดงนนในชว เมอสตวมอตนดกจะลดลงหากสตวไดรต และอาจแคหผลผลตตาง

ภาพ ทมา

นสภาวะนน ๆ หรอเพมน าหากวานจะเปนชนะเพอการเนการเพมจานลามเนอ และงแตยงเปนตวกขนจนในทสตบโต ขนอยกบโตสงกวาสงแรกๆ ของกตราการเจรญงตามขณะทบโภชนะไมเคระแกรน เปน ๆ ดวย

พท 6.1 ลกษณา : บญลอม (2

ๆ คอไมมการหนกตว หรอใอนตรายตอสจรญเตบโต (นวน การเพมขะอวยวะภายใวออนไปจนถสดหยดเตบโกบอตราการเจสตวทมอายมาการเจรญเตบโเตบโตลดลง

ทความตองกเพยงพอหรอนหนมสาวชา

ณะเสนกราฟ2546)

รสญเสยหรอสใหผลผลต จงสตว (Growth) ขนาดของเซลใน ไมรวมกาถงวยหนมสาโตเมอโตเตมวจรญเตบโต หาก สตวทมอาโตสตวจงตอในชวงใกลโารพลงงานจไมเหมาะสมา นอกจากนย

การเจรญเตบ

สะสมโภชนะงถอวาเปนคว

ลล และเปนกรเพมสะสมไวจะมอตรากวย (ภาพท 6.1หรอการเพมขายนอยจงตองงการใชโภชนตเตมวย ความจะเพมขน ใจะทาใหสตวยงสงผลกระท

โตของสตว

ะในรางกายเพวามตองการใน

การขยายเนอไขมนในเนอเารเจรญเตบโ1) โปรตนจากขนของเนอเยองการโปรตนในะโปรตน แมตองการโปในแตละชวงวเจรญเตบโตทบตอการสบ

122

พม ดงนนนระดบตา

เยอทเปนเยอไขมน โตรวดเรวกอาหารทอ สตวทมในอาหารละแรธาตรตน และงของการตชา ชะงกบพนธของ

123


2.3 ความตองการโภชนะเพอการสบพนธ (Reproduction) การเจรญพฒนาของระบบสบพนธจะควบคไปพรอม ๆ กบการเจรญเตบโตของรางกาย เมอสตวเขาสวยเจรญพนธ การเจรญพฒนาของระบบสบพนธจะเปนไปอยางรวดเรว โภชนะตาง ๆ มความสาคญ และจาเปนมากตอความสมบรณพนธของสตว หากสตวไดรบโภชนะไมเพยงพอในระยะเจรญเตบโตจะทาใหสตวเขาสวยหนมสาวชาลง ไมแสดงอาการเปนสด ในชวงทสตวผสมพนธ และใหลกนนปรมาณโภชนะทสตวไดรบจะตองเหมาะสม และเพยงพอตอการทางานของอวยวะสบพนธไดแก การทางานของรงไขในการสรางไขของสตวเพศเมย การอมทอง การสรางน านมเลยงลก และการสรางเซลลอสจในสตวเพศผ ซงสตวตองการโปรตน พลงงาน วตามน และแรธาตแตกตางกน สตวทไดรบโภชนะไมเพยงพอกบความตองการจะทาใหเกดการลมเหลวในกระบวนการสบพนธของสตว เชน ไขและอสจทสรางขนในอวยวะสบพนธไมสมบรณแขงแรง ทาใหไมสามารถใหลกได ผสม ไมตด หรอผสมตดยาก เกดการแทงลกหรอคลอดกอนกาหนด ลกทคลอดออกมาออนแอ พการ 2.4 ความตองการโภชนะเพอสรางผลผลต (Production) เนอ นานม ไข ขน โภชนะทสตวตองการเพอนาไปสรางนานม ขนอยกบปรมาณน านมและองคประกอบในน านมทผลตในแตละวน โภชนะสาคญทสตวกาลงใหนมมความตองการมากคอ โปรตน โภชนะทเปนแหลงพลงงาน และน า เพอนามาสรางโปรตน ไขมน ในน านม สตวปกจาเปนตองไดรบโปรตน และกรด อะมโนทจาเปนเพยงพอจงสามารถใหผลผลตไขระดบสง สตวทใหขนตองคานงถงโปรตนทประกอบดวยกามะถนอยมาก เชน เมไทโอนน ซสทน เปนตน นอกจากนนยงตองการวตามนและ แรธาตทสาคญไดแก แคลเซยม ฟอสฟอรส โซเดยม โพแทสเซยม คลอรน วตามนเอ และวตามนด ซงเปนสวนประกอบของน านม และไข หากขาดผลผลตน านมและไขลดตาลง หรออาจทาใหโคนมเกดโรคไขนม โรคกระดกผ แรธาตอกหลายตวมความจาเปนตอการสรางผลผลต วตามน เอ วตามน ด โดยเฉพาะในสตวขงคอกไมไดรบแสงแดดโดยตรง ตองไดรบวตามน ด จากอาหาร 2.5 ความตองการโภชนะเพอการขนใหอวนหรอสะสมไขมน (Fattening) การขนสตวใหอวนเปนการสะสมของไขมนในรางกาย มจดประสงคเพอเพมน าหนกตวของสตวและทาใหเนอออนนมมรสชาตดขน การสะสมของไขมนในอวยวะตาง ๆ มคาไมเทากน ขนอยกบอายของสตวทนามาขน เชน การขนสตวในระยะการเจรญเตบโต ใชระยะเวลาในการขนสน เกดไขมนแทรกอยตามกลามเนอมาก เหนไดชดเจนในกรณของโคขน หากนากลามเนอมาผาตดตามขวาง จะพบลายของไขมนแทรกในกลามเนอ มลกษณะคลายลายหนออน เรยกลกษณะกลามเนอนวา Marbling อาหารทสตวกนจะถกนาไปใชทงเพอการดารงชพ การเจรญเตบโต และการสะสมไขมน เปนการใชอาหารอยางมประสทธภาพสง แตเมอสตวมอายเพมขนประสทธภาพการใชอาหารจะลดลง สวนการขนสตวทโตเตมวยหรอปลดระวาง การสะสมของไขมนสวนใหญเกดขนทเนอเยอสะสม

124


ไขมน (Adipose tissue) อยตามใตผวหนง และอวยวะภายใน การสะสมของไขมนในลกษณะเชนน เปนการเปลยนอาหารทมประสทธภาพตา สนเปลองอาหารมาก การขนสตวมขดขอจากด คอ ไมควรใหสตวมขนาดใหญมากจนเกนไป หรอมขนาดตวใหญมาก เพราะวาปรมาณอาหารทใชไปเพอเปลยนเปนไขมน เปนการเปลยนอาหารทมตนทนสง เมอเปรยบเทยบกบการเปลยนอาหารเปนเนอ สตวขนทมน าหนกตวมากเกดการสะสมไขมนใตผวหนงหนา ทาใหจาหนายไดราคาตา เชนในการขนสกร เปนตน 2.6 ความตองการโภชนะเพอกจกรรมของรางกาย และการทางาน (Activity and Work) การใชกาลงในการทางานของสตวใชงาน จงตองไดรบโภชนะทใหพลงงานทงคารโบไฮเดรทและไขมนเปนสาคญ การทางานยอมมการสกหรอของเนอเยอบางสวนในรางกาย โภชนะในรปของโปรตน วตามนและแรธาต มความจาเปนซงตองเพยงพอตอความตองการทางานของเซลลกลามเนอดวย อาจกลาวไดวาโภชนะทก ๆ ตวมสวนรวมในกระบวนการทางานของรางกาย เชน โปรตนจาเปนตอการซอมแซมอวยวะทสกหรอ สตวททางานหนกมการสญเสยแรธาตจาพวกอเลกโทรไลตโดยเหงอ จาเปนตองนามาชดเชยจากทมในอาหาร มาทางานหนก หรอวงทางไกล อาจเกดการขาดแรธาตโดยฉบพลน กลามเนอ และประสาทไมทางานถงตายได 3. ความตองการสารโภชนะในรางกายสตว 3.1 ความตองการโปรตน โปรตนมความสาคญตอการดารงชพ การเจรญเตบโตและการใหผลผลตของสตว ความตองการโปรตนในการดารงชพจะมเลกนอย สวนใหญจะใชไปในการเจรญเตบโต และการใหผลผลตของสตว โปรตนสวนทเกนความตองการของรางกายจะถกเผาผลาญใหเปนพลงงานโดยไมมการสะสมไวในรางกาย ดงนนการใหโปรตนในปรมาณทสงเกนไปจะไมกอใหเกดประโยชนตอสตวแตอยางใด แตจะทาใหตนทนคาอาหารโปรตนสงขน ดงนนจงควรใหโปรตนในระดบทใกลเคยงกบระดบความตองการขนตาใหมากทสด ความตองการโปรตนในสตวทมอายนอยหรออยในชวงของการเจรญเตบโตและใหผลผลตจะมความตองการโปรตนสงและมคณภาพดคอมกรดอะมโนทจาเปนครบถวนตามทสตวตองการ ความตองการโปรตนในอาหารจะคอยๆ ลดลง เมอสตวมอายและนาหนกตวเพมขนคลายกบวาสตวตองการโปรตนนอยลง แตความจรงการทระดบโปรตนในอาหารของสตวทมอายนอยมระดบสงเปนเพราะในชวงสตวอายนอยจะกนอาหารไดนอย ดงนนจงตองใหมความเขมขนของโปรตนในอาหารสงแตเมอคดเปนปรมาณของโปรตนทสตวไดรบตอวนจะพบวาสตวตองการโปรตนสงขนตลอดชวงการเจรญเตบโต ดงตารางท 6.1, 6.2, 6.3

125


ตารางท 6.1 ระดบโปรตนในอาหารสกรระยะตาง ๆ และความตองการโปรตนตอวน ระยะการเจรญเตบโต

(กก.) % โปรตนในอาหาร

ปรมาณอาหารทกน/วน (กก.)

โปรตนทกน/วน (กรม)

สกรออน 5 - 10 สกรออน 10 - 20 สกรเลก 20 - 35 สกรรน 35 - 60 สกรขน 60 - 100

20 18 16 14 13

0.5 1.0 1.5 2.0 3.0

100 180 240 280 390

ทมา: อทย, 2529.

ตารางท 6.2 ความตองการของโปรตนในอาหารไกกระทง อาย (สปดาห) นาหนกตวเพศผ (กรม) ความตองการโปรตน กรม/ตว/วน

1 2 3 4 5 6 7 8

118 275 525 825 1145 1500 1850 2200

3.4 7.7 12.1 16.8 18.5 19.1 21.7 22.6

ทมา : อาวธ, 2536.

ตารางท 6.3 ระดบโปรตนในอาหารไกกระทงและไกไข ชนดสตวปก ระดบโปรตนในอาหาร

ไกกระทง0 - 4 สปดาห ไกกระทง5 - 8 สปดาห ไกไข 0 - 5 สปดาห ไกไข 6 - 14 สปดาห ไกไข 15 - 30 สปดาห ไกไข 21 สปดาหขนไป

23% 20% 20% 16% 12% 16%

ทมา: อทย, 2529.

126


3.1.1 ความสมพนธของความตองการโปรตนกบปรมาณอาหารทสตวกน ปจจยทสาคญทเปนตวกาหนดความตองการโปรตนของสตว ประการหนงคอปรมาณอาหารทสตวกน (Feed intake) ซงขนอยกบปจจยหลายอยางโดยเฉพาะอยางยงสภาพแวดลอมทแตกตางกน ดงนนการทจะใหสตวไดรบโปรตนไดเพยงพอกบความตองการตองคานงถงปรมาณอาหารทสตวจะกนไดภายใตสภาพแวดลอมนนๆ แลวคอยนามาคานวณเพอกาหนดระดบของโปรตนในอาหารเชน ถาสกรตองการโปรตนวนละ 100 กรม และสกรทอยภายใตสภาพแวดลอมนนจะกนอาหารไดเฉลยประมาณ 0.5 กโลกรมตอวน อาหารควรมระดบโปรตนเทาใด

สตร ปรมาณอาหารทกน/วน x โปรตนในอาหาร = ปรมาณโปรตนทสกรตองการ/วน 100 แทนคา 0.5 x โปรตนในอาหาร = 0.1 100 % โปรตนในอาหาร = = 20 %

ดงนน จะตองทาใหอาหารมโปรตนเทากบ 20 เปอรเซนต แตถาสกรกนอาหารไดเพยง 0.4 กก./วน อาจเนองมาจากสภาพอากาศรอน ระดบโปรตนในอาหารควรเปนเทาใด แทนคาในสตร

0.4 x % โปรตนในอาหาร = 0.1 100 %โปรตนในอาหาร = = 25 %

โปรตนในอาหารจะตองเพมเปน 25 เปอรเซนต จงจะทาใหสตวไดรบโปรตนวนละ 100 กรมเทากบความตองการดงน นการกาหนดเปอรเซนตโปรตนในสตรอาหารใหคงทในทกสภาพแวดลอมและการจดการจงไมถกตองทงนเพราะสตวกนอาหารไดไมเทากนนนเอง 3.1.2 ความสมพนธระหวางโปรตนกบพลงงานในอาหารสตว ปจจยทสาคญอกประการหนงทเปนตวกาหนดปรมาณการกนอาหารของสตว นอกเหนอจากอณหภม และอนๆ แลวกคอ ระดบพลงงานในอาหารนนเอง ดงนนจงมความสมพนธระหวางระดบโปรตนในอาหารและระดบพลงงานในอาหารกลาวคอ ถาอาหารมระดบพลงงานในอาหารสงสตวจะกนอาหารไดนอย ดงนนระดบโปรตนกจะตองสงกวาในสตรอาหารทมพลงงานตา ดงตารางท 6.4

0.1 x 100 0.5

0.1 x 100 0.4

127


ตารางท 6.4 แสดงความตองการโปรตน และพลงงานในไกไขพนธเลกฮอรน พลงงานทใช ประโยชนได

Kcal/kg.

อากาศเยน อากาศรอน ความตองการโปรตน (%)

ปรมาณอาหารทกน/ตว/วน (กรม)

ความตองการโปรตน (%)

ปรมาณอาหารทกน/ตว/วน (กรม)

2600 2750 2900 3050 3200 3350

15 15.5 16.5 17 18 19

117 111 105 100 95 90

16.5 17 18 19 20 21

105 100 95 90 86 82

ทมา: Austic and Nesheim, 1990.

3.2 ความตองการพลงงาน สตวตองการพลงงานเพอใชในกระบวนการตางๆ ในรางกายสตวทมการเจรญเตบโต และการใหผลผลตสงมความตองการพลงงานสง แตถาสตวเจรญเตบโตชากจะตองการพลงงานในอาหารในระดบทตากวา เชนไกพนเมองจะตองการพลงงานในอาหาร 2,650 Kcal/kg. ขณะทไกกระทงตองการพลงงานถง 3,200 Kcal/kg. ระดบพลงงานในอาหารจะตองมความสมพนธกบระดบของโปรตนในอาหารดวย ทงนเพราะสตวจะกนอาหารเพอใหไดพลงงานเพยงพอกบความตองการ ถาอาหารมระดบพลงงานตาสตวกจะพยายามกนอาหารใหมากขน ถาเรายงใหระดบของโปรตนสงกอาจทาใหสตวไดรบโปรตนมากเกนความตองการเปนการสนเปลอง แตถาอาหารมระดบพลงงานสงจะตองเพมระดบโปรตนใหสงขนดวยเหตผลเดยวกน แหลงของพลงงานควรใชจากวตถดบพวกคารโบไฮเดรทเพราะมราคาถกกวาไขมน และโปรตนแตถาสตวตองการพลงงานในอาหารสงมากกวาปกตกจะใชไขมนเตมลงไปเพอยกระดบพลงงานใหเพยงพอกบความตองการ 3.3 ความตองการไขมน สตวตองการไขมน เพอเปนแหลงของกรดไขมนทจาเปน 2 ชนดไดแก Linolenic acid และ Linoleic acid ซงไดจากน ามนพช เชน นามนถวเหลอง นามนราขาว โดยทวไปสตรอาหารสตวควรมระดบของไขมนอยางนอย 3–5 เปอรเซนตในสตรอาหาร โดยขนอยกบชนด ประเภท และการใหผลผลตของสตว การใหไขมนในอาหารสงเกนไปจะทาใหสตวกนอาหารไดนอยลง

128


ในสตรอาหารทใชมนสาปะหลง มความตองการไขมนประมาณรอยละ 1–3 ในสตรอาหาร เพอชวยลดฝ น และเพมความนากนในอาหารตลอดจนเปนแหลงของกรดไขมนทจาเปนอกดวย 3.4 ความตองการวตามน วตามนเปนโภชนะทรางกายตองการในปรมาณทนอยมาก แตมความสาคญตอกระบวนการเปลยนแปลงของโภชนะในรางกาย การไดรบวตามนในปรมาณมากเกนความตองการจะไมเกดประโยชนตอรางกาย เพราะวตามนสวนเกนจะถกขบออกจากรางกาย สตวทอยในชวงเจรญเตบโตจะตองการวตามนมากกวาสตวทโตเตมท ในสกร สตวปก และลกโค จะมความตองการวตามนทง เอ ด อ เค (A D E K) และวตามนบรวม (B-Complex) สวนในโคตงแต 6 เดอนขนไป จะสงเคราะหวตามน บรวม และวตามน เค ไดเอง จงมความตองการเพยงวตามน เอ ด อ ถาสตวเลยงโดยปลอยแทะเลมในทงหญาจะสงเคราะหวตามน ด ไดจากแสงแดดกจะตองการเพยงวตามน เอ และ อ เทานน ปญหาทางโภชนศาสตรทเกดจากวตามนไดแก การเจรญเตบโตและการพฒนาของกระดกลดลง การเกดโรคกระดกออน การฟกออกตา ลกสกรตายในทองมาก เปนตน 3.5 ความตองการแรธาต สตวจะตองการแรธาตคอนขางสงในชวงของการเจรญเตบโตโดยเฉพาะอยางยง แคลเซยม และฟอสฟอรส หรอในชวงทใหผลผลต เชนไขและน านมกเชนเดยวกนอยางไรกตามแรธาตทง 15-16 ชนดกมความสาคญตอการเจรญเตบโต และการใหผลผลตของสตวจาเปนตองจดใหเพยงพอ แต แรธาตบางชนดถาไดรบมากเกนไปอาจทาใหเกดการเปนพษได เชนเกลอแกง ซลเนยม และเกลอไอโอดน เปนตน 3.6 ความตองการนา น าเปนโภชนะทมความสาคญยงตอสตว ดงนนสตวควรไดรบน าใหเพยงพอกบความตองการในแตละวน ปรมาณความตองการนาของสตวจะขนอยกบปจจยตางๆ เชนพนธสตว ชนดและประเภทของสตว อาย ปรมาณอาหารทกน การใหผลผลต สภาพแวดลอมโดยเฉพาะอยางยงอณหภมของอากาศ หรออณหภมภายในโรงเรอนจะมผลตอความตองการน าของสตวเปนอยางมากกลาวคอถาอากาศมอณหภมสงสตวจะตองการน าเพมมากขนเรอยๆ เพอใชในการระบายความรอนออกจากรางกายนอกจากนอณหภมของน ากมความสาคญโดยน าควรมอณหภมตามธรรมชาต คอประมาณ 20 องศาเซลเซยส ซงจะทาใหสตวกนนาไดเตมทถาน ามอณหภมสงสตวจะกนนานอยลง โดยทวไปความตองการน าของสตว จะประเมนไดจากปรมาณอาหารแหง (Dry matter) ทสตวกนไดในแตละวน ซงจะมความตองการประมาณ 5 เทาของปรมาณอาหารแหงทกนได เชน สกรขนทกนอาหารแหงได 3 กโลกรม/วน จะตองการนาวนละ 15 กโลกรม/วน เปนตน

129


3.6.1 ความตองการนาของโค 1) ลกโคจะตองการนาประมาณ 6.5 เทาของอาหารแหงทกน 2) โครน โคสาว จะตองการนาประมาณ 5.5 เทาของอาหารแหงทกน 3) โครดนม ความตองการน าของแมโครดนมจะขนอยกบปจจยหลายประการทสาคญ คอปรมาณน านม และอณหภมของสภาพแวดลอม ในสภาพแวดลอมของประเทศไทยแมโคนมทใหน านมเฉลยประมาณ 10-15 กโลกรม/วน จะตองการนาประมาณ 80-100 ลตร/วน 3.6.2 ความตองการนาของสตวปก ในรางกายของสตวปกประกอบดวยน าประมาณรอยละ 70 ดงนนสตวปกจงตองการน าในปรมาณทมากเพอรกษาปรมาณน าในรางกายใหคงทโดยทวไปสตวปก เชน ไกจะกนน าประมาณ 2-3 เทาของปรมาณอาหารแหงทกน แตกจะผนแปรไปตามปจจยตางๆ ดงไดกลาวมาแลว ไดมการศกษาเกยวกบความตองการน าของไกกระทงในชวงอายตางๆในสภาพอณหภมทแตกตางกนพบวาเมอไกมอายมากขนจะตองการน าเพมขนและเมออณหภมของโรงเรอนสงขนตามความตองการน ากจะสงขนและทอณหภม 37 องศาเซลเซยส ไกกระทงจะตองการน าประมาณ 3 เทาของความตองการทอณหภม 21 องศาเซลเซยส ดงตารางท 6.5

ตารางท 6.5 ความตองการนาของไกกระทงอาย 1-8 สปดาหทอณหภมทแตกตางกน

อายไกกระทง ปรมาณนาสาหรบไกกระทง 1,000 ตว (แกลลอน) (สปดาห) 21.10C 26.70C 32.20C 37.50C

1 2 3 4 5 6 7 8

6 16 24 32 41 49 57 62

6 19 34 46 57 67 76 78

7 25 55 72 88 103 113 119

8 43 55 122 146 162 175 183

ทมา: Austic and Nesheim, 1990.

130


ตารางท 6.6 ปรมาณนาทสตวตองการในแตละวนจาแนกตามชนดสตว (ลตร / ตว)

ชนดสตว ปรมาณนา โคเนอ โคนม - ระยะใหน านม - ระยะปกต สกร - นาหนก 30 กโลกรม - นาหนก 60 -100 กโลกรม - ระยะเลยงลก ไก แกะ - ระยะใหน านม - ระยะขน มา

60 90 60 6 8 14 0.5 6 4

40-50

ทมา : Maynard et al. (1979)

ตารางท 6.7 นาหนกตวและปรมาณอาหารทไกไขควรไดรบตงแตระยะแรกเกดจนถงใหไขฟองแรกของไกไขพนธเลกฮอรนหรอไกพนธเบา

อาย (สปดาห)

นาหนกตว (กรม)

ปรมาณอาหารทกน (กรม/สปดาห)

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

35 100 260 450 660 750 980

1,100 1,220 1,375 1,475

50 140 260 340 360 380 400 420 430 450 500

ทมา : ดดแปลงจาก NRC (1994)

131


ตารางท 6.8 ความตองการโภชนะในอาหารสาหรบไกไขระยะแรกเกดจนถงไขฟองแรกของไกไขพนธเลกฮอรนในสตรอาหารทใชขาวโพดและกากถวเหลองเปนวตถดบหลก

อาย (สปดาห) นาหนกตว (กรม)

0-6 450

6-12 980

12-18 1,375

18-ไขฟองแรก 1,475

พลงงานใชประโยชนได (กโลแคลอร/กโลกรม) โปรตนรวม (รอยละ) กรดอะมโนทจาเปน (รอยละ)

ไลซน เมทไธโอนน+ซสตน ทรปโตเฟน ธรโอนน ไอโซลซน ลซน อารจนน เฟนลอะลานน + ไทโรซน ฮสตดน วาลน

แรธาตหลก แคลเซยม (รอยละ) ฟอสฟอรสใชประโยชนได (รอยละ) โซเดยม (รอยละ) คลอรน (รอยละ) โพแทสเซยม (รอยละ) แมกนเซยม (มลลกรม/กโลกรม)

กรดไขมนลโนเลอก (รอยละ)

2,850 18

0.85 0.62 0.17 0.68 0.60 1.10 1.0 1.0 0.26 0.62

0.90 0.40 0.15 0.15 0.25 600 1.00

2,850 16

0.60 0.52 0.14 0.57 0.50 0.85 0.83 0.83 0.22 0.52

0.80 0.35 0.15 0.12 0.25 500 1.00

2,900 15

0.45 0.42 0.11 0.37 0.40 0.70 0.67 0.67 0.17 0.41

0.80 0.30 0.15 0.12 0.25 400 1.00

2,900 17

0.52 0.47 0.12 0.47 0.45 0.80 0.75 0.75 0.20 0.46

2.00 0.32 0.15 0.15 0.25 400 1.00

ทมา : ดดแปลงมาจาก NRC (1994)

132


ตารางท 6.9 ความตองการโภชนะในอาหารสาหรบไกเนอ (วตถแหงประมาณรอยละ 90 และให อาหารกนเตมท)

โภชนะ ชวงอาย (สปดาห)

0-3 3-6 6-8 พลงงานใชประโยชนได (กโลแคลอร/กโลกรม) โปรตนรวม (รอยละ) กรดอะมโนทจาเปน (รอยละ) อารจนน ไกลซน + ซรน ฮสตดน ไอโซลซน ลซน ไลซน เมทไธโอนน + ซสตน เฟนลอะลานน + ไทโรซน โพรลน ธรโอนน ทรปโตเฟน วาลน แรธาตหลก แคลเซยม (รอยละ) ฟอสฟอรสใชประโยชนได (รอยละ) คลอรน (รอยละ) โซเดยม (รอยละ) โพแทสเซยม (รอยละ) แมกนเซยม (มลลกรม/กโลกรม) กรดไขมนลโนเลอก (รอยละ)

3,200 23

1.25 1.25 0.35 0.80 1.20 1.10 0.90 1.34 0.60 0.80 0.20 0.90

1.00 0.45 0.20 0.20 0.30 600 1.00

3,200 20

1.10 1.14 0.32 0.73 1.09 1.00 0.72 1.22 0.55 0.74 0.18 0.82

0.90 0.35 0.15 0.15 0.30 600 1.00

3,200 18

1.00 0.97 0.27 0.62 0.93 0.85 0.60 1.04 0.46 0.68 0.16 0.70

0.80 0.30 0.12 0.12 0.30 600 1.00


133


ตารางท 6.10 ระดบความตองการพลงงานและโปรตนในอาหารสกรระยะตาง ๆ (วตถแหงประมาณรอยละ 90)

โภชนะ นาหนกตว (กโลกรม) พอแม

พนธ แมสกร เลยงลก 5-10 10-20 20-50 50-110

ปรมาณอาหารทกน (กรม/วน) พลงงานใชประโยชนได (กโลแคลอร/กโลกรม) โปรตน (รอยละ) กรดอะมโนทจาเปน (รอยละ)

อารจนน ฮสตดน ไอโซลซน ลซน ไลซน เมทไธโอนน + ซสตน เฟนลอะลานน+ไทโรซน ธรโอนน ทรปโตเฟน วาลน

460 3,240

20

0.50 0.31 0.65 0.85 1.15 0.58 0.94 0.68 0.17 068

950 3,250

18

0.40 0.25 0.53 0.70 0.95 0.48 0.77 0.56 0.14 0.56

1,900 3,260

15

0.25 0.22 0.46 0.60 0.75 0.41 0.66 0.48 0.12 0.78

3,110 3,275

13

0.10 0.18 0.38 0.50 0.60 0.34 0.55 0.40 0.10 0.40

1,900 3,210

12

0.00 0.15 0.30 0.30 0.43 0.23 0.45 0.30 0.09 0.32

5,300 3,210

13

0.01 0.25 0.39 0.48 0.60 0.36 0.70 0.43 0.12 0.60


134


ตารางท 6.11 ปรมาณความตองการโภชนะตาง ๆ ตอวน ของโคเนอเพศผตอน

นาหนกตว (กโลกรม)

อตราการเจรญเตบโต พลงงานทตองการ โปรตน แรธาต (กรม) (กโลกรม) (เมกะแคลอร) (กรม) แคลเซยม ฟอสฟอรส

150

200

300

400

450

0.4 0.6 0.8 1.0 0.4 0.6 0.8 1.0 0.4 0.6 0.8 1.0 0.4 0.6 0.8 1.0 0.4 0.6 0.8 1.0

4.17 4.66 5.17 5.69 5.18 5.79 6.42 7.06 7.02 7.84 8.69 9.57 8.71 9.73 10.79 11.87 9.51 10.63 11.78 12.96

428 503 575 642 482 554 621 682 580 646 704 755 668 728 780 821 710 767 815 852

16 21 27 32 17 21 26 31 18 22 25 29 19 22 25 27 20 22 24 26

9 11 12 14 10 12 13 15 13 14 15 16 16 17 17 18 17 18 19 19


135


ตารางท 6.12 ความตองการโภชนะตอวนของโคนมระยะรดนม

นาหนกตว (กโลกรม)

พลงงานสทธ (NEL) (เมกะแคลอร)

โปรตนรวม (กรม)

แรธาต (กรม) วตามน (1,000 ไอย) แคลเซยม ฟอสฟอรส เอ ด

ความตองการเพอการดารงชพ 400 450 500 550 600

7.16 7.82 8.45 9.09 9.70

318 341 364 386 406

16 18 20 22 24

11 13 14 16 17

30 34 38 42 46

12 14 15 17 18

ความตองการเพอการดารงชพในชวง 2 เดอนสดทายกอนคลอด 400 450 500 550 600

9.30 10.16 11.00 11.81 12.61

890 973

1,053 1,131 1,207

26 30 33 36 39

16 18 20 22 24

30 34 38 42 46

12 14 15 17 18

ความตองการเพอการผลตนานม/กโลกรม ไขมนนม (รอยละ)

3.0 3.5 4.0 4.5 5.0

0.64 0.69 0.74 0.78 0.83

78 84 90 96 101

2.73 2.97 3.21 3.45 3.69

1.68 1.83 1.98 2.13 2.28

- - - - -

- - - - -


136


4. ปจจยทมผลกระทบตอความตองการโภชนะของสตว ความตองการโภชนะตาง ๆ ของสตวทงเพอการดารงชพ และเพอการใหผลผลตขนอยกบปจจยหลายอยาง คอ 4.1 ชนดและประเภทของสตว ชนดสตวทตางกนทาใหความตองการโภชนะแตกตางกนไป เชน ในสกรจะมความตองการโภชนะตางไปจากสตวปก ในสตวกระเพาะรวมมความตองการโภชนะตาง ๆ แตกตางไปจากสตวกระเพาะเดยว ในสตวประเภทกนเนอตองการอาหารทมโปรตนสงกวาสตวกนพช 4.2 ขนาดและอายของสตว ในสตวทมขนาดเลกจะมความตองการโภชนะเพอการดารงชพสงกวาในสตวทมขนาดใหญ ลกสตวหรอสตวอายนอยมความตองการอาหารทมความเขมขนของโภชนะตาง ๆ โดยเฉพาะโปรตนสงกวาสตวทมอายมากเนองจากตองการนาไปใชในการสรางกลามเนอเพอการเจรญเตบโต 4.3 สภาวะทางสรระของสตว สตวทอยในระยะของสภาวะทางสรระรางกายทแตกตางกน ความตองการโภชนะแตละชนดกจะแตกตางกนไป เชน สตวทอยในชวงระยะการใหผลผลตจะมความตองการโภชนะสงกวาสตวทไมไดใหผลผลต สตวทอยในสภาวะเจบปวย หรอเครยด หรอเปนโรคพยาธจะตองการโภชนะบางชนดสงกวาสตวทอยในภาวะรางกายปกต 4.4 ระดบผลผลต สตวทใหผลผลตสงยอมตองการโภชนะสงกวาสตวทใหผลผลตตา เชน ไกทใหไขดกยอมตองการโภชนะสงกวาไกทไขไมดก โคทใหน านมมากยอมตองการโภชนะสงกวาโคทใหน านมนอย เปนตน 4.5 สภาพแวดลอม เชน สภาพของดนฟาอากาศ อณหภมรอบตวสตว และสภาพอณหภมภายในโรงเรอนเลยงสตว ในสภาพอากาศรอน หรอหนาวเกนพอด สตวจะมความตองการพลงงานสงขนเพอระบายความรอนออกจากรางกาย หรอเพมความอบอนใหรางกาย ทเลยงอยภายใตสภาพอากาศรอนมากกวาปกตจะมความตองการน าและแรธาตสงขนเนองจากสตวจะมการสญเสยน า และ แรธาตโดยเฉพาะเกลอคอนขางมาก 5. ปจจยทมผลตอการกนไดของสตว 5.1 ปจจยอนเนองมาจากสภาพแวดลอม เปนปจจยอนสบเนองมาจากอทธพลของสภาพแวดลอม เปนปจจยทมผลกระทบคอนขางมากและเกดขนเสมอ ดงน

137


5.1.1 อณหภมของอากาศ (Temperature) อณหภมของอากาศไมวาจะเปนอณหภมสง หรอตาอากาศรอน หรอหนาวเยนกจะมผลกระทบตอการกนไดของสตวแตกตางกนออกไป จากการศกษาพบวาถาอณหภมภายในโรงเรอนเกน 30 องศาเซลเซยส สตวจะเรมกนอาหารลดนอยลง ถาถง 35 องศาเซลเซยส จะกนอาหารลดลงอยางมาก และจะกนน าเพมมากขน ถาถง 40 องศาเซลเซยส สตวจะกนอาหารนอยมาก หรอหยดกนอาหาร เรมมอาการหอบและเรมตาย อตราการตายจะสง สวนอณหภมตาจะมผลทาใหสตวกนอาหารเพมขนแตถาตากวา 10 องศาเซลเซยส สตวจะกนอาหารลดลง และเรมตายจากอากาศทหนาวเยนโดยเฉพาะในสตวปก (ปฐม, 2529) อณหภมทมความเหมาะสมทสดตอการกนอาหารของสตวควรอยระหวาง 20-25 องศาเซลเซยส แตในประเทศไทยอากาศคอนขางรอนโดยเฉพาะในชวงฤดรอนอณหภมจะสงกวา 35 องศาเซลเซยสขนไปตดตอกนหลายเดอนการจดการเรองโรงเรอนจะชวยลดปญหาไดพอสมควร เชน การใชโรงเรอนแบบจว 2 ชนมการระบายอากาศภายในโรงเรอนไดดการใชวสดมงหลงคาทแผรงสความรอนนอยเชนหญาแฝก กระเบองหรอการปลกตนไมใหรมเงาในบรเวณโรงเรอนจะชวยลดอณหภมลงไดมาก สวนการใชโรงเรอนปด (Evaporative condition system; EVAP) แมจะมประสทธภาพสงทาใหอณหภมในโรงเรอนอยในระดบทเหมาะสมไดแตราคาคากอสรางกมราคาสงมาก และเปนเทคโนโลยทนาเขาจากตางประเทศทาใหสญเสยเงนตราตางประเทศมากไมเหมาะกบเกษตรกรทมฐานะยากจนและสภาวะเศรษฐกจของประเทศ 5.1.2 ความชนสมพทธ (Relative humidity) ความชนสมพทธเปนปจจยทมความใกลชดกบอณหภม โดยจะมผลตอการควบคมอณหภมของรางกาย กลาวคอ ถาอากาศมอณหภมสงและมความชนสมพทธสง จะทาใหสตวระบายความรอนออกจากรางกายไดยากทาใหสตวตองจากดพลงงานทจะไดจากอาหารโดยการกนอาหารลดลงอยางมาก ถามอณหภมสงเพยงปจจยเดยวแตความชนสมพทธตาผลกระทบตอสตวกจะลดลง ระดบความชนสมพทธในโรงเรอนเลยงสตวโดยทวไปในประเทศไทยจะอยในระดบไมเกนรอยละ 75 ในโรงเรอนเลยงสกรควรใชวธการตกและกวาดมลสกรเพอใหพนคอกแหงอยเสมอ ไมควรลางคอกทกวนเพราะจะทาใหความชนสง 5.1.3 กาสพษ เปนกาสพษทเกดจากการหมกหมมของมลสตวเชนแอมโมเนย คารบอนได ออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด มเทน และอนๆ จะมผลกระทบตอการกนอาหาร และสขภาพของสตว 5.1.4 ลม กระแสลมทพดรนแรง เชน พาย ลมกรรโชก ลมรอน หรอลมหนาว จะทาใหสตวไมระบาย และกนอาหารลดลง ถาเปนลมทพดตามปกตจะไมเกดผลเสยใด ๆ แตกลบจะชวยระบายอากาศภายในโรงเรอนใหดขน

138


5.1.5 เสยงรบกวนตาง ๆ โดยเฉพาะเสยงทเกดขนอยางฉบพลน จะทาใหสตวตกใจเกด ความเครยด และกนอาหารลดลงได 5.1.6 ระบบการใหอาหาร การใหอาหารทละนอย ๆ แตบอยครงในหนงวน เชน ในไกกระทง จะทาใหสตวกนอาหารไดมากขน 5.1.7 ภาวะความเครยด (Stress) ความเครยดอนเกดจากสาเหตตาง ๆ เชน คอกแออด พนทรางน า รางอาหารไมเพยงพอ การเปลยนสตรอาหารบอย ๆ เปนตน จะมผลทาใหสตวกนอาหารไดนอยลง ถาสามารถลดปญหาตาง ๆ ททาใหเกดความเครยดไดสตวกจะกนอาหารไดมากขน

5.2 ปจจยเนองมาจากตวสตวเอง 5.2.1 พนธสตว (Breed) /สายพนธ (Line) สตวตางพนธกนจะมความตองการอาหารแตกตางกน การกนไดของอาหารกจะแตกตางกนดวย สายพนธของสตวกเชนเดยวกน เชน สกรสายพนธตาง ๆ ทเลยงในประเทศไทยจะกนอาหารแตกตางกนออกไป 5.2.2 ชนดของสตว (Species) เชน สกร โค ไก ฯลฯ จะกนอาหารไดแตกตางกน 5.2.3 ประเภทของสตว (Type) เชน ไกเนอ ไกไข หรอโคเนอ โคนม สกรขนกบสกรพนธ จะกนอาหารและตองการอาหารแตกตางกนออกไป 5.2.4 เพศของสตว (Sex) โดยทวไปสตวเพศผจะกนอาหารไดมากกวาสตวเพศเมย ถามการเลยงแบบแยกเพศจะทาใหสะดวกตอการใหอาหาร และสตวจะเจรญเตบโตไดสมาเสมอกน 5.2.5 ขนาดและนาหนกตวของสตว ซงสตวทมขนาดใหญและมน าหนกตวมาก จะกนอาหารไดมากกวาสตวทมขนาดเลก ดงนนการใหอาหารสตวหลายชนด เชน สกร โคเนอหรอโคนม จะใหอาหารตามนาหนกตวของสตวเปนเกณฑ 5.2.6 อายและการเจรญเตบโตของสตว โดยทวไปสตวทมอายนอย และยงอยในชวงกาลงเจรญเตบโต จะกนอาหารไดมากกวาสตวทโตเตมวย เมอเทยบเปนสดสวนของนาหนกตว 5.2.7 การใหผลผลตของสตว สตวทกาลงใหผลผลตจะกนอาหารเพมขนกวาปกต ยงใหผลผลตสงความตองกาอาหารกจะยงสงขน 5.2.8 กจกรรมหรอการเคลอนไหวของสตว ถาสตวมการใชแรงงานกจะมความตองการอาหารและกนอาหารไดเพมขนกวาปกต

5.3 ปจจยเนองมาจากอาหารสตว 5.3.1 ความนากนของอาหาร (Palatability) มสวนสาคญอยางยงตอสตวหลายชนดทมประสาทรบรสและกลนไดด เชน สกร โค ถาอาหารมรสชาตและกลนดสตวกจะกนไดมาก ดงนนอาหารบางสตรแมจะมคณคาทางอาหารครบถวนแตขาดความนากนกจะเกดผลเสยตอสตวได

139


5.3.2 ระดบเยอใยในอาหาร ในอาหารของสตวกระเพาะเดยว ถามระดบเยอใยสงเกนไปจะทาใหสตวกนอาหารลดลงโดยทวไประดบเยอใยจะไมเกนรอยละ 5 ในสตรอาหารไกเนอ สวนเปดไมเกนรอยละ 7-8 สกรไมเกนรอยละ 5-7 เปนตน 5.3.3 ระดบพลงงานในอาหาร โดยธรรมชาตสตวจะกนอาหารเพอใหไดพลงงานเพยงพอกบความตองการโดยอาศยการควบคมทซบซอนของระบบสรรวทยาภายในรางกาย ถาอาหารมความเขมขนของพลงงานสงสตวจะกนอาหารลดลง ดงนน ถาเพมระดบพลงงานในอาหารจะตองเพมระดบโภชนะอน ๆ ใหสงขนเพอชดเชยกบการทจะกนอาหารนอยลง โดยเฉพาะอยางยงโปรตน 5.3.4 ความสมดลของโภชนะในอาหาร เปนปจจยอกประการหนงทมผลกระทบตอการกนอาหารของสตวเชน การขาดความสมดลของกรดอะมโนจะมผลทาใหสตวกนอาหารลดลงตลอดจนการยอยได และการใชประโยชนจากโปรตน หรอการขาดแรธาตเชน เกลอ จะมผลทาใหสตวกนอาหารลดลงอยางมากแตถามากเกนไปสตวกจะกนอาหารลดลงเชนกนและอาจเปนพษตอสตวได 5.3.5 สารพษในอาหาร สารพษตางๆ ทปะปนมากบอาหาร เชน อะฟาทอกซน มโมซน กอสไซปอล นอกจาก ทาใหการเจรญเตบโตลดลงแลวยงทาใหอตราการกนอาหารของสตวลดลงโดยเฉพาะอยางยงสารแทนนนในขาวฟางจะทาใหสตวกนอาหารลดลงอยางมาก นอกจากนนยงทาใหประสทธภาพการใชอาหารลดลงอกดวย 5.3.6 ฝ นในอาหาร อาหารทมความละเอยดมากจนเปนฝ น หรอมความฟามมากจะทาใหสตวกนอาหารไดนอยแตจะกนน ามากขนเชนในสตรอาหารมนสาปะหลงจะตองลดปญหาเรองฝ นโดยการเตมไขมนหรอกากนาตาลลงในอาหารจะมผลทาใหสตวกนอาหารไดเพมมากขน 5.3.7 การแปรรปอาหารสตว ไดแก การบด การอดเมด การนง การตม การหน การสบ จะทาใหสตวกนอาหารไดมากขน การหน หรอสบพชอาหารสตวใหมความยาว 1.5-2 นว จะทาใหอาหารยอยไดงาย และเพมอตราการไหลผานในกระเพาะดขนเปนผลทาใหสตวกนอาหารไดมากขน

140


6. การประเมนคาพลงงานในอาหารสตว 6.1 หนวยวดคาพลงงานในอาหาร ระบบทใชในประเทศไทย คอระบบแคลอร (Calory) โดยพลงงาน 1 แคลอร หมายถง พลงงาน ความรอนททาใหน า 1 กรมมอณหภมเพมขน 1 องศาเซลเซยส และพลงงาน 1 กโลแคลอร (Kcal.) จะ เทากบ 1,000 แคลอร การบอกระดบความตองการพลงงานในอาหารของสกร และสตวปกมกบอกในรปของพลงงานทใชประโยชนได (Metabolized energy; M.E.) โดยมหนวยเปนกโลแคลอร/กโลกรม ของอาหาร (Kcal/kg.) 6.1.1 ประเภทของพลงงาน 1) พลงงานทงหมดในอาหาร (Gross energy; GE) เปนพลงงานทงหมดทมอยในอาหารกอนทสตวจะกนเขาไปวดไดโดยการวเคราะหโดยใชเครองมอ Bomb calory meter

พลงงานทงสนในอาหาร (G.E.) พลงงานทสญเสยทางอจจาระ (F.E.) พลงงานในอาหารทยอยได (D.E.) พลงงานทสญเสยทางปสสาวะ (U.E.) พลงงานทใชประโยชนได (M.E.) พลงงานสญเสยในรปแกส (Gas loss) พลงงานทสญเสยในรปความรอนแฝง (H.I.) พลงงานสทธ (N.E.)

ภาพท 6.3 คาพลงงานโภชนะในอาหารสตว

2) พลงงานทยอยได (Digestible energy; DE) หมายถงพลงงานทไดจากอาหารทยอยได คานวณไดจากการนาเอาพลงงานในอจจาระหกออกจากพลงงานทงหมดในอาหาร (DE = GE - FE) ไมคอยนยมใชในปจจบน 3) พลงงานทใชประโยชนได (Metabolized energy; ME) หมายถง พลงงานทเกดจากการเผาผลาญอาหารภายในเซลล คานวณไดจากสตร

ME = DE - UE (พลงงานในปสสาวะ) หรอ ME = GE - FE - UE

141


เปนหนวยพลงงานทนยมใชบอกความตองการพลงงานในอาหารสตวทวไป มหนวยเปนกโลแคลอร/กโลกรม 4) พลงงานสทธ (Net energy; NE) หมายถง พลงงานทสตวสามารถนาไปใชในรางกายไดอยางแทจรง แตการวดคาพลงงานสทธคอนขางยงยาก จงยงไมมการใชในประเทศไทย คานวณไดจากสตร

NE = ME – HI โดย HI (Heat increment) หมายถง พลงงานทสญเสยในรปของพลงงานความรอนจากรางกา 6.1.2 โภชนะทยอยไดทงหมดในอาหาร (Total digestible nutrient; TDN) หมายถง ผลรวมของการยอยไดของโปรตน คารโบไฮเดรท และไขมน มหนวยเปนเปอรเซนต TDN ไมใชหนวยทบอกระดบพลงงานในอาหารหรอหนวยพลงงาน แตจะสามารถบงชไดวาถาอาหารมคา TDN สง กจะมคาพลงงานสงดวย นยมใชบอกความตองการโภชนะในอาหารโคเนอและโคนม เชน อาหารโครดนมควรมโภชนะทยอยไดทงหมดในอาหารไมนอยกวารอยละ 75 เปนตน 6.2 หนวยวดระดบโปรตนในอาหารสตว การบอกระดบความตองการโปรตน นยมบอกความตองการเปนโปรตนหยาบ (Crude Protein) และปรมาณของกรดอะมโนทจาเปนโดยมหนวยเปนเปอรเซนต 6.3 หนวยวดระดบเยอใยในอาหาร การบอกระดบเยอใยในอาหารสตวจะใชหนวยเปอรเซนตในสตวกระเพาะเดยวนยมบอกในคาของ Crude fiber (CF) ซงวเคราะหโดยวธ Proximate Analysis โดย C.F. = Cellulose + lignin + Hemicellulose บางสวน แตบางสวนของ Hemicellulose จะละลายออกไปกบพวกแปงและน าตาล (NFE) ทาใหคาของ Crude fiber ไมใชคาทแทจรงของเยอใยทงหมดในอาหาร ดงนนในสตวเคยวเองซงใชอาหารเยอใยเปนหลก จงไมนยมใชคาของ Crude fiber แตจะใชคา ADF และ NDF ซงวเคราะหโดยวธของ Van soest หรอ Detergent fiber analysis หรอระบบการวเคราะหเยอใยโดยใชสารฟอก ADF (Acid detergent fiber) หมายถง สวนของ lignin และ Cellulose NDF (Neutral detergent fiber) หมายถง สวนของผนงเซลทงหมด คอ lignin + Cellulose + Hemicellulose ดงนน การบอกคาระดบของเยอใยในสตวเคยวเอองในปจจบนจะนยมบอกในคา ADF หรอ NDF อยางใดอยางหนงโดยทวไปแลวในสตรอาหารโคควรม ADF 19-20 เปอรเซนต และ NDF 27-28 เปอรเซนต เปนอยางตา

142


6.4 หนวยวดระดบของวตามน สวนใหญจะบอกความตองการเปนมลลกรม หรอไมโครกรม ยกเวนวตามน เอ ด อ ทบอกระดบเปนหนวยสากล (International unit; IU) 6.5 หนวยวดระดบของแรธาต แรธาตทตองการในปรมาณมากหรอแรธาตหลกเชน แคลเซยม ฟอสฟอรส โซเดยม คลอรน จะบอกคาเปนเปอรเซนต สวนพวกแรธาตปลกยอยตาง ๆ จะบอกระดบเปนมลลกรม/กโลกรมอาหาร หรอไมโครกรม/กโลกรมในอาหาร 7. มาตรฐานอาหารสตว (Feeding standard) มาตรฐานอาหารสตว (Feeding standard) หมายถง สงทใชเปนแนวทางการใหอาหาแกสตวแตละชนด และประเภทของสตว เพอใหสตวไดรบโภชนะตรงตามความตองการของสตว มาตรฐานการใหอาหารสตวถกจดทาขนในรปตารางมาตรฐานการใหอาหารสตว ซงจาแนกออกตามขนาด อาย และการใหผลผลตของสตวแตละชนด การใชตารางความตองการโภชนะตองใชเพอเปนแนวทางในการกาหนดความตองการโภชนะของสตวเทานน มใชเปนจดสดทายในการกาหนดความตองการโภชนะของสตว เนองจากตารางดงกลาวเปนตารางทกาหนดโภชนะตาสดทสตวตองการเฉพาะสปช ชวงอาย หรอระยะของการใหผลผลตโดยเฉลย ตามความเปนจรง ความตองการโภชนะของสตวเปลยนไปตามปจจยตาง ๆ เชน อตราการเจรญเตบโต สตวทเจรญเตบโตเรวตองการโภชนะมากกวาเกณฑมาตรฐานความตองการอาหารทกาหนดไว สวนสตวทเจรญเตบโตชาตองการโภชนะนอยกวา ดงนนสตวทโตเรวควรเพมปรมาณโภชนะใหมากขนสวนสตวทโตชาควรลดปรมาณโภชนะใหนอยลง นกโภชนศาสตรสตวไดมความพยายามคดคนมาตรฐานอาหารสตวขนมาใชกวา 100 ปมาแลวจนถงปจจบนการคนควาเกยวกบความตองการอาหารสตวกยงไมหยดนงเนองจากสงแวดลอมตางๆ ตลอดจนพนธสตวไดเปลยนแปลงไปจากเดมซงพอทจะจาแนกได ดงน 7.1 มาตรฐานอาหารสตวของ Wolff และ Lehmann ไดจดทาขนโดย Wolff ในป ค.ศ.1864 และแกไขปรบปรงโดย Lehmann ค.ศ.1896 โดยทงคเปนนกโภชนศาสตรชาวเยอรมนซงถอวาเปนประเทศทมความกาวหนาทางโภชนศาสตรมากประเทศหนงปจจบนไดเลกใชแลว

143


7.2 มาตรฐานอาหารสตวของมอรสน จดทาขนโดย F. B. Morrison นกโภชนศาสตรสตวชาวสหรฐอเมรกาในป ค.ศ.1915 โดยการแกไขปรบปรงมาตรฐานอาหารสตวของ Wolff และ Lehmann จนเปนทยอมรบขอนกวชาการดานอาหารสตวทวไป และไดใชเปนหลกในการใหอาหารสตวมาเปนเวลานานและแพรหลายไปทวโลก 7.3 มาตรฐานอาหารสตวของคณะกรรมการสภาวจยแหงชาตของสหรฐอเมรกา (Feeding standard of U.S NRC) ไดจดทาขนในป ค.ศ.1945 โดยไดจดวางมาตรฐานสตวใหม เพอเปนแบบอยางทเปนกลางโดยยดหลกและวธการเดมของมอรสนและไดมการแกไขตอมาอกหลายครง ในมาตรฐานอาหารของโคนมไดเปลยนแปลงโดยกาหนดโภชนะทโคนมตองการเปนยอดโภชนะทยอยได (Total digestible nutrient; TDN) และโปรตนรวม (Crude protein) แทนโปรตนยอยได และไดเพมพลงงานสทธควบไวในกรณทผตองการใชพรอมทงโภชนะอน ๆ เชน วตามนและแรธาต Feeding standard ของ U.S NRC เปนทนยมใชมากทวโลก รวมทงในประเทศไทยดวยแตกไมสามารถจะใชไดสมบรณแบบในทกประเทศเพราะสภาพแวดลอมภมประเทศ ภมอากาศ พนธสตวทมความแตกตางกนไปจาเปนตองมการปรบคาความตองการใหเหมาะสมกบแตละประเทศในปจจบนประเทศสหรฐอเมรกาประเทศไทยและอกหลายประเทศทวโลกยงคงใชมาตรฐานอาหารสตวของ NRC เปนมาตรฐานในการใหอาหารอยตอไปทงในสกรไกเนอ ไกไข โคเนอและโคนมเปนตน 7.4 มาตรฐานการใหอาหารสตวของประเทศองกฤษ (Agricultural research council; ARC) จดทาโดยสภาวจยการเกษตรของประเทศองกฤษไดจดทาขนเพอใชเปนมาตรฐานในการใหอาหารสตว ในประเทศของตนเองและประเทศใกลเคยงซงมภมประเทศ ภมอากาศ สภาพแวดลอม และสายพนธสตวทใกลเคยงกนเชน เดนมารค เนเธอรแลนด สาหรบประเทศไทยมการนาเขาพนธสตวเชนสกรแลนดเลซสายพนธเดนมารคเขามาเลยงกนมากแตกลบใชมาตรฐานการใหอาหารของ NRC ของสหรฐอเมรกาซงม นกวชาการดานอาหารสตวหลายคนชวาเราควรใชมาตรฐานของ ARC ขององกฤษจะมความเหมาะสมกบสายพนธของสกรมากกวาอยางไรกตามมาตรฐานทง 2 แบบกยงไมคอยเหมาะสมเสยทเดยวจนกวาประเทศไทยจะสามารถจดมาตรฐานอาหารเปนของตนเองได

144


บรรณานกรม

จารรตน เศรษฐภกด. 2528. อาหารสตวเศรษฐกจ. ภาควชาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ. สงขลา. บญลอม ชวะอสระกล. 2546. หลกโภชนศาสตรสตว เอกสารการสอนชดวชาหลกโภชนศาสตรและ อาหารสตว หนวยท 2 สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ. มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. นนทบร. 516 น. ปฐม เลาหะเกษตร. 2529. การเลยงสตวปก. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะ เทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง. พานช ทนนมตร. 2527. โภชนศาสตรสตวประยกต. ภาควชาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. วทยาเขตหาดใหญ. สงขลา. เมธา วรรณพฒน. 2529. โภชนะศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตรค คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ขอนแกน. วนย ประลมพกาญจน. 2529. อาหารและการใหอาหารสกรและสตวปก. ภาควชาสตวศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. วทยาเขตหาดใหญ. สงขลา. เสาวคนธ โรจนสภตย. 2546. อาหารและความตองการดานโภชนาการของสตว. เอกสารการสอนชด วชาหลกโภชนศาสตรและอาหารสตว หนวยท 3 สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. นนทบร. 516 น. อาวธ ตนโซ. 2536. การผลตสตวปก. ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง. อทย คนโธ. 2529. อาหารและการผลตอาหารเลยงสกรและสตวปก. ภาควชาสตวบาล ศนยวจยและ ฝกอบรมการเลยงสกรแหงชาต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วทยาเขตกาแพงแสน. นครปฐม. Austic, R. E. and M. C. Nesheim. 1990. Poultry production. 13 rd. ed. Lea and Febiger Publishing, Philadenphia, USA. NRC. 1994. Nutrient. Requirements of Poultry. 10th edition. National Academy Press, Washington, DC. 189 p. NRC. 1998. Nutrient. Requirements of Swine. 10th edition. National Academy Press, Washington, DC. 189 p. NRC. 2001. Nutrient. Requirements of Dairy Cattle. 7th edition. National Academy Press, Washington, DC. 381 p.

145


Maynard, L.A. and J.K. Loosli. 1969. Animal Nutrition. 6th edition McGrow-Hill Book Company, New York. 613 p.

146


แบทดสอบกอน-หลงเรยน บทท 6 เรอง ความตองการโภชนะของสตว

คาสง เลอกคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยวลงในกระดาษคาตอบทแจกให 1. โภชนะหลกททาหนาทเปนโครงสรางซอมแซมบารงรกษาเนอเยอของรางกาย

ก. คารโบไฮเดรต ข. ไขมน ค. โปรตน ง. นา

2. ความตองการโภชนะระดบตาสดของสตวเลยงคอ ก. ความตองการโภชนะเพอการดารงชพ ข. ความตองการโภชนะเพอการเจรญเตบโต ค. ความตองการโภชนะเพอการสบพนธ ง. ความตองการโภชนะเพอการขนใหอวน

3. ขอใดผดเกยวกบปจจยทมผลตอความตองการโภชนะของสตว ก. ชนดของสตว เชน สกรตองการชนดและปรมาณอาหารแตกตางจากวว ข. ประเภทของสตว เชน ววนมตองการอาหารเหมอนกบววเนอ ค. ขนาดหรอนาหนก คอ สตวตวใหญตองการอาหารมากกวาสตวตวเลก ง. อายของสตว คอ สตวออนตองการอาหารทมคณภาพดกวาสตวโตเตมวย

4. สตวเลยงในชวงอายใดทมความตองการโภชนะโปรตนสงทสด ก. ชวงเลยงขน ข. ชวงวยรน ค. ชวงสบพนธ ง. ชวงหยานม

5. กจกรรมขอใดใชพลงงานพนฐาน ก. การสรางมดกลามเนอ ข. การหายใจ ค. การพฒนาของระบบสบพนธ ง. การสรางไขมน

6. สภาพแวดลอมขอใดทมผลกระทบตอความตองการโภชนะสตวมากทสด ก. ความชน ข. อณหภม ค. แสง ง. ความรอน

7. พลงงานสทธทรางกายใชประโยชนไดจรงไดแก ก. Gross energy ข. Digestible energy ค. Metabolizable energy ง. Net energy

147


8. หนวยวดพลงงานในอาหารสตวไดแกขอใด ก. ไอ ย (I.U) ข. กรม ค. แคลอร ง. ลตร

9. ขอใดผดเกยวกบปจจยทมผลตอความตองการโภชนะของสตว ก. โรคและพยาธสตว สตวทมโรคและพยาธรบกวนจะกนอาหารไดนอยลง

ข. อากาศและความรอนหนาว คอถาอากาศภายในคอกรอนมากสตวจะกนอาหารไดนอยลง ค. การเดนทางหรอการยายถนฐานดวยการขนสงทาใหสตวกนอาหารไดมากขน ง. ปจจยตอตานอน ๆ เชน ถาแรธาตชนดหนงมมากเกนไปอาจจะทาใหการใชแรธาตชนด

อนลดลง หรอความตองการแรธาตชนดอนลดลง 10. ความตองการอาหารเพอขนสตวขอใดผด ก. การผลตสตวเพอหวงใหไดน าหนกเพมมากควรกระทาขณะสตวอายมาก ข. การเพมน าหนกจากการเจรญเตบโตมประสทธภาพมากกวาและผลตไดในราคาถกกวา ค. นาหนกเพมจากไขมนมตนทนสง ง. พลงงานสวนใหญทเหลอจากการดารงชพถกนาไปเกบสะสมเปนไขมนไดงาย

148


กจกรรมบทท 6 เรอง ความตองการโภชนะของสตว

จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. คนควาความตองการอาหารของสตวเลยงได 2. สามารถอานความตองการอาหารสตวจากตารางมาตรฐานการใหอาหารสตว 3. สามารถทางานรวมกนเปนหมคณะได วสดและอปกรณ 1. แหลงเรยนรไดแก หองสมด อนเตอรเนต 2. ตาราทางโภชนศาสตรสตว 3. ตารางมาตรฐานการใหอาหารสตวของสตวเลยงชนดตาง ๆ วธการปฏบต 1. ครอธบายสรปเรอง มาตรฐานอาหารสตว และแจกใบกจกรรมบทท 6 2. นกศกษาแบงกลม ๆ ละ 3 คน ทาการคนควาความตองการอาหารของสตวและศกษาตารางมาตรฐานการใหอาหารสตวตามทมอบหมาย 3. นกศกษาทาการสรปความตองการโภชนะจากตารางมาตรฐานอาหารสตวลงในใบรายงานผล 4. นกศกษาสงผลงาน การประเมนผล 1. ความถกตองและความครบถวนของความตองการโภชนะของสตวเลยงจากใบรายงานผลกจกรรม 2. ความละเอยดรอบคอบในการปฏบตงานและความรวมมอในการทางานเปนหมคณะ ขอเสนอนะ ทาการคนควาขอมลจากหลาย ๆ แหลงใหครบถวน อานทาความเขาใจในเนอหากอนสรปขอมลลงในใบรายงานกจกรรม

149


ใบรายงานผลกจกรรมบทท 6

ชอ – สกล......................................................................................ชน............เลขท......................... ความตองการโภชนะจากตารางมาตรฐานอาหารสตว ประเภทสตวเลยง..........................................................

รายละเอยดความตองการโภชนะ

รายการ ปรมาณความตองการ หนวยความตองการ 1. ปรมาณอาหารทกนตอวน 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. หมายเหต................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................

บทที่ 6 - 202.29.239.235202.29.239.235/catnews/attachfile/xL02072018.pdf ·...

Documents

Transcript of บทที่ 6 - 202.29.239.235202.29.239.235/catnews/attachfile/xL02072018.pdf ·...