ทฤษฎพฤตกรรมผบรโภค

โดย อ.บณยาพร ภทอง

บทท 5

อ.บณยาพร ภทอง 1

อ.บณยาพร ภทอง 2

ทฤษฎพฤตกรรมการบรโภค

1. วเคราะหแบบจ านวนได (Cardinal Approach) คอ การวเคราะหโดยใชทฤษฎอรรถประโยชน

2. วเคราะหแบบล าดบท (Ordinal Approach) คอ การวเคราะหเสนความพอใจเทากนกบเสนงบประมาณ

อ.บณยาพร ภทอง 3

1.วเคราะหแบบจ านวนได (CardinalApproach) คอ การวเคราะหโดยใชทฤษฎอรรถประโยชน

อรรถประโยชน (Utility)หมายถง ความพอใจของผบรโภคทสามารถวดออกมาเปนตวเลขได

ขอสมมตฐานของทฤษฎอรรถประโยชนมลกษณะดงน 1. ความพอใจของผบรโภคสามารถวดออกมาเปน

ตวเลขได 2. ก าหนดใหการบรโภคสนคาเกดกบสนคาเพยงชนด

เดยว แตบรโภคไดหลายหนวย โดยทกหนวยตองเหมอนกนทกประการ

3. ระยะเวลาในการบรโภคตองตอเนองกน

อ.บณยาพร ภทอง 4

เครองมอทใชในการวเคราะหทฤษฏอรรถประโยชน (Utility) ม 2 ชนดคอ

อ.บณยาพร ภทอง 5

1. อรรถประโยชนเพม (Marginal Utility- MU )

2. อรรถประโยชนรวม (Total Utility- TU )

หมายถงความพอใจทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาทละหนวยๆ โดยความพอใจของผบรโภคจะมากทสดในการบรโภคสนคาหนวยแรกจากนนจะลดลงเรอยๆตามล าดบ กระทงถงศนย (0) และในทสดกตดคาลบ (-)

กฎการลดลงของอรรถประโยชนเพม (Law of Diminishing Marginal Utility)

อ.บณยาพร ภทอง 6

1. อรรถประโยชนเพม (Marginal Utility- MU )

ปรมาณน า (แกว) Q

อรรถประโยชนเพม MU

1 2 3 4 5 6

10 7 5 2 0 -2

อ.บณยาพร ภทอง 7

MU

O ปรมาณ 2

4

6

8

10

-2 1 2 3 4 5 6

เสน MU จะเปนเสนททอดลงจากซายไปขวา คลายเสนอปสงค

ปรมาณน า (แกว) Q

อรรถประโยชนเพม MU

1 2 3 4 5 6

10 7 5 2 0 -2

อ.บณยาพร ภทอง 8

หมายถงความพอใจรวมทงหมดทผบรโภคไดรบจากการบรโภคสนคาตงแตหนวยแรกถงหนวยทเราก าลงพจารณา

อ.บณยาพร ภทอง 9

2. อรรถประโยชนรวม (Total Utility- TU )

ปรมาณน า (แกว) Q

อรรถประโยชนเพม MU

อรรถประโยชนรวม TU

1 2 3 4 5 6

10 7 5 2 0 -2

10 17 22 24 24 22

อ.บณยาพร ภทอง 10

TU

O ปรมาณ

5 10 15 20

25

1 2 3 4 5 6

เสน TU มลกษณะคลายรประฆงคว า

อ.บณยาพร ภทอง 11

แสดงความสมพนธระหวาง TU และ MU อรรถประโยชน TU

1 2 3 4 5 6 ปรมาณน า(แกว) MU ลกษณะเสน TU เปนรประฆงคว า สวนเสน MU มลกษณะเหมอนเสนอปสงค โดย

มคาลดลงเรอยๆ จนถงศนยและตดลบ

อ.บณยาพร ภทอง 12

ความสมพนธระหวาง MUและTU

1. MU และ TU จะเทากนในการบรโภคสนคาหนวยแรก

2. MU มากทสดในการบรโภคสนคาหนวยแรก

3. เมอTU เพมขนMU จะลดลง

4. เมอMU เทากบศนย (0) TU จะมคามากทสดเราเรยกวาดลยภาพการบรโภคตามทฤษฎ

อรรถประโยชน

อ.บณยาพร ภทอง 13

1. อรรถประโยชน (Utility) = ความพอใจของผบรโภคทไดอปโภคบรโภคสนคาและบรการ

2. อรรถประโยชนเพม (Marginal Utility) = ผบรโภคมพอใจรวมเพมขน เมอไดรบสนคาและบรการเพมขน 1 หนวย

MU = ∆𝑻𝑼

∆𝑸

3. กฎการลดนอยถอยลงของอรรถประโยชนหนวยสดทาย (The Law of Diminishing Marginal Utility) = เมอผบรโภคไดรบสนคา และบรการเพมขนทละ 1 หนวยแลว อรรถประโยชนหนวยสดทายจะ

ลดลงเรอยๆตามล าดบจนถงศนย

อ.บณยาพร ภทอง 14

ปรมาณน า (แกว) Q

อรรถประโยชนเพม MU

อรรถประโยชนรวม TU

1 2 3 4 5 6

10 7 5 2 0 -2

10 17 22 24 24 22

∆Q ∆TU

อ.บณยาพร ภทอง 15

ดลยภาพของผบรโภค หมายถง ความพอใจสงสดของผบรโภคทตดสนใจเลอกบรโภคสนคาและบรการภายใตงบประมาณหรอรายไดจ ากด ดลยภาพของผบรโภค คอ MUx = MUy = MUz ถาน าราคาสนคามาพจารณา จะไดดลยภาพของผบรโภค คอ

𝑀𝑈𝑥

𝑃𝑥 = 𝑀𝑈𝑦

𝑃𝑦 = 𝑀𝑈𝑧

𝑃𝑧 = …………………………=

𝑀𝑈𝑛

𝑃𝑛

อ.บณยาพร ภทอง 16

อ.บณยาพร ภทอง 17

จ านวนท ตองการซอ

กระโปรงตวละ 200 บาท

กางเกงตวละ 300 บท

เสอตวละ 100 บาท

MUx MUy MUz

1 2 3 4

800 600 400 200

4 3 2 1

900 600 400 300

3 2

1.33 1

600 500 400 300

6 5 4 3 3

3 3

ซอกระโปรง 2 ตว (400 บาท ) ซอกางเกง 1 ตว (300 บาท) ซอเสอ 4 ตว (400 บาท )

สรป 1100 บาท

อ.บณยาพร ภทอง 18

งบประมาณ = (จ านวนกระโปรง)(ราคากระโปรง) + (จ านวนกางเกง)(ราคากางเกง) + (จ านวนเสอ)(ราคาเสอ)

B = x(Px) + y(Py) + z(Pz) + …N(Pn)

1100 = (2 x 200) + (1 x 300) + (4 x 100)

สวนเกนของผบรโภค(Consumer Surplus)

การบรโภคในแตละหนวยนน ผบรโภคจะเปรยบเทยบระหวางคา MU และ P โดย

◦ ซอสนคาทกหนวยทมคา MU > P ◦ ไมซอสนคาหนวยทมคา MU < P ◦ ผบรโภคไดรบความพอใจสงสด เมอซอสนคาเพมขนจนถงหนวยท MU เทากบ P นนคอ ดลยภาพของผบรโภคจะอยทจด

MU = P

อ.บณยาพร ภทอง 19

หมายถง ความพอใจสวนเกนอนเกดจากผลตางระหวางจ านวนเงนทผบรโภคจายซอสนคาจรงกบจ านวนเงนทผบรโภคยนดทจะจายซอสนคานน

MU ลาดลงตามกฎการลดลงของอรรถประโยชนหนวยเพม

เงน 1 บาท มคาเทากบ 1 ยทล ท าใหเสน MU และ D เปนเสนเดยวกน

อ.บณยาพร ภทอง 20

Utility , P

Q

P = 5

3 0

MU = D

ขนมชน ราคาชนละ 5 บาท ◦ หนวยท 1 : MU > P ◦ หนวยท 2 : MU > P ◦ หนวยท 3 : MU = P ◦ หนวยท 4 : MU < P

ผบรโภคจะซอขนมชน จ านวน 3 ชน (MU = P)

สวนเกนผบรโภค เทากบ ΔXEY

อ.บณยาพร ภทอง 21

Utility , P

Q

P = 5

3

E

X

Y

0

MU = D

2 1

สวนเกนผบรโภค

จ านวนสนคา MU สม MUมะพราว

1 30 30

2 27 25

3 24 15

4 18 5

5 9 0

6 3 -5

อ.บณยาพร ภทอง 22

แบบฝกหด

อ.บณยาพร ภทอง 23

1. ก าหนดใหผบรโภคมรายได 20 บาท

จ านวนสนคา MU สม

(ผลละ 3 บาท)

MUมะพราว (ผลละ5 บาท)

1 30 30

2 27 25

3 24 15

4 18 5

5 9 0

6 3 -5

ผบรโภคควรบรโภค สมและมะพราว อยางละกผล

แบบฝกหด

อ.บณยาพร ภทอง 24

3.จากขอมลตอไปนจงหาคา A และ B และ การบรโภคสนคาหนวยท 1 คา MU มคาเทาใด

จ านวน MU TU

2 12 28 3 7 A 4 B 35

อ.บณยาพร ภทอง 25

2. วเคราะหแบบล าดบท (Ordinal Approach) คอ การวเคราะหเสนความพอใจเทากนกบเสนงบประมาณ

ขอสมมตฐานของทฤษฎความพอใจมลกษณะดงน 1. ความพอใจของผบรโภคไมสามารถวดออกมาเปน

ตวเลขได จะบอกไดแตเพยงวามากกวา หรอวานอยกวา

2. ก าหนดใหการบรโภคสนคาเกดกบสนคา 2 ชนด 3. ระยะเวลาในการบรโภคตองตอเนองกน

1. เสนความพอใจเทากน (Indifference: IC)

2. เสนราคาหรอเสนงบประมาณ (Price Line or Budget Line: BL)

มเครองมอทชวยในการวเคราะห 2 ชนดคอ

อ.บณยาพร ภทอง 26

อ.บณยาพร ภทอง 27

1. เสนความพอใจเทากน (Indifference: IC)

เสนความพอใจเทากน (Indifference: IC) หมายถง เสนทแสดงสดสวนของการเลอกซอสนคา 2 ชนดทใหความพอใจในระดบหนงทเทากน

แผนการเลอกซอ

จ านวนขาว (X)

จ านวนสม(Y)

ระดบความพอใจ

a b c d e f

0 1 2 3 4 5

15 10 6 3 1 0

S S S S S S

S = Satisfaction = ความพอใจ

อ.บณยาพร ภทอง 28

สนคา Y

สนคา X O 1 2 3 4 5

3

6

9

12

15 เสนความพอใจเทากน

อ.บณยาพร ภทอง 29

คณสมบตของเสนความพอใจเทากน

1. เสนความพอใจทอยหางจากจดก าเนดจะใหความพอใจมากกวาเสนทอยใกลจดก าเนด

สนคา Y

สนคา X O

IC3

IC2 IC1

อ.บณยาพร ภทอง 30

สนคา Y

สนคา X O

IC3

IC2 IC1

อ.บณยาพร ภทอง 31

2. เสนความพอใจเทากนจะไมตดกน

3. ลกษณะของเสนความพอใจ

Y Y Y

X X X

สนคา 2 อยางทดแทนกนไดแตไมสมบรณ

สนคา 2 อยางทดแทนกนไดอยางสมบรณ

สนคา 2 อยางทดแทนกนไมไดเลย

อ.บณยาพร ภทอง 32

2. เสนราคาหรอเสนงบประมาณ (Price Line or Budget Line)

เสนงบประมาณ (Budget Line) : เสนทแสดงสดสวนของการบรโภคสนคา 2 ชนด โดยใชงบประมาณทเทากนจ านวนหนง

อ.บณยาพร ภทอง 33

แผนการเลอกซอ

จ านวนขาว (หนวยละ 10 บาท)

จ านวนสม(หนวยละ 2 บาท) งบประมาณ

a b c d e f

0 1 2 3 4 5

25 20 15 10 5 0

50 50 50 50 50 50

อ.บณยาพร ภทอง 34

แผนก

ารเลอ

กซอ

จ านว

นขาว (ห

นวยละ 1

0 บาท

)

จ านว

นสม(หน

วยละ

2 บาท)

งบปร

ะมาณ

a b c d e f

0 1 2 3 4 5

25 20 15 10 5 0

50 50 50 50 50 50

สนคา Y

สนคา X 5

5

10

15

20

25

1 2 3 4

เสนงบประมาณ

O

อ.บณยาพร ภทอง 35

ลกษณะของเสนงบประมาณ

สนคา Y(2)

สนคา X(10)

25 25

สนคา Y(2)

สนคา X (10) 5 5

50 60

50 40

30

6

รายไดเพมขน รายไดลดลง

20

4

อ.บณยาพร ภทอง 36

สนคา Y(2 5)

สนคา X (10) 5

สนคา Y(2 1 )

สนคา X (10) 5

25

25

50 50

10

ราคาY สงขน ราคาY ลดลง

50

อ.บณยาพร ภทอง 37

สนคา Y(2)

สนคา X (10) 5

สนคา Y(2)

สนคา X (10) 5

25 25

ราคาx สงขนเปน 25 บาท

50 50

2 10

ราคาx ลดลงเปน 5 บาท

อ.บณยาพร ภทอง 38

จดทเหมาะสมทสดในการบรโภคคอจดทเสน ความพอใจเทากน (IC) สมผสกบเสนงบประมาณ (BL) โดยผบรโภคจะไดรบความพอใจมากทสดตามตองการโดยเสยเงนนอยทสด

อ.บณยาพร ภทอง 39

ดลยภาพการบรโภค ตามทฤษฎความพอใจเทากน

สนคา Y

สนคา X O

IC3

IC1 IC2

M 3

2

N K

P A

B 500

R

S 1

5

A1

B1

ถาตองการความพอใจ IC2 ตองบรโภคทจด M และถาตองการความพอใจ IC1 ตองบรโภคทจด N

อ.บณยาพร ภทอง 40

การเปลยนแปลง ดลยภาพของการบรโภค

อ.บณยาพร ภทอง 41

E

F

สนคา Y

สนคา X O

IC2 IC1

A

B

A1

B1

ICC

Income Consumption Curve: ICC

กรณเปนสนคาปกต

อ.บณยาพร ภทอง 42

1. ดลยภาพของผบรโภคเปลยนแปลง เมอรายไดเปลยนแปลง

กรณเปนสนคาดอย สนคา Y

สนคา X

A

A1 F

O B B1

E

Income Consumption Curve: ICC

ICC

อ.บณยาพร ภทอง 43

อ.บณยาพร ภทอง 44

Income Consumption Curve (ICC) หมายถง เสนทแสดงดลยภาพของผบรโภค เมอรายไดเกดการเปลยนแปลง ขณะทราคาสนคายงคงเดม

สนคา Y

สนคา X O

IC2

IC1

A

B B1

E

F

PCC

Price Consumption Curve: PCC อ.บณยาพร ภทอง 45

2. ดลยภาพของผบรโภคเปลยนแปลง เมอราคาสนคาเปลยนแปลง

อ.บณยาพร ภทอง 46

Price Consumption Curve (PCC) หมายถงเสนทแสดงดลยภาพของผบรโภค เมอราคาสนคาเปลยน ขณะทรายไดของผบรโภคยงคงเดม

O

O Q

P

สนคา Y

สนคา X

PCC

5

10

2 4

D

A

B B1

การสรางเสนอปสงคตอราคาจากเสน PCC