บทที่ 1 - Suan Sunandha Rajabhat Universityความหมายในพจนาน...

บทท 1

ความเขาใจเบองตนในการศกษา

วชา ทองถนศกษา

ความหมายและความเขาใจในการศกษาวชา ทองถน

ความหมายในพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาพ.ศ.2525

ทองถน หมายถง ทองทหนงโดยเฉพาะ ซงอาจจะมความหมายกวางหรอแคบกได ทองถนทเราอาศยอยนน จะมทตงอาณาเขตและขนาดการปกครองทเรยกวา หมบาน ต าบล อ าเภอหรอจงหวด

ทองถนยงมความหมายในดานความสมพนธดานความเปนมารวมกนระหวางบาน หมบาน ชมชน (พทยา สายห 2539, 39)

ทองถนหรอ Local เปนค าทปรากฏอยในปจจบนตามลกษณะการปกครอง แตเดมในบานเมองไทยจะใชค าวา “ละแวก” “ทองถน” จงมความสมพนธกบค าวา บาน หมบาน ชนบท (ธดา สาระยา 2539)

ทองถนศกษา Local History Studies หมายถงการศกษาเรองราวของทองถนในแงมมตาง ๆ ทก ๆ ดานทมความสมพนธกบผคน ประกอบดวย ความเปนมาดานเชอชาต สญชาต ภาษา สงคมและวฒนธรรม สภาพทางภมศาสตรและประวตศาสตรของทองถน

วชาทองถนศกษา หมายถง การสบคนองคความรของทองถนซงเกดจากการสงสมของคนและผรทองถน โดยการน ามาจดระบบ เพอใหเกดความเชอมโยงกบมตแหงเวลารวมกบปจจบนในดานความสมพนธภายในและภายนอกทมผลตอการเปลยนแปลง และการเชอมโยงกบกระแสของสงคมโลกได โดยทภมปญญาชาวบานดงเดมไมถกแปลกแยกในดานคณคาและไดน าเอาความจรงในแผนดนไทยมาท าการศกษากอใหเกดการสบสานไปสอนาคต

มลเหตของการศกษาและความส าคญในวชาทองถนศกษา

1.แนวคดในการจดการศกษาและการบรหารราชการของประเทศไทย

2. การศกษาและการเขยนประวตศาสตรไทยทงหมดไดใหความส าคญเกยวกบความเปนอาณาจกรในการพฒนารฐทมาจากศนยกลางความเจรญ

ของราชธาน

การศกษาวชาทองถนศกษา แบงออกเปน 2 ประเดน

1. ทางดานวฒนธรรมและภมปญญาทองถน

2. ทางดานการศกษาประวตศาสตรทองถน

ทางดานวฒนธรรมและภมปญญาทองถน

วฒนธรรมสมยนยม

ความเชอในประเพณ

พธกรรม

พลงทางวฒนธรรม

คตของชาวบาน

ฐานความคด

ของคนในชมชน

สภาพแวดลอมพฤตกรรม

ของคน

วฒนธรรม

ผวบน


ระดบลาง


ระดบลก

ขอบเขตของวฒ

นธรรม

ปราก

ฏการณ

ทางวฒ

นธรรม

วธการมององครวมของวฒนธรรมในแตละภมเขต

ภาพท 1.1 ความสมพนธของขอบเขตวฒนธรรม ปรากฏการณทางวฒนธรรมและวธการมององครวมของวฒนธรรมในแตละภมเขต

ทางดานการศกษาประวตศาสตรทองถน

ประเดนแรก การศกษาเรองไทยเปนการศกษาความรจากพงศาวดาร ราชวงศและสารานกรมไทยทรองรบโดยรฐ

ประเดนทสอง ทองถนหรอหมบานเปนหนวยผลตทมความส าคญในเลยงตนเองโดยคนกลมนมตองเปนภาระของรฐและเปนฐานรากทางเศรษฐกจ

ประเดนทสาม เรองราวของทองถนถกบดบงโดยอ านาจของรฐในการควบคมความคดในการมองสงคม ซงท าการตอตานรฐและใชแนวคดในการเปลยนแปลงทองถน

กรอบแนวคดในการศกษา1. การศกษาในมตของการด ารงอยเพอใหเกดดลยภาพระหวางมนษยกบธรรมชาต

สภาพภมศาสตร ภมอากาศ ภมพฤกษ ภมธรณ ภมปฐพ ภมอทก และ ภมดารา

2. การเรยนรประสบการณ โลกทศน ชวทศน ความคด พธกรรม ความเชอและวถชวตของคนในแตละพนทพรอมการสบสาน การแลกเปลยนทางวฒนธรรมกบคนวฒนธรรมอนๆ

3. การเชอมโยงภมปญญาดงเดมกบวทยาการสมยใหมในการด ารงอยในสงคม ความจ าเปนในการใชความรจากวทยาศาสตรและประยกตวทยาหรอเทคโนโลย

ภมปญญาของ

ทองถน

ภมปญญาใหม

ภมลกษณ

การเรยนรอยางยงยน การ

ปฏสมพนธและ

เชอมโยง

ชวภาพ

กายภาพ

ความอยรอด ความเปนไทความเปนไทย แหลง

การเรยนร

สถานศกษา

ประชาชน

วทยาศาสตรเทคโนโลยสารสนเทศและศาสตร

สาขาวชาตางๆ

ภมปญญาสงสม

ความคดความเชอประเพณพธการม

การแลกเปลยนเรยนร

การใชวจารณญาณการแปรเปลยน

การถายทอด

การถายทอด

การอบรมขดเกลาทางสงคม

ประโยชนของวชาทองถนศกษา

1. การเปลยนแปลงแบบการศกษาจากเดมซงเคยก าหนดกรอบแนวคดและสาระการเรยนรตามแบบตะวนตก

2. การศกษาวชาทองถนศกษาก าหนดจดเนนในการเปดโอกาสการศกษาในมมกวางโดยไมจ ากดขอบเขตหรอเปนการจดแบบเสนตรงและเชอมโยงกบขอมลของทองถนและน าไปใชประโยชนในการวางแผนของทองถนในทกๆ ดานไดอยางสมบรณ

3. การเรยนรเพอการอยรวมกนในสงคมโลก การศกษาทผานมาเปนการศกษาซงก าหนดทฤษฎการศกษาอยางมแบบแผน ค าถามทน ามาใชเปนการศกษาตามแนวทางตะวนตกและมค าตอบลกษณะเบดเสรจ

ประโยชนของวชาทองถนศกษา

4. ดานการอนรกษและพฒนามรดกทางวฒนธรรม การศกษาทองถนศกษาเปนการสรางพลงทางวฒนธรรมใหกบทองถนของตนเอง

5. ดานการรกษาวฒนธรรมและการด าเนนชวต การศกษาทองถนศกษาเปนการเสรมสรางความเปนไทยใหเกดความสมบรณแบบ

มรปแบบ 3 ลกษณะ

ลกษณะท 1 องคความรดานภาษาและวฒนธรรมโดยชาวบานและผรของทองถนรวบรวมไวตามสภาพของแตละทองถน สมดขอย ใบลาน แผนหน ฯลฯ

ลกษณะท 2 เปนเรองเลาภายในทองถนและถายทอดโดยการบอกเลาจากผเฒาผแกในทองถนสรนลกรนหลาน ดงปรากฏในต านานทองถน

ยคเรมตนกอนการก าเนดวชา ประวตศาสตรไทยในรชกาลท 5

ลกษณะท 3 เปนความรของทองถนทมฐานะเปนเมองซงมผครองเมองตามระบบราชการไทย

การศกษาเรองราวของทองถนในยคการปฏรปการปกครองหวเมองสวนภมภาค พ.ศ.2425

1. วฒนธรรมจากสวนกลางเปนวฒนธรรมทมรปแบบคงทและสบทอดอตลกษณทางวฒนธรรมโดยพฒนาจากตนแบบของวฒนธรรมราชส านก

2. ความเปนสวนกลางมอทธพลในการเปนตนแบบทางดานวฒนธรรมภาษา วถชวต คานยม โลกทรรศน ฯลฯ

3. การศกษาเรองราวของทองถนในสมยรชกาลท 6 และรชกาลท 7

4. การศกษาเรองราววชา ทองถนศกษาในยคการปกครองระบอบประชาธปไตย

การศกษาเรองราวของทองถนภายหลง พ.ศ. 2500 จนถงปจจบน

1. การศกษาประวตศาสตรไทยของศาสตราจารย ขจร สขพานช มงเนนการใชหลกฐานชนตนทางประวตศาสตรและการใชหลกฐานจากภาษาอนๆ

2. การศกษาประวตศาสตรโดยใชหลกฐานทางโบราณคดมารวมการอธบายประวตศาสตรการกอตงอาณาจกรไทย

ตารางท 1.1 ขอสรปพฒนาการในการศกษาวชาทองถนศกษา จากสมยจารตนยมมาถงสมยปจจบน

ชวงเวลา พฒนาการในการศกษาวชา ทองถนศกษา

ผลทปรากฏ

สมยรชกาลท 3

เรมใชขอมลของทองถนทางดานหวเมองลาวภายหลงกบฏอนวงศแหงเวยงจนทน พ.ศ.2369

การจดเกบเอกสารบนทกการเดนทพจากลาวเขาสกรงเทพฯ เอกสารหนงสอพนเวยงค าลาวแอว



สมยรชกาลท 4

เรมน าขอมลทองถนมาจดพมพเปนหนงสอของสวนกลาง

- การจดพมพวารสารของหอสมดวชรญาณ

- การจดท าพงศาวดารโยนก

- หนงสอชดลทธ ธรรมเนยมภาคตางๆ





สมยรชกาลท

6 - 7

พระมหากษตรยเสดจประพาสหวเมองเพอเยยมราษฎร

- พระมหากษตรยมความใกลชดกบประชาชนทรงน าวฒนธรรมของทองถนประสานประโยชนกบงานราชการ



การเปลยนแปลงประเทศภายหลงการปกครอง พ.ศ. 2475-2500

มปญญาชนเขามาเปนสวนรวมในการบรหารการปกครองประเทศและในยคการเปลยนแปลงการปกครองในระบอบประชาธปไตยจอมพล ป.พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตรไดก าหนดนโยบายนยมไทยพรอมก า ร ป ร บ ว ฒ น ธ ร ร ม ไ ท ย ใ หสอดคลองกบโลกตะวนตก

- การสนบสนนและเปดโอกาสดานความเสมอภาคทางสงคม

- การน าวฒนธรรมสวนกลางหรอวฒนธรรมทางราชการไปก าหนดใชในทองถนและกอใหเกดชองวางระหวางวฒนธรรมสวนกลางกบวฒนธรรมทองถน




การเปลยนแปลงประเทศในยคการพฒนาประเทศ

พ.ศ. 2504-2540

ในยคการพฒนาประเทศไทยตามแผนพฒนาเศรษฐกจ และแผนพฒนา เศรษฐก จและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 เปนตนมาจนถงแผนฯ 8

- การมงเนนการพฒนาดานโครงสรางภายนอกของทองถนโดยขาดการเชอมโยงกบการพฒนาฐานรากของทองถนและชมชน





การเปลยนแปลงวธการพฒนาประเทศโดยใชฐานรากของทองถน พ.ศ.2504-2549

ใ น ช ว ง เ ว ล า ก า ร พ ฒน าประ เทศต ามแผนพฒน าเศรษฐกจและสงคม

ฉบบท 8 - 9

- ม ห า ว ท ย า ล ย ใ น ส ว นภมภาคและในกรงเทพฯ กลมผรของทองถนไดเหนความส าคญและตงองคกรการศกษารองรบการพฒนาความเปนไทย




2540-ปจจบน การใหความส าคญกบการจดการศกษาวชาทองถนศกษา

ม ก า รศ กษาว จ ย ในระด บทองถนและมรฐธรรมนญแห ง ร า ช อ าณ าจ ก ร ไท ย พ . ศ . 2 5 4 0 ไ ด ใ ห ก า รสนบสนนความเปนทองถนในดานสทธของชมชนทมค ว า ม ส า ค ญ ใ น ฐ า น ะประชาคมหนงของประเทศและสงคมโลก

สาระส าคญทเกยวของกบการจดการศกษาวชาทองถนศกษา

การจดการศกษาวชาทองถนศกษาในมตของพนทหรอภมเขตโดยมสาระส าคญ

1) พนทภมศาสตร (ภมลกษณ)

2) พนทวฒนธรรม (รปลกษณ)

3) พนทอตวสย (จตลกษณ)

แนวคดและหลกการศกษา

1. การศกษาเพอท าการทบทวนการศกษาประวตศาสตรไทย

2. การศกษาวชาทองถนศกษามความสมพนธกบวชาประวตศาสตรทองถน

3. การศกษาวชาทองถนศกษาเนนความเปนสหวทยาการ โดยเชอมโยงจากศาสตรหลายสาขา

4. การศกษาวชาทองถนศกษา สามารถน าผลของการศกษา ไปใชในการแกไขปญหาของทองถน

5. กระบวนการในการศกษาวชาทองถนศกษา เปนการศกษาซงถอเอาระบบของทองถนและประชาชนเปนตวตง

โครงสรางและองคประกอบของวชาทองถนศกษา ประกอบดวยกลมโครงสราง 3 กลม

1. โครงสรางทเปนสภาวธรรมหรอภมลกษณ หมายถง สภาพแวดลอมทางธรรมชาตจดเปนทนทางวฒนธรรมของมนษยชาตในแตละพนทจะมความแตกตางกน

2. โครงสรางทเปนกลมสภาวธรรม คอ ภาวะอนเกดจากการกระท า การจดการใชภมปญญา ซงสงผลในระดบทองถนใหเกดความแปรเปลยนทางพนท ในทนก าหนดไวเปน “รปลกษณ”

3. โครงสรางทเปนกลมฐานอ านาจ จดเปนโครงสรางเชงซอนหรออ านาจซอนอ านาจ ในแตพนทจะมความเปนตวตนหรอจดเปน “อตลกษณ”

ทองถนศกษา

การผลตและการบรโภค

ระบบความเชอและภมปญญา

ประเพณพธกรรม

การอบรมขดเกลาทางสงคม

อ านาจภายใน

ลกษณะของชมขน

ภมดารา

ภมอทก

ภมปฐพ

ภมธรณ

ภมพฤกษ

ภมประเทศ

สภาวธรรม(ภมลกษณ)

ภาวะธรรม(รปลกษณ)

สภาพภมศาสตร

ภมอากาศ

โครงสราง องคประกอบศกษา

ฐานอ านาจ(อตลกษณ)

ภาพท 1.3 ภาพแสดงความสมพนธในโครงสรางและองคประกอบของวชาทองถนศกษา

กระบวนทศนและการแสวงหาความร

1. การเขาถงเชงประจกษ (Empirical approach)

2. การเขาถงแบบปฎฐานนยม (Positivism approach)

3. การเขาถงแบบมนษยนยม (Humanistic approach)

4. การเขาถงแบบหลงนวยค (Postmodernism) หรอหลงอาณานคม (Postcolonislism)

สถานภาพปจจบนและอนาคตของการจดการศกษาวชา ทองถนศกษาในระบบการศกษาไทย

1. สถานภาพของวชาทองถนศกษา ซงพจารณาสถานภาพของ วชาทองถนศกษาในกรอบของหมวดหมองคความรของ สงคมมนษย

2. ความสมพนธระหวางการศกษาวชาทองถนศกษากบวชาประวตศาสตรทองถน

สาระการเรยนรวชาทองถนศกษา

ตวปอน(Input)

กระบวนการ(Process)

ผลผลต(Output)

- สภาพของชมชนในทองถน ทางดานกายภาพทางดาน วฒนธรรม ทางดาน เศรษฐกจ ชมชน ทางดาน ฐานอ านาจ และการใช อ านาจ วถชวต ชาวบาน การตอบรบสงคม ภายนอก จากคนในทองถน ฯลฯ

- การบรณาการศาสตรตาง ๆ ในลกษณะสหวทยาการ- การใชขอมลทางสถต- การใชหลกฐาน (รองรอย)- การใชขอมลภาคสนาม - การเรยนรภมศาสตร วฒนธรรมและภมศาสตร ในแงประวตศาสตร- การใชระบบสารสนเทศ ฯลฯ

- การรจกตนเอง- การวางแผนและการพฒนา- ศกยภาพของทองถน- การสรางมลคาเพม- ความเปนเครอขาย- วฒนธรรมชมชน- ความเขมแขงของชมชน ฯลฯ

ทศนวจารณการจดการศกษาวชาทองถนศกษา

1. ใหตระหนกเปนพเศษในการศกษาซงเกยวของกบวฒนธรรมทเนนมวลชนในทองถน

2. การสบคนเรองราวของทองถนมควรเขาไปศกษา เพอการตแผความเชอดงเดมของคนในทองถน

3. การศกษาเรองราวของทองถนเปนการศกษาไดอยางกวางขวางและไมสนสด

4. การก าหนดหวขอการวจยในการศกษาวชาทองถนศกษาดานมตทางวฒนธรรม มควรจ ากดใหอยภายใตขอบเขตของการปกครองเทานน

5. ทองถนเปนแหลงการเรยนรและทฤษฎแหงการแสวงหาความร เปนจดเรมตนของระดบรากหญาในดานการสงสมองคความรของทองถนกบความเจรญยคโลกาภวตน

ทศนวจารณการจดการศกษาวชาทองถนศกษา

สรป

การศกษาทองถนศกษาเปนการศกษาเพอการสบคนภมปญญาของทองถน หวขอในการศกษาจงเปนจดเรมตนอนน าไปสการศกษาใหเกดประโยชนแกทองถนและประเทศชาต ตลอดจนการเชอมโยงไปสความเปนนานาชาตได เรองราวของทองถนประกอบดวยคนกบพนท คนกบสภาพแวดลอม คนกบปรากฏการณทางสงคมในพนท สาระส าคญดงกลาวนสามารถน าเขาสกระบวนการศกษาโดยการบรณาการศาสตรลกษณะสหสาขาวชาการดบการวจยและการเกบขอมลภาคสนามมาประกอบเพอการอธบายอยางมเหตมผล

โดยทขอเทจจรงเชงประจกษยนยนผลการศกษา ขอคนพบจากผลการศกษาจดเปนทนทางสงคมและเปนฐานความรของทองถน อกทงสนบสนนความส าคญของทองถนในดานประโยชนซงเกดขนทางดานสงคม การเมองการปกครอง เศรษฐกจทรองรบภมปญญาของทองถนและเสรมความเขมแขงของทองถนกบความเปนไทยไดอยางสมบรณ

บทที่ 1 - Suan Sunandha Rajabhat Universityความหมายในพจนาน...

Documents

Transcript of บทที่ 1 - Suan Sunandha Rajabhat Universityความหมายในพจนาน...