จาก ปลายคางหมาลย

ถง เทอกเขาถนนธงชย

ท บานกองกาน

ค าน าของนา

แมวานาจะเปนหนมเมองเหนอทรกการทองเทยวรวมกบคณแคทซเปนชวตจตใจ ภายในประเทศไมวาจะภาคใต อสาน ตะวนออก ตะวนตก ขามเกาะ เลาะทะเล ลยปาฝาดงมาแลวทงนน แถมยงโกอนเตอร ไปสมผสเทอกเขา Annapurna (แค Base Camp กจะแย เลนเอาคณแคทซเกอบเอาชวตไมรอดจากภาวะ Altitude sickness) 1 ใน 10 ยอดเขาทสงทสดในโลกมาแลว (ขอโมหนอย) แตกไมวายเมอลองยอนคดถงเมองเชยงใหม บานใกลเรอนเคยงบานเกดของนา ทเทยวไปเทยวมาตงแตเดกจนโต ยอนมาดลสตการทองเทยวทคณแคทซ ทเกบบนทกอยางระบบระเบยบ ใน Facebook ของพมารคแลว ชอเชยงใหมทไปเทยวมนนอยมากแคผวๆผานๆไปเทานนเอง จนวนหนงพสาวของนานาม “พเอม” ไดมสวนรวมในการท าวจยเกยวกบวถชมชนทางตอนเหนอของจงหวดเชยงใหม ไดยนพเอมพดวาจะตองขนเขาลงหวยอยบอยๆ สงเกตเวลาพเอมคยถงงานวจยทไปท าดจะเหนอยและหนกอยพอตว แตพอคยเรองความสวยงามตามธรรมชาตของผนปา แมน าล าธาร และเอยถง “บานกองกาน” นากจะรบรถงความรสกภมใจในถนนน ไมวาจะเปนความอดมสมบรณของปาไมอนเปนตนก าเนดของแมน าหลายสาย การใชชวตแบบวถชาวบานการปลกขาวแบบนาขนบนไดยงไดรวาชาวบานรวมตวกนกอตง“กลมทองเทยววถชวตบานกองกาน” เพอเปนแหลงเรยนรวถชวตชาวบาน ทยงคงสภาพเดมไว ยงไมมนายทนเขามาแสวงหาผลก าไรแตอยางใด จงปรกษากบคณแคทซวาเรานาจะไปเทยวบานกองกานกนซกทโดยมพเอมเปนหวหนาทวร เราจงขอตงตวเปน “นกทองเทยวตนแบบ” ส าหรบกลมทองเทยววถชวตบานกองกาน ตงใจจะน าประสบการณการทองเทยวรอบโลก (เปนความฝนทตามหา) ทมอยบาง มาชวยปรบชวยเสรมใหกลมฯ มความแขงแรงมากขน ไมมากกนอย (แตคดวานาจะเปนการชอปชวยบานกองกาน โดยงานน คณแคทซไดเหนผลตภณฑของกลมฯแลวน าลายหก) จงอยากเปนสวนหนงทชวยสงเสรมชมชนทองถนใหแขงแรงผานตวหนงสอทลองเขยนไวใหผ ทสนใจในการทองเทยวเชงอนรกษธรรมชาตและวฒนธรรมกบวถชวตท “บานกองกาน”

นา

นยามบานกองกานของแคทซ

“บานกองกาน” คอจดเรมตนในการกลบมาเยอนเชยงใหมของเราในครงน อยางทไดเกรนไวแลววา มหมบานๆนงทพเอมมกจะเลาใหเราสองคนฟงอยบอยๆ จากงานทพเอมไดรบมอบหมาย จนถงวนนบานกองกานนาจะเปนมากกวางานทตองรบผดชอบ แตบานกองกานนนกลายเปนสวนนงในชวตของพเอมเลยกวาได (ในมมมองของเรานะคะ) เราทงสองหมดขอกงขาเมอไดมโอกาสมาเยอนดวยตวเอง

เพราะ ความเรยบงาย เพราะ ความเปนธรรมชาต เพราะ ความบรสทธ เพราะ ความเปนตวของตวเอง ท าให”บานกองกาน”เปนหมบาน เปนชมชน ทเราตกหลมรกตงแตครงแรกทไดสมผส

👳♂ หลวงพอทนาเลอมใส

👶 เดกนอยนารกสมวย

👱♀ หนมสาวมพลงพฒนาชมชน

👵 พออย แมอย เปนรมไทรใหคนรนหลง สงเหลานมอยทวไปท “บานกองกาน” อยาเชอจนกวาจะไดมาสมผสดวยตวเองท าตวสบายๆแลวไหล

ไปตามจงหวะของ”บานกองกาน”กนนะคะ

แคทซ

ลกษณะทางภมศาสตรและการเดนทาง

บานกองกาน ตงอยใน ต.แมศก อ.แมแจม จ.เชยงใหม โดยอยหางจากตวอ าเภอแมแจมเพยง 7 กโลเมตร บานกองกานตงอยบนชยภมทด มภเขาขนาบทางทศตะวนตก นอกจากนนยงตงอยกงกลางบรเวณทแมน าศกไหลลงมาบรรจบกบแมน าแมแจม จงท าไหมความอดมสมบรณของทรพยากรปาไมและผนดนและเปน 1 ในแหลงตนน าของแมน าแมแจมไปโดยปรยาย

การเดนทางมาอ าเภอแมแจมนนหากตงตนทสนามบนเชยงใหมโดยใชรถโดยสารสาธารณะอาจจะใชเวลานานพอควรเพราะตองขนลงรถหลายตอ จงแนะน าใหเชารถขบเองนาจะสะดวกและรวดเรวทสดโดยจะใชเวลาประมาณ 3 ชวโมงและมาได 2 เสนทางคอ เสนทางดอยอนทนนทกบระยะทาง 115 กโลเมตรทตองขบดวยความระมดระวงเพราะบางชวงของเสนทางทงคดเคยวและสงชน กบ เสนทางฮอด-แมสะเรยงทขบรถสบายกวาแตระยะทางเพมเปน 150 กโลเมตร

จากภเขาทโอบลอมบานกองกานไวเปนเปนสวนหนงของเทอกเขาถนนธงชยหากไลเรยงไตระดบน าทะเลขนไปเรอยๆ จากปาเขยวชะอมบนยอดดอยอนทนนททความสง 2,565 เมตร ไปจนถงปาหมะบนยอดเขาเอเวอเรตตทความสง 8,848 เมตร ซงในทางวชาการยงคงไมแนชดวาเทอกเขาถนนธงชยเปนปลายสดของเทองเขาหมาลยหรอไมแตในความรสกของนาการไดมาสมผสวฒนธรรมวถชวตบานกองกาน เหมอนกบวาครงหนงนาไดเดนลงจากปลายคางหมาลยผานเทอกเขาถนนธงชยสจดหมายปลายเทอกท “บานกองกาน”

เรมตนทวรปาเออง

ถาจ าไมผดทรปแรกทออกไปทองโลกกวางรวมกบแคทซ คอ ประเทศเนปาล เพอไปสมผสปลายคางหมาลย โดยใชบรการสายการบนไทยในนามปาเออง สายการบนทอยคคนไทยมานาน สวนครงนกเชนกนเราใชบรการปาเออง แตไมตองบนไปตงตนทเทอกเขาหมาลยแลวคอยๆเดนลงมา แคบนตรงสสนามบนเชยงใหมบานใกลเรอนเคยงบานเกดนา โดยใชเวลาเดนทางเพยง 1 ชวโมงเทานนเอง หากพดถงประเทศเนปาลสนามบนแหงชาตของเคาคอ สนามบนตรภวน กรงกาฐมาณฑเมองในหบเขา ทขนชอเรองความอนตรายของการขนลงของเครองบนทกวาจะแลนดดงไดเลนลนจนเหงอชมมอกนเลยทเดยว 1 ชวโมงผานไปไวเหมอนโกหกไดเวลาแลนดดงทสนามบนเชยงใหมเปนครงแรก ช าเลองมองผานขางปกปาเอองทคอยๆไตระดบลงแมเมฆหมอกคอนขางมากแตยงมองเหนยอดดอยนอยใหญสลบกบทราบเชงเขาทเปนแหลงชมชนจนมาถงใจกลางเมอง กอนทปาเอองจะแลนดดงโดยสวสดภาพกมองเหนดอยสเทพไดอยางเตมตาแมยอดเขาจะมเมฆหมอกปกคลมกตาม

พเอมหวหนาทวรของเรามารอรบและพาเรามงหนาไปแมแจมทนท โดยจะมลกทวรอกคนชอ “ขวญ” นองรวมงานวจยของพเอมจะมารวมทรปกบเราดวย โดยจะไปรบขวญทโครงการหลวงเชงดอยอนทนนทพรอมขาวนากงวลเลกนอยวามฝนตกหนกแตอยใตฟาอยากลวฝนเพยงขบดวยความระมดระวงเทานนพอ จนถงทางแยกมงหนาขนดอยอนทนนทเลยวซายไปอ าเภอแมแจม ถนนหนทางคอยๆแคบลงและคดเคยวมากขนสองขางทางเตมไปดวยไมปานานาชนดจนถงอ าเภอแมแจม ทแหลมสมชอกบมอกลางวนรมแมน าแมแจมทรานแมณอาหารตามสง ทนาอจฉากบววคงน าแมแจมแถมหลงฉากเปนภเขา แคทองอมยงไมพอขอซอหมกะทะพรอมอปกรณครบเซตเพอเอามาเปบไมพสดารกลางทงนาขนบนได ณ ปาบงเปยง พรอมของสมนาคณเปนหลอดไฟแบบพกพาจากคณลงสามปาณทคอยเอามาคนพรอมอปกรณหมกะทะ แถมมมกเดดสงทายจากคณลงวา “เอาคนจดไฟหมกะทะไปโตยกอ” คอ เอาคนจดไฟหมกะทะไปดวยไหมครบ แจมทงววแจมทงคนสมกบเปนแมแจมจรงๆ

สโลวไลฟ ณ ปาบงเปยง จากตวอ าเภอแมแจมเราตองเดนทางขนเขาประมาณ 3-4 ลก บวกกบเสนทางสงชน คดเคยวและ

ขรขระ บางชวงถงกบเปนโลกพระจนทรกนเลยทเดยวหากไมใชรถขบเคลอน 4 ลอนาจะตดหลมไหนซกแหงแนนอน แรกเหนปาบงเปยงกวาสวย แตพอมาถงบานพกอาจจะเรยกไดวาเถยงนากลางทงนาขนบนได มองออกไปไลระดบจากทงนาขนบนไดไปจนถงภเขาสลบซอนทบเปนชนๆจนสดขอบฟา ยงแสงแดดยามเยนสองลงมาปะทะกบใบขาวทพลวไหว พรอมเสยงน าไหลลดหลนคลายเสยงน าตกเปนเสยงประกอบภาพแลวท าใหรสกผอนคลายสบายตา ไมตองไปไกลถงบาหล ประเทศไทยกมทปาบงเปยงนแหละทสวยสะกดจตมตรสหายเปนอยางยง บานพกทนท าใหคดถงเพลงพปพงษสทธทรองวา “ถงไมมทวต เยนกไมเหนเปนไร” แถมไมมไฟฟาเพมเขามาอกอยาง มเพยงทนอน หมอน มง เทยน ไฟฉายและอาหารใหทาน 2 มอกบววรานอาหารทหาไมไดทวไปมนชางดตอใจจรงๆ ไมตองวงดนรนฟนฝาปลอยใหเวลาคอยๆผานไป จนพระอาทตยลบขอบฟาลากอนแสงสดทายทปลายทงและภเขา เราปดทรปวนนดวยบรรยากาศไรไฟฟา มเพยงแสงเทยน แสงโคมและแสงไฟฉาย

หลงจากทานอาหารเยนเสรจไปไมนานปารตหมกะทะปาณรอบค าก าลงจะเรมขนเพอตอนรบลมหนาวทก าลงคลบคลานเขามาชาๆ หนงทองตงหนงตาหยอนเปนเรองธรรมดา แตนานเทาไหรแลวหนาทเราไมไดเขานอนตงแต หวค า ยงนอนกลางทงนา มเสยงน าไหล เสยงจงหรด เสยงเขยด ทผสมเคลากนเปนเพลงบรรเลงตามธรรมชาตขาดเพยงนกดนตรทราตรนเขานอนกนหมดแลว

วฎจกรธรรมชาต “จากผนดนสแผนฟา

เชานนาตนมาตงแตต 5 รบเดนออกมาทระเบยงหนาบานนงมองดทงนาไปสดปลายฟา มองเหนภเขาเหมอนภาพแรเงาทออนทอปดวยปยเมฆหมอกสขาวลอยเดนเหนไดอยางชดเจน สวนตวเมองแมแจมยงคงเปดไฟใชแสงนออนกอนจะฟาสาง นกในใจวาวนนนาจะไดเหนทะเลหมอก ณ ปาบงเปยงแนนอน แตธรรมชาตสอนใหรวาเหนอปายงมเมฆ กอนฟาจะสวางกอนเมฆทครมด าคอยๆลอยต าลงๆ กลนตวเปนหยดฝนสลายเมฆหมอกทก าลงลอยขนมาใหกลบไปสผนดนอกครง ฟาหลงฝนสวยงามเสมอแตไมใชวนนหลงจากทฝนกดหมอกลงสผนดนไปเมอสกคร คราวนกลบรวมตวรวมพลงกนทะยานขนฟาเปนทงนาขนบนไดในมานหมอกแทน ประกอบกบไดเวลานองเจาของทพกกแหวกหมอกสงอาหารเชา ใหเราทานรอเวลาฟาโปรง ฟาไมใสไมวาฝนมาตกซ าสองอกจนคดวาเรานาจะท าบญรวมกนมาแคน ตองจรลลงมาเมองแมแจมแทน แตไดคณแคทซทยงอาลยอาวรณอยากเกบเธอไวนานๆทานไววา “รออกนดเผอพระอาทตยจะมา” พรอมกบงดเสอกนฝนมาสวมใสลยไปกลางฝน ไมเชอกตองเชอไมใชการแหนางแมวเพอขอฝน แตเปนแคทซปางหามฝนไดผลทนตา พระอาทตยแหวกเมฆครมออกมาใหเราสามารถตะลยทงนาขนบนไดกนตอโดยมพเอมรบหนาทเปนตากลองท าใหเราสองมรปคช ชนมากทสดเทาทเคยเทยวมา

จนถงเวลาตองโบกมอลาปาบงเปยงลงสตวอ าเภอแมแจมกบอาหารกลางวน ณ รานแมจนทรรานอาหารเหนอทคนตาไมวาจะเปนขาวซอย ขนมจนน าเงยว แตงานนแคทซกลบสงเสนเลกแหงจนแมจนทรแซววา ”กวยเตยวกนทไหนกไดมารานปาตองลองขาวซอยกบขนมจนน าเงยว” เพอไมใหเปนการหกหาญน าใจปา นาเลยจดใหทง 2 อยาง หลงจากทานเสรจกเรยกคณปาเกบเงน ปากเออนเอยมาวา “คดใหหนอย ขาวซอยกบกวยเตยว 30 ขนมจน 20” จงรบจดการใหคณปาแตแคนไมพอปาบอกใหไปหยบเงนทอนเองพลางขายอาหารตอไป

กอนทจะมารานแมจนทร หลงจากจอดรถกไดกลนเหมนไหมบวกกบเสยงน าเดอดพงซาราวกบวาหมอน าแตกกบครชไหมจงตงใจวาจะไปตรวจเชคหลงจากไปดมกาแฟทราน 63 Kaffee ทสองสามภรรยาคนในพนทเปนเจาของราน แลวกโชคดอกนองเคาพาไปอซอมรถใกลรานงานนหมอน าไมแตกแตปรเนองจากพดลมไมท างานตองทงรถไวแลวใหนองโอมคนบานกองกานรบไมตอพานกทองเทยวตนแบบไปบานกองกานแทน

หลงรกตงแตแรกพบ

จากตวเมองแมแจมนงรถประมาณ 10 นาทกบระยะทาง 7 กโลเมตรกถงบานกองกาน งานนไดรบการตอนรบจากนองหยกหนมเหนอหนาใสหวใจฟรงฟรงและชาวบานกองกาน พรอมดวยทานเจาอาวาสมาเปนประธานในพธอกดวย หลงจากแปลงกายเปนหนมสาวบานกองกานดวยผาซนตนจกของ 3 สาว กบ 1 กางเกงสะดอของนาแลวกรบเวลคมดรงเปนน าอญชนและแตงโมหวานชมช ากอนเอาฤกษเอาชยตามแผนการทวางไวดวยการนมสการพระเจาตนหลวงโดยมนองหยกรบหนาทเปนมคคเทศนเลาประวตวดกองกานและรบศลรบพรจากทานเจาอาวาสพรอมดายผกขอมอ (แถมมเรองอมยมวาดวยเรองซองท าบญสชมพไมพอตอดวยวลเดด Happy birthday ทนองหยกเตรยมมาจนนาตองเอามอถอมาถายรปเกบไวในความใสของคนทน) หลงจากเสรจพธการทางศาสนากมาสนทนากบคณยายวย 79 ปทหนาตาแจมใส ดแขงแรง ทเลาถงอดตของบานกองกานใหฟง นอกจากนนหากสนใจประวตวดกองกานเพมเตมสามารถดไดจากภาพฝาผนงของโบสถทอธบายไดอยางชดเจนพอสรปไดวา ในอดตราวศตวรรษท 19 มเชอสายเจาผปกครองเมองเชยงใหมมาแผวถางบรเวณวด ซงเดมมสภาพเปนปาเขา มเถาวลยรกรางและเปนทอยอาศยของสตวปานานาชนด และในขณะทชาวบานก าลงฟนเถาวลยอยไดพบพระพทธรปองคใหญ จงเปนจดเรมตนของการสรางวดและเรยกวดนวา “วดศรเมองมา” ดวยความทวดมพระองคใหญและตงอยกลางหบเขาลาดชน จงมชาวบาน ชาวเขาเผากะเหรยง เผาลวะเดนทางมารวมท าบญเปนจ านวนมาก บางกลองแพมา บางกเดนมา โดยเตรยมสงของเครองใชมารวมท าบญทวด ซงในสมยนนจะใชไมคานหรอไมกานในภาษาเหนอหาบสงของ เมอมาถงวดไมกานเหลานนกจะถกวางกองไวจนมขนาดใหญขนดวยความศรทธาในพระเจาตนหลวง วดนจงเรยกวา ”วดกองกาน” เปนตนมาจนถงปจจบน

นอกจากพระเจาตนหลวงแลวในบรเวณวดยงมสถานทศกดสทธทควรไปสกการะคอ “เสอวดกองกาน” ทคอยปกปกรกษาวดและหมบานรวมกบศาลพอป ทอยใกลกบขวโตเต สะพานแขวนขามแมน าแมแจมทท าจากไมขงดวยลวดสลงไวใหชาวบานขามฝงเพอไปสกการะพระธาตมอนสองแจงบนยอดดอย ทมต านานวาในวนพระใหญจะมแสงไฟดวงใหญลอยจากพระธาตไปยงวดและถ าทเปนสถานทเกบของส าคญซงปจจบนถ าปดไปแลว จงเปนทมาของพระธาตมอนสองแจง

จากนนเรากเดนชมศนยหตถกรรมชมชนโดยเรมจากไฮไลทของหมบานคอ หตถกรรมผาซนตนจกทสวยงามตามแบบลายทอผาในอดตไมวาจะเปน ลาย 3 เอว ลายหงษด า ลายหงษปลอยและอกหลายลาย จนอดถามไมไดวาแมนเจาของผาซนจ าลายไดยงไงไมใชแคชอลายนะครบ แตเปนวธการสอดดายไปมาเปลยนสนนเอาสนจนสรรคสรางออกมาเปนลายผาซนตนจกอยางทเหน แตค าตอบทท าใหหายสงสยคอ “ท าไปเรอยๆสบตอกนมา มนกจ าไดเอง” มนคอภมปญญาชาวบานทตกทอดจากรนสรนนนเอง งานนมพรออเดอรจากปาใหญแมตวอยกทม.แตขอมสวนสนบสนนผาซนตนจก แคทซจงสงรปถายผาซนตนจกดนทองลายหงษด าสวยตองตาตงแตแรกเหนไปใหด ลนไมถงอดใจแถบไมตองเดาใหเสยเวลาปาใหญรบตอบตกลงในทนท แถมราคาแรกทแมนบอกเหมอนขายใหลกหลาน งานนแทบไมมก าไรจากแรงงานแรงใจทลงไปเราจงใหในราคาทเหมาะสมแทน

ถดมากเปนหตถกรรมงานไมกวาดทงดอกหญาและทางมะพราวทพอหนานดวงจนทรท าเองโดยซอดอกหญามาจากชาวเขาแลวเอามาคดเองกบมอ สวนทางมะพราวและไมไผส าหรบท าดามไมกวาดสามารถหาไดในทองถนเอง กอนทจะใชเชอกรอยเรยงดอกหญาทแบงเปนก าเลกๆเขากบดามไมไผทถกดดใหตรงและเคลอบแลคเกอรเพอใหคงทนจนออกมาเปนไมกวาดดอกหญาสนนราคาดามละ 35 บาท 3 อน 100 บาทงานนพเอมจดไป 3 อน แถมคณลงใจดแถมไมกวาดอนเลกเอาไวปดฝ นในรถอก 1 ดาม พอมองดรอบๆบานเหนตนกลวยมปลขนาดใหญลองถามคณลงดจงรวาเปนกลวยน าวาแมแจมบานเรานแหละ สวนคณปาทอยใกลๆไมรอชารบหาถงมาใสกลวย 2 หวตดมอกลบมาอก ถดมาเปนหตถกรรมชางไมโดยพอนอยบญ มทงเกาอและโตะขนาดนอยใหญ แตทสะดดตามากทสดเหนจะเปนกวยสลากและดอกไมไผทใสไมไผเปนฝอยแลวมวนเปนกอนกลมปกอยบนแทงไมไผ เอาไวส าหรบท าบญตานกวยสลากชวงปลายเดอนน สวนงานชางไมไดรบการสนบสนนจากนองขวญเปนเกาอไมเลกๆเอาไปฝากคณพอ

ตอจากนนกเขาทพกโฮมสเตยแตขอสลบกลบเปนสเตยโฮมบานไมเกายกพนสง มระเบยงเดนรอบบานดสวยสะดดตาทราบความวาเจาของบานอนญาตใหเปดเปนโฮมสเตยเปนครงแรก หลงจากปดมานานแตบานยงสภาพดเปนทประทบใจของคณแคทซเปนยงนกอาจจะถงขน “หลงรกแรกเหนกเปนได”

สเตยโฮมโฉมใหม

นาเดนส ารวจบานโดยรอบอาจมฝ นเลกนอยแตถอวาสะอาดเนองจากบานหลงนปดมานานเทานนเอง แตนาถอคตทวาอยบานทานอยานงดดายจงจดการปดกวาดเชดถนดหนอยจดโตะเกาออกเลกนอย แถมมคณปาทเดนผานไปผานมาแซววา “หมนขนาดนอ หมนแตวา” แปลเปนไทยสนๆคอขยนจรงๆนนเอง ทพกพรอมแสงแดดมจงชวนแคทซไปตามหาทงนาขนบนไดของบานกองกานทแรกเหนตอนนงรถเขามาดธรรมดาๆเพราะภาพจ าทปาบงเปยงยงตดตาอย แตพอไปดใกลๆมนไฉไลไมนอยจนท าใหเรานงถงทงนาขนบนไดทหมบานจาตลวห เกาะบาหลประเทศอนโดนเซยทมองคประกอบคลายๆกนเปนทงนาขนบนไดซอนกนหลายๆชนไปจนสดสายตากอนทจะมภเขาและขอบฟามากนฉากไวแตขนาดอาจเลกกวาหากตนขาวสงกวานนาจะพอฟดพอเหวยงกบบาหลกนเลยทเดยว

จากนนกลบมาพพกเพอรอนองหยกพาไปชมทงนาขนบนไดยามอาทตยอสดง 2 จด และสะพานอก 2 แหงคอ สะพานชางคงสามคคทใชขบรถสญจรขามแมน าแมแจม และขวโตเต กอนทจะดงมาบานพกของพเอมเพอทานอาหารเยนเปนจอผกกาดซ ากนแตมนคนละสตรท าใหรสชาตตางกน หนอไมผดวนเสนใสไข ตมสมไก แตทแปลกตาแตนาลองคอ น าพรกกวางพรอมผกตมนานาชนดทานกบขาวเหนยวนมๆเพมความกรบกรอบดวยแคบหมตดมนทพเอมซอมา ทานทกอยางเกลยงไมมเหลอเชนเคย งานนชมชนจดการไดดหากมนกทองเทยวจ านวนนอยบานไหนท าอาหารกท าเผอนกทองเทยวไปดวย ท าอาหารทกนกนนแหละไมตองจดซอจดหามาท าใหเสยเวลาและเพมคาใชจาย กอนสนสดคนแรกทบานกองกานงานนนองหยกมาสงทบานสเตยโฮมพรอมนดหมายก าหนดการในวนพรงนแตนองหยกไมอยมภาระกจพชตเปาหมายทนองรก แมจะเปนเวลาไมถง 8 ชวโมงทไดมาสมผสวถชวตชาวบานกองกาน ท าใหรสกหลงใหลในสงทเคาเปน ความรสกนกคดทเคาม ยงพอเดนเขาบานทไมไดปดไว แอบคดในใจวามใครเขามาพอรวาเปนลงเสรฐและปาแดงเจาของบานทเอาน าแขง น าดม ขนม กาแฟและโอวลตนมาใหพรอมเบอรโทรศพทกบขอความทวา “ตลอด 24 ชวโมง” เหนแลวอมยมจงบอกแคทซไปแถมนางคดอตรจะโทรหาลงกบปาตอนต 3 ถามตวเองกอนดกวาวาตนไหวไหม คนนอากาศคอนขางเยนสบายขอนอนผอนคลายความออนลา กอนทวนพรงนจะมาท ากจกรรมจตอาสาแบบนกทองเทยวตนแบบตอไป

วถชวตและภมปญญาชาวบาน

เชานเหมอนเดมนาตนตงแตต 5 จดการธระสวนตวเสรจสรรพจงขยบตวออกจากบาน เพยงแคเปดประตเทานนกตองตกใจกบการตองรบของจกจนเรไรไซดบกทเกาะประตเฝาบานไวพอทะยานบนไปกเอาหวมงพงชนหลอดไฟดงปงปงพรอมกบเสยงตกใจของนาพาแคทซตนลมตามาดกอนจะลมตวลงนอนตอ เชานฟาโปรงมเมฆเลกนอยมองเหนกลมดาวนอยใหญไดอยางชดเจนลมโชยออนเยนสบาย พรอมคลายขอสงสยของแคทซทเมอคนไดยนเสยงน าไหลทแทมรองน าอยฝงตรงขามถนนหนาบานนนเอง เชานมกจกรรมตกบาตรตอนเชาพอถงเวลากจดแจงซออาหารจากรานคาของชมชนเลอกเอาตามใจ กอนทลงต เจาอาวาสจะเดนออกจากวดพรอมกบเดกๆ 3 คนทเหนกวาดลานวดอยเมอเชาสลดไมกวาดคาดถงผาสะพายขางแปลงรางเปนเดกวดเดนตามลงตไป

อมบญอมใจตอไปกอมตากอนอมทองนองโอมและนองออมพรอมดวยนองขวญจะพาขมอเตอรไซดไปชมทงนาขนบนไดหลงหมบานดานในถดเขาไปในหบเขา นาแอบสงสยนดๆเพราะโอมบอกวายงไมเคยขนมาถงจดนทงทอยไมไกลจากหมบานนก คยไปคยมานาจะเปนกศโลบายของพอเฒาแมเฒาทหามไมใหเดกๆไปเลนไกลบานมากนก เพราะโอมเลาวาตอนเดกๆยงมาจบปลาดวยมด ฟงไมผดครบเพราะปลามนนอนนงเหมอนหลบจงตวดมดฉบๆไมตองยงยาก ซงบรเวณนจะอยเหนอฝายของชาวบาน พอเฒาแมเฒานาจะกลวอนตรายจากน าสงเหนอฝายและสตวมพษโดยเฉพาะงทครเอมของเดกๆเคยถกงบมาแลวหลายท ยงท าใหคดถงนาตอนเดกๆทแอบหนพอกบแมไปเทยวฝายไมของน าลแมน าใกลๆบานอยบอยๆ ไปหาปหาปลากลบมาบานถกตทกทวรกรรมนาเยอะ ทงนาขนบนไดบรเวณนมความสวยตรงทเปนทงนาขนบนไดทแทรกเลาะขนไปตามไหลเขาและแมน าแมศก หากมองยอนแมน าแมศกลงมากจะมองเหนทงนาขนบนไดในมม

กวางเกน 180 องศาทมภเขาทรงกรวยเปนฉากหลง บางมมมองเหนหมบาน วดกองกานและพระธาตมอนสองแจงทเราจะเดนขนไปท ากจกรรมจตอาสารวมกบเดกๆและเยาวชนของหมบานกน

การผนน าจากฝายเขาสผนนาถอเปนภมปญญาชาวบานทพเอมตงใจวาคราวหนาจะมาศกษากบคณลงเจาของนาทขบตามมาดพวกเราพรอมใหขอมลทวไปในอดตจนถงปจจบน แตแคทซแอบถามคณลงวาไมใชป ยใชยาไมไดหรอมนเปนแหลงตนน ากลวสารพษตกคางสเบองลาง พอฟงค าตอบของลงกพออนใจไดบาง “ถาไมใสตนขาวกไมคอยโต แตเราใชนอยและใสแคไมกครง” “สวนยานนใชเพยงจดการกบหอยพอตนขาวโตกปลอยไปตามธรรมชาต” กนาจะเปนอยางทลงวาเดนมาตงนานหาถงป ยขวดยาแทบไมเจอเปนโจทยอกอยางเรองการใชสารเคมบนพนทตนน าแบบนทภาครฐและเอกชนควรจะรวมกนหาทางออกถาไมใชเลยจะดทสดนะครบคณลง

การเดนบนคนนานนแคทซแนะน าใหถอดรองเทาเดนกดเหมอนกนเหมอนนวดเทาหมกโคลนไปในตวแตบางชวงดนแขงกตองตะแคงตนเดนกนเลยทเดยว เดนไปเดนมาเจอปลาซวปลาสรอยคอยวงพรวดพลาด กบเขยดกระโดดไปมายงไมเทาไหรแตทนาตกใจกเหนจะเปนคราบงขนาดใหญททงไวใหดตางหนาทางทดไมตองมาเจอกนเปนดทสด กลบมาในหมบานประมาณ 8 โมงครงจงเจอคณลงกลมหนงทกทายตามประสาชาวบานวา “กนขาวงายแลวกา” (ทานอาหารเชาหรอยง) เรากตอบไป “ยงครบ/คะ/เจา” กลมคณลงกตอบกลบมาวา “หยงมากนขาวขวายแตวา” ท าไมทานขาวเชาสายจง เรากตอบไป “ครบ/คะ/เจา” แอบคดในใจอยกรงเทพฯถาเปนวนหยดตอนนแคทซยงนอนมดอยบนเตยง กลบมาถงสเตยโฮมซกพกนองโอมกเอาปนโต 5 เถาพรอมบรรจขาวตมหมทโรยกระเทยมเจยวและตนหอมผกชตามเมนทแจงไวเรากไมรอชารบปเสอดานหนาระเบยงแลวบรรเลงกนเลย

รวมพลงชาวบาน ชมชนเขมแขง

ตอไปเปนภาระกจสดทายของนกทองเทยวตนแบบคอกจกรรมจตอาสารวมกบเดกๆและเยาวชนของหมบาน งานนมจดนดพบทวดกองกาน เพยงเดนผานรววดเขามากไดยนเสยงเดกๆ ทก าลงกวาดลานวดอยกระซบกนวา “เปนมาหละๆ” นกทองเทยวมาแลวพรอมกบทกทายสวสด วนนเปนวนเสารจงมเดกๆมาท ากจกรรมเปนจ านวนมากนาจะประมาณ 20-25 คนเหนจะไดเปนภาพทเคยเหนชนตาในอดต แตปจจบนอาจจะมนอยลงทจะเหนเดกๆกบวดอยในชวตประจ าวนซงกนและกนเชนน เมอไพรพลพรอมลนกลองรบเคลอนพลขามแมน าแมแจมผานขวโตเต แคเรมตนกเหมอนจดปลอยนกวงกไมใชนาขอเรยกวา “จดปลอยพอมดนอย” แทน เพราะเดกๆถอไมกวาดทางมะพราวแลววงกนไปเปนกลมโจนทะยานผานขวโตเตอยางไมกลวแรงเหวยงและสายน าแตอยางใด เราจงใหเดกๆลวงหนาไปกอนยงตอนเดนขนบนได 140 ขนมนนาจะตองใชแรงพอตวงานนเหมอนเขนรถเกาขนภเขาเสยงเขาเบยดเอยดอาดกนเลยทเดยว กอนจะเดนขนนองโอมแนะน าวาใหลองนบขนบนไดวาครบ 140 ขนเหมอนทนองหยกบอกไวหรอเปลาแตเอาแคเดนขนไปแลวไมหอบกพอเดยวโดนเดกๆแซววาแกแคนกพอใจแลว แตการเดนขนบนไดครงนไมเหนอยอยางทคด อากาศไมรอนมลมโชยออนๆบวกกบรมไมบงแดดใหเปนระยะๆ ยงขนมาถงตวพระธาตยงรมรนเดกๆกไมรอชาเรงท าความสะอาดปดกวาดถอนหญาพวกของนากไมยอมนอยหนาเรงควาไมกวาดมาบรรเลงรวมกน กจกรรมนท าใหนาคดถงตอนเดกๆตอนเรยนวชาพระพทธศาสนาจะมกจกรรมจตอาสาพาเดกๆขนวดไปท าความสะอาดปดกวาดเชนนเหมอนกน

แมท าเลทตงของพระธาตอาจมอนสองแจงจะไมใชยอดภแตสามารถดหมบานกองกานไดเกอบ 360 องศา มจดชมววทสามารถมองเหนแมน าแมแจมไหลผานหมบานสเบองลาง ประกอบกบแมน าแมศกทขนาบหมบานอกดานหนงมาบรรจบกบแมน าแมแจมอกดวย ท าใหนารสกนกคดถงยอดภสทหลวงพระบางอนเปนทตงของพระธาตจอมสทมองเหนแมน าโขงและแมน าคานไหลมาบรรจบกนนอกจากนนยงมองเหนตวเมองหลวงพระบางอกดวย แตทพระธาตมอนสองแจงแหงนมศกยภาพใกลเคยงเพยงแตขนาดไมใหญเทาภสเทานนเอง ประกอบกบพระธาตมอนสองแจงยงไมไดเปดเปนจดทองเทยวอยางเปนทางการจงมตนไมใบหญาบดบงทศนยภาพบางหากเพยงตกแตงไมตดตอขอใหพฒนาแบบแอบองธรรมชาตนาจะเปนไฮไลตของบานกองกานไดในอนาคต

หลงจากภาระกจจตอาสาเสรจสนกไดเวลากนกวยเตยวตามสญญากบรานประจ าหมบานทเจาของไมใชใครอน คอลงเสรฐและปาแดงเจาของสเตยโฮมของเรานนเอง งานนใหเดกๆไปทานกนกอนสวนนาและแคทซขอมานงจบเขาคยแลกเปลยนความคดเหนถงศกยภาพบานกองกานในการตอนรบนกทองเทยวและสงเดยวทนาและแคทซขอใหคงไวไมใหแปรเปลยนคอ “วถชวตชาวบาน” เคยท าอยางไรใหท าอยางนนอยางเปลยนไปตามวถทองเทยวของคนในเมอง ขอใหคนในเมองมาสมผสวถชวตของคนเมอง (ชอเรยกคนภาคเหนอ) เพอใหคนในเมองเตมพลงจากวถชวตคนเมองกลบไปแทน

กอนกลบเราไปทานกวยเตยวรานเดยวกบเดกๆจงไดเจอลงเสรฐททาทางใจดแบบไมแสดงออกเตมๆเปนครงแรก เพราะครงแรกทนาเหนลงเสรฐนาจะเปนทสเตยโฮมเหนคณลงผวคล าเดนอยใตถนบานไมพดไมจามเพยงรอยยมเลกๆเทานนเอง นอกจากนนปาแดงยงใจดคดราคากวยเตยวแบบเหมาจายชามละ 25 บาทเทากนหมด ยงไดรวามเดกบางคนกไมกนกวยเตยวกลบไปทานขาวทบานเพราะงานนกลววาครเอมและครขวญจะจายเงนเยอะครบ จงเหนไดวาความรกความสามคคในชมชนเปนเรองส าคญ ยงชมชนอยใกลวดยงมความเออเฟอเผอแผ ไมแสวงหาผลประโยชนสวนตนใหมองผลประโยชนสวนรวมเปนหลกดงพระราชด ารส

ของในหลวงรชกาลท 9 ทรงกลาวไว …

นอกจากรานของลงเสรฐปาแดงจะขายกวยเตยวแลวยงม “ขนมวง” ขนมประจ าหมบาน (อกแลว) เปนแปงผสมกบฟกทองแลวน าไปทอดใหเปนวงกลมคลายโดนท พรอมราดคาราเมลน าออยหวานสดชนจนเปนทชนชอบของแคทซเปนอยางยง จงจบครบทรปกบวถชวตบานกองกานกบแผนการรบนกทองเทยวทวางไวใหเปนตนแบบเพอทจะใชเปนแบบอยางใหกลมวถชวตบานกองกานสบสานวถชวตพนบาน สรางงานเสรม เตมความมนคงใหชมชนแขงแรงสบไป

จมแมแจม

ค าสนๆชวนสงสยจากค าเออนเอยของพเอม ไมใชน าปาจะไหลหลากพรากแมแจมไปจากเราตามความเขาใจของนาในตอนแรก แตความหมายทแทจรงของค าวาจมแมแจมคอ การหลงรกจมจตฝงใจใหกบแมแจมทไมใชแคธรรมชาตดมนาขนบนไดสวยเทานน แตมนนาจะเปนจตวญญาณผสมผสานผานผคนปนมตรไมตรถอยทถอยอาศยชวยเหลอซงกนและกน เมอครนมารบรถพเอมทฝากชางซอมไวเมอวานดวยกระบวนการงานชางทลงทนลงแรงแปลงหมอน าทรวซมใหมาวงกลบเชยงใหมไดโดยไมเอาคาตอบแทนใดๆแตพเอมตอบแทนเปนสนน าใจเลกนอยเพอสบสานวฒนธรรมการชวยเหลอสบตอไป หลงจากทเราเชาซอหมกะทะจากปาณไปปารตทปาบงเปยงงานนยงไมไดเอาอปกรณไปคนจงกลบมารานปาณอกครงเพอคนอปกรณทยมมา ปาณเออนเอยค าใสๆจรงใจทวา “มาแมแจมมวนนอ เตอหนามาแอวแหมเนอ” (เทยวแมแจมสนกใชไหมคราวหนามาเทยวอกนะ) นาตอบสนๆ “ครบ” พรอมกบอมยมและคดในใจวาไมนารอดตองมาใหมแนๆ

แมแจมยงมอะไรใหคนหาอกมากมายจงสงทายโบกมอลาแมแจมดวยการมาสกการะวดยางหลวง วดโบราณหลายรอยปทมภาพวาดหลงโบสถทสวยงาม ตามดวยภาพเงาสะทอนของหลงคาโบสถทนาทง กอนจะไปสกการะหอพระเจาหลวง ศนยกลางเมองแมแจมสถานทอนศกดสทธและเปนทสงสถตของเหลาเจาเมองแมแจมในอดตทยงคงคอยคมครองดแลใหแมแจมแคลวคลาดปลอดภยไปชวกาลนาน งานนเหมอนพเอมจะใหนาและแคทซมาฝากตวฝากใจไวกบแมแจมใหจมอยในใจตลอดไป

ขอมลเพมเตม

1. กลมทองเทยววถชวตบานกองกาน

❖ นาง จรสศร สนธคณ (แมศร) หมายเลขโทรศพท 080-033-4047

❖ นาย บวร มนคง (โอม) หมายเลขโทรศพท 092-916-6421

2. Facebook: Bankongkan Maechaem

3. www.bankongkan.com