คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ...
Transcript of คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ...
กรมโยธาธการและผงเมองกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2557
Department of Public Works and Town & Country Planning
การก อสร างอาคารขนาดเลก
ในพนทเสยงภยแผนดนไหว
ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลก
ในพนทเสยงภยแผนดนไหว
สำนกควบคมและตรวจสอบอาคาร
กรมโยธาธการและผงเมอง
ถนนพระรามท 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท
กรงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321
สำนกควบคมและตรวจสอบอาคาร
กรมโยธาธการและผงเมอง
ถนนพระรามท 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท
กรงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321
ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
กรมโยธาธการและผงเมองกระทรวงมหาดไทย
พ.ศ. 2557
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
ค�าน�า
จากเหตการณแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 นาฬกา ศนยกลางอยบรเวณ
ต�าบลทรายขาว อ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย แผนดนไหวมขนาด 6.3 รกเตอร ท�าใหอาคารและสงปลกสราง
เสยหายจ�านวนมาก โดยอาคารทเสยหายสวนใหญเปนอาคารอยอาศยขนาดเลกทกอสรางโดยชางฝมอพนบาน
ซงตามกฎกระทรวง ก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน ความคงทนของอาคาร และพนดนทรองรบอาคาร
ในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550 ยงไมครอบคลมถงอาคารในลกษณะดงกลาว
อกทงในปจจบนกยงไม มค มอหรอข อแนะน�าท เกยวข องเป นการเฉพาะ หากเกดแผ นดนไหวทรนแรง
อาจสงผลกระทบตอความปลอดภยของประชาชนจากการกอสร างอาคารในพนทเ สยงภยแผนดนไหว
ของประเทศไทยได
กรมโยธาธการและผงเมอง ในฐานะหนวยงานในสงกดกระทรวงมหาดไทย มหนาทในการดแล
บ�าบดทกข บ�ารงสขใหกบประชาชนในดานงานอาคาร และไดตระหนกถงความเสยหายทเกดขนตอชวต
รางกาย และทรพยสนของประชาชนจากเหตการณดงกลาว จงไดจดท�าค มอการกอสรางอาคารขนาดเลก
ในพนทเสยงภยแผนดนไหวขน โดยมเนอหาประกอบดวย ความร พนฐานเกยวกบแผนดนไหว ขอแนะน�า
ในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว มาตรฐานวสดและการกอสรางอาคารขนาดเลก
และมาตรฐานท เ ก ย วข อ ง ในการออกแบบอาคาร เ พอต านทานการ สนสะ เ ทอนของแผ น ดน ไหว
โดยมรายละเอยดพร อมภาพประกอบอยางชดเจนท�าให ง ายต อการเข าใจและสามารถน�าไปปฏบตได
ซงผ ทเกยวของตงแตเจาของอาคาร ผ ด�าเนนการกอสราง ตลอดจนผออกแบบอาคารสามารถน�าคมอฉบบน
ไปใชประกอบในการออกแบบและกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหวไดอยางถกตอง
ตามหลกวชาการ เพอเปนการสรางความมนใจใหกบประชาชนวา โครงสรางอาคารจะมความมนคงแขงแรง
และปลอดภยในการใชงาน
(นายมณฑลสดประเสรฐ)
อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
คณะผจดท�า
ทปรกษา นายมณฑลสดประเสรฐ อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
นายเชตวนอนนตสมบรณ รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
นายเกยรตศกดจนทรา รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
รกษาการในต�าแหนงวศวกรใหญ
นายมเหศวรภกดคง รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
นางสาวศระภาวาระเลศ รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง
ทปรกษาและคณะท�างาน ดร.เสถยรเจรญเหรยญ ผอ�านวยการส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร
ประธานคณะท�างาน นายสนทธบญสทธ วศวกรโยธาเชยวชาญ
คณะท�างาน นายอนวชบรพาชน รกษาการในต�าแหนงวศวกรโยธาเชยวชาญ
นายพรชยสงขศร วศวกรโยธาช�านาญการพเศษ
นางสาวสรยประเสรฐสด วศวกรโยธาช�านาญการพเศษ
นายสทธภทรปาละนนทน วศวกรโยธาช�านาญการ
นายธนศรปงววฒน วศวกรโยธาช�านาญการ
เลขานการและคณะท�างาน ดร.ทยากรจนทรางศ วศวกรโยธาช�านาญการ
ผชวยเลขานการและคณะท�างาน นายธรภทรสนทรชน วศวกรโยธาปฏบตการ
นายวรกรขณะรตน วศวกรโยธาปฏบตการ
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
สารบญ
สวนท หนา
1.ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว 2
1.1สาเหตของแผนดนไหว 2
1.2ขนาดของแผนดนไหว 2
1.3ระดบความรนแรงของแผนดนไหว 3
1.4ผลกระทบจากแผนดนไหวทอาจเกดขนได 4
1.5พนทเสยงภยแผนดนไหวในประเทศไทยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร 8
2.ขอแนะน�าในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว 10
2.1การเลอกต�าแหนงทตงอาคาร 10
2.2รปทรงลกษณะและสดสวนของอาคาร 12
2.3ชองเปดของอาคาร 14
2.4ระบบโครงสราง 16
2.5ผนงกออฐ 22
2.6วสดกอสรางอาคาร 25
3.มาตรฐานเกยวกบวสดโครงสรางส�าหรบงานกอสรางอาคารขนาดเลก 25
4.มาตรฐานทเกยวของในการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหว 28
เอกสารอางอง 30
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
1
อาคารทชนใดชนหนงมความสง
นอยกวา4เมตร
อาคารทมชวงคานนอยกวา5เมตร
อาคารทมความสงนอยกวาสามชน
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
บทน�า
“เหตการณแผนดนไหว” ปจจบนนบวนจะเปนภยธรรมชาตทใกลตวมนษยชาตมากยงขน โดยระยะเวลา
หลายปทผานมาเกอบทกภมภาคของโลกตางประสบเหตการณแผนดนไหวบอยครงและยงจะทวความรนแรงมากยงขน
ตามล�าดบ ประเทศไทยเองกเปนอกประเทศหนงทมพนทเสยงตอภยแผนดนไหวอยหลายพนท ซงการเกดแผนดนไหว
แตละครงนนสงผลกระทบตอประเทศทงทางตรงและทางออมโดยเหตการณแผนดนไหวเมอวนท5พฤษภาคม2557
เวลา 18.08 น. แผนดนไหวขนาด 6.3 รกเตอร ซงมต�าแหนงศนยกลางอยบรเวณอ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย
ท�าใหอาคารและสงปลกสรางจ�านวนมากไดรบความเสยหายและพบวาอาคารทเสยหายสวนมากเปนอาคารเอกชนขนาดเลก
โดยเฉพาะอาคารบานเรอนขนาดเลกทไมเขาขายเปนอาคารควบคมใหตองไดรบการออกแบบ ตานทานแรงสนสะเทอน
จากแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร อกทงเปนอาคารทไมเขาขายงานวศวกรรมควบคม
สาขาวศวกรรมโยธา ตามกฎหมายวาดวยวศวกร ซงปจจบนยงไมมแนวทางหรอขอแนะน�าเกยวกบการกอสรางอาคาร
ประเภทดงกลาวในพนทเสยงภยแผนดนไหวทชดเจน กรมโยธาธการและผงเมองซงเปนหนวยงานทมภารกจ
ในการก�าหนดมาตรฐานความปลอดภยในการกอสรางอาคาร จงไดจดท�าค มอการกอสรางอาคารขนาดเลก
ในพนทเสยงภยแผนดนไหวนขน โดยมเนอหาประกอบดวย ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว ขอแนะน�า
ในการกอสรางอาคารขนาดเลกมาตรฐานวสดและการกอสรางอาคารขนาดเลกและมาตรฐานการออกแบบทเกยวของ
ทงนเพอเปนการเสรมสรางความปลอดภยตอชวตและทรพยสนของประชาชนในพนทเสยงภยแผนดนไหวเพมมากยงขน
และยกระดบมาตรฐานการกอสรางในพนทเสยงภยแผนดนไหวเปนการเฉพาะ โดยการปฏบตตามขอแนะน�า
ในค มอนเปนการเพมสมรรถนะในการตานทานแผนดนไหวของอาคารขนาดเลก อนเปนการบรรเทาหรอ
ลดความเสยหายของอาคารจากเหตการณแผนดนไหวขนาดรนแรงลงไดในระดบหนงกรณหากมขอสงสยหรอตองการ
ออกแบบอาคารขนาดเลกใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวไดในระดบทสงขน ใหปรกษาวศวกร
ผเชยวชาญตอไป
อาคารทชนใดชนหนงมความสง
นอยกวา4เมตร
อาคารทมชวงคานนอยกวา5เมตร
รปท1ตวอยางรปทรงอาคารทไมเขาขายงานวศวกรรมควบคมสาขาวศวกรรมโยธาตามกฎหมายวาดวยวศวกร
อาคารทมความสงนอยกวาสามชน
2
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
1.ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว
1.1 สาเหตของแผนดนไหว
แผนดนไหวเกดจากการเคลอนตวของแผนเปลอกโลกอยางฉบพลนท�าใหพลงงานความเครยดทสะสม
อยในเปลอกโลกสลายออกมาในรปแบบตาง ๆ เชน พลงงานความรอน พลงงานเสยง รวมถงคลน การสนสะเทอน(seismicwave)ซงคลนการสนสะเทอนดงกลาวจะสงผลใหอาคารในบรเวณทไดรบผลกระทบเกดการสนสะเทอนตามไปดวย
และหากการสนสะเทอนมความรนแรงมากพอกอาจสรางความเสยหายกบอาคารได
1.2 ขนาดของแผนดนไหว
ขนาดของแผนดนไหว (magnitude) เปนคาปรมาณทมความสมพนธกบพลงงานทแผนพนโลกปลดปลอย
ออกมาในรปของการสนสะเทอน ซงค�านวณไดจากการตรวจวดคาความสงของคลนแผนดนไหวทไดจากเครองมอ
ตรวจวดแผนดนไหวโดยเปนคาปรมาณทบงชขนาดณบรเวณศนยกลางแผนดนไหวมหนวยวดเปนรกเตอรขนาดของ
แผนดนไหวสามารถจ�าแนกตามขนาดรกเตอรได5ขนาดดวยกนดงน
(1)แผนดนไหวขนาดเลกมาก(microearthquake)มขนาดระหวาง2.0ถง3.4รกเตอร
(2)แผนดนไหวขนาดเลก(smallearthquake)มขนาดระหวาง3.5ถง4.8รกเตอร
(3)แผนดนไหวขนาดกลาง(moderateearthquake)มขนาดระหวาง4.9ถง6.1รกเตอร
(4)แผนดนไหวขนาดใหญ(majorearthquake)มขนาดระหวาง6.2ถง7.3รกเตอร
(5)แผนดนไหวขนาดใหญมาก(greatearthquake)มขนาดตงแต7.4รกเตอร
ชนหน ชนหน
ชนดน
คลนการสนสะเทอน
ความลก
จดศนยกลางแผนดนไหวเหนอพนดน(Epicenter)
จดศนยกลางแผนดนไหว(Hypocenter)
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
3
1.3 ระดบความรนแรงของแผนดนไหว
ระดบความรนแรงของแผนดนไหว(earthquakeintensity)เปนระดบความรนแรงวดไดจากปรากฏการณ
ทเกดขนขณะเกดแผนดนไหวและหลงเกดแผนดนไหวของแตละพนท เชน ความรสกของผคน ลกษณะการสนไหว
ของวตถ ความเสยหายของอาคารและสงปลกสราง ลกษณะทางกายภาพของพนดนทเปลยนแปลง เปนตน
ความรนแรงของแผนดนไหวในแตละพนททไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวในเหตการณเดยวกนอาจจะแตกตางกนได
ความรนแรงแผนดนไหวมดวยกนหลายมาตราวด แตทนยมใชในประเทศไทย ไดแก มาตราเมอรแคลล (modified
Mercalliintensityscale)ทพฒนาโดยHarryWoodและFrankNeumannชาวอเมรกนในปค.ศ.1931และ
ไดรบการปรบปรงในภายหลงโดยCharlesFrancisRichterซงม 12ระดบ เรยงล�าดบจากเหตการณแผนดนไหว
ทรนแรงนอยทสดจนถงรนแรงมากทสดดงแสดงในตารางท1
ตารางท1ระดบความรนแรงแผนดนไหวตามมาตราเมอรแคลล(MMIscale)
ระดบ ลกษณะความรนแรงทเกดขน
I ไมรสกสนไหวหรอยากตอการรบรวามการสนไหว
II บางคนรสกถงการสนไหวไดในขณะอยเฉยโดยเฉพาะอยางยงผทอยชนบนๆของอาคารวตถทแขวนอยอาจจะแกวง
III ผอยในอาคารรสกถงการสนไหวไดงายโดยเฉพาะอยางยงผทอยชนบนๆของอาคารแตผคนสวนใหญยงไมรสกวาม
แผนดนไหวเกดขนรถยนตทจอดอยกบทอาจสนไหวเลกนอยความรสกการสนเปรยบเสมอนรถบรรทกแลนผาน
IV ในเวลากลางวนผคนในอาคารรสกถงการสนไหวมากแตผอยนอกอาคารมเพยงบางคนจะรสกในเวลากลางคนบาง
คนจะตนจากการนอนหลบเนองจากการสนไหวจานชามหนาตางประตสนก�าแพงเกดเสยงดงแครกความรสก
การสนเปรยบเสมอนรถบรรทกพงชนอาคารรถยนตทจอดอยกบทสนไหวอยางชดเจน
V เกอบทกคนรสกไดถงการสนไหวหลายคนทนอนหลบอยตกใจตนจานชามและกระจกอาจแตกไดวตถทไมมนคงลมคว�า
VI ทกคนรสกถงการสนไหวหลายคนตกใจกลวเครองเรอนหนกบางชนเคลอนทเกดความเสยหายเพยงเลกนอยกบอาคาร
VII อาคารทออกแบบและกอสรางมาดไมถอวาเสยหายแตเกดความเสยหายเลกนอยถงปานกลางกบอาคารสงกอสราง
ธรรมดาทวไปและเกดความเสยหายมากกบอาคารทออกแบบและกอสรางมาไมด
VIII อาคารทออกแบบไวอยางดพเศษจะเสยหายเลกนอยอาคารธรรมดาทวไปจะเสยหายมากและบางสวนของอาคาร
พงทลายสวนอาคารทออกแบบไมดจะเสยหายอยางหนกสงของหนกจะลมคว�าได
IX อาคารทออกแบบไวอยางดพเศษจะเสยหายมากโครงสรางทออกแบบมาดจะเอนเอยงอาคารธรรมดาทวไป
จะเสยหายอยางหนกและบางสวนพงทลายตวอาคารเคลอนออกจากฐานรากพนดนแยกอยางชดเจนทอใตดนแตก
X โครงสรางอาคารสวนใหญจะพงทลายรางรถไฟบดงอดนถลมบรเวณพนทลาดชน
XI สงกอสรางพงเสยหายเกอบหมดสะพานพงทลายรางรถไฟบดงออยางมาก
XII ทกสงพงเสยหายทงหมดพนดนมสภาพเปนลกคลนเสนแนวระดบสายตาบดเบนวตถสงของกระเดนขนในอากาศ
4
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
1.4 ผลกระทบจากแผนดนไหวทอาจเกดขนได
1.4.1อาคารบานเรอนเกดความเสยหาย
อาคารบานเรอนหรอสงปลกสรางอาจเกดความเสยหายจากการโยกตวกลบไป-มาและหากเกดแผนดนไหว
ทมความรนแรงอาคารหรอสงปลกสรางทไมมนคงแขงแรงกอาจพงทลายลงมาได
รปท2ความเสยหายของอาคารบานเรอนจากเหตการณแผนดนไหว
ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557
1.4.2การเกดอคคภย
จากเหตการณแผนดนไหวในตางประเทศหลายครงพบวาภายหลงการเกดแผนดนไหวทรนแรง
มกเกดอคคภยตามมา ดงนนจงควรเตรยมอปกรณดบเพลงใหพรอมใชงานตลอดเวลา และเมอเหตแผนดนไหว
สนสดใหรบปดระบบไฟฟาและเตาแกสภายในอาคารหากกระท�าไดอยางปลอดภย
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
5
1.4.3เครองเรอนหรอสงของลมคว�าหรอรวงหลน
เครองเรอนหรอสงของทแขวนหรอตงอาจมการลมคว�าหรอรวงหลนรวมทงกระจกของชองเปดตางๆเชน
ประตหนาตางอาจแตกและรวงหลนไปเปนอนตรายตอผคนไดดงนนจงควรเตรยมความพรอมโดยการยดเครองเรอน
หรอสงของทมโอกาสลมคว�าหรอตกหลนใหมนคงแขงแรง รวมทงใหอยหางจากสงทอาจเปนอนตรายดงกลาว
ในขณะเกดแผนดนไหวดวย
รปท3เครองเรอนสงของลมคว�าลวงหลนจากเหตการณแผนดนไหว
ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557
6
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
1.4.4การเกดคลนยกษสนาม(tsunami)
แผนดนไหวขนาดใหญทมต�าแหนงศนยกลางอยในทะเลอาจท�าใหเกดการเปลยนแปลงระดบน�าในทะเล
อยางฉบพลนกอใหเกดคลนสนามทสามารถสรางความสญเสยกบประชาชนและสงปลกสรางในพนทใกลชายฝงได
รปท4ความเสยหายจากคลนสนามในจงหวดภเกตเมอวนท26ธนวาคม2547
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
7
1.4.5ปรากฏการณทรายเหลว(liquefaction)
เปนปรากฏการณทดนทรายหลวมทอมตวดวยน�า เกดการสญเสยก�าลงเนองจากแรงสนสะเทอน
ของแผนดนไหวทแรงมากพอจนท�าใหแรงดนน�าในชนดนเพมมากขนสงผลใหเมดดนเกดการแยกตวซงสามารถกอใหเกด
การวบตของดนฐานรากและสรางความเสยหายแกอาคารและสงปลกสรางได
รปท5ปรากฏการณทรายเหลวจากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557
8
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
1.4.6ดนถลม(landslide)
แผนดนไหวสามารถกระตนใหมวลดนบรเวณเชงลาดทไมมนคงใหเกดการเลอนไถลจนเกดการวบตได
ซงอาจเปนสาเหตท�าใหอาคารบานเรอนหรอสงปลกสรางทตงอยบรเวณเชงลาดไดรบความเสยหายหรอพงทลายได
1.5 พนทเสยงภยแผนดนไหวของประเทศไทยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร
กฎหมายวาดวยการควบคมอาคารไดวางหลกเกณฑเกยวกบการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหว
ไวในกฎกระทรวง ก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน ความคงทนของอาคารและพนดนทรองรบอาคาร
ในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550 ซงกฎกระทรวงฉบบดงกลาวไดก�าหนดใหอาคาร
บางประเภทในพนทเสยงภยแผนดนไหวจะตองมความมนคงแขงแรงสามารถตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหวได
ในระดบทเหมาะสม โดยพนทเสยงภยแผนดนไหวทก�าหนดในกฎกระทรวงสามารถแยกออกไดเปน 3 บรเวณ
ตามระดบความเสยงภยจากนอยไปมากดงน
“บรเวณเฝาระวง” เปนพนทหรอบรเวณใกลแนวรอยเลอนระนองและรอยเลอนคลองมะรยในภาคใต
รวมถงบรเวณทอาจไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวไดแก จงหวดกระบ จงหวดชมพร จงหวดพงงา จงหวดภเกต
จงหวดระนองจงหวดสงขลาและจงหวดสราษฎรธานรวม7จงหวด
“บรเวณท 1” เปนพนทหรอบรเวณทเปนดนออนมากทอาจไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวระยะไกลไดแก
กรงเทพมหานครจงหวดนนทบรจงหวดปทมธานจงหวดสมทรปราการและจงหวดสมทรสาครรวม5จงหวด
“บรเวณท 2”เปนพนทหรอบรเวณทอย ใกลรอยเลอนไดแกจงหวดกาญจนบรจงหวดเชยงราย
จงหวดเชยงใหม จงหวดตาก จงหวดนาน จงหวดพะเยา จงหวดแพร จงหวดแมฮองสอน จงหวดล�าปาง
และจงหวดล�าพนรวม10จงหวด
รายละเอยดแสดงบรเวณพนทเสยงภยแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคารแสดงไวในรปท6
หมายเหต ส�าหรบประเภทของอาคารทกฎกระทรวงก�าหนดใหตองมความมนคงแขงแรงและสามารถตานทาน
การสนสะเทอนจากแผนดนไหวเปนการเฉพาะ ไดแก อาคารทมบคคลเขาไปใชสอยเปนจ�านวนมาก เชน อาคาร
สาธารณะ อาคารชมนมคนบางชนด อาคารทมความสงตงแต 15 เมตรขนไป หรออาคารทหากเกดความเสยหาย
แลวอาจกอใหเกดอนตรายกบสาธารณะเชนอาคารเกบวตถอนตรายเปนตน
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
9
รปท6แผนทเสยงภยแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร
ทมา:กรมทรพยากรธรณ
10
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.ขอแนะน�าในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
กฎกระทรวงวาดวยการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหวไมไดบงคบใหการกอสรางอาคารอยอาศย
หรออาคารเอกชนขนาดเลกทมความสงนอยกวา15เมตรตองไดรบการออกแบบใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอน
จากแผนดนไหวได เนองจากไมตองการเพมภาระใหกบประชาชนทตองเสยคาใชจายในการกอสรางอาคารสงขน
อยางไรกตามหากการกอสรางอาคารดงกลาวไดมการก�าหนดรายละเอยดทเหมาะสมเพมเตมจากการออกแบบปกตแลว
จะท�าใหสมรรถนะในการตานแรงแผนดนไหวของอาคารดงกลาวสงขนในระดบหนง โดยราคาคากอสรางจะสงกวา
การกอสรางตามปกตเพยงเลกนอยซงรายละเอยดดงกลาวมดงตอไปน
2.1 การเลอกต�าแหนงทตงอาคาร
บรเวณทไมควรกอสรางอาคาร เนองจากอาคารอาจเสยงตอการวบตในรปแบบตางๆ เชน บรเวณเชงลาด
บรเวณใกลแนวรอยเลอนหรอบรเวณใกลกบตนไมใหญเปนตน(ตวอยางดงแสดงในรปท7และรปท8)
รปท7ตวอยางการกอสรางอาคารบรเวณเชงลาดซงควรหลกเลยง
แรงในแนวราบ
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
11
รปท8ต�าแหนงทตงอาคารซงควรหลกเลยง(ทมา:ERRA2006)
(ก) ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบนเนนบรเวณเหนอเชงลาด
(ข)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบรเวณปลายเชงลาด
(ค)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบรเวณใกลรอยเลอน
(ง)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางใกลตนไมใหญ
แรงในแนวดง แรงในแนวราบ
แรงในแนวดง
แรงในแนวราบ
12
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.2 รปทรง ลกษณะ และสดสวนของอาคาร
การออกแบบรปทรง ลกษณะ และสดสวนของอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหวควรก�าหนดใหเปนแบบ
ทเรยบงาย สมมาตร และสม�าเสมอ เชน อาคารรปทรงสเหลยมหรอรปทรงกลม เปนตน ควรหลกเลยงอาคาร
ทมมมหกหรออาคารทมการเปลยนแปลงขนาดของระบบโครงสรางอยางกะทนหน(ตวอยางดงแสดงในรปท9)
ผงอาคารทเหมาะสม ผงอาคารทไมเหมาะสม
รปท9ผงอาคารทเหมาะสมและไมเหมาะสมส�าหรบการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหว
ผนงกนหองผงอาคารเปนรปสเหลยมผนผาทมสดสวนยาว
และแคบโดยไมมผนงกนหอง
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
13
นอกจากนนอาคารทมชนทออนซงเปนรปทรงของอาคารทไมสม�าเสมอในแนวดงลกษณะหนงจะมความเสยง
ทจะเกดความเสยหายจากการสนสะเทอนของแผนดนไหวมาก ตวอยางของอาคารทมชนทออน ไดแก อาคารอยอาศย
ทมชนลางเปดโลง อนท�าใหเสาชนลางมการเคลอนตวดานขางทสงมาก จนไมสามารถตานทานแรงสนสะเทอน
จากแผนดนไหวไดอาคารทงหลงจงอาจพงทลายลงมา(รปท10)
รปท10ตวอยางอาคารทมชนทออนบรเวณชนลางเปดโลงและพงทลายจากเหตการณแผนดนไหว
ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557
ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสม
14
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.3 ชองเปดของอาคาร
ขนาดและต�าแหนงของชองเปดของอาคารทไมเหมาะสมอาจท�าใหเกดผลกระทบทไมดตอโครงสราง เชน
การเกดพฤตกรรมการวบตของเสาสนหรออาคารบางสวนมการเคลอนตวมากเกนไปท�าใหเกดการแตกราวตวอยาง
ของขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสมและไมเหมาะสมแสดงอยในรปท 11 นอกจากนน ควรท�าเสาเอน
และคานทบหลงคอนกรตรอบชองเปดตาง ๆ โดยมความหนาเทากบความหนาของผนงและขนาดกวางไมนอยกวา
15เซนตเมตรเพอปองกนการแตกราวจากการสนสะเทอน
รปท11ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสมและไมเหมาะสมส�าหรบการกอสรางอาคารอยอาศย
ในพนทเสยงภยแผนดนไหว(ทมา:ERRA2006)
ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทไมเหมาะสม
ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสม
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
15
ชองเปดประตและหนาตางของอาคาร
รปท12ตวอยางอาคารทเสยหายจากชองเปดทไมเหมาะสม และการกอสรางเสาเอนและคานทบหลงทถกตอง
อาคารทเสยหายจากชองเปดทไมเหมาะสม
คานทบหลง
ชองเปด
เสาเอน1
1
เหลกปลอก(ลกโซ)Ø6มม.@20ซม.
เหลกเสรม2Ø9มม.15ซม.
รปตด 1 - 1 รปตด 1 - 1
การกอสรางเสาเอนและคานทบหลงคอนกรตบรเวณชองเปด
16
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.4 ระบบโครงสราง
ระบบโครงสรางจะตองมความมนคงแขงแรง เมอเกดการสนสะเทอนจากแผนดนไหว สวนตาง ๆ
ของโครงสรางจะตองสามารถโยกตวไปพรอมๆกนทงหลงไดขอตอหรอสวนตอของแตละสวนตองมความมนคงแขงแรง
ตลอดจนมการยดโยงโครงสรางทเหมาะสมโดยมรายละเอยดของการกอสรางสวนตางๆดงน
2.4.1 ฐานราก
กรณทใชฐานรากเสาเขมตองมการเชอมยดทเพยงพอระหวางฐานรากและเสาเขมและค�านงถงความสามารถ
ในการรบแรงดานขางของเสาเขมแตละตนดวย ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกในฐานรากเสาเขม ดงแสดง
อยในรปท13
กรณทใชฐานรากแผจะตองตงอย บนชนดนเดมทมก�าลงแบกทานสงและตองมความมนคงแขงแรง
เพยงพอทจะสามารถถายเทน�าหนกจากโครงสรางอาคารสวนบนสดนฐานรากไดอยางปลอดภย โดยขนาด
ความหนาขนต�าสดของฐานรากแผตองไมนอยกวา 0.20 เมตร และมระดบความลกทฝงในดนจากระดบผวดน
ถงระดบต�าสดของฐานรากไมนอยกวา1.00เมตร
รปท13ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกในฐานรากเสาเขม
เสาตอมอ ระดบดน
ไมนอยกวา20ซม.
≥75ซม.
เหลกเดอยØ12มม.ฝงในฐานราก
ยาวไมนอยกวา45ซม.
เหลกเสรมในฐานราก
คอนกรตหยาบ ทรายอดแนน
กรอกคอนกรต
เสาเขมคอนกรตหกเหลยมกลวง
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
17
2.4.2 เสาตอมอ
พนชนลางของอาคารอย อาศยบางหลงมการยกพนใหสงขนและสวนใตพนบานชนลางมลกษณะ
เปนใตถนเปดโลง ไมมการกอผนงปด ท�าใหเสาตอมอของอาคารทอยระหวางฐานรากและพนชนลางไมมการยดโยง
ทเพยงพอ เมออาคารเกดการโยกตวอยางรนแรงจากแผนดนไหว หากเสาตอมอไมสามารถทนตอการโยกได
กอาจเกดความเสยหายเปนอนตราย การออกแบบจงตองมการเสรมเหลกใหเพยงพอในเสาตอมอ รวมถงอาจตดตง
ตวยดโยงหรอก�าแพงคอนกรตเสรมเหลกเพอใหเสาตอมออาคารอยอาศยมเสถยรภาพมากยงขน ดงตวอยาง
แสดงในรปท14
รปท14ตวอยางการเพมตวยดโยงหรอก�าแพงคอนกรตเสรมเหลกใหเสาตอมอของอาคารอยอาศย
2.4.3 เสา
ส�าหรบเสาของอาคารขนาดเลกหรออาคารอยอาศยคอนกรตเสรมเหลกทมขนาดเลกและสงไมเกน2ชน
ขนาดของเสาไมควรนอยกวา 20 เซนตเมตร และพนทหนาตดเหลกเสรมตามยาวของเสาไมควรนอยกวารอยละ 1
และไมควรมากกวารอยละ6ของพนทหนาตดทงหมดของเสาเหลกเสรมตามยาวไมควรมขนาดเลกกวา12มลลเมตร
จ�านวนไมนอยกวา 4 เสนและมการเสรมเหลกปลอกทมระยะหางไมเกน 10 เซนตเมตร ทบรเวณโคนเสาทงดานบน
และดานลางของอเหลกปลอกควรเปนของอ135องศาดงตวอยางแสดงในรปท15
2.4.4 คาน
ส�าหรบคานของอาคารขนาดเลกหรออาคารอยอาศยทมความยาวไมเกน5เมตรหนากวางของคาน
ไมควรนอยกวา15 เซนตเมตร เหลกเสรมตามยาวไมควรมขนาดเลกกวา12มลลเมตรและมการเสรมเหลกปลอก
ทมระยะหางไมเกนกวา 10 เซนตเมตร ทบรเวณปลายคานทงสองขาง รวมทงสวนปลายของอของเหลกปลอก
จะตองมระยะยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกของอเหลกปลอกควรเปนของอ135องศา
ดงตวอยางแสดงในรปท16
เสาคอนกรตเสรมเหลก
แบบท1 แบบท2
การเพมตวยดโยง การเพมก�าแพงคอนกรตเสรมเหลก
18
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
เสาคอนกรตเสรมเหลก
ตวอยางการเสรมเหลกในเสารายละเอยดการเสรมเหลกในเสา
5ซม.
5ซม.
50ซม.
50ซม.
ระยะทาบเหลกเสา
ตองไมนอยกวา50ซม.
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา10ซม.
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา20ซม.
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา10ซม.
เหลกปลอกในขอตอเสา
คานไมนอยกวา3ปลอก
ของอเหลกปลอก(ดรายละเอยดก)
เหลกเสรมตามยาว
มเสนผานศนยกลาง
ไมนอยกวา12มม.
จ�านวนไมนอยกวา
4เสน
รปตด 1 - 1 รปตด 1 - 1
เหลกปลอกในเสา(รายละเอยดก)
6dbdb
ของอของเหลกปลอกเสาใหมสวนปลายยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางเหลกปลอกแตทงนตองไมนอยกวา5เซนตเมตรเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกในเสาไมควรนอยกวา6มม.
รปท15ตวอยางการเสรมเหลกในเสา
1 1
คานค.ส.ล. คานค.ส.ล.
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
19
คานคอนกรตเสรมเหลก
ตวอยางการเสรมเหลกในคาน
รายละเอยดการเสรมเหลกในคาน
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา10ซม.
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา10ซม.
80ซม. 80ซม.
ระยะหางเหลกปลอก
ตองไมเกนกวา20ซม.
5ซม. 5ซม.เสาค.ส.ล.
ของอเหลกปลอก(ดรายละเอยดข)
เหลกเสรมตามยาว
มเสนผานศนยกลาง
ไมนอยกวา12มม.
จ�านวนไมนอยกวา
4เสน
เหลกปลอกในคาน(รายละเอยดข)
6db db
ของอของเหลกปลอกคานใหมสวนปลายยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางเหลกปลอกแตทงนตองไมนอยกวา5เซนตเมตรเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกในคานไมควรนอยกวา6มม.
รปท16ตวอยางการเสรมเหลกในคาน
รปตด2-2
2
2
20
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.4.5 ขอตอระหวางเสาและคาน
เหลกเสรมตามยาวและเหลกปลอกของเสาและคานจะตองมปรมาณเพยงพอในบรเวณขอตอระหวางเสา
และคานทจะรดรอบแกนคอนกรต ทงนเพอใหเกดความเหนยวและสามารถตานทานแรงเฉอนท เกดขน
จากแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวได โดยระยะเรยงของเหลกปลอกในเสาและในคานบรเวณขอตอดงกลาว
ไมควรเกน 10 เซนตเมตร และควรเพมเหลกปลอกในเสาบรเวณขอตออก 3 ปลอก ดงตวอยางในรปท 17 และ
รปท18
รปท17ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกบรเวณขอตอระหวางเสาและคาน
ขอตอระหวางเสาและคาน(1)
เหลกปลอกในขอตอ
จ�านวน3ปลอก
ตวอยางการเสรมเหลกขอตอระหวางเสาและคาน
ระยะทาบเหลกตองไมนอยกวา40ซม.
5ซม.
ระยะหางเหลกปลอกในคาน
ตองไมเกนกวา10ซม.
ระยะ80ซม.ป@10ซม.ระยะทาบเหลก
ตองไมนอยกวา40ซม.
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
21
รปท18ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกบรเวณขอตอระหวางเสาและคาน
ขอตอระหวางเสาและคาน(2)
ตวอยางการเสรมเหลกขอตอระหวางเสาและคาน
ระยะ80ซม.ป@10ซม.
5ซม.
ระยะหางเหลกปลอกในคาน
ตองไมเกนกวา10ซม.
ระยะทาบเหลก
ตองไมนอยกวา40ซม.
เหลกปลอกในขอตอ
จ�านวน3ปลอก
22
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
2.4.6 โครงหลงคา
การยดสวนตางๆของโครงหลงคาไมวาจะเปนหลงคาแปจนทนอกไกหรออเสจะตองมการยดอยางมนคง
นอกจากนควรท�าการยดโยง (Bracing) โครงหลงคาใหมเสถยรภาพในการตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหว
ตามตวอยางในรปท19
รปท19ตวอยางการยดโยงโครงหลงคาเพอใหมเสถยรภาพในการตานทานแรงสนสะเทอน
2.5 ผนงกออฐ
จากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย ความเสยหายของอาคารบานเรอนสวนหนงมาจากการกอสราง
ผนงกออฐทไมเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทถกตอง ผนงกออฐของอาคารหลายหลงแตกราวเปนรอยกวาง
อาคารหลายหลงมผนงทแตกแยกหลดจากตวอาคารอนเปนอนตรายตอรางกาย ชวต และทรพยสนของประชาชน
ผใชอาคาร ดงนน การกอสรางผนงกออฐของอาคารจะตองมการยดสวนผนงเขากบสวนทเปนโครงสรางอาคาร
อยางมนคงและเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทถกตองตามรายละเอยดดงตอไปน
(1)กอนจะกอผนงใหราดน�าบนอฐทจะกอใหชมเพอมใหอฐดดซบน�าจากปนกอมากเกนไปจนเปนเหตให
เนอปนรวนได
(2)ผนงทกอตองไดแนวทงในแนวราบและในแนวดงโดยการถายระดบน�าขงเชอกเอนและใชดงทกความสง
ไมเกน 50 เซนตเมตร การกออฐแตละครงไมควรสงเกนกวา 1.00 เมตร และปลอยทงไวอยางนอย 3 ชวโมง
จงจะกอตอไปได
(3)ปนกอระหวางอฐควรมความหนาประมาณ 1 เซนตเมตร โดยปนกอจะตองกอเตมหนาแผนอฐและ
แตงแนวใหเรยบ
เพมตวยดโยง(แนวดง)
ดง
อกไก จนทน
แป
ขอ
เพมตวยดโยง(แนวราบ)
อเส
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
23
(4)ผนงทกอชนเสาจะตองมการยดผนงกออฐเขากบเสาโดยจดเตรยมใหมการฝงเหลกเสรมขนาด
เสนผานศนยกลาง6มลลเมตรไวในเสาทกระยะหางไมเกน60เซนตเมตรยาวจากขอบเสาไมนอยกวา
30 เซนตเมตร (ดงแสดงในรปท 20) หากไมไดมการเตรยมฝงเหลกเสรมไวหรอฝงเหลกเสรมไว
แตไมตรงแนวผนง ใหเจาะรส�าหรบเสยบเหลกเสรมโดยรทเจาะมความลกไมนอยกวา 5 เซนตเมตร
และเสยบเหลกโดยใชน�ายาเคมหรอกาวอพอกซหามไมใหเจาะรโดนเหลกเสรมในเสา
รปท20ตวอยางการยดผนงกออฐเขากบโครงสรางอาคาร
เสยบเหลกหนวดกงขนาด
Ø6มม. โดยการเสยบหรอ
เจาะย ด กบ โครงสร า ง
ดวยกาวอพอกซมระยะฝง
ประมาณคร งห น ง ของ
ขนาดเสาท�าหนาทยดผนง
กออฐ
ระยะไมมากกวา60ซม.
เสาอาคารค.ส.ล.
ผนงกออฐ
คานทบหลง
ไมนอยกวา30ซม.
เสาเอน
24
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
(5)ผนงกออฐทยาวเกนกวา3.00เมตรจะตองมเสาเอนและผนงกออฐทมความสงเกนกวา2.50เมตร
จะตองมคานทบหลงโดยเสาเอนและคานทบหลงตองมความกวางไมนอยกวา15เซนตเมตรมความหนา
เทากบความหนาของผนงทกอ และเสรมเหลกตามยาวขนาดเสนผานศนยกลาง 9 มลลเมตร จ�านวน
2 เสน และเหลกปลอก (ลกโซ) ขนาดเสนผานศนยกลาง 6 มลลเมตร ทกระยะหางไมเกนกวา
20 เซนตเมตร เหลกเสรมตามยาวของเสาเอนหรอคานทบหลงใหฝงลกในโครงสรางพน คาน หรอเสา
ซงอาจท�าไดโดยการฝงเหลกเสรมในโครงสรางเตรยมไวกอนทจะเทคอนกรต หากไมไดมการฝงเหลก
เสรมดงกลาวเตรยมไวใหใชวธตามทระบใน(4)
(6)มมผนงกออฐหรอปลายผนงทก อไมชนกบเสาหรอทองคานจะตองมเสาเอนหรอคานทบหลง
ทมขนาดและรายละเอยดการเสรมเหลกตามระบใน(5)
(7)ไมควรกอผนงอฐทจวหลงคาควรใชผนงทท�าจากวสดอนทมน�าหนกเบากวาเชนไมไมสงเคราะหหรอ
กระเบองแผนเรยบ(รปท21)
(8)การกอผนงคอนกรตบลอกคอนกรตประเภทมวลเบาหรอผนงส�าเรจรปตางๆใหเปนไปตามมาตรฐาน
หรอค�าแนะน�าของผผลตวสดนนๆ
ควรเปนผนงทท�าจากวสดทมน�าหนกเบา
ไมควรกอผนงอฐทจวหลงคา
รปท21ตวอยางการใชวสดปดบรเวณจวหลงคาทเหมาะสมและไมเหมาะสม
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
25
2.6 วสดกอสรางอาคาร
วสดทใชในการกอสรางอาคารโดยเฉพาะสวนโครงสรางตองมความแขงแรงและคงทน โดยทวไปอาคาร
ทมน�าหนกนอยจะไดรบผลกระทบจากแรงแผนดนไหวนอยกวาอาคารทมน�าหนกมาก นอกจากนตองค�านงถง
จดเชอมตางๆใหมความสามารถในการถายแรงไดอยางสมบรณดวย(ดงตวอยางแสดงในรปท22)
รปท22วสดในการกอสรางอาคารควรมน�าหนกเบาแตแขงแรงและคงทน(ทมา:ERRA2006)
3.มาตรฐานเกยวกบวสดโครงสรางส�าหรบงานกอสรางอาคารขนาดเลก
การกอสรางอาคารขนาดเลกโดยใชมาตรฐานการกอสรางอาคารหรอขอก�าหนดเกยวกบคณลกษณะของวสด
ทเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทดแลว จะท�าใหอาคารดงกลาวมความมนคงแขงแรงและเปนการเพมสมรรถนะ
ในการตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหวของอาคารขนไดในระดบหนงซงมาตรฐานและขอก�าหนดในเรองดงกลาว
ทขอแนะน�ามรายละเอยดดงตอไปน
(1)งานคอนกรต
(ก)หนและทรายทใชเปนสวนผสมคอนกรตตองมความแขงแกรงสะอาดหากไมไดมการก�าหนดอตราสวน
ผสมคอนกรตโดยวศวกร ใหใชปรมาณปนซเมนต1สวนทราย2สวนและหน4สวน โดยปรมาตรและใหใชน�า
ประมาณ25ถง30ลตรตอปนซเมนต1ถง(50กโลกรม)การใชน�าผสมมากเกนไปจะท�าใหสวนผสมของคอนกรต
เกดการแยกตวสงผลใหก�าลงคอนกรตลดลง
แผนดนไหว
พนทเบาและยดหยนไดมความเสยงนอยกวา
พนทหนกและไมมการยดรงยอมเสยงทจะวบต
26
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
(ข)ตองใชน�าสะอาดในการผสมคอนกรตหามใชน�าทะเลหรอน�ากรอยในการผสมคอนกรตเนองจาก
จะท�าใหเหลกเสรมเปนสนมซงจะบวมและดนคอนกรตใหแตกได
(ค)กอนเทคอนกรตตองตรวจสอบดแบบหลอและการวางเหลกเสรมวามการยดโยงอยางมนคงไมเกด
การเคลอนตวในขณะเทคอนกรตพรอมทงท�าความสะอาดแบบหลอ และอดรอยรวตาง ๆ เพอมใหน�าปนไหลออก
(ง) คอนกรตทผสมเสรจแลวตองรบน�าไปเทลงในแบบโดยเรวกอนทคอนกรตนนจะแขงตว (ไมควรเกน
30นาท)
(จ)การล�าเลยงและการเทคอนกรตควรท�าดวยความระมดระวงไมใหเกดการแยกตวของสวนผสม
คอนกรตและในขณะทเทตองระวงมใหเหลกเสรมเคลอนหรอเปลยนไปจากต�าแหนงเดม
(ฉ)ไมควรเทคอนกรตในขณะฝนตกเวนแตจะมวธปองกน
(ช)เมอเทคอนกรตลงในแบบหลอแลวตองมการกระทงคอนกรตใหแนนหากไมกระทงคอนกรตหรอ
กระทงคอนกรตไมดแลวเนอคอนกรตอาจจะไมแนนท�าใหเกดเปนโพรงได
(ซ)เมอคอนกรตเรมแขงตวจะตองท�าการบมคอนกรตซงการบมจะลดการสญเสยของน�าในคอนกรต
สบรรยากาศท�าใหคอนกรตพฒนาก�าลงไดดขนโดยตวอยางของวธการบมทเหมาะสมไดแกการใชวสดเปยกชนคลม
เชนผากระสอบผาใบฟางหรอขเลอยโดยคลมใหทวและฉดน�าใหชมอยเสมอการใชแผนพลาสตกคลมการฉดหรอ
พรมน�าหรอการขงน�า(เหมาะส�าหรบการบมพนคอนกรตเสรมเหลก)ตวอยางการบมเสาคอนกรตแสดงในรปท23
รปท23การบมเสาคอนกรตเสรมเหลกโดยการใชผากระสอบชบน�าคลมรอบ
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
27
(ฌ)ระยะคอนกรตหมเหลกเสรมไมควรนอยกวาคาทก�าหนดในตารางท2ระยะคอนกรตหมเหลกเสรม
ทนอยเกนไปจะท�าใหเกดการกดกรอนของเหลกเสรมไดงายขนอนมความส�าคญตอความคงทนของโครงสราง
คอนกรตเสรมเหลก
ตารางท2ระยะหมเหลกเสรมส�าหรบการกอสรางคอนกรตหลอในท
ประเภทของงานกอสรางระยะหมต�าสด (เซนตเมตร)
1) คอนกรตทหลอตดกบดนโดยใชดนเปนแบบ
และผวคอนกรตสมผสกบดนตลอดเวลาทใชงาน
7.5
2) คอนกรตทสมผสดนหรอถกแดดฝน 4.0
3) คอนกรตทไมสมผสดนหรอไมถกแดดฝน
ในแผนพนก�าแพงและตง
ในคาน
ในเสา
2.0
4.0
4.0
(2)งานเหลกเสรมคอนกรต
(ก)เหลกเสรมคอนกรตตองเปนเหลกเสนใหมทไมเคยใชงานมากอนและไมมรอยแตกราวหรอปรแตก
(ข)เหลกเสรมคอนกรตตองมผวสะอาดปราศจากน�ามนดนโคลนสนมกรอนหรอวสดใดๆทอาจเปน
อนตรายตอแรงยดหนวง(bonding)ระหวางเหลกเสรมกบคอนกรต
(ค)กอนเทคอนกรตจะตองจดวางเหลกเสรมใหอยในต�าแหนงทถกตองตามทก�าหนดในแบบรายละเอยด
โดยมทรองรบทแขงแรงและยดไวแนนหนาเพยงพอทจะไมท�าใหเหลกเสรมเคลอนตวหรอแอนตว
(ง)การตอเหลกเสรมอาจใชวธแบบวางทาบเหลอมกนโดยใหเหลอมกนมระยะยาวไมนอยกวา40เทา
ของเสนผานศนยกลางของเหลกเสนนน
ระยะหมคอนกรต
28
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
4.มาตรฐานทเกยวของในการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหว
อาคารขนาดเลกทไมเขาขายเปนอาคารทถกควบคมตามกฎกระทรวงก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน
ความคงทนของอาคาร และพนดนทรองรบอาคารในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550
จะไมถกบงคบใหมการออกแบบและกอสรางอาคารใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว อยางไรกตาม
หากเจาของอาคารตองการท�าใหอาคารทจะปลกสรางสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวได กสามารถ
ใหวศวกรผออกแบบคดค�านวณออกแบบตามหลกเกณฑทปรากฏอยในกฎกระทรวงฯไดนอกจากนกรมโยธาธการ
และผงเมองไดจดท�ามาตรฐานการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวทสามารถน�าไปใช
ปฏบตใหการกอสรางอาคารขนาดเลกเปนไปตามหลกวชาการเกดความปลอดภยสงสด โดยไมสนเปลองคาใชจาย
มากนกซงปจจบนกรมโยธาธการและผงเมองไดออกมาตรฐานในเรองดงกลาวแลวจ�านวน2ฉบบดงน
4.1มาตรฐานประกอบการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอมยผ.1301
โดยเนอหาของมาตรฐานฉบบนประกอบดวยสวนส�าคญสองสวนไดแกเกณฑการจ�าแนกประเภทอาคารตามลกษณะ
และรปทรงของโครงสรางและรายละเอยดการเสรมเหลกโครงตานแรงดดคอนกรตใหมความเหนยว
4.2มาตรฐานการออกแบบอาคารตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอมยผ.1302ซงเปนมาตรฐาน
ทจดท�าขนเพมเตมรายละเอยดในสวนทเกยวกบการค�านวณแรงสนสะเทอนนอกเหนอจากทก�าหนดไวในกฎกระทรวงฯ
โดยเฉพาะการค�านวณส�าหรบอาคารทมรปทรงไมสม�าเสมอทตองค�านวณโดยวธเชงพลศาสตร และไดมการก�าหนด
คาความเรง(spectralacceleration)ส�าหรบการออกแบบอาคารในทกพนทของประเทศอกดวย
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
29
มยผ.1301 มยผ.1302
ผสนใจสามารถขอรบมาตรฐานดงกลาวไดทส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธการและผงเมอง
หรอดาวนโหลดไดจากเวบไซตของกรมโยธาธการและผงเมอง(http://www.dpt.go.th)
30
คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว
เอกสารอางอง
(1)กฎกระทรวงก�าหนดการรบน�าหนกความตานทานความคงทนของอาคารและพนดนทรองรบอาคารในการ
ตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวพ.ศ.2550ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคารพ.ศ.2522
(2)มยผ.1101-52:มาตรฐานงานคอนกรตและคอนกรตเสรมเหลกส�านกควบคมและตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการ
และผงเมองพ.ศ.2552
(3)มยผ.1105-52:มาตรฐานงานฐานรากส�านกควบคมและตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2552
(4)มยผ.1301-54:มาตรฐานประกอบการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวส�านกควบคม
และตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2554
(5)มยผ.1302-52:มาตรฐานการออกแบบอาคารตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร
กรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2552
(6)AnEarthquakePreparednessGuide,NationalDisasterManagementDivision,MinistryofHome
Affairs,NewDelhi,India.
(7)BuildingConstructionIllustrated,3rdEdition,FrancisD.K.ChingandCassandraAdams,John
Wiley&Sons,Inc.,2001.
(8)DisasterPreventionHandbook,SpecialEdition,SuitaCity,Japan,January2006.
(9)EarthquakeEngineering,ConsortiumofUniversitiesforResearchinEarthquakeEngineering,
theSanFranciscoDepartmentofBuildingInspection,March2006.
(10)GuidelinesforEQResistantConstructionofNon-EngineeredRuralandSuburbanMasonry
HousesinCementSandmortarinEarthquakeAffectedAreas,EarthquakeReconstructionand
RehabilitationAuthority,Pakistan,May2006.
(11)HandbookofTechniquesoftheSeismicRehabilitationofExistingBuildings,FEMA172,Federal
EmergencyManagementAgency,Washington,DC,1992.
(12)Homeowner’sGuidetoEarthquakeSafety,CaliforniaSeismicSafetyCommission,Sacramento,
California,2005.
(13)HowtoBuildStrongandSturdyHouses,BuildChangeHandbook,BuildChange,2009.
(14)NagoyaUniversityStudents’GuideforEarthquakeDisasterPreparedness,DisasterManagement
Office,NagoyaUniversity,2007.
(15)SeismicDesignHandbook,2ndEdition,FarzadNaeim,InternationalConferenceofBuilding
Officials(ICBO)andNationalCouncilofStructuralEngineersAssociations(NCSEA),2001.
(16)SeismicDesignofBuildingStructures,5thEdition,Lindeburg,M.R.,ProfessionalPublications,
Belmont,California,1990.