คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ...

37
กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2557 Department of Public Works and Town & Country Planning การก อสรางอาคารขนาดเล็ก ในพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหว คู มือ การก อสรางอาคารขนาดเล็ก ในพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหว สำนักควบคุมและตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321 สำนักควบคุมและตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321

Transcript of คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ...

Page 1: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

กรมโยธาธการและผงเมองกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2557

Department of Public Works and Town & Country Planning

การก อสร างอาคารขนาดเลก

ในพนทเสยงภยแผนดนไหว

ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลก

ในพนทเสยงภยแผนดนไหว

สำนกควบคมและตรวจสอบอาคาร

กรมโยธาธการและผงเมอง

ถนนพระรามท 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท

กรงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321

สำนกควบคมและตรวจสอบอาคาร

กรมโยธาธการและผงเมอง

ถนนพระรามท 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท

กรงเทพฯ 10400 โทร 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321

Page 2: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

ค มอการก อสร างอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

กรมโยธาธการและผงเมองกระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. 2557

Page 3: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

Page 4: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

ค�าน�า

จากเหตการณแผนดนไหวเมอวนท 5 พฤษภาคม 2557 เวลา 18.08 นาฬกา ศนยกลางอยบรเวณ

ต�าบลทรายขาว อ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย แผนดนไหวมขนาด 6.3 รกเตอร ท�าใหอาคารและสงปลกสราง

เสยหายจ�านวนมาก โดยอาคารทเสยหายสวนใหญเปนอาคารอยอาศยขนาดเลกทกอสรางโดยชางฝมอพนบาน

ซงตามกฎกระทรวง ก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน ความคงทนของอาคาร และพนดนทรองรบอาคาร

ในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550 ยงไมครอบคลมถงอาคารในลกษณะดงกลาว

อกทงในปจจบนกยงไม มค มอหรอข อแนะน�าท เกยวข องเป นการเฉพาะ หากเกดแผ นดนไหวทรนแรง

อาจสงผลกระทบตอความปลอดภยของประชาชนจากการกอสร างอาคารในพนทเ สยงภยแผนดนไหว

ของประเทศไทยได

กรมโยธาธการและผงเมอง ในฐานะหนวยงานในสงกดกระทรวงมหาดไทย มหนาทในการดแล

บ�าบดทกข บ�ารงสขใหกบประชาชนในดานงานอาคาร และไดตระหนกถงความเสยหายทเกดขนตอชวต

รางกาย และทรพยสนของประชาชนจากเหตการณดงกลาว จงไดจดท�าค มอการกอสรางอาคารขนาดเลก

ในพนทเสยงภยแผนดนไหวขน โดยมเนอหาประกอบดวย ความร พนฐานเกยวกบแผนดนไหว ขอแนะน�า

ในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว มาตรฐานวสดและการกอสรางอาคารขนาดเลก

และมาตรฐานท เ ก ย วข อ ง ในการออกแบบอาคาร เ พอต านทานการ สนสะ เ ทอนของแผ น ดน ไหว

โดยมรายละเอยดพร อมภาพประกอบอยางชดเจนท�าให ง ายต อการเข าใจและสามารถน�าไปปฏบตได

ซงผ ทเกยวของตงแตเจาของอาคาร ผ ด�าเนนการกอสราง ตลอดจนผออกแบบอาคารสามารถน�าคมอฉบบน

ไปใชประกอบในการออกแบบและกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหวไดอยางถกตอง

ตามหลกวชาการ เพอเปนการสรางความมนใจใหกบประชาชนวา โครงสรางอาคารจะมความมนคงแขงแรง

และปลอดภยในการใชงาน

(นายมณฑลสดประเสรฐ)

อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

Page 5: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

คณะผจดท�า

ทปรกษา นายมณฑลสดประเสรฐ อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

นายเชตวนอนนตสมบรณ รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

นายเกยรตศกดจนทรา รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

รกษาการในต�าแหนงวศวกรใหญ

นายมเหศวรภกดคง รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

นางสาวศระภาวาระเลศ รองอธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

ทปรกษาและคณะท�างาน ดร.เสถยรเจรญเหรยญ ผอ�านวยการส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร

ประธานคณะท�างาน นายสนทธบญสทธ วศวกรโยธาเชยวชาญ

คณะท�างาน นายอนวชบรพาชน รกษาการในต�าแหนงวศวกรโยธาเชยวชาญ

นายพรชยสงขศร วศวกรโยธาช�านาญการพเศษ

นางสาวสรยประเสรฐสด วศวกรโยธาช�านาญการพเศษ

นายสทธภทรปาละนนทน วศวกรโยธาช�านาญการ

นายธนศรปงววฒน วศวกรโยธาช�านาญการ

เลขานการและคณะท�างาน ดร.ทยากรจนทรางศ วศวกรโยธาช�านาญการ

ผชวยเลขานการและคณะท�างาน นายธรภทรสนทรชน วศวกรโยธาปฏบตการ

นายวรกรขณะรตน วศวกรโยธาปฏบตการ

Page 6: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

สารบญ

สวนท หนา

1.ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว 2

1.1สาเหตของแผนดนไหว 2

1.2ขนาดของแผนดนไหว 2

1.3ระดบความรนแรงของแผนดนไหว 3

1.4ผลกระทบจากแผนดนไหวทอาจเกดขนได 4

1.5พนทเสยงภยแผนดนไหวในประเทศไทยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร 8

2.ขอแนะน�าในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว 10

2.1การเลอกต�าแหนงทตงอาคาร 10

2.2รปทรงลกษณะและสดสวนของอาคาร 12

2.3ชองเปดของอาคาร 14

2.4ระบบโครงสราง 16

2.5ผนงกออฐ 22

2.6วสดกอสรางอาคาร 25

3.มาตรฐานเกยวกบวสดโครงสรางส�าหรบงานกอสรางอาคารขนาดเลก 25

4.มาตรฐานทเกยวของในการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหว 28

เอกสารอางอง 30

Page 7: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

Page 8: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

1

อาคารทชนใดชนหนงมความสง

นอยกวา4เมตร

อาคารทมชวงคานนอยกวา5เมตร

อาคารทมความสงนอยกวาสามชน

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

บทน�า

“เหตการณแผนดนไหว” ปจจบนนบวนจะเปนภยธรรมชาตทใกลตวมนษยชาตมากยงขน โดยระยะเวลา

หลายปทผานมาเกอบทกภมภาคของโลกตางประสบเหตการณแผนดนไหวบอยครงและยงจะทวความรนแรงมากยงขน

ตามล�าดบ ประเทศไทยเองกเปนอกประเทศหนงทมพนทเสยงตอภยแผนดนไหวอยหลายพนท ซงการเกดแผนดนไหว

แตละครงนนสงผลกระทบตอประเทศทงทางตรงและทางออมโดยเหตการณแผนดนไหวเมอวนท5พฤษภาคม2557

เวลา 18.08 น. แผนดนไหวขนาด 6.3 รกเตอร ซงมต�าแหนงศนยกลางอยบรเวณอ�าเภอพาน จงหวดเชยงราย

ท�าใหอาคารและสงปลกสรางจ�านวนมากไดรบความเสยหายและพบวาอาคารทเสยหายสวนมากเปนอาคารเอกชนขนาดเลก

โดยเฉพาะอาคารบานเรอนขนาดเลกทไมเขาขายเปนอาคารควบคมใหตองไดรบการออกแบบ ตานทานแรงสนสะเทอน

จากแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร อกทงเปนอาคารทไมเขาขายงานวศวกรรมควบคม

สาขาวศวกรรมโยธา ตามกฎหมายวาดวยวศวกร ซงปจจบนยงไมมแนวทางหรอขอแนะน�าเกยวกบการกอสรางอาคาร

ประเภทดงกลาวในพนทเสยงภยแผนดนไหวทชดเจน กรมโยธาธการและผงเมองซงเปนหนวยงานทมภารกจ

ในการก�าหนดมาตรฐานความปลอดภยในการกอสรางอาคาร จงไดจดท�าค มอการกอสรางอาคารขนาดเลก

ในพนทเสยงภยแผนดนไหวนขน โดยมเนอหาประกอบดวย ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว ขอแนะน�า

ในการกอสรางอาคารขนาดเลกมาตรฐานวสดและการกอสรางอาคารขนาดเลกและมาตรฐานการออกแบบทเกยวของ

ทงนเพอเปนการเสรมสรางความปลอดภยตอชวตและทรพยสนของประชาชนในพนทเสยงภยแผนดนไหวเพมมากยงขน

และยกระดบมาตรฐานการกอสรางในพนทเสยงภยแผนดนไหวเปนการเฉพาะ โดยการปฏบตตามขอแนะน�า

ในค มอนเปนการเพมสมรรถนะในการตานทานแผนดนไหวของอาคารขนาดเลก อนเปนการบรรเทาหรอ

ลดความเสยหายของอาคารจากเหตการณแผนดนไหวขนาดรนแรงลงไดในระดบหนงกรณหากมขอสงสยหรอตองการ

ออกแบบอาคารขนาดเลกใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวไดในระดบทสงขน ใหปรกษาวศวกร

ผเชยวชาญตอไป

อาคารทชนใดชนหนงมความสง

นอยกวา4เมตร

อาคารทมชวงคานนอยกวา5เมตร

รปท1ตวอยางรปทรงอาคารทไมเขาขายงานวศวกรรมควบคมสาขาวศวกรรมโยธาตามกฎหมายวาดวยวศวกร

อาคารทมความสงนอยกวาสามชน

Page 9: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

2

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

1.ความรพนฐานเกยวกบแผนดนไหว

1.1 สาเหตของแผนดนไหว

แผนดนไหวเกดจากการเคลอนตวของแผนเปลอกโลกอยางฉบพลนท�าใหพลงงานความเครยดทสะสม

อยในเปลอกโลกสลายออกมาในรปแบบตาง ๆ เชน พลงงานความรอน พลงงานเสยง รวมถงคลน การสนสะเทอน(seismicwave)ซงคลนการสนสะเทอนดงกลาวจะสงผลใหอาคารในบรเวณทไดรบผลกระทบเกดการสนสะเทอนตามไปดวย

และหากการสนสะเทอนมความรนแรงมากพอกอาจสรางความเสยหายกบอาคารได

1.2 ขนาดของแผนดนไหว

ขนาดของแผนดนไหว (magnitude) เปนคาปรมาณทมความสมพนธกบพลงงานทแผนพนโลกปลดปลอย

ออกมาในรปของการสนสะเทอน ซงค�านวณไดจากการตรวจวดคาความสงของคลนแผนดนไหวทไดจากเครองมอ

ตรวจวดแผนดนไหวโดยเปนคาปรมาณทบงชขนาดณบรเวณศนยกลางแผนดนไหวมหนวยวดเปนรกเตอรขนาดของ

แผนดนไหวสามารถจ�าแนกตามขนาดรกเตอรได5ขนาดดวยกนดงน

(1)แผนดนไหวขนาดเลกมาก(microearthquake)มขนาดระหวาง2.0ถง3.4รกเตอร

(2)แผนดนไหวขนาดเลก(smallearthquake)มขนาดระหวาง3.5ถง4.8รกเตอร

(3)แผนดนไหวขนาดกลาง(moderateearthquake)มขนาดระหวาง4.9ถง6.1รกเตอร

(4)แผนดนไหวขนาดใหญ(majorearthquake)มขนาดระหวาง6.2ถง7.3รกเตอร

(5)แผนดนไหวขนาดใหญมาก(greatearthquake)มขนาดตงแต7.4รกเตอร

ชนหน ชนหน

ชนดน

คลนการสนสะเทอน

ความลก

จดศนยกลางแผนดนไหวเหนอพนดน(Epicenter)

จดศนยกลางแผนดนไหว(Hypocenter)

Page 10: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

3

1.3 ระดบความรนแรงของแผนดนไหว

ระดบความรนแรงของแผนดนไหว(earthquakeintensity)เปนระดบความรนแรงวดไดจากปรากฏการณ

ทเกดขนขณะเกดแผนดนไหวและหลงเกดแผนดนไหวของแตละพนท เชน ความรสกของผคน ลกษณะการสนไหว

ของวตถ ความเสยหายของอาคารและสงปลกสราง ลกษณะทางกายภาพของพนดนทเปลยนแปลง เปนตน

ความรนแรงของแผนดนไหวในแตละพนททไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวในเหตการณเดยวกนอาจจะแตกตางกนได

ความรนแรงแผนดนไหวมดวยกนหลายมาตราวด แตทนยมใชในประเทศไทย ไดแก มาตราเมอรแคลล (modified

Mercalliintensityscale)ทพฒนาโดยHarryWoodและFrankNeumannชาวอเมรกนในปค.ศ.1931และ

ไดรบการปรบปรงในภายหลงโดยCharlesFrancisRichterซงม 12ระดบ เรยงล�าดบจากเหตการณแผนดนไหว

ทรนแรงนอยทสดจนถงรนแรงมากทสดดงแสดงในตารางท1

ตารางท1ระดบความรนแรงแผนดนไหวตามมาตราเมอรแคลล(MMIscale)

ระดบ ลกษณะความรนแรงทเกดขน

I ไมรสกสนไหวหรอยากตอการรบรวามการสนไหว

II บางคนรสกถงการสนไหวไดในขณะอยเฉยโดยเฉพาะอยางยงผทอยชนบนๆของอาคารวตถทแขวนอยอาจจะแกวง

III ผอยในอาคารรสกถงการสนไหวไดงายโดยเฉพาะอยางยงผทอยชนบนๆของอาคารแตผคนสวนใหญยงไมรสกวาม

แผนดนไหวเกดขนรถยนตทจอดอยกบทอาจสนไหวเลกนอยความรสกการสนเปรยบเสมอนรถบรรทกแลนผาน

IV ในเวลากลางวนผคนในอาคารรสกถงการสนไหวมากแตผอยนอกอาคารมเพยงบางคนจะรสกในเวลากลางคนบาง

คนจะตนจากการนอนหลบเนองจากการสนไหวจานชามหนาตางประตสนก�าแพงเกดเสยงดงแครกความรสก

การสนเปรยบเสมอนรถบรรทกพงชนอาคารรถยนตทจอดอยกบทสนไหวอยางชดเจน

V เกอบทกคนรสกไดถงการสนไหวหลายคนทนอนหลบอยตกใจตนจานชามและกระจกอาจแตกไดวตถทไมมนคงลมคว�า

VI ทกคนรสกถงการสนไหวหลายคนตกใจกลวเครองเรอนหนกบางชนเคลอนทเกดความเสยหายเพยงเลกนอยกบอาคาร

VII อาคารทออกแบบและกอสรางมาดไมถอวาเสยหายแตเกดความเสยหายเลกนอยถงปานกลางกบอาคารสงกอสราง

ธรรมดาทวไปและเกดความเสยหายมากกบอาคารทออกแบบและกอสรางมาไมด

VIII อาคารทออกแบบไวอยางดพเศษจะเสยหายเลกนอยอาคารธรรมดาทวไปจะเสยหายมากและบางสวนของอาคาร

พงทลายสวนอาคารทออกแบบไมดจะเสยหายอยางหนกสงของหนกจะลมคว�าได

IX อาคารทออกแบบไวอยางดพเศษจะเสยหายมากโครงสรางทออกแบบมาดจะเอนเอยงอาคารธรรมดาทวไป

จะเสยหายอยางหนกและบางสวนพงทลายตวอาคารเคลอนออกจากฐานรากพนดนแยกอยางชดเจนทอใตดนแตก

X โครงสรางอาคารสวนใหญจะพงทลายรางรถไฟบดงอดนถลมบรเวณพนทลาดชน

XI สงกอสรางพงเสยหายเกอบหมดสะพานพงทลายรางรถไฟบดงออยางมาก

XII ทกสงพงเสยหายทงหมดพนดนมสภาพเปนลกคลนเสนแนวระดบสายตาบดเบนวตถสงของกระเดนขนในอากาศ

Page 11: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

4

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

1.4 ผลกระทบจากแผนดนไหวทอาจเกดขนได

1.4.1อาคารบานเรอนเกดความเสยหาย

อาคารบานเรอนหรอสงปลกสรางอาจเกดความเสยหายจากการโยกตวกลบไป-มาและหากเกดแผนดนไหว

ทมความรนแรงอาคารหรอสงปลกสรางทไมมนคงแขงแรงกอาจพงทลายลงมาได

รปท2ความเสยหายของอาคารบานเรอนจากเหตการณแผนดนไหว

ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557

1.4.2การเกดอคคภย

จากเหตการณแผนดนไหวในตางประเทศหลายครงพบวาภายหลงการเกดแผนดนไหวทรนแรง

มกเกดอคคภยตามมา ดงนนจงควรเตรยมอปกรณดบเพลงใหพรอมใชงานตลอดเวลา และเมอเหตแผนดนไหว

สนสดใหรบปดระบบไฟฟาและเตาแกสภายในอาคารหากกระท�าไดอยางปลอดภย

Page 12: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

5

1.4.3เครองเรอนหรอสงของลมคว�าหรอรวงหลน

เครองเรอนหรอสงของทแขวนหรอตงอาจมการลมคว�าหรอรวงหลนรวมทงกระจกของชองเปดตางๆเชน

ประตหนาตางอาจแตกและรวงหลนไปเปนอนตรายตอผคนไดดงนนจงควรเตรยมความพรอมโดยการยดเครองเรอน

หรอสงของทมโอกาสลมคว�าหรอตกหลนใหมนคงแขงแรง รวมทงใหอยหางจากสงทอาจเปนอนตรายดงกลาว

ในขณะเกดแผนดนไหวดวย

รปท3เครองเรอนสงของลมคว�าลวงหลนจากเหตการณแผนดนไหว

ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557

Page 13: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

6

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

1.4.4การเกดคลนยกษสนาม(tsunami)

แผนดนไหวขนาดใหญทมต�าแหนงศนยกลางอยในทะเลอาจท�าใหเกดการเปลยนแปลงระดบน�าในทะเล

อยางฉบพลนกอใหเกดคลนสนามทสามารถสรางความสญเสยกบประชาชนและสงปลกสรางในพนทใกลชายฝงได

รปท4ความเสยหายจากคลนสนามในจงหวดภเกตเมอวนท26ธนวาคม2547

Page 14: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

7

1.4.5ปรากฏการณทรายเหลว(liquefaction)

เปนปรากฏการณทดนทรายหลวมทอมตวดวยน�า เกดการสญเสยก�าลงเนองจากแรงสนสะเทอน

ของแผนดนไหวทแรงมากพอจนท�าใหแรงดนน�าในชนดนเพมมากขนสงผลใหเมดดนเกดการแยกตวซงสามารถกอใหเกด

การวบตของดนฐานรากและสรางความเสยหายแกอาคารและสงปลกสรางได

รปท5ปรากฏการณทรายเหลวจากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557

Page 15: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

8

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

1.4.6ดนถลม(landslide)

แผนดนไหวสามารถกระตนใหมวลดนบรเวณเชงลาดทไมมนคงใหเกดการเลอนไถลจนเกดการวบตได

ซงอาจเปนสาเหตท�าใหอาคารบานเรอนหรอสงปลกสรางทตงอยบรเวณเชงลาดไดรบความเสยหายหรอพงทลายได

1.5 พนทเสยงภยแผนดนไหวของประเทศไทยตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร

กฎหมายวาดวยการควบคมอาคารไดวางหลกเกณฑเกยวกบการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหว

ไวในกฎกระทรวง ก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน ความคงทนของอาคารและพนดนทรองรบอาคาร

ในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550 ซงกฎกระทรวงฉบบดงกลาวไดก�าหนดใหอาคาร

บางประเภทในพนทเสยงภยแผนดนไหวจะตองมความมนคงแขงแรงสามารถตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหวได

ในระดบทเหมาะสม โดยพนทเสยงภยแผนดนไหวทก�าหนดในกฎกระทรวงสามารถแยกออกไดเปน 3 บรเวณ

ตามระดบความเสยงภยจากนอยไปมากดงน

“บรเวณเฝาระวง” เปนพนทหรอบรเวณใกลแนวรอยเลอนระนองและรอยเลอนคลองมะรยในภาคใต

รวมถงบรเวณทอาจไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวไดแก จงหวดกระบ จงหวดชมพร จงหวดพงงา จงหวดภเกต

จงหวดระนองจงหวดสงขลาและจงหวดสราษฎรธานรวม7จงหวด

“บรเวณท 1” เปนพนทหรอบรเวณทเปนดนออนมากทอาจไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวระยะไกลไดแก

กรงเทพมหานครจงหวดนนทบรจงหวดปทมธานจงหวดสมทรปราการและจงหวดสมทรสาครรวม5จงหวด

“บรเวณท 2”เปนพนทหรอบรเวณทอย ใกลรอยเลอนไดแกจงหวดกาญจนบรจงหวดเชยงราย

จงหวดเชยงใหม จงหวดตาก จงหวดนาน จงหวดพะเยา จงหวดแพร จงหวดแมฮองสอน จงหวดล�าปาง

และจงหวดล�าพนรวม10จงหวด

รายละเอยดแสดงบรเวณพนทเสยงภยแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคารแสดงไวในรปท6

หมายเหต ส�าหรบประเภทของอาคารทกฎกระทรวงก�าหนดใหตองมความมนคงแขงแรงและสามารถตานทาน

การสนสะเทอนจากแผนดนไหวเปนการเฉพาะ ไดแก อาคารทมบคคลเขาไปใชสอยเปนจ�านวนมาก เชน อาคาร

สาธารณะ อาคารชมนมคนบางชนด อาคารทมความสงตงแต 15 เมตรขนไป หรออาคารทหากเกดความเสยหาย

แลวอาจกอใหเกดอนตรายกบสาธารณะเชนอาคารเกบวตถอนตรายเปนตน

Page 16: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

9

รปท6แผนทเสยงภยแผนดนไหวตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร

ทมา:กรมทรพยากรธรณ

Page 17: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

10

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.ขอแนะน�าในการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

กฎกระทรวงวาดวยการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหวไมไดบงคบใหการกอสรางอาคารอยอาศย

หรออาคารเอกชนขนาดเลกทมความสงนอยกวา15เมตรตองไดรบการออกแบบใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอน

จากแผนดนไหวได เนองจากไมตองการเพมภาระใหกบประชาชนทตองเสยคาใชจายในการกอสรางอาคารสงขน

อยางไรกตามหากการกอสรางอาคารดงกลาวไดมการก�าหนดรายละเอยดทเหมาะสมเพมเตมจากการออกแบบปกตแลว

จะท�าใหสมรรถนะในการตานแรงแผนดนไหวของอาคารดงกลาวสงขนในระดบหนง โดยราคาคากอสรางจะสงกวา

การกอสรางตามปกตเพยงเลกนอยซงรายละเอยดดงกลาวมดงตอไปน

2.1 การเลอกต�าแหนงทตงอาคาร

บรเวณทไมควรกอสรางอาคาร เนองจากอาคารอาจเสยงตอการวบตในรปแบบตางๆ เชน บรเวณเชงลาด

บรเวณใกลแนวรอยเลอนหรอบรเวณใกลกบตนไมใหญเปนตน(ตวอยางดงแสดงในรปท7และรปท8)

รปท7ตวอยางการกอสรางอาคารบรเวณเชงลาดซงควรหลกเลยง

แรงในแนวราบ

Page 18: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

11

รปท8ต�าแหนงทตงอาคารซงควรหลกเลยง(ทมา:ERRA2006)

(ก) ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบนเนนบรเวณเหนอเชงลาด

(ข)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบรเวณปลายเชงลาด

(ค)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางบรเวณใกลรอยเลอน

(ง)ความเสยหายของอาคารจากการกอสรางใกลตนไมใหญ

แรงในแนวดง แรงในแนวราบ

แรงในแนวดง

แรงในแนวราบ

Page 19: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

12

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.2 รปทรง ลกษณะ และสดสวนของอาคาร

การออกแบบรปทรง ลกษณะ และสดสวนของอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหวควรก�าหนดใหเปนแบบ

ทเรยบงาย สมมาตร และสม�าเสมอ เชน อาคารรปทรงสเหลยมหรอรปทรงกลม เปนตน ควรหลกเลยงอาคาร

ทมมมหกหรออาคารทมการเปลยนแปลงขนาดของระบบโครงสรางอยางกะทนหน(ตวอยางดงแสดงในรปท9)

ผงอาคารทเหมาะสม ผงอาคารทไมเหมาะสม

รปท9ผงอาคารทเหมาะสมและไมเหมาะสมส�าหรบการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยแผนดนไหว

ผนงกนหองผงอาคารเปนรปสเหลยมผนผาทมสดสวนยาว

และแคบโดยไมมผนงกนหอง

Page 20: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

13

นอกจากนนอาคารทมชนทออนซงเปนรปทรงของอาคารทไมสม�าเสมอในแนวดงลกษณะหนงจะมความเสยง

ทจะเกดความเสยหายจากการสนสะเทอนของแผนดนไหวมาก ตวอยางของอาคารทมชนทออน ไดแก อาคารอยอาศย

ทมชนลางเปดโลง อนท�าใหเสาชนลางมการเคลอนตวดานขางทสงมาก จนไมสามารถตานทานแรงสนสะเทอน

จากแผนดนไหวไดอาคารทงหลงจงอาจพงทลายลงมา(รปท10)

รปท10ตวอยางอาคารทมชนทออนบรเวณชนลางเปดโลงและพงทลายจากเหตการณแผนดนไหว

ในจงหวดเชยงรายเมอวนท5พฤษภาคม2557

ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสม

Page 21: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

14

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.3 ชองเปดของอาคาร

ขนาดและต�าแหนงของชองเปดของอาคารทไมเหมาะสมอาจท�าใหเกดผลกระทบทไมดตอโครงสราง เชน

การเกดพฤตกรรมการวบตของเสาสนหรออาคารบางสวนมการเคลอนตวมากเกนไปท�าใหเกดการแตกราวตวอยาง

ของขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสมและไมเหมาะสมแสดงอยในรปท 11 นอกจากนน ควรท�าเสาเอน

และคานทบหลงคอนกรตรอบชองเปดตาง ๆ โดยมความหนาเทากบความหนาของผนงและขนาดกวางไมนอยกวา

15เซนตเมตรเพอปองกนการแตกราวจากการสนสะเทอน

รปท11ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสมและไมเหมาะสมส�าหรบการกอสรางอาคารอยอาศย

ในพนทเสยงภยแผนดนไหว(ทมา:ERRA2006)

ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทไมเหมาะสม

ขนาดและต�าแหนงของชองเปดทเหมาะสม

Page 22: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

15

ชองเปดประตและหนาตางของอาคาร

รปท12ตวอยางอาคารทเสยหายจากชองเปดทไมเหมาะสม และการกอสรางเสาเอนและคานทบหลงทถกตอง

อาคารทเสยหายจากชองเปดทไมเหมาะสม

คานทบหลง

ชองเปด

เสาเอน1

1

เหลกปลอก(ลกโซ)Ø6มม.@20ซม.

เหลกเสรม2Ø9มม.15ซม.

รปตด 1 - 1 รปตด 1 - 1

การกอสรางเสาเอนและคานทบหลงคอนกรตบรเวณชองเปด

Page 23: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

16

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.4 ระบบโครงสราง

ระบบโครงสรางจะตองมความมนคงแขงแรง เมอเกดการสนสะเทอนจากแผนดนไหว สวนตาง ๆ

ของโครงสรางจะตองสามารถโยกตวไปพรอมๆกนทงหลงไดขอตอหรอสวนตอของแตละสวนตองมความมนคงแขงแรง

ตลอดจนมการยดโยงโครงสรางทเหมาะสมโดยมรายละเอยดของการกอสรางสวนตางๆดงน

2.4.1 ฐานราก

กรณทใชฐานรากเสาเขมตองมการเชอมยดทเพยงพอระหวางฐานรากและเสาเขมและค�านงถงความสามารถ

ในการรบแรงดานขางของเสาเขมแตละตนดวย ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกในฐานรากเสาเขม ดงแสดง

อยในรปท13

กรณทใชฐานรากแผจะตองตงอย บนชนดนเดมทมก�าลงแบกทานสงและตองมความมนคงแขงแรง

เพยงพอทจะสามารถถายเทน�าหนกจากโครงสรางอาคารสวนบนสดนฐานรากไดอยางปลอดภย โดยขนาด

ความหนาขนต�าสดของฐานรากแผตองไมนอยกวา 0.20 เมตร และมระดบความลกทฝงในดนจากระดบผวดน

ถงระดบต�าสดของฐานรากไมนอยกวา1.00เมตร

รปท13ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกในฐานรากเสาเขม

เสาตอมอ ระดบดน

ไมนอยกวา20ซม.

≥75ซม.

เหลกเดอยØ12มม.ฝงในฐานราก

ยาวไมนอยกวา45ซม.

เหลกเสรมในฐานราก

คอนกรตหยาบ ทรายอดแนน

กรอกคอนกรต

เสาเขมคอนกรตหกเหลยมกลวง

Page 24: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

17

2.4.2 เสาตอมอ

พนชนลางของอาคารอย อาศยบางหลงมการยกพนใหสงขนและสวนใตพนบานชนลางมลกษณะ

เปนใตถนเปดโลง ไมมการกอผนงปด ท�าใหเสาตอมอของอาคารทอยระหวางฐานรากและพนชนลางไมมการยดโยง

ทเพยงพอ เมออาคารเกดการโยกตวอยางรนแรงจากแผนดนไหว หากเสาตอมอไมสามารถทนตอการโยกได

กอาจเกดความเสยหายเปนอนตราย การออกแบบจงตองมการเสรมเหลกใหเพยงพอในเสาตอมอ รวมถงอาจตดตง

ตวยดโยงหรอก�าแพงคอนกรตเสรมเหลกเพอใหเสาตอมออาคารอยอาศยมเสถยรภาพมากยงขน ดงตวอยาง

แสดงในรปท14

รปท14ตวอยางการเพมตวยดโยงหรอก�าแพงคอนกรตเสรมเหลกใหเสาตอมอของอาคารอยอาศย

2.4.3 เสา

ส�าหรบเสาของอาคารขนาดเลกหรออาคารอยอาศยคอนกรตเสรมเหลกทมขนาดเลกและสงไมเกน2ชน

ขนาดของเสาไมควรนอยกวา 20 เซนตเมตร และพนทหนาตดเหลกเสรมตามยาวของเสาไมควรนอยกวารอยละ 1

และไมควรมากกวารอยละ6ของพนทหนาตดทงหมดของเสาเหลกเสรมตามยาวไมควรมขนาดเลกกวา12มลลเมตร

จ�านวนไมนอยกวา 4 เสนและมการเสรมเหลกปลอกทมระยะหางไมเกน 10 เซนตเมตร ทบรเวณโคนเสาทงดานบน

และดานลางของอเหลกปลอกควรเปนของอ135องศาดงตวอยางแสดงในรปท15

2.4.4 คาน

ส�าหรบคานของอาคารขนาดเลกหรออาคารอยอาศยทมความยาวไมเกน5เมตรหนากวางของคาน

ไมควรนอยกวา15 เซนตเมตร เหลกเสรมตามยาวไมควรมขนาดเลกกวา12มลลเมตรและมการเสรมเหลกปลอก

ทมระยะหางไมเกนกวา 10 เซนตเมตร ทบรเวณปลายคานทงสองขาง รวมทงสวนปลายของอของเหลกปลอก

จะตองมระยะยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกของอเหลกปลอกควรเปนของอ135องศา

ดงตวอยางแสดงในรปท16

เสาคอนกรตเสรมเหลก

แบบท1 แบบท2

การเพมตวยดโยง การเพมก�าแพงคอนกรตเสรมเหลก

Page 25: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

18

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

เสาคอนกรตเสรมเหลก

ตวอยางการเสรมเหลกในเสารายละเอยดการเสรมเหลกในเสา

5ซม.

5ซม.

50ซม.

50ซม.

ระยะทาบเหลกเสา

ตองไมนอยกวา50ซม.

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา10ซม.

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา20ซม.

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา10ซม.

เหลกปลอกในขอตอเสา

คานไมนอยกวา3ปลอก

ของอเหลกปลอก(ดรายละเอยดก)

เหลกเสรมตามยาว

มเสนผานศนยกลาง

ไมนอยกวา12มม.

จ�านวนไมนอยกวา

4เสน

รปตด 1 - 1 รปตด 1 - 1

เหลกปลอกในเสา(รายละเอยดก)

6dbdb

ของอของเหลกปลอกเสาใหมสวนปลายยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางเหลกปลอกแตทงนตองไมนอยกวา5เซนตเมตรเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกในเสาไมควรนอยกวา6มม.

รปท15ตวอยางการเสรมเหลกในเสา

1 1

คานค.ส.ล. คานค.ส.ล.

Page 26: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

19

คานคอนกรตเสรมเหลก

ตวอยางการเสรมเหลกในคาน

รายละเอยดการเสรมเหลกในคาน

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา10ซม.

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา10ซม.

80ซม. 80ซม.

ระยะหางเหลกปลอก

ตองไมเกนกวา20ซม.

5ซม. 5ซม.เสาค.ส.ล.

ของอเหลกปลอก(ดรายละเอยดข)

เหลกเสรมตามยาว

มเสนผานศนยกลาง

ไมนอยกวา12มม.

จ�านวนไมนอยกวา

4เสน

เหลกปลอกในคาน(รายละเอยดข)

6db db

ของอของเหลกปลอกคานใหมสวนปลายยนไมนอยกวา6เทาของเสนผานศนยกลางเหลกปลอกแตทงนตองไมนอยกวา5เซนตเมตรเสนผานศนยกลางของเหลกปลอกในคานไมควรนอยกวา6มม.

รปท16ตวอยางการเสรมเหลกในคาน

รปตด2-2

2

2

Page 27: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

20

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.4.5 ขอตอระหวางเสาและคาน

เหลกเสรมตามยาวและเหลกปลอกของเสาและคานจะตองมปรมาณเพยงพอในบรเวณขอตอระหวางเสา

และคานทจะรดรอบแกนคอนกรต ทงนเพอใหเกดความเหนยวและสามารถตานทานแรงเฉอนท เกดขน

จากแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวได โดยระยะเรยงของเหลกปลอกในเสาและในคานบรเวณขอตอดงกลาว

ไมควรเกน 10 เซนตเมตร และควรเพมเหลกปลอกในเสาบรเวณขอตออก 3 ปลอก ดงตวอยางในรปท 17 และ

รปท18

รปท17ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกบรเวณขอตอระหวางเสาและคาน

ขอตอระหวางเสาและคาน(1)

เหลกปลอกในขอตอ

จ�านวน3ปลอก

ตวอยางการเสรมเหลกขอตอระหวางเสาและคาน

ระยะทาบเหลกตองไมนอยกวา40ซม.

5ซม.

ระยะหางเหลกปลอกในคาน

ตองไมเกนกวา10ซม.

ระยะ80ซม.ป@10ซม.ระยะทาบเหลก

ตองไมนอยกวา40ซม.

Page 28: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

21

รปท18ตวอยางรายละเอยดการเสรมเหลกบรเวณขอตอระหวางเสาและคาน

ขอตอระหวางเสาและคาน(2)

ตวอยางการเสรมเหลกขอตอระหวางเสาและคาน

ระยะ80ซม.ป@10ซม.

5ซม.

ระยะหางเหลกปลอกในคาน

ตองไมเกนกวา10ซม.

ระยะทาบเหลก

ตองไมนอยกวา40ซม.

เหลกปลอกในขอตอ

จ�านวน3ปลอก

Page 29: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

22

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

2.4.6 โครงหลงคา

การยดสวนตางๆของโครงหลงคาไมวาจะเปนหลงคาแปจนทนอกไกหรออเสจะตองมการยดอยางมนคง

นอกจากนควรท�าการยดโยง (Bracing) โครงหลงคาใหมเสถยรภาพในการตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหว

ตามตวอยางในรปท19

รปท19ตวอยางการยดโยงโครงหลงคาเพอใหมเสถยรภาพในการตานทานแรงสนสะเทอน

2.5 ผนงกออฐ

จากเหตการณแผนดนไหวในจงหวดเชยงราย ความเสยหายของอาคารบานเรอนสวนหนงมาจากการกอสราง

ผนงกออฐทไมเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทถกตอง ผนงกออฐของอาคารหลายหลงแตกราวเปนรอยกวาง

อาคารหลายหลงมผนงทแตกแยกหลดจากตวอาคารอนเปนอนตรายตอรางกาย ชวต และทรพยสนของประชาชน

ผใชอาคาร ดงนน การกอสรางผนงกออฐของอาคารจะตองมการยดสวนผนงเขากบสวนทเปนโครงสรางอาคาร

อยางมนคงและเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทถกตองตามรายละเอยดดงตอไปน

(1)กอนจะกอผนงใหราดน�าบนอฐทจะกอใหชมเพอมใหอฐดดซบน�าจากปนกอมากเกนไปจนเปนเหตให

เนอปนรวนได

(2)ผนงทกอตองไดแนวทงในแนวราบและในแนวดงโดยการถายระดบน�าขงเชอกเอนและใชดงทกความสง

ไมเกน 50 เซนตเมตร การกออฐแตละครงไมควรสงเกนกวา 1.00 เมตร และปลอยทงไวอยางนอย 3 ชวโมง

จงจะกอตอไปได

(3)ปนกอระหวางอฐควรมความหนาประมาณ 1 เซนตเมตร โดยปนกอจะตองกอเตมหนาแผนอฐและ

แตงแนวใหเรยบ

เพมตวยดโยง(แนวดง)

ดง

อกไก จนทน

แป

ขอ

เพมตวยดโยง(แนวราบ)

อเส

Page 30: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

23

(4)ผนงทกอชนเสาจะตองมการยดผนงกออฐเขากบเสาโดยจดเตรยมใหมการฝงเหลกเสรมขนาด

เสนผานศนยกลาง6มลลเมตรไวในเสาทกระยะหางไมเกน60เซนตเมตรยาวจากขอบเสาไมนอยกวา

30 เซนตเมตร (ดงแสดงในรปท 20) หากไมไดมการเตรยมฝงเหลกเสรมไวหรอฝงเหลกเสรมไว

แตไมตรงแนวผนง ใหเจาะรส�าหรบเสยบเหลกเสรมโดยรทเจาะมความลกไมนอยกวา 5 เซนตเมตร

และเสยบเหลกโดยใชน�ายาเคมหรอกาวอพอกซหามไมใหเจาะรโดนเหลกเสรมในเสา

รปท20ตวอยางการยดผนงกออฐเขากบโครงสรางอาคาร

เสยบเหลกหนวดกงขนาด

Ø6มม. โดยการเสยบหรอ

เจาะย ด กบ โครงสร า ง

ดวยกาวอพอกซมระยะฝง

ประมาณคร งห น ง ของ

ขนาดเสาท�าหนาทยดผนง

กออฐ

ระยะไมมากกวา60ซม.

เสาอาคารค.ส.ล.

ผนงกออฐ

คานทบหลง

ไมนอยกวา30ซม.

เสาเอน

Page 31: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

24

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

(5)ผนงกออฐทยาวเกนกวา3.00เมตรจะตองมเสาเอนและผนงกออฐทมความสงเกนกวา2.50เมตร

จะตองมคานทบหลงโดยเสาเอนและคานทบหลงตองมความกวางไมนอยกวา15เซนตเมตรมความหนา

เทากบความหนาของผนงทกอ และเสรมเหลกตามยาวขนาดเสนผานศนยกลาง 9 มลลเมตร จ�านวน

2 เสน และเหลกปลอก (ลกโซ) ขนาดเสนผานศนยกลาง 6 มลลเมตร ทกระยะหางไมเกนกวา

20 เซนตเมตร เหลกเสรมตามยาวของเสาเอนหรอคานทบหลงใหฝงลกในโครงสรางพน คาน หรอเสา

ซงอาจท�าไดโดยการฝงเหลกเสรมในโครงสรางเตรยมไวกอนทจะเทคอนกรต หากไมไดมการฝงเหลก

เสรมดงกลาวเตรยมไวใหใชวธตามทระบใน(4)

(6)มมผนงกออฐหรอปลายผนงทก อไมชนกบเสาหรอทองคานจะตองมเสาเอนหรอคานทบหลง

ทมขนาดและรายละเอยดการเสรมเหลกตามระบใน(5)

(7)ไมควรกอผนงอฐทจวหลงคาควรใชผนงทท�าจากวสดอนทมน�าหนกเบากวาเชนไมไมสงเคราะหหรอ

กระเบองแผนเรยบ(รปท21)

(8)การกอผนงคอนกรตบลอกคอนกรตประเภทมวลเบาหรอผนงส�าเรจรปตางๆใหเปนไปตามมาตรฐาน

หรอค�าแนะน�าของผผลตวสดนนๆ

ควรเปนผนงทท�าจากวสดทมน�าหนกเบา

ไมควรกอผนงอฐทจวหลงคา

รปท21ตวอยางการใชวสดปดบรเวณจวหลงคาทเหมาะสมและไมเหมาะสม

Page 32: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

25

2.6 วสดกอสรางอาคาร

วสดทใชในการกอสรางอาคารโดยเฉพาะสวนโครงสรางตองมความแขงแรงและคงทน โดยทวไปอาคาร

ทมน�าหนกนอยจะไดรบผลกระทบจากแรงแผนดนไหวนอยกวาอาคารทมน�าหนกมาก นอกจากนตองค�านงถง

จดเชอมตางๆใหมความสามารถในการถายแรงไดอยางสมบรณดวย(ดงตวอยางแสดงในรปท22)

รปท22วสดในการกอสรางอาคารควรมน�าหนกเบาแตแขงแรงและคงทน(ทมา:ERRA2006)

3.มาตรฐานเกยวกบวสดโครงสรางส�าหรบงานกอสรางอาคารขนาดเลก

การกอสรางอาคารขนาดเลกโดยใชมาตรฐานการกอสรางอาคารหรอขอก�าหนดเกยวกบคณลกษณะของวสด

ทเปนไปตามหลกปฏบตทางชางทดแลว จะท�าใหอาคารดงกลาวมความมนคงแขงแรงและเปนการเพมสมรรถนะ

ในการตานทานแรงสนสะเทอนจากแผนดนไหวของอาคารขนไดในระดบหนงซงมาตรฐานและขอก�าหนดในเรองดงกลาว

ทขอแนะน�ามรายละเอยดดงตอไปน

(1)งานคอนกรต

(ก)หนและทรายทใชเปนสวนผสมคอนกรตตองมความแขงแกรงสะอาดหากไมไดมการก�าหนดอตราสวน

ผสมคอนกรตโดยวศวกร ใหใชปรมาณปนซเมนต1สวนทราย2สวนและหน4สวน โดยปรมาตรและใหใชน�า

ประมาณ25ถง30ลตรตอปนซเมนต1ถง(50กโลกรม)การใชน�าผสมมากเกนไปจะท�าใหสวนผสมของคอนกรต

เกดการแยกตวสงผลใหก�าลงคอนกรตลดลง

แผนดนไหว

พนทเบาและยดหยนไดมความเสยงนอยกวา

พนทหนกและไมมการยดรงยอมเสยงทจะวบต

Page 33: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

26

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

(ข)ตองใชน�าสะอาดในการผสมคอนกรตหามใชน�าทะเลหรอน�ากรอยในการผสมคอนกรตเนองจาก

จะท�าใหเหลกเสรมเปนสนมซงจะบวมและดนคอนกรตใหแตกได

(ค)กอนเทคอนกรตตองตรวจสอบดแบบหลอและการวางเหลกเสรมวามการยดโยงอยางมนคงไมเกด

การเคลอนตวในขณะเทคอนกรตพรอมทงท�าความสะอาดแบบหลอ และอดรอยรวตาง ๆ เพอมใหน�าปนไหลออก

(ง) คอนกรตทผสมเสรจแลวตองรบน�าไปเทลงในแบบโดยเรวกอนทคอนกรตนนจะแขงตว (ไมควรเกน

30นาท)

(จ)การล�าเลยงและการเทคอนกรตควรท�าดวยความระมดระวงไมใหเกดการแยกตวของสวนผสม

คอนกรตและในขณะทเทตองระวงมใหเหลกเสรมเคลอนหรอเปลยนไปจากต�าแหนงเดม

(ฉ)ไมควรเทคอนกรตในขณะฝนตกเวนแตจะมวธปองกน

(ช)เมอเทคอนกรตลงในแบบหลอแลวตองมการกระทงคอนกรตใหแนนหากไมกระทงคอนกรตหรอ

กระทงคอนกรตไมดแลวเนอคอนกรตอาจจะไมแนนท�าใหเกดเปนโพรงได

(ซ)เมอคอนกรตเรมแขงตวจะตองท�าการบมคอนกรตซงการบมจะลดการสญเสยของน�าในคอนกรต

สบรรยากาศท�าใหคอนกรตพฒนาก�าลงไดดขนโดยตวอยางของวธการบมทเหมาะสมไดแกการใชวสดเปยกชนคลม

เชนผากระสอบผาใบฟางหรอขเลอยโดยคลมใหทวและฉดน�าใหชมอยเสมอการใชแผนพลาสตกคลมการฉดหรอ

พรมน�าหรอการขงน�า(เหมาะส�าหรบการบมพนคอนกรตเสรมเหลก)ตวอยางการบมเสาคอนกรตแสดงในรปท23

รปท23การบมเสาคอนกรตเสรมเหลกโดยการใชผากระสอบชบน�าคลมรอบ

Page 34: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

27

(ฌ)ระยะคอนกรตหมเหลกเสรมไมควรนอยกวาคาทก�าหนดในตารางท2ระยะคอนกรตหมเหลกเสรม

ทนอยเกนไปจะท�าใหเกดการกดกรอนของเหลกเสรมไดงายขนอนมความส�าคญตอความคงทนของโครงสราง

คอนกรตเสรมเหลก

ตารางท2ระยะหมเหลกเสรมส�าหรบการกอสรางคอนกรตหลอในท

ประเภทของงานกอสรางระยะหมต�าสด (เซนตเมตร)

1) คอนกรตทหลอตดกบดนโดยใชดนเปนแบบ

และผวคอนกรตสมผสกบดนตลอดเวลาทใชงาน

7.5

2) คอนกรตทสมผสดนหรอถกแดดฝน 4.0

3) คอนกรตทไมสมผสดนหรอไมถกแดดฝน

ในแผนพนก�าแพงและตง

ในคาน

ในเสา

2.0

4.0

4.0

(2)งานเหลกเสรมคอนกรต

(ก)เหลกเสรมคอนกรตตองเปนเหลกเสนใหมทไมเคยใชงานมากอนและไมมรอยแตกราวหรอปรแตก

(ข)เหลกเสรมคอนกรตตองมผวสะอาดปราศจากน�ามนดนโคลนสนมกรอนหรอวสดใดๆทอาจเปน

อนตรายตอแรงยดหนวง(bonding)ระหวางเหลกเสรมกบคอนกรต

(ค)กอนเทคอนกรตจะตองจดวางเหลกเสรมใหอยในต�าแหนงทถกตองตามทก�าหนดในแบบรายละเอยด

โดยมทรองรบทแขงแรงและยดไวแนนหนาเพยงพอทจะไมท�าใหเหลกเสรมเคลอนตวหรอแอนตว

(ง)การตอเหลกเสรมอาจใชวธแบบวางทาบเหลอมกนโดยใหเหลอมกนมระยะยาวไมนอยกวา40เทา

ของเสนผานศนยกลางของเหลกเสนนน

ระยะหมคอนกรต

Page 35: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

28

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

4.มาตรฐานทเกยวของในการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหว

อาคารขนาดเลกทไมเขาขายเปนอาคารทถกควบคมตามกฎกระทรวงก�าหนดการรบน�าหนก ความตานทาน

ความคงทนของอาคาร และพนดนทรองรบอาคารในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550

จะไมถกบงคบใหมการออกแบบและกอสรางอาคารใหสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว อยางไรกตาม

หากเจาของอาคารตองการท�าใหอาคารทจะปลกสรางสามารถตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวได กสามารถ

ใหวศวกรผออกแบบคดค�านวณออกแบบตามหลกเกณฑทปรากฏอยในกฎกระทรวงฯไดนอกจากนกรมโยธาธการ

และผงเมองไดจดท�ามาตรฐานการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวทสามารถน�าไปใช

ปฏบตใหการกอสรางอาคารขนาดเลกเปนไปตามหลกวชาการเกดความปลอดภยสงสด โดยไมสนเปลองคาใชจาย

มากนกซงปจจบนกรมโยธาธการและผงเมองไดออกมาตรฐานในเรองดงกลาวแลวจ�านวน2ฉบบดงน

4.1มาตรฐานประกอบการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอมยผ.1301

โดยเนอหาของมาตรฐานฉบบนประกอบดวยสวนส�าคญสองสวนไดแกเกณฑการจ�าแนกประเภทอาคารตามลกษณะ

และรปทรงของโครงสรางและรายละเอยดการเสรมเหลกโครงตานแรงดดคอนกรตใหมความเหนยว

4.2มาตรฐานการออกแบบอาคารตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอมยผ.1302ซงเปนมาตรฐาน

ทจดท�าขนเพมเตมรายละเอยดในสวนทเกยวกบการค�านวณแรงสนสะเทอนนอกเหนอจากทก�าหนดไวในกฎกระทรวงฯ

โดยเฉพาะการค�านวณส�าหรบอาคารทมรปทรงไมสม�าเสมอทตองค�านวณโดยวธเชงพลศาสตร และไดมการก�าหนด

คาความเรง(spectralacceleration)ส�าหรบการออกแบบอาคารในทกพนทของประเทศอกดวย

Page 36: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

29

มยผ.1301 มยผ.1302

ผสนใจสามารถขอรบมาตรฐานดงกลาวไดทส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธการและผงเมอง

หรอดาวนโหลดไดจากเวบไซตของกรมโยธาธการและผงเมอง(http://www.dpt.go.th)

Page 37: คู มือ - dpt.go.th · ต าบลทรายขาวอ าเภอพานจังหวัดเชียงราย แผ่นดินไหวมีขนาด

30

คมอการกอสรางอาคารขนาดเลกในพนทเสยงภยแผนดนไหว

เอกสารอางอง

(1)กฎกระทรวงก�าหนดการรบน�าหนกความตานทานความคงทนของอาคารและพนดนทรองรบอาคารในการ

ตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหวพ.ศ.2550ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคารพ.ศ.2522

(2)มยผ.1101-52:มาตรฐานงานคอนกรตและคอนกรตเสรมเหลกส�านกควบคมและตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการ

และผงเมองพ.ศ.2552

(3)มยผ.1105-52:มาตรฐานงานฐานรากส�านกควบคมและตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2552

(4)มยผ.1301-54:มาตรฐานประกอบการออกแบบอาคารเพอตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวส�านกควบคม

และตรวจสอบอาคารกรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2554

(5)มยผ.1302-52:มาตรฐานการออกแบบอาคารตานทานการสนสะเทอนของแผนดนไหวส�านกควบคมและตรวจสอบอาคาร

กรมโยธาธการและผงเมองพ.ศ.2552

(6)AnEarthquakePreparednessGuide,NationalDisasterManagementDivision,MinistryofHome

Affairs,NewDelhi,India.

(7)BuildingConstructionIllustrated,3rdEdition,FrancisD.K.ChingandCassandraAdams,John

Wiley&Sons,Inc.,2001.

(8)DisasterPreventionHandbook,SpecialEdition,SuitaCity,Japan,January2006.

(9)EarthquakeEngineering,ConsortiumofUniversitiesforResearchinEarthquakeEngineering,

theSanFranciscoDepartmentofBuildingInspection,March2006.

(10)GuidelinesforEQResistantConstructionofNon-EngineeredRuralandSuburbanMasonry

HousesinCementSandmortarinEarthquakeAffectedAreas,EarthquakeReconstructionand

RehabilitationAuthority,Pakistan,May2006.

(11)HandbookofTechniquesoftheSeismicRehabilitationofExistingBuildings,FEMA172,Federal

EmergencyManagementAgency,Washington,DC,1992.

(12)Homeowner’sGuidetoEarthquakeSafety,CaliforniaSeismicSafetyCommission,Sacramento,

California,2005.

(13)HowtoBuildStrongandSturdyHouses,BuildChangeHandbook,BuildChange,2009.

(14)NagoyaUniversityStudents’GuideforEarthquakeDisasterPreparedness,DisasterManagement

Office,NagoyaUniversity,2007.

(15)SeismicDesignHandbook,2ndEdition,FarzadNaeim,InternationalConferenceofBuilding

Officials(ICBO)andNationalCouncilofStructuralEngineersAssociations(NCSEA),2001.

(16)SeismicDesignofBuildingStructures,5thEdition,Lindeburg,M.R.,ProfessionalPublications,

Belmont,California,1990.