¶A§AIO¶A£O§O°IKA ¢E¢OMENA

OÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ, ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙË ıˆÚËÙÈ΋ Î·È Ú·ÎÙÈ΋ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛËÙ˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜, ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ‰ÔÌ‹, Ù· ÏËı˘ÛÌȷο ›‰· & ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯fi ÙÔ˘˜, Ù· ‹ıË & Ù·

¤ıÈÌ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ÙÂÎÓÔÔ˝·˜ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ηıÒ˜ Î·È Ù· ÔÛÔ-ÛÙ¿ ı·Ó¿ÙˆÓ ·Ó¿ ÏËı˘ÛÌȷ΋ ÔÌ¿‰·, Â›Ó·È ÔχÙÈ̘ ·ÏÏ¿ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈΤ˜ ( ŸÌËÚÔ˜,HÚfi‰ÔÙÔ˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, •ÂÓÔÊÒÓ, IÔÎÚ¿Ù˘, °·ÏËÓfi˜, ÙÚ·ÁÈÎÔ› ÔÈËÙ¤˜ & Ú‹ÙÔÚ˜, ¶Ï¿ÙˆÓ, AÚÈÛÙÔ-Ù¤Ï˘, £ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜, XÚ‡ÛÈÔ˜, HÚfiÊÈÏÔ˜, ¢ÈÔÁ¤Ó˘ §·¤ÚÙÈÔ˜, ™ÙÚ¿‚ˆÓ, ¢ÈÔÛÎÔ˘Ú›‰Ë˜, Valerius

Maximus ). OÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Ì·˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó, fï˜, ̄ Ú‹˙Ô˘Ó ‰È·ÛÙ·‡ÚˆÛ˘ Ì ٷ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô-̤ӷ, Ù· ÔÔ›·, ¤ˆ˜ ÚfiÛÊ·Ù·, Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi, ·Ú·ÁΈӛ˙ÔÓÙ·Ó Î·È ‰ÂÓ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·Ó Û˘ÛÙËÌ·-ÙÈο Î·È ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈο.

K‡ÚÈÔ˜ ¿ÍÔÓ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ¢ڇÙÂÚÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ̆ Á›·˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ Â›Ó·È Ë ·ÓÙÈ-ÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ̇ ˆ‹˜ & ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ̇ ÒÓÙÔ˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ̂ ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·ÙÔ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ Â-ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. H ÂÈ‚›ˆÛË, Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ Î·È Ë ÔÌ·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ·ÔÙÂÏ›̛· ÂÈÙ˘¯‹ - ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÓÒ Ë ÌÂÓ ·Ûı¤ÓÂÈ· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ̂ ˜ ·ÔÚ-Ú‡ıÌÈÛË - ·ÔÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÈÛÔÚÚÔ›·˜, Ô ‰Â ı¿Ó·ÙÔ˜ ̂ ˜ Ë ·ÔÙ˘¯›· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ¤Ì‚È-Ô˘ fiÓÙÔ˜ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘.

H ¶·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁ›·, ̂ ˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi˜ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜, ·ÔÙÂÏ›, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ¿Ô„Ë ÙˆÓ ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ AÚ¯·ÈÔÏfiÁˆÓ, ÙÔ ıÂ̤ÏÈÔ Ï›ıÔ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÛÙȘ ÎÔÈӈӛ˜ ÙˆÓ ÂÌ‚›ˆÓfiÓÙˆÓ Î·Ù¿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. H ̆ Á›· ‹ Ë ÓfiÛÔ˜, ÂÓfi˜ ÌÂÌÔӈ̤ÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ‹ Ì›·˜ ÔÌ¿‰·˜ ·ÓıÚÒˆÓ,Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ·˘ÙÔÂ͢ËÚ¤ÙËÛ˘, ÂÚÁ·Û›·˜ & ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙÔ ÎÔÈ-ÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ, Ì ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ̆ fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘, ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ÙÔ ÔÏÈÙÈ-ÛÌÈÎfi ›‰Ô, ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ıÂڷ›·˜, ηٷÛÙÔÏ‹˜ ‹ ÚfiÏ˄˘ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜, Î·È ÙÂÏÈο Ì ÙËÓ ÂÈ-‚›ˆÛË Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.

H ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ÙÂÚ¿ÛÙÈ·. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi, Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ‰È·ÎÚÈıÔ‡Ó ‰‡Ô˘ÔÙÔÌ›˜ ÌÂϤÙ˘ , ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ̆ Á›·˜ & Ù˘ ̆ ÁÈÂÈÓ‹˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋ ÙÔ˘ ̆ ÔÛÙ‹ÚÈÍË, ÛÙËÓ·Ú¯·›· Aı‹Ó· Î·È ÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ EÏÏ¿‰· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Î·È Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ AÙÙÈ΋˜ Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜¶ÂÚÈfi‰Ô˘ ̂ ˜ BÈÔÏÔÁÈ΋˜ KÔÈÓfiÙËÙ·˜. ™Ù· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È : · ) ÙÔÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÛÙȘ ÎÔÈӈӛ˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙˆÓ·ÈÊÓ›‰ÈˆÓ ı·Ó¿ÙˆÓ & ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ Aı‹Ó·˜, ‚ ) Ë ÌÔÚÊ‹ & Ù· ̄ ·Ú·-ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·ÙÙÈ΋˜ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Î·È Á ) ÙÔ ̇ ‹ÙËÌ· ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ÂȤ‰ˆÓ & ÙˆÓ ·Ú·Ì¤-ÙÚˆÓ Ô˘ ÂȉÚÔ‡Û·Ó ÛÙË ‰È·Î‡Ì·ÓÛ‹ ÙÔ˘˜ ηٿ ÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·.

A194

A’ TO ZHTHMA TH™ Y°EIA™ & TH™ Y°IEINH™ KATA THNE§§HNIKH APXAIOTHTA

◆ H˘Á›· ̆ ‹ÚÍ ÙÔ ̆ ¤ÚÙ·ÙÔ ·Á·ıfi ( summum bonum ) Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ̇ ˆ‹˜ & ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ÛÂ

οı ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Ê¿ÛË Î·È ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ Ì·ÎÚ·›ˆÓ˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜. Afi ÙËÓ ÂÔ¯‹ÙÔ˘ OÌ‹ÚÔ˘ Î.Â., ÔÈËÙ¤˜ Î·È Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÂÍ‹Ú·Ó ÙËÓ ·Í›· Î·È ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘ ·Á·ıÔ‡ ·˘ÙÔ‡, ÂÊ' fiÛÔÓ ̄ ˆÚ›˜ÙËÓ ̆ Á›· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ë ÛÔÊ›· Î·È Ë ÂÍ˘Ó¿‰·, Ë Ù¤¯ÓË, Ë ‰‡Ó·ÌË Î·È Ô ÏÔ‡ÙÔ˜. EÓÙÔ‡ÙÔȘ, Ë ÔÚı‹ ·ÍÈÔÔ›ËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·Á·ıÒÓ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤Ó˘ Î·È Ù˘ ̆ Á›·˜, ηı›ÛÙ·Ù·È ‰˘Ó·Ù‹ÌfiÓÔÓ ̆ fi ÙËÓ ÚÔ¸fiıÂÛË Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ·È‰Â›·˜ Î·È ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ ( ¶Ï¿Ù. §¿¯., 195C-D & AÚÈÛÙ.Hı. E˘‰. B2, 1227 b 25 Î.Â. / Hı. NÈÎ. °3, 1112b 12-16 / Hı. MÂÁ. I1, 1182b 28-30 ). 1

Ÿˆ˜ ı· ÂÈÛËÌ·Óı› ÛÙÔ ÔÈÎÂ›Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÙÔ˘ B ‘ M¤ÚÔ˘˜, Ë fiÏË ·ÓÙÈÌÂÙˆÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙË-Ù· ̂ ˜ ̇ ˆÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜, ̂ ˜ ‘ÛÒÌ· ’ , Ì¿ÏÈÛÙ·, ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. H ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÈÔÎÚ·ÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ· & ÙÔÓAÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. 2 ™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹Ó, οı ʷÈÓfiÌÂÓÔ ‹ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÔÚÁ·ÓÈ΋˜ ̇ ˆ‹˜ Î·È Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÂÏÂÙ¿Ù·È ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙË Û˘Ó¿ÚÙËÛ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔ «fiÏÔÓ» fiÔ˘ ·Ó‹ÎÂÈ ( ¶Ï¿Ù. NfiÌ., 903B -

D & AÚÈÛÙ. ¶ÔÏ. A2, 1253a 20 ). E›Û˘, Û‡Ìʈӷ Î·È Ì ÙȘ ‚ÈÔÁˆÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÈÔ-

ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘, ÔÈ ÙfiÔÈ ( ÙÔÔıÂۛ˜, ÁˆÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ) ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û ÓÔÛÒ‰ÂȘ & ñÁÈÂÈÓÔ‡˜ ‹

¯ÚËÛÙÔ‡˜. TÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Âȉڿ ÛÙË „˘¯ÔÛ‡ÓıÂÛË ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î¿ı ÂÚÈÔ¯‹˜, ȉ›ˆ˜ ÛÙȘ ÓÂÒ-

ÙÂÚ˜ ËÏÈ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÈÔ Â‡Ï·ÛÙ˜ Î·È Â˘¿ÏˆÙ˜ ÛÙȘ Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ÂȉڿÛÂȘ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·Ó·ÁÓˆÚ›-˙ÂÙ·È Ë ·ÌÊ›‰ÚÔÌË Û¯¤ÛË Ù˘ Â˘Û¯ËÌÔÛ‡Ó˘, Ù˘ ¢·ÚÌÔÛÙ›·˜ Î·È Ù˘ ¢ڢıÌ›·˜ Ì ÙËÓ Â˘ÏÔÁ›· Î·È ÙËÓ¢‹ıÂÈ·, « à‰ÂÏÊa ηd ÌÈÌ‹Ì·Ù· ÛÒÊÚÔÓfi˜ Ù ηd àÁ·ıÔÜ õıÔ˘˜ » ( OÌ. O‰., ̇ 43-45= ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Oχ-

ÌÔ˘ / ¶Ï¿Ù. ¶ÔÏ. °, 400 d 11 Î.Â. 400c 6 -d 3 435E - 436A / NfiÌ., 747D-E / °ÔÚÁ., 504B & AÚÈÛÙ.¶ÚÔ‚Ï. A 8, 859b 21-26 / ¶ÔÏ. H7, 1327b 23-26 / º˘Û. H3, 246b 5 / TÔ. Z 6, 146b 8 ). H ̆ Á›· ̂ ˜ Û˘ÌÌÂ-ÙÚ›· ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ÔÈÔÙ‹ÙˆÓ , ıÂÚÌÒÓ &„˘¯ÚÒÓ, ηıÒ˜ Î·È Ë ‡·ÚÍË ÛÙ·ıÂÚ‹˜ Ù¿Í˘ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÛÒÌ· Î·È ÙË „˘¯‹ ηٿ ÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ·ÓȯÓ‡ÔÓÙ·È -Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ- ̂ ˜ ·fi„ÂȘ, Î·È ÛÙÔ Ï·-ÙˆÓÈÎfi ¤ÚÁÔ. 3

OÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÙȘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ· ÙËÓ˘ÁÈÂÈÓ‹ , 4 ÙÔÓ Î·ı·ÚÌfi & ÙË ÌfiÏ˘ÓÛË, ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈ΋ ‹ ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋ ( OÌ. IÏ. H, 430 = ηı·ÚÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌËÙÔ˘ ˘Úfi˜ & I, 314 = ·Ôχ̷ÓÛË. BÏ. , ›Û˘, ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ºÈÏÔÎÙ‹ÙË, ̂ ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›· Ù˘ ·ÔÌfi-ÓˆÛ˘ ·ÛıÂÓÒÓ Ô˘ ¤·Û¯·Ó ·fi ÌÂÙ·‰ÔÙÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ / £Ô˘Î., II. 50 / ™ÔÊ. AÓÙ., 1015 = ¿Ù·ÊÔÈ ÓÂ-ÎÚÔ› / AÚ. ¶Ï., 656-7 = AÛÎÏËÈ›· . ™ÙËÓ AÙÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÛÙÔ ¿ÛÙ˘, ÛÙȘ A¯·ÚÓ¤˜, ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿,ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ KÂÚ·Ù¤·˜, ÛÙÔÓ øÚˆfi, ηıÒ˜ Î·È ÛÙ· ÁÂÈÙÔÓÈο M¤Á·Ú·, ÛÙËÓ EÏÂ˘Û›Ó· &ÙË ™·Ï·Ì›Ó· / Î.·. ).

™ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, Ë Ï¤ÍË Î·ı¿ÚÌ·Ù· ‰‹ÏˆÓ ٷ χ̷ٷ ( ¶·˘Û.,VIII.xli .1-3: «..Ùa ηı¿ÚÌ·Ù· ☠ÙÔÜÙÔÓâÌ‚¿ÏψÛÈ ÙeÓ ÔÙ·ÌfiÓØ èÓfiÌ·˙ÔÓ ‰b ôÚ· Ôî àÚ¯·ÖÔÈ ·éÙa χ̷ٷ..». Y‹Ú¯Â ÔÙ·Ìfi˜ ÛÙË ºÈÁ¿ÏÂÈ· Ù˘

A195

AÚ牛·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó §‡Ì·Í ), ÂÓÒ ÔÈ Ï¤ÍÂȘ Ê¿ÚÌ·ÎÔÓ / å fi˜ ‰‹ÏˆÓ· ÙÔ ‰ËÏËÙ‹ÚÈÔ ( ¶·˘Û.,

V. 5. 9 - 11 ). O ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›˜ ÂÚÈËÁËÙ‹˜, Û ÔÏÏ¿ ÛËÌ›· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ηı¿ÚÛÈ· ≈‰·Ù·( .¯. V. 5. 9 - 11 = ÙÔ ÓÂÚfi ÙÔ˘ ÕÓÈÁÚÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ÛÙËÓ HÏ›· ıÂÚ¿Â˘Â ÙË Ï‡ÎË ).

¶˘Ú‹Ó·˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙÔÓ Î·ı·ÚÌfi „˘¯‹˜ & ÛÒÌ·ÙÔ˜ ( êÁÓÈÛÌfi˜, îÏ·ÛÌfi˜ )‹Ù·Ó Ë ÂÔ›ıËÛË ˆ˜ ÌfiÓÔÓ ÔÈ Î·ı·ÚÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ·ÍÈÒÓÔÓÙ·Ó Ó· ÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÙÔ˘˜. 5

ø˜ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ̄ ÂÈÚÔÓÔÌ›· ÂÍ·ÁÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ „˘¯‹˜, ÂÍ¿ÁÓÈ˙·Ó Ù· ÛÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ fiÛÔÈ ÙÂÏÔ‡Û·Ó ı˘Û›·, ÚÔ-Û‡¯ÔÓÙ·Ó ‹ ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Û ӷfi ( OÌ. IÏ. A, 449 & O‰. ‚, 261 ‰, 759 Ì, 336 / E˘Ú. ÿˆÓ, 94 ), ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ-ÒÓÙ·˜ ÙÚ¯ԇÌÂÓÔ ‹ ı·Ï·ÛÛÈÓfi ÓÂÚfi , ‹, Â¿Ó ·˘Ùfi ‰ÂÓ ̆ ‹Ú¯Â, ·Ïfi ÓÂÚfi Ô˘ ›¯Â ·Ó·Ìȯı› Ì ·Ï¿ÙÈ Î·È›¯Â ıÂÚÌ·Óı› ( E˘Ú. HÏ., 799 & IÊ. T., 1161 / Virg. Aen. II, 717 & IV, 635 ). ™ÙȘ ÂÈÛfi‰Ô˘˜ ÙˆÓ Ó·ÒÓ˘‹Ú¯·Ó ÂÚÚÈÚ·ÓÙ‹ÚÈ· Î·È ÎÏ·‰È¿ ÂÏË¿˜, ‰¿ÊÓ˘, ̇ÚÙÔ˘, ¿Ú΢ıÔ˘ & ‰ÂÓ‰ÚÔÏ›‚·ÓÔ˘ ( ·fi Ù· Ê˘Ù¿

·˘Ù¿, Ë ÏÂÈÔ„ËÊ›· ·Ó‹Î ÛÙ· ÈÂÚ¿ ۇ̂ÔÏ· ÙÔ˘ AfiÏψӷ ). ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ Î·ı·ÚÎÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘, ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ Î·È Ë ÂÍ·ÁÓÈÛÙÈ΋ ›‰Ú·ÛË Ù˘ ʈÙÈ¿˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· , ÔÈ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Ó· η›Ó ı˘ÌÈ¿Ì·Ù·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‰ÂÓ‰ÚÔÏ›‚·ÓÔ, ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙˆÓ ıÂÒÓ ÙÔ˘˜, ȉ›ˆ˜ÙˆÓ ηı·ÚÛ›ˆÓ, ÙÚÔ·›ˆÓ Î·È Ï˘Û›ˆÓ ( οı ıÂfiÙËÙ· ›¯Â ÙËÓ ·ÚÌfi˙Ô˘Û· ÚÔÛÊÔÚ¿, fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›ٷÈ

Î·È ·fi ÙÔ˘˜ OÚÊÈÎÔ‡˜ ⁄ÌÓÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ „¤ÏÓÔÓÙ·Ó Û ηı·ÚÌÔ‡˜, Ì·ÓÙ›˜ ‹ ¿ÏϘ ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈΤ˜ÙÂÏÂÙ¤˜ ).

OÈ Á˘Ó·›Î˜ ÔÈ Â˘ÚÈÛÎfiÌÂÓ˜ Û ÂÚ›Ô‰Ô Ïԯ›·˜ ( OÌ. O‰. Î, 481 ), ÙÔ ÛÒÌ· ÙˆÓ ÓÂÎÚÒÓ, Ë ÔÈΛ· ÙÔ˘ÓÂÎÚÔ‡ & Ô ̄ ÒÚÔ˜ Ù˘ ÓÂÎÚÒÛÈÌ˘ ÙÂÏÂÙ‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÂÁÎÏË̷ٛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰È·Ú¿ÍÂÈ ¤ÛÙˆ Î·È ·ÎÔ‡-ÛÈÔ ÊfiÓÔ, ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó Î·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·Ó ̂ ˜ ÌÈ·ÚÔ›. E›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ‡‚ÚȘ, Ô Êfi-ÓÔ˜ ‹ Ë ·Ú·ÓÔÌ›· ¤ÊÂÚ·Ó, ηٿ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ, ÙË Ì‹ÓÈÓ ÙˆÓ ıÂÒÓ Î·È ÙË Û˘Ó·Ê‹‰È·Ù¿Ú·ÍË Ù˘ ÔÈÎÔÏÔÁÈ΋˜ ÈÛÔÚÚÔ›·˜, ηıÒ˜ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·Ó ıÂÔÌËӛ˜ ( Ë ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘Ϥ͢ Ì·˜ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙËÓ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ ) & ÏÔÈÌfi˜ ( OÌ. IÏ. A, 313 ). EȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ AÙÙÈ-΋˜, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙˆÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ Ô˘ ÙËÚÔ‡ÓÙ·Ó Ì ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Â˘Ï¿‚ÂÈ·, ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹Ë ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ EÈÌÂÓ›‰Ë ·fi ÙËÓ KÚ‹ÙË - ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 6 Ô˘ ·È. .X. - ÌÂÙ¿ ÙÔ K˘ÏÒÓÂÈÔÓ òAÁÔ˜ , Ì ÛÙfi¯Ô

ÙËÓ Î¿ı·ÚÛË ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ fiÏ˘ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ( HÚÔ‰., V. 71 / £Ô˘Î., I. 126 / ¶ÏÔ˘Ù. ™fiÏ., 12 ). E›Ï¤ÔÓ, ÚÈÓ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Î¿ıÂ Û˘Ó‰ڛ·Û˘ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ BÔ˘Ï‹˜, ı˘ÌÈ¿ÙÈ˙·Ó ÙÔ ̄ ÒÚÔ Î·È Ú¿ÓÙÈ˙·Ó Ù·¤‰Ú·Ó· Ì ηı¿ÚÛÈÔ ≈‰ˆÚ & ·›Ì· ı˘ÛÈ·Ṳ̂ÓÔ˘ ̄ Ô›ÚÔ˘.

¶·ÚfiÏ’ ·˘Ù¿, Ï›Á· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂȈıÔ‡Ó Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ̆ Á›· & ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓÛ˘ÓıËÎÒÓ ̆ ÁÈÂÈÓ‹˜, ‰ÈfiÙÈ ÙÔ ̇ ‹ÙËÌ· Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ‰ËÌfiÛÈ· & ȉȈÙÈ΋ ̆ ÁÈÂÈÓ‹ ·-ڷ̤ÓÂÈ ÛÎÔÙÂÈÓfi , ηıÒ˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÌÂÌÔӈ̤Ó˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì ۋÌÂÚ· fiÙÈ ÔÈ È·ÙÚÔ› ‹Ù·Ó ‰Ë-ÌfiÛÈÔÈ, ÌÈÛıÒÓÔÓÙ·Ó, ‰ËÏ·‰‹, ·fi ÙËÓ fiÏË - ÎÚ¿ÙÔ˜ ¤Ó·ÓÙÈ ̆ „ËÏÔ‡ ÌÈÛıÔ‡ ‹ ÌÈÛıÒÓÔÓÙ·Ó ·fi ȉÈÒÙ˜-

·ÛıÂÓ›˜. OÈ å·ÙÚÔ› ·Ú·Û··˙·Ó Ù· Ê¿Ú̷η Ù· ÔÔ›· ‰È¤ıÂÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÓÔÛÔ‡ÓÙ˜, ÔÈ ‰Â Ê·ÚÌ·ÎÔáÏ·È‹Ù·Ó ·ÏÔ› ˆÏËÙ¤˜ ‚ÔÙ¿ÓˆÓ Î.·. ·ÚfiÌÔÈˆÓ ıÂڷ¢ÙÈÎÒÓ ̆ ÏÈÎÒÓ & Ô˘ÛÈÒÓ. EӉȷʤÚÔÓ Â›Ó·È ÙÔ ÁÂ-ÁÔÓfi˜ ˆ˜ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·Ó Û˘¯Ó¿ ÎÚÔ‡ÛÌ·Ù· ›Ù ÔÓËÚÒÓ ‹ ·Ì·ıÒÓ È·ÙÚÒÓ,›Ù ·Á˘ÚÙÒÓ-Ì¿ÁˆÓ, ÙˆÓ ÁÔ‹ÙˆÓ õ Ê·ÚÌ·ÎáÓ ( OÌ. IÏ. B, 514 : \IËÙÚe˜ ÁaÚ àÓ‹Ú ÔÏÏáÓ àÓÙ¿ÍÈÔ˜ ôÏÏˆÓ /

A196

HÚÔ‰., III.131 / ¶Ï¿Ù. NfiÌ. ¢, 720 Î.·. ). 6

◆ TÔ ı¤Ì· Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÛÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ Aı‹Ó· ÔÚı¿ ¤¯ÂÈ ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔ-

ÓÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, ‰ÈfiÙÈ Â›Ó·È ‰ËψÙÈÎfi ÙˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Ì›·˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÛÙËÓAÙÙÈ΋, ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹, Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ‹Ù·Ó ·fiÚÚÔÈ· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ì·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ÙË Á¤ÓÓËÛË ÓfiÌÈÌˆÓ ·È‰ÈÒÓ. H ËÏÈΛ· Á¿ÌÔ˘ ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ‹Ù·Ó ηıÔÚÈṲ̂ÓË ÛÙÔ 18Ô¤ÙÔ˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ΋ K¤· ÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÙÔ 17Ô ¤ÙÔ˜ Î·È ÛÙË ™¿ÚÙË ÙÔ 18Ô Ì 20fi ¤ÙÔ˜ ,·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ( •ÂÓ. OÈÎ., VII. .5 / ¶Ï¿Ù. NfiÌ., 785B / AÚÈÛÙ. AıËÓ. ¶ÔÏ., LVI.7 & ¶ÔÏ. H16, 1335a 6-35 / IÛ.,VI.14 / ¶ÏÔ˘Ù. Hı., 249D / Î.·. ). AÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ηı˘ÛÙÂÚÔ‡Û·Ó ÙÔ Á¿ÌÔ ÚÔ˜ ·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ ÙÂÎÓÔ-Ô›ËÛ˘, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·ÓÔ¯‹ ‹ ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ÔÌÔÊ˘ÏÔÊÈÏ›·˜ & Ù˘ ·È‰ÂÚ·ÛÙ›·˜ ( •ÂÓ. AÔÌÓ.,II. 2.4 / AÚÈÛÙ. ¶ÔÏ. B10, 1272 a 23-26) .

™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ M¤ÛÔ M¤ÁÂıÔ˜ OÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ( Mean Household Size ‹ MHS ), Û‡Ìʈӷ Ì ۇÁ¯ÚÔÓÔ˘˜ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ fiˆ˜ Ô Humphreys ( 1983 ), oÈ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÛÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ AÙÙÈ΋ ‹Ù·Ó Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚ¤˜, 67%ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó 2 ¤ˆ˜ 4 ¿ÙÔÌ·-̤ÏË, 29% ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó 4 ¤ˆ˜ 6 ¿ÙÔÌ·-̤ÏË, ÂÓÒ ÌfiÏȘ ÙÔ 4% ÂÚÈÏ¿Ì‚·-Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi 6 ¿ÙÔÌ·-̤ÏË. 7 Y ‹Ú¯·Ó ·Ï¤˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ (Simple), Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙÔ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ, ÙÔ ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ Ì ·È‰›(·) ‹ ÙÔ/ÙË ̄ ‹ÚÔ/· Ì ·È‰›(·), ̆ ‹Ú¯·Ó ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ ÔÈÎÔ-Á¤ÓÂȘ (Extended ), Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙÔ ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ Ì ‹ ̄ ˆÚ›˜ ·È‰›(·) ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ¿Ï-ÏÔ˘˜ Û˘ÁÁÂÓ›˜ ( ÁfiÓÔ˘˜, ÂÍ·‰¤ÏÊÔ˘˜/ ˜ ) , ηıÒ˜ Î·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÔÏϷϤ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ (Multiple or

Joint), ÛÙȘ Ôԛ˜ Ï¿Ì‚·Ó ̄ ÒÚ· Ë Û˘ÁηÙÔ›ÎËÛË ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó ÌÂÛ˘ÁÁ¤ÓÂÈ· ‹ Û˘ÁηÙÔ›ÎËÛË. ™ÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÏËı˘ÛÌfi, ¤¯ÂÈ ̆ ÔÏÔÁÈÛı› fiÙÈ 40% ‹Ù·Ó ̄ ‹Ú˜ Î·È 10% ‰È·-˙¢Á̤Ó˜, ‰ËÏ·‰‹, ¤Ó· ÔÛÔÛÙfi 50% ÙˆÓ ·ÓÙÚÂÌ¤ÓˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ̇ Ô‡Û·Ó ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜. K·ı‹ÎÔÓ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ ‹Ù·Ó Ó· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ̇ Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ , ̆ ÂÚ‹ÏÈΘ ‹ ̄ ‹ÚÔ˘˜ ( §˘Û., XII.9-11 &

XXIV.6 / ¢ËÌ., LV.23 & LVII.31 / IÛ., II.10 & VII.30 / £ÂÔÊÚ. X·Ú., 6 ).8

T¤ÏÔ˜, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÁÓÔÂ›Ù·È ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi ÔÛÔÛÙfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ‹Ù·Ó Î·È ÛÙ· ‰‡Ô ʇϷ, ÂÎ ÁÂÓÂÙ‹˜ÛÙ›ÚÔ. ™Â ·˘Ùfi, ηٿ ηÈÚÔ‡˜, ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È Î·È ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ÛÙÂÈÚfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó Û ›ÎÙËÙÔ˘˜ÏfiÁÔ˘˜, fiˆ˜ ÔÈ ·Ûı¤ÓÂȘ & ÔÈ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌÔ›. 9

◆ O ‘ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜’, Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ÎÚ·ÙÈ΋ ‹ ȉȈÙÈ΋,ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘Ú-

Á›·˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ÙˆÓ ÁÂÓÓ‹ÛÂˆÓ & ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ÂȤ‰ˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·ÓȯÓ‡ÂÙ·È ÛÙ· ÊÈÏÔÛÔ-ÊÈο ΢ڛˆ˜ ΛÌÂÓ· ( ¶Ï¿ÙˆÓ, AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ) Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ-ÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡, ηıÒ˜ ÔÈ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÙÔ ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜ Â-ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘. O ¶Ï¿ÙˆÓ ÛÙÔ˘˜ Nfi-ÌÔ˘˜ ( NfiÌ. E, 740 D - 741 A ), ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ Î·È ÙÔÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi & ÙÔÓ «·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi»Î¿ı fiÏ˘ , οÙÈ Ô˘ ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ Ì˘·Ïfi ̷ΤÙ˜ & ÚÔÏ¿ÛÌ·Ù· ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÔÏÂÔ‰fïӫ ... ۯ‰eÓ ÔxÔÓ àÓ›ÚÔ· ϤÁˆÓ , j Ï¿ÙÙˆÓ Î·ı¿ÂÚ âÎ ÎËÚÔÜ ÙÈÓa fiÏÈÓ Î·d Ôϛٷ˜…».

A197

OÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ( Ê˘ÛÈο Ê·È-ÓfiÌÂÓ·, ·Ûı¤ÓÂȘ ) Ô˘ ÂȉÚÔ‡Ó ÛÙË ‰È·Î‡Ì·ÓÛË ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ÂȤ‰ˆÓ, Î·È Ù· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ·fiÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜, Û ·ÙÔÌÈÎfi ‹ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Â›Â‰Ô . K·ÈÚÈ-ο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· & ıÂÔÌËӛ˜, ÂȉË̛˜ ‹ fiÏÂÌÔÈ, ÚÔηÏÔ‡Ó ·ÈÊÓ›‰ÈÔ˘˜ ı·Ó¿ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ù· Ô-ÛÔÛÙ¿ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋ ËÏÈΛ· ( ¶Ï¿Ù. NfiÌ. E, 740 d - 741 a : « E¿Ó Ù\ ·sηd ÙÔ˘Ó·ÓÙ›ÔÓ â¤ÏıË ÔÙb ÎÜÌ· ηٷÎÏ˘ÛÌÔd ʤÚÔÓ ÓfiÛˆÓ j ÔÏ¤ÌˆÓ ÊıÔÚ¿, âÏ¿ÙÙÔ˘˜ ‰b ÔÏf ÙÔÜ ÙÂÙ·Á̤ÓÔ˘àÚÈıÌÔÜ ‰È\ çÚÊ·Ó›·˜ Á¤ÓˆÓÙ·È ..» ).

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ì ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·ı›ÛÙ·Ù·È ·ÓÙÈÏËÙ‹ Ë ÎÚ·ÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙ· Ô-ÛÔÛÙ¿ ÁÂÓÓ‹ÛˆÓ, ηıÒ˜ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û ‰È¿ÊÔÚ· ̤۷ ( ¶Ï¿Ù. NfiÌ. E, 740 d - 741 a: « M˯·-Ó·d ‰\ ÂåÛdÓ ÔÏÏ·d .. ÙÈÌ·Ö˜ Ù ηd àÙÈÌ›·È˜ ηd ÓÔ˘ıÂÙ‹ÛÂÛÈ...» ) ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ì›ˆÛË ‹ ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÁÂÓÓ‹ÛÂ-

ˆÓ ( « ηd ÁaÚ âÈÛ¯¤ÛÂȘ ÁÂÓ¤Ûˆ˜ Ôx˜ iÓ ÂûÚÔ˘˜ Fq Á¤ÓÂÛȘ ηd ÙÔ˘Ó·ÓÙ›ÔÓ âÈ̤ÏÂÈ·È Î·d ÛÔ˘‰·d Ï‹ıÔ˘˜ ÁÂÓÓË-Ì¿ÙˆÓ ÂåÛdÓ »). M¿ÏÈÛÙ·, Ê·›ÓÂÙ·È ·fi Ù· ϯı¤ÓÙ· ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· ( « Ùe ·Ï·ÈeÓ ñ¿Ú¯ÂÈ Ì˯¿ÓËÌ·... âÎÔ-Ìc àÔÈÎÈáÓ ...» ) fiÙÈ ̆ ‹ÚÍ ·Ï·ÈfiıÂÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ó· ‘·Ó·ÎÔ˘Ê›˙Ô˘Ó ’ ÙȘ fiÏÂȘ

ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÏÂfiÓ·ÛÌ·, Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô ÙÔ˘ ·ÔÈÎÈÛÌÔ‡, οÙÈ Ô˘ Ì·˜ ̆ ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ ÙȘ ÂÚÈ-‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ ( ‘ ̇ ˆÙÈÎfi˜ ̄ ÒÚÔ˜ ’ ) & ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ·ÔÈÎÈÛÌÔ‡. O ›‰ÈÔ˜,fï˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ‰È·ÊˆÓ› Ì ÙËÓ Ù·ÎÙÈ΋ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘ Ó· ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰È-η›ˆÌ· ÙÔ˘ AıËÓ·›Ô˘ ¶ÔÏ›ÙË Û ÌÂÙÔ›ÎÔ˘˜, ÒÛÙ ӷ ·˘ÍËı› Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ·fi ÎÚ›ÛÈ̘ ÂÚÈfi-‰Ô˘˜ ÔÏÈÁ·ÓıÚˆ›·˜ ( « ÎfiÓÙ·˜ ÌbÓ Ôé ‰ÂÖ Ôϛٷ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÈÓ ÓfiıFË ·È‰Â›÷· Â·È‰Â˘Ì¤ÓÔ˘˜...» ).

AηÓı҉˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ, ›Û˘, Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ¢ı‡Ó˘ Û ÂÚ›ÙˆÛË ·ÓÂÈ-ı‡ÌËÙ˘ ÂÁ΢ÌÔÛ‡Ó˘ ( ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈ΋ ‹ ¢ÁÔÓÈ΋ ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›· ), ÛÙËÓ AÙÙÈ΋ Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘. 10

H I·ÙÚÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È Ô AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ·Ú·‰›‰Ô˘Ó Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·ÓÙÈÛ˘ÏÏËÙÈÎÒÓ -Ì˯·ÓÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ& ̄ ËÌÈÎÒÓ Ô˘ÛÈÒÓ -, ÂÊ’ fiÛÔÓ Ë Ì¤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔʇϷÍË , ÔÈ Î›Ó‰˘ÓÔÈ Î·È Ë ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ¢ı‡ÓË Ì›·˜·ÓÂÈı‡ÌËÙ˘ ÂÁ΢ÌÔÛ‡Ó˘ ·Ó‹Î ÛÙË Á˘Ó·›Î·, οÙÈ Ô˘ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÛÙÔÌÂÈÔÓÂÎÙÈÎfi Ù˘ ÚfiÏÔ ÛÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο ‰ÚÒÌÂÓ· ηٿ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ̄ ÚfiÓÔ˘˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ‡ÛÙÔ¯Ë Î·È ̄ Ú‹ÛÈ-ÌË Â›Ó·È Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ˆ˜ ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ·È‰ÔÎÙÔӛ˜ ‹Ù·Ó Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ÛÙË ÏÔÁÔÙ¯ӛ· ÙˆÓKÏ·ÛÛÈÎÒÓ XÚfiÓˆÓ, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ EÏÏËÓÈÛÙÈ΋ & PˆÌ·˝Î‹ ¶ÂÚ›Ô‰Ô. M ‚¿ÛË ÙȘ ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜,ÔÈ ÔχÙÂÎÓÔÈ Ì ÓfiÌÈÌ· Ù¤ÎÓ·, ¤¯·ÈÚ·Ó È‰È·›ÙÂÚ˘ ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· AÙÙÈ΋ ( £Ô˘Î., II.44.3 /AÚÈÛÙ. ¶ÔÏ. H16, 1335 b 19-26 & PËÙ. A5, 1360b 20 1361a 4-5 / £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚ› Ê˘Ù. ÈÛÙ., IX.xviii.x-xi ). 11

◆ ™ÙÔ˘˜ ·ÈÊÓ›‰ÈÔ˘˜ ı·Ó¿ÙÔ˘˜ Û˘ÁηٷϤÁÔÓÙ·È Ë ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›· & Ë ¤ÎıÂÛË ‚ÚÂÊÒÓ, ÔÈ ÂÎÙÚÒÛÂȘ,Ë

ÁÂÚÔÓÙÔÎÙÔÓ›· Î·È ÔÈ ·˘ÙÔÎÙÔӛ˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È, fï˜, ÁÓˆÛÙfi Û‹ÌÂÚ·, Û ÔÈ¿ ÔÛÔÛÙ¿ ÂȉÚÔ‡Û·Ó Ù·ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· ÎÔÈÓˆÓÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ÂȤ‰ˆÓ.

H ·fiÚÚÈ„Ë ‚ÚÂÊÒÓ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ̄ ÚËÛÙÈ΋˜ ¢ÁÔÓ›·˜ ‹ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ Â˘ÚˆÛÙ›·˜ ÛÙËÓ ÂοÛÙÔÙ fiÏË,·ÔÙÂÏÔ‡Û ·Ô‰ÂÎÙfi ıÂÛÌfi ·fi ÙÔÓ ¶Ï¿ÙˆÓ·, ÙÔÓ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÙÔ˘˜ ™Ùˆ˚ÎÔ‡˜, ÙÔÓ E›ÎÔ˘ÚÔ Î.¿.·Ú¯·›Ô˘˜ ‰È·ÓÔËÙ¤˜ ( AÚ. £ÂÛÌ., 502 Î.Â. & B¿ÙÚ., 1190 / ¶Ï¿Ù. NfiÌ., 740D & 773D ¶ÔÏ., 372B & 460C -

A198

461C £Â·ÈÙ., 151C & 160E - 161A / AÚÈÛÙ. ¶ÔÏ. H16, 1335b 19-26: « öÛÙˆ ÓfiÌÔ˜ Ìˉ¤Ó ÂËڈ̤ÓÔÓ ÙÚ¤-ÊÂÈÓ » & ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ., 767b = Ù¤Ú·˜, ·Ú¤Î‚·ÛË Ù˘ ʇÛ˘ / EÈÎÙ. ¢È·ÙÚ., 1.23 ÁÈ· ÙÔÓ E›ÎÔ˘ÚÔ /

™Ô˘˝‰·, s.v. âÁ¯˘Ù›ÛÙÚÈ·È ) .12

H ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈ΋ Ì˘ıÔÏÔÁ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÔÓfiÌ·Ù· ÔÏÏÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÌÂÁ¿ÏˆÛ·Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fiÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜,13 ÂÊ' fiÛÔÓ ·˘ÙÔ› Ù· ›¯·Ó ·Ê‹ÛÂÈ ¤ÎıÂÙ· , ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô Z‡˜, Ô ¶ÂÚÛ‡˜, ÔOå‰›Ô˘˜, Ô\I¿ÛˆÓ, Ô ¶¿ÚȘ, Ô M›ÏËÙÔ˜, Ô T‹ÏÂÊÔ˜, ÔÈ ‰›‰˘ÌÔÈ ¶ÂÏ›·˜ &NËϤ·˜, AúÔÏÔ˜ &BÔȈÙfi˜, ZÉıÔ˜&\AÌÊ›ˆÓ, Ô ≠HÊ·ÈÛÙÔ˜, Ô ¶ÄÓ, Ô ¶Ú›·ÌÔ˜, Ë \AÙ·Ï¿ÓÙË, Ù· ·ÚÛÂÓÈο ÓÂÔÁ¤ÓÓËÙ· Ô˘ ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·Ó

·fi ÙȘ Ì˘ıÈΤ˜ \AÌ·˙fiÓ˜, ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ‰ÂÓ Û‹Ì·ÈÓÂ Î·È ¿ÓÙÔÙÂ Î·È ÙË ı·Ó¿ÙˆÛË ÙÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜, ·Ó ηÈ

‰ÂÓ ̆ ‹Ú¯Â οÔÈ· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٷ‰›ÎË fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ¿ÌÂÛË ‹ ¤ÌÌÂÛË ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›· .14 ¶¿ÓÙˆ˜, ηÈÛÙȘ ‰‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ, Ù· ‚Ú¤ÊË ‹Ù·Ó ·ÓÂÈı‡ÌËÙ·, ÌÂÈÔÓÂÎÙÈο ‹ ‰˘ÛÔ›ˆÓ·. H ÂÚÌËÓ›· ÔÚÈṲ̂ӈÓÛ‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ‰›‰ÂÈ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ı¤Ì· , ηıÒ˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ ÏÂÙÔ̤-ÚÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Ì‡ıˆÓ ·ÔÎÚ˘ÙÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È ̂ ˜ Ù¯ÓËÙ¤˜ ‰È·ÎÔ¤˜ Ù˘ ·ËÛ˘, ηÈÛ·ÚÈ-΋ ÙÔÌ‹ ‹ ÂÈÏÔÁ‹ -ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ ÚÔÒÚÔ˘ ‚Ú¤ÊÔ˘˜ Û ηٿÏÏËÏÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ - ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔ-ÓˆÓ ıÂÚÌÔÎÔÈÙ›‰ˆÓ ( .¯. ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘ ¢ÈÔÓ‡ÛÔ˘, ÙÔ˘ AÛÎÏËÈÔ‡ & ÙÔ˘ E˘Ú˘Ûı¤· ) .. 15

T· ¤ıÈÌ· Î·È Ë ÓÔÌÔıÂÛ›· ÛÙËÓ AÚ¯·›· EÏÏ¿‰· ¢ÓÔÔ‡Û·Ó ÙȘ ÂÎÙÚÒÛÂȘ, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi Ù· ΛÓË-ÙÚ·. 16 ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ‡·ÚÍË ‹ ÌË Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓË È‰ÈfiÙËÙ·˜ ÛÙ· ¤Ì‚Ú˘·, « Âå Ùe öÙÈ âÁ΢ԇÌÂÓÔ˘ ôÓıÚˆfi˜âÛÙÈ .. âÌ„‡¯ˆÛȘ ÙÔÜ âÌ‚Ú‡Ô˘ », Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ̆ ‹Ú¯·Ó ‰‡Ô Ù¿ÛÂȘ, ·Ê’ ÂÓfi˜ Ë ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ÙÔ ¤Ì‚Ú˘Ô

Â›Ó·È ̇ ˇáÔÓ Î·È ÚÔÛٷهÂÙ·È ÓÔÌÈο ( °·ÏËÓfi˜, Eå ̇ ˇáÔÓ Ùe ηÙa Á·ÛÙÚfi˜ K19, 179-180 Î.·. / ÛÙË ÓÔÌÔıÂ-

Û›· ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ & ÙÔ˘ ™fiψӷ ··ÁÔÚ¢fiÙ·Ó Ë ¿Ì‚ψÛË ), ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ Ë ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ÙÔ ¤Ì‚Ú˘ÔıˆÚÂ›Ù·È ̇ ˇáÔÓ ·ÊÔ‡ ÁÂÓÓËı› ( AÚÈÛÙ. MÈÎÚ. º˘Û., 456b & 479a = ˆ˜ Á¤ÓÓËÛË ıˆÚÂ›Ù·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘

·ËÛ˘ Î·È fi¯È Ë Û‡ÏÏË„Ë / Î.·. ). ™˘ÓÈÛٿٷÈ, ÏÔÈfiÓ, Ë ¤ÎÙÚˆÛË Û ¤Ì‚Ú˘· ÚÈÓ « ·úÛıËÛÈÓ âÁÁÂÓ¤Ûı·Èηd ̇ ˇˆ‹Ó » ( AÚÈÛÙ. ¶ÔÏ. H16, 1335b 27 ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ., 583b 2-25 & ¶ÂÚ› ·Ó·Ó., 479a 29).

EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, ‰ÂÓ Î·ı›ÛÙ·Ù·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë ÂÍ·ÁˆÁ‹ ·ÛÊ·ÏÒÓ ‹ ηıÔÏÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ Û¯ÂÙÈο ÌÂ:·) Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ¤ÎıÂÙˆÓ ·ÚÚ¤ÓˆÓ-ıËϤˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ, ‚) Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ̆ ÁÈÒÓ-ÌÂÈÔÓÂÎÙÈÎÒÓ ¤ÎıÂÙˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ,Á) Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ı·Ó¿ÙÔ˘ ‹ ÂÈ‚›ˆÛ˘, ηÙfiÈÓ Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘, ‰) ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ ( ·Ù¤Ú·˜, Ì·›·,ÔÏÈÙ›·, ÌËÙ¤Ú·, ·ÌÊfiÙÂÚÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜, ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ), Â) ÙÔ ̄ ÚÔÓÈÎfi fiÚÈÔ Î·Ù¿ ÙÔ ÔÔ›Ô «ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó» ˤÎıÂÛË ÙÔ˘ ÓÂÔÁÓÔ‡ ( .¯. ÛÙËÓ ·Ú¯·›· AÙÙÈ΋ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ¤ÏËÁ ÛÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙˆÓ AÌÊȉÚÔÌ›ˆÓ, fiÙ·Ó ÙÔ‚Ú¤ÊÔ˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈ˙fiÙ·Ó Â›ÛËÌ· ̂ ˜ ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ), 17 ÛÙ) ÙȘ ¢Ú›˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ·Ù· ·Ó¿ËÚ· ‹ ‰‡ÛÌÔÚÊ· ·È‰È¿, ÙÔ˘˜ ·Ó‹ÌÔÚÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜, Î·È ÁÂÓÈο ÁÈ· Ù· ¿ÙÔÌ· Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ,˙) Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ·ÓÂÈı˘Ì‹ÙˆÓ Ù¤ÎÓˆÓ Û ÌË ÚÔÓÔÌȷΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ( .¯. ‰Ô‡ÏÔÈ, ÂÚ›ÔÈÎÔÈ ) Î·È Ë) Ù· ¤ıÈÌ·‹ ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· Ô˘ ›Û¯˘Â ÛÙȘ ·ÔÈ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÂοÛÙÔÙ ÌËÙÚfiÔÏË.

T¤ÏÔ˜, ÙÔ ¤ıÈÌÔ Ù˘ ÁÂÚÔÓÙÔÎÙÔÓ›·˜, 18 ÙÔ ÔÔ›Ô ̆ ¿ÁÂÙ·È ÛÙË Ï˘ÙÚˆÙÈ΋ ı·Ó¿ÙˆÛË [ AÚ. ¶ÏÔ‡Ù.,270 / IÛÔÎÚ., XIX.13 / AÚÈÛÙ. MÈÎÚ. º˘Û., 479 a & AıËÓ. ¶ÔÏ., XXXV.2 / £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚ› Ê˘Ù. ÈÛÙ., IX.xvi.ix /

™ÙÚ., X.6 (cap. 486) : « ÙÔf˜ ñbÚ ëÍ‹ÎÔÓÙ· öÙË ÁÂÁÔÓfiÙ·È ÎˆÓÂÈ¿˙ÂÛı·È » / Val. Max., II.6.8 / ¢ÈÔÛÎ. MM, IV.78 /

A199

AÈÏ. ¶ÔÈÎ. IÛÙ., B. 34 & 35 / ¢ÈÔÁ. §·¤ÚÙ. B›ÔÈ, IV.3 II.120 & VI.5 ], ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙfi ·fi ¿ÏϘ fiÏÂȘ ÂÎÙfi˜ÙˆÓ AıËÓÒÓ. TÔ ¤ıÈÌÔ ·˘Ùfi, Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÎÔ‡ KfiÛÌÔ˘ ( .¯. AÙÙÈ΋ ), Û¯ÂÙÈ˙fiÙ·Ó ÌÂÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ·˜ Î·È Ù˘ ¢ÎÔÛÌ›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÂÈı˘Ì›· ÂÓfi˜·ÍÈÔÚÂÔ‡˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÛÂ Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ÓË ÛÙÈÁÌ‹. 19 TÔ Á‹Ú·˜, ȉ›ˆ˜ fiÙ·Ó Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó Ì ÔÚÁ·ÓÈΤ˜ & ‰È·-

ÓÔËÙÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ ( .¯. ÁÂÚÔÓÙÈ΋ ¿ÓÔÈ· ) ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ̂ ˜ ÚÂÛ‚˘ÙÈÎeÓ Î·ÎfiÓ, ÂÊ' fiÛÔÓ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ‰ÂÓ

ÌÔÚÔ‡ÛÂ, È·, Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ̂ ˜ ÛˆÛÙfi˜ ÔÏ›Ù˘, Ô‡Ù ӷ Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯ÂÈ ÛÙ· ‰ÈηÛÙ‹ÚÈ· ‹ Û ¿ÏϘÔÏÈÙÈÎÔ-ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. H Û¯ÂÙÈ΋ Ú‡ıÌÈÛË Ù˘ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ÙÔ˘ ™fiψӷ, Ë ÔÔ›· ÚÔ¤‚ÏÂ- ÙÔÓ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ·fi Ù· ‰ÈηÛÙ‹ÚÈ· Û ÂÚ›ÙˆÛË ÂΉ‹ÏˆÛ˘ Û˘ÌÙˆÌ¿ÙˆÓ ÁÂÚÔÓÙÈ΋˜¿ÓÔÈ·˜ ‹ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚˆÓ ·ı‹ÛÂˆÓ & ηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Û˘Óԉ¢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Á‹Ú·ÙÔ˜, ηٷÚÁ‹ıËΠÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘5 Ô˘ ·È. .X. O ÛÙ·ÁÂÈÚ›Ù˘ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Ô˘ Ì·˜ ‰È·ÛÒ˙ÂÈ ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›·, ÙÔ ıˆÚ› ΛÓËÛË ÌÂÙÚÈÔ¿ıÂÈ-·˜ ( AÚÈÛÙ. AıËÓ. ¶ÔÏ., XXXV. 2 : « [ sc. Ôî ÙÚÈ¿ÎÔÓÙ· ] .. Ùa˜ ‰b ÚÔÛÔ‡Û·˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ .. âaÓ Ìc Ì·ÓÈáÓ jÁËÚáÓ j Á˘Ó·ÈÎd ÈıfiÌÂÓÔ˜, àÊÂÖÏÔÓ » ).

Yfi ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, fï˜, ÂÌÔ‰È˙fiÙ·Ó Ë ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ù˘ ÎÔÈÓfi-ÙËÙ·˜ Î·È ÌÂȈÓfiÙ·Ó ÙÔ Î·Ù¿ ÎÂÊ·Ï‹Ó Î¤Ú‰Ô˜ ( ÙÔÜ ‰È·ÚÎÂÖÓ ÙÔÖ˜ ôÏÏÔȘ ÙcÓ ÙÚÔÊ‹Ó ), ÂÍ ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ‡·Ú͢

ÔÏÏÒÓ ̆ ÂÚ‹ÏÈÎˆÓ Û ·˘Ù‹Ó. ™Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·˘Ù¿ Ï·›ÛÈ·, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ Î·È ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ, ηٿ ÙËÓAÚ¯·ÈfiÙËÙ·, K›ˆÓ ÓfiÌÈÌÔÓ ( M¤Ó·Ó‰ÚÔ˜, Fr. 34, Kock ), Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÔÈ ̆ ÂÚ‹ÏÈΘ

¿Óˆ ÙˆÓ 60 ÂÙÒÓ, ·˘ÙÔÎÙÔÓÔ‡Û·Ó ›ÓÔÓÙ·˜ ÎÒÓÂÈÔ, ÁÈ· Ó· ·Ó·ÎÔ˘Ê›ÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ÙËÓ fiÏË ÙÔ˘˜. ¶¿ÓÙˆ˜,Ô ·Ïfi˜ ÎfiÛÌÔ˜ Î·È ÙfiÙÂ, fiˆ˜ οı ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰È·¯ÚÔÓÈο, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ Ê‡ÏÔ, ÙËÓ ËÏÈΛ·, ÙËÓÂıÓÈÎfiÙËÙ· ‹ ¿ÏÏ· ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ·Á·Ô‡Û ÙË ̇ ˆ‹ Ì·˙› Ì ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ & ÙȘ ·ÓÙÈÍÔfiÙËÙ˜ Ô˘¤ÊÂÚÓ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ̄ ÚfiÓÔ˘..

A‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘Êı¿ÓÔ˘Ó ¤ˆ˜ ÂÌ¿˜ Û‹ÌÂÚ·. OÈ Ì‡ıÔÈ, Ù· Ù·ÊÈο ¤ıÈÌ· Î·È ÔÈ ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó Ì›· ·Ú¯·›·ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ì ‰È¿ÛÙ·ÛË ·fi„ÂˆÓ & Ú·ÎÙÈÎÒÓ. K¿ı ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ( .¯. ·ÓÙ›ıÂÛË AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË -™Ùˆ˚ÎÒÓ ), οı fiÏË, οı ̄ ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜, οı ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ù¿ÍË, ›¯·Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ÚԉȷÁڷʤ˜ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙˆÓ ÂÎÙÚÒÛÂˆÓ & ÙˆÓ ̆ fiÏÔÈˆÓ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ·‰˘Ó·Ì›· ÂÍ·ÁˆÁ‹˜ ÂÚÈÏËÙÈÎÒÓ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· fiÏË ÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·. EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, Ô‚·ıÌfi˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ·Ó·Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ‰ÂÓ ·‡ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ› Úfi-ÎÏËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜. TÔ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì Ҙ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ‚›ˆÓ·ÓÎ·È ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·Ó, fiÙ ·ÛıÂÓÔ‡Û·Ó Î·È ÁÈ· ÔÈÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Î·È Û ÔÈfi‚·ıÌfi ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔÓ Î·ıÔÚ›ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ÙÔÓ ·ÔÙÚ¤„Ô˘Ó, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÔʤÏÔ˘˜, ‰ÈηÈÒ-ÓÂÈ ÙÔÓ ·ÓıÚˆÔÎÂÓÙÚÈÎfi ̄ ·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ Î·È ̇ ˆÓÙ·Ó‡ÂÈ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ·ÚÂÏıfiÓ Û fiϘÙÔ˘ ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ.

A200

B’ H APXAIA ATTIKH ø™ BIO§O°IKH KOINOTHTA

H ÌÂϤÙË ÌÈ·˜ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÔÌ¿‰·˜, Ë ÔÔ›· ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÔÈÎÔÛ‡ÛÙËÌ·, ̆ fi ÙÔÚ›ÛÌ· Ù˘ BÈÔÏÔÁ›·˜ Î·È ¶·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁ›·˜, Ô‰‹ÁËÛ ÙÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ Û ̛· ÙÂÏ›ˆ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ηȿÎÚˆ˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘‘ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ’. ™Â È·ÙÚÈÎfi Û˘ÌfiÛÈÔ Ô˘ ¤Ï·‚ ̄ ÒÚ· ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ ÙÔ 1966 ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠ‰ËÌfi-ÛÈ· Î·È Â›ÛËÌ·, ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿, Ô fiÚÔ˜ ‘ ·ıÔÎÔÈÓfiÙ˘’ ( pathocoenosis ),Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Ì›· ·fi ÙȘÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›Â˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ‚ÈÔÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜.

ø˜ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ· ÔÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ·ıÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È ·ÚÔ‡Û˜ Û¤ӷ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÏËı˘ÛÌfi Û ̛· ‰Â‰Ô̤ÓË ̄ ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ( ÂÚ›Ô‰Ô ). ™˘Ó·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· Û‡ÛÙË-Ì· ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ‰ÔÌÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ӷ ÔÚÈÛıÔ‡Ó ÔÈÓÔÛÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ, ÙfiÛÔ ÔÛÔÙÈο, fiÛÔ Î·È ÔÈÔÙÈο. MÂÏÂÙÒÓÙ·È, ›Û˘, Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È Ë Î·ı'fiÏÔÓ Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ ÛÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ ÏËı˘ÛÌÈ·Îfi Û‡ÓÔÏÔ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ÔÈΛÏÔ˘˜ ÂÓ‰ÔÁÂ-Ó›˜ & ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜. T¤ÏÔ˜, Ë ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ· Ù›ÓÂÈ ÚÔ˜ Ì›· ηٿÛÙ·ÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜ Ô˘‰‡Ó·Ù·È Ó· ÂÎÊÚ·Ûı› Ì ۯÂÙÈο ·ÏÔ‡˜ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜. A˘Ù‹ Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Î·ı›ÛÙ·Ù·È È‰È·›ÙÂÚ··ÓÙÈÏËÙ‹ Û ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜.

™Â ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ï·›ÛÈ· ÎÈÓÂ›Ù·È Î·È Ë ÂÚÌËÓ›· Ù˘ Û¯ÂÙÈο ÚfiÛÊ·Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ - ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·˜ Ù˘‘ EÈÎÔÓԉȿÁÓˆÛ˘ ’ ( Icono-diagnosis ), fiÚÔ˘ Ô˘ ÂÈÛ‹¯ıË ÙÔ 1983 ·fi ÙË „˘¯›·ÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ÙÔ˘ Harvard, Anneliese Pontius. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÛÎÂÙÈÎfi ·˘Ùfi, ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÌÔ-ÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Î·È ̂ ˜ È·ÙÚÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ & Û˘ÌÙˆÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÏËı˘-ÛÌÔ‡˜. EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, Û‹ÌÂÚ·, ‰ÂÓ Â›Ì·ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· Ù· ·ÎÚÈ‚‹ ·›ÙÈ· ÙˆÓÛ˘Ìو̿وÓ, ηıÒ˜ ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó, Û˘¯Ó¿, ÔÏÏ¿ ÎÔÈÓ¿ Û˘ÌÙÒÌ·Ù· Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ‰‡Ô ·Ûı¤ÓÂȘ,fiˆ˜ ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ‰‡ÛÎÔϘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ( .¯. ı˘ÚÔÂȉÈÛÌfi˜, ·ÚÔ͢ÛÌÔ› ÂÈÏË„›·˜, ÎÚ›ÛÂȘ ¿ÛıÌ·-ÙÔ˜, ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Î‹ÏË ), ÔÈ Ôԛ˜ ٷϷȈÚÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Û ̄ ÚfiÓÈ· ‚¿ÛË ̄ ˆÚ›˜ Ó·¤¯Ô˘Ó ηٷÁÚ·Ê› ÂÈηÛÙÈο. 20

™˘ÓÂÒ˜, Ù· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ ( HÚfi‰ÔÙÔ˜, IÔÎÚ¿Ù˘, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, •ÂÓÔÊÒÓÙ·˜,¶Ï¿ÙˆÓ, AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, £ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜, IÛÔÎÚ¿Ù˘, ¶·˘Û·Ó›·˜, ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ¢ÈÔÁ¤Ó˘, ¢Èfi‰ˆÚÔ˜,Columella, Lucretius, Plinius, Varro ) ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ¿ÓÙÔÙ ÔχÙÈ̘ ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ÎÚ‡‚Ô˘Ó, fï˜,ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜, ‰ÈfiÙÈ ·Ê’ ÂÓfi˜ Ë È·ÙÚÈ΋ ÔÚÔÏÔÁ›· Ô˘ ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Û ·˘Ù¿ ··ÈÙ› Ù·‡ÙÈÛË Ì ÙËÓ ·ÓÙ›-ÛÙÔÈ¯Ë Û‡Á¯ÚÔÓË, ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ ÙÔ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÛÙÈ¿ÛÙËΠ- Û¯ÂÙÈο ÚfiÛÊ·Ù· - ÛÙË ‰ÈÂÈ-ÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·Ù·ÏÔ›ˆÓ. H ·Ó·Û‡ÓıÂÛË Ù˘ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜ÙˆÓ KÏ·ÛÛÈÎÒÓ XÚfiÓˆÓ Û·ÊÒ˜ ʈٛ˙ÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ Î·È ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÁÂÁÔÓfiÙ· & ηٷÛÙ¿-ÛÂȘ ̆ fi ÙÔ Ú›ÛÌ· Ù˘ ÂÈ‚›ˆÛ˘, ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ Î·È Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ̇ ˆ‹˜ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ.

A201

-A- OI ¦A£OKOINOTHTEªTHª APXAIAª E¤¤A¢Aª

¢‡Ô ·Ûı¤ÓÂȘ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È Û ̛· ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Û ηٿÛÙ·ÛË Û˘Ì‚›ˆÛ˘(symbiosis), Û ηٿÛÙ·ÛË ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ (antagonism) ‹ ·Ï¿ Ó· ÌËÓ ·ÏÏËÏÔÂËÚ¿˙ÔÓÙ·È (indifference)ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ™ÙȘ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ EÏÏ¿‰·˜, Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓÌÔÚ› Ó· ÂÛÙÈ·ÛÙ› ÛÙ· ÂÍ‹˜ ‰Â‰Ô̤ӷ.

OÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Û˘Ì‚›ˆÛ˘ Â›Ó·È ÔÏϤ˜ Î·È ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Û ·ÚfiÌÔȘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜Ô˘ ¢ÓÔÔ‡Ó ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ, Û ·ÈÙÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ‰ÂÛÌÔ‡˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û οı ·ÓıÚÒ-ÈÓÔ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ( .¯. ÚÂ˘Ì·ÙÈÎfi˜ ˘ÚÂÙfi˜ ~ ÂÓ‰Ôηډ›ÙȘ ), Û ÁÂÓÂÙÈ΋ Û˘Ó¤ÚÁÂÈ·, ηıÒ˜ Î·È ÛÙË Û‡Ó-ıÂÛË ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ Ô˘ ̆ Ê›ÛÙ·ÓÙ·È ÛÂ Â›Â‰Ô ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ·ÙfiÌÔ˘ ( .¯. Û˘Ó‡·ÚÍËη΋˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Ì ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÛÔ‚·Ú¤˜ ÌÔÏ˘ÛÌ·ÙÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ, fiˆ˜ Ë ·‚Èٷ̛ӈÛË Ì ÙËÓ ·Ó·ÈÌ›· &ÙÔÓ Ù‡ÊÔ ).

X·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÚ›ÙˆÛ˘ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÁÂÓÂÙÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ·Ùfi-ÌÔ˘ Î·È ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‚›Ô˘, ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ̄ ÒÚÔ ·Ô ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÚÈṲ̂ӷ ÁÂ-ÓÂÙÈο ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiˆ˜ Ë ·ÈÌÔÛÊ·ÈÚ›ÓË S, Ë ÔÔ›· Û ÔÌÔ˙˘ÁˆÙÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË ÚÔηÏ› ÙË ‰Ú·-ÓÔ΢ÙÙ·ÚÈ΋ ·Ó·ÈÌ›·, ÙÔ ÁÔÓ›‰ÈÔ Ù˘ ‚ -ı·Ï·ÛÛ·ÈÌ›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ÁÔÓfiÙ˘ÔÈ ( genotypes )ÚÔηÏÔ‡Ó ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÓfi˜ ÂÓ˙‡ÌÔ˘, Ù˘ G6PD, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜, ¤ÙÛÈ, ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙȘ ‚·ÚȤ˜ ÚÔÛ‚ÔϤ˜ Ù˘ÂÏÔÓÔÛ›·˜, ηıÒ˜ ‘ ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒÓÔ˘Ó ’ Ù· ÂÚ˘ıÚÔ·ÙÙ·Ú· ÛÙ· ÔÔ›· ÂÎÎÔÏ¿ÙÂÙ·È Ô ·ıÔÁfiÓÔ˜ ÔÚÁ·ÓÈ-ÛÌfi˜ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ·˘Ù‹˜, Ì›·˜ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ·Ï·ÈfiıÂÓ ‰È·‰Â‰Ô̤Ó˘ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ̄ ÒÚÔ Î·È ÛÙȘ ÂÚÈÔ-¯¤˜ Ô˘ ·ÔÈΛÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ EÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ XÚfiÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜. H ÁÂÓÂÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂͤÏÈÍË ·ÔÙÂ-Ï› ¤Ó· ·fi Ù· ϤÔÓ ·ÈÓÈÁÌ·ÙÈο & ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰›· ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÁÂÓÂÙÈÛÙÒÓ, fiÛÔ Î·È ÙˆÓ·Ï·ÈÔ·ıÔÏfiÁˆÓ.. 21

¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ë ÂÏÔÓÔÛ›· ‘ ÚÔÙÈÌ¿ ’ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ Â›Ó·È ÔÌfi˙˘ÁÔÈ AA, ÂÓÒ Ë‰Ú·ÓÔ΢ÙÙ·ÚÈ΋ ·Ó·ÈÌ›· ÂΉËÏÒÓÂÙ·È Û fiÛÔ˘˜ Â›Ó·È ÔÌfi˙˘ÁÔÈ SS ( ÁÔÓfiÙ˘Ô˜ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ), Û˘ÓÂ-Ò˜, fiÛÔÈ Â›Ó·È ÂÙÂÚfi˙˘ÁÔÈ AS , ̆ ÂÚÈÛ¯‡Ô˘Ó Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÛıÂÓÂÈÒÓ. AÓ¿ÏÔÁ·, ·ÏÏ¿ ÂÏ·ÊÚ‡ÙÂÚ· ÚÔ-ÛÙ·ÙÂ˘Ì¤ÓÔÈ, Â›Ó·È ÔÈ ÊÔÚ›˜ ÂÙÂÚfi˙˘Á˘ ‚- ÌÂÛÔÁÂȷ΋˜ ·Ó·ÈÌ›·˜. M ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi, ‰ÂÓ ÂÍ·Ï›ÊÂÙ·ÈÙÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÎfi S ·fi ÙÔ ÁÔÓȉȷÎfi ÏËı˘ÛÌfi ( .¯. ÛÙËÓ TÚÔÈ΋ AÊÚÈ΋ ), ηıÒ˜ Ë Ê˘ÛÈ΋ ÂÈÏÔÁ‹Ù›ÓÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ› ÙȘ Û˘¯ÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÁÔÓȉ›ˆÓ Û ¤Ó·Ó ÏËı˘ÛÌfi ( Balanced Polymorphism = M˯·ÓÈ-ÛÌfi˜ ¶ÔÏ˘ÌÔÚÊÈ΋˜ EÍÈÛÔÚÚfiËÛ˘ ). H ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ·ÈÌÔÛÊ·ÈÚ›ÓË S ÂΉËÏÒÓÂÙ·È ÛÙÔ 50% ¤ˆ˜100% ÙˆÓ ÂÚ˘ıÚÔ΢ÙÙ¿ÚˆÓ ÙˆÓ ÔÌÔ˙˘ÁˆÙÒÓ Î·È ÛÙÔ 20% Ì 40% ÙˆÓ ÂÙÂÚÔ˙˘ÁˆÙÒÓ. OÈ ÈÔ ‚·ÚÂȤ˜ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜, ÙËÓ ÔÔ›· ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ EÏÏ¿‰· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ï¢-ÛË ¤Á¯ÚˆÌˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ÛÙË ̄ ÒÚ·, ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· Ì ÛÔ‚·Ú‹ ·Ó·ÈÌ›·, ›ÎÙÂÚÔ &ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·ÒÏÂÈ· ‚¿ÚÔ˘˜, ÛÏËÓÔÌÂÁ·Ï›· & ˘ÚÂÙÒ‰ÂȘ ÂÍ¿ÚÛÂȘ, ·ÓˆÌ·Ï›Â˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË &ıÚÔÌ‚ˆÙÈο ÂÂÈÛfi‰È·, ¤ÏÎË ÛÙ· οو ¿ÎÚ· Î·È fiÓÔ˘˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÏȷ΋ ̄ ÒÚ· & Ù· ÔÛÙ¿ ( ̆ ÂÚÏ·Û›· ÙÔ˘Ì˘ÂÏÔ‡ ÙˆÓ ÔÛÙÒÓ ). ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, Ù¤ÙÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Û¿ÓÈ· ÂÈ˙Ô‡Ó ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÊ˂›·.

AÓÙ›ÛÙÔȯ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ô ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi˜ Ù‡Ô˜ Ù˘ ‚- ı·Ï·ÛÛ·ÈÌ›·˜ ( b-A2 ), Ô ÔÔ›Ô˜

Ù›ÓÂÈ Ó· ·ÔÎÏ›ÂÈ ÙË ‰Ú·ÓÔ΢ÙÙ·ÚÈ΋ ·Ó·ÈÌ›·, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÂÍ ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÎÏÈÓÈ΋˜ ‚·Ú‡ÙËÙ·˜ ÂÓfi˜ Ù¤-

A202

ÙÔÈÔ˘ ÂÙÂÚfi˙˘ÁÔ˘ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡, Î·È Ë ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Û‡ÓıÂÛË Ù˘ G6PD ( ÎÏËÚÔÓÔÌÈ΋ ÁÂÓÂÙÈ΋ ·ÓˆÌ·-Ï›· ÛÙÔ ÁÔÓ›‰ÈÔ Ô˘ ÙËÓ Îˆ‰ÈÎÔÔÈ›, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ̄ ÚˆÌfiۈ̷ X = 50% ÙˆÓ ÂÚÈÙÒÛˆÓÌ ̆ ÁÈ‹ ·Ù¤Ú· & ÌËÙ¤Ú· Ì ·Ó¿ÚÎÂÈ· G6PD ‰›‰ÂÈ ·ÚÛÂÓÈÎfi ·fiÁÔÓÔ Ì ·Ó¿ÚÎÂÈ· G6PD, ÂÓÒ 50%ÙˆÓ ÂÚÈÙÒÛÂˆÓ Ì ·Ù¤Ú· Ì ·Ó¿ÚÎÂÈ· G6PD & ̆ ÁÈ‹ ÌËÙ¤Ú· ‰›‰ÂÈ ıËÏ˘Îfi ·fiÁÔÓÔ ÂÙÂÚfi˙˘ÁÔ ÊÔ-Ú¤· Ù˘ ·Ó¿ÚÎÂÈ·˜ G6PD ), Ë ÔÔ›· Û˘¯Ó¿ Û˘Ó˘¿Ú¯ÂÈ Ì ÙË ‰Ú·ÓÔ΢ÙÙ·ÚÈ΋ ·Ó·ÈÌ›·. OÈ ÂÙÂÚfi˙˘-Á˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, Ô˘ ··ÓÙÒÓÙ·È ¿ÓÙÔÙ Û Á˘Ó·›Î˜, ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ 400 - Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·-‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÛÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ·Ó·ÏÔÁ›· ̆ ÁÈÒÓ & ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÚ˘ıÚÔ΢ÙÙ¿ÚˆÓ Û οı ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi. OϤÔÓ ÎÔÈÓfi˜ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈÎfi˜ ÁÔÓfiÙ˘Ô˜ Â›Ó·È Ô GdB , ÂÓÒ Ô GdMed, ·ÏÏÔÈÒ˜ ÁÓˆÛÙfi˜ Î·È ̂ ˜ ÌÂÛÔÁÂÈ·-΋ ·Ú·ÏÏ·Á‹, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈ΋ ¿ÚÎÂÈ· Û G6PD Û ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi 5% ÙˆÓ ÂÚ˘ıÚÔ-΢ÙÙ¿ÚˆÓ ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡, ·Ó Î·È ÚÔηÏ› ̄ ÚfiÓÈ· ÌË ÛÊ·ÈÚÔ΢ÙÙ·ÚÈ΋ ·ÈÌÔÏ˘ÙÈ΋ ·Ó·ÈÌ›· (Chronic

non-spherocytic Hemolytic Anaemia = CNSHA or Hereditary non-spherocytic Hemolytic Anaemia = HNSHA ),ÚÔÛʤÚÂÈ ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÛÙ·Û›· ·fi ÙËÓ ÂÏÔÓÔÛ›·.

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ ̂ ˜ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Û ÌÈ· ÔχÏÔÎË·Ï˘ÛÛ›‰· ÂÙÂÚÔÁÂÓÒÓ ·ÈÙ›ˆÓ. ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÏ˘ÛÌ·ÙÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ Ô˘ ÔÊ›ÏÔ-ÓÙ·È ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ η΋˜ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ̆ ÁÈÂÈÓ‹˜ ‹ ÛÙËÓ Î·Î‹ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ fiÛÈÌÔ˘ ‡‰·ÙÔ˜ ( .¯. Ù˘ÊÔ˚‰‹˜˘ÚÂÙfi˜, ‰˘ÛÂÓÙÂÚ›· ) Î·È Â›Ó·È ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈΤ˜ ̂ ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂÎÊ˘ÏÈÛÙÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ ( .¯. ·ÚÙËÚÈÔ-ÛÎÏ‹ÚˆÛË, ηÚΛÓÔ, Î.Ô.Î.). B¤‚·È·, ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ( mass) ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉÚÔ˘ÛÒÓ ÂÍ·ÚÙ‹ÛÂˆÓ ÌÔÚ› Ó·ÌÂÏÂÙËı› Î·È ÛÂ Â›Â‰Ô Â˘Ú‡ÙÂÚˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ‹ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ.

E› ϤÔÓ, ÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ·ıÔÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ EÏÏ¿‰·˜, ηı’ fiÏË ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Ù˘ ‰È·‰ÚÔ-Ì‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ̆ ’ fi„ÈÓ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ·ÁÎfiÛÌÈ· & ‰È·¯ÚÔÓÈο,fiˆ˜ ·ÚÎÂÙÔ› ‘ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ÓfiÌÔÈ ’ , ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰ÂÓ ¿ÏÏ·Í·Ó ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ ÂηÙÔÌÌ˘Ú›ˆÓ ÂÙÒÓ ÂͤÏÈ-͢ Î·È Â›Ó·È ¿Û¯ÂÙÔÈ ‹ ÂÏ¿¯ÈÛÙ· Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓÔÈ Ì ÙÔ˘˜ Â͈ÁÂÓ›˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙË ‰È·-ÙÚÔÊ‹, ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ÙȘ ıÂڷ¢ÙÈΤ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜. OÚÈṲ̂Ó˜ ·Ûı¤ÓÂȘ, ÏÔÈfiÓ, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó«ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜» Ó· ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Ó· ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·È ‰È·¯ÚÔÓÈο Î·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ( .¯. fiÛ˜ ÔÊ›ÏÔÓÙ·ÈÛÙÔ Á‹Ú·˜, ÔÈ ÂÓ‰ÔÎÚÈÓÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜, Ù· ÂÎ ÁÂÓÂÙ‹˜ Ï¿ıË ÛÙÔ ÌÂÙ·‚ÔÏÈÛÌfi, ÔÈ ̄ ÚˆÌÔۈ̷ÙÈΤ˜·ÓˆÌ·Ï›Â˜ ).

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë ·Ûı¤ÓÂÈ· Â›Ó·È Ë ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ Â›ıÂÛË Ô˘ ‰¤¯ÂÙ·È, Û˘ÓÂÒ˜ Ù· Â-ÚÈÛÙ·ÙÈο ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Î·È ·fi ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓÔ˘ ( .¯. ÌÈÎÚfi‚È·, ÈÔ› )Î·È ·fi ÙÔ ÙÚˆÙfiÓ ÙÔ˘ ı‡Ì·ÙÔ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ Mc Neill (1976), Ô ÔÔ›Ô˜ ηٿ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙË˜Û˘ÁÁڷʤˆ˜ ‡ÛÙÔ¯· Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÙË ‚ÈÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È, Ë ‰È·-‰Èηۛ· ‘ ηٿÎÙËÛ˘ ’ ÂÓfi˜ Ï·Ô‡ Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ÙˆÓ ÌÔχÓÛÂˆÓ ( ÌÂÙ·‰ÔÙÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ )·ÔÙÂÏ› ÚԂϤ„ÈÌÔ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÈÛÙÔÚ›·˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÌÈ· ·ÓıÚÒÈÓË ÔÌ¿‰· ‰ÂÓ¤¯ÂÈ ¤ÚıÂÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Û ·ʋ Ì ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Èfi, Ë ÂȉËÌ›· ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ·ÚıÂÓÈ΋. 22

™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ Lotka & Volterra (1934 & 1939) Î·È ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙÔ˘ ı‡ÙË - ı‡Ì·ÙÔ˜ ( prey - predator

cycle ) ÛÙ· ÔÈÎÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, Ù· Û·ÚÎÔÊ¿Á· ‰ÂÓ ÚÔηÏÔ‡Ó Ù·Ï·ÓÙ‡ÛÂȘ - ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÏË-ı˘ÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ Ê˘ÙÔÊ¿ÁˆÓ, ÂÓÒ fiÙ·Ó Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ·˘ÍÔÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙ· Ê˘ÙÔÊ¿Á·, ·Ó·ÁηÛÙÈο ÂËÚ¿˙Ô-

A203

ÓÙ·È Î·È Ù· Û·ÚÎÔÊ¿Á·. 23 OÈ ÏËı˘ÛÌÔ› ÙˆÓ ̇ ÒÓÙˆÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÛÙ·ıÂÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Ê˘ÛÈ-ο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ʿÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜. ™˘ÓÂÒ˜, ÔÈ ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ ÛÙ· ÏËı˘ÛÌȷο ›-‰·, ÔÈ ÔÊÂÈÏfiÌÂÓ˜ ÛÙËÓ ‡·ÚÍË ÌÈÎÚÔ‚›ˆÓ & ÛÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ·ÛıÂÓÂÈÒÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·ÈÚÔÛÂÎÙÈο Î·È ÛÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ.

™Â ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÏÔÈ̈‰ÒÓ ÓfiÛˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÌÔχÓÛˆÓ, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÔÈ ÔÔ›-ÔÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ & Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· - fiÙ·Ó Î·È fiÔ˘˘¿Ú¯Ô˘Ó - Î·È Â›Ó·È : · ) Ë ËÁ‹ & Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÂÎÎÚ›ÛÂˆÓ ‹ Ù˘ ÌfiÏ˘ÓÛ˘ ( .¯. ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ̇ Ò·‹ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ‚Ú·¯Â›·˜ ‹ ÌfiÓÈÌ˘ ÌfiÏ˘ÓÛ˘, Î.Ô.Î. ), ‚ ) Ô ÙÚfiÔ˜ ÌÂÙ¿‰Ô-Û˘ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‚›Ô˘ ( .¯. ‰È¿ ̤ÛÔ˘ ÙÚÔÊ‹˜, ‰¿ÊÔ˘˜, ·ʋ˜, ·¤Ú·, ÍÂÓÈÛÙÒÓ, Î.·. ), Á ) Ë ‰›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ·-ıÔÁfiÓÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ( .¯. ‰È¿ ̤ÛÔ˘ Ù˘ ·Ó·Ó¢ÛÙÈ΋˜ Ô‰Ô‡, ÙÔ˘ ÂÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜,ÙÔ˘ ‰¤ÚÌ·ÙÔ˜, Î.Ô.Î. ), ‰ ) ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ & ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ ( .¯. ·ÚÈıÌfi˜ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÌÔÈÚ¿˙ÂٷȤӷ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÎÏÂÈÛÙfi ̄ ÒÚÔ, ÛÂÍÔ˘·ÏÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ -›‰Ô˜, Û˘¯ÓfiÙËÙ·, ̤ÙÚ· ÚÔʇϷ͢- ‰È¿ıÂÛË·ÔÚÚÈÌÌ¿ÙˆÓ, ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ ̆ ‰¿ÙÈÓˆÓ fiÚˆÓ Î·È ÁÂÈÙÓ›·ÛË Ì ·˘ÙÔ‡˜, ÙÚÔÊÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈΤ˜‰È·‰Èηۛ˜, ÂÏÏÂÈ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÂÓ‰ÔÁ·ÌÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ),  ) Ë Û˘Ó‡·ÚÍË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛÔ‚·ÚÒÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ‹ Ë ÂΉ‹ÏˆÛË ¿ÏÏˆÓ ÌÔÏ˘ÛÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÛÙ ) Ë ¤ÎıÂÛË ÛÙËÓ ·Ûı¤ÓÂÈ· -·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂÙËÓ ÂοÛÙÔÙ ÓfiÛÔ- ηٿ ÙË ̄ ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ¢·ÈÛıËÛ›·˜, ̇ ) Ë ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏËı˘-ÛÌÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ & ÔÈ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ‡ÛÂȘ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙË ÁÂÓÂÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ( .¯.ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi ¶fiÏÂÌÔ, ·˘Í‹ıËΠͷÊÓÈο Î·È ‰Ú·Ì·ÙÈο Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·fiÏȉˆÓ ÏËÛÙÒÓ,ÌÈÛıÔÊfiÚˆÓ, Î.·. ÂÚÈÏ·ÓfiÌÂÓˆÓ ), Ë ) Ë ÏËı˘ÛÌȷ΋ ˘ÎÓfiÙËÙ·, ı ) ÔÈ ÎÏÈÌ·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ηÈÈ ) ÔÈ ÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi, ÛÙË ÁÂÓÓËÙÈÎfiÙËÙ· & Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ı·Ó¿ÙÔ˘ ·Ó¿ ËÏÈÎȷ΋ÔÌ¿‰·, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ‚Ú·¯˘ÚfiıÂÛ̘ / Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛ̘ ÂȉڿÛÂȘ ÛÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ -„˘¯ÔÏÔÁÈ΋ -Ûˆ-Ì·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ·ÙfïÓ. 24

°È· ÙÔÓ EÏÏËÓÈÎfi ̄ ÒÚÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ÂÍ·¯ıÔ‡Ó

ηÙ¢ı˘ÓÙ‹ÚÈ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. Afi ÙÔ 600 / 500 .X. Î.Â., Ë ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ· Ù˘ EÏÏ¿‰·˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û¿-ÓÈ· Û ηٿÛÙ·ÛË ÈÛÔÚÚÔ›·˜. EÓÒ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ûı¤ÓÂȘ ÂȉÚÔ‡Û·Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È Ì ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ˘˜Ú˘ıÌÔ‡˜ ÛÙËÓ ̆ Á›· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ, ÚÔfi‰Â˘Â, ·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë È·ÙÚÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË, ‰ËÏ·‰‹ Ë ·Ó-ıÚÒÈÓË Â¤Ì‚·ÛË ÛÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜. TÔ ·ÓÙÈÊ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ÁÂÁÔÓfi˜ ·ÓÙÈÛÙ·ıÌÈ˙fiÙ·Ó Ì ÙËÓÂÈÙ˘¯‹ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÙ· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, ÂÊ' fiÛÔÓ ·Ê' ÂÓfi˜ ÙÔ Îϛ̷ ‹Ù·Ó ȉȷ›-ÙÂÚ· ̆ ÁÈÂÈÓfi Î·È Â˘ÓÔ‡Û ÙË ̇ ˆ‹ ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ, ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›·, ÙËÓ ¿ıÏËÛË Î·È ÙȘ ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂȘ, ·Ê' ÂÙ¤ÚÔ˘ Ë ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔÔıÂÛ›· Ù˘ ̄ ÒÚ·˜ ÛÙÂÎfiÙ·Ó ÂÌfi‰ÈÔ ÛÙȘ ÙÚÔÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂÈ-˜. 25 E› ϤÔÓ, ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ ÏËı˘ÛÌÔ› ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ ‹Ù·Ó Û¯ÂÙÈο ÌÈÎÚÔ› ÒÛÙ ӷ ÌÂÙ·ÙÚ¤-Ô˘Ó ÂÓ‰ËÌÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ Û ÂȉËÌÈΤ˜. 26

MÂÙÚ‹ÛÂȘ (J.L. Angel : 1947 ) ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ̇ ˆ‹˜ ÛÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ ¶ÂÚ›Ô‰Ô, Î˘Ì·ÈÓfiÙ·Ó ÌÂ-ٷ͇ ÙˆÓ 42,6 ÂÙÒÓ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi Î·È ÙˆÓ 33,7 ÂÙÒÓ ÁÈ· ÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÏËı˘ÛÌfi ( ÛÙ· 38,1¤ÙË ÁÂÓÈÎfi ̤ÛÔ fiÚÔ ÚÔÛ‰ÒÎÈÌÔ˘ ̇ ˆ‹˜ ), ηٿ 6 ¤ˆ˜ 8 Î·È 4 ¤ÙË, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, ̆ „ËÏfiÙÂÚÔ˜ ·Ô ÂΛÓÔÓÙ˘ NÂÔÏÈıÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘. ™ÙË ÓÂÎÚfiÔÏË Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ OχÓıÔ˘ ÙÔ 49,7% ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ Ù¿ÊËηÓ,

A204

›¯·Ó Âı¿ÓÂÈ ÚÈÓ ÙËÓ ÂÓËÏÈΛˆÛË, ÂÓÒ ÙÔ 28,3% ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙË ‚ÚÂÊÈ΋ Î·È 21,4% ÛÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈ-Λ·.27 º˘ÛÈο, Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ·˘Ù¿, ηÙfiÈÓ ‚ÈÔ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ Û Ӥ· Â˘Ú‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó. ¢˘-ÛÙ˘¯Ò˜, fï˜, Ù· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈο ηٿÏÔÈ· Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ Êˆ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Ï‹ÚËÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Î·È ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ.

T¤ÏÔ˜, ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ·›˙ÂÈ ÙÔ ̇ ‹ÙËÌ· Ù˘ ÚfiÏ˄˘ - ıÂڷ›·˜ Û ÂÚ›ÙˆÛË ÂΉ‹ÏˆÛ˘ Ù˘·Ûı¤ÓÂÈ·˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ‡·ÚÍË ·ÔıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÚÔÊ‹˜ ( ÔÛfiÙËÙ·, ÔÈfiÙËÙ·, ‰È¿ıÂÛË Î.Ô.Î.) ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ÎÔÈÓfiÙËÙ˜. 28 ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ËÁ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È..X. ·ÔÙÂÏ› ÙÔ IÔÎÚ·ÙÈÎfi ŒÚÁÔ, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, fï˜, ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· ·ÚÎÒ˜ÁÓˆÛÙ¤˜. ŸÛÔ ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ & ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, ·˘Ù¤˜ ηٷٿÛÛÔÓÙ·È ÚÒÙ˜ ÛÙËÓ Îϛ̷-η ÂÈÙ˘¯Ô‡˜ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ¤Ó·ÓÙÈ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ Ì ·Ó·ÛÙÚ¤„ÈÌË ¤Î‚·ÛË.

-B- H ¦A£OKOINOTHTATHª APXAIAª ATTIKHª

OÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ È·ÙÚÈÎÔ› ηٿÏÔÁÔÈ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ì›· ÛÂÈÚ¿ Ì˘Î‹ÙˆÓ, ·Ú·Û›ÙˆÓ, ‚·ÎÙËÚȉ›ˆÓ &ÈÒÓ ( .¯. Adenovirus - Enterovirus - Retrovirus - Papovirus - Herpesvirus - Filovirus - Staphylococcus aureus -Dermatophytes - Yersinia pestis - Coxsackie - Vibrio cholerae - Histoplasma capsulatum - Mychobacterium

leprae - Mychobacterium tuberculosis - Escherichia coli - Treponema pallidum - Clostridium tetani -

Clostridium histolyticum ) Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÔÈΛϘ ÂȉË̛˜, ·Ûı¤ÓÂȘ Î·È ·ıÔÏÔÁÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ( ·ÂÚÔÁÂÓÔ‡˜ ‹ ̆ ‰·ÙÔÁÂÓÔ‡˜ ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ & ̇ ˆÔÓfiÛÔÈ ), fiˆ˜ ÙÔ ™‡Ó‰ÚÔÌÔ E›ÎÙËÙ˘ AÓÔÛÔÏÔÁÈ΋˜ AÓÂ-¿ÚÎÂÈ·˜ , ÙÔÓ ¿Óıڷη, ÙË ÛË„·ÈÌÈ΋ ·ÚıÚ›Ùȉ·, ÙËÓ ·ÓÒÏË, ÙË ‚ÚԢΤÏψÛË, ÙËÓ ÙÔ˘Ï·Ú·ÈÌ›·, ‰È¿ÊÔ-ÚÔ˘˜ ˘ÚÂÙÔ‡˜, ÂÁÎÂÊ·Ï›Ùȉ˜, ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂȘ & Á·ÛÙÚÂÓÙÂÚ›Ùȉ˜, Áڛ˜ & ‰ÂÚÌ·Ù›Ùȉ˜, ÙË ̄ ÔϤڷ,Ù· ·ÊÚÔ‰›ÛÈ· ÓÔÛ‹Ì·Ù·, ÙÔÓ Ù¤Ù·ÓÔ, ÙË ‰ÈÊıÂÚ›Ùȉ·, ÙËÓ Â˘ÏÔÁÈ¿, ÙËÓ ·ÓÂÌÔ‚ÏÔÁÈ¿ & ÙËÓ ÂÚ˘ıÚ¿, ÙÔÓ ¤Ú-ËÙ·, ̂ Ù›Ùȉ˜ & Ê·Ú˘ÁÁ›Ùȉ˜, ÌÔχÓÛÂȘ ÙˆÓ Ì·Ï·ÎÒÓ ÈÛÙÒÓ & ÏÔÈÌÒÍÂȘ, ‰È¿ÊÔÚ˜ ÌÔÚʤ˜ ηÚΛ-ÓÔ˘, Î.Ô.Î.

Afi ÙȘ ·ÓȯÓ‡ÛÈ̘, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤ÌÌÂÛ·, ·Ûı¤ÓÂȘ Ô˘ ٷϷȈÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ-΋˜ Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘, ¿ÍȘ ÌÓ›·˜ Â›Ó·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·fi ·˘Ù¤˜, ÂÊ’ fiÛÔÓ Ë ÂΉ‹ÏˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÂÈ-‰ÚÔ‡Û ÛËÌ·ÓÙÈο, ·ÏÏ¿ fi¯È ¢‰È¿ÎÚÈÙ· ¿ÓÙÔÙÂ, ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ̇ ˆ‹˜, ÛÙËÓ Â˘ÂÍ›· ηÈÙËÓ fiÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡, ·ÎfiÌË Î·È ÛÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ·ÓıÒÔ˘.

◆ TÔ Ê‡ÏÔ ÙˆÓ ·ÛÎÔÌ˘Î‹ÙˆÓ, Ì 30.000 ÂÚ›Ô˘ ›‰Ë, ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÙÔÓ ·Ú·ÛÈÙÈÎfi ̇ÎËÙ· Ù˘

ÂÚ˘Û›‚˘. OÈ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÙÔ˘ ·ÛÎÔ̇ÎËÙ· Claviceps purpurea , ·ÏÏÔÈÒ˜ ÁÓˆÛÙ¤˜ ̂ ˜ ÂÚÁfiÙÈ·‹ ÛÎÏËÚfiÙÈ·, ·Ú·ÛÈÙÔ‡Ó ·Ú·ÛÈÙÔ‡Ó ÛÙȘ ÎÂʷϤ˜ ÙˆÓ ·ÁÚˆÛÙˆ‰ÒÓ Ê˘ÙÒÓ, ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ûı¤-ÓÂÈ· ÂÚÁfiÙÈÔ. ŸÙ·Ó, fï˜, ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ̇ ÒˆÓ & ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÚÔηÏÔ‡Ó ÙËÓ ·Ûı¤-ÓÂÈ· ÂÚÁÔÙÈÛÌfi, ηıÒ˜ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÙÔÍÈο ·ÏηÏÔÂȉ‹. ™Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ‰ËÏËÙËÚ›·Û˘ ÙÔ˘ Ó¢ÚÈÎÔ‡ Û˘-ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ Ì·Ï·ÎÒÓ ÈÛÙÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·ÈÛı‹Ì·Ù· ¤ÓÙÔÓ˘ ‰›„·˜, ‰È¿ÚÚÔÈ·, Ó·˘Ù›· & ÂÌÂ-ÙÔ›, Îڿ̘, ηډȷ΋ ·ÚÚ˘ıÌ›·, ÂÓ›ÔÙ ‰Â, ›ÏÈÁÁÔ˜ & Á¿ÁÁÚ·ÈÓ·. H ÂȉËÌ›· ÙˆÓ ÂÙÒÓ 900 - 1800 Ì.X.

A205

ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÏÔ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ , Û˘¯Ó¿ ·Ê·ÓÒÓ, ·ÛıÂÓÂÈÒÓ Ô˘ Ù·Ï¿ÓÈ˙·Ó ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜.

◆ O £ÂfiÊÚ·ÛÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙËÓ AÙÙÈ΋ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ‰ÂÓ ̆ ¤ÊÂÚ·Ó ·fi Ù·ÈÓ›· (Taenia sp. ) Ô˘

ÂÁηı›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ΢ڛˆ˜ ·fi ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË Î·ÎÔ„Ë̤ÓÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜. H ¿ıË-ÛË ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ôχ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ΋ BÔȈٛ· ( £Ô˘Î., III.94.5 / •ÂÓ. EÏÏ., III.3.6 / AÚÈÛÙ. ¶ÂÚ›Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ., 551a 1-13 & 603b 16-26 / £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚ› Ê˘Ù. ÈÛÙ., IX.xx.v ). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÍÈfiÏÔÁË Ì·ÚÙ˘-Ú›· Ô˘ ̄ Ú‹˙ÂÈ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋˜ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘ Î·È ‰È·ÛÙ·‡ÚˆÛ˘, ÒÛÙ ӷ ʈÙÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘. K·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË Ù˘ Û˘ÁÁڷʤˆ˜, ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ BÔȈٛ·˜ ¤·Û¯·Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ··fi ÙË ÛÈÙÂ˘Ù‹ ‹ ‰È·ÛˆÏËÓˆÙ‹ ‹ ¿ÔÏÔ Ù·ÈÓ›· (Taenia saginata ), ÙË Û˘¯ÓfiÙÂÚË Ù·ÈÓ›· Ë ÔÔ›· ·ÓȯÓ‡-ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ‚ÔÔÂȉÒÓ Î·È ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ› ۯ‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ̂ ˜ ÍÂÓÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜.H ‚ÚÒÛË ̂ ÌÔ‡ ‹ ·ÙÂÏÒ˜ „ËÌ̤ÓÔ˘ ‚Ô›Ԣ ÎÚ¤·ÙÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙË ‰›Ô‰Ô ÙˆÓ ÛÎˆÏ‹ÎˆÓ ÛÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔÛÒÌ·, fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó ¤ˆ˜ Î·È 30 ¤ÙË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÌfiÏ˘ÓÛË. A˘Ùfi Û˘ÌʈÓ› Ì ÙȘ Ì·Ú-Ù˘Ú›Â˜ Ô˘ ‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÁÈ· ÙË ÌÂÁ¿ÏË ‚ÔȈÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹ ‚ÔÔÂȉÒÓ ( ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ·˘Ù‹ÓÙˆÓ ·ÙÙÈÎÒÓ ÚÔ‚¿ÙˆÓ ), Ù· ÔÔ›· Û˘ÓÙËÚÔ‡Û·Ó Î·È ̂ ˜ ηÙÔÈΛ‰È·, Î·È ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¤Ó·˜ ÌÈÎÚfi˜ ·ÚÈı-Ìfi˜ ÂÍ·ÁfiÙ·Ó Î·È ÛÙËÓ AÙÙÈ΋.

AÓÙ›ıÂÙ·, Ë ÌÔÓ‹Ú˘ Ù·ÈÓ›· ( Taenia solium ), Ë ÔÔ›· Â›Ó·È Ë Ï¤ÔÓ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÌÂÙ¿ ÙË ÛÈÙÂ˘Ù‹ ηÈ˙ÂÈ ·Ú·ÛÈÙÈο ÛÙÔ˘˜ ̇˜ ÙÔ˘ ̄ Ô›ÚÔ˘, ı· ··ÓÙÒÓÙ·Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÛÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜. M¿ÏÈ-ÛÙ·, Ë ¿ıËÛË ÙÔ˘ ̄ Ô›ÚÂÈÔ˘ ÎÚ¤·ÙÔ˜ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹ ηٿ ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ· Î·È ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ̄ ¿Ï·˙· , ̆ Ô‰Ë-

ÏÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ Û˘Ú› ‹ ÙÔ ÌÈÎÚfi fiÁÎÔ ( fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔ KÂÊ¿-Ï·ÈÔ ATTIKH™ ¶ANI¢A™, Û οı ̇ ˆÈÎfi ›‰Ô˜ ̄ ˆÚÈÛÙ¿ ). £· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Î·È ÛÙÔ Î·ÓÈṲ̂ÓÔ¯Ô›ÚÂÈÔ ÎÚ¤·˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û Á¢ÛÙÈ΋ ·‰˘Ó·Ì›· ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ, ÂÈ˙› Ë ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ Ù·ÈÓ›·. E¿Óηٷӷψı› ÎÚ¤·˜ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ Î‡ÛÙÂȘ Ì ÒÚÈÌ· ̂ ¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Ù·ÈÓ›·˜, ·˘Ù¿ ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·ÈÛÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi Î·È ÂÈ˙Ô‡Ó ¤ˆ˜ Î·È 25 ¤ÙË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÌfiÏ˘ÓÛË, fiÙ·Ó, Ì¿ÏÈÛÙ· ‰ËÌÈ-Ô˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Î‡ÛÙÂȘ ÛÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÂÁΤʷÏÔ ( Neurocysticercosis ), ÂÈʤÚÔ˘Ó ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ.

OÈ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ù·Èӛ˜, Û ‡ڈÛÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈΘ, Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓÌˉ·ÌÈÓ¤˜ Î·È ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ¤„˘ & ‰È·ÙÚÔÊ‹˜. ™Â ¿ÙÔÌ·, fï˜, ¢·›ÛıËÙ· ( .¯. Û ·È-‰È¿, Û ÂÓ‹ÏÈΘ Ì ‚‚ÂÚ˘Ì¤ÓÔ Ó¢ÚÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ‹ ÁÂÓÈο ÂÍ·ÛıÂÓË̤ÓÔ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ) ÔÈ ¤ÏÌÈÓı˜ ÂÈʤ-ÚÔ˘Ó Û˘ÌÙÒÌ·Ù· Ô˘ ̆ Ô‰‡ÔÓÙ·È ¿ÏϘ ÓÔÛËÚ¤˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, fiˆ˜ Á·ÛÙÚÔÂÓÙÂÚÈΤ˜ ·ÓˆÌ·Ï›Â˜, ·ÓÔ-ÚÂÍ›· ‹ ‚Ô˘ÏÈÌ›·, ÎÔÏÈÎÔ‡˜, Â̤ÙÔ˘˜, Ó·˘Ù›·, Ë·ÙÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ( ›ÎÙÂÚÔ ), Ó¢ÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÂÓ›ÔÙÂÎ·È ·Ó·ÈÌ›· Ì Ôȉ‹Ì·Ù· & ·ÈÌÔÚÚ·Á›Â˜. MfiÓÔÓ ·fi Ù· ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ·, ηı›ÛÙ·ÓÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙ¤˜ ÔȉȷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜, fiÙ·Ó ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ηÙÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊÒÓ‹Ù·Ó ·ÌÊ›‚ÔϘ Î·È Ë ‰È¿ÁÓˆÛË Ù¤ÙÔÈˆÓ ÂÚÈÙÒÛˆÓ, ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ıÂڷ›·, ·fi ‰‡-ÛÎÔÏË ¤ˆ˜ ·‰‡Ó·ÙË.

¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ‰È¿ ̤ÛÔ˘ ÙˆÓ ÙÚˆÎÙÈÎÒÓ, ȉ›ˆ˜ ÙˆÓ ·ÚÔ˘Ú·›ˆÓ & ÙˆÓ ÔÓÙÈÎÒÓ, ÌÂÙ·‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ

A206

¿ÓıÚˆÔ ‰Âο‰Â˜ ·Ûı¤ÓÂȘ, ÁÓˆÛÙ¤˜ ‹‰Ë ·fi ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, fiˆ˜ ‰˘ÛÂÓÙÂڛ˜, Ô Ù‡ÊÔ˜, Ë Û·ÏÌÔÓ¤Ï-ψÛË, Ë ÏÂÙÔÛ›ڈÛË, ηÈ, Ê˘ÛÈο, Ë ‚Ô˘‚ˆÓÈ΋ ·ÓÒÏË, ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·Ï˘ÛÛȉˆÙ‹˜ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ Ì›·˜ ı·Ó·ÙËÊfiÚÔ˘ ÓfiÛÔ˘, ηıÒ˜ Ô ‚¿ÎÈÏÏÔ˜ Yersinia pestis ˙ÂÈ ÛÙÔ „‡ÏÏÔ ( Xenopsylla

cheopis ), Ô ÔÔ›Ô˜, Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ·Ú·ÛÈÙ› ÛÙÔ ‰¤ÚÌ· ÙÔ˘ Ì·‡ÚÔ˘ ·ÚÔ˘Ú·›Ô˘.

T¤ÏÔ˜, ÔÈ „›Ú˜, ÔÈ ·Ú·ÛÈÙÈÎÔ› ·˘ÙÔ› ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› Ô˘ ̇ Ô˘Ó ÛÙÔ ‰¤ÚÌ· & ÙÔ ÙÚ›¯ˆÌ· ÔÏÏÒÓ ̇ ÒˆÓ,fiˆ˜ ÙˆÓ ·ÈÁÔÚÔ‚¿ÙˆÓ, ÙˆÓ ‚ÔÔÂȉÒÓ, ÙˆÓ ÈÔÂȉÒÓ, ÙˆÓ ̄ Ô›ÚˆÓ, ÙˆÓ ÛÎ‡ÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ÙËÓÒÓ, ÚÔ-Û‚¿ÏÏÔ˘Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÚÔηÏÒÓÙ·˜, Û˘¯Ó¿, ÙË ÊıÂÈÚ›·ÛË ( ; Ë „ˆÚ›·ÛË Ô˘ ÚÔηÏÂ›Ù·È ·fiÙÔ „ˆÚÈÎfi ¿Î·ÚÈ ‹ Sarcoptes scabiei ıÂڷ‡ÂÙ·È, ·ÏÏÔÈÒ˜ ÂÌ̤ÓÂÈ ÁÈ· ̄ ÚfiÓÈ· ), ÛÔ‚·Ú‹ ÌfiÏ˘ÓÛË ÙÔ˘ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ. MÂÚÈο ·fi Ù· ı‡Ì·Ù¿ Ù˘ ÛÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙË-Ù· ‹Ù·Ó Ô AÏÎÌ¿Ó, Ô ¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜, Ô ™ˆÎÚ¿Ù˘ & Ô ¶Ï¿ÙˆÓ. 29

◆ O §Ô˘ÎÚ‹ÙÈÔ˜ ( Lucr. R.N., VI.1110 - 1118 / Plin. HN, XXVI. 64 lxv. 100-102 XXXI. 8 Î.·. ) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ

fiÙÈ ÛÙËÓ AÙÙÈ΋ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ¤·Û¯·Ó ·fi ÌÈ· ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ·Ûı¤ÓÂÈ· ÙˆÓ Î¿Ùˆ ¿ÎÚˆÓ, Û˘ÓËı¤ÛÙÂÚ·ÂÚÌËÓ¢fiÌÂÓË ̂ ˜ Ô˘ÚÈ΋ ·ÚıÚ›ÙȘ ‹ Ô‰¿ÁÚ· (gout). 30 K·È ·˘Ù‹ Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ Û˘ÁÁڷʤ·Â›Ó·È ¿ÎÚˆ˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Û·. E¿Ó ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ Ô‰¿ÁÚ·˜ ‹ ÛÂ Û˘Ó·Ê‹ ·Ûı¤ÓÂÈ·, Ù··›ÙÈ·, ÏËÓ Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfiÙËÙ·˜, Â›Ó·È Ë Î·ıÈÛÙÈ΋ ̇ ˆ‹ Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÏÔ‡ÛÈ· ÎÚÂÔÊ·Á›· &ÔÏ˘ÔÛ›·, ηıÒ˜ Î·È Ë Î·Ù¿¯ÚËÛË ÙÚÔÊÒÓ fiˆ˜ Ù· ÛÏ¿Á¯Ó· & ÔÈ ·‰¤Ó˜ ÙˆÓ ̇ ÒˆÓ. ¶¿ÓÙˆ˜, ·Ó¿ÏÔ-Á˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ, ·Ú·¤ÌÔ˘Ó, ·Ê’ ÂÓfi˜ ÛÙËÓ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfiÙËÙ· ( Û˘ÓÂÒ˜, ÛÙË ‰È·ÈÒÓÈÛË ÁÂ-ÓÂÙÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Û ÂÚ›ÙˆÛË ‘ ÂÓ‰ÔÁ·Ì›·˜ ’ ), ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ̇ ˆ‹˜ & ÛÙËÓ ̆ ÁÈÂÈÓ‹ Ô˘ÂÊ·ÚÌÔ˙fiÙ·Ó Û ̛· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ̄ ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜.

◆ ™ÙËÓ AÙÙÈ΋, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ̆ fiÏÔÈË EÏÏ¿‰·, Ë Ê˘Ì·Ù›ˆÛË ( ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Êı›ÛȘ, ·ÙÙÈ΋ ÊıÔ‹ )·ÔÙÂÏÔ‡Û ÌÂÁ¿ÏË ÂÓ‰ËÌÈ΋ Ì¿ÛÙÈÁ·, Ì ÙËÓ ÔÍ›· Ù˘, fï˜, ÌÔÚÊ‹, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÚÔηÏ› ̆ „ËÏ¿ÔÛÔÛÙ¿ ı·Ó¿ÙˆÓ ÛÙË ‚ÚÂÊÈ΋ / ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ηıÒ˜ Î·È ı¿Ó·ÙÔ ‹ ÛÙÂÈÚfiÙËÙ· ÛÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÏËı˘-ÛÌfi ηٿ ÙËÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ ÂÚ›Ô‰Ô ( I. Eȉ., II. 1 & 3 & III. 13 / AÚÈÛÙ. ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ., 604 a14 & 16-21/ IÛÔÎÚ., XIX / Î.·. ). H ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ Ê˘Ì·Ù›ˆÛ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÎÙfi˜ ·fi ÂȉËÌÈÔÏÔÁÈÎfi,Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-‚ÈÔÏÔÁÈÎfi, ÔÈÎÔÏÔÁÈÎfi & ·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ, ηıÒ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ-΋ ‰Ú¿ÛË Ì ̛· ¿ÏÏË ·Ûı¤ÓÂÈ· ÊÔÓÈ¿, ÙË Ï¤Ú·. H Ϥڷ ‰ÂÓ Âȉڿ ÛÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ‹ ÙË Û˘Ìو̷ÙÔÏÔ-Á›· Ù˘ Ê˘Ì·Ù›ˆÛ˘, Ë Ê˘Ì·Ù›ˆÛË, fï˜, ·Ó·¯·ÈÙ›˙ÂÈ ÙË Ï¤Ú·. T· ‰‡Ô Ì˘ÎÔ‚·ÎÙ‹ÚÈ· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙȘ ·Ûı¤ÓÂȘ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÂÍÈÛÛÔÚÔÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ˜ οı ÁˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÚÈÔ¯‹˜, Ê·›ÓÂÙ·È,Ì¿ÏÈÛÙ·, fiÙÈ Î¿ÔÙ ›¯·Ó ‘ ÎÔÈÓfi ÚfiÁÔÓÔ ’, fiÙ·Ó Â›¯·Ó ·Ú¯Èο Û˘Ó·ÓÙËı› Ù· Ì˘ÎÔ‚·ÎÙ‹ÚÈ· Ì ٷ ̇ Ò·,ÛÙÔ AÓÒÙÂÚÔ ¢Â‚fiÓÈÔ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 300 ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ̄ ÚfiÓÈ· ÚÈÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë Ê˘Ì·Ù›ˆÛË, Ë ÔÔ›·Û‹ÌÂÚ· ıˆÚÂ›Ù·È ̂ ˜ ¤Ó· ·Ù˘¯¤˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÍË̤ڈÛ˘ ÙˆÓ ̇ ÒˆÓ & Ù˘ ÌÔÓÈÌfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Î·ÙÔ›-ÎËÛË, Û˘Ó˘¿Ú¯ÂÈ, ÛÂ Û˘Ì‚ÈˆÙÈ΋ Û¯¤ÛË, Ì ·Ú¿ÛÈÙ· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÏÔÓÔÛ›·, ÙË Û¯ÈÛÙÔۈ̛·ÛË,Î.¿. ·ÚfiÌÔȘ ·Ûı¤ÓÂȘ, fiˆ˜ Î·È Ì ÙËÓ Î·Î‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. 31

A207

◆ EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, Ë Â˘Ú‡ÙÂÚË ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ· Ù˘ EÏÏ¿‰·˜ ‹Ù·Ó ‘¢ÓÔ˚΋ ’ ̂ ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜, ‰Èfi-

ÙÈ ‰ÂÓ ÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂ, ÂÎÙfi˜ Ù˘ ¢ÏÔÁÈ¿˜ &Ù˘ ÈÏ·Ú¿˜, ÂȉËÌÈΤ˜ ÌÂÙ·ÏÏ¿ÍÂȘ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ ÊÔÓÈ¿-‰ˆÓ, fiˆ˜ Ù˘ Ϥڷ˜, Ù˘ ̄ ÔϤڷ˜, Ù˘ ·ÓÒÏ˘ ( ; ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ·ÓÂÓÂÚÁ‹ Ê¿ÛË ), ·ÊÚÔ‰›ÛÈ· ÓÔÛ‹Ì·-Ù· fiˆ˜ ÙË Û‡ÊÈÏË, ηıÒ˜ Î·È ÌÂÙ·ÏÏ¿ÍÂȘ Û ÈÔ‡˜ Áڛ˘, ηٿ ÙÔ˘˜ KÏ·ÛÛÈÎÔ‡˜ XÚfiÓÔ˘˜. OÈ ·Ú¯·›-˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ÏÔÈÌÔ‡˜ ‹ ÌÂÁ¿Ï˜ ÂȉË̛˜ Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο Ï›Á˜ ( OÌ. IÏ. A, 9 - 11 = ıÂ˚΋ ÙÈ̈ڛ· ‹ ıÂ˚-Îfi ÛËÌ¿‰È / HÚÔ‰., VI.27.2 / I. EÈÛÙ., ed. Littré Vol. 9, pp. 313-321, 400-403 & 418-421 / £Ô˘Î., V.41.2 /

¶Ï¿Ù. NfiÌ., 709 A / AÚÈÛÙ. ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ. £19, 602 b 13 : « ÓfiÛËÌ· ÏÔÈÌá‰Â˜ âd ÙáÓ àÓıÚÒˆÓ ÔÏÏ¿ÎȘ »/ £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚ› Ê˘Ù. ÈÛÙ., IV.xi.ii-iii / ¶·˘Û., V.5.5 & IX.12.1 / ¶ÏÔ˘Ù. K›Ì., 19.4 & Hı., 733 d / ¢ÈÔÁ. §·-¤ÚÙ. Ì ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚd ÏÔÈÌáÓ / Plin. HN, VII. 37. cxxiii / Î.·. ). 32

O ÂÚ›ÊËÌÔ˜ ÏÔÈÌfi˜ ÙˆÓ AıËÓÒÓ ( £Ô˘Î.: II. 48.1 - 54.5 57 - 58.3 64.1 & III.87.1-3 / ¶Ï¿Ù. ™‡Ì.,201D /. ¶·˘Û., I.3.4 VIII.41.7- 9 & X.11.5 / ¶ÏÔ˘Ù. ¶ÂÚ., 34. 3-4 / ¢ÈÔÁ.§·¤ÚÙ., XI.25 / ¢Èfi‰., XII.45.2-446.3-5 52.2 58.1-7 / Lucr. R.N., VI. 1090-1286 = ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙËÓ ÂχıÂÚË ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË Ù˘ Â-ÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ· ÙÔÓ ·ıËÓ·˚Îfi ÏÔÈÌfi ) 33 Ô˘ ÂΉËÏÒıËΠÙÔ 430 / 429 .X. Î·È ÙÔ 427 .X. -42 5 .X. , ÁÓˆÛÙfi˜ ΢ڛˆ˜ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ £Ô˘Î˘‰›‰Ë, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÚÔÛ‚ÏËı› ηÈÔ ›‰ÈÔ˜, ̆ ‹ÚÍÂ Î·Ù·Ï˘ÙÈÎfi˜ fi¯È ÌfiÓÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ & ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ AÙÙÈ΋˜,·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· Ù· ‚ÈÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ù˘, ηıÒ˜ ·Ô‰ÂοÙÈÛ ÙÔ 1/ 3 ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙË˜Î·È ÙÛ¿ÎÈÛ fiÛÔ˘˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋ ËÏÈΛ·. M›· ·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ Û˘Ìو̷-ÙÔÏÔÁ›·˜ ‰‡Ó·Ù·È Ó· ·Ô‚› Ôχ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈ΋ ̂ ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÂȉڿÛÂȘ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfiÙ˘ AÙÙÈ΋˜.

OÈ Î·ÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ›¯·Ó ÚÔËÁËı› Ù˘ ÂΉ‹ÏˆÛ˘ ÙˆÓ Û˘ÌÙˆÌ¿ÙˆÓ ( ıÂÚÌfi & ÍËÚfi ηÏÔ-η›ÚÈ ̄ ˆÚ›˜ ¤ÓÙÔÓ· ÌÂÏÙ¤ÌÈ· ), ÔÈ Î·Î¤˜ Û˘Óı‹Î˜ ̆ ÁÈÂÈÓ‹˜ ( Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ,¿Ù·Ê· ÙÒÌ·Ù· ), Ë ÂÏÏÂÈ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ stress ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÂÍ ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘Ô˘ Ì·ÈÓfiÙ·Ó, ̄ ÂÈÚÔÙ¤Ú„·Ó ÙËÓ ÎÏÈÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜. ŸÛÔÈ Â›¯·Ó ÚÔÛ‚ÏËı› ·fi ÙÔ ÌÈÎÚfi‚ÈÔÎ·È ‰ÂÓ ·Â‚›ˆÛ·Ó, ·¤ÎÙËÛ·Ó ÌfiÓÈÌ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙÔ˘˜, ÛÙ· ÁÂÓÓËÙÈο fiÚÁ·Ó· Î·È ÛÙËÓ fiÚ·-Û‹ ÙÔ˘˜. OÈ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ 29, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, fiÛÔÓ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Â›‰Ô˜ Î·È ÙË Ê‡ÛË Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜. EÈÎÚ·Ù¤ÛÙÂÚË ¿Ô„Ë ıˆÚÂ›Ù·È Ë ÂȉËÌ›· ηÎÔ‹ıÔ˘˜·ÈÌÔÚÚ·ÁÈ΋˜ ¢ÏÔÁÈ¿˜ ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ‚Ô˘‚ˆÓÈ΋˜ ·ÓÒÏ˘, Ë ÔÔ›· Â›Ó·È ÂÓ‰ËÌÈ΋ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ·ÊÚÈ-ηÓÈ΋˜ H›ÚÔ˘ Î·È ÙȘ Û٤˜ Ù˘ KÂÓÙÚÈ΋˜ AÛ›·˜ Ì ÔÛÔÛÙfi ı·Ó¿ÙÔ˘ 70% › ÙˆÓ ÓÔÛÔ‡ÓÙˆÓ( ¿ÏÏ· ›‰Ë Â›Ó·È Ë Ó¢ÌÔÓÈ΋ Ì ÔÛÔÛÙfi ı·Ó¿ÙÔ˘ 90% › ÙˆÓ ÓÔÛÔ‡ÓÙˆÓ & Ë ÛË„·ÈÌÈ΋ Ì ÔÛÔÛÙfiı·Ó¿ÙÔ˘ 100% › ÙˆÓ ÓÔÛÔ‡ÓÙˆÓ ), ÙÔ˘ ÂÚÁÔÙÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘ ÙÔÍÈÎÔ‡ ÛÔÎ ·fi ‚·ÚÂÈ¿˜ ÌÔÚÊ‹˜ ÁÚ›Ë &ÙÔ˘Ù‡ÊÔ˘. A˜ ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë Â˘ÏÔÁÈ¿ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Û variola minor Î·È variola major Ì 9 Ù‡Ô˘˜, ÌÂٷ͇ ÙˆÓÔÔ›ˆÓ Î·È Ë ÎÂÚ·˘ÓÔ‚fiÏÔ˜, Ô˘ ‰ÂÓ ÚÔηÏ›, fï˜, ÊχÎÙ·ÈÓ˜ & ¤ÏÎË ÛÙÔ˘˜ ÓÔÛÔ‡ÓÙ˜. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ϤÍË ÏÔÈÌfi˜ ‰‹ÏˆÓ ÙȘ ÌÂÙ·‰ÔÙÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜..

H ÂȉËÌ›· ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. .X., Ë Ï¤ÔÓ ÊÔ‚ÂÚ‹ & ÁÓˆÛÙ‹ Ì·˙› Ì ÙËÓ ÂȉËÌ›· ÙÔ˘ 161 Ì.X. - 180 Ì.X.› M¿ÚÎÔ˘ A˘Ú‹ÏÈÔ˘ - ÛÙËÓ PˆÌ·˚΋ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÙÔ˘ 542 Ì.X. › IÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ - ΢ڛˆ˜ ÛÙȘ ·-Ú·ı·Ï¿ÛÛȘ ÎÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È ÙÔ ‘ M·‡ÚÔ £¿Ó·ÙÔ ’ ÛÙËÓ E˘ÚÒË ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. Ì.X., Ú¤ÂÈ Ó·

A208

‹Ù·Ó ‘ ·ÚıÂÓÈ΋ ’ (virgin-soil ) fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ·ÙÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi, Ì ̤ÛÔ fiÚÔ ı·Ó¿ÙˆÓ 30% ›ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙˆÓ ËÏÈÎÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. E›Û˘, Ë ·Ûı¤ÓÂÈ· ‹Ù·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÌÂÙ·‰ÔÙÈ΋ ( 50% ·ÎfiÌË Î·ÈÛÙÔ˘˜ ÂÓÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ), Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙËÓ ·ÓÂÌÔ‚ÏÔÁÈ¿ & ÙËÓ ÈÏ·Ú¿, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÌÂÙ·‰ÔÙÈ-΋, fï˜, ·fi ÙË ‚Ô˘‚ˆÓÈ΋ ·ÓÒÏË. T¤ÏÔ˜, ÙÔ 75% ÙˆÓ ÂÁ·ˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÚÒ-ÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ Ù˘ ÂÁ΢ÌÔÛ‡Ó˘ Î·È ÚÔÛ‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó, ·¤‚·Ï·Ó, ÂÓÒ Û ÔÛÔÛÙfi 60% fiÛˆÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÂÚÔ¯ˆÚË̤ÓË Î‡ËÛË, Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÙÔ ›‰ÈÔ ( ¤Ó· ÛÔ‚·Úfi Âȯ›ÚËÌ· ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÔÏÈÁ·ÓıÚˆ›··fi ÙÔ 415 .X. Î.Â. ). Y‹Ú¯Â, ›Û˘, Ë Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ÙÔ ÌÈÎÚfi‚ÈÔ ÂÓ‰ËÌÈÎfi ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfiÁÈ· ÙÚÂȘ ·ÈÒÓ˜, ÂÚ›Ô˘, Î·È Ó· ·ÓÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û ʿÛÂȘ ¤Í·ÚÛ˘, ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ Û˘Ó¤‚Ë ÛÙÔÓ ÈÔ˘-ÛÙÈÓÈ¿ÓÂÈÔ ÏÔÈÌfi & ÙÔ ‘ M·‡ÚÔ £¿Ó·ÙÔ ’.

¶Ôχ ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ÚÔ˜ Ì›· ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÎfiÙÂÚË ÂÚÌËÓ›·ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ ÏÔÈÌÔ‡, ηıÒ˜ ÂÈÛËÌ¿ÓıËÎ·Ó ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ [fiˆ˜: ·’ Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù·( ˘ÚÂÙfi˜ & ¤ÓÙÔÓÔ˜ ‚‹¯·˜, ·ÈÌÔÚÚ·Á›Â˜, ÂÌÂÙÔ› & ‰È¿ÚÚÔÈ· ) ‚’ Ë ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Û ¤ÎÙ·ÛË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ÂÚÈÔ¯‹ ÂΉ‹ÏˆÛ˘ Ù˘ ÓfiÛÔ˘ Á’ Ë Ù·¯Â›· & ‡ÎÔÏË ÌÂÙ¿‰ÔÛ‹ Ù˘ ‰’ Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ fiÙÈ ·Ú¯ÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ÂΉ‹-ψÛ˘ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ‹Ù·Ó Ë AÈıÈÔ›·, ηÙfiÈÓ Ë ÕÓˆ A›Á˘ÙÔ˜ & Ë §È‚‡Ë, ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ¶ÂÚÛÈ΋˜A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Ë §‹ÌÓÔ˜ & Ô ¶ÂÈÚ·È¿˜ ] Ì ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ‰ÔÏÔÊÔÓÈÎfi Èfi Embola, ·Ú¯Èο ÂÓ‰ËÌÈÎfi ÛÙÔÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ AÊÚÈηÓÈ΋˜ H›ÚÔ˘. EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› Ë ·Ô˘Û›· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Û ¤Ó·Ó·ÚfiÌÔÈÔ ÏÔÈÌfi, ‘ ·Ú¿‰ÔÍÔ ’ ̂ ˜ ÚÔ˜ ÙË Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›·, ÛÙÔ˘˜ Ï›ÛÙÔ˘˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ Û˘ÁÁڷʤ-ˆÓ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓfiÌÂÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ AÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. °È· ÙÔ ÛÙ·ÁÂÈÚ›ÙË ÊÈÏfiÛÔÊÔ, Ì¿ÏÈÛÙ·, Ë Û¯ÂÙÈ΋ ¤Ú¢ӷı· ‹Ù·Ó Ì›· ¤ÍÔ¯Ë ·ÊÔÚÌ‹ ‚ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÒÓ & È·ÙÚÈ΋˜ ÌÂϤÙ˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·Ú·¤ÌÂÈ,›Ûˆ˜, Û οÔÈÔ ̄ ·Ì¤ÓÔ, Û‹ÌÂÚ·, Û‡ÁÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘ .. ŒÓ· ·ÎfiÌË ·Ó·¿ÓÙËÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë ‚ÈÔÁÂ-ˆÁÚ·Ê›· Ù˘ ÌfiÏ˘ÓÛ˘, ηıÒ˜ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‰ÂÓ ÌÔχÓıËηÓ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÔ‚·Ú¿ ( ÂȉËÌÈο ), ·fiÙÔÓ ·ıÔÁfiÓÔ ÌÈÎÚÔÔÚÁ·ÓÈÛÌfi.

E¿Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙȘ ‰‡Ô ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ( £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ & Lucretius ) Ô˘ ¤¯Ô˘Ó‰È·Ûˆı›, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ : ·) Ë ÓfiÛÔ˜ ›¯Â ¤ÏıÂÈ ·fi ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘ & ÙËÓ AÈıÈÔ›· (£,L), ‚) ÙÔ ¤ÙÔ˜ ÂΉ‹ÏˆÛ˘ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜ ‹Ù·Ó ηٿ Ù· ¿ÏÏ· ôÓÔÛÔÓ (£), Á) ÛÙË Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›· ÂÚÈ-

Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ( £, L ) åÛ¯˘Úc ı¤ÚÌË, âÚ˘ı‹Ì·Ù· çÊı·ÏÌáÓ, Ù·ÚÌfi˜, ‚Ú¿Á¯Ô˜, åÛ¯˘Úe˜ ‚‹Í , ·îÌ·ÙÒ‰ÂȘ ìÁÏáÛÛ· ηd ï Ê¿Ú˘ÁÍ ( ·ÈÌÔÚÚ·Á›· ), ‰˘Ûá‰Â˜ ÓÂÜÌ· ( ‰‡ÛÔÛÌË ·Ó·ÓÔ‹ ), ≤ÏÎË / ÊχÎÙ·ÈÓ˜ / âÚ˘ıÚ·dÎËÏ։˜, ÂÏÈÙÓe Ùe ö͈ıÂÓ ÛáÌ· (ÂÏȉÓfi ‰¤ÚÌ· ), ÂÍ·Ûı¤ÓËÛË Ù˘ ηډȿ˜, Ì˘˚ÎÔ› Û·ÛÌÔ› & ÂÒ‰˘Ó˜

Îڿ̘, ·¸Ó›· / ¢ÂÚÂıÈÛÙÈÎfiÙËÙ· / ·Ú¿ÓÔÈ·, Û˘Ó¯‹˜ ·ÊfiÚËÙË ‰›„· , ≤ÏΈÛȘ Ùɘ ÎÔÈÏ›·˜ ηd ôÎÚ·ÙÔ˜‰È¿ÚÚÔÈ· ( ·ÈÌÔÚÚ·ÁÈΤ˜ ‰È·ÚÚÔ˚Τ˜ ÎÂÓÒÛÂȘ ) ‰ ) Ë Î·Ù¿ÏËÍË ( ı¿Ó·ÙÔ˜ ) Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘Ó¤‚·ÈÓ Û ÂÙ¿

¤ˆ˜ ÂÓÓ¤· Ë̤Ú˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË Ù˘ ÓfiÛÔ˘ ( £, L ) Î·È Â) ÔÈ ÂÈ˙ÒÓÙ˜, ·Ó Î·È ·ÔÎÙÔ‡Û·Ó ·ÓÔÛ›·ÛÙÔ ÌÈÎÚfi‚ÈÔ Ù˘ ·Ûı¤ÓÂÈ·˜, ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ¤ÏÎË / ÚÈÓÔÚÚ·Á›Â˜ / ÌÂÏ·Ófi¯ÚÔ˜ ÎÂÓÒÛÂȘ & ÂÌÂÙÔ‡˜, ÔÓÔ-ÎÂÊ¿ÏÔ˘˜, ‚Ï¿‚˜ ÛÙ· ÁÂÓÓËÙÈο fiÚÁ·Ó·, ÙËÓ fiÚ·ÛË, ÙÔ˘˜ ̇˜ &Ù· ¿ÎÚ·, ηıÒ˜ Î·È Ó¢ÚÔÁÂÓ‹ ·ÌÓËÛ›·( £, L ). ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, ÔÈ ÂȉËÌÈÔÏfiÁÔÈ, Û‹ÌÂÚ·, ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÎÂÙÈÎÔ›, ÂÊ’ fiÛÔÓ ÔÈ ÈÔ› & Ù· ‚·ÎÙ‹ÚÈ·ÌÂÙ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ̄ ÚfiÓÔ˘, Ì·˙› Ì ٷ Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·ÛıÂÓÂÈÒÓ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó, ηıÈ-ÛÙÒÓÙ·˜ Ù·, ¤ÙÛÈ, ÌË ‘ ·Ó·ÁÓÒÛÈÌ· ’ ·fi ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË È·ÙÚÈ΋ ¤Ú¢ӷ.

A209

◆ M›· ¿ÏÏË, ÈÔ ‡Ô˘ÏË, ·Ûı¤ÓÂÈ· Ô˘ Ù·Ï¿ÓÈ˙ ÙË ̄ ÒÚ· ‹Ù·Ó Ë ÂÏÔÓÔÛ›·, ÂÓ‰ËÌÈ΋ ÛÙËÓ EÏÏ¿‰·, ÌÂ

ÂÔ¯‹ ¤Í·ÚÛ˘ Ù· ıÂÚÌ¿ & ̆ ÁÚ¿ ÊıÈÓfiˆÚ·. YÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· fiÙÈ ÙÔ 50 - 75% ÙˆÓ ·ÓËÏ›ÎˆÓ ( ·È-‰ÈÒÓ ) Î·È ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ·ÚÔ˘Û›·˙ ÙfiÙ ٷ ÎÏÈÓÈο Û˘ÌÙÒÌ·Ù·. H ·Ûı¤ÓÂÈ· ÚÔ-ηÏÔ‡Û ÛÏËÓÔÌÂÁ·Ï›·, ˘ÚÂÙÔ‡˜ Ì ڛÁË, ·›ÛıËÌ· ÁÂÓÈ΋˜ ηÎÔ˘¯›·˜, Ì›ˆÛË ÛÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· Û¤ÚÌ·-ÙÔ˜ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, ·Ó·ÈÌ›· & ·Ô‚ÔϤ˜ ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜, Á¤ÓÓËÛË ·ÛıÂÓÈÎÒÓ ÓÂÔÁÓÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ̆ „ËÏ¿ÔÛÔÛÙ¿ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÛÙ· ‚Ú¤ÊË &ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈΘ. E› ϤÔÓ, ÂÍ·ÛıÂÓÔ‡Û ÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ¤Ó·ÓÙÈ ¿ÏÏˆÓ ÌÈ-ÎÚÔ‚›ˆÓ ( .¯. Ù˘ Û·ÏÌÔÓ¤ÏÏ·˜ ) Î·È ÚÔηÏÔ‡Û η¯ÂÍ›·, ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›· Î·È ·¿ıÂÈ· ( ‚Ï. IÔÎÚ·ÙÈοŒÚÁ· Ì ÔÈΛϘ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ·Ûı¤ÓÂÈ· / AÚ. ™Ê‹Î., 277 281 812 & A¯., 1165 ) . 34

M¿ÏÈÛÙ·, Ë ÊÚÂÓ›Ùȉ·, Ë Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓË Ì ÙËÓ ÂÁÎÂÊ·ÏÈ΋ ÂÏÔÓÔÛ›· ( Cerebral Malaria ), ıˆڋıËΠ·fiÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ̂ ˜ ÙÔ ·›ÙÈÔ Ù˘ ηٿÚÚ¢Û˘ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ·ÔÈÎÈÒÓ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· Î·È ÙË NfiÙÈ·IÙ·Ï›·, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ·, ·Ú·ÙËÚ‹ıËΠÙÔ fiÙÈ Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÌÂÏ·Á¯ÔÏ›·˜ ( ̤ϷÈÓ· ̄ ÔÏ‹ = ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜Ù¤ÛÛÂÚÂȘ ̄ ˘ÌÔ‡˜ / Ù‡Ô˘˜ - ΛÙÚÈÓË ̄ ÔÏ‹, ·›Ì· & ÊϤÁÌ· - Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ·ıÔÊ˘ÛÈÔÏÔÁ›·˜, Û˘Ó‰Âfi-ÌÂÓË, ·fi ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, Ì Ó¢ÚÔ„˘¯ÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ) ··ÓÙ¿Ù·È Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Ù¤¯ÓË& ÔÚÔÏÔÁ›· ·fi ÙÔÓ 4 Ô ·È. .X. Î.Â. H ÂÏÔÓÔÛ›· ÛÙ·ıÂÚ¿ Ì›ˆÓ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ù˘ EÏÏ¿‰·˜ Î·È ÌÂÙ¤-ÙÚ ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Û ηÙËÊ›˜, ··ÈÛÈfi‰ÔÍÔ˘˜ Î·È ··ı›˜. OÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, fiˆ˜ Ô Jones

( 1909 : 35 ), ÙË ıˆÚÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο Ó¤· ·Ûı¤ÓÂÈ· Ù˘ ·ÙÙÈ΋˜ ·ıÔÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ·Ô‰›‰ÔÓÙ¿˜ Ù˘, Ì¿ÏÈÛÙ·,ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ ÙÔ˘ AÛÎÏËÈÔ‡ ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔÓ 5Ô ·È. .X., ÂÓÒ ¿ÏÏÔÈ , fiˆ˜ Ô Grmek ( 19892 :283, ·Ú. 143 & 144 ), ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È, ÛÙ· ›‰È· ̄ ÚÔÓÈο Ï·›ÛÈ·, Ì ÙË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂͿψÛË ÙÔ˘Plasmodium falciparum, ›Ûˆ˜ ·fi ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÈÒÓ ÙÔ˘ •¤ÚÍË ‹ ÌÂÙ¿ ÙË ™ÈÎÂÏÈ΋ EÎÛÙÚ·Ù›·.

º˘ÛÈο, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ ÂÎÏ‹ÛÛÂÈ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÂÓ‰ËÌÈ΋˜ ‡·Ú͢ Ù˘ ÂÏÔÓÔÛ›·˜ Î·È ÛÙËÓ AÙÙÈ΋,‰ÈfiÙÈ Ë Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ ÌÂÙȘ ÂÏÒ‰ÂȘ ÂÎÙ¿ÛÂȘ ( .¯. M·Ú·ıÒÓ, º·ÏËÚÈÎfi ¢¤ÏÙ· ) ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÙÔ Î·-Ù¿ÏÏËÏÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÈ‚›ˆÛ˘ ÛÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‚ÈÔÊÔÚÂÈ·ÎÔ‡˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ÎÔ˘ÓÔ˘ÈÒÓ, Ô˘ ÌÂÙ¤ÊÂ-Ú·Ó ÙÔÓ ·ıÔÁfiÓÔ ÌÈÎÚÔÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ( AÚ. §˘Û., 1032 : « âÌd˜ TÚÈÎÔÚ˘Û›· » = ÙÚÈÎÔÚ‡ÛÈÔ ÎÔ˘ÓÔ‡È &

™¯ÔÏ. AÚ. ). AÓ Î·È ̆ ¿Ú¯Ô˘Ó 3.000 ÁÓˆÛÙ¿ ›‰Ë ÎÔ˘ÓÔ˘ÈÒÓ, 375 ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ Á¤ÓÔ˜ Anopheles , ·fi Ù·ÔÔ›· 70 Á›ÓÔÓÙ·È ÊÔÚ›˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÌÔÚÊÒÓ ÂÏÔÓÔÛ›·˜ Ô˘ Ï‹ÙÙÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ( .¯. Anopheles

anopheles sacharovi & Anopheles cellia superpictus). 35

Afi ÙÔ 400 .X. Î.Â., ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο È·ÙÚÈο Û˘ÁÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÔÈ ˘ÚÂÙÔ› ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó ÛÂ Û˘Ó¯ÂÖ˜ &

‰È·Ï›ÔÓÙ˜, àÌÊËÌÂÚÈÓÔ‡˜, ÙÚÈÙ·›Ô˘˜ Î·È ÙÂÙ·ÚÙ·›Ô˘˜ ( .¯. AÚÈÛÙ. ¶ÚÔ‚Ï., 866 a 32 Î.Â. ). A˘ÙÔ› ÔÊ›ÏÔ-

ÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ Ù‡Ô˘˜ ÙÔ˘ ·Ú¿ÛÈÙÔ˘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏÔ‡ÛÂ. O ηıËÌÂÚÈÓfi˜ ˘ÚÂÙfi˜ ‰È·Ú-ÎÔ‡Û 6 Ì 12 ÒÚ˜ ·Ó¿ Ë̤ڷ, Ô Î·ÎÔ‹ı˘ ÙÚÈÙ·›Ô˜ 40 ÒÚ˜ ·Ó¿ ‰‡Ô Ë̤Ú˜ ( οı 48ˆÚÔ ), Ô ‹ÈÔ˜ ÙÚÈ-Ù·›Ô˜ 11 ÒÚ˜ ·Ó¿ ‰È‹ÌÂÚÔ ( οı 48ˆÚÔ ) Î·È Ô ÙÂÙ·ÚÙ·›Ô˜ 9 ÒÚ˜ ·Ó¿ ÙÚÂȘ Ë̤Ú˜ . ° ÂÓÈο, Ù· Û˘-ÌÙÒÌ·Ù· Î·È Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ÂÏÔÓÔÛ›·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÚÔÌ·ÎÙÈο ‹ ı·̷ÙÈο. OÈ ÊÔÚ›˜, fï˜, ÙˆÓÌÈÎÚÔ‚›ˆÓ Ù· ʤÚÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘˜. H ̄ ÚfiÓÈ· ‹ ‰Â˘ÙÂÚÔ·ı‹˜ ÂÏÔÓÔÛ›· Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ ÂÏÒ‰Ë Î·¯Â-Í›·, ÂÓ›ÔÙ ‰Â, ÛÙËÓ ÂÏÔÊ˘Ì·Ù›ˆÛË. ¶ÂÈÚ¿Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ‡·ÚÍË ÂÓ‰ËÌÈ΋˜ ÂÏÔÓÔÛ›·˜ Û ¤Ó·ÓÏËı˘ÛÌfi Ô‰ËÁ› ÛÙË Ê˘ÛÈ΋ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ηٿوۋ ÙÔ˘.

A210

T¤ÏÔ˜, ÔÏÏÔ› Û˘¯ÓÔ› ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ˘ÚÂÙÔ› (˘ÚÂÙfi˜ - ηÜÌ·, ı¤ÚÌË - ηÜÛÔ˜ ) ÔÈΛÏ˘ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›·˜

( OÌ. IÏ. X, 31 / AÚ. ™Ê‹Î., 1037-1041 / £Ô˘Î., II.49 = Ì¿ÏÏÔÓ Ù˘ÊÔÂȉ‹˜ ˘ÚÂÙfi˜ / ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÈÔ-

ÎÚ·ÙÈο ¤ÚÁ· / AÚÈÛÙ. ¶ÂÚ› ̇ ÒˆÓ ÁÂÓ., 780 a 20-22 & ¶ÚÔ‚Ï., I 57 / £ÂÔÊÚ. ¶ÂÚ› Ê˘Ù. ÈÛÙ., IV.xi.iii = ˘ÚÂ-Ùfi˜ ÔÊÂÈÏfiÌÂÓÔ˜ ›Ûˆ˜ Û ÂȉËÌ›· ÂÏÔÓÔÛ›·˜ ÛÙË BÔȈٛ· ÌÂÙ¿ ÙË Ì¿¯Ë ÛÙË X·ÈÚÒÓÂÈ· ÙÔ 338 .X. /¶·˘Û., V.4.6) . 36 ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ìe, Û‹ÌÂÚ·, Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· Ù· ·›ÙÈ· & ÙËÓ ¤Î‚·-ÛË ÙˆÓ ˘ÚÂÙÒÓ ·˘ÙÒÓ, ‰ÈfiÙÈ ‰ÂÓ ̆ ‹Ú¯Â Ë ÁÓÒÛË Â·ÎÚÈ‚Ô‡˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ ηٿ ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·.¶·ÚfiÏ’ ·˘Ù¿, Ô Î·ÎÔ‹ı˘ ·ÈÌÔÛÊ·ÈÚÈÓÔ˘ÚÈÎfi˜ ˘ÚÂÙfi˜, ̂ ˜ ÛÔ‚·Ú‹ ·ÚÔ͢ÛÌÈ΋ ¤Ó‰ÂÈÍË ·ÈÌÔÏ˘ÙÈÎÔ‡Û˘Ó‰ÚfiÌÔ˘, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ Ù˘ ÈÔÎÚ·ÙÈ΋˜ Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›·˜. ¶ÚˆÙÔÁÂÓÒ˜, Ë ÂÏÔ-ÓÔÛ›· ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ·ÈÌfiÏ˘ÛË, ·ÈÌÔÛÊ·ÈÚÈÓÔ˘Ú›· ( Malarial Hemoglobinuria ) & ·Ó·ÈÌ›·, ‰È·Ù·-Ú¿ÛÛÔÓÙ·˜ ÙË Ê˘ÛÈÎÔ-¯ËÌÈ΋ Û‡ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜ ÛÙÔÓ ·ÛıÂÓ‹ Î·È Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ÂÚ˘-ıÚÔ΢ÙÙ¿ÚˆÓ Ô˘ ·Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È Ì ٷ Ô‡Ú·. E¿Ó ‰ÂÓ ‰Â¯ı› ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ıÂڷ›· ‹ ̆ ÔÙÚÔÈ¿ÛÂÈ,fï˜, Ô ·ÛıÂÓ‹˜, ÙfiÙÂ Ë ̆ „ËÏ‹ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ·ÈÌÔÛÊ·ÈÚ›Ó˘ ÛÙ· ÓÂÊÚ¿ Ù· ηٷÛÙÚ¤ÊÂÈ, ÚÔηÏÒÓÙ·˜·ÓÔ˘Ú›·, ÓÂÊÚÈÎfi ÎÒÌ· Î·È ı¿Ó·ÙÔ..

◆ ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÎÚ˘ÔÏÔÁ‹Ì·Ù· & Áڛ˜ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÈÔ‡˜ - ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ÂηÙfi

Ù·˘ÙÔÔÈË̤ÓÔ˘˜ Û‹ÌÂÚ· - ( ÎfiÚ˘˙· = ÎÔÈÓfi ÎÚ‡ˆÌ· Ì ÚÈÓfiÚÚÔÈ· / ηٿÚÚÔ˘˜ = ÎÚ‡ˆÌ· ÌÂ Ê·Ú˘ÁÁ›Ùȉ·

/ ‚Ú¿ÓÁ¯Ô˜ = ÎÚ‡ˆÌ· ÌÂ Ï·Ú˘ÁÁ›Ùȉ· & ÙÚ·¯ÂÈÔ‚ÚÔÁ¯›Ùȉ· ), ÂȉËÌÈ΋ ·ÚˆÙ›Ùȉ· ( ÙÔÓ 5Ô ·È. .X. ),

‰È¿ÊÔÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· fiÚ·Û˘ (.¯. ÍËÚÔÊıÏ·Ì›· ) Ô˘ ÚÔηÏÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ·Ûı¤ÓÂȘ fiˆ˜ ÙÔ ÙÚ¿¯ˆÌ·,‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ ·Ó·È̛˜, ̆ ¤ÚÙ·ÛË, ‰È·‚‹Ù˘, ·ÛÙÂȘ & ηÚΛÓÔÈ ( ÊÜÌ· = ·fiÛÙËÌ· ‹ ÓÂÔÏ·ÛÌ·ÙÈ-

Îfi˜ fiÁÎÔ˜ ), ·ÚıÚ›Ùȉ˜, Ó¢ÌÔӛ˜, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙ· ÓÂÊÚ¿ & ÙË ̄ ÔÏ‹, Á˘Ó·ÈÎÔÏÔÁÈΤ˜ ·ı‹ÛÂȘ &·ÊÚÔ‰›ÛÈ· ÓÔÛ‹Ì·Ù· ( ; Û‡ÊÈÏË, ; ÁÔÓfiÚÚÔÈ·, ‚ÏÂÓÓfiÚÚÔÈ·, Ï¢ÎfiÚÚÔÈ·, Î.¿. ), ‰ÂÚÌ·ÙÔ¿ıÂȘ ( ; Ϥڷ,Ϥ˘ÎË, Î.¿. ), ·ÏÏ¿ Î·È ÌÔχÓÛÂȘ ÙÚ·˘Ì¿ÙˆÓ, ٤ٷÓÔ˜ ( ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÔÍ›· ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹ ̆ ‹Ú¯Â Î·È Ë ̄ Úfi-ÓÈ· ), ÂÓÙÂÚÈΤ˜ ·ÈÌÔÚÚ·Á›Â˜ ( .¯. Ôχ ÎÔÈÓ‹ ÂÈÏÔ΋ ÛÙË Û·ÏÌÔÓ¤ÏψÛË ), ÂÍÂÏÎÒÛÂȘ, ÛË„·ÈÌ›· &Á¿ÁÁÚ·ÈÓ·, ·ı‹ÛÂȘ Ù˘ ÛÙÔÌ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÏfiÙËÙ·˜ & ÙˆÓ Ô‰fiÓÙˆÓ ( Ë fiÛË ·ÙÙÈÎÔ‡ ÓÂÚÔ‡, Ô˘ ‹Ù·Ó ÊÙˆ-¯fi Û ÊıfiÚÈÔ, ·ÓÙÈÛÙ·ıÌÈ˙fiÙ·Ó Ì ÙËÓ Î·Ù·Ó¿ÏˆÛË ·Ï·ÙÈÔ‡ & „·ÚÈÒÓ, Ô˘ ÚÔÛÙ·ÙÂ‡Ô˘Ó ·fi ÙËÓ·ÔÚÚfiÊËÛË ÛÂÏËÓ›Ô˘ Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÂÚˉfiÓ·˜ ) ٷϷȈÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜EÏÏ¿‰·˜ .. 37

◆ ŒÓ·˜, ·ÎfiÌË, ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ‚ÈÔÏÔÁÈÎfi˜ & ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ - ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁˆÓ ̆ ‹ÚÍÂ, ·Ó¤Î·ıÂÓ, Ô

ÙÔ̤·˜ ÙˆÓ ‰˘ÛÌÔÚÊÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ·Ó·ËÚÈÒÓ, ÂÎ ÁÂÓÂÙ‹˜ ‹ ›ÎÙËÙ˜, Ô˘ ··ÓÙÒÓÙ·È Û ÔÛÔÛÙfi ÙÔ˘ÏËı˘ÛÌÔ‡, ηıÒ˜ Î·È Ë ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ¿Û¯Ô˘Ó ·fi ·˘Ù¤˜ ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ( §˘Û.,XXIV. 8.13 = ¤Ó·˜ Ô‚ÔÏfi˜ ̂ ˜ ‘ Û‡ÓÙ·ÍË ’ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. .X. / AÚÈÛÙ. AıËÓ. ¶ÔÏ., IV.9.4 = ‰‡Ô Ô‚Ô-ÏÔ› ÙËÓ Ë̤ڷ / ¶ÏÔ˘Ù. ™fiÏ., 31.2 = Ô ™fiÏˆÓ Â›¯Â ıÂÛ›ÛÂÈ ÓfiÌÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚ·˘Ì·ÙÈṲ̂ÓÔ˘˜ ‚ÂÙÂÚ¿ÓÔ˘˜ÔϤÌÔ˘ ). 38

¶ÔÈΛϘ ·Ûı¤ÓÂȘ, fiˆ˜ Ë ÌËÓÈÁÁ›Ùȉ·, Ë Â˘ÏÔÁÈ¿, Ë ·ÓÂÌÔ‚ÏÔÁÈ¿, Ë ·ÚˆÙ›Ùȉ·, Ë ÔÛÙÚ·ÎÈ¿ & Ô Ù‡-

A211

ÊÔ˜, ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ̄ ÚfiÓÔ˘ Î·È Ë ‘ ÙÚ›ÙË ’ ËÏÈΛ·, ÂÁÎÂÊ·ÏÈο ÂÂÈÛfi‰È·, ·ıÏËÙÈο & ÂÚÁ·ÙÈο ·Ù˘¯‹Ì·-Ù·, ÔÏÂÌÈÎÔ› ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌÔ›, ÂÈÏÔΤ˜ ηٿ ÙÔÓ ÙÔÎÂÙfi, ¿ÓÈÛË ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË & ·Ó·ÙÚÔÊ‹ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ·ÁÔÚÈÒÓ & ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ, ·Ú·ÙÂٷ̤ÓÔ stress ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÂÙÈ-΋ / ÎÏËÚÔÓÔÌÈ΋ ÚԉȿıÂÛË, ÚÔηÏÔ‡Û·Ó ‰˘Û¿ÚÂÛÙ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡Û·Ó ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˙ˆ‹ ÙˆÓ ·Û¯fiÓÙˆÓ ·Ó˘fiÊÔÚË Î·È Â·¯ı‹.

AÓÂÍ¿ÚÙËÙ·, ÏÔÈfiÓ, ·fi Ù· ·›ÙÈ·, ÙË Ô͇ÙËÙ· ‹ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ, ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡Ù˘ ·Ú¯·›·˜ AÙÙÈ΋˜ ¤·Û¯Â ·fi Ù‡ÊψÛË ( Ù˘ÊÏfi˜ ) ‹ ÌÂȈ̤ÓË ÈηÓfiÙËÙ· fiÚ·Û˘ ( .¯. à̂χˆ„ ), ÎÒ-

ʈÛË, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ÔÌÈÏ›· ( ôʈÓÔ˜ ) ‹ ΈʷϷϛ· ( ΈÊfi˜ ), ÂÍ·Úıڈ̤ÓÔ ÈÛ¯›Ô, ηٿÁÌ·Ù·, ̄ ˆ-

ÏfiÙËÙ· ( ̄ ˆÏfi˜ ), ·ʈÛË, ÓÔËÙÈ΋ ̆ ÛÙ¤ÚËÛË, ÙÚ·˘ÏÈÛÌfi ( åÛ¯ÓfiʈÓÔ˜ & ÙÚ·˘Ïfi˜ ), ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÛÙË ÛÂÍÔ˘-

·ÏÈ΋ ̂ ڛ̷ÓÛË, ÂÚÌ·ÊÚÔ‰ÈÙÈÛÌfi ( ëÚÌ·ÊÚfi‰ÈÙÔ˜ ), ·¯ÔÓ‰ÚÔÏ·Û›· ( Ó¿ÓÔ˜ ), Ú·¯›Ùȉ· & ÔÛÙÂÔÌ·Ï·Î˘Ó-

Û›·, ·Ú·ÌÔÚʈÙÈ΋ ÔÛÙ›Ùȉ·, ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·‚ÔÏÈÛÌÔ‡ & Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ( ÛÙ·ÙÔ˘Á›·, ÁÈÁ·ÓÙÈ-ÛÌfi˜, ·ÎÚÔÌÂÁ·Ï›·, ÌÈÎÚÔÌÂÏ›·, Î.¿. ), ·¯˘Û·ÚΛ· ‹ η¯ÂÍ›·, ‰˘ÛÌÔÚÊ›· ·fi ÂÁη‡Ì·Ù· ‹ ·Ûı¤ÓÂȘ,·ÒÏÂÈ· ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ËÌÈÏËÁ›·, ·Ú·ÏËÁ›· & ·Ú·Ï˘Û›· ( ·Ú¿ÏËÍ,àÓ¿ËÚÔ˜ - ‰ÈÂÊı·Ṳ́ÓÔ˜, àfiÏËÎÙÔ˜, ÉÚÔ˜ ), ÎÚ›ÛÂȘ ÂÈÏË„›·˜, „˘¯ÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜, ÙÂÚ·ÙÔÁÂÓ¤ÛÂȘ,

Û‡Ó‰ÚÔÌÔ Down, ·ÈÌÔÚÚÔÊÈÏ›·, Î.Ô.Î.

Afi ÙË Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ( .¯. K‡Îψ˜, ◊Ê·ÈÛÙÔ˜ ) & ÙȘ ÁÚ·Ù¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ( .¯. OÌËÚÈοŒË, HÚfi‰ÔÙÔ˜, ¶Ï¿ÙˆÓ, AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ) , ¤ˆ˜ ÙȘ È·ÙÚÈΤ˜ ‰È·ÁÓÒÛÂȘ ( .¯. IÔÎÚ·ÙÈÎfi Corpus ), ÙÔΈÌÈÎfi ı¤·ÙÚÔ & ÙȘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ ( ÛÙËÓ ÎÏ·ÛÛÈ΋ ·ÙÙÈ΋ ·ÁÁÂÈÔÁÚ·Ê›·, ÁÏ˘ÙÈ΋ ηÈÎÔÚÔÏ·ÛÙÈ΋, Û˘¯Ó¤˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÙfiÌˆÓ Ì ‰˘ÛϷۛ˜ ÙˆÓ ÁÂÓÓËÙÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ·¯˘-Û·ÚΛ·, Ó·ÓÈÛÌfi, ·ʈÛË & ̄ ˆÏfiÙËÙ· ), ÔÈ ·Ó·Ëڛ˜ ·˘Ù¤˜ ÛÙÈÁÌ¿ÙÈ˙·Ó ÙÔ˘˜ ¿Û¯ÔÓÙ˜ Î·È ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤-ÓÂȤ˜ ÙÔ˘˜. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË, ‰ÂÓ ̆ ‹Ú¯·Ó ·ÎÔ˘ÛÙÈο, ‰ÈÔÚıˆÙÈÎÔ› Ê·ÎÔ› & Á˘·ÏÈ¿ fiÚ·Û˘,ÂÂÌ‚·ÙÈ΋ ̄ ÂÈÚÔ˘ÚÁÈ΋ È·ÙÚÈ΋, ‚ÔËıËÙÈο ηÚÔÙÛ¿ÎÈ· ΛÓËÛ˘, ÂȉÈο ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù·, ηٿÏÏËÏË Ê·ÚÌ·-΢ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹, ΢ڛˆ˜, fï˜, Ë Ú¤Ô˘Û· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔÓ ¿Û¯ÔÓÙ· Û˘Ó¿ÓıÚˆÔ, Ô˘‰ÂÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ̂ ˜ ¿ÙÔÌÔ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ·ÏÏ¿ ̂ ˜ ¿ÙÔÌÔ Ì ÂȉÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ..

A212

°’ ¶§H£Y™MIAKA ¢E¢OMENA TH™ APXAIA™ ATTIKH™

TÔ Úfi‚ÏËÌ· ÙˆÓ ÏËı˘ÛÌÈ·ÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ÎÔÈӈӛ˜, ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·fi Ù· ϤÔÓ ÛÎÔ-ÙÂÈÓ¿ & ·Î·ÓıÒ‰Ë ̇ ËÙ‹Ì·Ù· ÌÂϤÙ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜. AÎfiÌË Î·È fiÙ·Ó ÔÈ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈΤ˜ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ̂ ˜ ÈηÓÔÔÈËÙÈΤ˜, ÔÈ ‰Â ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ̂ ˜ ·ÚΛ˜, ‰ÂÓ Î·ı›ÛÙ·Ù·È ‰˘Ó·Ù‹Ë Û·Ê‹˜ ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÔÏ˘ÚÈÛÌ·ÙÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘. MÔÚÔ‡ÌÂ, ‚¤‚·È·, Ó· ÏË-ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÛÙ· ÌÂÁ¤ıË, ÂÍ¿ÁÔÓÙ·˜ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ·ÚÈıÌËÙÈο & ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο. ™Ù· Ï·›ÛÈ· ·˘Ù¿ ÎÈÓÂ›Ù·È Ë·ÚÔ‡Û· ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ۇÁ¯ÚÔÓÔ˘˜ ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÂÔÚÈṲ̂ӷ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·, Ì ·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Î·Ù¿‰ÂÈÍË Ù˘ ÂοÛÙÔÙ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Û‡Ì-ʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈϤÁÔÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. H ÂÈÏÔÁ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ·fi ÙȘ Ûˆ˙fiÌÂÓ˜ ·Ú¯·›Â˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Ô‰ËÁ› ÛÙ· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· Û˘Ó -˘¿Ú¯Ô˘Ó Û ·˘Ù¿ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ & ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ Ê˘ÛÈο ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·ÔÚÚÈ-ÊıÔ‡Ó ‹ Ó· ̆ ÈÔıÂÙËıÔ‡Ó Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ·.

¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ‚·ÛÈÛı› Û ÔÈΛϷ ‰Â‰Ô̤ӷ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ̆ ÔÏÔÁ›ÛÔ˘ÓÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ AÙÙÈ΋˜ , ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô Sallares (1991, p. 53) ÛÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ ÔÏ›-Ù˜-Ôϛ٘ ËÏÈΛ·˜ 18 ¤ˆ˜ 59 ÂÙÒÓ, fiÛÔ˘˜ ‹Ù·Ó ηٷÁÂÁÚ·Ì̤ÓÔÈ ÛÙÔ˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X.( ¿ÁÓˆÛÙÔ˜ fï˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ô ·ÎÚÈ‚‹˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÛfiÓÙˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÔϤÌÔ˘˜ ), ÔÈ Finley & Hansen

(1985 & 1988) ÛÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÛÈÙËÚÒÓ Ô˘ ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ AÙÙÈ΋ ÁÈ· Ó· ηχ„Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ, ÔÈ Hansen & Osborne (1985) ÛÙËÓ ·ıËÓ·˚΋ ÔÏÈÙÂȷ΋ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘‰˘Ó·ÙÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÒÛÙ ӷ ÏËÚˆı› Ë BÔ˘Ï‹ ( Ô ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜ ‰˘Ó·Ùfi˜ ·Ó‰ÚÈÎfi˜ ÏËı˘ÛÌfi˜ ·Ó¿ ‰‹ÌÔı· Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó 65 ¿ÙÔÌ·, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ı› Ë ÂÚÈʤÚÂÈ· ÛÙË BÔ˘Ï‹ ), Ô Patterson

(1981) ÛÙȘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙˆÓ ‰ÂηÂÙÈÒÓ ·fi ÙÔ 480 .X. ¤ˆ˜ ÙÔ 430 .X., Ô KÔÓÔÊ¿ÁÔ˜ (1980)ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ‰Ô‡ÏˆÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÛÙ· ÔÚ˘¯Â›· ÙÔ˘ §·˘Ú›Ô˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰ÂÓ ÍÂÂÚÓÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜11.000, ·ÎfiÌË Î·È ÙÔÓ 5 Ô ·È. .X. ( ‚Ï. Î·È •ÂÓ. ¶fiÚ., IV.6 ), Î.Ô.Î.

5 ï÷ áé. ð.X.

OÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙ· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ HÚÔ‰fiÙÔ˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û 30.000 AıËÓ·›Ô˘˜Ôϛ٘ ηٿ ÙËÓ ¶ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ MˉÈÎÒÓ ÔÏ¤ÌˆÓ .

OÈ ̆ ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ ÙÔ 431 .X. , ·Ú·¤-ÌÔ˘Ó Û 14.000 Ì¿¯ÈÌÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ( 13.000 Ôϛ٘ + 1.000 È›˜ ), 13.400 ÂʉÚÈÎÔ‡˜ ( 1.400 ¤ÊË‚ÔÈÔ˘ ̆ ËÚÂÙÔ‡Û·Ó ÙË ıËÙ›· ÙÔ˘˜ + 2.500 ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ¿Óˆ ÙˆÓ 50 ÂÙÒÓ + 9.500 ÛÙÚ·Ù‡ÛÈÌÔÈ Ì¤ÙÔÈ-ÎÔÈ ) Î·È 32.000 ÛÙÚ·Ù‡ÛÈÌÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÙˆÓ ıËÙÒÓ ( 20.000 ¿Óˆ ÙˆÓ 18 ÂÙÒÓ + 12.000 οو ÙˆÓ 18ÂÙÒÓ ), ‰ËÏ·‰‹, Û ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ 59.400 ÛÙÚ·Ù‡ÛÈÌˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ 37. 900 ‹Ù·Ó AıËÓ·›ÔÈÔϛ٘ ¿Óˆ ÙˆÓ 18 ÂÙÒÓ.

OÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ , Ì ‚¿ÛË ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ 40.000 Ì 43.000 ÔÏÈÙÒÓ ÚÈÓ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ¶ÂÏÔ-

A213

ÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ ÙÔ 431 .X., Î·È ¤Ó· ̤ÛÔ fiÚÔ Ù· ‰‡Ô ·È‰È¿ ·Ó¿ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ̆ ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜160.000 Ì 172.000 ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜, 39 ÂÓÒ ¿ÏÏÔÈ fiˆ˜ Ô Garnsey, ̆ ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÙÔ›-ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜ - ÂÎÙfi˜ ·˘ÙÒÓ Ô˘ ‰È¤ÌÂÓ·Ó ÛÙȘ ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ÚÔÛ·ÚÙË̤Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜- ÛÙÔ˘˜250.000 ÚÈÓ ÙÔÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi fiÏÂÌÔ. 40

ÕÏÏÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, 41 ÁÈ· ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô, ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó Û 180.000 ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜ Ô˘‹Ù·Ó AıËÓ·›ÔÈ Ôϛ٘ ( ¿Ó‰Ú˜, Á˘Ó·›Î˜, ·È‰È¿ ), Û 92.000 ÙÔ˘˜ ÌÂÙÔ›ÎÔ˘˜ Î·È Û 150.000 ÙÔ˘˜ ‰Ô‡-ÏÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹, ‰›‰Ô˘Ó ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÂÚ›Ô˘ 422.000 ·ÙfiÌˆÓ ÂÓÙfi˜ AÙÙÈ΋˜, ÂÓÒ Ô Gomme ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·,˘ÔÏÔÁ›˙ÂÈ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ AÙÙÈ΋˜ Û 315.000, ÙÔ 431 .X., Î·È Û 218.000, ÙÔ 425 .X. °È· ÙÔ›‰ÈÔ ¤ÙÔ˜, ÔÈ AıËÓ·›ÔÈ Ôϛ٘ ̆ ÔÏÔÁ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ 29.000 , ÂÓÒ ÁÈ· ÙÔ 400 .X. ÛÙÔ˘˜ 22.000 .

¢È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È , ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ ÔÈ ̆ ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÁÈ· ÙÔÓ 5 Ô ·È. .X., Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ 22.000 & 43.000ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Ôϛ٘, ÌÂٷ͇ 160.000 & 180.000 ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Ôϛ٘ ( ¿Ó-‰Ú˜ - Á˘Ó·›Î˜ - ·È‰È¿ ) Î·È ÌÂٷ͇ 218.000 & 422.000 ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÏÈο ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ˜ ÛÙËÓ AÙÙÈ΋.T¤ÏÔ˜, Ë ÏËı˘ÛÌȷ΋ ˘ÎÓfiÙËÙ· ̆ ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È Û 50 ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ·Ó¿ ̄ ÏÌ. 2 , ÙÔ 480 .X. , Î·È Û 104 η-ÙÔ›ÎÔ˘˜ ·Ó¿ ̄ ÏÌ. 2, ÙÔ 431 .X.

4 ï÷ áé. ð.X.

M ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ 21.000 Ì 30.000 Ôϛ٘ ( Ô Gomme ‰›‰ÂÈ ÁÈ· ÙÔ 322 .X., ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ 32.000 ·Ó-‰ÚÒÓ AıËÓ·›ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ), Â¿Ó ̆ ÔÏÔÁÈÛı› ̂ ˜ ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Ù· ‰‡Ô ·È‰È¿ / ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÚ¢-ÓËÙ¤˜ ηٷϋÁÔ˘Ó Û ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ 84.000 Ì 120.000 ηÙÔ›ÎˆÓ 42 , ÂÓÒ Ô Garnsey ·Ó‚¿˙ÂÈ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfiÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ 120.000 Ì 150.000. 43

™‡Ìʈӷ Ì ·ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˘ ÙÔ˘ º·ÏËÚ¤· ( KÙËÛÈÎÏ‹˜ Fr.1 ÛÙÔÓ Aı‹Ó. ¢ÂÈÓ., VI. 103,

Û.272 C : « ÙcÓ ‰ÂοÙËÓ Úe˜ Ù·Ö˜ ëηÙfiÓ çÏ˘ÌÈ¿‰· ï ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ÚÔ¤‚Ë Âå˜ âÍÂÙ·ÛÌeÓ ÙáÓ Î·ÙÔÈÎÔ‡ÓÙˆÓ ÙcÓ\AÙÙÈÎcÓ Î·d ÂñÚÂıÉÓ·È \AıËÓ·›Ô˘˜ ÌbÓ ‰ÈÛÌ˘Ú›Ô˘˜ Úe˜ ÙÔÖ˜ ̄ ÈÏ›ÔȘ, ÌÂÙÔ›ÎÔ˘˜ ‰b Ì˘Ú›Ô˘˜, ÔåÎÂÙáÓ ‰b Ì˘ÚÈ¿‰·˜ÌÈ’ … » ), Û ۇÓÔÏÔ 150.000 ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ‰È¤ÌÂÓ·Ó ÙfiÙ ÛÙËÓ AÙÙÈ΋ , 100.000 Ì 120.000 ÂÚ›Ô˘ ı·

‹Ù·Ó Ô ·ıËÓ·˚Îfi˜ ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÓ‹ÏÈÎˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ & ÙˆÓ Û˘ÁÁÂÓÒÓ ÙÔ˘˜, 10.000 ÔÈ Ì¤ÙÔÈÎÔÈ Î·È30.000 Ì 50.000 ÔÈ ÛÎÏ¿‚ÔÈ & ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÂÚÈÛÙ·Ûȷο ÂÚ¯fiÌÂÓÔÈ. ¶·ÚfiÏ’ ·˘Ù¿, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·Ó-ı› fiÙÈ : · ) Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ-ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ Aı‹Ó·˜ ‰È¤ÊÂÚ ·fi ÙÔ Û˘ÓÔ-ÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ AıËÓ·›ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ( ¯. ÙÈÌËÙÈο AıËÓ·›ÔÈ Ôϛ٘, ÌÈÛıÔÊfiÚÔÈ ÂÎÙfi˜ AÙÙÈ΋˜,ÎÏËÚÔ‡¯ÔÈ, ̤ÙÔÈÎÔÈ Û ¿ÏϘ fiÏÂȘ ), ‚ ) ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 5% ÙˆÓ ̆ ÁÈÒÓ & ÈηÓÒÓ AıËÓ·›ˆÓ ··ÏÏ·ÛÛfiÙ·Ó·fi ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ıËÙ›· Î·È Á ) Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ Ô º·ÏËÚ‡˜ ›¯Â ‰È·Ù¿ÍÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο âÍÂÙ·ÛÌeÓ ÙáÓÛÙÚ·ÙÂ˘Û›ÌˆÓ Î·È fi¯È àÔÁÚ·Êc ÙÔÜ Û˘ÓÔÏÈÎÔÜ ÏËı˘ÛÌÔÜ ( ÙˆÓ Î·ÙÔÈÎÔ‡ÓÙˆÓ ). AÓÙ›ÛÙÔȯ·, ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ

ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ÁÈ· ÙÔ ‚' ÌÈÛfi ÙÔ˘ 4 Ô˘ ·È. .X., ‰›‰Ô˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ 35.000 AıËÓ·›ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÁÈ· fiÏË ÙËÓEÏÏ¿‰· ( ‰ËÏ·‰‹ 30.000 Ôϛ٘ ÂÓÙfi˜ AÙÙÈ΋˜ + 5.000 ÂÎÙfi˜ ) . 44 TÔ ‚¤‚·ÈÔ Â›Ó·È, ¿ÓÙˆ˜, fiÙÈ ‰ÂÓÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Û‹ÌÂÚ·, ÙÔÓ ·ÎÚÈ‚‹ ·ÚÈıÌfi fiÛˆÓ ÚÔÛ‹Ïı·Ó ÁÈ· ·ÔÁÚ·Ê‹ Î·È ÙÔ Î·Ù¿ fiÛÔ Ë ‰È·‰Èηۛ·ÙÂÏÈο Î¿Ï˘„ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ AÙÙÈ΋˜, ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô.

A214

EÍ ¿ÏÏÔ˘, ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ̆ ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÁÈ· ÙÔÓ 4 Ô ·È. .X., Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·È ·fi 21.000 ¤ˆ˜35.000 ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ AıËÓ·›Ô˘˜ Ôϛ٘ Î·È ·fi 84.000 ¤ˆ˜ 150.000 ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Î·ÙÔÈÎÔ‡-ÓÙˆÓ ÛÙËÓ AÙÙÈ΋, Û˘ÓÂÒ˜, ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔÈ ̆ ÔÏÔÁÈÛÌÔ› ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ÏËı˘ÛÌÈ·Î‹Î¿Ì„Ë Ô˘ ¤Ï·‚ ̄ ÒÚ· ÙÔÓ 4 Ô ·È. .X.

°È· ÙËÓ ›‰È· ̄ ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô, Ë Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌË ¤ÎÙ·ÛË 40%, › ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ Ù˘ ·ÙÙÈ΋˜ Á˘, ·ÓÙÈ-ÛÙÔȯԇÛ Û 156 ¿ÙÔÌ· ·Ó¿ ̄ ÏÌ2 ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌ˘ Á˘. 45 T¤ÏÔ˜, Ë ÏËı˘ÛÌȷ΋ ˘ÎÓfiÙËÙ· ̆ ÔÏÔÁ›˙Â-Ù·È ÛÙÔ˘˜ 83,33 ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ·Ó¿ ̄ ÏÌ. 2 ÁÈ· ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 4 Ô˘ ·È. .X., ÂÓÒ ÁÈ· Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4 Ô˘ ·È. .X.ÛÙÔ˘˜ 50 Ì 62,5 ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ·Ó¿ ̄ ÏÌ. 46

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ‰Â‰Ô̤ӷ Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ËÏÈÎÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘ fiÚÔ˘˙ˆ‹˜ Î.·. , ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ̆ ' fi„ÈÓ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ. MÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 650-350 .X.,Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ̇ ˆ‹˜ ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ‹Ù·Ó Ù· 35 Ì 39 ¤ÙË ( Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰ËÏ·‰‹ ·Â‚›ˆÓ·Ó ÚÈÓ ÙËÓ ÂÌÌËÓfi-·˘ÛË, ÛÙËÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋ ËÏÈΛ· ), ÂÓÒ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ Ù· 45 Ì 49 ¤ÙË (ÙÔ ›‰ÈÔ ›Û¯˘Â Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó-‰Ú˜). O ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ÛÙ· ÔÛÔÛÙ¿ ıÓËÛÈÌfiÙËÙ·˜ ¿ÁÁÈÍ ٷ ̆ „ËÏfiÙÂÚ· ›‰¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ̄ Ò-ÚÔ, ·fi ÙÔÓ 7Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 4Ô ·È. .X. 47 ™Â fiÏÔ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ̄ ÒÚÔ, ·ÓȯÓ‡ÔÓÙ·È, ›Û˘, ÌÂÁ¿Ï· ÔÛÔÛÙ¿ıÓËÛÈÌfiÙËÙ·˜ Û ÎÔÚ›ÙÛÈ· ËÏÈΛ·˜ ÂÓfi˜ ¤ˆ˜ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÙÒÓ, ̆ „ËÏfiÙÂÚ· ·fi Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÙˆÓ ·ÁÔÚÈÒÓ.¶¿ÓÙˆ˜, ÛÙ· ÓÂÎÚÔÙ·Ê›· Ù˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘ Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó fiϘ ÙȘ ËÏÈÎȷΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÙÔ50% ÙˆÓ Ù·ÊÒÓ ·Ó‹Î·Ó Û ·È‰È¿ Î·È ÂÊ‹‚Ô˘˜ ( •ÂÓ. §·Î. ¶ÔÏ., I.3 & OÈÎ., VII.6 / AÚÈÛÙ. ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò·ÈÛÙ., 608b 7-15 ). 48 ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·ÓȯÓ‡ÂÙ·È, ηٿ ÙËÓ KÏ·ÛÛÈ΋ ¶ÂÚ›Ô‰Ô, ̆ „ËÏ‹ Á˘Ó·ÈΛ· ıÓËÛÈÌfiÙË-Ù· ÛÙËÓ ËÏÈÎȷ΋ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ 15 Ì 45 ÂÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË ÁfiÓÈÌË Ê¿ÛË Ù˘ ( E˘Ú. IÊ.T., 1464 - 1467 /AÚÈÛÙ.: ¶ÂÚ› ̇ ÒˆÓ ÁÂÓ., 775 a 13-16 & 32-37 ¶ÂÚ› Ù· ̇ Ò· ÈÛÙ., 582a 21-24 & 583b 26-28 ¶ÂÚ› Ì·ÎÚ., 466b

15-16 & 467a 31-32 / ¶ÏÔ˘Ù. §˘Î., 17 ). 49

T¤ÏÔ˜, ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X. οı ¤ÙÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤Êı·Ó·Ó ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ 20 ÂÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ÛÙËÓ ÂÓËÏÈΛˆÛË, 450 Ì 500 ¿Ó‰Ú˜ Ôϛ٘ ( £Ô˘Î., IV.94.1 = Ë Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·ÈÛÙÔÓ 5 Ô ·È. .X. Î·È ̄ ÚËÛÈ̇ÂÈ ̂ ˜ Û˘ÁÎÚÈÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ / ¢ËÌ., IV.21 / AÚÈÛÙ. AıËÓ. ¶ÔÏ., XLII.3 ).

EÓ ÙÔ‡ÙÔȘ, Î·È Ó· ›̷ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Û‹ÌÂÚ·, ÙÔÓ ·ÎÚÈ‚‹ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ì›·˜ ·Ú-¯·›·˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ı· ¤Ú ӷ ÛÙÚ¤„Ô˘Ì ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Ì·˜ Ôχ Ì·ÎÚ‡ÙÂÚ·.. ¶ÔȤ˜ ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜,ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘ ÔÌ¿‰Â˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi; ¶ÔȤ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔ-ÌÈΤ˜ ‹ ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜; ¶ÔÈ¿ Â›Ó·È Ù· ·›ÙÈ· & ÔÈÛ˘Óı‹Î˜ ı·Ó¿ÙÔ˘ οı Í¯ˆÚÈÛÙÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘; ¶ÔȤ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ & ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂÈ˜ÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ ÛÙȘ ·Ûı¤ÓÂȘ Î·È Ù· Û˘Ó·Ê‹ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÛÙËÓÂÈ‚›ˆÛË Î·È ÚfiÔ‰Ô Ù˘ ÔÌ¿‰·˜; ŒÙÛÈ, Ë AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›· ̆ ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙȘ ÔÚÁ·ÓÈΤ˜ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Î·È ÚÔÛÂÁ-Á›˙ÂÈ ‰È·ÏÂÎÙÈο ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂͤÏÈ͢, ›Ù ·˘Ùfi ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÔÈÎÔÏÔÁÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, ›Ù Û ÎÔÈÓˆ-ÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜. 50

A215

¶APA¶OM¶E™ : [ ¶A§AIO¶A£O§O°IKA ¢E¢OMENA ]

1. L.Edelstein, Ancient Medicine, Selected Papers of Ludwig Edelstein, ed. by O.Temkin & C. Lilian Temkin,

transl. into English by C.Lilian Temkin, Baltimore, 1967. Esp.: «The Relation of Ancient Philosophy to Medici-

ne» , pp. 349-366. BÏ. ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ Û¯ÂÙÈÎfi ¿ÚıÚÔ ÛÙÔ Bulletin of the History of Medicine 26, (1952) : 299 - 316.

2. K.I. ¢ÂÛÔÙfiÔ˘ÏÔ˜, “ O IÔÎÚ¿Ù˘ Î·È Ë ºÈÏÔÛÔÊ›· ” , ºÈÏÔÛÔÊ›· 15/ 16, (1985/ 86) : 143-155.

3. I. Düring, Aristoteles. Darstellung und Interpretation seines Denkens, Carl Winter

Universitätsverlag, Heidelberg, 1966. °È· Ù· ÂÏÏËÓ., O AÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘. ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË Î·È EÚÌËÓ›· Ù˘™Î¤„˘ ÙÔ˘, ÌÙÊÚ. A.°ÂˆÚÁ›Ô˘-K·ÙÛ›‚ÂÏ·, Ù. B’, MIET, Aı‹Ó·, 1994, Û.22.

4. Angélique Panayotatou, L’ Hugiène chez les Anciens Grecs, Paris, 1923.

5. A. P·Áη‚‹˜, §ÂÍÈÎfiÓ Ù˘ EÏÏËÓÈ΋˜ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·˜, Ù. B’ , EΉ. A. KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓ›‰Ë, Aı‹Ó·, 1889 1 /™˘ÏÏÂÎÙÈ΋ ŒÎ‰ÔÛË, EΉ. BÈ‚ÏÈfiÚ·Ì· - EÈηÈÚfiÙËÙ·, Aı‹Ó·.

6. K. °ÂˆÚÁ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜, AÚ¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ I·ÙÚÔ›, I·ÛÒ, Aı‹Ó·, 1998, Âȉ. Û. 23. H AÁÓÔ‰›-ÎË Ë AıËÓ·›·, Ì·ı‹ÙÚÈ· ÙÔ˘ ‰È¿ÛËÌÔ˘ È·ÙÚÔ‡ HÚfiÊÈÏÔ˘, ·ÛÎÔ‡Û - Ì ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›·- ÙÔÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÌ· Ù˘ Á˘Ó·ÈÎÔÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ Aı‹Ó· ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X. °È· ̄ ¿ÚË Ù˘, ÌÂÙ¿ ·fi ‰‡Ô ‰›-Θ, ·Ó·ıˆڋıËÎÂ Ô ÓfiÌÔ˜ Ô˘ ··ÁfiÚ¢ ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙÔ˘ È·ÙÚÈÎÔ‡ ·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜ ·fi Á˘-Ó·›Î˜ & ‰Ô‡ÏÔ˘˜ ( YÁ›ÓÔ˘ Fabulae , 274). ™ÙÔ ›‰ÈÔ ‚È‚Ï›Ô ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ï‹Ú˘ ÁÂÓÈ΋ &·Ó·Ï˘ÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ·Ú¯·›· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ IÔÎÚ¿ÙË Î·È ÙË Û‡Á¯ÚÔÓÔÛ¯ÔÏÈ·ÛÌfi ÙÔ˘˜ ( ÛÛ. 233 - 282 ).

A. Krug, Heilkunst und Heilkult : Medizin in der Antike, Beck Verlag, München, 1993 2. °È· Ù· ÂÏÏËÓ. :AÚ¯·›· I·ÙÚÈ΋. EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Î·È £ÚËÛ΢ÙÈ΋ I·ÙÚÈ΋ ÛÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ·, ÌÙÊÚ. EϤÓË M·Ó·Î›‰Ô˘ &£. ™·ÚÙ˙‹˜, EΉ. ¶··‰‹Ì·, Aı‹Ó·, 1997 3. M ·ÚÎÂÙ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· .

A.M. AÓ‰Ú¿‰Ë˜, IÛÙÔÚ›· Ù˘ EÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌÔÛ›·˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜ : Afi ÙˆÓ OÌËÚÈÎÒÓ Ì¤¯ÚÈÙˆÓ EÏÏËÓÔ̷ΉÔÓÈÎÒÓ ̄ ÚfiÓˆÓ, EΉ. ¶··‰‹Ì·, Aı‹Ó·, 19281 / 1992. °È· Ù· ·ÁÁÏ., History

of Greek Public Finance, MA: Harvard University Press, Cambridge, 1933. °È· ÙȘ ·ÌÔÈ‚¤˜ ÙˆÓ È·-ÙÚÒÓ, ‚Ï. ÛÛ. 310-311.

R.Pohl, De graecorum medicis publicis, 1905.

£.B. BÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, ¶ÂÚ› ÙÔ˘ I‰ÈˆÙÈÎÔ‡ B›Ô˘ ÙˆÓ AÚ¯·›ˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ, Aı‹Ó·È, 1873 & EΉ. ¢Ë-ÌÈÔ˘ÚÁ›·, Aı‹Ó·, 1995, ÛÛ. 291-294.

7. R.Sallares, The Ecology of the Ancient Greek World, Ithaca, New York, 1991. Esp. : Ch.II, ̈ 4, p. 140.

8. Ÿ.. ( ÛËÌ . 7 ). BÏ. Î·È Gallant ( 1991 ) ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎfi Ô›ÎÔ.

J.D. Willigan & Katherine A. Lynch, Sources and Methods of Historical Demography, Aca-demic Press, London & New York, 1982, Ch. 8, Table 8.1, p. 184.

T.P.R. Laslett R. & Wall (eds), Household and family in Past Time, Cambridge University

Press, Cambridge, 1972, p.31. OÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜ ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ, Û‡Ìʈӷ ÌÂ

A216

Ù· Cambridge Groups for the History of Population and Social Structure , Â›Ó·È :MÔÓ‹Ú˘ (Solitaries ) = ̄ ‹ÚÔ˜/·, ·Ó‡·Ó‰ÚÔ˜/Ë ‹ ¿ÁÓˆÛÙ˘ Û˘˙˘ÁÈ΋˜ Û¯¤Û˘XˆÚ›˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· (No family ) = ‰È·ÊfiÚˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Û˘ÁηÙÔ›ÎËÛ˶˘ÚËÓÈ΋ OÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· (Simple Family Household ) = ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ Ì ‹ ̄ ˆÚ›˜ ·È‰› Ô˘ ̇ › ÌfiÓÔ,¯‹ÚÔ˜/· Ì ·È‰›¶ÔÏ˘ÌÂÏ‹˜ OÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ( Extended Family Households ) = ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ Ì ‹ ̄ ˆÚ›˜ ·È‰› Ô˘ ̇ ›Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘ÁÁÂÓ›˜¶ÔÏÏ·Ï‹ OÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ( Multiple Family Households ) = ‡·Ó‰ÚÔ ̇ ¢Á¿ÚÈ Ì ÓfiÌÈÌÔ ·È‰› Ô˘ ̇ ÂÈ Ì·˙›Ì ÁÔÓ›˜, ı›Ԣ˜, ·Ó‹„È·, Ì·ıËÙ¢fiÌÂÓÔ˘˜, ̆ ËÚ¤Ù˜, Ù·ÍÂȉÈÒÙ˜, ¿ÏÏ· Ófiı· Ù¤ÎÓ·, Î.Ô.Î.

9. Ÿ.. ( ÛËÌ . 7 ), Ch.II, ̈ 4, p.148. O Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ¤Ó· ÔÛÔÛÙfi ÛÙÂÈÚfiÙËÙ·˜ 3 - 5 % Û οıÂÁÂÓÈ¿, ÂÓÒ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ Corvisier (1985), Ô ÔÔ›Ô˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Ù˘ KÏ·ÛÛÈ-΋˜ Aı‹Ó·˜ ‹Ù·Ó ÛÙ›Ú˜ Û ÔÛÔÛÙfi 10% . AÌÊfiÙÂÚ· Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ‰ÂÓ ‰‡Ó·ÓÙ·È Ó· ÙÂÎÌËÚȈıÔ‡Ó Ì ‚Â-‚·ÈfiÙËÙ·, ›ӷÈ, fï˜, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο.

J.D. Willigan & Katherine A. Lynch, fi.. ( ÛËÌ. 8 ), Ch. 18, Fig. 18.1, p. 355.

W.H. Mosley (ed.), Nutrition and Human Reproduction, Plenum Press, New York, 1978,

esp. p. 6. BÈÔÏÔÁÈÎÔ› & Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÈ·ÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÂȉÚÔ‡Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÔÛÔÛÙÒÓÁÔÓÈÌfiÙËÙ·˜ ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ ÓÂÔÁÓÒÓ &ÙˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ Â›Ó·È Ë ÂÎ ÁÂÓÂÙ‹˜ ÛÙÂÈ-ÚfiÙËÙ·, Ë Î·Î‹ ‹ ÂÏÏÂÈ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹, Ë ̄ ÚfiÓÈ· ‹ ›ÎÙËÙË ·ÓÈηÓfiÙËÙ·, Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘/Ù˘ Û˘˙‡ÁÔ˘, ‰È¿-ÊÔÚ˜ Í·ÊÓÈΤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ ‹ ·ı‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ÚfiˆÚÔÈ ÙÔÎÂÙÔ›, ı¿Ó·ÙÔÈ ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ ( fiÏˆÓ ÙˆÓ ËÏÈÎÈ·ÎÒÓ Ê¿ÛÂˆÓ ¤ˆ˜ ÙËÓ ÂÊË‚›· ), Ë ÂÎÔ‡ÛÈ· ·Á·Ì›·, Ë ËÏÈΛ· ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋˜ ̂ Ú›-Ì·ÓÛ˘, Ù· ̤۷ ·ÓÙÈÛ‡ÏÏ˄˘, ÔÈ ÂÎÙÚÒÛÂȘ, ÔÈ Ú·ÎÙÈΤ˜ ıËÏ·ÛÌÔ‡ & Ë ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›·.

10. E.°·Ï·Ó¿Î˘, H Ï˘ÙÚˆÙÈ΋ ı·Ó¿ÙˆÛË ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ¢È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ¢È·ÙÚÈ‚‹, Iˆ¿ÓÓÈÓ·, 1996,Û. 198. M ÏÔ‡ÛÈ· ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË.

11. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch.II, ̈ 4, p. 136.

J.D. Willigan & Katherine A. Lynch, fi.. ( ÛËÌ. 8 ).E.A. Wrigley, Population and History, New York World University Library, 1969, esp. p. 15.

12. M·›ÚË A‰·ÌÔÔ‡ÏÔ˘, “ O .. K·È¿‰·˜ Ù˘ AÚ¯·›·˜ AÁÔÚ¿˜ ” , TA NEA / OPIZONTE™, 22 / 7 / 2002,Û. 25 / 7. T· ÔÛÙ¿ ÂηÙÔÓÙ¿‰ˆÓ ‚ÚÂÊÒÓ ı·ÌÌ¤ÓˆÓ Û ËÁ¿‰È ‚¿ıÔ˘˜ ÂÚ›Ô˘ 22 Ì., ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ‚fiÚÂÈ·ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ HÊ·ÈÛÙ›Ԣ ÛÙËÓ AÚ¯·›· AÁÔÚ¿ ÙˆÓ AıËÓÒÓ, ̄ ÚÔÓÔÏÔÁ‹ıËηÓ, ·fi ÙÔ˘˜ ·Ó·ÛηÊ›˜, ÛÙËÓEÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ¶ÂÚ›Ô‰Ô ( 2Ô˜ ·È. .X. ). H ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜ ·fi ÙȘ ·ÌÂÚÈηӛ‰Â˜ ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔ˘˜, Û˘ÓÂÚÁ¿ÙÈ-‰Â˜ ÙÔ˘ EÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘ Wiener Ù˘ AÌÂÚÈηÓÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ KÏ·ÛÛÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÛÙËÓ Aı‹Ó·, ÚfiÎÂÈÙ·È Ó·‰ÒÛÂÈ Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· & ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›·, ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.

A. Cameron, «The Exposure of Children and Greek Ethics», Classical Review 46, (1932) : 105-114.

13 . Ÿ.. ( ÛËÌ. 10 ), Û. 27.

14. Ÿ.. ( ÛËÌ. 10 ), ÛÛ. 41-44, 56, 88-89 & 97. A˜ ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ·Ê' ÂÓfi˜ Ë Ï¤ÍË ‚Ú¤ÊÔ˜ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó

A217

Î·È ÛÙ· ÓÂÔÁÓ¿ ÙˆÓ ̇ ÒˆÓ ( HÚÔ‰., III.153 ), ·Ê' ÂÙ¤ÚÔ˘ ϤÍÂȘ fiˆ˜ öÌ‚Ú˘ÔÓ, ‚Ú¤ÊÔ˜, ·Ö˜, ·È‰›ÔÓ , Î.Ô.Î.

‰ÂÓ ÚÔÛ‰ÈfiÚÈ˙·Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘ ̈ÚÔ‡ - ÌfiÓÔÓ ÔÚÈṲ̂ӷ ›ıÂÙ· ( .¯. àÚÙÈÁ¤ÓÓËÙÔ˜, âÈÌ·-ÛÙ›‰ÈÔ˜, àÔÎÂ΢Ë̤ÓÔ˜ ). TÔ ›‰ÈÔ ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÁÈ· ÙȘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ. E› ϤÔÓ, Û ̄ Ú‹ÛË

‹Ù·Ó Î·È fiÚÔÈ fiˆ˜ ÎÚ‡„·È ( OÌ. IÏ. ™, 397 ), âÓ à‰‹Ïˆ ηٷÎÚ‡„Ô˘ÛÈÓ ( ¶Ï¿Ù. ¶ÔÏ., 460 C ), ·Ö˜ âÎΛÌÂÓÔ˜( ¶·˘Û., VII. 17.11 ), âÎÙÈı¤·ÛÈÓ ( £ÂÌ›ÛÙÈÔ˜, 325 a ), ☠âÚËÌ›·Ó Ú›„·È, àÔÎÙÈÓ˘‡Ó·È. H Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋ ̄ ÚÔÈ¿ Ù˘

‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›·˜ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙË ı˘Û›· ‚ÚÂÊÒÓ, ÙË ‚ÚÂÊÔÊ·Á›· Î·È ÙȘ ÔÈΛϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‚ÚÂÊÔÎÙÔÓ›·˜( .¯. ·fi Ì·Ó›·, ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÂΉ›ÎËÛ˘, Î.Ô.Î. ).

15. Ÿ.. ( ÛËÌ. 10 ), ÛÛ. 56 - 75. H ¿Ô„Ë ·Ú·Ù›ıÂÙ·È ·fi ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ·, ÂÓÒ ‰›‰ÔÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÔÈÛ¯ÂÙÈΤ˜ ·fi„ÂȘ Î·È ¿ÏÏˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, Ô˘ ÂÚÌËÓ‡ԢÓ, ̆ fi ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÁˆÓ›·, ·Ó¿ÏÔ-Á· ÂÚÈÛÙ·ÙÈο Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜.

16. A. KÈÓ‰‡Ó˘, ¢ÔΛÌÈÔÓ M·È¢ÙÈ΋˜ ÙˆÓ AÚ¯·›ˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ I·ÙÚÒÓ, Aı‹Ó·, 1982, Û. 98.

17. J.W. Jones, The Law and Legal Theory of the Greeks. An Introduction, Oxford University Press, Ox-

ford, 1956, p. 288.

18. Ÿ.. ( ÛËÌ. 10 ), ÛÛ. 82-85.

Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch.II, ̈ 4, p. 179.

19. A. van Hoof, From Aytothanasia to Suicide. Self - killing in Classical Antiquity, Routledge, London, 1990,p. 38.

S. C. Hymphreys & Helen King ( eds ), Mortality and Immortality : the Anhtropology and Archaeologyof Death, Academic Press, London, 1981.

20. M. Grmek & Danielle Gourevitch, Les Maladies dans l’ Art Antique, Librairie Arthème

Fayard, Paris, 1998, esp. p. 27. M ÂӉȷʤÚÔ˘Û· & ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·.

Anneliese Pontius, “ Icono-diagnosis, a medical humanistic approach, detectingCrouzon’ s malformation in Cook Islands’ prehistoric art ” , Perspectives in Biology and Medicine27, (1983) : 107 - 120. Crouzon’s malformation = dysostose craniofaciale.

M. D. Grmek, Diseases in the Ancient Greek World, transl. by Mireille Muellner & L.Muellner,

Baltimore / London, 1989. Originally published as Les Maladies à l’ aube de la Civilization Occidentale, Payot,

Paris, 1983. Esp. : pp. 3, 8-9 & 12. AÏÏÔÈÒ˜, Biocoenosis ‹ Ecological Community.

Preamble to Constitution of the World Health Organisation, 1946 : “ ø˜ ̆ Á›· ÔÚ›˙ÂÙ·È Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛËÏ‹ÚÔ˘˜ Ê˘ÛÈ΋˜ - ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ - ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Â˘Ù˘¯›·˜, fi¯È ÌfiÓÔÓ Ë ·Ô˘Û›· ·ÚÚÒÛÙÈ·˜ ‹ ·Ó·ËÚ›·˜ ”.

21. E. Beutler, B. Westwood, A. Melemed, P. Dal Borgo & D. Margolis, “ Three new Exon 10 G6PD

Mutations ” , BCMD 21 / 8, ( April 1995 ) : 64 - 72. K·Ù¿ÏÔÁÔ˜ Ì ÙȘ ÁÓˆÛÙ¤˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙˆÓ ÁÔÓfiÙ˘ˆÓÙ˘ G6PD.

M. D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), pp. 252 - 266.

Cl.J. Jolly & R. White, Physical Anthropology and Archaeology, Mac Graw - Hill Inc.,U.S.A., 19761 / 19955 , pp. 58 - 63.

A218

Carol Laderman, “ Malaria and Progress : some historical and ecological considerations ”, Social Science and Medicine 9, (1975) : 587 - 594.

D. Brothwell & T. Sanderson (eds), Diseases in Antiquity, Charles Thomas Publishers, Illinois,U.S.A., 1967. Esp. : Ch. 13, p. 182.

A.C. Andrews, “ The bean and Indo-European totemisms ” , American Anthropologist 15,(1949) : 274 - 292.

C. Craig & E. Faust, Clinical Parasitology , Kimpton, London, 1945.

22. W. Mc Neill, Plagues and Peoples, Anchor / Doubleday, Garden City / New York, 1976, pp. 69-71.

23. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), pp. 221-222.

24. P.Ucko, Ruth Tringham & G.W. Dimbleby (eds), Man Settlement and Unbanism, England, 1972. Esp.:

Section II, R.Boyd, pp. 345-352.

P. Mc Kechnie, Outsiders in the Greek Cities in the Fourth Century B.C., London / New York , 1989.

Esp.: Ch.4, p. 79, & Ch. 5 101-141.

25. M. D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), pp. 91 & 98.

H.E. Sigerist, History of Medicine, New York, 1961, Ch. 2, pp. 11-16.

26. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p. 232.

27. M. D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), p. 99.

J.L. Angel, " Skeletal Material from Attica ”, Hesperia 14, (1945 ) : 279 - 363 & Plates

XL - LIX. °È· Ù· ÎÚ·Ó›· & Ù· ÔÛÙ¿ Ô˘ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È Û 119, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ¿ÙÔÌ· Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ Î·ÈfiÏˆÓ ÙˆÓ ËÏÈÎÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Ù· ÔÔ›· ̄ ÚÔÓÔÏÔÁ‹ıËÎ·Ó ÛÙË NÂÔÏÈıÈ΋ ¶ÂÚ›Ô‰Ô Î.Â., Î·È ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó·fi ٷʤ˜ ÛÙËÓ AÁÔÚ¿ ÙˆÓ AıËÓÒÓ & ÙÔÓ KÂÚ·ÌÂÈÎfi, ÛÙÔÓ ÕÁÈÔ KÔÛÌ¿, ÛÙÔ £ÔÚÈÎfi, ÛÙÔ M·ÚÎfiÔ˘ÏÔ& Ù· ™¿Ù·, Ô Angel ¤‰ˆÛ ̤ÛÔ ‡„Ô˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ 1,62 Ì. ÂÓÒ ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÙÔ 1,53 Ì. ÂÚ›-Ô˘. H ÌÂϤÙË ÙˆÓ 26 ÎÚ·Ó›ˆÓ ( 25 + 1 ·ÌÊ›‚ÔÏ˘ ̄ ÚÔÓÔÏfiÁËÛ˘ ), Ù· ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ٷʤ˜ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ KÂÚ·ÌÂÈÎÔ‡, ÛÙËÓ Ô‰fi ¶ÂÈÚ·ÈÒ˜ & ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘, ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘A¯·ÚÓÒÓ & ¢ÂΤÏÂÈ·˜ Î·È ÙÔÓ KÔ˘‚·Ú¿, Î·È ̄ ÚÔÓÔÏÔÁ‹ıËÎ·Ó ÌÂٷ͇ 650 - 150 .X., ‰È·ÌfiÚʈÛ ÙÔÛ˘Ì¤Ú·ÛÌ· ˆ˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· AÙÙÈ΋ ̆ ‹Ú¯Â ·Ó¿ÌÂÈÍË ÙˆÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ, Û˘ÓÂÒ˜ Î·È ÁÂÓÂ-ÙÈ΋ ÚÔ‹, ̂ ˜ Ê˘ÛÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ [ 7 Mediterranean ( D ) / 5 Alpine ( C ) /

4 Basic White ( A ) / 4 Nordic- Iranian ( B ) / 4 Mixed Alpine ( E ) / 2 Dinaric- Mediterranean ( F ) ]. OÈ AıËÓ·›ÔÈÙ˘ KÏ·ÛÛÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘ ›¯·Ó ÂÏ·ÊÚ¿ Ì·ÎÚ‡ÙÂÚË Ì‡ÙË & ηٷÙÔÌ‹ ÚÔÛÒÔ˘, fiˆ˜ Î·È Ï›ÁÔ ÌÂÁ·Ï‡-ÙÂÚË ÛÈ·ÁfiÓ· ·fi ÙÔ˘˜ ̆ fiÏÔÈÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜. H ·Ú¯·›· Ù¤¯ÓË Ù›ÓÂÈ Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÂÈ ÙËÓ·Ú·Ù‹ÚËÛË ·˘Ù‹ ÙÔ˘ Angel ( p. 326 ).

D.M. Robinson, Necrolynthia 9, Baltimore, 1942, pp. 146-170.

28. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), pp. 224 & 226.

29. D. Engels, Classical Cats, Routledge, London & New York, 1999, p.16.

Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p. 226.

A219

I.C. Beavis, Insects and Other Invertebrates in Classical Antiquity, Exeter University Publi-

cations, Exeter, 1988, esp. pp. 112 - 120. M ۇÁ¯ÚÔÓË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· & ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏË-ÓÔ-ڈ̷˚΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›·.

R. Hendrickson, More cunning than Man : A Social History of Rats and Men, Stein andDay, New York, 1983, esp. pp. 40 - 41.

M.L. Ryder, Sheep and Man, Duckworth, London, 1983, esp. pp. 777 - 781. M ·ÚÈÔ˘˜ÂӉȿÌÂÛÔ˘˜ ÍÂÓÈÛÙ¤˜ Ù· ·ÈÁÔÚfi‚·Ù· fiÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î‡ÛÙÂȘ ÛÙÔ Û˘ÎÒÙÈ, ÙÔ˘˜ Ó‡ÌÔÓ˜ Î·È ÙÔÓÂÁΤʷÏÔ, ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë ÂÏÌ›ÓıˆÓ ( Tapeworms ) ÌÔχÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ & ÙˆÓ Û·-ÏˆÓ ( Bladder worm - larvae of Echinococcus granulosis - Taenia multiceps / Taenia coenurus ).

A. Madden, “ Phthiriasis and its Victims ”, SO 57, (1982) : 88 - 89.

J. Baker & D. Brothwell, Animal Diseases in Archaeology, Academic Press, London,1980.

D. Brothwell & A.T. Sanderson, (eds), fi.. ( ÛËÌ. 21 ).

30. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p. 227. ¢È¿ÎÚÈÛË ·ıÔÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÌÈÎÚÔÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙËÓ ·Ú¯·›·EÏÏ¿‰·.

31. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), pp. 236 - 237.

M.D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), esp. pp. 203 - 207 & 261 - 283. H Ϥڷ Â›Ó·È ‘ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚË ’ Ù˘·ÓÒÏ˘, ‹‰Ë ·fi ÙÔ 25.000 .X.

32. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p. 241.

33. P.E. Olson, C.S Hames, A.S. Benenson & E.N. Genovese, “ The Thucydides Syndrome :

Ebola dejà vu ? ” , Emerging Infectious Diseases 2 / 2, ( Apr. - Jun. 1996 ) : 1 - 23. M ÙȘ ÈÔ Úfi-ÛÊ·Ù˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜.H Ó¤· ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ ‰fiıËΠ·fi ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ÂȉËÌÈÔÏfiÁÔ˘ Patrick Olsen ÙÔ˘ U.S.

Navy Balboa Hospital ( San Diego, California, USA ) Î·È ÌÂÙ·‰fiıËΠ·Ú¯Èο ·fi ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· TA NEA Ù˘21˘ I·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1996 ηÈ, ηÙfiÈÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Associated Press ( 16 / 1 / 97 ), ÛÙÔ Ê‡ÏÏÔ Ù˘ 17˘I·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1997 Ù˘ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷˜ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ( ‚Ï. Î·È Z¤ÊË KÏËÚÔÓfiÌÔ˘, « AÓ·˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓEmbola », E§EY£EPO™ TY¶O™, 21 / 1 / 97, Û. 34 ). O ›‰ÈÔ˜, fï˜, ÂÚ¢ÓËÙ‹˜, Û ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂΉfi-ÙË ÙÔ˘ ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ [ “ Ebola / Athens Revisited ”, Emerging Infectious Diseases 4 / 1 ], ÛÙȘ 17 AÚÈÏ›Ô˘ÙÔ˘ 1996, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ o Gayle D. Scarrow , ÚÒÙÔ˜, ›¯Â ÚÔÙ›ÓÂÈ ·ÚfiÌÔÈ· ‰È¿ÁÓˆÛË [ “ The

Athenian Plague : A Possible Diagnosis ” , The Ancient History Bulletin 2 / 1, ( 1988 ) ].°È· ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ·˘Ùfi, ‚Ï. ›Û˘ : Constance Holden, “ Ebola : Ancient History of ‘New Disease’ ? ”, Science 272, ( Jun. 1996 ) : 1591 / B. . Dixon, “ Ebola in Greece ? ” , British Medical Journal 313 ( Aug.

1996 ) : 430 / Allison Brugg, “ Ancient Ebola Virus ? ” , Archaeology ( Nov. / Dec. 1996 ) : 28.

D. Kagan, The Archidamian War, Cornell University Press, Ithaca & London, 1992.

Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p . 246 ff.

A220

Alex. D. Langmuir et al., “ The Thucydides Syndrome ” , New England Journal of Medici-ne 313, ( 1985 ) : 1027 - 1030.

J.C.F. Poole & J. Holladay, “ Thucydides and the Plague of Athens ” , Cl. Qu. 29, (1979): 282 - 300.

Ÿ.. ( ÛËÌ. 22 ).

P.Ucko, Ruth Tringham & G.W. Dimbleby (eds), fi.. ( ÛËÌ. 24 ), pp. 353-361.

Ph. Ziegler, The Black Death, Harmondsworth, London, 1970, esp. p. 20.

D. Brothwell & T. Sanderson (eds), fi.. ( ÛËÌ. 21 ). Esp. A.Patrick, Ch. 18, pp. 238-246.

°È· ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ Ù·Ê‹˜ ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ ( £Ô˘Î., II.47.3- 54 ), ·˜ ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Ù· ÂÍ‹˜ : Donna Kurtz & J. Boardman, Greek Burial Customs, Thames & Hudson, London, 1971. °È·

Ù· ÂÏÏËÓ., ŒıÈÌ· T·Ê‹˜ ÛÙÔÓ AÚ¯·›Ô EÏÏËÓÈÎfi KfiÛÌÔ, ÌÙÊÚ. O˘Ú·Ó›· BÈ˙˘ËÓÔ‡ & £. •¤ÓÔ˜, EΉ.K·Ú‰·Ì›ÙÛ·, Aı‹Ó·, 1994 , Û. 91.

™ÙȘ ÚfiÛÊ·Ù˜ ÂÎÛηÊÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ MËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ™È‰ËÚÔ‰ÚfiÌÔ˘ÙˆÓ AıËÓÒÓ ÙÔ 1994, ‹Ïı ÛÙÔ Êˆ˜ ÔÌ·‰È΋ Ù·Ê‹ 100 - 150 ı˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÏÔÈÌÔ‡ ( ·Ó‰ÚÒÓ, Á˘Ó·ÈÎÒÓ &·È‰ÈÒÓ ) ÛÙÔÓ KÂÚ·ÌÂÈÎfi, ÛÙÔ ÓÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ¢‹ÌÔ˘ ÙˆÓ KÂڷ̤ˆÓ. K·È ÌfiÓÔÓ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜·˘Ùfi ÁÂÓÓ¿ ÔÈΛϷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·. ¶.¯., · ) Ï¿Ì‚·Ó ̄ ÒÚ· ‹ fi¯È ·ÔÌfiÓˆÛË ÙˆÓ ı˘Ì¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÙ¿ ı¿Ó·-ÙÔÓ; ‚ ) ÙÔ DNA ·fi ÙÔ Ì˘ÂÏfi ÙˆÓ ÔÛÙÒÓ - ÙfiÛÔ ÙˆÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈÎÒÓ, fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔ˙ˆÔÏÔÁÈÎÒÓηٷÏÔ›ˆÓ - Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙËı› Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ‘·Ó¿ÁÓˆÛË’ Ù˘¯fiÓ ÁÂÓÂÙÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÙÔ˘ ÈÔ‡ Á )Ú¤ÂÈ, ›Û˘, Ó· ÌÂÏÂÙËı› ÂÎ Ó¤Ô˘ ÙÔ IÔÎÚ·ÙÈÎfi Corpus ÒÛÙ ӷ ¢ÚÂı› ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ·ÚfiÌÔÈ· Û˘-Ìو̷ÙÔÏÔÁ›·. H ·Ó·Ûηʤ·˜ Ù˘ Ù·Ê‹˜ ÙÔ˘ KÂÚ·ÌÂÈÎÔ‡, EÏÏËÓ›‰· ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ Ù˘ °’ EÊÔÚ›·˜AÚ¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ Î· ŒÊË M·˙ȈÙÔÔ‡ÏÔ˘ - B·Ï·‚¿ÓË, ·ÚÔ˘Û›·Û ٷ ·Ó·ÛηÊÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ÔÌ·‰È-΋˜ Ù·Ê‹˜ ÛÙËÓ A’ EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ™˘Ó¿ÓÙËÛË Ù˘ °’ EÊÔÚ›·˜ AÚ¯·ÈÔًوÓ, ÙÔ M¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 1996, Î·È ÔÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÛÎÂÏÂÙÈÎÔ‡ ̆ ÏÈÎÔ‡, ŒÏÏËÓ·˜ ηıËÁËÙ‹˜ OÚıÔ‰ÔÓÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ Î.M·ÓÒÏ˘ ¶··ÁÚËÁÔÚ¿Î˘, ·Ó¤Ï·‚ ÙËÓ ¤Ú¢ӷ [ ‚Ï. ›Û˘ : Y¶.¶O. & MÔ˘ÛÂ›Ô K˘ÎÏ·‰È΋˜ T¤-¯Ó˘ ( ÂÈ̤ÏÂÈ· : §È¿Ó· ¶·ÚÏ·Ì¿ & N. ™Ù·ÌÔÏ›‰Ë˜ ), H ¶fiÏË Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ¶fiÏË. E˘Ú‹-Ì·Ù· ·fi ÙȘ AÓ·Ûηʤ˜ ÙÔ˘ MËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ™È‰ËÚÔ‰ÚfiÌÔ˘ ÙˆÓ AıËÓÒÓ, Aı‹Ó·, 2000.Eȉ. : ŒÊË M·˙ȈÙÔÔ‡ÏÔ˘ - B·Ï·‚¿ÓË & Iˆ¿ÓÓ· TÛÈÚÈÁÒÙË - ¢Ú·ÎˆÙÔ‡, “ ™Ù·ıÌfi˜ KÂÚ·ÌÂÈÎfi˜ ” ,ÛÛ. 271 - 272 / Constance Holden, “ Athenian Plague Probe ” ,Science 274, ( Nov. 1996 ) : 1307 ].

IG II 2 , 4960 a.

34. H ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋.

J.L. Angel, " Ecology and Population in the Eastern Mediterranean ”, WA 4, (1972 ) :88 - 105.

G.H. Denton & St.C. Porter, “ Neoglaciation ” , Scientific American 222 / 6, ( 1970 ) : 100 -110.

H.M. Giles et al., “ Malaria, Anaemia and Pregnancy ” , Annals of Tropical Medicine and Parasitology

A221

63, ( 1969 ) : 245 - 263.

H.G.L. Hammond, “ The campaign and battle of Marathon ”, JHS 88, (1968) : 13 - 57.

D. Brothwell & T. Sanderson (eds), fi.. ( ÛËÌ. 21 ), Ch. 13, p. 182.

H.G.L.Hammond, “ The battle of Salamis ”, JHS 76, (1956) : 32 - 54.

L.W. Hackett, Malaria in Europe. An Ecological Stydy, Oxford University Press, Oxford, 1937.

35. H ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋.

Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), pp. 236 & 272 ff. Plasmodium vivax ÛÙÔ˘˜ 150 C > Vivax Malaria ( benign tertian ),ÂÓÒ Plasmodium falciparum ÛÙÔ˘˜ 190 C > Falciparum Malaria ( malignant tertian ). Y¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ·ÎfiÌËÂÚÈÙÒÛÂȘ, Û¿ÓÈ· ‹ ηıfiÏÔ˘ ·ÓȯÓ‡ÛÈ̘ ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ̄ ÒÚÔ.

A. Grosby, Ecological Imperialism. The Biological Expansion of Europe 900 - 1900, Cambridge Univer-

sity Press, Cambridge, 1986 1. °È· Ù· ÂÏÏËÓ., OÈÎÔÏÔÁÈÎfi˜ IÌÂÚÈ·ÏÈÛÌfi˜. H BÈÔÏÔÁÈ΋ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ E˘-ÚÒ˘ 900 - 1900, ÌÙÊÚ. °. KÔ˘ÛÔ˘Ó¤ÏÔ˜, EΉ. KˆÛÙ·Ú¿ÎË, Aı‹Ó·, ÛÛ. 67 - 69 & 176.

M.D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), esp. pp. 280 - 283.

K.L. Knight & A. Stone, A Catalog of the mosquitos of the World, College Park, Maryland, 1977.

L.J. Bruce - Chwatt, “ Paleogenesis and Paleoepidemiology of primate Malaria” , Bulletinof World Health Organisation 32, ( 1965 ) : 367 - 387.

H.E. Sigerist, The Sociology of Medicine, Ed. M.L. Roemer, New York, 1960, p. 97.

Fr. Prinzing, Epidemics resulting from Wars, At the Clarendon Press, Oxford, 1913.

W.H.S. Jones, Malaria. A neglected factor in the History of Greece and Rome, Manchester, 1909, pp.35 & 95-100.

36. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), p. 284.

M.D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), esp. pp. 290 - 291. O ÈÔÎÚ·ÙÈÎfi˜ ηÜÛÔ˜ Â›Ó·È Û‡Ìو̷ ηÈ

fi¯È ·Ûı¤ÓÂÈ· sui generis, ηıÒ˜ ˘ÚÂÙfi˜ ÂΉËÏÒÓÂÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ, fiˆ˜ Ë Û·ÏÌÔÓ¤ÏψÛË, ËÂÏÔÓÔÛ›·, Ë ÔÍ›· ‰ËÏËÙËÚ›·ÛË & Ë ÛΈÏËÎÔÂȉ›ÙȘ, Ë ÈÎÙÂÚÔ·ÈÌÔÚÚ·ÁÈ΋ ÏÂÙÔÛ›ڈÛË, Ô Ù‡ÊÔ˜, Ë ·-ÓÒÏË, Ô Î›ÙÚÈÓÔ˜ ˘ÚÂÙfi˜ & Ë ÂÈÏfi¯ÂÈ· ÛË„·ÈÌ›·.

D. Brothwell & T. Sanderson (eds), fi.. ( ÛËÌ. 21 ). Esp.: Ch. 11 & Ch. 13, p.182.

W.H.S. Jones, fi.. ( ÛËÌ. 35 ), pp. 170-176.

™ÙËÓ AÚ¯·ÈfiÙËÙ· ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛıÔ‡Ó Ù· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ÂÏÔÓÔÛ›·˜ Î·È Ù˘ÊÔÂȉԇ˜˘ÚÂÙÔ‡ ‰ÈfiÙÈ Û˘¯Ó¿, ηٿ ÙÔ˘˜ ÊıÈÓÔˆÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜, ÂΉËÏÒÓÔÓÙ·Ó ·ÌÊfiÙÂÚ·.

37. M.D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), esp. pp. 334 - 337, 342 & 349. M ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÔ-ڈ̷˚΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›· & ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÌÂϤÙ˜, ·Ó¿ ·Ûı¤ÓÂÈ·. O Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ̆ ¿Ú¯ÂÈË Û˘Ìو̷ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ ÈÏ·Ú¿˜ ÛÙ· ·Ú¯·›· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ & PˆÌ·›ˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ.

IÔÎÚ·ÙÈÎfi Corpus.

38. R. Garland, The Eye of the Beholder. Deformity and Disability in the Graeco-Roman World,

A222

Cornell University Press, New York, 1995. M ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÔ-ڈ̷˚΋ ÁÚ·ÌÌ·Ù›· &ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÌÂϤÙ˜, ·Ó¿ ·Ûı¤ÓÂÈ·.

Véronique Dosen, Dwarfs in Ancient Egypt and Greece, At the Clarendon Press, Oxford,1993. Esp. : Ch. I, “ Typology of Growth Disorders ” , pp. 7 - 15 & Ch. II, “ Paleopathology ” , pp. 16 -

21.

AÌ¿ÓÙ· §·Ô‡Ë, £¤Ì·Ù· ¶·Ï·ÈÔ·ıÔÏÔÁ›·˜, ¢Èψ̷ÙÈ΋ ¢È·ÙÚÈ‚‹, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔAıËÓÒÓ, TÔ̤·˜ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ & IÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ T¤¯Ó˘, K·Ù‡ı˘ÓÛË ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ AÚ¯·È-ÔÏÔÁ›·˜, Aı‹Ó·, 1990.

M.D. Grmek, fi.. ( ÛËÌ. 20 ), esp. pp. 24 - 25.

M. Michler, Die Klumpfusslehre der Hippokratiker, Steiner, Wiesbaden, 1963, ss. 44 - 52.

IÔÎÚ·ÙÈÎfi Corpus. H È·ÙÚÈ΋ ÔÚÔÏÔÁ›· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Â›Ó·È ·Û·Ê‹˜ ̂ ˜ ÚÔ˜ Ù· ·›ÙÈ· ÙˆÓ ‰˘-ÛÏ·ÛÈÒÓ, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ÁÚ·Ù¤˜ ËÁ¤˜, ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ Ù‡¯Ë ÙˆÓ ‰‡ÛÌÔÚÊˆÓ ‹ ·Ó¿ËÚˆÓ ·È-‰ÈÒÓ.

39. J.L. Bintliff & K. Sbonias (eds), Mediterranean Landscape Archaeology 1 : Reconstructing

Past population Trends in Mediterranean Europe ( 3000 B.C. - A.D. 1800 ), Oxbow, Oxford, 1999.

P.Garnsey, Famine and Food Supply in the Graeco-Roman World, Cambridge, 1988. Esp.: Part III,

Ch. 6, pp. 89-91. OÈ ·ÚÈıÌÔ› Ô˘ ‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ Beloch ( 1886: Ch. 3 & 1923 :386-418 ), Gomme (1933), Patterson (1981: Ch. 3) & Hansen (1986). E›Û˘, ·fi ÙÔ˘˜ Ehrenberg (The

Greek State, 1969, p. 31), Hammond ( A History of Greece, 1988, p. 84 ) & Beloch (1886: 56-57). H ¤ÎÙ·ÛË Ù˘AÙÙÈ΋˜ ‹Ù·Ó 2.526¯ÏÌ2 fiÙ·Ó ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙÔÓ øÚˆfi Î·È ÙȘ EÏ¢ıÂÚ¤˜ (Ù¤ÏË 6Ô˘-5Ô˘ ·È. .X., ÂÚÈÔ‰È-ο ÙÔÓ 4Ô ·È. .X.), ·ÏÏÔÈÒ˜ ̆ ÔÏÔÁÈ˙fiÙ·Ó Û 2.400 ̄ ÏÌ2.

I. Morris, Burial and Ancient Society. The rise of the Greek City-State, Cambridge Univer-

sity Press, Cambridge, 1987.

40. Ÿ.. ( ÛËÌ. 37 ).

41. AıËÓ¿ K·ÏÔÁÂÚÔÔ‡ÏÔ˘, «O ÏËı˘ÛÌfi˜ Ù˘ Aı‹Ó·˜», IEE, Ù.°1, 101-102.

M.™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘, «¢ÔÌ‹ Î·È ¢˘Ó·ÌÈ΋ Ù˘ AıËÓ·˚΋˜ KÔÈÓˆÓ›·˜ ηٿ ÙÔÓ 4Ô ·È. .X.», IEE,Ù.°2, 9-10. ¶¿ÓÙˆ˜, ÔÏϤ˜ ·˘ÍÔÌÂÈÒÛÂȘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó¤‚·ÈÓ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ 4 Ô ·È. .X.

42. Ÿ.. ( ÛËÌ. 37 ).

43. Ÿ.. ( ÛËÌ. 37 ).

44. M.H. Hansen, Demography and Democracy, Denmark, 1985, esp.: pp. 65-69.

W.S Ferguson, Hellenistic Athens, London, 1911, p. 54.

°È· ÂÎÙÂÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· , Û ۯ¤ÛË Ì ٷ ÏËı˘ÛÌȷο ›‰·, ÚÈÓ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ ÙÔ˘ 20 Ô˘ ·È.Ì.X., ‚Ï. A.M. AÓ‰Ú¿‰Ë˜, IÛÙÔÚ›· Ù˘ EÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌfiÛÈ·˜ OÈÎÔÓÔÌ›·˜, Ù.A’, EΉ. ¶··‰‹Ì·, Aı‹Ó·1928 1 / 1992 2, ÛÛ. 360-366 (¶›Ó·Î·˜ Û.363).

A223

45. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), esp.: Ch. II, ̈ 2, pp. 50-107 ( p.60 & p. 102 = Ô ›Ó·Î·˜ Ô˘ ‰›‰ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ̆ ÔÏÔÁÈ-ÛÌfi Ù˘ ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌ˘ Á˘.

46. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch. II, ̈ 3, p. 116 & ̈ 4, p.129. K·Ù¿ Angel.

47. Fr. Prost, (éd), Armées et Sociétés de la Grèce Classique, Éds Errance, Paris, 1999. Sp. :P. Brulé, “ La Mortalité de Guerre en Grèce Classique : L’ Exemple d’ Athènes de 490 à 322 B.C. ” ,

pp. 51 - 68. ™‡Ìʈӷ Ì ̆ ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙÔ 80% ÙˆÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙË Ì¿¯Ë ¤ı·ÈÓ·Ó·˘ıËÌÂÚfiÓ, ÙÔ 6% ¤ˆ˜ 7% η٤ÏËÁ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÂÓÒ ÔÈ ÌÈÛÔ› ·fi fiÛÔ˘˜ ÂÈ˙Ô‡Û·Ó ÙÂÏÈο, η٤ÏËÁ·Ó Ìfi-ÓÈÌ· ·Ó¿ËÚÔÈ ( ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 7% ). Afi ÙȘ ·ÒÏÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓˆÓ ·Ú·Ù¿ÍˆÓ, Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜Û ·ÓıÚÒÈÓ˜ ̇ ˆ¤˜ Î˘Ì·ÈÓfiÙ·Ó ·fi ÙÔ 5% ÂÚ›Ô˘ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ¤ˆ˜ ÙÔ 14% ÙˆÓ ËÙÙË̤ӈÓ, Û ̛· ̄ ÂÚ-Û·›· Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË, ÂÓÒ ÛÙȘ Ó·˘ÙÈΤ˜ Ì¿¯Â˜ Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Û ·ÓıÚÒÈÓ˜ ̇ ˆ¤˜ Î˘Ì·ÈÓfiÙ·Ó ·fi ÙÔ7,5% Â-Ú›Ô˘ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ¤ˆ˜ ÙÔ 25% ÙˆÓ ËÙÙË̤ӈÓ. °È· ÙËÓ AÙÙÈ΋ ÙˆÓ ÂÙÒÓ 490 .X. - 322 .X., Ô ›‰ÈÔ˜ ÌÂ-ÏÂÙËÙ‹˜ ̆ ÔÏÔÁ›˙ÂÈ, ηٿ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÙȘ ÔÏÂÌÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ AıËÓ·›ˆÓ Û 133 ηÈÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ Û 75.000 ( ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ = 447 ¿Ó‰Ú˜ X 168 ̄ ÚfiÓÈ· ).

Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch. II, ̈ 3, p.117 & Ch. II, ̈ 4, p. 130. Finkel (1982) ÁÈ· Ù· ÛÎÂÏÂÙÈο Û‡ÓÔÏ· ·fiÙËÓ ·Ú¯·›· Aı‹Ó·, Ù· ÔÔ›· ›¯Â ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ Ô Angel.

48. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch.II, ̈ 4, pp. 130-13. M ÂӉ›ÍÂȘ ·fi ÙÔ IÔÎÚ·ÙÈÎfi Corpus.

49. Ÿ.. ( ÛËÌ. 7 ), Ch.II, ̈ 3, p. 120. K·Ù¿ Gallo (1980 : 460 ), Reinmuth (1971: 480 ) & ¶ÂÏÂΛ‰Ë ( 1962: 600-700 ).

50. J.D. Willigan & Katherine A. Lynch, fi.. ( ÛËÌ. 8 ), Ch. 19, pp. 381 - 392.

A224