วันตรุษจีนวันวิทยาลัยจัดนิทรรศการ วัฒนธรรมอาหารไหวเจาที่สืบทอดมานับพันป

ตรุษจีน

ตําบลบางนา เปนตําบลตน ๆ ของ “บางเจาพระยา” ฝงขวานับจากปากแมน้ําในอาวไทย เขามา ฝงซายเปนท่ีดอน ทําสวนมากไมมีท่ีราบทํานา ฝงขวาเปนดงออดงแขมมีท่ีราบกวางน้ําทวมถึงเหมาะแกการทํานา บางนาเปนท่ีพํานักของคนสามกลุม มีคลองบางนาเปนเสนโลหิตใหญ ยาว ๗ กิโลเมตร ท่ีปากคลองบางนาวัดบางนานอกและริมฝงแมน้ําเปนท่ีอยูทําการคาขายของคนจีนถัดเขามากลางคลองเปนคนไทย อยูในท่ีราบทํานาเปนอาชีพ ปลายคลองบางนา ติดกับบางพลี เปนคนมอญทํานาเปนอาชีพเชนเดียวกับไทย ขายผลผลิตใหกับคนจีน ซ่ึงมาตั้งโรงสีรับซ้ือขาวแถว ปากคลองบางนา และคลองเจก คนบางนาจึงคุนและกลมกลืนไปกับประเพณีสวนใหญของคนจีน เชนตรุษจีน สารทจีน เม่ือคนจีนเขาตรุษจีนขึ้นปใหม ไทยก็ตรุษดวย สารทจีน วันท่ีระลึก กตัญูตอบรรพบุรุษของ คนจีน ไทยก็สารทจีนกับเขาดวย ท้ัง ๆ ท่ี ไมไดซาบซ้ึงในความหมายของเขา คนไทยก็รับเอาดวย “ตรุษจีน” เปนเทศกาลท่ีสําคัญท่ีสุดของจีน เปนวันขึ้นปใหมของปฏิทินจีน นับตามจันทรคติ แตละปไมตรงกัน มักจะอยูระหวาง เดือน มกราคม – กุมภาพันธ ป ๒๕๕๑ ตรงกับวันท่ี ๗ กุมภาพันธ ๒๕๕๑ ตรุษจีนเปนวันสําคัญเทากับปใหมของไทย ทุกคนใหความสําคัญอยางยิ่ง หยุดทํางาน โรงเรียน สถาบันการศึกษาหยุดสอนปดเทอมชวงฤดูหนาว หนวยงาน หางรานปดติดตอกัน ๓-๔ วัน เม่ือใกลวันปใหมจีน ผูคนตางก็ตระเตรียมงานปใหม สมาชิกในครัวเรือนทุกบาน จะชวยกันทําความสะอาดบานเรือน เพื่อใหปใหมดูสดใสสะอาดสะอาน รานคากอนเทศกาล จะคราครํ่าไปดวยผูคนจับจายใชสอยซ้ือเส้ือผาใหมใหแกเด็ก ๆ ซ้ือของขวัญใหแกญาติผูใหญ ซ้ือบัตรอวยพรใหเพื่อนสนิทมิตรสหาย หาขาวของท่ีจําเปนแกการประกอบอาหารหวานคาว เนื้อสัตว เปดไก ปลา ขนมหวานสําหรับแจกเด็ก ๆ เปนเทศกาลที่ทุกคนแจมใสมีความสุข เลนพลุปะทัดและมีการละเลนร่ืนเริงตาง ๆ มีเชิดสิงหโตเปนตน คืนกอนวันปใหม คือวันสุดทายของป เปนคืนท่ีครึกครื้นท่ีสุด ผูท่ีทํางานหางบาน ตางก็ขวนขวายท่ีจะกลับมาฉลองท่ีบานรวมกับครอบครัวสนุกสนาน พอถึงเท่ียงคืน คนจีนทางเหนือจะทําเก๊ียว(เจ้ียวจึ) คนจีนทางใตจะปนลูกอ๋ี ทําน้ําเชื่อมน้ําแกง แจกจายกันกิน วันรุงขึ้นจะตองตื่นแตเชารับปใหมเยื่ยมผูใหญและเพื่อนฝูง

ประวัติตรุษจีนหรือปใหมจีน เปนวัฒนธรรมท่ีนาสนใจ มีคติความเชื่อวาเปนวันเร่ิมตนเทศกาลฤดูใบไมผลิ หรือข้ึนปเพาะปลูกใหม ก็ได หรือรูจักกันในนามวันข้ึนปใหมทางจันทรคติของชาวจีนก็ได เปนประเพณีท้ังของชาวจีนในแผนดินใหญ และชาวจีนโพนทะเลทั่วโลก เทศกาลนี้เร่ิมตนในวันท่ี ๑ เดือน ๑ ของปจันทรคติ และส้ินสุดในวันท่ี ๑๕ ซ่ึงเปนเทศกาลประดับโคมไฟคืนกอนวันตรุษจีน หมายถึงการผลัดเปล่ียนยามคํ่าคืน ตรุษจีนมีอิทธิพลตอประเทศที่อยูรายรอบ เชนญ่ีปุนเกาหลี มองโกเลีย เวียดนาม ทิเบต เนปาล ภูฐาน และชาวจีนในประเทศไทย ชาวไทยเช้ือสายจีนจะถือประเพณีปฏิบัติ ๓ วัน คือวันจาย วันไหว และวันปใหม

วันจาย หรือ ตื่อเส็ก คือวันกอนวันส้ินป เปนวันท่ีชาวไทยเช้ือสายจีนจะตองออกไปซ้ืออาหาร ผลไมและเคร่ืองเซนไหวตาง ๆ กอนท่ีรานคาท้ังหลายจะปดรานหยุดพักผอนยาว ในตอนคํ่าจะมีการจุดธูปอัญเชิญเจาท่ี หรือตี่จูเอ๊ีย ใหลงมาจากสวรรค เพื่อรับการสักการะบูชาของเจาบาน หลังจากท่ีไดไหวอัญเชิญข้ึนสวรรคเมื่อ ๔ วันท่ีแลว

วันไหว คือวันส้ินป จะมีการไหว ๓ คร้ัง o ตอนเชามืดจะไหว ไปเลาเอ๊ีย เปนการไหวเทพเจาตาง ๆ เคร่ืองไหวคือเนื้อสัตว

๓ อยาง (ซาแซ) ไดแกหมูสามช้ันตม ไก เปด ปรับเปล่ียนเปนชนิดอ่ืนได หรือมากกวานั้นก็ได เชนเพิ่มหมึก ปลา เหลา น้ําชา และกระดาษเงินกระดาษทอง

o ๐ ตอนสาย จะไหว ไปเปบอ คือการไหวบรรพบุรุษ พอแมญาติพี่นอง ท่ีถึงแกกรรมไปแลว เปนการแสดงความกตัญูตามคติจีน การไหวคร้ังนี้จะไหวไมเกินเที่ยง เคร่ืองไหวจะประกอบดวย ซาแซ อาหารคาวหวาน สวนมากทําตามท่ีผูลวงลับเคยชอบ รวมท้ัการเผากระดาษเงินกระดาษทอง เส้ือผากระดาษเพื่ออุทิศใหแกผูลวงลับ หลังจากน้ันญาติพี่นองจะมารวมกันรวมรับประทานอาหารท่ีไดเซนไหวไปเปนสิริมงคลและถือเปนเวลาท่ีครอบครัวหรือวงตระกูลจะรวมตัวกันไดมากท่ีสุด จะแลกเปล่ียนอังเปา แจกเด็กผูนอยหลังจากรวมรับประทานอาหารแลว

o ๐ ตอนบาย จะไหว ไปฮอเฮียตี๋ เปนการไหวผี ไมมีญาติ เคร่ืองไหวจะเปนพวก ขนมเขง ขนมเทียน เผือกเชื่อมน้ําตาล กระดาษเงินกระดาษทอง พรอมท้ังมีการจุดประทัด เปนการไลส่ิงช่ัวรายและใหเปนสิริมงคล วันขึ้นปใหม หรือ วันเท่ียว วันถือ คือวัน “ชิวอิก” วันท่ีหนึ่งของเดือน วันท่ีหนึ่งของป วันนี้ชาวจีนจะถือธรรมเนียมโบราณท่ียังปฏิบัติสืบตอกันมา คือ ไปเจีย การไปไหวขอพรและอวยพรจากญาติผูใหญและผูท่ีเคารพรัก โดยนําสมสีทองไปมอบให เหตุท่ีใหสมก็เพราะสําเนียงจีนแตจี๋วออกเสียงวา “กา” ซ่ึงไปพองกับคําวาทอง เพราะฉนั้นการใหสมจึงถือวานําโชคดีไปใหธรรมเนียมจะมอบสม ๔ ผล หอดวยผาเช็ดหนาของผูชาย ผูรับจะรับไว แลวนําไปเปล่ียนกับสมของตน แลมอบสมของตนตอบแทน มา ๔ ผลเทากับเปนการอวยพรใหกันและกัน วันนี้เปนวันถือดวย คือถือท่ีจะพูดคําท่ีเปนมงคล ไมทะเลาะกัน ไมทําบาป ไมทวงหนี้ ไมจับไมกวาด กวาดส่ิงดี ๆ ออกนอกบาน จะแตงกายดวยเส้ือผาสีสวยออกเยี่ยมอวยพรและพักผอนนอกบานเปนตน

สัญลักษณของเทศกาลตรุษจีน ๑. อาหารไหวเจา อาหารท่ีสืบทอดมานับพันป มีซาแซ คือหมูสามช้ันตม ไกตมมีท้ังหัวหางและเทา เปดตมท้ังตัว ปลาตมตมท้ังตัว หมึก ไข ผักท่ีออกสําเนียง “ไช” จี้ไช สาหรายทะเล ของหวานก็มี ขนมเขง ขนมเทียน เม็ดบัว บอกความหมายวาใหมีลูกชาย เกาลัด มีความหายถึงเงิน สาหรายดํา หมายถึงเงิน เตาหูหมัก หมายถึงความร่ํารวย หนอไม หมายถึงความสุข ผูมีฐานะจะมี ขาวเหนียวหวาน บะจางหวาน หม่ันโถว ติ่มซํา อาหารหวานคาวเหลานี้ คนจีนถือเปนแบบแผนประเพณี ไมเปล่ียนแปลงในอาหารหลัก มานับพันป แตก็มีพัฒนาขึ้น เชนอาหารท่ีผูรับไหวเคยชอบ ตามทองถ่ินตาง ๆ ท่ีไปอาศัยอยู เชนคนจีนใน Down Town สหรัฐอเมริกา อาหารที่ชอบก็คงมีรสชาติเปนอาหารแบบยุโรปไปบาง ๒.อังเปา แปลวาซองแดง ผูใหญจะใสเงินในซองแดงมอบใหผูนอย หรือจะแลกเปล่ียนกันก็ได บางคร้ังเรียก แตะเอีย คือผูกเอว ผูใหญจะรอยเหรียญดวยเชือกแดงแลวผูกเอวใหเด็ก ๆ ๓. หออวย คือคําอวยพร มักพูดหรือเขียนบนกระดาษสี ติดไวตามท่ีประตู มีคําวา ซินเจียยูอ่ี ซินนี้ฮวดไช แปลวา ขอใหประสบโชคดี ขอใหม่ังมีปใหม หรือ เกียฮอซินนี้ ซินนี้ตั้วถ่ัน แปลวา สวีสดีปใหม ขอใหรํ่ารวย อีกฝายจะตอบวา ตั่งตังยูอ่ี แปลวา ขอใหสุขสมหวังเชนกัน

-----------------------------------------------

บรรณานุกรม

www.beeskids.com www.geocities.com

ทายบท นักศึกษาวิทยาลัยเซาธอีสทบางกอก ท่ีเปนคนไทยเช้ือสายจีน จัดนิทรรศการอาหารไหวเจา วันตรุษจีน เปนประจําทุกป เพื่อความเขาใจระหวางคนตางวัฒนธรรมซ่ึงมีท้ังนักศึกษาอิสลาม นักศึกษาไทยพุทธ และคริสเตียนคาทอริค นิทรรศการไดส่ือใหเห็นประวัติความเปนมา และการสืบสารวัฒนธรรมการแสดงออกซ่ึงความกตัญูกตเวที อันเปนเหตุแหงความเจริญของคนจีนทุกคน วัฒนธรรมการจัดอาหารไหวเจา เทศกาลวันตรุษจีนของคนจีนทุกคน ปฏิบัติกันมาเปนเวลานับพันป วัตถุประสงคก็เพ่ือเปนการรําลึกถึงคุณงามความดีของบรรพบุรุษ แตละคนแตละทานตางก็มีความดีคนละอยาง บางก็แสดงความกลาหาญ บางก็แสดงความขยันขันแข็งในการประกอบอาชีพการงานรับผิดชอบดูแลครอบครัวอยางดี บางคนมีเมตตาสูงตอคนรอบขาง บางคนมีความกตัญูตอผูมีคุณยอดเยี่ยม ผลของคุณธรรมตาง ๆ ท่ีทานเหลานั้นประพฤติปฏิบัติสงผลทั้งเม่ือทานมีชีวิตอยูและเม่ือส้ินชีพไปแลวลูกหลานสืบตออยางไร จะถูกนํามากลาวขานกันในวงขาว วงเหลา วนตรุษจีนนี้ รวมทั้งส่ังสอนลูกหลานใหนําคุณธรรมแตละขอไปประพฤติปฏิบัติ จะประสบผลดีเชนบรรพบุรษ คุณธรรม ขอกตัญูกตเวที เปนคุณธรรมหลัก สําหรับเปนท่ีระลึกวันตรุษจีน ในแงคิดของการจัดการอาหารไหวเจา ซ่ึงเปนของดีของวิเศษ ปหนึ่งจึงจะมีคร้ังหนึ่ง คนจีนเปนคนประหยัด มัธยัสถเหลือเกิน ของกินประจําวันแปนของหมักของดอก เค็ม เปร้ียว มีราคาถูกและไมหมดเปลือง ใชชีวิตลําบากลําเค็ญมาตลอดป เม่ือถึงเทศกาลสําคัญในวันตรุษจีน ถือเปนวันปลอยผี สนุก กินเท่ียวเต็มท่ี ใหรางวัลกับตัวเองปละคร้ัง นับเปนวันแหงการใหอภัยไมถือสาหาความกัน กิจกรรมและนิทัศนการประกอบท้ังหลายเหลานี้ เปนพื้นฐานความรูในการอภิปรายผล นับเปนการสงเสริมนักศึกษาใหรูจักคิดวิเคราะหท่ีดีอยางหนึ่ง.

บรรณาธิการ