A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả...

44
Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay Hướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS SƠ YẾU LÍ LỊCH I/- THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: Nguyễn Hồng Hải 2. Ngày tháng năm sinh: 01/05/1979 3. Giới tính: Nam 4. Địa chỉ: Trường PTDTNT liên huyện Tân Phú Định Quán. 5. Điện thoại: Cơ quan: 0613 856 483; Di động 01234 789 776 6. E-mail: Haisam@Gmail. Com.vn 7. Chức vụ : Giáo viên 8. Đơn vị công tác : Trường PTDTNT liên huyện Tân Phú Định Quán II/- TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao nhất) cao nhất : Đại học sư phạm Năm nhận bằng : 2011 Chuyên ngành đào tạo : Địa lí III/- KINH NGHIỆM KHOA HỌC Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 1

Transcript of A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả...

Page 1: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

SƠ YẾU LÍ LỊCH

I/- THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN

1. Họ và tên: Nguyễn Hồng Hải

2. Ngày tháng năm sinh: 01/05/1979

3. Giới tính: Nam

4. Địa chỉ: Trường PTDTNT liên huyện Tân Phú Định Quán.

5. Điện thoại: Cơ quan: 0613 856 483; Di động 01234 789 776

6. E-mail: Haisam@Gmail. Com.vn

7. Chức vụ : Giáo viên

8. Đơn vị công tác : Trường PTDTNT liên huyện Tân Phú Định Quán

II/- TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO

Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao nhất) cao nhất : Đại học

sư phạm

Năm nhận bằng : 2011

Chuyên ngành đào tạo : Địa lí

III/- KINH NGHIỆM KHOA HỌC

Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn Địa lí

Số năm kinh nghiệm: 12 năm

Các sáng kiến kinh nghiệm có trong 5 năm gần đây:

* Nâng cao hiệu quả giảng dạy một tiết Địa lí 7 (năm 2003)

* Sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học Địa lí (năm 2006)

* Nâng cao hiệu quả giảng dạy Địa lí 7 bằng kênh hình ( năm 2007)

* Ứng dụng CNTT vào soạn giảng môn Địa lí 7 (năm 2011).

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 1

Page 2: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

MỤC LỤC

LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:.........................................................................Trang 3

TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI........................................................Trang 5

1 CƠ SỞ LÍ LUẬN:..........................................................................Trang 5

1.1 Khái niệm về kỹ năng Địa lí:.........................................................Trang 5

1.2 Đặc diểm môn Địa lí:.....................................................................Trang 5

2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG THCS:.........Trang 6

3. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP CỤ THỂ HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC

TẬP ĐỊA LÍ............................................................................................Trang 8

HIỆU QUẢ ĐỀ TÀI :...........................................................................Trang 25

1. Đối với giáo viên:...........................................................................Trang 25

2. Đối với học sinh:............................................................................Trang 25

3. Hiệu quả tiết dạy :..........................................................................Trang 25

ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ : ............................................................Trang 27

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................Trang 28

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 2

Page 3: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀIã hội luôn luôn vận động và phát triển, tư duy của loài người không một

giây phút “ngủ yên” sự thăng tiến của loài người từ xưa tới nay đã chứng

minh điều đó. Chính vì vậy, mở rộng tri thức là việc làm cấp bách đối với tất cả

mọi người và đặc biệt quan trọng hơn đối với thế hệ trẻ mà điển hình là các em

học sinh. Điều đó lại càng quan trọng và cấp bách hơn bao giờ hết khi chúng ta

đã và đang đặt chân bước lên bậc thềm thế kỉ XXI và toàn cầu hoá thị trường thế

giới. Thế nhưng trong xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh với sự bùng nổ thông

tin, khoa học kĩ thuật công nghệ phát triển như vũ bão, thì không thể nhồi nhét

vào đầu óc trẻ khối lượng kiến thức càng nhiều. Nếu cứ tiếp tục dạy và học

(D&H) thụ động như thế, giáo dục sẽ không đáp ứng được nhu cầu mới của xã

hội. Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, sự thách thức trước nguy

cơ tụt hậu trên con đường tiến vào thế kỉ XXI bằng cạnh tranh trí tuệ đang đòi

hỏi đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới về căn bản dạy và học. Đây không

phải là vấn đề riêng của nước ta mà là vấn đề quan trọng ở mọi quốc gia trong

chiến lược phát triền nguồn lực con người phục vụ mục tiêu kinh tế, xã hội.

X

Chính vì thế những năm gần đây sau cải cách giáo dục ở trường phổ

thông đã dấy lên phong trào đổi mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy

tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo, độc lập trong học tập của học sinh, “lấy

trò làm trung tâm”. Nhiều cuộc hội thảo đã xoay quanh vấn đề sử dung sách

giáo khoa mới như thế nào cho tốt, lựa chọn câu hỏi đàm thoại với học sinh ra

sao? Sử dụng phương pháp giảng dạy theo chương trình đổi mới để phát triển

năng lực tư duy qua các kênh hình, kênh chữ, sách giáo khoa cũng như đồ dùng

dạy học ở môn Địa lí như thế nào? Làm sao để học sinh khai thác, tiếp thu kiến

thức mới về môn Địa lí? Thì trước hết phải đổi mới phương pháp cho phù hợp,

nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, tìm tòi khám phá gây hứng thú trong học

tập cho học sinh qua từng tiết dạy.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 3

Page 4: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Tất cả điều tôi trình bày trên đây là lí do, là động lực giúp tôi sử dụng

phương pháp mới vào quá trình dạy học. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “Hướng

dẫn học sinh rèn kỹ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS”.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 4

Page 5: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI1/-CƠ SỞ LÝ LUẬN:

1.1.Khái niệm về kĩ năng Địa lí:

Kĩ năng, kĩ xảo nói chung là phương thức thực hiện một hành động nào

đó, thích hợp với mục đích và những điều kiện hành động. Kĩ năng, kĩ xảo thực

chất là những hành động thực tiễn mà học sinh hoàn thành được một cách có ý

thức trên cơ sở những kiến thức Địa lí.

Muốn có kĩ năng, kĩ xảo, trước hết học sinh phải có kiến thức và biết cách

vận dụng chúng vào thực tiễn.

Kĩ năng được lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ trở thành kĩ xảo.

Kĩ năng hoàn thiện được hình thành sau khi đã có kĩ xảo. Kĩ năng hoàn

thiện đòi hỏi ở học sinh kinh nghiệm và một mức độ sáng tạo nhất định trong

hành động.

1.2. Đặc điểm môn Địa lí:

Môn Địa lí trong nhà trường có khả năng bồi dưỡng cho học sinh một

khối lượng kiến thức phong phú về địa lí tự nhiên, địa lí kinh tế - xã hội và

những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết trong cuộc sống, đặc biệt là kĩ năng bản đồ mà ít

môn học đề cập tới. Vì vậy, để giúp học sinh hiểu, nắm vững các kĩ năng và kiến

thức địa lí trong dạy học Địa lí giáo viên cần đặc biệt coi trọng các vấn đề sau:

Hình thành cho học sinh hệ thống các biểu tượng, khái niệm địa lí, các

mối quan hệ địa lí, nhất là mối quan hệ nhân quả.

Phát triển cho học sinh tư duy địa lí đó là tư duy liên hệ tổng hợp xét đoán dựa trên bản đồ.

Tận dụng triệt để các thiết bị dạy học Địa lí như tranh ảnh, bản đồ, biểu

đồ, bảng thống kê, băng đĩa hình, trong đó quan trọng nhất là bản đồ. Qua bản

đồ, học sinh dễ dàng có được các biểu tượng trong không gian đồng thời phát

triển tư duy Địa lí.

Tăng cường hướng dẫn học sinh quan sát, thu thập thông tin, vận dụng

kiến thức, kĩ năng Địa lí để giải quyết vấn đề có liên quan trong cuộc sống.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 5

Page 6: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

2/-THỰC TRẠNG DẠY HỌC ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG THCS:

Từ trước đến nay, trong dạy học Địa lí, giáo viên chủ yếu sử dụng các

phương pháp dạy học như phương pháp dùng lời, phương pháp sử dụng các

phương tiện trực quan (mô hình, bản đồ, tranh ảnh, các loại biểu bảng…).Có thể

nói một số không ít giáo viên có tâm huyết với nghề nghiệp, có hiểu biết sâu sắc

về bộ môn đã sử dụng các phương pháp này khá tốt, kích thích suy nghĩ, tìm tòi,

tự lực của học sinh. Tuy nhiên, cũng không ít giáo viên còn ít quan tâm tới việc

phát huy tính tích cực học tập của học sinh khi sử dụng các phương pháp dạy

học nói trên. Có thể nhận thấy những nét chung của giáo viên hiện nay là vẫn sử

dụng phương pháp cũ trong dạy học môn địa lí như:

Phương pháp dùng lời cho đến nay vẫn được coi là một trong những

phương pháp chính để chỉ đạo học sinh lĩnh hội kiến thức và kĩ năng địa lí, đặc

biệt là khâu nắm kiến thức mới. Lời ở đây chủ yếu là lời của thầy để mô tả, giải

thích các sự vật, hiện tượng địa lí, phân tích mối quan hệ giữa các hiện tượng, sự

vật địa lí kết hợp với việc tổ chức học sinh quan sát khi sử dụng các đồ dùng

trực quan. Phương pháp vấn đáp cũng là một trong những phương pháp dùng lời

được sử dụng phổ biến hiện nay, trong đó thiên về vấn đáp tái hiện và vấn đáp

giải thích minh họa.Việc sử dụng các phương pháp dùng lời như vậy thực chất là

giáo viên giảng - học sinh nghe, giáo viên ghi bảng - học sinh chép vào vở, giáo

viên chỉ bản đồ - học sinh nhìn theo, giáo viên hỏi - học sinh trả lời. Giáo viên

chủ động truyền đạt một cách rõ ràng, mạch lạc nội dung bài đã được chuẩn bị

sẵn, trò thụ động tiếp thu và ghi nhớ những nội dung mà giáo viên truyền đạt,

kết hợp trả lời câu hỏi giáo viên nêu ra.

Phương pháp trực quan: Việc sử dụng các phương tiện trực quan cũng còn

nhiều khiếm khuyết nên ít có tác dụng phát huy tính tích cực của học sinh. Có

thể nói các phương tiện dạy học của môn Địa lí có vai trò hết sức quan trọng vì

đó là “nguồn kiến thức Địa lí”, nhưng hiện nay đại đa số giáo viên Địa lí sử

dụng các phương tiện trực quan theo cách phân tích minh họa, ít chú ý đến vai

trò là nguồn kiến thức của chúng và chưa chú ý đúng mức đến việc cho học sinh

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 6

Page 7: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

tự làm việc với các phương tiện này. Chính vì vậy, rất nhiều học sinh không biết

đọc bản đồ, không biết khai thác các bảng số liệu…, nói chung kĩ năng Địa lí

của học sinh còn yếu.

Trong những năm qua, cùng với việc triển khai cải cách giáo dục, thực

hiện chuẩn kiến thức kỹ năng, tích hợp kỹ năng sống, tích hợp giáo dục bảo vệ

môi trường, bảo vệ năng lượng. Phương pháp dạy học Địa lí tuy đã có một số

cải tiến, chú ý tới việc phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình tiếp

thu kiến thức bằng cách tăng cường hệ thống câu hỏi có yêu cầu phát triển tư

duy, nhưng đó chỉ là những câu hỏi do giáo viên nêu ra và giáo viên dẫn dắt đến

đâu thì giải quyết đến đó. Về mặt hình thức, các giờ học đó có vẻ sinh động vì

học sinh tích cực hoạt động. Song nếu theo quan niệm về học tập tích cực thì

những giờ học như vậy chưa thể nói rằng học sinh đã học tập một cách tích cực,

bởi hoạt động của học sinh ở đây mới chỉ là việc trả lời thụ động các câu hỏi của

giáo viên chứ bản thân học sinh chưa có nhu cầu nhận thức, chưa chủ động tìm

tòi, suy nghĩ và giải quyết những vấn đề đặt ra trong bài học.

Nguyên nhân của những tồn tại trên đó là chưa có sự thống nhất về quan

điểm: Thế nào là đổi mới phương pháp dạy học Địa lí? Chưa có sự triển khai

đồng bộ trong các khâu: Bồi dưỡng giáo viên, đổi mới cách viết sách giáo khoa,

sách giáo viên, cơ sở vật chất kỹ thuật, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá…

trong đó chế độ thi cử còn chia ra các môn “chính phụ” là những trở ngại lớn.

Nhiều giáo viên chưa tâm huyết với nghề nghiệp, chưa đầu tư nhiều vào chuyên

môn vì quan niệm môn Địa lí là môn phụ.

Qua thực tế khảo sát 69 học sinh khối 8 ở một số tiết năm học 2010 -

2011 về thái độ học tập và mức độ tiếp thu bài học môn Địa lí mà giáo viên chưa

Hướng dẫn học sinh rèn luyện kỹ năng học môn Địa lí cho thấy hầu hết học sinh

có thái độ học môn Địa lí bình thường và việc tiếp thu kiến thức chỉ ở mức độ

nhớ và hiểu kiến thức đã được học với số liệu cụ thể như sau:

Số liệu thống kê:

* Thái độ học tập:

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 7

Page 8: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Tổng số

Học sinh khối 8

được khảo sát

Không hứng

thúBình thường Rất hứng thú

SL % SL % SL %

69 07 10 52 75 10 25

* Mức độ tiếp thu:

Tổng số

Học sinh khối 8

được khảo sát

Nhớ được kiến

thức

Hiểu được kiến

thức

Vận dụng được

kiến thức

SL % SL % SL %

69 29 42 33 47,8 7 10,2

3/- NỘI DUNG, BIỆN PHÁP CỤ THỂ HƯỚNG DẪN HỌC SINH

HỌC TẬP ĐỊA LÍ :

3.1. Tổ chức và hướng dẫn học sinh kĩ năng sử dụng các phương tiện

và thiết bị dạy học:

Thiết bị và phương tiện dạy học phong phú, hiện đại, thực sự là công cụ

cho học sinh trong việc nghiên cứu khám phá kiến thức một cách nhanh chóng

và có hiệu quả nhất. Do vậy, giáo viên cần tổ chức hướng dẫn học sinh tiến hành

các hoạt động học tập nhằm khai thác và lĩnh hội kiến thức với phương tiện dạy

học Địa lí sau:

3.2. Bản đồ, lược đồ:

Đối với việc dạy học Địa lí, bản đồ là nguồn kiến thức quan trọng và được

coi như quyển sách thứ hai của học sinh. Tổ chức cho học sinh làm việc với bản

đồ giáo viên cần lưu ý hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức trên bản đồ theo

các bước sau:

Đọc tên bản đồ để biết đối tượng địa lí thể hiện trên bản đồ là gì ?

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 8

Page 9: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Ví dụ: Bản đồ địa hình thì đối tượng thể hiện trên bản đồ chủ yếu là địa

hình ( các dạng địa hình và sự phân bố của chúng); bản đồ khí hậu thì đối tượng

thể hiện chủ yếu của bản đồ sẽ là các yếu tố khí hậu ( Nhiệt độ, khí áp, gió,

mưa...) hoặc bản đồ công nghiệp thì đối tượng thể hiện chủ yếu sẽ là các trung

tâm và các ngành công nghiệp. . .

Đọc bảng chú giải để biết cách người ta thể hiện đối tượng đó trên bản đồ

như thế nào? Bằng các kí hiệu gì? Bằng các màu gì? Bởi các kí hiệu qui ước

trên bản đồ là những biểu trưng của các đối tượng, hiện tượng địa lí trong hiện

thực khách quan. Vì vậy, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh biết thông qua

những kí hiệu đó mà rút ra nhận xét về tính chất, đặc điểm của các đối tượng địa

lí được thể hiện trên bản đồ.

Dựa vào các kí hiệu, màu sắc trên bản đồ để xác định vị trí của các đối

tượng địa lí.

Dựa vào bản đồ kết hợp với kiến thức địa lí, vận dụng các thao tác tư duy

(so sánh, phân tích, tổng hợp) để phát hiện các mối liên hệ địa lí không thể hiện

trực tiếp trên bản đồ (đó là mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên, các yếu tố kinh

tế với nhau ) nhằm giải thích sự phân bố cũng như đặc điểm các đối tượng, hiện

tượng địa lí.

Ví dụ 1: Hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ lược đồ phân bố hoang mạc

trên thế giớ trong SGK Địa lí Lớp 7(Bài 19: Môi trường hoang mạc)

- Tên lược đồ : “Lược đồ phân bố hoang mạc trên thế giới”.

- Cách thể hiện: Các hoang mạc trên lược đồ được thể hiện bằng màu

vàng ( Đối với vùng cực kì khô hạn), màu xanh lá mạ (Vùng khô hạn).

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 9

úc

Page 10: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

- Dựa vào màu sắc thể hiển trên lược đồ để xác định vị trí của các hoang

mạc, các bán hoang mạc nằm dọc hai bên đường chí tuyến, ở sâu trong lục địa

hoặc gần các dòng biển lạnh.

- Dựa vào lược đồ, kết hợp với các kiến thức đã học để xác lập mối quan

hệ giữa các nhân tố : Vĩ độ địa lí, vị trí gần hay xa biển, các dòng biển lạnh với

khí hậu từ đó giải thích vì sao các hoang mạc lại thường nằm dọc theo hai đường

chí tuyến, ở sâu trong lục địa.

3.3. Biểu đồ:

Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh phân tích biểu đồ theo các bước:

- Đọc tiêu đề phía trên hoặc phía dưới biểu đồ, xem biểu đồ thể hiện, hiện

tượng gì ? (khí hậu, cơ cấu kinh tế, phát triển dân số...).

- Tìm hiểu xem các đại lượng thể hiện trên biểu đồ là gì?(nhiệt độ, lượng

mưa, các ngành kinh tế, dân số...) trên lãnh thổ nào và thời gian nào, được thể

hiện trên biểu đồ như thế nào? (theo đường, cột, hình quạt...) và trị số các đại

lượng được tính bằng gì ? (mm, %, triệu người...).

- Dựa vào các số liệu thống kê đã được trực quan hóa trên biểu đồ, đối

chiếu, so sánh chúng với nhau và rút ra nhận xét về các đối tượng và hiện tượng

địa lí được thể hiện.

Ví dụ 2:

Khi dạy Bài 21:Thực hành: Phân tích biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa (Lớp 6).

Bài tập 1: Phân tích biểu đồ nhiệt độ lượng mưa của Hà Nội (Hình 55-

SGK/65).

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 10

Page 11: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

- Tên biểu đồ: biểu đồ nhiệt độ lượng mưa của Hà Nội.

- Các đại lượng được thể hiện trên biểu đồ là nhiệt độ và lượng mưa của

Hà Nội qua các tháng trong năm. Nhiệt độ được thể hiện bằng đường đồ thị,

lượng mưa được thể hiện bằng hình cột. Trị số của nhiệt độ được tính bằng (oC),

lượng mưa được tính bằng ( mm).

- Dựa vào đường đồ thị thể hiện nhiệt độ và các cột thể hiện lượng mưa

của Hà Nội có sự chênh lệch của các tháng trong năm. Có tháng nhiệt độ cao

(tháng 7) có tháng nhiệt độ thấp (tháng 1), có tháng mưa nhiều (tháng 8), có

tháng mưa ít (tháng 12). Sự chênh lệch về nhiệt độ và lượng mưa giữa các tháng

cao nhất và thấp nhất tương đối lớn (về nhiệt độ chênh lệch nhau khoảng 12oC,

về lượng mưa chênh lệch nhau khoảng 280 mm)

4/- Mô hình trực quan:

Ngoài bản đồ, mô hình trực quan là nguồn trí thức địa lý quan trọng có khả năng phản ánh đối tượng địa lý một cách cụ thể mà không một phương tiện dạy

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 11

Page 12: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

học nào làm được. Giúp cho học sinh khai thác củng cố kiến thức và tư duy trong quá trình học địa lý.

4.1. Mô hình “Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời”

- Nếu như không có mô hình Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời thì giáo viên là người làm việc rất căng thẳng nhưng hiệu quả không cao. Sử dụng mô hình giúp học sinh hứng thú khám phá tìm tòi hơn.

- Kết quả của cuộc thí nghiệm đã chứng minh cho học sinh thấy được Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời theo một quỹ đạo nhất định và khi chuyển động quanh Mặt Trời, Trái Đất cũng tự chuyển động quanh trục để sinh ra ngày và đêm.

- Nhờ sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh xác định được tại sao có năm, tháng, có các mùa: Xuân – hạ – thu – đông? Tại sao có mùa lạnh – mùa nóng? Tại sao có ngày – đêm dài ngắn khác nhau trên Trái Đất?

- Và qua mô hình này học sinh nhận thức được Mặt Trời không phải mọc ở đằng đông lặn ở đằng tây như các em đã nhầm.

4.2. Mô hình Trái Đất trong hệ Mặt Trời

- Với mô hình này, giáo viên giúp học sinh nhận biết được vị trí của Trái Đất trong hệ Mặt Trời.

- Giáo viên cho học sinh quan sát các mô hình với yêu cầu:

+Kể tên các hành tinh trong hệ Mặt Trời.

+Cho biết Trái Đất nằm ở vị trí thứ mấy trong các hành tinh theo thứ tự xa dần Mặt Trời.

=> Từ đó học sinh nhận biết được Trái Đất ở vị trí thứ ba trong số tám hành tinh theo thứ tự xa dần Mặt Trời.

4.3. Mô hình hệ thống sông và lưu vực sông

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 12

Page 13: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

- Với mô hình này nhiệm vụ của người giáo viên là làm cho học sinh mô tả được hệ thống sông qua mô hình để làm được điều này, giáo viên cần phải tiến hành khai thác trên mô hình bằng phương pháp vấn đáp:

+ Sông là gì?

+ Sông được thể hiện bằng màu gì trên mô hình?

+ Những bộ phận nào hợp thành một hệ thống sông?

+ Mỗi bộ phận có nhiệm vụ gì?

+ Dòng chảy lớn nhất gọi là gì?

- Từ đó học sinh rất dễ dàng xác định được đâu là phụ lưu, đâu là chi lưu, và đâu là sông chính của bất kỳ một con sông nào trên bản đồ treo tường.

5/- Tranh ảnh địa lí:

Việc khai thác kiến thức từ tranh ảnh địa lí được tiến hành theo các bước:

- Nêu lên các bức tranh (hoặc ảnh) nhằm xác định xem bức tranh hay bức

ảnh đó thể hiện cái gì? (đối tượng địa lí nào?), ở đâu?.

- Chỉ ra những đặc điểm, thuộc tính của các đối tượng địa lí được thể hiện

trên bức tranh (hoặc ảnh).

- Nêu biểu tượng và khái niệm địa lí trên cơ sở những đặc điểm và thuộc

tính của nó.

Tuy nhiên, tranh ảnh chỉ có tác dụng giúp học sinh khai thác được một số

đặc điểm và thuộc tính nhất định về đối tượng. Vì vậy, giáo viên cần gợi ý cho

học sinh dựa vào kiến thức địa lí đã học, kết hợp với bản đồ, biểu đồ, các tư liệu

địa lí khác để giải thích đặc điểm, thuộc tính cũng như sự phân bố (vị trí) của đối

tượng địa lí được thể hiện trên bức tranh (hoặc ảnh) đó.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 13

Page 14: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Ví dụ 3:

Bài 21: Con người và môi

trường địa lí (Lớp 8).

Mục 2: Tranh Khu công nghiệp

luyện kim ở Đức.(Hình 21.3-SGK/75)

- Tên tranh: Tranh Khu công

nghiệp luyện kim ở Đức.

- Đặc điểm khu công nghiệp thể hiện trên bức tranh: Một khu công nghiệp

được xây dựng bên bờ một con sông.

- Biểu tượng và khái niệm về khu công nghiệp: Hệ thống ống khói san sát,

khói bụi mù mịt, hệ thống nước thải đổ ra sông.

- Dựa vào các đặc điểm đó để giải thích các hoạt động công nghiệp có ảnh

hưởng tới môi trường địa lí như thế nào? (gây ô nhiễm môi trường, biện pháp

khắc phục).

6/- Bảng số liệu:

Khi hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ các bảng số liệu thống kê

(hoặc các số liệu riêng lẻ). Cần chú ý học sinh:

- Không bỏ sót số liệu nào.

- Phân tích các số liệu tổng quát trước khi đi vào số liệu cụ thể.

- Tìm các trị số lớn nhất, nhỏ nhất, trung bình.

- Xác lập mối quan hệ giữa các số liệu, so sánh đối chiếu các số liệu theo

cột, theo hàng để rút ra nhận xét.

- Đặt ra các câu hỏi để giải đáp trong khi phân tích, tổng hợp các số liệu

nhằm tìm ra kiến thức mới.

Ví dụ 4: Phân tích bảng số liệu (Bài 27: Thực hành: Kinh tế biển của Bắc

Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ-Lớp 9).

Sản lượng thủy sản ở Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ năm 2002 (Nghìn tấn).

Bắc Trung Bộ Duyên Hải Nam Trung Bộ

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 14

Page 15: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Nuôi trồng 38,8 27,6

Khai thác 153,7 493,5

- Đọc rõ số liệu.

- So sánh số liệu và rút ra nhận xét.

+ Sản lượng nuôi trồng Bắc Trung Bộ lớn hơn Duyên hải Nam Trung Bộ.

+ Sản lượng khai thác Duyên hải Nam Trung Bộ lớn hơn Bắc Trung Bộ.

- Câu hỏi đặt ra cho bảng số liệu.

+ Vì sao có sự chênh lệch về sản lượng thủy sản nuôi trồng và khai thác

giữa hai vùng?.

Trên cơ sở từng bước hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ bản đồ,

tranh ảnh địa lí, giáo viên có thể vận dụng các bước này một cách linh hoạt khi

hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ các phương tiện dạy học địa lí như

quả địa cầu, mô hình.

7/- Tổ chức hướng dẫn học sinh thu thập, xử lí thông tin trong SGK

và trình bày lại:

Sách giáo khoa Địa lí mới được biên soạn theo tinh thần cung cấp các tình

huống, các thông tin đã được lựa chọn kĩ để giáo viên có thể tổ chức hướng dẫn

học sinh thu thập, phân tích và xử lí thông tin. Vì vậy, trong quá trình dạy học ở

trên lớp, giáo viên cần hướng dẫn học sinh thu thập, xử lí thông tin trong sách

giáo khoa Địa lí.

Ví dụ 5: Bài 13: Môi trường đới ôn hòa (Lớp 7).

Nội dung: Bài được thể hiện qua hai kênh chữ và kênh hình.

Kênh hình trong bài gồm có:

+Lược đồ những yếu tố gây biến động thời tiết ở đới ôn hòa (Hình 13.1)

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 15

Page 16: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

+ Ba ảnh:

+ Ba biểu đồ khí hậu bên cạnh ba kiểu rừng.

Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh thu thập thông tin qua bài viết, tranh

ảnh, lược đồ để trả lời các câu hỏi trong bài và rút ra các kết luận về:

- Đặc điểm thời tiết bốn mùa và sự thay đổi quang cảnh thiên nhiên theo

mùa ở đới ôn hòa.

- Sự đa dạng của môi trường đới ôn hòa (nhiều loại môi trường).

- Mối quan hệ giữa chế độ nhiệt, mưa với các loại rừng ở đới ôn hòa.

Thông qua hoạt động thu thập, xử lí thông tin để khai thác lĩnh hội kiến

thức học sinh sẽ có được phương pháp học tập, biết cách thu thập và xử lí thông

tin từ các nguồn tài liệu khác, từ đó hình thành năng lực tự học.

8/-Tổ chức hoạt động của học sinh theo những hình thức học tập khác

nhau.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 16

RR

Rừng lá rộng ở Tây Âu Rừng lá kim ở Liên bang NgaRừng hỗn giao

Page 17: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Để có thể tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, ngoài hình thức tổ

chức học tập tập trung theo lớp như hiện nay, nên tổ chức cho học sinh học tập

cá nhân và học tập theo nhóm ngay tại lớp.

8.1. Hình thức học tập cá nhân.

Dạy học theo định hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh đòi

hỏi có sự cố gắng về trí tuệ và nghị lực cao của mỗi học sinh trong quá trình tự

lực giành lấy kiến thức mới. Do đó, hình thức tự học tập cá nhân là hình thức

học tập cơ bản nhất vì nó tạo điều kiện cho mỗi học sinh trong lớp được tự nghĩ,

tự làm việc một cách tích cực nhằm đạt tới mục tiêu học tập. Học sinh phải vận

dụng kiến thức, kĩ năng đã có để khai thác và lĩnh hội kiến thức mới. Đồng thời

hình thức này cũng tạo điều kiện để học sinh bộc lộ khả năng tự học của mỗi

người.

Việc tiến hành dạy học thông qua tổ chức hoạt động học tập cá nhân có

thể như sau:

- Giáo viên nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức (chung cho cả lớp)

và hướng dẫn (gợi ý) học sinh làm việc.

- Làm việc cá nhân (ghi kết quả ra giấy hoặc trả lời ra phiếu học tập)

- Giáo viên chỉ định một vài học sinh báo cáo kết quả, các học sinh khác

theo dõi, góp ý và bổ sung.

- Giáo viên tóm tắt, củng cố và chuẩn xác kiến thức.

8.2. Hình thức học tập theo nhóm.

Trong học tập, không phải bất kì nhiệm vụ học tập nào cũng có thể hoàn

thành bởi những hoạt động thuần túy cá nhân, có những bài tập, những câu hỏi,

những vấn đề đặt ra khó và phức tạp, đòi hỏi phải có sự hợp tác giữa các cá nhân

mới có thể hoàn thành nhiệm vụ. Vì vậy, bên cạnh hình thức học tập cá nhân cần

phải tổ chức cho học sinh học tập hợp tác trong các nhóm nhỏ.

Tùy theo số lượng học sinh trong mỗi lớp mà giáo viên chia thành bao

nhiêu nhóm, thông thường mỗi nhóm có từ 4 - 6 học sinh, tùy mục đích và yêu

cầu vấn đề học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định(gồm

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 17

Page 18: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

có Nam lẫn Nữ, cả học sinh khá, trung bình, yếu, kém trong cùng một nhóm).

Các nhóm có thể duy trì ổn định trong cả tiết hoặc thay đổi trong từng hoạt

động, từng phần của tiết học, các nhóm được giao cùng nhiệm vụ hoặc giao

những nhiệm vụ khác nhau.

Các bước tiến hành tổ chức học tập theo nhóm có thể như sau:

Làm việc chung cả lớp:

* Giáo viên nêu vấn đề xác định nhiệm vụ nhận thức.

* Chia nhóm giao nhiệm vụ cho các nhóm.

* Hướng dẫn , gợi ý (cách làm việc theo nhóm, các vấn đề cần lưu ý khi

trả lời câu hỏi, hoàn thành các bài tập,...).

Làm việc theo nhóm.

* Phân công trong nhóm (cử nhóm trưởng, thư ký của nhóm), phân công

việc cho từng thành viên trong nhóm.

* Từng cá nhân làm việc độc lập.

* Trao đổi, thảo luận trong nhóm và cùng nhau hoàn thiện nhiệm vụ của

nhóm.

* Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm(không nhất thiết là

nhóm trưởng hay thư ký, mà có thể là một thành viên của nhóm đại diện trình

bày kết quả làm việc của nhóm).

Làm việc chung cả lớp (thảo luận, tổng kết trước toàn lớp).

* Đại diện một vài nhóm báo các kết quả làm việc.

* Thảo luận chung(các nhóm nhận xét, đóng góp ý kiến và bổ sung cho

nhau).* Giáo viên tổng kết và chuẩn xác kiển thức.

* Sau cùng giáo viên nên có nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của

các nhóm để kịp thời động viên khuyến khích các nhóm làm việc tốt và rút kinh

nghiệm cho các nhóm làm việc chưa tốt.

Ví dụ 6: Khi dạy Bài 9: Hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa (Địa lí

6).

Phân tích hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 18

Page 19: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Làm việc chung cả lớp:

+ Xác định nhiệm vụ nhận thức.

Quan sát hình 24(SGK/28) và trả lời 5 câu hỏi trong phiếu học tập:

Câu 1: Vì sao đường biểu diễn trục trái đất (BN) và đường phân chia

sáng tối(ST) không trùng nhau?.

Câu 2: Ngày 22/6 và ngày 22/12 nửa cầu nào ngả về phía mặt trời và có

diện tích được chiếu sáng rộng hơn? Độ chênh lệch giữa ngày và đêm ở mọi

điểm của nửa cầu đó sẽ như thế nào?(Ngày dài hơn đêm hay đêm dài hơn

ngày?).

Câu 3: Nơi nào trên Trái Đất có độ dài ngày và đêm bằng nhau?

Câu 4: Ngày 22/6 và ngày 22/12 tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc vào vĩ

tuyến nào trên Trái Đất?

Câu 5: Từ vĩ tuyến nào lên đến cực Bắc và Nam vào ngày 22/6 và ngày

22/12 chỉ có một ngày mà không có đêm hoặc chỉ có đêm mà không có ngày?.

Từ sự phân tích trên hãy rút ra kết luận về hiện tượng ngày, đêm dài ngắn

theo mùa trên Trái Đất.

Chia nhóm : Lớp chia làm 8 nhóm, mỗi nhóm 5 học sinh giao nhiệm vụ

và phát phiếu học tập cho mỗi nhóm.

* 4 nhóm phân tích hiện tượng ngày đêm dài ngắn trong ngày 22/6.

* 4 nhóm phân tích hiện tượng ngày đêm dài ngắn trong ngày 22/12.

+ Hướng dẫn gợi ý:

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 19

Page 20: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Câu 1: Khi trả lời câu 1 cần nhớ lại kiến thức đã học về hình dáng Trái

Đất để hiểu được vì sao Trái Đất có đường phân chia sáng tối(ST)

Quan sát hình 24(SGK/28), nhận xét về độ nghiêng của đường phân chia (ST)

và đường biểu diễn trục Trái Đất (BN) so với mặt phẳng Quỹ Đạo. Từ đó giải

thích vì sao hai đường này không trùng nhau.

Câu 2: Cần liên hệ với kiến thức đã học ở bài trước xem ngày 22/6 (hoặc

ngày 22/12), là mùa nóng hay mùa lạnh của nửa cầu nào? Nửa cầu nào có ngày

dài hơn đêm hay đêm dài hơn ngày.

Câu 3: Muốn biết nơi nào trên Trái Đất có độ dài của ngày và đêm bằng

nhau, cần so sánh độ dài của ngày và đêm ở xích đạo với độ dài của ngày và

đêm ở các vĩ tuyến 23027/ và 66033/ Bắc và Nam.

Kết luân cần rút ra là hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa trên

Trái Đất như thế nào? (Mùa nào có ngày dài, đêm ngắn?Ngược lại mùa nào có

ngày ngắn, đêm dài?).

Làm việc theo nhóm: Từng cá nhân làm việc độc lập sau đó nhóm trưởng

điều khiển nhóm thảo luận, thư ký nhóm ghi lại ý kiến của từng cá nhân và ý

kiến thống nhất của cả nhóm.

Làm việc chung cả lớp:

Hai học sinh đại diện cho hai nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm

(một nhóm báo cáo kết quả về ngày 22/6 và một nhóm báo cáo kết quả về ngày

22/12).

Các nhóm khác theo dõi góp ý và bổ sung.

Giáo viên tổng kết, chuẩn xác kiến thức và nhận xét tinh thần làm việc của cả

các nhóm, giáo viên tuyên dương những nhóm có ý kiến hay, tinh thần tập thể

cao, đồng thời nhắc nhở các nhóm còn thụ động để học sinh rút kinh nghiệm

trong những tiết sau.Để tổ chức các hoạt động học tập của học sinh được thuận

lợi và đỡ mất thời gian, nếu có điều kiện nên sử dụng phiếu học tập. Phiếu học

tập là những tờ giấy rời, bảng phụ hoặc phim trong trên đó xác định nhiệm vụ

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 20

Page 21: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

nhận thức (Các câu hỏi, bài tập…) mà học sinh phải hoàn thành nhiệm vụ đó

trong một thời gian ngắn.

9/- Hướng dẫn học sinh sử dụng bản đồ tư duy trong học tập Địa lí:

Hiện nay do nội dung học tập ở trường phổ thông nói chung và môn Địa lí

nói riêng quá nhiều vì vậy việc ghi nhớ nội dung là vấn đề mà nhiều học sinh lo

lắng. Để giảm áp lực cho học sinh đồng thời giúp các em ghi nhớ nội dung một

cách nhanh chóng và lâu dài giáo viên cần sử dụng bản đồ tư duy trong các bài

dạy đặc biệt là các bài ôn tập đồng thời hướng dẫn học sinh biết cách vẽ bản đồ

tư duy sau mỗi bài, mỗi chương hay cả chương trình học tập

Ví dụ 7: Để ghi nhớ nội dung bài 36 “Thiên nhiên Bắc Mỹ” – Địa lí 7

giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tư duy từ đó giúp học sinh dễ nhớ và nhớ

lâu

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 21

Page 22: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Ví dụ 8: Để ghi nhớ nội dung tình hình phát triển kinh tế vùng Đông Nam Bộ

(Bài 30, 31 – Địa lí lớp 9) giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tư duy từ như

sau:

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 22

Page 23: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Ví dụ 9: Sử dụng BĐTD trong việc kiểm tra kiến thức cũ:Vì thời gian kiểm tra bài cũ lúc đầu giờ không nhiều chỉ khoảng 5 - 7 phút

nên yêu cầu của giáo viên thường không quá khó, không đòi hỏi nhiều sự phân

tích, so sánh…để trả lời câu hỏi. Giáo viên thường yêu cầu học sinh tái hiện lại một

phần nội dung bài học bằng cách gọi học sinh lên bảng trả lời câu hỏi. Giáo viên sẽ

chấm điểm tuỳ vào mức độ thuộc bài của học sinh. Cách làm này vô tình để nhiều

học sinh rơi vào tình trạng học vẹt, đọc thuộc lòng mà không hiểu. Do đó, cần phải

có sự thay đổi trong việc kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh, yêu cầu đặt ra

không chỉ kiểm tra “phần nhớ” mà cần chú trọng đến “phần hiểu”. Cách làm này

vừa tránh được việc học vẹt, vừa đánh giá chính xác học sinh, đồng thời nâng cao

chất lượng học tập. Sử dụng BĐTD vừa giúp giáo viên kiểm tra được phần nhớ lẫn

phần hiểu của học sinh đối với bài học cũ. Các bản đồ được giáo viên đưa ra ở

dạng thiếu thông tin, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu và rút ra nhận

xét về mối quan hệ của các nhánh thông tin với từ khoá trung tâm.

Ví dụ: Trước khi học bài 14 (Địa 9), giáo viên yêu cầu 1 học sinh lên bảng

điền các thông tin còn thiếu để hoàn thiện BĐTD Cơ cấu ngành dịch vụ (nội dung

phần 1 - Bài 13).

Việc hoàn thiện thông tin ở các nhánh còn thiếu là một yêu cầu đơn giản,

không mất thời gian nhưng nếu học sinh không học bài thì sẽ không điền được

thông tin hoặc điền không chính xác.

Hình 1: BĐTD Cơ cấu ngành dịch vụ (thiếu thông tin)

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 23

Page 24: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

Hình 2: BĐTD Cơ cấu ngành dịch vụ ( đủ thông tin)

Sau khi đã hoàn thiện bản đồ, học sinh cần rút ra nhận xét về cơ cấu

ngành dịch vụ hay nói cách khác là nhận xét về mối quan hệ giữa các nhánh

thông tin với từ khoá trung tâm. Đây chính là phần hiểu bài của học sinh mà

giáo viên nên căn cứ vào đó để đánh giá và nhận xét.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 24

Page 25: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

HIỆU QUẢ ĐỀ TÀIQua việc thực hiện đổi mới phương pháp day học tôi thấy đã đạt được

những kết quả tích cực sau: 1/ -Đối với giáo viên: - Giáo viên tích cực nghiên cứu, suy nghĩ, tìm ra những phương pháp phù

hợp với nội dung từng bài, từng phần, từng loại kiến thức.

- Trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày một nâng cao.

2/- Đối với học sinh:

- Phát huy được tính tích cực sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học

cho người học, bỏ được thói quen học thụ động, ghi nhớ.

- Học sinh ngoài việc tự học còn biết trao đổi thảo luận với bạn trong

nhóm, trên lớp, đề xuất ý kiến.

3/- Hiệu quả tiết dạy:

Trong một vài năm gân đây một số giờ lên lớp giảng dạy môn Địa lí, tôi

thực hiện rèn luyện kỹ năng hướng dẫn học sinh học tốt môn Địa lí, kết hợp đổi

mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy

sáng tạo, độc lập trong học tập của học sinh, lấy trò làm trung tâm, chất lượng

giờ lên lớp đạt hiệu quả cao.

Phương pháp hướng dẫn học sinh kỹ năng khai thác tri thức Địa lí từ bản

đồ, sử dụng tranh ảnh, hình ảnh, phim ảnh, bằng giáo án điện tử ứng dụng

CNTT nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy Địa lí có hiệu quả cao hơn.

Qua kinh nghiệm nhiều năm tôi thấy lớp học, sinh động hơn rất nhiều,

vừa tích cực làm việc, vừa tìm tòi, vừa phát biểu xây dựng bài, hứng thú học, tự

khám phá ra những điều mình chưa biết chứ không phải chủ động tiếp thu tri

thức đã sắp đặt sẵn.

Sau tiết dạy đạt khoảng 85% học sinh nắm vững kiến thức trên lớp. Học

sinh học bài ở nhà nhanh hơn, nắm vững kiến thức hơn, phát triển tư duy chủ

động, chất lượng bài kiểm tra cao hơn rất nhiều.

Đạt khoảng:

35 % học sinh đạt điểm tốt;

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 25

Page 26: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

45% học sinh đạt điểm khá;

20% học sinh đạt điểm trung bình.

KẾT QUẢ KHẢO SÁT SAU KHI ĐÃ ÁP DỤNG CHUYÊN ĐỀ

Qua thực tế khảo sát 69 học sinh khối 9 ở nhiều tiết giảng dạy bằng Hướng dẫn học sinh rèn luyện kỹ năng học tốt môn Địa lí trong năm 2011 - 2012 về thái độ học tập và mức độ tiếp thu bài học môn Địa lí mà cho thấy hầu hết học sinh có thái độ tích cực và rất hứng thú học môn Địa lí với số liệu cụ thể như sau:

* Thái độ học tập:

Tổng sô

Học sinh khối 9

được khảo sát

Không hứng thú Bình thường Rất hứng thú

SL % SL % SL %

69 00 00 04 5,8 65 94,2

* Mức độ tiếp thu:

Tổng sô

Học sinh khối 7

được khảo sát

Nhớ được kiến

thức

Hiểu được kiến

thức

Vận dụng được

kiến thức

SL % SL % SL %

69 03 4,3 60 87 06 8,7

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 26

Page 27: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

ĐỀ XUẤT, KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ1/- KẾT LUẬN:

Việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, phương pháp dạy Địa lí

nói riêng là một yêu cầu cần thiết và cấp bách, nhưng quan trọng hơn là việc áp

dụng phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học đó như thế nào để đạt

kết quả cao trong dạy và học. Vì vậy, đối với những đối tượng học sinh mà

người giáo viên cần phải vận dụng linh hoạt, có hiệu quả các phương pháp đặc

trưng của bộ môn, để thực hiện quá trình dạy học đạt kết quả cao.

Qua kinh nghiệm bản thân tôi thấy rằng áp dụng phương pháp dạy học

mới đôi lúc vẫn còn khó khăn nhưng không phải là không làm được, chỉ cần

người giáo viên với lòng nhiệt tình, trách nhiệm và mạnh dạn tiến hành từng

bước, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Vừa làm vừa rút kinh nghiệm

cho chính mình thì dần dần phương pháp dạy học mới “Lấy học sinh làm trung

tâm” sẽ không còn xa lạ, mới mẻ.

Vì vậy, tôi viết đề tài này cũng không ngoài mục đích nêu lại kinh nghiệm

mà bản thân tôi đã trải nghiệm qua thực tế giảng dạy ở trường PTDTNT liên

huyện Tân Phú- Định Quán để đồng nghiệp tham khảo. Hy vọng rằng với chính

lòng nhiệt huyết yêu nghề của tôi cũng như của đội ngũ giáo viên sẽ đem lại

nhiều cách dạy mới, hiệu quả hơn, để phục vụ tốt hơn nữa cho sự nghiệp giáo

dục mà chúng ta đã chọn./.

2/- KHUYẾN NGHỊ

Đối với giáo viên trực tiếp giảng dạy địa lí ở các khối lớp cần quan tâm

hơn đến việc hướng dẫn học sinh khai thác các kỹ năng Địa lí kết hợp với việc

ứng dụng công nghệ thông tin trong 1 tiết lên lớp để đạt kết quả cao.

Nhà trường cần trang bị đầy đủ các phương tiện, thiết bị, đồ dùng… để

tạo điều kiện tốt hơn nữa cho giáo viên trong việc nghiên cứu xây dựng và sử

dụng linh hoạt các phương pháp trong giảng dạy môn địa lí.

3/- KHẢ NĂNG ÁP DỤNG:

Khả năng áp dụng cho toàn ngành.

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 27

Page 28: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 7.

2. Tập bản đồ của Bộ Giáo dục và Đào tạo

3. Giáo sư: Trần Bá Hoành và nnk, Áp dụng dạy và học tích cực trong

môn Địa lí 7, nhà xuất bản Đại học Sư Phạm Hà Nội.

4. Sách thiết kế bài giảng Địa lí 7, Nhà xuất bản Hà Nội -2003.

5. Sách bồi dưỡng thường xuyên chu kì III năm 2004- 2007.

6. Sách Tin học quyển 2 dành cho THCS, Phạm Thế Long chủ biên - nhà

xuất bản Giáo dục tháng 9 năm 2007.

7. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học cơ sở môn Địa lí –

Nguyễn Hải Châu, Phạm Thị Sen, Nguyễn Đức Vũ (biên soạn) nhà xuất bản

Giáo dục năm 2007.

8. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Địa lí Trung học cơ

sở do Phạm Thu Phương (chủ biên) Nhà xuất bản giáo dục 2008

10. Trần Đình Châu, Sử dụng bản đồ tư duy - một biện pháp hiệu quả hỗ trợ học sinh học tập môn toán - Tạp chí Giáo dục, kì 2 - tháng 9/2009.

11. Trần Đình Châu, Đặng Thị Thu Thủy, Tổ chức hoạt động dạy học với bản đồ tư duy, Báo Giáo dục và thời đại, số 184 và 185 năm thứ 51 (tháng 11/2010).

Xác nhận thủ trưởng đơn vị

Hiệu trưởng

Nguyễn Thị Hạnh

Tân Phú, ngày 15 háng 2 năm 2012

Người thực hiện

Nguyễn Hồng Hải

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 28

Page 29: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAITRƯỜNG PDDTNT LUYỆN

HUYỆN TÂN PHÚ

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAMĐộc lập - Tự do - Hạnh phúc

Tân Phú., ngày tháng năm 2012

PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMNăm học: 2011 - 2012–––––––––––––––––

Tên sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh rèn kỹ năng học tốt môn Địa lí ở trường THCS

Họ và tên tác giả: Nguyễn Hồng Hải - Chức vụ: Giáo viên kiêm chủ tịch Công đoàn

Đơn vị: Trường PT DTNT liên huyện Tân Phú PhúLĩnh vực: (Đánh dấu X vào các ô tương ứng, ghi rõ tên bộ môn hoặc lĩnh vực khác)

- Quản lý giáo dục - Phương pháp dạy học bộ môn: ...........................

- Phương pháp giáo dục - Lĩnh vực khác: ....................................................

Sáng kiến kinh nghiệm đã được triển khai áp dụng: Tại đơn vị Trong Ngành

1. Tính mới (Đánh dấu X vào 1 trong 2 ô dưới đây)

- Có giải pháp hoàn toàn mới

- Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có

2. Hiệu quả (Đánh dấu X vào 1 trong 4 ô dưới đây)

- Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao

- Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao

- Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao

- Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả

3. Khả năng áp dụng (Đánh dấu X vào 1 trong 3 ô mỗi dòng dưới đây)

- Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách: Tốt Khá Đạt

- Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống: Tốt Khá Đạt

- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 29

Page 30: A - WordPress.com · Web view- Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt (

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hayHướng dẫn học sinh rèn kĩ năng học tốt môn Địa lí ở bậc THCS

XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN(Ký tên và ghi rõ họ tên)

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ(Ký tên, ghi rõ họ tên và đóng dấu)

Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Hoàng Haûi Trang 30